Quy luật Quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của Lực lượng sản xuất

A-Lêi nãi ®Çu TriÕt häc M¸c- Lªnin ra ®êi vµo nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kØ 19, nã ra ®êi do nh÷ng ®ßi hái cña thùc tiÔn x· héi vµ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hîp quy luËt cña t­ t­ëng: triÕt häc vµ nhËn thøc khoa häc cña nh©n lo¹i. Nhê cã nh÷ng quan ®iÓm, triÕt häc vµ dùa vµo nh÷ng quy luËt kinh tÕ mµ x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn. Chóng ta ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh trong c«ng cuéc x©y dùng XHCN bëi v× chóng ta biÕt ¸p dông mét c¸ch s¸ng t¹o ®óng ®¾n c¸c quy luËt kinh tÕ vµo thùc tiÔn x· héi ®Êt n­íc m×nh. Ngµy nay, ®Ó ®­a ®Êt n­íc ta tiÕn lªn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ x©y dùng XHCN lµ môc tiªu quan träng, nã ®ßi hái ph¶i cã sù nç lùc cña c¶ d©n téc vµ sù hîp t¸c gióp ®ì cña quèc tÕ míi mong ®­a c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc thµnh c«ng.Nh­ng khi thùc hiÖn ®­êng lèi chÝnh s¸ch ®Ò ra chóng ta gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n do ch­a hiÓu râ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt tr­íc m¾t vµ ch­a cã ®Çy ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn còng nh­ lùc l­îng ®Ó thùc hiÖn ®­êng lèi chÝnh s¸ch ®· ®Ò ra. §Êt n­íc muèn ph¸t triÓn ®­îc tr­íc hÕt ph¶i cã LLSX ph¸t triÓn cïng víi nã kÐo theo QHSX ph¸t triÓn v× thÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chóng ta ®· chó träng h¬n ®Õn viÖc ph¸t triÓn tr×nh ®é LLSX vµ QHSX nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Theo quan ®iÓm lý luËn cña triÕt häc M¸c- Lªnin, LLSX vµ QHSX lµ hai mÆt cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt, chóng tån t¹i kh«ng t¸ch rêi nhau mµ t¸c ®éng biÖn chøng lÉn nhau h×nh thµnh quy luËt phæ biÕn cña toµn bé lÞch sö loµi ng­êi- quy luËt vÒ sù phï hîp cña QHSX víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña LLSX. Trong qu¸ tr×nh vËn dông quy luËt nµy chóng ta ®· gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau v× thÕ viÖc vËn dông quy luËt nµy kh«ng hÒ ®¬n gi¶n, do ®ã chóng ta ph¶i nghiªn cøu thËt kÜ quy luËt nµy. V× vËy vËn dông quy luËt nµy nh­ thÕ nµo cho phï hîp víi t×nh h×nh ®Êt n­íc ta hiÖn nay ®ang lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®­îc quan t©m. Lµ mét sinh viªn cña khèi kinh tÕ cÇn ph¶i cã kiÕn thøc, sù hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ kinh tÕ, nªn em chän ®Ò tµi “Quy luËt QHSX phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña LLSX”. B – phÇn néi dung VÊn ®Ò 1: Kh¸i qu¸t chung vÒ sù phï hîp cña qhsx víi llsx I. §«i nÐt vÒ lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt 1. Lùc l­îng s¶n xuÊt Lùc l­îng s¶n xuÊt lµ toµn bé nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt do x· héi t¹o ra, tr­íc hÕt lµ c«ng cô lao ®éng vµ nh÷ng ng­êi lao ®éng víi kinh nghiÖm vµ thãi quen lao ®éng nhÊt ®Þnh ®· sö dông nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt ®ã ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi. Hay