Quy trình kiểm toán hàng tồn kho được áp dụng tại Công ty cổ phần kiểm toán và tư vấn tài chính Kế toán (AFC)

CHÖÔNG 1 GIÔÙI THIEÄU CHUNG VEÀ COÂNG TY COÅ PHAÀN KIEÅM TOAÙN VAØ TÖ VAÁN TAØI CHÍNH KEÁ TOAÙN (AFC) ˜ ™ I.QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN Coâng ty kieåm toaùn vaø tö vaán taøi chính keá toaùn Saøi Goøn tieàn thaân laø chi nhaùnh (taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh) cuûa Coâng ty dòch vuï keá toaùn ASC thaønh laäp ngaøy 26 thaùng 03 naêm 1992 (truï sôû chính ñaët taïi Haø Noäi). Thaùng 9 naêm 1993, Coâng ty ASC ñöôïc Boä taøi chính giao theâm chöùc naêng hoaït ñoäng kieåm toaùn ñeå ñaùp öùng cho nhu caàu veà dòch vuï kieåm toaùn ngaøy caøng gia taêng cuûa neàn kinh teá vaø Coâng ty ASC ñaõ ñoåi teân thaønh Coâng ty Dòch vuï Tö vaán Taøi chính keá toaùn vaø Kieåm toaùn AASC. Do hoaït ñoäng coù hieäu quaû, chi nhaùnh taïi thaønh phoá Hoà Chí Minh cuûa AASC ñaõ nhanh choùng taïo ñöôïc choã ñöùng vöõng chaéc trong ngaønh kieåm toaùn vaø tö vaán coøn non treû cuûa Vieät Nam. Ñeå ñaùp öùng kòp thôøi nhu caàu cuûa thò tröôøng dòch vuï kieåm toaùn, ñaëc bieät laø nhu caàu söû duïng dòch vuï kieåm toaùn cuûa caùc doanh nghieäp taïi caùc vuøng kinh teá, caùc khu coâng nghieäp taäp trung vaø caùc coâng trình troïng ñieåm phiaù Nam, ñeå ñaûm baûo möùc taêng tröôûng cho Coâng ty vaø taïo söï caïnh tranh thuùc ñaåy phaùt trieån thò tröôøng dòch vuï Kieåm toaùn, ñeán 13/02/1995, Boä taøi chính ñaõ ban haønh quyeát ñònh soá 108TC/TCCB cho pheùp chuyeån chi nhaùnh thaønh moät coâng ty Kieåm toaùn ñoäc laäp vôùi teân goïi “Coâng ty Kieåm toaùn vaø Tö vaán Taøi chính keá toaùn Saøi Goøn” (teân tieáng Anh laø “SaiGon Auditing and Accounting Financial Consulting Company”, goïi taét laø AFC – Saigon), coù truï sôû chính taïi soá 138 Nguyeãn Thò Minh Khai, Quaän 3, TP.Hoà Chí Minh. Naêm 2004 ñaõ ñaùnh daáu moät böôùc phaùt trieån quan troïng trong lòch söû cuûa coâng ty: vieäc coå phaàn hoùa vaø ñaêng kyù kinh doanh thaønh coâng cuûa Coâng ty Coå phaàn AFC. Sau khi ñaïi hoäi coå ñoâng thaønh laäp ñöôïc toå chöùc vaøo ngaøy 24/04/2004 cho ñeán khi Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö TP. Hoà Chí Minh caáp giaáy pheùp ñaêng kyù kinh doanh ngaøy 22/12/2004, Coâng ty Coå phaàn Kieåm toaùn vaø Tö vaán Taøi chính Keá toaùn (AFC) ñaõ chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng töø ngaøy 01/01/2005. Döôùi hình thöùc coâng ty coå phaàn, Coâng ty AFC seõ tieáp tuïc hoaït ñoäng kinh doanh phaùt trieån nhôø vaøo kinh nghieäm vaø baûn laõnh ñaõ ñaït ñöôïc qua quaù trình laø doanh nghieäp Nhaø nöôùc vaø vôùi cô cheá coâng ty coå phaàn thaùo gôõ caùc vöôùng maéc khoù khaên ñeå ñaït muïc tieâu kinh doanh cuûa coâng ty trong giai ñoaïn môùi. II.TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG TY AFC 1/.Giôùi thieäu khaùi quaùt AFC laø moät Coâng ty kieåm toaùn vaø tö vaán taøi chính keá toaùn thuoäc Boä Taøi Chính, laø moät trong nhöõng Coâng ty kieåm toaùn ñoäc laäp ñaàu tieân cuûa Vieät Nam vaø cuõng laø moät trong nhöõng Coâng ty kieåm toaùn haøng ñaàu cuûa Vieät Nam. Ñeán nay, ngoaøi truï sôû chính taïi 138 (laàu 2) Nguyeãn Thò Minh Khai Q3, TP. Hoà Chí Minh, nôi phaùt sinh hoaït ñoäng kinh doanh chuû yeáu cuûa mình, Coâng ty coøn coù hai chi nhaùnh ñaët vaên phoøng taïi: 68 Phan Ñình Phuøng, Tp. Caàn Thô vaø 95 Lyù Nam Ñeá, Tp. Haø Noäi. Töø caùc vaên phoøng naøy, caùc caùn boä nhaân vieân Coâng ty ñöôïc boá trí, phaân coâng ñeå coù theå phuïc vuï taïi baát cöù nôi naøo treân laõnh thoå Vieät Nam moät khi coù yeâu caàu cuûa khaùch haøng. Ngay töø nhöõng naêm ñaàu hoaït ñoäng, Coâng ty ñaõ xaây döïng vaø trieån khai chieán löôïc kinh doanh baèng caùch hôïp taùc vôùi nhieàu coâng ty Kieåm toaùn quoác teá haøng ñaàu nhö: Ernst & Young, KPMG, Grant Thornton…ñeå thöïc hieän caùc cuoäc kieåm toaùn phuïc vuï caùc khaùch haøng vaø döï aùn coù voán ñaàu tö hoaëc cho vay cuûa nöôùc ngoaøi, khi khaùch haøng yeâu caàu phaûi coù moät coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam keát hôïp vôùi moät coâng ty kieåm toaùn nöôùc ngoaøi cuøng xaùc ñònh tính trung thöïc cuûa baùo caùo taøi chính. Thoâng qua caùc cuoäc kieåm toaùn keát hôïp naøy, caùc kieåm toaùn vieân cuûa AFC ñöôïc ñaøo taïo nghieäp vuï vaø ñöôïc huaán luyeän thöïc hieän caùc cuoäc kieåm toaùn theo phöông phaùp tieáp caän vôùi chuaån möïc Quoác teá. Ñoù laø nhöõng neàn taûng vöõng chaéc giuùp AFC phaùt trieån. Xaùc ñònh ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc hoïc hoûi kinh nghieäm vaø tieáp caän caùc kyõ thuaät kieåm toaùn hieän ñaïi, AFC luoân theo ñuoåi chính saùch hôïp taùc vôùi caùc coâng ty kieåm toaùn quoác teá. Ñeán 01/04/2001, ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa Boä taøi chính soá 5173/CV-BTC, Coâng ty AFC ñaõ chính thöùc trôû thaønh thaønh vieân duy nhaát taïi Vieät Nam cuûa Taäp ñoaøn kieåm toaùn quoác teá BDO- laø coâng ty ñöôïc xeáp haïng thöù 5 trong caùc taäp ñoaøn kieåm toaùn quoác teá treân toaøn theá giôùi. Coâng ty ñaõ coù ñöôïc söï coäng taùc vôùi caùc vieän nghieân cöùu, caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø caùc chuyeân vieân coù nhieàu kinh nghieäm trong caùc lónh vöïc thueá, taøi chính, ngaân haøng, luaät phaùp, tin hoïc… 2/.Sô ñoà toå chöùc cuûa Coâng ty AFC Chi nhaùnh Haø Noäi Vaên phoøng chính Chi nhaùnh Caàn Thô Coâng ty 3 P.PGÑ 5 P.NV BP.VI TÍNH P.PTKD P.TC-HC-QT P.TVDTHL Sô ñoà toå chöùc caùc phoøng ban, boä phaän Cô caáu toå chöùc nhaân söï ôû moät phoøng nghieäp vuï Tröôûng Phoøng Tröôûng nhoùm1 Tröôûng nhoùm2 Tröôûng nhoùm3 Tröôûng nhoùm … Kieåm toaùn vieân Kieåm toaùn vieân Trôïï lyù kieåm toaùn vieân Caùc nhoùm ñöôïc phaân khoâng coá ñònh vaø khi caàn thì caùc kieåm toaùn vieân coù theå hôïp taùc vôùi nhau ñeå cuøng thöïc hieän kieåm toaùn cho moät khaùch haøng. III. MUÏC TIEÂU HOAÏT ÑOÄNG, DÒCH VUÏ CUNG CAÁP VAØ THAØNH QUAÛ ÑAÏT ÑÖÔÏC 1/.Muïc tieâu hoaït ñoäng cuûa Coâng ty AFC Vôùi phöông chaâm “Thaønh coâng cuûa khaùch haøng chính laø thaønh coâng cuûa chuùng toâi”, toaøn theå ñoäi nguõ caùn boä coâng nhaân vieân Coâng ty vôùi trình ñoä nghieäp vuï vöõng vaøng coäng vôùi söï nhieät tình trong phuïc vuï khaùch haøng luoân höôùng ñeán muïc tieâu to lôùn vaø laâu daøi cuûa Coâng ty Coå phaàn AFC “Phaán ñaáu trôû thaønh Coâng ty dòch vuï chuyeân ngaønh haøng ñaàu treân theá giôùi, coáng hieán cho söï thaønh coâng cuûa khaùch haøng trong vieäc thöïc hieän muïc tieâu kinh doanh cuûa hoï”. 2/. Caùc dòch vuï cuûa coâng ty AFC Dòch vuï kieåm toaùn Dòch vuï tö vaán thueá Dòch vuï tö vaán vaên phoøng coâng ty Dòch vuï ñaøo taïo huaán luyeän Dòch vuï keá toaùn Dòch vuï quaûn lyù doanh nghieäp Tö vaán quaûn trò taøi chính Dòch vuï phaàn meàm keá toaùn Tö vaán khoâi phuïc vaø giaûi theå doanh nghieäp 3/. Thaønh quaû ñaït ñöôïc 3.1.Doanh thu Naêm 2001 laø naêm thöù 6 lieân tuïc, AFC giöõ vöõng möùc taêng tröôûng doanh thu haøng naêm bình quaân laø 20%. Dòch vuï kieåm toaùn tröôùc maét vaãn laø dòch vuï chuû yeáu taïo ra 78% doanh thu cuûa Coâng ty. Doanh thu taïi Vaên phoøng TP. Hoà Chí Minh naêm 2004: Ñôn vò tính: Trieäu ñoàng Chæ tieâu TH 2003 2004 % TH 2004 / KH 2004 % TH 2004 / TH 2003 Cô caáu dòch vuï (%) KH TH Kieåm toaùn 10.018 10.550 10.150 96% 101% 82% Ñaøo taïo 1.271 1.300 1.312 101% 103% 11% Baùn saùch 398 500 510 102% 128% 4% Dòch vuï khaùc 664 500 424 85% 64% 3% Coäng 12.351 12.850 12.396 96% 100% 100% Do Coâng ty CP Kieåm toaùn ñaêng kyù nieân ñoä keá toaùn ñaàu tieân töø ngaøy 01/01/2005 ñeán ngaøy 30/06/2005 vaø caên cöù vaøo tình hình thöïc hieän naêm 2004 cuûa caùc ñôn vò, Hoäi ñoàng Quaûn trò Coâng ty ñeà ra keá hoaïch doanh thu naêm 2005 cuûa toaøn Coâng ty laø 10,6 tyû ñoàng, trong ñoù doanh thu naêm 2005 cuûa VP. TP. Hoà Chí Minh laø 7,5 tyû. Keá hoaïch chi tieát theo töøng ñôn vò seõ ñöôïc Ban Giaùm ñoác Coâng ty phaân boå cuï theå sau. 3.2.Khaùch haøng Coâng ty AFC ñaõ cung caáp caùc dòch vuï chuyeân ngaønh cho haøng ngaøn löôït khaùch haøng, vôùi hôn 600 khaùch haøng thöôøng xuyeân thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá: doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, doanh nghieäp Nhaø nöôùc, coâng ty coå phaàn, coâng ty TNHH, doanh nghieäp tö nhaân. Ngoaøi ra, khaùch haøng cuûa Coâng ty coøn bao goàm nhieàu toå chöùc vaø chöông trình taøi trôï quoác teá. Chính khaùch haøng thöôøng xuyeân ñaõ giôùi thieäu khaùch haøng môùi cho Coâng ty neân löôïng khaùch haøng cuûa Coâng ty AFC ngaøy caøng ñoâng hôn. Söï giôùi thieäu khaùch quan ñaày tính thuyeát phuïc naøy theå hieän ñöôïc chaát löôïng vaø phong caùch phuïc vuï toát cuûa Coâng ty. Theâm vaøo ñoù, moái quan heä vôùi Taäp ñoaøn kieåm toaùn BDO ngaøy caøng gaén boù vaø phaùt huy taùc duïng. Beân caïnh nhöõng khaùch haøng do BDO tröïc tieáp giôùi thieäu, thoâng qua thöông hieäu BDO, Coâng ty ñaõ tieáp caän vaø tìm kieám ñöôïc nhieàu khaùch haøng môùi vaø dòch vuï môùi. 3.3.Nhaân söï Soá löôïng nhaân vieân nghieäp vuï cuûa Coâng ty töø 35 ngöôøi trong naêm 1995 nay ñaõ vöôït qua con soá 150 ngöôøi, trong ñoù gaàn 50% laø kieåm toaùn vieân caáp Nhaø nöôùc. Caùn boä coâng nhaân vieân nghieäp vuï 100% coù trình ñoä ñaïi hoïc vaø treân ñaïi hoïc, ñöôïc ñaøo taïo töø nhieàu nguoàn, nhieàu lónh vöïc chuyeân moân. Ngoaøi ra, Coâng ty coøn coù moät ñoäi nguõ coäng taùc vieân laø caùc chuyeân vieân coù nhieàu kinh nghieäm trong coâng taùc keá toaùn, kieåm toaùn vaø tö vaán. IV. PHÖÔNG HÖÔÙNG HOAÏT ÑOÄNG TRONG TÖÔNG LAI 1/. Nhieäm vuï chieán löôïc Phaùt trieån moái quan heä vôùi Taäp ñoaøn Kieåm toaùn BDO. Taêng cöôøng chaát löôïng dòch vuï. Ñöa hoaït ñoäng coâng ty coå phaàn vaøo neà neáp, oån ñinh. Tieáp tuïc phoái hôïp vôùi ñoái taùc trong vieäc xaây döïng truï sôû chính. Hoaøn thaønh keá hoaïch doanh thu naêm 2005 do Hoäi ñoàng Quaûn trò ñaët ra. Chæ tieâu cuï theå: * Toå chöùc toát leã ra maét coâng ty. * Thöïc hieän toát vieäc ñaêng kyù hoaït ñoäng cho caùc chi nhaùnh. * Môû roäng thò tröôøng kieåm toaùn, phaùt trieån chi nhaùnh taïi caùc tænh mieàn Ñoâng Nam boä nhö Bình Döông, Ñoàng Nai. * Môû roäng nhoùm khaùch haøng do BDO giôùi thieäu, caùc khaùch haøng lôùn, caùc toång coâng ty. Raø soaùt laïi khaùch haøng cuõ tieán tôùi caét giaûm khaùch haøng ruûi ro cao, giaù phí thaáp. * Tìm kieám ñôn vò coù uy tín trong lónh vöïc thieát keá noäi thaát vaên phoøng ñeå chuaån bò cho vieäc baøn giao maët baèng vaøo nöûa cuoái naêm 2005. 