nãi c¸ch kh¸c lùc l­îng s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi giíi tù nhiªn, bao gåm ng­êi lao ®éng vµ t­ liÖu s¶n xuÊt : + T­ liÖu s¶n xuÊt gåm cã : ®èi t­îng lao ®éng vµ t­ liÖu lao ®éng. §èi t­îng lao ®éng lµ nh÷ng c¸i mµ con ng­êi t¸c ®éng vµo ®Ó c¶i t¹o chóng thµnh c¸c s¶n phÈm phôc vô cho ®êi sèng cña m×nh nh­ ®Êt ®ai, tµi nguyªn, kho¸n s¶n; hoÆc nh÷ng ®èi t­îng ®· tr¶i qua qu¸ tr×nh lao ®éng cña con ng­êi, nh­ng ch­a thµnh s¶n phÈm cuèi cïng (nguyªn vËt liÖu). Cßn t­ liÖu lao ®éng gåm: c«ng cô lao ®éng lµ nh÷ng c¸i con ng­êi dïng ®Ó truyÒn søc lao ®éng vµo ®èi t­îng lao ®éng ®Ó biÕn ®æi chóng thµnh nh÷ng s¶n phÈm lao ®éng nhÊt ®Þnh vµ nh÷ng ph­¬ng tiÖn vËt liÖu kh¸c phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh­ nhµ x­ëng, bÕn b·i… Trong c¸c yÕu tè trªn th× c«ng cô lao ®éng ®­îc coi lµ yÕu tè quan träng nhÊt, linh ho¹t nhÊt cña t­ liÖu s¶n xuÊt. + Ng­êi lao ®éng : ®©y ®­îc coi lµ yÕu tè ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ng­êi lao ®éng dïng trÝ th«ng minh cïng víi sù hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm lao ®éng lu«n lu«n kh«ng ngõng biÕn ®æi c«ng cô lao ®éng ®Ó ®¹t n¨ng suÊt lao ®éng cao nhÊt vµ Ýt hao tæn søc lùc nhÊt. ë n­íc ta tõ tr­íc ®Õn nay nÒn kinh tÕ lÊy n«ng nghiÖp lµm chñ yÕu, nªn tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cßn kÐm ph¸t triÓn. HiÖn thêi ®¹i chóng ta ®ang ë trong t×nh tr¹ng kÕ thõa nh÷ng lùc l­îng s¶n xuÊt, võa nhá nhoi, võa l¹c hËu víi tr×nh ®é chung cña thÕ giíi, h¬n n÷a trong thêi gian kh¸ dµi nh÷ng lùc l­îng Êy bÞ k×m h·m, ph¸t huy t¸c dông kÐm. Bëi vËy ®¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng ®· ®Æt ra nhiÖm vô lµ ph¶i: “gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã, khai th¸c mäi kh¶ n¨ng tiÒm tµng cña ®Êt n­íc, sö dông cã hiÖu qu¶ sù gióp ®ì quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc l­îng s¶n xuÊt”. MÆt kh¸c chóng ta ®ang ë trong giai ®o¹n míi trong sù ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, ®ang chøng kiÕn nh÷ng biÕn ®æi c¸ch m¹ng trong c«ng nghÖ. ChÝnh ®iÒu nµy ®ßi hái chóng ta lùa chän mét mÆt tËn dông c¸i hiÖn cã, mÆt kh¸c nhanh chãng tiÕp thu c¸i míi do thêi ®¹i t¹o ra nh»m dïng chóng ®Ó ph¸t huy nguån nh©n lùc bªn trong. 2. Quan hÖ s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt lµ mèi quan hÖ gi÷a con ng­êi víi con ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt cña x· héi. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt con ng­êi ph¶i cã nh÷ng quan hÖ, con ng­êi kh«ng thÓ t¸ch khái céng ®ång. Nh­ vËy viÖc ph¶i thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ trong s¶n xuÊt tù nã ®· lµ vÊn ®Ò cã tÝnh quy luËt råi. Nh×n tæng thÓ quan hÖ s¶n xuÊt gåm 3 mÆt: + ChÕ ®é së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt, tøc lµ quan hÖ gi÷a con ng­êi ®èi víi t­ liÖu s¶n xuÊt. + C¸c chÕ ®é tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh, tøc lµ quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong s¶n xuÊt vµ trao ®æi cña c¶i vËt chÊt nh­: ph©n c«ng chuyªn m«n hãa vµ hîp t¸c ho¸ lao ®éng hay quan hÖ gi÷a ng­êi qu¶n lý víi c«ng nh©n. + ChÕ ®é ph©n phèi s¶n phÈm: tøc lµ quan hÖ chÆt chÏ víi nhau vµ cïng mét môc tiªu chung lµ sö dông hîp lý vµ cã hiÖu qña t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó cho chóng kh«ng ngõng ®­îc t¨ng tr­ëng, thóc ®Èy t¸i s¶n xuÊt më réng, n©ng cao phôc lîi ng­êi lao ®éng, ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu cho nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa. Trong c¶i t¹o vµ cñng cè quan hÖ s¶n xuÊt th× vÊn ®Ò quan träng mµ §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®· nhÊn m¹nh lµ ph¶i tiÕn hµnh c¶ ba mÆt ®ång bé: chÕ ®é së h÷u, chÕ ®é qu¶n lý vµ chÕ ®é ph©n phèi kh«ng nªn coi trong mét mÆt nµo c¶. Thùc tÕ lÞch sö ®· cho thÊy râ bÊt cø mét cuéc c¸ch m¹ng x· héi nµo ®Òu mang mét môc ®Ých kinh tÕ lµ nh»m ®¶m b¶o cho lùc l­îng s¶n xuÊt cã ®iÒu kiÖn tiÕp tôc ph¸t triÓn thuËn lîi vµ ®êi sèng cña con ng­êi còng ®­îc c¶i thiÖn vµ xÐt riªng trong ph¹m vi mét quan hÖ s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh th× tÝnh chÊt cña së h÷u còng quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt cña qu¶n lý vµ ph©n phèi. MÆt kh¸c trong mçi h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi nhÊt ®Þnh th× quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ bao giê còng gi÷ vai trß chi phèi c¸c quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c Ýt nhiÒu c¶i biÕn chóng ®Ó ch¼ng nh÷ng chóng kh«ng ®èi lËp mµ cßn phôc vô ®¾c lùc cho sö tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña chÕ ®é kinh tÕ – x· héi míi. Trong lÞch sö mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cïng víi mét quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ ®iÓn h×nh cßn tån t¹i nh÷ng quan hÖ phô thuéc, lçi thêi nh­ lµ tµn d­ cña x· héi cò. TÊt c¶ ®Òu b¾t nguån tõ ph¸t triÓn kh«ng ®Òu vÒ lùc l­îng s¶n xuÊt kh«ng nh÷ng gi÷a c¸c n­íc kh¸c nhau mµ cßn gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau, c¸c ngµnh kh¸c nhau cña mét n­íc. ViÖc chuyÓn tõ quan hÖ s¶n xuÊt lçi thêi lªn cao h¬n nh­ M¸c nhËn xÐt : “Kh«ng bao giê xuÊt hiÖn tr­íc khi nh÷ng ®iÒu kiÖn tån t¹i vËt chÊt cña nh÷ng quan hÖ ®ã ch­a ®­îc chÝn muåi ...” ph¶i cã mét thêi kú lÞch sö t­¬ng ®èi l©u dµi míi cã thÓ t¹o ra ®­îc ®iÒu kiÖn vËt chÊt trªn. 3. NhËn thøc vÒ ph¹m trï h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi céng s¶n B¾t nguån tõ nhËn thøc vÒ qui luËt ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sñ tù nhiªn, ®ång thêi xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn míi cña thùc tÕ lÞch sö hiÖn nay cã thÓ kh¼ng ®Þnh c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn còng cã kh¶ n¨ng tiÕn lªn CNXH tuú theo hoµn c¶nh vµ kh¶ n¨ng cña m×nh. Kh¶ n¨ng qu¸ ®é lªn CNXH nµy th­êng ®îc gäi lµ con ®­êng qu¸ ®é gi¸n tiÕp lªn CNXH, con ®­êng bá qua giai ®o¹n ph¸t triÓn chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa. Con ®­êng ph¸t triÓn theo kh¶ n¨ng nµy cßn ®­îc gäi lµ con ®­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Theo kinh nghiÖm thùc tÕ cña Lªnin ®©y lµ mét con ®­êng kh¸ l©u dµi ph¶i tr¶i qua nhiÒu b­íc trung gian, ph¸t triÓn qua ®Êu tranh giai cÊp rÊt phøc t¹o. Sù ®i lªn ph¶i cã ñng hé vµ gióp ®ì bªn ngoµi kÓ c¶ c¬ së s¶n xuÊt. Tr­íc hÕt trong n­íc ®ã cÇn cã mét §¶ng cña giai cÊp v« s¶n l·nh ®¹o, mét ®¶ng cã quan hÖ mËt thiÕt "sèng cßn" víi d©n. Tõ ®ã tæ chøc ¸p dông l·nh ®¹o trong ®ã cã c¶ vËn dông qui luËt s¶n xuÊt phï hîp víi n­íc ®ã mét c¸ch tÝch cùc ®Ó kh«ng ngõng tiÕn b­íc. II. Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. 1. Quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt m©u thuÉn hay phï hîp. Nh­ m¸c ®· nãi “Trong sù s¶n xuÊt x· héi ra ®êi sèng cu¶ m×nh, con ng­êi ta cã nh÷ng quan hÖ nhÊt ®Þnh, tÊt yÕu kh«ng phô thuéc ý muèn cña hä, tøc nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt, nh÷ng quy luËt nµy phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña lùc l­îng s¶n xuÊt vËt chÊt cña hä...” ng­êi ta th­êng coi t­ t­ëng nµy cña M¸c lµ t­ t­ëng vÒ “quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt”. C¸c mèi quan hÖ trong s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu d¹ng kh¸c nhau mµ nh×n mét c¸ch tæng qu¸t th× ®ã lµ nh÷ng d¹ng quan hÖ s¶n xuÊt vµ d¹ng nh÷ng lùc l­îng s¶n xuÊt, tõ ®ã h×nh thµnh nh÷ng mèi quan hÖ chñ yÕu, c¬ b¶n lµ mèi liªn hÖ gi÷a tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Nh­ng mèi liªn hÖ gi÷a gi÷a hai yÕu tè c¬ b¶n nµy lµ g× ? phï hîp hay kh«ng phï hîp ? Tr­íc hÕt cÇn x¸c ®Þnh kh¸i niÖm phï hîp víi c¸c ý nghÜa sau : + Phï hîp lµ sù c©n b»ng, sù thèng nhÊt gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp + Phï hîp cßn lµ mét xu h­íng mµ nh÷ng dao ®éng kh«ng c©n b»ng sÏ ®¹t tíi. Trong phÐp biÖn chøng sù c©n b»ng chØ lµ t¹m thêi vµ sù kh«ng c©n b»ng la tuyÖt ®èi. ChÝnh ®©y lµ nguån gèc t¹o nªn sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn. V× thÕ cã thÓ nãi thùc chÊt cña quy luËt vÒ mèi quan hÖ gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ lµ quy luËt m©u thuÉn,sù phï hîp gi÷a chóng chØ lµ yªn tÜnh t¹m thêi, cßn sù vËn ®éng, dao ®éng sù m©u thuÉn míi ®ñ kh¶ n¨ng v¹ch ra ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn, míi cã thÓ cho ta hiÓu ®­îc sù vËn ®éng cña quy luËt kinh tÕ. 2. Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lîc l­îng s¶n xuÊt. TÊt c¶ chóng ta ®Òu biÕt, quan hÖ s¶n vµ lùc l­îng s¶n xuÊt lµ hai mÆt hîp thµnh cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt cã t¸c ®éng qua l¹i biÖn chøng víi nhau. ViÖc ®Èy m¹nh quan hÖ s¶n xuÊt lªn qu¸ xa so víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt lµ mét hiÖn t­îng t­¬ng ®èi phæ biÕn ë nhiÒu n­íc x©y dùng x· héi chñ nghÜa. Nguån gèc sai lÇm cña t­ t­ëng nµy lµ bÖnh chñ quan, duy ý chÝ, muèn cã nhanh chñ nghÜa x· héi thuÇn nhÊt bÊt chÊp quy luËt kh¸ch quan. VÒ mÆt ph­¬ng ph¸p luËt, ®ã lµ chñ nghÜa duy vËt siªu h×nh, qu¸ l¹m dông mèi quan hÖ ng­îc l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Sù l¹m dông nµy biÓu hiÖn ë “nhµ n­íc chuyªn chÝnh v« s¶n cã kh¶ n¨ng chñ ®éng t¹o ra quan hÖ s¶n xuÊt míi ®Ó më ®­êng cho sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt”. Nh­ng