2/. Phöông höôùng hoaït ñoäng trong töông lai Toå chöùc: Hoaøn thieän boä maùy hoaït ñoäng cuûa coâng ty coå phaàn: Xaây döïng quy cheá môùi cuûa Coâng ty coå phaàn. Xaây döïng quy cheá tieàn löông môùi. Toå chöùc heä thoáng quaûn trò Coâng ty, ñaûm baûo tính naêng ñoäng, traùch nhieäm vaø hieäu quaû quaûn lyù, ñieàu haønh hoaït ñoäng. Taêng cöôøng hôïp taùc, lieân keát quoác teá trong lónh vöïc ñaøo taïo, kinh doanh vaø phaùt trieån ngheà nghieäp. Ñoåi môùi, boå sung vaø thöôøng xuyeân caäp nhaät trang web cuûa Coâng ty. Dòch vuï cung caáp: Kieåm toaùn: naâng cao chaát löôïng dòch vuï kieåm toaùn. Tham gia ñaáu thaàu kieåm toaùn caùc toång coâng ty. Xaùc ñònh giaù trò doanh nghieäp: ñaây laø moät loaïi hình dòch vuï môùi coù tieàm naêng phaùt trieån cao caàn taäp trung khai thaùc. Keá toaùn, tö vaán taøi chính keá toaùn thueá: cuõng coá vaø khai thaùc theá maïnh saün coù. Ñaøo taïo: phaùt trieån dòch vuï ñaøo taïo ôû caùc tænh ñoàng baèng Soâng Cöûu Long vaø caùc tænh mieàn Trung. Thöông hieäu: trieät ñeå khai thaùc thöông hieäu BDO ñeå thu huùt khaùch haøng coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Chaát löôïng: ñaûm baûo thöïc hieän kieåm toaùn ñuùng theo yeâu caàu cuûa BDO ñoái vôùi khaùch haøng BDO vaø khaùch haøng nhaïy caûm. Ñòa baøn hoaït ñoäng Tieáp tuïc giöõ vöõng vò theá ñaõ xaây döïng ñöôïc ôû caùc tænh mieàn Ñoâng, TP. Hoà Chí Minh, cuûng coá hoaït ñoäng taïi thò tröôøng caùc tænh Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long vaø môû roäng ñòa baøn hoaït ñoäng ra mieàn trung vaø caùc tænh mieàn Ñoâng. Cuï theå nghieân cöùu ñeå tieán tôùi laäp Vaên phoøng taïi Bình Döông vaø Thaønh phoá Ñaø Naüng. Phaùt trieån caùc dòch vuï tö vaán, keá toaùn; nghieân cöùu khai thaùc caùc loaïi hình dòch vuï môùi: ñaàu tö, tö vaán doanh nghieäp … Nhaân löïc Taêng nguoàn nhaân löïc môùi: Baèng caùch ña daïng hoùa trong chính saùch tuyeån duïng nhaân vieân. Huaán luyeän noäi boä: Tieáp tuïc toå chöùc caùc lôùp ñaøo taïo noäi boä theo chöông trình BDO ñaõ ñöôïc aùp duïng töø naêm 2004. Huaán luyeän laáy baèng CPA quoác teá: cöû caùn boä theo hoïc chöông trình laáy baèng CPA quoác teá toå chöùc taïi Vieät Nam. Nhaân vieân tö vaán: tuyeån duïng nhaân vieân tö vaán (ñaàu tö, taøi chính, keá toaùn, thueá ...) coù kinh nghieäm phuïc vuï khaùch haøng nöôùc ngoaøi. Naâng cao trình ñoä ngoaïi ngöõ: coù chính saùch hôïp lyù ñeå naâng cao trình ñoä tieáng Anh cuûa nhaân vieân. Tìm kieám nhöõng phöông aùn phuø hôïp ñeå ñöa nhaân vieân ñi thöïc taäp vaø laøm vieäc taïi caùc vaên phoøng cuûa BDO khu vöïc. CHÖÔNG 2 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ KIEÅM TOAÙN HAØNG TOÀN KHO ™ ˜ I. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ KHOAÛN MUÏC HAØNG TOÀN KHO 1/.Noäi dung Haøng toàn kho laø taøi saûn löu ñoäng cuûa doanh nghieäp bieåu hieän döôùi hình thaùi vaät chaát. Haøng toàn kho coù theå ñöôïc mua töø beân ngoaøi hoaëc töï saûn xuaát ñeå duøng vaøo muïc ñích saûn xuaát, kinh doanh. Chuùng bao goàm nhieàu loaïi nhö nguyeân vaät lieäu, coâng cuï duïng cuï, saûn phaåm dôû dang, thaønh phaåm, haøng hoùa. Ngoaøi ra, haøng toàn kho coøn bao goàm haøng ñang ñi ñöôøng vaø haøng göûi baùn, ñoù laø nhöõng vaät tö, haøng hoaù thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa ñôn vò nhöng vì lyù do khaùc nhau neân khoâng naèm taïi kho cuûa ñôn vò. Haøng toàn kho coù raát nhieàu hình thöùc khaùc nhau, tuyø thuoäc vaøo baûn chaát cuûa doanh nghieäp: Ñoái vôùi doanh nghieäp baùn leû vaø baùn buoân: haøng toàn kho quan troïng nhaát laø haøng hoaù coù trong tay saün saøng ñeå baùn. Ñoái vôùi beänh vieän: haøng toàn kho goàm thöïc phaåm, thuoác men, vaø duïng cuï y teá. Ñoái vôùi coâng ty saûn xuaát cheá bieán: haøng toàn kho goàm nguyeân lieäu, caùc chi tieát rôøi mua vaøo, vaø vaät tö ñeå duøng trong quaù trình saûn xuaát, haøng hoaù saûn xuaát dôû dang, vaø thaønh phaåm chôø baùn. Haøng toàn kho bao goàm: Haøng hoaù hoaëc taøi saûn mua ñeå baùn laïi Haøng hoaù duøng ñeå tieâu thuï Nguyeân vaät lieäu vaø caùc phuï lieäu mua ñeå saûn xuaát haøng hoaù Saûn phaåm dôû dang Thaønh phaåm Giaù voán haøng baùn laø giaù goác cuûa thaønh phaåm, haøng hoaù, dòch vuï cung caáp trong kyø, ñöôïc trình baøy treân Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh. Ngoaøi ra, theo VAS 02 – Haøng toàn kho, giaù voán haøng baùn coøn bao goàm caû döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho, caùc khoaûn maát maùt thieät haïi ñaõ tröø ñi phaàn thu hoài ñöôïc, caùc chi phí saûn xuaát chung khoâng ñöôïc phaân boå vaøo chi phí cheá bieán Giöõa haøng toàn kho vaø giaù voán haøng baùn coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau. Trong ñoù, toång giaù trò haøng coù trong kyø - bao goàm giaù trò haøng toàn kho ñaàu kyø vaø haøng mua trong kyø - ñöôïc phaân boå cho giaù voán haøng baùn vaø haøng toàn kho cuoái kyø. Moïi sai leäch do moät trong hai döõ lieäu treân ñeàu aûnh höôûng ñeán döõ lieäu coøn laïi. Chaúng haïn, vieäc aùp duïng phöông phaùp haøng toàn kho khoâng ñuùng seõ laøm cho haøng toàn kho cuoái kyø bò thoåi phoàng, ñoàng thôøi seõ laøm cho giaù voán haøng baùn bò khai thaáp vaø lôïi nhuaän bò thoåi phoàng. Vì moái quan heä naøy neân vieäc kieåm toaùn giaù voán haøng baùn cuõng ñöôïc thöïc hieän ngay trong quaù trình kieåm toaùn haøng toàn kho. Ñieàu naøy ñöôïc theå bieåu hieän qua sô ñoà sau: Giaù trò haøng toàn kho ñaàu kyø -Giaù trò haøng mua tong kyø -Chi phí cheá bieán (neáu coù) Toång giaù trò haøng coù trong kyø Giaù trò haøng toàn kho cuoái kyø Giaù voán haøng baùn trong kyøø 2/. Ñaëc ñieåm: Trong nhieàu doanh nghieäp, haøng toàn kho thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù laø moät khoaûn muïc troïng yeáu vaø coù ruûi ro tieàm taøng cao. Kieåm toaùn haøng toàn kho thöôøng phöùc taïp nhaát vaø laø phaàn maát thôøi gian nhaát cuûa cuoäc kieåm toaùn vì nhöõng lyù do sau: Haøng toàn kho thöôøng chieám tyû troïng lôùn trong toång taøi saûn cuûa ñôn vò vaø thöôøng laø khoaûn muïc raát lôùn trong taøi saûn löu ñoäng, ñaëc bieät laø ñoái vôùi doanh nghieäp thöông maïi hoaëc saûn xuaát. Nhöõng sai phaïm treân khoaûn muïc haøng toàn kho thöôøng daãn ñeán nhöõng sai soùt troïng yeáu veà chi phí vaø keát quaû kinh doanh. Neáu haøng toàn kho bò ñaùnh giaù sai leäch seõ aûnh höôûng troïng yeáu ñeán möùc ñoä trung thöïc vaø hôïp lyù cuûa caùc baùo caùo taøi chính. Soá löôïng vaø chuûng loaïi haøng toàn kho thöôøng raát phong phuù, soá löôïng nghieäp vuï phaùt sinh trong kyø raát nhieàu vôùi giaù trò lôùn vaø lieân quan ñeán nhieàu loaïi chöùng töø. Haøng toàn kho coù khaû naêng bò giaûm giaù trò so vôùi giaù trò soå saùch raát nhieàu do hao moøn höõu hình vaø voâ hình, neân deã bò maát giaù, hö hoûng hay loãi thôøi. Giaù trò haøng toàn kho coù theå khoâng ñöôïc ñieàu chænh thích hôïp vaø bò trình baøy sai leäch treân baùo caùo taøi chính. Vaán ñeà kieåm soaùt vaät chaát haøng toàn kho gaëp nhieàu khoù khaên do haøng toàn kho thöôøng ñöôïc caát giöõ, baûo quaûn ôû nhieàu nôi khaùc nhau vaø ñöôïc nhieàu boä phaän quaûn lyù. Neáu ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn khoâng coù chính saùch quaûn lyù chaët cheõ seõ deã xaûy ra nhöõng sai soùt hoaëc gian laän. Coù nhieàu phöông phaùp ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù haøng toàn kho nhö: nhaäp tröôùc xuaát tröôùc, nhaäp sau xuaát tröôùc, bình quaân gia quyeàn, thöïc teá ñích danh. Vôùi moãi phöông phaùp khaùc nhau thì giaù trò haøng toàn kho seõ khaùc nhau do ñoù lôïi nhuaän cuõng seõ khaùc nhau. Ngoaøi ra, haïch toaùn haøng toàn kho theo phöông phaùp keâ khai thöôøng xuyeân hay kieåm keâ ñònh kyø cuõng taùc ñoäng raát nhieáu ñeán quaù trình luaân chuyeån chöùng töø, ghi cheùp soå saùch keá toaùn. Vieäc khoaù soå haøng toàn kho caàn baûo ñaûm raèng ñaõ chia caét nieân ñoä ñuùng ñaén ñeå khoâng aûnh höôûng ñeán baùo caùo taøi chính, nhaát laø taïi caùc ñôn vò aùp duïng phöông phaùp kieåm keâ ñònh kyø. 3/. Muïc tieâu kieåm toaùn: Ñeå tieán haønh kieåm toaùn caùc khoaûn muïc cuûa baùo caùo taøi chính höõu hieäu vaø hieäu quaû, kieåm toaùn vieân döïa vaøo caùc cô sôû daãn lieäu ñeå xaùc ñònh nhöõng muïc tieâu kieåm toaùn vaø xaây döïng caùc thuû tuïc kieåm toaùn. Khi kieåm toaùn haøng toàn kho vaø giaù voán haøng baùn , kieåm toaùn vieân thöôøng tìm hieåu doøng vaän ñoäng cuûa haøng toàn kho, keát hôïp vôùi vieäc phaân tích sô boä ñeå döï ñoaùn chieàu höôùng sai phaïm vaø khoanh vuøng caùc quy trình nghieäp vuï deã xaûy ra sai phaïm. Cô sôû daãn lieäu Muïc tieâu kieåm toaùn toång quaùt Muïc tieâu kieåm toaùn rieâng bieät. Hieän höõu Hieän höõu vaø phaùt sinh Haøng toàn kho treân baûng caân ñoái keá toaùn thaät söï toàn taïi vaø caùc nghieäp vuï ghi cheùp veà giaù voán thaät söï xaûy ra. Quyeàn vaø nghóa vuï Quyeàn vaø nghóa vuï Ñôn vò coù quyeàn sôû höõu ñoái vôùi taát caû haøng toàn kho ñöôïc lieät keâ. Söï chính xaùc Söï ghi cheùp chính xaùc Soá lieäu chi tieát haøng toàn kho ñöôïc tính toaùn chính xaùc vaø thoáng nhaát ghöõa soå caùi vaø soå chi tieát Söï ñaày ñuû Söï ñaày ñuû Caùc nghieäp vuï lieân quan ñeán haøng toàn kho ñeàu phaûi ghi cheùp vaø baùo caùo Ñaùnh giaù Ñaùnh giaù Haøng toàn kho ñöôïc ñaùnh giaù ñuùng theo giaù thaáp hôn giöõa giaù goác vaø giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc Trình baøy vaø coâng boá Trình baøy vaø coâng boá Vieäc trình baøy vaø khai baùo haøng toàn kho phaûi ñaày ñuû vaø ñuùng ñaén. 4/. Taøi khoaûn söû duïng: Theo heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn aùp duïng trong doanh nghieäp, haøng toàn kho goàm nhöõng khoaûn muïc sau: Taøi khoaûn 151: Haøng mua ñang ñi treân ñöôøng Taøi khoaûn 152: Nguyeân lieäu, vaät lieäu Taøi khoaûn 153: Coâng cuï, duïng cuï Taøi khoaûn 154: Chi phí saûn xuaát king doanh dôû dang Taøi khoaûn 155: Thaønh phaåm Taøi khoaûn 156: Haøng hoaù Taøi khoaûn 157: Haøng göûi ñi baùn Taøi khoaûn 159: Döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho. Giaù voán haøng baùn ñöôïc trình baøy trong Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh (Phaàn I-Laõi, loã). Trong heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn cuûa Vieät Nam, giaù voán haøng baùn theå hieän qua taøi khoaûn: Taøi khoaûn 632: Giaù voán haøng baùn. Doøng vaän ñoäng cuûa haøng toàn kho vaø chi phí ñeå tính giaù voán haøng baùn: Chu kyø tieàn löông vaø nhaân vieân Giaù voán haøng baùn Toàn kho cuoái kyø Toàn kho ñaàu kyø CP cuûa sp ñöôïc sx ra Toàn kho cuoái kyø Toàn kho ñaàu kyø Saûn xuaát Chung ñöôïc phaân boå Saûn xuaát chung thöïc teá Nlieäu ñaõ söû duïng CP lao ñoäng tröïc tieáp sx thöïc teá Toàn kho cuoái kyø Mua vaøo Toàn kho ñaàu kyø Nguyeân lieäu Lao ñoäng tröïc tieáp CP lao ñoäng tröïc tieáp saûn xuaát ñöôïc phaân boå Chu kyø mua vaøo vaø thanh toaùn Saûn xuaát chung Saûn phaåm ñang cheá taïo Thaønh phaåm Giaù voán haøng baùn II.XAÙC LAÄP MÖÙC TROÏNG YEÁU VAØ ÑAÙNH GIAÙ RUÛI RO KIEÅM TOAÙN Khi tieán haønh moät cuoäc kieåm toaùn, kieåm toaùn vieân phaûi quan taâm ñeán tính troïng yeáu cuûa thoâng tin vaø moái quan heä cuûa noù vôùi ruûi ro kieåm toaùn. Theo VAS 320 coù vieát : “Trong moät cuoäc kieåm toaùn, möùc troïng yeáu vaø ruûi ro kieåm toaùn coù moái quan heä tyû leä nghòch vôùi nhau: möùc troïng yeáu caøng cao thì ruûi ro kieåm toaùn caøng thaáp vaø ngöôïc laïi. Kieåm toaùn vieân phaûi caân nhaéc ñeán moái quan heä naøy khi xaùc ñònh noäi dung, lòch trình vaø phaïm vi cuûa caùc thuû tuïc kieåm toaùn moät caùch thích hôïp. 1/. Xaùc laäp möùc troïng yeáu: Muïc tieâu cuûa kieåm toaùn baùo caùo taøi chính noùi chung hay khoaûn muïc haøng toàn kho noùi rieâng laø xaùc ñònh xem khoaûn muïc naøy coù ñöôïc phaûn aùnh trung thöïc vaø hôïp lyù treân caùc khía caïnh troïng yeáu hay khoâng. 1.1.Khaùi nieäm troïng yeáu “Troïng yeáu laø thuaät ngöõ duøng ñeå theå hieän taàm quan troïng cuûa moät thoâng tin (moät soá lieäu keá toaùn) trong baùo caùo taøi chính. Thoâng tin ñöôïc coi laø troïng yeáu coù nghóa laø neáu thieáu thoâng tin ñoù hay thieáu tính chính xaùc cuûa thoâng tin ñoù seõ aûnh höôûng ñeán caùc quyeát ñònh cuûa ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính. Möùc ñoä troïng yeáu phuï thuoäc vaøo taàm quan troïng cuûa thoâng tin hay cuûa sai soùt ñöôïc ñaùnh giaù trong hoaøn caûnh cuï theå. Tính troïng yeáu cuûa thoâng tin phaûi ñöôïc xem xeùt treân caû tieâu chuaån ñònh löôïng vaø ñònh tính”. (Trích VAS 320) Sai leäch chæ ñöôïc xem laø troïng yeáu khi coù aûnh höôûng quan troïng ñeán baùo caùo taøi chính vaø laøm thay ñoåi nhaän ñònh cuûa ngöôøi söû duïng. Trong kieåm toaùn baùo caùo taøi chính, kieåm toaùn vieân phaûi xem xeùt caû hai khía caïnh: Maët ñònh löôïng: troïng yeáu ñöôïc söû duïng nhö soá tieàn sai leäch toái ña coù theå chaáp nhaän ñöôïc Maët ñònh tính: troïng yeáu ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù aûnh höôûng cuûa caùc sai soùt, gian laän ñeán ngöôøi ñoïc beân caïnh khía caïnh ñònh löôïng. 1.2.Phöông phaùp xaùc laäp Ôû möùc ñoä toång theå cuûa baùo caùo taøi chính: Kieåm toaùn vieân phaûi öôùc löôïng toaøn boä sai soùt coù theå chaáp nhaän ñöôïc. Möùc troïng yeáu thöôøng ñöôïc tính baèng tyû leä phaàn traêm treân taøi saûn, doanh thu hoaëc lôïi nhuaän. Ôû möùc ñoä töøng khoaûn muïc: phaân boå möùc troïng yeáu toång theå cho töøng khoaûn muïc. Caùch laøm naøy tuy taïo moät haønh lang an toaøn khaù cao nhöng caùc sai leäch döï kieán khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñoàng thôøi xaûy ra ôû caùc khoaûn muïc vaø trong thöïc teá, sai leäch coù theå buø tröø nhau. Vì vaäy, trong thöïc teá, caùc kieåm toaùn vieân söû duïng nhieàu phöông phaùp khaùc nhau ñeå xaùc laäp möùc troïng yeáu: Phöông phaùp phaân boå PM cho TE Phöông phaùp xeùt ñoaùn tröïc tieáp Trình töï xaùc ñònh möùc troïng yeáu: Böôùc 1: öôùc tính ban ñaàu veà möùc troïng yeáu cuûa baùo caùo taøi chính –PM (möùc troïng yeáu ban ñaàu) Böôùc 2: xaùc ñònh möùc troïng yeáu cuûa töøng khoaûn muïc – TE (coøn goïi laø sai soùt toái ña coù theå chaáp nhaän ñöôïc) Böôùc 3: öôùc tính sai leäch trong töøng khoaûn muïc Böôùc 4: öôùc tính möùc sai leäch toång hôïp treân baùo caùo taøi chính Böôùc 5: tuøy theo keát quaû so saùnh ñeå ñöa ra keát luaän veà baùo caùo taøi chính. 2/. Ñaùnh giaù ruûi ro kieåm toaùn Baát kyø cuoäc kieåm toaùn naøo cuõng ñeàu coù nhöõng haïn cheá tieàm taøng, xuaát phaùt töø nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau. Chính vì theá maø khaû naêng ñeå kieåm toaùn vieân nhaän xeùt khoâng xaùc ñaùng veà baùo caùo taøi chính laø luoân luoân coù theå xaûy ra. Vaán ñeà ñaët ra laø caàn phaûi tìm caùch giôùi haïn khaû naêng ñoù ôû möùc ñoä chaáp nhaân ñöôïc. Vì vaäy, ngay töø giai ñoaïn chuaån bò kieåm toaùn, kieåm toaùn vieân phaûi ñaùnh giaù ruûi ro kieåm toaùn 2.1 Khaùi nieäm ruûi ro kieåm toaùn “Ruûi ro kieåm toaùn laø ruûi ro do kieåm toaùn vieân vaø coâng ty kieåm toaùn ñöa ra yù kieán nhaän xeùt khoâng thích hôïp khi baùo caùo taøi chính ñaõ ñöôïc kieåm toaùn coøn coù nhöõng sai soùt troïng yeáu”. ( Trích ñoaïn 7 VAS 400) Ruûi ro kieåm toaùn seõ xaûy ra khi baùo caùo taøi chính coøn chöùa ñöïng nhöõng sai leäch troïng yeáu nhöng kieåm toaùn vieân laïi nhaän xeùt raèng chuùng ñöôïc trình baøy trung thöïc vaø hôïp lyù. Caùc kieåm toaùn vieân thöôøng xem xeùt ruûi ro kieåm toaùn ôû 2 möùc ñoä: a) Ruûi ro kieåm toaùn ôû möùc ñoä toaøn boä baùo caùo taøi chính Caùc kieåm toaùn vieân thöôøng xem xeùt ñeán nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán ruûi ro nhö: nhaân toá veà quaûn lyù, caùc nhaân toá veà hoaït ñoâng, caùc nhaân toá veà keá toaùn, kieåm toaùn Muïc ñích cuûa vieäc xaùc ñònh ruûi ro ôû möùc ñoä baùo caùo taøi chính laø nhaèm: Quyeát ñònh xem coù neân nhaän lôøi kieåm toaùn hay khoâng Quyeát ñònh thôøi gian chieán löôïc vaø nhaân söï cho cuoäc kieåm toaùn. Neáu ruûi ro ñöôïc ñaùnh giaù laø cao thì kieåm toaùn vieân caàn phaûi chuaån bò theân veà thôøi gian, nhaân söï vaø chieán löôïc b) Ruûi ro kieåm toaùn ôû möùc ñoä töøng khoaûn muïc Caùc sai soùt voán coù cuûa caùc khoaûn muïc nhö: tính nhaïy caûm, tính phöùc taïp cuûa nghieäp vuï; vieäc tính toaùn ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng öôùc tính chuû quan nhö caùc khoaûn döï phoøng, trích tröôùc. 2.2 Caùc boä phaän cuûa ruûi ro kieåm toaùn Ñeå nghieân cöùu vaø ñaùnh giaù caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán ruûi ro kieåm toaùn, ngöôøi ta phaân tích ruûi ro kieåm toaùn thaønh 3 boä phaän: a).Ruûi ro tieàm taøng: laø ruûi ro tieàm aån, voán coù do ñaëc ñieåm cuûa khoaûn muïc haøng toàn kho. Daãn ñeán khaû naêng laø trong baùo caùo taøi chính coøn chöùa ñöïng caùc sai soùt troïng yeáu khi tính rieâng reõ hay tính goäp, maëc duø coù hay khoâng coù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä. b).Ruûi ro kieåm soaùt: laø ruûi ro xaûy ra sai soùt troïng yeáu trong töøng nghieäp vuï, töøng khoaûn muïc trong baùo caùo taøi chính khi tính rieâng reõ hay tính goäp maø heä thoáng keá toaùn vaø heä thoáng kieåm soaùt noäi boä khoâng ngaên ngöøa heát hoaëc khoâng phaùt hieän vaø söûa chöõa kòp thôøi. c).Ruûi ro phatù hieän: laø ruûi ro xaûy ra sai soùt troïng yeáu trong töøng nghieäp vuï, töøng khoaûn muïc trong baùo caùo taøi chính khi tính rieâng reõ hay tính goäp maø trong quaù trình kieåm toaùn, kieåm toaùn vieân vaø coâng ty kieån toaùn khoâng phaùt hieän ñöôïc. d).Moái quan heä giöõa caùc loaïi ruûi ro Ta nhaän thaáy, duø coù tieán haønh kieåm toaùn hay khoâng, ruûi ro tieàm taøng vaø ruûi ro kieåm toaùn vaãn toàn taïi trong hoaït ñoäng vaø moâi tröôøng kinh doanh cuûa ñôn vò. Ngöôïc laïi, ruûi ro phaùt hieän coù theå kieåm soaùt ñöôïc bôûi caùc kieåm toaùn vieân thoâng qua vieäc ñieàu chænh coâng vieäc kieåm toaùn nhaèm laøm ruûi ro kieåm toaùn giaûm xuoáng ôû möùc thaáp nhaát coù theå chaáp nhaän ñöôïc vôùi chi phí hôïp lyù. Trong VAS 400, moái quan heä giöõa caùc loaïi ruûi ro ñöôïc xaùc laäp qua baûng sau: Ñaùnh giaù cuûa kieåm toaùn vieân veà ruûi ro kieåm soaùt Cao Trung bình Thaáp Ñaùnh giaù cuûa kieåm toaùn vieân veà ruûi ro tieàm taøng Cao Toái thieåu Thaáp Trung bình Trung bình Thaáp Trung bình Cao Thaáp Trung bình Cao Toái ña Moâ hình ruûi ro kieåm toaùn: AR = IR x CR x DR hoaëc DR = AR / (IR x CR) Vôùi: AR: ruûi ro kieåm toaùn IR: ruûi ro tieàm taøng CR: ruûi ro kieåm soaùt DR: ruûi ro phaùt hieän 2.3 Ruûi ro kieåm toaùn ñoái vôùi haøng toàn kho Ñeå coù theå xaùc ñònh möùc ñoä ruûi ro tieàm taøng cho khoaûn muïc haøng toàn kho vaø giaù voán haøng baùn hôïp lyù, kieåm toaùn vieân caàn chuù yù ñeán nhöõng thoâng tin coù tính chaát nhö sau: Haøng hoaù deã bò loãi thôøi, khoù tieâu thuï treân thò tröôøng (ví duï: quaàn aùo saûn xuaát theo muøa vuï, thò hieáu cuûa ngöôøi thieâu duøng), hao moøn voâ hình cuûa haøng toàn kho. Haøng hoaù coù giaù trò cao nhö vaøng baïc, ñaù quí… Haøng hoaù deã bò loãi thôøi, giaûm giaù trò hao moøn höõu hình nhö caùc thieát bò ñieän töû (ví duï: maùy tính, ti vi…) Caùc vò trí chuû choát ôû boä phaän keá hoaïch saûn xuaát, boä phaän keá toaùn thöôøng xuyeân thay ñoåi. Khi kieåm toaùn haøng toàn kho vaø giaù voán haøng baùn, vieäc tìm hieåu heä thoáng keá toaùn vaø kieåm soaùt noäi boä raát quan troïng. Neáu heä thoáng kieåm soaùt noäi boä khoâng ñöôïc thieát laäp hoaêïc hoaït ñoäng khoâng höõu hieäu thì khaû naêng xaûy ra ruûi ro kieåm soaùt raát cao. (Phaàn naøy seõ ñöôïc noùi ñeán roõ hôn ôû muïc “Tìm hieåu vaø ñaùnh giaù kieåm soaùt noäi boä” ). Ñoái vôùi vieäc giaûm thieåu ruûi ro phaùt hieän, kieåm toaùn vieân khi thöïc hieän kieåm toaùn khoaûn muïc haøng toàn kho caàn phaûi xem xeùt nhöõng vaán ñeà sau: - Thu thaäp nhöõng baèng chöùng beân ngoaøi ñôn vò nhö hoaù ñôn, hôïp ñoàng baùn haøng hoaù, nguyeân lieäu … ñeå chöùng minh cho soá löôïng haøng trong kho thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa ñôn vò. - Löïa choïn phöông phaùp kieåm toaùn phuø hôïp nhö choïn maãu thoáng keâ, choïn maãu toaøn boä…ñeå coù theå ñöa ra nhaän ñònh ñuùng döïa treân keát quaû kieåm tra. - Môû roäng maãu kieåm tra neáu phaùt hieän nhöõng sai phaïm coù tính heä thoáng. (ví duï: giaù nguyeân vaät lieäu ghi vaøo soå khoâng chính xaùc veà maët giaù trò sai daãn ñeán giaù thaønh saûn phaåm, giaù voán haøng baùn keát chuyeån cuõng bò sai leäch). III. QUY TRÌNH KIEÅM TOAÙN HAØNG TOÀN KHO 1/. Tìm hieåu veà hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng Vieäc thu thaäp caùc thoâng tin lieân quan ñeán ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn ñeå coù nhöõng hieåu bieát nhaát ñònh veà tình hình hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp laø raát caàn thieát. Ñaây laø böôùc quan troïng ñeå quyeát ñònh vieäc chaáp nhaän moät hôïp ñoàng kieåm toaùn hay khoâng, ngoaøi ra coøn quyeát ñònh ñeán vieäc saép xeáp trình töï vaø thôøi gian thöïc hieän kieåm toaùn. Trong VAS 310 ñoaïn 2 coù nhaán maïnh: “Ñeå thöïc hieän kieåm toaùn baùo caùo taøi chính, kieåm toaùn vieân phaûi coù hieåu bieát ñaày ñuû veà tình hình kinh doanh nhaèm ñaùnh giaù vaø phaân tích ñöôïc caùc söï kieän, nghieäp vuï vaø thöïc tieãn ho._.aït ñoäng cuûa ñôn vò maø theo kieåm toaùn vieân laø coù aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính, ñeán vieäc kieåm tra cuûa kieåm toaùn vieân hoaëc ñeán baùo caùo kieåm toaùn”. Khoâng chæ ñoái vôùi kieåm toaùn naêm ñaàu tieân, kieåm toaùn vieân môùi tieán haønh thu thaäp thoâng tin kyõ löôõng maø ñoái vôùi hôïp ñoàng kieåm toaùn naêm sau, kieåm toaùn vieân phaûi luoân caäp nhaät caùc thoâng tin môùi ñoàng thôøi löu yù ñeán caùc vaán ñeà ñaõ ñöôïc phaùt hieän ôû naêm tröôùc. 1.1.Hieåu bieát veà saûn phaåm: Khi tìm hieåu veà caùc saûn phaåm saûn xuaát cuûa moät ñôn vò, kieåm toaùn vieân seõ thu thaäp caùc thoâng tin lieân quan ñeán quy trình saûn xuaát nhö taäp hôïp chi phí, phaân boå chi phí, haïch toaùn haøng toàn kho…, kieåm toaùn vieân seõ xaùc ñònh ñöôïc caùc vuøng caàn chuù yù ñaëc bieät (boä phaän kinh doanh, boä phaän keá hoaïch saûn xuaát, boä phaän tính giaù thaønh saûn phaåm…), caùc kyõ naêng kieåm toaùn caàn thieát nhö: caùch choïn maãu kieåm tra, caùch ñaët caâu hoûi khi phoûng vaán… Tuøy theo ñaëc thuø cuûa moãi doanh nghieäp thuoäc lónh vöïc saûn xuaát, thöông maïi, beänh vieän, baùn leû hay baùn buoân maø moãi doanh nghieäp ñoù seõ coù caùch quaûn lyù haøng toàn kho khaùc nhau, vaø ñaëc ñieåm cuûa haøng toàn kho cuõng khaùc nhau. Chính vì theá, kieåm toaùn vieân caàn naém roõ veà saûn phaåm cuûa khaùch haøng, ñoàng thôøi cuõng phaûi tìm hieåu veà: thôøi gian soáng, möùc ñoä thôøi vuï, vò trí cuûa saûn phaåm treân thò tröôøng, ñònh giaù cuûa nguyeân vaät lieäu treân thò tröôøng. Tìm hieåu xem saûn phaåm cuûa ñôn vò coù ñöôïc höôûng nhöõng quy ñònh ñaëc bieät veà thueá suaát nhö: thueá nhaäp khaåu, thueá xuaát khaåu, thueá tieâu thuï ñaëc bieät; nhöõng saûn phaåm ñöôïc nhaø nöôùc khuyeán khích ñaàu tö… Nhöõng hieåu bieát naøy seõ giuùp kieåm toaùn vieân xaùc ñònh ñöôïc cô sôû cuûa giaù nguyeân lieäu, vaät lieäu ñaàu vaøo. 1.2. Hieåu bieát veà nhaø cung öùng haøng hoaù vaø hình thöùc cung öùng Kieåm toaùn vieân caàn thu thaäp nhöõng thoâng tin nhö: Danh saùch nhöõng nhaø cung öùng chính Caùc hôïp ñoàng cung öùng Nhöõng ñieàu kieän veà sôû höõu Haïn söû duïng cuûa nguyeân lieäu Beân caïnh ñoù, thoâng tin veà möùc ñoä oån ñònh cuûa nhaø cung caáp haøng hoaù, dòch vuï coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát vaø tính lieân tuïc trong saûn xuaát kinh doanh. Vì chæ caàn nhaø cung caáp vaät tö chính cuûa ñôn vò vì moät lyù do naøo ñoù khoâng cung caáp nguyeân lieäu kòp thôøi thì vieäc saûn xuaát cuûa doanh nghieäp seõ bò ñình treä. 1.3.Hieåu bieát veà chu kyø saûn xuaát Ñeå coù theå kieåm toaùn phöông phaùp tính giaù thaønh, vieäc hieåu bieát veà chu kyø saûn xuaát cuûa khaùch haøng laø raát quan troïng. Kieåm toaùn vieân caàn ñi tham quan nhaø maùy, phaân xöôûng saûn xuaát tröôùc khi baét ñaàu kieåm tra haøng toàn kho. Nhôø ñoù, kieåm toaùn vieân seõ thu thaäp ñöôïc nhöõng thoâng tin veà thôøi gian cuûa moät chu kyø saûn xuaát, nhòp ñoä saûn xuaát, phöông phaùp theo doõi saûn xuaát… Ñaëc ñieåm hoaït ñoäng kinh doanh lieân tuïc hay theo thôøi vuï seõ giuùp kieåm toaùn vieân xaùc ñònh ñöôïc caùc thaùng cao ñieåm saûn xuaát, so saùnh möùc coâng suaát saûn xuaát saûn phaåm. 1.4.Hieåu bieát veà haøng göûi taïi kho cuaû beân thöù ba Trong tröôøng hôïp doanh nghieäp coù haøng toàn kho ñöôïc göûi taïi kho cuûa beân thöù ba, kieåm toaùn vieân caàn thu thaäp nhöõng thoâng tin coù lieân quan nhö hôïp ñoàng, bieân baûn giao nhaän haøng toàn kho…, ñoàng thôøi leân keá hoaïch tham gia kieåm keâ ñeå ñaûm baûo raèng löôïng haøng toàn kho ñoù coù thöïc vaø thuoäc sôû höõu cuûa doanh nghieäp, vaø traùnh nhöõng tröôøng hôïp doanh nghieäp khai giaûm haøng toàn kho, hoaëc khoâng ñaày ñuû soá haøng mang ñi göûi. 2/. Tìm hieåu vaø ñaùnh giaù kieåm soaùt noäi boä: 2.1 Tìm hieåu veà heä thoáng kieåm soaùt noäi boä Khi kieåm toaùn haøng toàn kho vaø giaù voán haøng baùn, vieäc tìm hieåu heä thoáng keá toaùn vaø kieåm soaùt noäi boä laø raát quan troïng. Neáu heä thoáng kieåm soaùt noäi boä khoâng ñöôïc thieát laäp hoaëc hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû thì khaû naêng xaûy ra ruûi ro kieåm soaùt raát cao. Ñeå hieåu bieát veà kieåm soaùt noäi boä lieân quan ñeán haøng toàn kho, kieåm toaùn vieân caàn tìm hieåu treân nhieàu khía caïnh: - Xem xeùt vaø ñaùnh giaù nhöõng nhaân toá coù taàm quan troïng ñaëc bieät ñoái vôùi haøng toàn kho nhö: naêng löïc cuûa nhaân vieân, toå chöùc keá toaùn kho, keá toaùn mua haøng, thaønh phaåm. Phoûng vaán vaø quan saùt vieäc phaân chia traùch nhieäm coù ñöôïc thieát laäp moät caùch hôïp lyù hay khoâng, ñaëc bieät laø söï taùch baïch traùch nhieäm giöõa thuû kho vôùi nhaân vieân mua haøng vaø keá toaùn lieân quan tröïc tieáp ñeán haøng hoaù nguyeân vaät lieäu. - Kieåm tra caùc bieân baûn veà keá hoaïch saûn xuaát, hôïp ñoàng mua baùn nguyeân lieäu, thaønh phaåm, haøng hoaù coù ñöôïc kyù duyeät bôûi caùc nhaân vieân coù thaåm quyeàn hay khoâng. - Tìm hieåu quy trình luaân chuyeån chöùng töø, keå töø giai ñoaïn mua vaøo cho ñeán khi tieâu thuï saûn phaåm. Phoûng vaán kieåm tra caùc chöùng töø luaân chuyeån noäi boä coù ñöôïc thieát laäp ñaày ñuû vaø ñaùp öùng yeâu caàu quaûn lyù taïi ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn hay khoâng. - Tìm hieåu sô ñoà haïch toaùn, taøi saûn söû duïng vaø caùc soå saùch chi tieát, kieåm toaùn vieân caàn ñaëc bieät quan taâm khi ñôn vò aùp duïng keâ khai thöôøng xuyeân vaø chuù yù ñeán heä thoáng keá toaùn chi phí. Xem xeùt tính lieân tuïc caùc thuû tuïc kieåm soaùt nhö: ñoái chieáu soá löôïng cuûa caùc soå kho hoaëc kieåm keâ thöïc teá vôùi soå chi tieát haøng hoaù, tính toaùn laïi vaø so saùnh giaù trò haøng hoaù xuaát trong kyø trong baûng keâ nhaäp xuaát toàn vaø soå ghi giaù voán haøng baùn. - Neáu ñôn vò söû duïng phaàn meàm keá toaùn, kieåm toaùn vieân caàn kieåm tra ñoä tin caäy cuûa phaàn meàm thoâng qua vieäc kieåm tra bieân baûn nghieäm thu phaàn meàm keá toaùn. Kieåm toaùn vieân coù theå so saùnh soá lieäu ghi trong soå kho hoaëc theû kho vôùi soá lieäu treân maùy tính ñeå kieåm tra ñoä chính xaùc trong vieäc xöû lyù soá lieäu. 2.2 Ñaùnh giaù sô boä ruûi ro kieåm soaùt Theo VAS400 ñoaïn 28: “Döïa treân söï hieåu bieát heä thoáng keá toaùn vaø kieåm soaùt noäi boä, kieåm toaùn vieân vaø coâng ty kieåm toaùn phaûi ñaùnh giaù ban ñaàu veà ruûi ro kieåm soaùt ñoái vôùi cô sôû daãn lieäu cho töøng soá dö taøi khoaûn hoaëc caùc loaïi nghieäp vuï kinh teá chuû yeáu”. Neáu ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt thaáp hôn möùc toái ña, kieåm toaùn vieân seõ thieát keá vaø thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt. Coøn neáu ruûi ro kieåm soaùt ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc toái ña vieäc thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt seõ trôû neân khoâng caàn thieát. Kieåm toaùn vieân thöôøng ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt ôû möùc cao ñoái vôùi cô sôû daãn lieäu cuûa Baùo caùo taøi chính trong tröôøng hôïp: - Heä thoáng keá toaùn vaø kieåm soaùt noäi boä khoâng ñaày ñuû - Heä thoáng keá toaùn vaø kieåm soaùt noäi boä khoâng hieäu quaû - Kieåm toaùn vieân khoâng ñöôïc cung caáp ñaày ñuû cô sôû ñeå ñaùnh giaù söï ñaày ñuû vaø hieäu quaû cuûa heä thoáng keá toaùn vaø kieåm soaùt noäi boä cuûa khaùch haøng Kieåm toaùn vieân thöôøng ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt ôû möùc khoâng cao ñoái vôùi cô sôû daãn lieäu cuûa Baùo caùo taøi chính trong tröôøng hôïp: - Kieåm toaùn vieân coù ñaày ñuû cô sôû ñeå keát luaän heä thoáng keá toaùn vaø kieåm soaùt noäi boä ñöôïc thieát keá coù theå ngaên ngöøa, phaùt hieän vaø söûa chöõa caùc sai soùt troïng yeáu - Kieåm toaùn vieân coù keá hoaïch thöïc hieän thöû nghieäm kieåm soaùt laøm cô sôû cho vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro kieåm soaùt. 2.3 Thieát keá vaø thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt Ñeå ñaùnh giaù söï höõu hieäu cuûa kieåm soaùt noäi boä, kieåm toaùn vieân coù theå thieát keá vaø thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt sau: a). Ñoái vôùi nghieäp vuï mua haøng - Kieåm tra thöù töï, tính lieân tuïc cuûa caùc ñôn ñaët haøng trong kyø - Kieåm tra söï ñoäc laäp cuûa caùc nhaân vieân hoaëc caùc boä phaän - Choïn maãu moät soá nghieäp vuï ñeå: Kieåm tra veà söï xeùt duyeät treân ñôn ñaët haøng Ñoái chieáu giöõa caùc ñôn ñaët haøng, baùo caùo nhaän haøng vaø hoaù ñôn ngöôøi baùn veà soá löôïng, giaù caû b). Ñoái vôùi quaù trình nhaäp kho vaø xuaát kho haøng: - Quaù trình nhaäp kho: nhaân vieân nhaän haøng phaûi kieåm tra chaát löôïng vaø soá löôïng haøng mua coù khôùp vôùi hoaù ñôn baùn haøng hay khoâng, boä phaän coù nghieäp vuï laäp phieáu nhaäp kho, thuû kho seõ ghi soå kho, keá toaùn ghi vaøo soå toång hôïp vaø chi tieát haøng nhaäp kho. - Quaù trình xuaát kho: Xem xeùt caùc thuû tuïc nhaäp haøng coù ñöôïc thöïc hieän ñuùng nguyeân taéc, quy ñònh khoâng. Chaúng haïn xuaát kho phaûi caên cöù vaøo caùc ñôn ñaët haøng cuï theå cuûa khaùch haøng hoaëc coù yeâu caàu cuûa boä phaän coù nhu caàu vaät tö, phoøng nghieäp vuï laøm thuû tuïc chöùng töø xuaát kho ñeå haïch toaùn vaøo caùc soå keá toaùn lieân quan. c). Khaûo saùt ñoái vôùi quaù trình baûo quaûn haøng ôû kho: Thoâng qua vieäc quan saùt vaø thaåm vaán, kieåm toaùn vieân thu nhaän baèng chöùng veà vieäc toå chöùc baûo quaûn haøng toàn kho ôû ñôn vò coù ngaên naép, ñaûm baûo an toaøn cho haøng hoaù khoâng. d). Kieåm tra heä thoáng soå chi tieát: Trong tröôøng hôïp ñôn vò aùp duïng keâ khai thöôøng xuyeân, caàn kieåm tra heä thoáng soå chi tieát haøng toàn kho ñeå ñaûm baûo söï ghi cheùp ñaày ñuû vaø chính xaùc treân caùc soå naøy. Thuû tuïc kieåm tra soå chi tieát bao goàm: - Kieåm tra xem caùc nghieäp vuï coù thöïc söï phaùt sinh hay khoâng baèng caùch choïn maãu treân soå chi tieát vaø ñoái chieáu vôùi chöùng töø goác - Kieåm tra söï ñaày ñuû baèng caùch choïn moät soá chöùng töø ñoái chieáu vôùi soå chi tieát. 2.4 Ñaùnh giaù laïi ruûi ro kieåm soaùt vaø thieát keá thöû nghieäm cô baûn Keát quaû thöïc hieän caùc thöû nghieäm treân giuùp kieåm toaùn vieân ñaùnh giaù laïi möùc ruûi ro kieåm soaùt cho moãi cô sôû daãn lieäu lieân quan ñeán haøng toàn kho. Khi ñaùnh giaù, kieåm toaùn vieân neân nhaän dieän nhöõng ñieåm yeáu ñeå môû roäng caùc thöû nghieäm cô baûn vaø nhöõng ñieåm maïnh cho pheùp giaûm thieåu caùc thöû nghieäm cô baûn. IV. THÖÛ NGHIEÄM CÔ BAÛN ÑOÁI VÔÙI HAØNG TOÀN KHO Caùc thöû nghieäm cô baûn ñöôïc tieán haønh ñoái vôùi haøng toàn kho vaø muïc tieâu kieåm toaùn cuûa chuùng ñöôïc trình baøy trong baûng döôùi ñaây: Loaïi Thöû nghieäm cô baûn Muïc tieâu kieåm toaùn Thuû tuïc phaân tích - Thöïc hieän caùc thuû tuïc phaân tích haøng toàn kho Hieän höõu, ñaày ñuû, ñaùnh giaù, ghi cheùp chính xaùc Thöû nghieäm chi tieát - Chöùng kieán kieåm keâ haøng toàn kho - Xaùc nhaän hay chöùng kieán kieåm keâ ñoái vôùi haøng toàn kho ñöôïc göûi ôû kho ñôn vò khaùc Hieän höõu, ñaày ñuû - Kieåm tra vieäc ñaùnh giaù haøng toàn kho Ñaùnh giaù - Kieåm tra toång hôïp keát quaû kieåm keâ Ghi cheùp chính xaùc - Kieåm tra vieäc khoaù soå haøng toàn kho Ñaày ñuû - Xem xeùt vieäc trình baøy vaø coâng boá baùo Trình baøy vaø coâng boá 1/. Thöïc hieän thuû tuïc phaân tích haøng toàn kho Nhöõng thuû tuïc phaân tích giuùp kieåm toaùn vieân ñaùnh giaù söï hôïp lyù veà maët toång theå cuûa giaù trò haøng toàn kho vaø giaù voán haøng baùn, ñoàng thôøi döï ñoaùn veà khaû naêng coù xaûy ra sai soùt trong soá lieäu cuûa ñôn vò. Caùc thuû tuïc phaân tích thöôøng ñöôïc söû duïng bao goàm: 1.1 So saùnh soá dö haøng toàn kho ñaàu kyø vôùi cuoái kyø Muïc ñích cuûa vieäc so saùnh naøy laø ñeå phaùt hieän sai soá do haøng toàn kho thöøa hay thieáu. Kieåm toaùn vieân seõ tính toång soá dö cuûa caùc loaïi haøng toán kho laø nguyeân vaät lieäu, saûn phaåm dôû dang, thaønh phaåm, haøng hoaù, haøng mua ñang ñi treân ñöôøng, haøng göûi baùn… vaø so saùnh vôùi toång soá dö kyø tröôùc. Neáu giaù trò haøng toàn kho cuoái kyø taêng hoaëc giaûm ñaùng keå so vôùi kyø tröôùc, kieåm toaùn vieân seõ phaûi xem xeùt ñeán caùc khoaûn muïc chi tieát vaø soá voøng quay cuûa haøng toàn kho ñeå tìm ra nguyeân nhaân cuûa söï baát thöôøng ñoù vì coù theå khi xeùt treân toång soá dö khoâng coù bieán ñoäng baát thöôøng nhöng xeùt treân khoaûn muïc chi tieát laïi coù. Khi so saùnh toång soá dö haøng toàn kho giöõa caùc kyø, kieåm toaùn vieân caàn chuù yù loaïi tröø bieán ñoäng giaù maø soá dö haøng toàn kho kyø naøy vaãn bieán ñoäng baát thöôøng so vôùi kyø tröôùc, kieåm toaùn vieân caàn phaûi tìm hieåu nguyeân nhaân cuï theå. Maët khaùc kieåm toaùn vieân coù theå so saùnh tyû troïng cuûa haøng toàn kho treân toång taøi saûn löu ñoäng giöõa kyø naøy vôùi kyø tröôùc ñeå xem coù bieán ñoäng lôùn hay khoâng. 1.2 So saùnh soá voøng quay haøng toàn kho vôùi kyø tröôùc So saùnh soá voøng quay haøng toàn kho cuûa naêm hieän haønh vôùi naêm tröôùc thöôøng ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu vôùi caùc khoaûn muïc nhö haøng hoaù, thaønh phaåm nhaèm ñaùp öùng muïc tieâu xem haøng hoaù coù bò chaäm luaân chuyeån, maát phaåm chaát, cuõ kyõ, laïc haäu, khoù tieâu thuï hay giaù voán haøng baùn taêng nhieàu so vôùi naêm tröôùc laø hôïp lyù hay khoâng. Vieäc phaùt hieän nhöõng bieán ñoäng baát thöôøng cuûa heä soá naøy coøn giuùp kieåm toaùn vieân döï ñoaùn ñöôïc nhöõng ruûi ro coù theå xaûy ra ñeå xaùc ñònh caùc thuû tuïc kieåm toaùn phuø hôïp. Soá voøng quay haøng toàn kho thöôøng ñöôïc tính nhö sau: Ñoái vôùi haøng hoaù, thaønh phaåm: Giaù voán haøng baùn trong kyø Soá voøng quay haøng toàn kho = Soá dö haøng toàn kho bình quaân Ñoái vôùi nguyeân vaät lieäu: Toång soá dö nguyeân vaät lieäu xuaát trong kyø Soá dö nguyeân vaät lieäu bình quaân Soá voøng quay haøng toàn kho = Khi so saùnh soá voøng quay vôùi kyø tröôùc, coù theå heä soá naøy oån ñònh nhöng chöa chaéc laø toát. Do ñoù, kieåm toaùn vieân caàn caàn phaûi so saùnh heä soá voøng quay haøng toàn kho cuûa doanh nghieäp vôùi heä soá bình quaân cuûa ngaønh ñeå coù theå ñöa ra keát luaän chính xaùc. 1.3 So saùnh ñôn giaù haøng toàn kho vôùi naêm tröôùc. Vieäc so saùnh naøy nhaèm giuùp kieåm toaùn vieân tìm ra sai soá trong tính toaùn vaø toång hôïp soá lieäu. Nhöõng thay ñoåi ñaùng keå veà ñôn giaù ñoái vôùi maët haøng toàn kho caàn phaûi ñöôïc kieåm toaùn vieân löu yù. Coù theå söï bieán ñoäng naøy laø coù thöïc, nhöng kieåm toaùn vieân caàn xem xeùt coù söï nhaàm laãn trong tính toaùn vaø ghi cheùp keá toaùn hay khoâng. 1.4 So saùnh giaù thaønh naêm hieân taïi vôùi naêm tröôùc, hoaëc so saùnh giaù thaønh ñôn vò keá hoaïch vôùi giaù thaønh ñôn vò thöïc teá. Kieåm toaùn vieân coù theå choïn maãu moät soá saûn phaåm caù bieät ñeå so saùnh giaù thaønh vôùi naêm tröôùc. Nhöõng bieán ñoäng baát thöôøng caàn ñöôïc tìm hieåu nguyeân nhaân. 1.5 So saùnh chi phí theo töøng khoaûn muïc Thuû tuïc naøy keát hôïp vôùi thuû tuïc so saùnh giaù thaønh naêm hieän haønh vôùi naêm tröôùc nhaèm thu thaäp baèng chöùng veà söï hôïp lyù cuûa giaù thaønh saûn phaåm. Kieåm toaùn vieân caàn phaân tích caùc soá lieäu cuûa töøng khoaûn muïc chi phí ñeå tìm hieåu nguyeân nhaân cuûa nhöõng bieán ñoäng lôùn, ñaëc bieät ôû khoaûn muïc chi phí dòch vuï mua ngoaøi, chi phí nguyeân vaät lieäu. Kieåm toaùn vieân cuõng caàn löu yù nhöõng bieán ñoäng lôùn naøy cuõng coù theå laø do khoái löôïng saûn phaåm saûn xuaát trong kyø taêng maïnh khieán chi phí vì ñoù cuõng taêng theo. 2/. Thöû nghieäm chi tieát 2.1 Chöùng kieán kieåm keâ haøng toàn kho Chöùng kieán kieåm keâ haøng toàn kho laø moät thuû tuïc höõu hieäu vaø baét buoäc ñoái vôùi khoaûn muïc naøy. Ñoaïn 6 VAS 501 coù neâu: “Tröôøng hôïp haøng toàn kho ñöôïc xaùc ñònh laø troïng yeáu trong baùo caùo taøi chính thì kieåm toaùn vieân phaûi thu thaäp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm toaùn thích hôïp veà söï hieän höõu vaø tình traïng cuûa haøng toàn kho baèng caùch tham gia coâng vieäc kieåm keâ hieän vaät, tröø khi vieäc tham gia laø khoâng theå thöïc hieän ñöôïc…” Thoâng thöôøng coù 2 phöông phaùp tính soá löôïng haøng toàn kho ôû thôøi ñieåm cuoái naêm: - Döïa theo phöông phaùp keâ khai thöôøng xuyeân - Kieåm keâ haøng toàn kho ñònh kyø Tuy nhieân phöông phaùp thoâng duïng hôn ñeå tính soá löôïng haøng toàn kho laø thoâng qua vieäc kieåm keâ ñònh kyø. Beân caïnh vieäc kieåm tra soá löôïng haøng toàn kho coâng ty ñang naém giöõ, vieäc kieåm keâ coøn giuùp cho vieäc ñònh giaù chaát löôïng cuûa haøng toàn kho vaø cung caáp theâm moät phaàn chöùng cöù veà quyeàn sôû höõu cuûa coâng ty ñoái vôùi haøng toàn kho. Traùch nhieäm cuûa Ban quaûn lyù laø phaûi ñaûm baûo haøng toàn kho ñöôïc kieåm keâ moät caùch chính xaùc. Vieäc tham gia kieåm keâ haøng toàn kho cuûa kieåm toaùn vieân chæ nhaèm ñaûm baûo laø keát quaû cuûa cuoäc kieåm keâ laø coù theå tin caäy ñöôïc, nhö laø moät baèng chöùng cho soá löôïng haøng toàn kho coù theå thöïc hieän treân soå saùch ñôn vò. Trình töï tieán haønh chöùng kieán kieåm keâ haøng toàn kho nhö sau: Tröôùc khi tham keâ: Kieåm toaùn vieân caàn leân keá hoaïch kieåm keâ goàm caùc yeáu toá sau: Ngaøy tham gia kieåm keâ vaø caùc thuû tuïc kieåm toaùn caàn thieát Nôi tham gia kieåm keâ, goàm caû kho thueâ vaø kho göûi nhôø haøng hoaù Xem xeùt laïi hoà sô kieåm keâ naêm ngoaùi Leân keá hoaïch chi phí, thôøi gian caàn thieát cho 1 cuoäc kieåm keâ Baûn chaát vaø khoái löôïng haøng toàn kho, caùc bieän phaùp ño löøông ñeå kieåm keâ moät soá loaïi haøng toàn kho ñaëc bieät caàn thieát. (ví duï: xaêng daàu, chaát loûng, hoaù chaát ñoäc haïi) Haøng toàn kho coù giaù trò cao Traïng thaùi cuûa haøng toàn kho Ñôn vò ño löôøng Phöông phaùp haïch toaùn haøng toàn kho Thu thaäp baûng höôùng daãn kieåm keâ haøng toàn kho cuûa khaùch haøng, ñaùnh giaù tính ñaày ñuû vaø hôïp lyù cuûa noù ñeå ñeà nghò söûa ñoåi (neáu caàn thieát) Trong tröôøng hôïp caàn thieát, kieåm toaùn vieân phaùt haønh vaø quaûn lyù caùc bieåu maãu kieåm keâ ñaõ ñöôïc ñaùnh soá thöù töï ñeå ñaûm baûo keát quaû kieåm keâ khoâng bò thay ñoåi. Kieåm toaùn vieân cuõng caàn thu thaäp danh saùch hoaëc tìm hieåu veà caùc nhaân vieân xem hoï coù ñaït caùc yeâu caàu nhö: Coù phaûi laø ngöôøi coù khaû naêng xaùc ñònh chuûng loaïi vaø chaát löôïng cuûa loaïi haøng hoùa kieåm keâ khoâng Coù phaûi laø ngöôøi thuoäc caùc phoøng ban ñoäc laäp vôùi boä phaän baûo quaûn hoaëc thanh toaùn haøng toàn kho khoâng Trong quaù trình kieåm keâ Quan saùt kieåm ñeám haøng toàn kho thöïc teá. Tröôùc khi ñeám: Ñaùnh daáu taát caû caùc baûng ñeám ñöa cho caùc nhoùm kieåm keâ Trong khi kieåm ñeám - Quan saùt thuû tuïc kieåm keâ, baûo ñaûm laø moïi höôùng daãn kieåm keâ ñeàu ñöôïc tuaân thuû. Vieäc kieåm ñeám ñöôïc thöïc hieän caån thaän. - Choïn maãu ñeám laïi (thöôøng choïn moät soá maët haøng ñaëc bieät nhö maët haøng coù giaù trò cao, nhaïy caûm vôùi gian laän, haøng toàn kho choïn töø haøng toàn kho thöïc teá, haøng toàn kho treân baûng kieåm keâ hay soå saùch…) vaø ghi cheùp ñaày ñuû chi tieát treân giaáy laøm vieäc ñeå sau naøy ñoái chieáu vôùi theû kho. - Neáu coù saûn phaåm dôû dang, xaùc nhaän tình traïng hoaøn thaønh - Ñoái chieáu vôùi theû kho ngay sau khi kieåm keâ - Ñaùnh giaù xem vieäc toång hôïp töø caùc baûng kieåm ñeám leân bieân baûn kieåm keâ haøng toàn kho chính xaùc. Thu thaäp vaø kieåm tra bieåu maãu kieåm keâ, nhöõng bieåu maãu hö hoûng hoaëc khoâng duøng ñeàu phaûi ñöôïc thu hoài. - Ñaûm baûo raèng moïi söï khaùc bieät trong khi kieåm ñeám ñeàu ñöôïc giaûi thích. Neáu khoâng giaûi thích ñöôïc thì phaûi ghi nhaän ñaày ñuû leân baûng kieåm ñeám. - Quan saùt vieäc kieåm soaùt haøng hoaù nhaäp xuaát khi ñang tieán haønh vieäc kieåm keâ. Baûo ñaûm raèng moïi haøng hoaù loãi thôøi, chaäm luaân chuyeån, hö hoûng ñeàu ñöôïc ghi nhaän. - Kieåm tra coù hay khoâng nhöõng haøng hoaù khoâng thuoäc sôû höõu cuûa ñôn vò toàn taïi trong kho. Baûo ñaûm raèng caùc haøng hoaù naøy ñöôïc xaùc nhaän vaø taùch bieät, loaïi ra khi kieåm ñeám haøng toàn kho - Quan saùt caùc thuû tuïc lieân quan ñeán haøng hoaù nhaäp xuaát trong quaù trình kieåm keâ. Ghi nhaän chi tieát caùc haøng hoaù nhö vaäy ñeå thöïc hieän vieäc kieåm tra sau ñoù. - Ñoái vôùi haøng ñang chuyeån: thu thaäp danh saùch caùc haøng ñang chuyeån, chæ roõ: Soá hoaù ñôn, teân nhaø cung caáp Ngaøy haøng hoaù seõ ñeán Moâ taû haøng hoa Chi tieát phöông thöùc vaän taûi - Khoùa soå : Thu thaäp vaø ghi nhaän treân giaáy laøm vieäc caùc chi tieát thuû tuïc khoaù soå sau: Haøng nhaäp: Phieáu nhaäp kho haøng hoaù sau cuøng tröôùc khi kieåm keâ Haøng xuaát: Phieáu xuaát kho haøng hoaù sau cuøng tröôùc khi kieåm keâ Haøng nhaäp xuaát noäi boä: Phieáu xuaát, nhaäp kho noäi boä phaùt haønh tröôùc khi kieåm keâ Nhöõng thuû tuïc naøy nhaèm baûo ñaûm caùc loâ haøng baùn cuûa ñaàu naêm sau phaûi ñöôïc kieåm keâ vaø tính vaøo haøng toàn kho cuoái kyø vaø löôïng haøng cuûa loâ haøng nhaän cuoái cuøng trong naêm cuõng ñaõ ñöôïc kieåm keâ. Sau khi kieåm ñeám Baûo ñaûm raèng moïi phieáu kieåm ñeám, theû ñeám ñeàu ñaõ ñöôïc noäp veà cho ngöôøi coù traùch nhieäm. Moïi khaùc bieät giöõa kieåm ñeám vaø soå saùch, laàn ñeám 1 vaø 2 ñeàu ñöôïc giaûi quyeát. Thaûo luaän baát kyø ñieåm yeáu naøo trong thuû tuïc kieåm keâ cuûa khaùch haøng vôùi laõnh ñaïo cuûa ñôn vò ñeå ñaûm baûo caùc ñieåm yeáu naøy ñöôïc söûa chöõa ngay trong khi kieåm keâ hay trong caùc cuoäc kieåm keâ töông lai. Cuoái cuøng, trình baøy caùc neùt chính yeáu caùc thuû tuïc kieåm keâ cuûa khaùch haøng leân giaáy laøm vieäc, caùc böôùc kieåm toaùn ñaõ thöïc hieän vaø caùc ñieåm yeáu trong thuû tuïc cuûa khaùch haøng hoaëc nhöõng ñieåm khaùc caàn löu yù. Sau khi kieåm keâ Vieäc laäp baùo caùo kieåm keâ nhanh choùng laø voâ cuøng quan troïng. Phaûi thoâng baùo cho tröôûng phoøng, kieåm toaùn vieân chòu traùch nhieäm ngay khi phaùt hieän caùc vaán ñeà phaùt sinh ñeå coù bieän phaùp ñoái phoù. Kieåm toaùn vieân chòu traùch nhieäm tham gia kieåm keâ phaûi soaïn thaûo baùo caùo kieåm keâ. Caùc trôï lyù coù traùch nhieäm hoã trôï kieåm toaùn vieân trong vieäc soaïn baùo caùo kieåm keâ. Hoaøn taát hoà sô kieåm keâ vaø ñöa cho caáp treân xem xeùt laïi trong voøng 3 ngaøy laøm vieäc. Soaïn thaûo thö quaûn lyù veà nhöõng ñieåm yeáu ñaõ ñöôïc ghi nhaän trong voøng 3 ngaøy Theo doõi tieáp tuïc caùc khoaûn muïc chöa roõ 2.2 Xaùc nhaän hay chöùng kieán kieåm keâ ñoái vôùi haøng toàn kho göûi taïi kho ñôn vò khaùc Haøng hoaù cuûa ñôn vò coù theå ñöôïc göûi ôû kho coâng coäng hoaëc naèm ôû ñaïi lyù. Ñoái vôùi nhöõng tröôøng hôïp coù soá tieàn troïng yeáu hoaëc coù khaû naêng sai soùt cao, kieåm toaùn vieân coù theå yeâu caàu ñöôïc chöùng kieán vieäc kieåm keâ taïi choã caùc haøng hoaù naøy. Ñoàng thôøi, kieåm toaùn vieân phaûi xem xeùt ñoä trung thöïc vaø tính ñoäc laäp cuûa beân thöù ba. Ñaûm baûo raèng haøng hoaù nhaän kyù gôûi hay nhaän theá chaáp taïi kho khaùch haøng ñeàu ñöôïc ghi nhaän vaø ñöôïc xaùc nhaän ñeå loaïi tröø khoûi danh saùch haøng toàn kho Ñaûm baûo raèng haøng hoaù cuûa khaùch haøng ñem ñi kyù göûi hay ñem ñi theá chaáp beân ngoaøi ñaõ ñöôïc ghi nhaän vaø ñöôïc xaùc nhaän ñeå goäp vaøo danh saùch haøng toàn kho 2.3 Kieåm tra vieäc ñaùnh giaù haøng toàn kho Quaù trình ñaùnh giaù haøng toàn kho thöôøng laø moät trong nhöõng phaàn quan troïng nhaát vaø maát thôøi gian nhaát cuûa cuoäc kieåm toaùn. Khi thöïc hieän caùc khaûo saùt quaù trình ñaùnh giaù, coù 3 vaán ñeà veà phöông phaùp ñaùnh giaù cuûa khaùch haøng coù tính ñaëc bieät quan troïng. Phöông phaùp ñoù phaûi phuø hôïp vôùi caùc nguyeân taéc keá toaùn ñaõ ñöôïc thöøa nhaän, quaù trình aùp duïng cuûa phöông phaùp ñoù phaûi nhaát quaùn töø naêm naøy qua naêm khaùc, vaø söï thay theá giöõa chi phí vaø thò giaù phaûi ñöôïc xem xeùt ñeán. Kieåm toaùn vieân coù theå ñaùnh giaù haøng toàn kho qua 3 chæ tieâu sau: Ñònh giaù haøng toàn kho mua vaøo Caùc loaïi haøng toàn kho thöôøng ñöôïc xeáp vaøo loaïi naøy laø nguyeân lieäu, chi tieát rôøi mua ngoaøi vaø vaät tö. Böôùc ñaàu tieân kieåm toaùn vieân caàn xaùc ñònh roõ phöông phaùp ñang söû duïng laø LIFO, FIFO, bình quaân gia quyeàn, thöïc teá ñích danh hay moät phöông phaùp naøo khaùc. Cuõng caàn xaùc ñònh chi phí naøo phaûi ñöôïc ñöa vaøo quaù trình ñaùnh giaù moät khoaûn muïc caù bieät cuûa haøng toàn kho Xaùc ñònh nhöõng boä phaän chi phí caáu thaønh cuûa giaù haøng nhaäp kho nhö giaù mua, thueá nhaäp kho, chi phí mua haøng, chieát khaáu. Khi laáy maãu kieåm tra, kieåm toaùn vieân neân söû duïng kyõ thuaät phaân nhoùm ñeå coù theå choïn phöông phaùp cuõng nhö phaïm vi kieåm tra thích hôïp cho töøng nhoùm. Neân choïn caùc maët haøng ñaëc thuø ñeå ñaùnh giaù, troïng taâm phaûi ñöôïc ñaët vaøo nhöõng moùn tieàn lôùn nhaát vaø vaøo nhöõng saûn phaåm coù dao ñoäng lôùn veà giaù, phaûi coù moät maãu ñaïi dieän cuûa taát caû caùc maët haøng toàn kho. Kieåm toaùn vieân caàn lieät keâ caùc maët haøng seõ kieåm tra vieäc ñaùnh giaù, sau ñoù yeâu caàu ñôn vò cung caáp nhöõng hoaù ñôn coù lieân quan. Caàn chuø yù ñeán soá löôïng treân hoùa ñôn, vaø tuøy theo phöông phaùp ñaùnh giaù maø kieåm toaùn vieân choïn caùch kieåm tra caùch tính toaùn cho thích hôïp. Vieäc kieåm tra ñuû hoaù ñôn coù taùc duïng giuùp phaùt hieän nhöõng tröôøng hôïp maø khaùch haøng ñaùnh giaù haøng toàn kho chæ döïa treân hoaù ñôn môùi nhaát vaø trong moät soá tröôøng hôïp ñeå phaùt hieän haøng toàn kho cuõ kyõ, laïc haäu. Khi khaùch haøng coù soå saùch thöôøng xuyeân ghi cheùp caùc chi phí ñôn vò cuûa nhöõng laàn mua vaøo thì kieåm toaùn vieân neân khaûo saùt quaù trình ñònh giaù baèng caùch ñoái chieáu chi phí ñôn vò vôùi soå saùch thöôøng xuyeân hôn laø vôùi hoaù ñôn cuûa ngöôøi baùn, sau ñoù tính toaùn laïi treân soå chi tieát. Khi ñònh giaù haøng toàn kho caàn xem xeùt chi phí lòch söû hay chi phí thay theá thaáp hôn. Chi phí môùi nhaát cuûa moät maët haøng toàn kho ñöôïc chæ roõ treân hoaù ñôn cuûa ngöôøi baùn cuûa chu kyø ñoù laø caùch laøm höõu ích ñeå kieåm tra chi phí thay theá, nhöng cuõng phaûi xem xeùt giaù trò tieâu thuï cuûa maët haøng toàn kho vaø aûnh höôûng khaû dó cuûa söï dao ñoäng nhanh veà giaù. Ñònh giaù haøng toàn kho ñöôïc saûn xuaát ra Töông töï nhö haøng nhaäp kho, kieåm toaùn vieân xaùc ñònh trò giaù haøng xuaát kho cuûa ñôn vò ñöôïc tính theo phöông phaùp naøo vaø coù nhaát quaùn vôùi kyø tröôùc khoâng. Söï thay ñoåi phöông phaùp tính giaù thaønh seõ aûnh höôûng ñeán giaù trò haøng xuaát kho, phaûn aùnh sai leäch keát quaû kinh doanh. Neáu ñôn vò coù thay ñoåi phöông phaùp tính giaù haøng xuaát kho thì kieåm toaùn vieân caàn kieåm tra xem söï thay ñoåi naøy coù ñöôïc trình baøy treân Baûng thuyeát minh baùo caùo taøi chính khoâng. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø Vieäc ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø ñuùng ñaén vaø hôïp lyù seõ taïo cô sôû cho vieäc tính giaù thaønh ñuùng ñaéùn vaø hôïp lyù. Kieåm toaùn vieân coù theå tieán haønh caùc coâng vieäc sau: * Kieåm toaùn vieân phaûi phoûng vaán keá toaùn giaù thaønh cuaû khaùch haøng ñeå tìm hieåu phöông phaùp tính giaù thaønh, keát caáu cuûa giaù thaønh vaø phöông phaùp ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuûa ñôn vò. * Khi ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø, kieåm toaùn phaûi ñaùnh giaù caû veà soá löôïng (döïa vaøo bieân baûn kieåm keâ) vaø ñôn giaù cuûa saûn phaåm. Kieåm toaùn vieân cuõng caàn löïa choïn maãu vaø kieåm tra phöông phaùp tính coù hôïp lyù khoâng. * Kieåm tra quaù trình tính toaùn, ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang coù chính xaùc vaø nhaát quaùn khoâng vì vieäc thay ñoåi phöông phaùp ñaùnh giaù hoaëc aùp duïng kyõ thuaät tính toaùn khoâng ñuùng seõ daãn ñeán keát quaû kinh doanh khoâng chính xaùc. * Kieåm toaùn vieân coù theå so saùnh tyû leä saûn phaåm dôû dang cuoái kyø naøy vôùi caùc kyø tröôùc nhaèm phaùt hieän nhöõng thay ñoåi baát thöôøng vaø giaûi thích vì nhöõng thay ñoåi naøy coù theå do doanh nghieäp coá yù taêng saûn phaåm dôû dang ñeå giaûm giaù thaønh. * Vieäc öùôc tính chi phí saûn phaåm dôû dang thöôøng coù lieân quan ñeán nhöõng phaàn haønh kieåm toaùn khaùc, vì vaäy khi thöïc hieän öùôc tính, kieåm toaùn vieân phaûi chuù yù ñeå loaïi boû nhöõng ñieàu chænh, sai soùt coù lieân quan ñeán caùc khoaûn muïc naøy nhaèm coù ñöôïc soá öùôùc tính hôïp lyù. Taäp hôïp chi phí vaø tính giaù thaønh phaåm Ñoái vôùi doanh nghieäp coù quy trình tính giaù thaønh phöùc taïp nhö doanh nghieäp saûn xuaát, caàn thöïc hieän moät soá thöû nghieäm sau: * Kieåm tra ñoái töôïng taäp hôïp chi phí vaø ñoái töôïng tính giaù thaønh cuûa ñôn vò coù gì thay ñoåi so vôùi caùc kyø tröôùc hay khoâng. Caùc phöông phaùp tính toaùn vaø phaân boå chi phí coù nhaát quaùn vôùi caùc kyø tröôùc khoâng * Xem xeùt coù nhöõng khoaûn naøo khoâng thuoäc chi phí saûn xuaát maø tính vaøo chi phí saûn xuaát hoaëc ngöôïc laïi laøm aûnh höôûng ñeán keát quaû kinh doanh. a). Ñoái vôùi chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp: Kieåm toaùn vieân phaûi kieåm tra caû veà ñôn giaù vaø soá löôïng nguyeân vaät lieäu söû duïng. Vieäc kieåm tra ñôn giaù töông töï nhö khi ñaùnh giaù haøng mua, coøn vieäc kieåm tra soá löôïng nguyeân vaät lieäu söû duïng, kieåm toaùn vieân coù theå tieán haønh baèng caùch so saùnh vôùi ñònh möùc söû duïng nguyeân vaät lieäu. Ñoái chieáu nguyeân vaät lieäu xuaát duøng cho caùc ñoái töôïng coù ñuùng vaøo chi phí cuûa ñoái töôïng ñoù hay khoâng, baèng caùch laáy maãu moät soá phieáu xuaát vaät tö ñeå kieåm tra vieäc ghi soå vaøo caùc taøi khoaûn chi phí coù hôïp lyù khoâng. Ngoaøi ra, coù theå ñoái chieáu vôùi phieáu yeâu caàu vaät tö hoaëc ñoái chieáu vôùi baùo caùo söû duïng vaät tö cuûa phaân xöôûng saûn xuaát. b). Ñoái vôùi chi phí nhaân coâng tröïc tieáp Kieåm tra chi phí tieàn löông laø moät phaàn cuûa chöông trình kieåm toaùn tieàn löông vaø nhaân söï. Do ñoù, kieåm toaùn vieân coù theå ñoái chieáu vôùi soá lieäu cuûa phaàn haønh naøy. Kieåm toaùn vieân phaûi kieåm tra caû veà soá löôïng, ngaøy coâng, giôø coâng vaø ñôn giaù tieàn löông. Chaúng haïn, kieåm toaùn vieân coù theå ñoái chieáu vôùi baûng löông vaø ñònh möùc lao ñoäng. c). Ñoái vôùi chi phí saûn xuaát chung: Kieåm tra chi phí saûn xuaát chung coù theå phöùc taïp hôn caùc khoaûn muïc treân nhöng thoâng thöôøng kieåm toaùn vieân chuû yeáu kieåm tra nhöõng khoaûn chi phí cô baûn vaø coù soá tieàn lôùn. Ngoaøi vieäc kieåm tra quaù trình taäp hôïp chi phí, kieåm toaùn vieân coøn phaûi quan taâm ñeán vieäc aùp duïng caùc phöông phaùp phaân boå chi ._.laäp baûng toång hôïp nhöõng maõ thaønh phaåm coù thôøi gian toàn kho treân 2 naêm tính tôùi 31/12/04. Theo doõi caû veà soá löôïng laãn giaù trò cuûa töøng maõ haøng cuûa moãi loaïi thaønh phaåm naøy. ü Keát quaû: Toång giaù trò thaønh phaåm coù thôøi gian löu kho > 2 naêm 1.728.952,54 Tröø nhöõng maõ haøng coù giaù trò loã (F9-1) 505.846,89 Coøn laïi 1.223.105,65 Laäp döï phoøng 10% (122.310,57) Döï phoøng giaûm giaù HTK (F9-1) (2.010.299,36) Toång coäng döï phoøng (2.132.609,93) Döï phoøng naêm tröôùc (1.699.754,25) Khoaûn döï phoøng laäp boå sung (432.855,68) ü Ñeà nghò ñieàu chænh: F2 Giaù voán haøng baùn 432.856 Döï phoøng giaûm giaù HTK 432.856 C. GIAI ÑOAÏN HOaøN THAØNH KIEÅM TOAÙN I. CHUAÅN BÒ HOAØN THAØNH KIEÅM TOAÙN 1/. Ñaùnh giaù toång hôïp caùc sai soùt Trong giai ñoaïn chuaån bò hoaøn thaønh kieåm toaùn, kieåm toaùn vieân seõ tieán haønh ñaùnh giaù toång hôïp aûnh höôûng cuûa caùc sai soùt chöa ñieàu chænh treân baùo caùo taøi chính. Neáu sai soùt toång hôïp vöôït treân möùc troïng yeáu hoaëc xaáp xæ möùc troïng yeáu, kieåm toaùn vieân yeâu caàu ñôn vò ñieàu chænh laïi caùc sai soùt chöa ñöôïc ñieàu chænh. Thöïc teá tham döï kieåm toaùn nhaän thaáy, neáu sai soùt ñoù laø nhoû, khoâng troïng yeáu trong töøng khoaûn muïc thöôøng ñöôïc kieåm toaùn vieân AFC boû qua. Sau khi xem xeùt toaøn boä quaù trình kieåm toaùn haøng toàn kho, kieåm toaùn vieân chòu traùch nhieäm khoaûn muïc naøy seõ laäp laïi moät baûng toång hôïp soá lieäu sau khi ñaõ coù nhöõng buùt toaùn ñieàu chænh. Baûng naøy seõ giuùp kieåm toaùn vieân trong quaù trình laäp thuyeát minh baùo caùo taøi chính. 2/. Xem xeùt caùc söï kieän xaûy ra sau ngaøy khoaù soå keá toaùn laäp baùo caùo taøi chính Sau ngaøy keát thuùc nieân ñoä coù theå seõ xaûy ra nhöõng söï kieän quan troïng vaø aûnh höôûng ñeán baùo caùo taøi chính, ñaëc bieät ñoái vôùi khoaûn muïc haøng toàn kho. Vì vaäy kieåm toaùn vieân phaûi xem xeùt caùc söï kieän sau ngaøy khoaù soå keá toaùn, chaúng haïn nhö: hoaû hoaïn chaùy kho, haøng mua ñang ñi ñöôøng gaëp tai naïn, söï giaûm suït giaù thò tröôøng cuûa moät loaïi haøng hoaù vì nhaø nöôùc caám baùn loaïi haøng naøy keå töø thôøi ñieåm X … Taïi AFC, ñeå thöïc hieän vieäc xem xeùt caùc söï kieän sau ngaøy khoaù soå keá toaùn, caùc kieåm toaùn vieân laäp baûng Post Balance Sheet Events Review vaø tieán haønh phoûng vaán caùc nhaân vieân cuûa khaùch haøng nhaèm ñaûm baûo nhöõng söï kieän phaùt sinh sau ngaøy keát thuùc nieân ñoä (neáu coù) ñeàu ñöôïc ghi nhaän. 3/. Hoaøn chænh hoà sô kieåm toaùn: Coâng vieäc naøy thöôøng ñöôïc tieán haønh vaøo thôøi ñieåm vöøa keát thuùc giai ñoaïn thöïc hieän kieåm toaùn. Kieåm toaùn vieân phuï traùch muïc haøng toàn kho seõ hoaøn chænh phaàn hoà sô kieåm toaùn, ñaùnh daáu tham chieáu ñaày ñuû. Sau ñoù kieåm toaùn vieân chính seõ tieán haønh raø soaùt laïi, neáu phaùt hieän coøn thieáu phaàn vieäc naøo seõ ghi chuù taïi muïc “Audit Review”, vaø yeâu caàu kieåm toaùn vieân phuï traùch hoaøn taát phaàn vieäc coøn thieáu ñoù. Cuoái cuøng, hoà sô kieåm toaùn seõ ñöôïc ñöa ñeán cho chuû nhieäm kieåm toaùn xeùt duyeät. II. XEÙT DUYEÄT VAØ LAÄP BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH Sau khi chuû nhieäm kieåm toaùn kyù duyeät hoà sô kieåm toaùn, döïa treân keát quaû kieåm toaùn vaø nhöõng baûng toång hôïp sau ñieàu chænh, nhoùm tröôûng seõ phaân coâng cho kieåm toaùn vieân phuï hoaëc trôï lyù kieåm toaùn tieán haønh laäp baûng thuyeát minh baùo caùo taøi chính. Nhoùm tröôûng seõ ñöa ra yù kieán cuûa mình veà baùo caùo taøi chính cuûa khaùch haøng vaø laäp baûng döï thaûo noäp cho ban giaùm ñoác tröïc tieáp kieåm tra laïi vaø giao cho khaùch haøng. Neáu khaùch haøng khoâng ñoàng yù, hai beân seõ thoaû thuaän ñeå chænh söûa cho phuø hôïp. Neáu khaùch haøng ñoàng yù, nhoùm kieåm toaùn seõ phaùt haønh baùo caùo kieåm toaùn chính thöùc baøn giao cho khaùch haøng. CHÖÔNG 4 NHAÄN XEÙT VAØ KIEÁN NGHÒ ˜ ™ Trong moät thôøi gian raát haïn heïp thöïc taäp taïi Coâng ty Kieåm toaùn AFC, ñöôïc pheùp cuûa Coâng ty, em ñaõ tham khaûo moät soá hoà sô laøm vieäc veà quy trình kieåm toaùn haøng toàn kho taïi moät soá khaùch haøng. Qua quaù trình nghieân cöùu vaø tìm hieåu, em xin ruùt ra moät vaøi nhaän xeùt vaø kieán nghò sau: I. VEÀ COÂNG TY KIEÅM TOAÙN AFC 1/. Thuaän lôïi Vieäc gia nhaäp vaøo heä thoáng kieåm toaùn quoác teá BDO laø böôùc tieán tích cöïc cuûa AFC ñaëc bieät trong quaù trình neàn kinh teá Vieät Nam hoäi nhaäp khu vöïc (AFTA) vaø quoác teá (WTO). Ñaây laø cô hoäi cho coâng ty nhaän ñöôïc söï hoã trôï veà kyõ thuaät nghieäp vuï, huaán luyeän noäi boä, cuõng nhö ñöôïc caäp nhaäp caùc thoâng tin chuyeân ngaønh treân theá giôùi. Coâng ty ñaõ raát quan taâm ñeán coâng taùc quaûn lyù chaát löôïng dòch vuï qua vieäc ban haønh quy trình kieåm toaùn cuøng haøng loaït caùc maãu bieåu, chöông trình kieåm toaùn chuaån… ñeå caùc nhaân vieân nghieäp vuï thuaän tieän aùp duïng. Coâng ty cuõng ñaõ laäp hoäi ñoàng khoa hoïc kyõ thuaät vôùi nhöõng chuyeân vieân coù kinh nghieäm ñeå nghieân cöùu, ñaùnh giaù, kieåm tra thöôøng xuyeân coâng taùc kieåm toaùn vaø ñeà ra nhöõng giaûi phaùp, phöông phaùp kieåm toaùn hôïp lyù. Ñoäi nguõ nhaân vieân cuûa Coâng ty coù chuyeân moân cao, thöôøng xuyeân ñöôïc naâng cao trình ñoä qua caùc khoaù hoïc, cuõng nhö chöông trình huaán luyeän trong nöôùc vaø cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn haøng ñaàu. Saép tôùi, ñeå naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn cuõng nhö ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa khaùch haøng, nhaát laø nhöõng khaùch haøng laø coâng ty nöôùc ngoaøi hoaëc nhöõng khaùch haøng do BDO giôùi thieäu, toaøn boä hoà sô kieåm toaùn cuûa AFC seõ ñöôïc trình baøy baèng tieáng Anh. Ñieàu naøy seõ goùp phaàn naâng cao trình ñoä anh ngöõ cuûa kieåm toaùn vieân ñoàng thôøi giuùp kieåm toaùn vieân töï tin hôn khi nhaän nhöõng hôïp ñoàng kieåm toaùn coâng ty nöôùc ngoaøi. Nhaän thöùc ñöôïc haøng toàn kho laø khoaûn muïc coù khaû naêng xaûy ra sai soùt cao, chieám thôøi gian nhieàu trong moät cuoäc kieåm toaùn, neân phaàn naøy thöôøng do nhöõng kieåm toaùn vieân hay trôï lyù kieåm toaùn coù kinh nghieäm ñaûm nhieäm. 2/. Khoù khaên: Treân bình dieän quoác teá, caùc cô quan ban haønh chuaån möïc keá toaùn vaø kieåm toaùn quoác teá ñang soaïn thaûo vaø ban haønh caùc quy ñònh ñeå kieåm soaùt chaët cheõ hôn ñoái vôùi hoaït ñoäng kieåm toaùn caùc coâng ty nieâm yeát. Vì vaäy, vieäc cung caáp dòch vuï kieåm toaùn cho caùc coâng ty nieâm yeát, caùc coâng ty ña quoác gia cuûa coâng ty seõ trôû neân khoù khaên hôn tröôùc. Thöïc teá coù moät soá dòch vuï môùi ñoøi hoûi chaát löôïng cao do khaùch haøng yeâu caàu nhöng coâng ty chöa coù nhaân löïc thöïc hieän. Vaán ñeà naøy ñaët ra yeâu caàu Coâng ty caàn nghieân cöùu vieäc ña daïng hoùa dòch vuï, trieån khai caùc loaïi hình dòch vuï môùi, ñaàu tö phaùt trieån nhaân söï, ñaëc bieät laø vieäc phaùt trieån ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc ñeå coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhöõng hôïp ñoàng maø khaùch haøng laø doanh nghieäp ñaëc thuø. Vaøo muøa kieåm toaùn, nhu caàu veà thieát bò phuïc vuï cho coâng taùc kieåm toaùn, ñaëc bieät laø vieäc trang bò maùy tính xaùch tay giuùp kieåm toaùn vieân phaân tích soá lieäu khi xuoáng kieåm toaùn taïi khaùch haøng vaãn coøn thieáu. Ña soá moãi nhoùm kieåm toaùn chæ ñöôïc trang bò moät maùy tính xaùch tay. Khi caû hai kieåm toaùn vieân cuøng coù nhu caàu söû duïng maùy tính, seõ gaây khoù khaên trong quaù trình laøm vieäc vì ngöôøi naøy phaûi chôø ngöôøi kia. Kieán nghò: Trong ñieàu kieän nguoàn voán cho pheùp, Coâng ty neân trang bò theâm maùy tính xaùch tay ñeå giuùp Kieåm Toaùn Vieân hoaøn thaønh toát nhieäm vuï cuûa mình, tieát kieäm ñöôïc thôøi gian. II. VEÀ QUY TRÌNH KIEÅM TOAÙN HAØNG TOÀN KHO 1/. Öu ñieåm: Nhìn chung, chöông trình kieåm toaùn haøng toàn kho cuûa coâng ty ñöôïc thieát keá khaù khoa hoïc döïa treân nhöõng quy ñònh veà kieåm toaùn cuûa taäp ñoaøn BDO, caùc chuaån möïc kieåm toaùn vaø kinh nghieäm cuûa kieåm toaùn vieân. Chöông trình ñaõ ñaùp öùng ñaày ñuû caùc thuû tuïc phaân tích vaø thuû tuïc cô baûn nhaèm ñaûm baûo caùc muïc tieâu kieåm toaùn, nhôø ñoù kieåm toaùn vieân coù ñuû baèng chöùng cho vieäc ñöa ra keát luaän khoaûn muïc haøng toàn kho cuûa ñôn vò khoâng coù sai soùt troïng yeáu hoaëc neáu coù thì ñaõ ñöôïc kieåm toaùn vieân phaùt hieän vaø yeâu caàu ñôn vò ñieàu chænh. Baát kyø cuoäc kieåm toaùn naøo cuõng ñöôïc thöïc hieän döïa treân chöông trình kieåm toaùn chuaån ñaõ ñöôïc soaïn saün. Tuy nhieân, tuyø thuoäc vaøo tình hình thöïc teá hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng doanh nghieäp, kieåm toaùn vieân seõ chuû ñoäng boå sung hoaëc loaïi boû nhöõng thuû tuïc kieåm toaùn khoâng phuø hôïp. Ñieàu naøy seõ giuùp cho chöông trình kieåm toaùn saùt vôùi thöïc teá vaø khi thöïc hieän seõ tieát kieäm ñöôïc chi phí vaø thôøi gian kieåm toaùn. Chaúng haïn ñoái vôùi moät soá khaùch haøng, quaù trình kieåm keâ thöïc teá khoâng ñöôïc tieán haønh vì moät soá lyù do nhö: * Coâng ty kyù hôïp ñoàng kieåm toaùn sau ngaøy keát thuùc nieân ñoä keá toaùn. * Coâng ty coù nhieàu kho haøng ôû caùc ñòa ñieåm khaùc nhau, khoâng thuaän tieän cho vieäc tham döï kieåm keâ thöïc teá. Maëc duø khoâng tham döï vaøo buoåi kieåm keâ thöïc teá, nhöng thay vaøo ñoù, kieåm toaùn vieân ñaõ vaän duïng caùc phöông thöùc thu thaäp baèng chöùng kieåm toaùn thích hôïp ñeå kieåm tra soá dö cuûa taøi khoaûn haøng toàn kho. Hay trong moät soá tröôøng hôïp khaùc, do ñaëc ñieåm saûn xuaát cuûa khaùch haøng, thôøi gian haøng toàn kho löu trong kho raát ngaén, thaønh phaåm hoaøn taát ñeàu ñöôïc tieâu thuï (VD: nhöõng doanh nghieäp saûn xuaát theo ñôn ñaët haøng). Ñoái vôùi nhöõng tröôøng hôïp naøy, coâng vieäc kieåm tra vieäc laäp döï phoøng giaûm giaù haøng toàn kho hay kieåm tra haøng toàn kho chaäm luaân chuyeån trôû neân khoâng caàn thieát. Beân caïnh ñoù, ñoái vôùi moät soá loaïi hình doanh nghieäp ñaëc thuø nhö: Ngaân haøng Thöông maïi, Coâng ty Baûo hieåm…Coâng ty ñaõ coù thieát keá chöông trình kieåm toaùn rieâng phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm kinh doanh cuûa caùc khaùch haøng naøy. Ñoàng thôøi, khi nhaän nhöõng hôïp ñoàng kieåm toaùn cho nhöõng khaùch haøng ñaëc thuø, coâng ty cuõng phaân coâng nhöõng kieåm toaùn vieân ñöôïc huaán luyeän nghieäp vuï vaø coù kinh nghieäm laâu naêm giaùm saùt vaø tham gia kieåm toaùn. Kieåm toaùn vieân ñaõ thöïc hieän khaù toát giai ñoaïn tìm hieåu khaùch haøng vaø caùc thoâng tin ñöôïc löu taïi hoà sô thöôøng xuyeân, ñaëc bieät ñoái vôùi kieåm toaùn naêm ñaàu tieân. Hoà sô thöôøng xuyeân bao goàm nhöõng thoâng tin nhö : caùc thoâng tin chung veà khaùch haøng; caùc taøi lieäu veà thueá; caùc taøi lieäu veà nhaân söï; caùc taøi lieäu veà cheá ñoä keá toaùn; caùc hôïp ñoàng, thoaû thuaän vôùi beân thöù ba. Hoà sô naøy ñaõ giuùp cho nhöõng kieåm toaùn vieân naêm tieáp theo naém baét ñöôïc nhöõng thoâng tin chính yeáu veà khaùch haøng. Ñoái vôùi quaù trình kieåm toaùn haøng toàn kho vaø giaù voán haøng baùn, vieäc tham gia kieåm keâ haøng toàn kho vaøo thôøi ñieåm keát thuùc nieân ñoä laø raát quan troïng vaø caàn thieát. Tröø nhöõng tröôøng hôïp ngoaøi yù muoán (kyù hôïp ñoàng sau khi keát thuùc nieân ñoä), vôùi haàu heát caùc khaùch haøng, coâng ty ñeàu phaân coâng kieåm toaùn vieân xuoáng chöùng kieán kieåm keâ haøng toàn kho vaø coù laäp test hoaøn taát baùo caùo tham gia quan saùt kieåm keâ. Ñoái vôùi moät soá khaùch haøng, coâng ty coù tieán haønh kieåm toaùn giöõa nieân ñoä, vieäc naøy ñaõ goùp phaàn laøm giaûm bôùt khoái löôïng cuõng nhö aùp löïc coâng vieäc cuûa kieåm toaùn vieân vaøo thôøi ñieåm cuoái nieân ñoä. Song ña phaàn nhöõng cuoäc kieåm toaùn naøy cuõng chæ döøng laïi ôû böôùc khaûo saùt vaø kieåm tra chöùng töø. Khi kieåm toaùn khoaûn muïc haøng toàn kho vaø giaù voán haøng baùn, kieåm toaùn vieân luoân tìm hieåu veà doøng vaän ñoäng cuûa haøng toàn kho ñeå xaùc ñònh tính hôïp lyù, ñuùng ñaén cuûa chöùng töø luaân chuyeån, ghi cheùp vaø haïch toaùn vaøo soå saùch keá toaùn. Ñaëc bieät ñoái vôùi kieåm toaùn naêm ñaàu tieân, vieäc tìm hieåu doøng vaän ñoäng haøng toàn kho laø khoâng theå thieáu ñöôïc. Döïa vaøo doøng vaän ñoäng cuûa haøng toàn kho, kieåm toaùn vieân coù theå xaùc ñònh nhöõng khaâu quan troïng vaø ñònh höôùng coâng vieäc thöïc hieän. Ngoaøi ra, quaù trình naøy giuùp kieåm toaùn vieân tìm ra nhöõng khaâu saûn xuaát yeáu keùm coøn toàn taïi trong quy trình.Thöôøng thì coâng vieäc naøy ñöôïc thöïc hieän ñeàu ñaën vaø löu hoà sô moãi naêm kieåm toaùn. Trong moät soá tröôøng hôïp, ñeå tieát kieäm thôøi gian, kieåm toaùn vieân löu taïi hoà sô thöôøng xuyeân laøm cô sôû cho nhöõng naêm kieåm toaùn tieáp theo. 2/. Thöïc tieån quaù trình kieåm toaùn vaø vaán ñeà caàn giaûi quyeát: Beân caïnh nhöõng öu ñieåm treân, cuõng nhö ña soá coâng ty kieåm toaùn hoaït ñoäng taïi Vieät Nam hieän nay, vì nhöõng lyù do chuû quan vaø khaùch quan, quy trình kieåm toaùn haøng toàn kho cuûa coâng ty AFC vaãn coøn moät soá vaán ñeà caàn caûi tieán sau: 2.1 Veà vieäc laäp keá hoaïch kieåm toaùn: Theo quy ñònh chung cuûa coâng ty vaø höôùng daãn cuûa Taäp ñoaøn BDO, caùc kieåm toaùn vieân cuûa coâng ty AFC coù tieán haønh khaù caån thaän vieäc laäp keá hoaïch kieåm toaùn vaø löu hoà sô ôû phaàn Audit Planing. Song coâng vieäc naøy vaãn chöa ñöôïc thöïc hieän vôùi taát caû caùc khaùch haøng : * Ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng lôùn: Vieäc laäp keá hoaïch khaù ñaày ñuû vaø chi tieát ngay töø naêm ñaàu tieân vaø nhöõng naêm kieåm toaùn sau naøy. * Ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng nhoû vaø quen thuoäc: Do giôùi haïn veà maët thôøi gian vaø ñeå tieát kieäm chi phí, vieäc laäp keá hoaïch chæ ñöôïc thöïc hieän ôû naêm ñaàu tieân, sang naêm sau, coâng vieäc naøy chæ ñôn giaûn laøø caäp nhaät caùc heä thoáng kinh doanh cuûa khaùch haøng, xaùc ñònh caùc vaán ñeà quan troïng veà keá toaùn vaø kieåm toaùn, cuoái cuøng laø laäp chöông trình kieåm toaùn vaø phaân coâng coâng vieäc cho caùc kieåm toaùn vieân. Nguyeân nhaân: Ñieàu naøy cuõng laø do kieåm toaùn vieân ñaõ coù nhöõng hieåu bieát veà khaùch haøng vaø chaéc chaén khoâng coù nhöõng thay ñoåi ñaùng keå, kieåm toaùn vieân chæ xem laïi hoà sô kieåm toaùn naêm tröôùc, vaø boå sung theâm nhöõng vaán ñeà môùi neáu coù thay ñoåi. { Kieán nghò: Coâng ty neân thieát keá caùc keá hoaïch kieåm toaùn, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng vöøa vaø nhoû (nhöõng khaùch haøng maø coâng ty thöôøng boû qua giai ñoaïn laäp keá hoaïch). Maëc duø ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng nhoû, nghieäp vuï phaùt sinh khoâng nhieàu, kieåm toaùn vieân coù theå xem hoà sô kieåm toaùn naêm tröôùc vaø hoà sô thöôøng xuyeân ñeå coù nhöõng hieåu bieát veà khaùch haøng, sau ñoù, khi tieán haønh kieåm toaùn taïi khaùch haøng seõ coù nhöõng tìm hieåu vaø ñieàu chænh cuï theå. Tuy nhieân, vieäc laäp keá hoaïch kieåm toaùn coù aûnh höôûng raát quan troïng ñeán söï thaønh coâng cuûa moät cuoäc kieåm toaùn baùo caùo taøi chính treân caû hai phöông dieän laø haïn cheá ruûi ro kieåm toaùn trong phaïm vi chaáp nhaän ñöôïc ñoàng thôøi toái öu hoaù chi phí kieåm toaùn. Vì theá, theo em, coâng ty neân ra quy ñònh yeâu caàu kieåm toaùn vieân daønh thôøi gian ñeå laäp keá hoaïch vaø löu taïi hoà sô naêm hieän haønh. 2.2 Veà vieäc tìm hieåu heä thoáng kieåm soaùt noäi boä vaø ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt: Moät soá kieåm toaùn vieân, nhaân vieân kieåm toaùn chöa coi troïng vieäc thöïc hieän nghieân cöùu vaø ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa khaùch haøng. Neáu coù thöïc hieän, kieåm toaùn vieân ñoù cuõng chæ xem xeùt heä thoáng soå, chöùng töø keá toaùn hoaëc trao ñoåi vôùi ban quaûn lyù cuûa Coâng ty vaø chuû yeáu laø döïa vaøo kinh nghieäm cuûa kieåm toaùn vieân ñeå naém baét vaø ñaùnh giaù tình hình. Coâng vieäc naøy vaãn chöa ñöôïc löu laïi trong hoà sô. Trong chöông trình kieåm toaùn chöa neâu ñuû caùc thöû nghieäm kieåm soaùt caàn thieát. Khi ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt taïi ñôn vò, caùc kieåm toaùn vieân thöôøng loàng chung vôùi caùc thöû nghieäm cô baûn chöù khoâng löu hoà sô rieâng. Nguyeân nhaân laø kieåm toaùn vieân thöôøng ñöa ra nhaän xeùt heä thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa khaùch haøng khoâng ñaùng tin caäy vaø boû qua caùc thöû nghieäm kieåm soaùt, ñi thaúng vaøo caùc thöû nghieäm cô baûn. Vieäc laøm naøy toû ra coù hieäu quaû hôn ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc hôïp ñoàng kieåm toaùn khaùch haøng nhoû maø coâng ty ñaõ kieåm qua nhieàu naêm. Song, rieâng vôùi khoaûn muïc haøng toàn kho, caùc kieåm toaùn vieân coù tieán haønh tìm hieåu quy trình mua haøng vaø caùch luaân chuyeån chöùng töø nhö theá naøo. Phaàn naøy ñöôïc kieåm toaùn vieân trình baøy baèng löu ñoà vaø löu taïi hoà sô thöôøng xuyeân. Khi kieåm toaùn nhöõng naêm sau, kieåm toaùn vieân xem laïi hoà sô vaø döïa treân quy trình naøy ñeå khi tieán haønh kieåm tra chöùng töø xem coâng ty coù thöïc hieän ñuùng quy trình ñoù khoâng. { Kieán nghò: Trong quaù trình tìm hieåu heä thoáng kieåm soaùt noäi boä, ngoaøi vieäc aùp duïng phöông phaùp quan saùt, phoûng vaán vaø laäp löu ñoà veà quy trình mua haøng cuûa haøng toàn kho nhö coâng ty vaãn ñang thöïc hieän, kieåm toaùn vieân cuõng neân keát hôïp phöông phaùp ñöa ra baûng caâu hoûi vaø löu hoà sô coâng vieäc tìm hieåu naøy. Nhö theá seõ tieát kieäm ñöôïc thôøi gian cuûa caû hai beân. Coâng ty neân taêng cöôøng caùc thuû tuïc kieåm soaùt chaát löôïng kieåm toaùn trong vieäc taêng cöôøng kieåm tra chöông trình kieåm toaùn do caùc kieåm toaùn vieân trieån khai taïi khaùch haøng. Vieäc ñöa caùc thöû nghieäm kieåm soaùt vaøo chöông trình kieåm toaùn taïo neân cô sôû cho söï ñaùnh giaù cuûa kieåm toaùn vieân ñoái vôùi ruûi ro kieåm soaùt cuûa ñôn vò. Trong töông lai khoâng xa, chaéc chaén heä thoáng kieåm soaùt noäi boä ôû caùc ñôn vò seõ ñöôïc quan taâm xaây döïng ñuùng möùc bôûi caùc öu ñieåm cuûa noù vaø khi ñoù vieäc xem xeùt heä thoáng kieåm soaùt noäi boä cuûa ñôn vò trong quaù trình kieåm toaùn laø moät ñoøi hoûi taát yeáu. Luùc naøy, caùc kieåm toaùn vieân cuûa coâng ty ñaõ coù söï chuaån bò saün saøng vaø deã daøng thích öùng vôùi coâng vieäc hôn. 2.3 Veà vieäc xaùc ñònh möùc troïng yeáu: Theo quy ñònh cuûa taäp ñoaøn kieåm toaùn BDO, coâng ty AFC ñaõ tieán haønh xaùc ñònh möùc troïng yeáu vaø löu hoà sô ôû phaàn laäp keá hoaïch. Möùc troïng yeáu ôû möùc ñoä toång theå baùo caùo taøi chính ñöôïc xaùc ñònh laø 1% doanh thu thuaàn vaø ñöôïc quy ñònh cuï theå veà vieäc phaân boå möùc troïng yeáu cho töøng khoaûn muïc. Tuy nhieân, trong moät soá tröôøng hôïp, kieåm toaùn vieân ñaõ boû qua vieäc phaân boå möùc troïng yeáu cho töøng khoaûn muïc. Thöôøng thì kieåm toaùn vieân chính döïa vaøo xeùt ñoaùn ngheà nghieäp cuõng nhö nhöõng hieåu bieát veà khaùch haøng maø phaân boå möùc troïng yeáu töøng khoaûn muïc theo möùc troïng yeáu cuûa toång theå baùo caùo taøi chính. 2.4 Veà vieäc choïn maãu vaø côõ maãu: Theo nhö quy ñònh cuûa Coâng ty, vieäc choïn maãu ñöôïc keát hôïp theo 2 phöông phaùp: phöông phaùp choïn soá ngaãu nhieân vaø phöông phaùp “Löïa choïn nhöõng phaàn töû ñaëc bieät”, trong ñoù, caùc phaàn töû coù giaù trò lôùn hoaëc coù giaù trò töø moät soá tieàn naøo ñoù trôû leân thöôøng ñöôïc löïa choïn. Qua vieäc khaûo saùt moät soá hoà sô kieåm toaùn, em nhaän thaáy vieäc choïn maãu coøn döïa vaøo phaùn ñoaùn cuûa kieåm toaùn vieân. Moät soá kieåm toaùn vieân thöôøng choïn nhöõng nghieäp vuï coù soá tieàn phaùt sinh lôùn ñeå kieåm tra, ñoái vôùi phaàn coøn laïi vaãn chöa thöïc hieän kieåm tra ngaãu nhieân ñeå giaûm thieåu sai soùt. { Nguyeân nhaân chuû yeáu laø do: aùp löïc thôøi gian vaø vieäc caân ñoái giöõa lôïi ích vaø chi phí. Haäu quaû laø ruûi ro laáy maãu seõ cao neáu nhöõng phaàn töû ñöôïc choïn khoâng ñaïi dieän cho toång theå. Tuy raèng, kieåm toaùn vieân coù theå ñaûm baûo kieåm tra treân 50% toång giaù trò cuûa toång theå nhöng vaãn coøn nhieàu ruûi ro trong gaàn 50% giaù trò coøn laïi cuûa toång theå. { Kieán nghò: Trong phaàn höôùng daãn cuûa taäp ñoaøn BDO coù quy ñònh raát roõ caùch choïn maãu vaø côõ maãu. Tuy nhieân, thöïc teá, moät soá kieåm toaùn vieân vaãn chöa aùp duïng vaøo quy trình kieåm toaùn. Theo em, khi keát thuùc muøa kieåm toaùn, coâng ty neân môû lôùp huaán luyeän nghieäp vuï vaø khuyeán khích nhaân vieân daønh nhieàu thôøi gian höôùng daãn caùch laáy maãu cuûa BDO. Ngoaøi ra, kieåm toaùn vieân coù theå tham khaûo theâm kyõ thuaät phaân nhoùm. Öu ñieåm cuûa kyõ thuaät phaân nhoùm laø giuùp cho kieåm toaùn vieân gaén vieäc choïn maãu vôùi tính troïng yeáu, hoaëc caùc ñaëc tröng khaùc cuûa phaàn töû, ñoàng thôøi aùp duïng caùc thuû tuïc kieåm toaùn thích hôïp cho töøng nhoùm. Thoâng thöôøng kieåm toaùn vieân kieåm tra 100% caùc nhoùm chöùa caùc phaàn töû troïng yeáu, nhoùm coøn laïi seõ aùp duïng tyû leä choïn maãu thích hôïp. 2.5 Veà thuû tuïc phaân tích: Vì haøng toàn kho laø khoaûn muïc coù tính troïng yeáu cao, deã xaûy ra sai soùt do ñoù khi kieåm toaùn khoaûn muïc naøy, kieåm toaùn vieân AFC ñaõ vaän duïng khaù toát caùc thuû tuïc phaân tích nhaèm phaùt hieän nhöõng sai soùt vaø tieát kieäm ñöôïc thôøi gian kieåm toaùn. Loaïi thuû tuïc phaân tích thöôøng ñöôïc söû duïng laø phaân tích xu höôùng vaø phaân tích döï baùo (phaân tích tính hôïp lyù). Tuy nhieân, caùc phaân tích cuõng chæ môùi döøng laïi ôû nhöõng phaân tích ñôn giaûn (coâng thöùc tính toaùn coøn ñôn giaûn, nguoàn thoâng tin chöa ñaày ñuû) neân hieäu quaû thöïc söï cuûa thuû tuïc phaân tích coøn chöa cao. Nguyeân nhaân cuûa vieäc naøy laø do: * Caùc thuû tuïc phaân tích cuõng ñoøi hoûi moät söï nhaïy beùn cuûa kieåm toaùn vieân trong caùc xeùt ñoaùn mang tính nghieäp vuï. * Moät haïn cheá khaùc nöõa laø caùc khaùch haøng cuûa caùc coâng ty ña phaàn laø caùc coâng ty coù qui moâ vöøa vaø nhoû, soá lieäu khoâng quaù phöùc taïp neân vieäc thöïc hieän caùc thuû tuïc phaân tích chæ vôùi muïc ñích ñònh höôùng. Coâng ty cuõng chöa coù ñöôïc moät phaàn meàm chuyeân duïng phuïc vuï cho vieäc thöïc hieän caùc tính toaùn phöùc taïp trong thuû tuïc phaân tích. { Kieán nghò: Coâng ty cuõng neân taêng cöôøng hôn nöõa vieäc boài döôõng nghieäp vuï cho nhaân vieân, vieäc naøy khaù thích hôïp ñeå thöïc hieän trong khoaûng thôøi gian “heát muøa kieåm toaùn”. Ñaây laø thôøi gian maø caùc Kieåm toaùn vieân töông ñoái raõnh roãi neân ban laõnh ñaïo coâng ty caàn coù söï chuaån bò vaø thöïc hieän thaät toát caùc lôùp huaán luyeän nghieäp vuï cho ñoäi nguõ nhaân vieân cuûa mình. Trong quaù trình phaùt trieån ngheà kieåm toaùn treân theá giôùi, ñaëc bieät Coâng ty laïi laø moät coâng ty thaønh vieân taäp ñoaøn BDO, moät taäp ñoaøn kieåm toaùn haøng ñaàu theá giôùi, Coâng ty neân toå chöùc nhieàu hôn caùc khoaù huaán luyeän vôùi giaûng vieân laø caùc chuyeân gia BDO töø caùc vaên phoøng nöôùc ngoaøi. Vieäc naøy coù theå toán keùm, nhöng xeùt veà laâu daøi thì ñaøo taïo vaø caäp nhaät thöôøng xuyeân cho caùc kieåm toaùn vieân veà nhöõng kieán thöùc vaø phöông phaùp kieåm toaùn hieän ñaïi, nhaát laø caùc kyõ thuaät phaân tích, laø cô sôû cho söï phaùt trieån vaø naâng cao chaát löôïng dòch vuï cuõng nhö hieäu quaû thöïc söï cuûa cuoäc kieåm toaùn. Ñoái vôùi vieäc söû duïng caùc thuû tuïc phaân tích trong kieåm toaùn, Coâng ty caàn nghieân cöùu ban haønh theâm nhöõng quy ñònh noäi boå coù tính chaát chi tieát hôn, cuï theå hôn vaø tính phaùp leänh hôn ñeå höôùng daãn nhaân vieân kieåm toaùn caùch thöùc vaø phöông phaùp thöïc hieän, caàn neâu baät taàm quan troïng cuûa noù maø moãi kieåm toaùn vieân phaûi naém baét ñöôïc ñeå saün saøng cho yeâu caàu môùi cuûa coâng taùc kieåm toaùn. Do chöa coù nhieàu höôùng daãn cuï theå coù tính baét buoäc phaûi thöïc hieän, maø moät soá höôùng daãn coøn mang tính chung chung “thöïc hieän theâm caùc thuû tuïc phaân tích toång hôïp neáu caàn thieát” ñaõ daãn ñeán ôû moät soá phaàn haønh trong hoà sô kieåm toaùn, möùc ñoä söû duïng thuû tuïc phaân tích chöa cao vaø chöa hieäu quaû. Do thuû tuïc phaân tích laø thuû tuïc kieåm toaùn khoâng ñi saâu vaøo töøng nghieäp vuï cuï theå maø chæ coù taùc duïng ôû möùc ñoä toång theå, baèng chöùng kieåm toaùn töø thuû tuïc phaân tích laø loaïi baèng chöùng do kieåm toaùn vieân taïo ra neân coù theå seõ khoâng cho moät giaù trò cao neáu kieåm toaùn vieân khoâng trình baøy ñöôïc ñaày ñuû caùc cô sôû quan troïng cho keát luaän ruùt ra töø thuû tuïc phaân tích maø kieåm toaùn vieân ñaõ thöïc hieän. Trong taøi lieäu cho thuû tuïc phaân tích caàn thieát ñaûm baûo caùc noäi dung sau: Caùc baûng bieåu phaân tích, tính toaùn Söï thuyeát minh cuûa kieåm toaùn vieân veà phöông phaùp phaân tích, caùc tính toaùn, caùc giaû thieát,… Nhöõng giaûi thích cho caùc cheânh leäch troïng yeáu Nguoàn thoâng tin laøm cô sôû cho vieäc phaân tích (coù theå ñính keøm nhöõng baèng chöùng ñeå xaùc minh tính tin caäy cuûa thoâng tin) 2.6 Veà vieäc söû duïng caùc phaàn meàm kieåm toaùn Ñeå hoã trôï kieåm toaùn vieân tieán haønh coâng vieäc ñaït hieäu quaû cao nhaát, tieát kieäm ñöôïc chi phí, thôøi gian, theo nhö chính saùch ñaõ ñeà ra, coâng ty quy ñònh kieåm toaùn vieân phaûi söû duïng caùc phaàn meàm kieåm toaùn tieân tieán nhö: : BDO compass, CaseWare, CaseView, IDEA, ñaëc bieät khi kieåm toaùn cho nhöõng khaùch haøng do BDO giôùi thieäu. Ñoái vôùi nhöõng khaùch haøng trong nöôùc vaø nhöõng khaùch haøng rieâng cuûa mình, coâng ty cuõng khuyeán khích nhaân vieân söû duïng caùc phaàn meàm naøy nhaèm hoã trôï kieåm toaùn vieân ñaït hieäu quaû cao nhaát trong coâng vieäc. Song treân thöïc teá, trong quaù trình kieåm toaùn caùc khaùch haøng thoâng thöôøng, vieäc vaän duïng caùc phaàn meàm naøy vaãn chöa ñöôïc caùc kieåm toaùn vieân thöïc hieän moät caùch roäng raõi. { Nguyeân nhaân: Tình hình naøy laø do: Qua moät thôøi gian daøi, kieåm toaùn vieân ñaõ quen vôùi vieäc söû duïng phaàn meàm Excel ñeå tính toaùn vaø phaân tích soá lieäu. Vieäc aùp duïng moät phaàn meàm môùi, coâng ngheä kieåm toaùn môùi seõ khoù khaên vaø phaûi maát nhieàu thôøi gian ñeå kieåm toaùn vieân laøm quen vaø söû duïng thaønh thaïo. Maëc duø Coâng ty ñaõ môøi caùc chuyeân gia cao caáp cuûa BDO ñeán huaán luyeän cho ñoäi nguõ caùn boä, nhieàu kieåm toaùn vieân, nhaân vieân kieåm toaùn vaãn caàn theâm caùc lôùp huaán luyeän ñeå oân laïi, caäp nhaät vaø naâng cao hieäu quaû vieäc söû duïng caùc chöông trình naøy. Ngoaøi ra Coâng ty cuõng chöa coù quy ñònh coù tính cöôõng cheá baét buoäc nhaân vieân kieåm toaùn phaûi aùp duïng thöôøng xuyeân hôn ñeå coù theå söû duïng thuaàn thuïc chöông trình kieåm toaùn naøy. { Kieán nghò: Phaûi thöøa nhaän vieäc ñöa vaøo söû duïng caùc phaàn meàm kieåm toaùn tieân tieán laø raát caàn thieát vaø giuùp kieåm toaùn vieân hoaøn thaønh coâng vieäc moät caùch toát nhaát. Vì theá coâng ty neân taïo ñieàu kieän vaø môû roäng caùc lôùp huaán luyeän veà caùch söû duïng caùc phaàn meàm naøy cho caùc caùn boä, tröôùc heát laø caùc chuû nhieäm kieåm toaùn. Sau ñoù, chuû nhieäm kieåm toaùn höôùng daãn laïi cho caùc nhaân vieân trong phoøng. Trong töông lai khoâng xa, khaùch haøng cuûa BDO ngaøy caøng nhieàu, vieäc söû duïng caùc phaàn meàm kieåm toaùn seõ laø moät yeâu caàu taát yeáu. Luùc ñoù, nhaân vieân coâng ty ñaõ coù söï chuaån bò vaø khi hoï ñaõ quen vaø nhaän thöùc ñöôïc ích lôïi cuûa phaàn meàm naøy, chaát löôïng cuoäc kieåm toaùn vì theá seõ taêng leân. 2.7 Veà vieäc kieåm soaùt chaát löôïng caùc hoà sô kieåm toaùn Sau khi hoaøn thaønh vieäc kieåm toaùn, kieåm toaùn vieân seõ laäp moät baûng Review raø soaùt laïi toaøn boä coâng vieäc cuûa kieåm toaùn vieân hay trôï lyù kieåm toaùn vaø yeâu caàu boå sung nhöõng phaàn haønh coøn thieáu soùt. Sau ñoù, coâng vieäc naøy moät laàn nöõa laïi do chuõ nhieäm kieåm toaùn vaø ban giaùm ñoác coâng ty raø soaùt laïi. { Kieán nghò: Nhìn chung, vieäc kieåm soaùt chaát löôïng cuûa hoà sô kieåm toaùn cuûa coâng ty khaù goïn nheï vaø ñaõ ñaûm baûo hoà sô kieåm toaùn ñöôïc raø soaùt moät caùch caån thaän, haïn cheá sai soùt. Song theo yù kieán cuûa caù nhaân em, ñeå naâng cao hieäu quaû cuûa quaù trình kieåm soaùt chaát löôïng, coâng ty coù theå xem xeùt coù neân hình thaønh moät boä phaän rieâng khaûo saùt chaát löôïng cuûa caùc hoà sô kieåm toaùn khoâng. Vì trong töông lai, coâng ty seõ môû roäng theâm nhieàu chi nhaùnh, coâng vieäc cuûa caùc chuû nhieäm kieåm toaùn vaø ban giaùm ñoác seõ nhieàu hôn. Luùc ñoù, söï coù maët cuûa boä phaän kieåm soaùt chaát löôïng seõ hoã trôï ban giaùm ñoác raø soaùt laïi caùc böôùc tieán haønh trong hoà sô kieåm toaùn . 2.8 Veà caùch ñaùnh tham chieáu: Coâng ty chöa coù söï thoáng nhaát trong caùch ñaùnh tham chieáu vaø chuù thích trong hoà sô kieåm toaùn. Moãi nhoùm kieåm toaùn khaùc nhau coù caùch tham chieáu khaùc nhau. Ñieàu naøy seõ gaây khoù khaên khi caàn caùc kieåm toaùn vieân töø caùc nhoùm khaùc nhau hôïp taùc ñeå cuøng thöïc hieän kieåm toaùn cho moät khaùch haøng. { Kieán nghò: Coâng ty neân khuyeán khích nhaân vieân thoáng nhaát caùch tham chieáu vaø chuù thích treân hoà sô kieåm toaùn. Ñieàu naøy khoâng nhöõng giuùp cho nhöõng kieåm toaùn vieân naêm kieåm toaùn tieáp theo deã daøng ñoïc hieåu hoà sô maø coøn giuùp caùc kieåm toaùn vieân coù theå hôïp taùc toát khi cuøng nhau kieåm toaùn cho moät khaùch haøng. 2.9 Nhaän xeùt veà quy trình kieåm toaùn cho khaùch haøng Ñoâng Phöông: Nhìn chung, quy trình kieåm toaùn haøng toàn kho khaùch haøng Ñoâng Phöông ñöôïc caùc kieåm toaùn vieân thöïc hieän khaù toát. Nhöõng noäi dung trong chöông trình kieåm toaùn chung ñaõ ñöôïc caùc kieåm toaùn vieân aùp duïng ñaày ñuû. Khi choïn maãu ñeå kieåm tra vieäc ñaùnh giaù haøng toàn kho, caùc kieåm toaùn vieân AFC ñaõ tieán haønh choïn kieåm nhöõng maët haøng ñaïi dieän, töø nhöõng maët haøng naøy choïn kieåm nhöõng maõ haøng cuï theå theo nhoùm haøng. Vaø vieäc kieåm tra ñöôïc tieán haønh töø ñaàu giai ñoaïn mua haøng cho ñeán giai ñoaïn xuaát kho thaønh phaåm. Ñaáy laø moät öu ñieåm cuûa AFC vì vieäc kieåm tra naøy ñaõ ñaûm baûo phöông phaùp tính giaù ñöôïc khaùch haøng söû duïng moät caùc nhaát quaùn. Tuy nhieân, ñoái vôùi moät soá khaùch haøng khaùc, vieäc choïn maãu vaãn khoâng thoáng nhaát ôû moãi giai ñoaïn haøng toàn kho. Kieåm toaùn vieân chæ choïn ngaãu nhieân moät vaøi maõ haøng ñeå kieåm tra phöông phaùp tính giaù, giaù xuaát, chi phí saûn phaåm dôû dang, thaønh phaåm. ._.