khi thùc hiÖn ng­êi ta quªn r»ng sù "chñ ®éng” kh«ng ®ång nghÜa víi sù chñ quan tuú tiÖn con ng­êi kh«ng thÓ tù do t¹o ra bÊt cø h×nh thøc nµo cña quan hÖ s¶n xuÊt mµ m×nh muèn cã. Ng­îc l¹i quan hÖ s¶n xuÊt lu«n lu«n bÞ quy ®Þnh mét c¸ch nghiªm ngÆt bëi tr¹ng th¸i cña lùc l­îng s¶n xuÊt, bëi quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Quan hÖ s¶n xuÊt chØ cã thÓ më ®­êng cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn khi mµ nã ®­îc hoµn thiÖn tÊt c¶ vÒ néi dung cña nã, nh»m gi¶i quyÕt kÞp thêi nh­ng m©u thuÉn gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt. + Lùc l­îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh biÕn ®æi cña quan hÖ s¶n xuÊt: Lùc l­îng s¶n xuÊt lµ c¸i biÕn ®æi ®Çu tiªn vµ lu«n lu«n biÕn ®æi trong s¶n xuÊt con ng­êi muèn gi¶m nhÑ lao ®éng nÆng nhäc t¹o ra n¨ng suÊt cao ph¶i lu«n t×m c¸ch c¶i tiÕn c«ng cô lao ®éng. ChÕ t¹o ra c«ng cô lao ®éng míi. Lùc l­îng lao ®éng quy ®Þnh sù h×nh thµnh vµ biÕn ®æi quan hÖ s¶n xuÊt khi quan hÖ s¶n xuÊt kh«ng thÝch øng víi tr×nh ®é, tÝnh chÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt th× nã k×m h·m thËm chÝ ph¸ ho¹i lùc l­îng s¶n xuÊt vµ ng­îc laÞ. + Sù t¸c ®éng ng­îc l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc l­îng s¶n xuÊt: Quan hÖ s¶n xuÊt khi ®· ®­îc x¸c lËp th× nã ®éc lËp t­¬ng ®èi víi lùc l­îng s¶n xuÊt vµ trë thµnh nh÷ng c¬ së vµ nh­ng thÓ chÕ x· héi vµ nã kh«ng thÓ biÕn ®æi ®ång thêi ®èi víi lùc l­îng s¶n xuÊt. Th­êng l¹c hËu so víi lùc l­îng s¶n xuÊt. NÕu quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é s¶n xuÊt, tÝnh chÊt cña lùc l­îng s¶n xuÊt th× nã thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. NÕu l¹c hËu so víi lùc l­îng s¶n xuÊt dï t¹m thêi th× nã k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Së dÜ quan hÖ s¶n xuÊt cã thÓ t¸c ®éng m·nh mÏ trë l¹i ®èi víi lùc l­îng s¶n xuÊt v× nã quy ®ônh muc ®Ých cña s¶n xuÊt quy ®Þnh hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ qu¶n lý x· héi, quy ®Þnh ph­¬ng thøc ph©n phèi vµ phÇn cña c¶i Ýt hay nhiÒu mµ ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng. do ®ã nã ¶nh h­ëng tíi th¸i ®é tÊt c¶ quÇn chóng lao ®éng . Nã t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn hoÆc kÝch thÝch hoÆc h¹n chÕ sù ph¸t triÓn c«ng cô s¶n xuÊt, ¸p dông thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt hîp t¸c ph©n c«ng lao ®«ng quèc tÕ. VÊn ®Ò: II VËn dông quy luËt vµo c«ng cuéc c¶i tæ nÒn kinh tÕ n­¬c ta I. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong giai ®o¹n hiÖn nay ë n­íc ta Tõ n¨m 1975 sau khi giµnh ®­îc ®éc lËp vµ thèng nhÊt ®Êt n­íc chóng ta ®· ®i lªn x· héi chñ nghÜa víi mét lùc l­îng s¶n xuÊt lín vµ tiÒm n¨ng mäi mÆt cßn non trÎ, ®ßi hái n­íc ta ph¶i cã mét chÕ ®é kinh tÕ phï hîp, vµ do ®ã nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®· ra ®êi. Nh×n th¼ng vµo sù thËt chóng ta thÊy r»ng, trong thêi gian qua do ®Ò cao vai trß cña quan hÖ s¶n xuÊt do quan niÖm kh«ng ®óng vÒ mèi quan hÖ s¶n xuÊt, vµ quan hÖ kh¸c, do quªn mÊt ®iÒu c¬ b¶n lµ n­íc ta qu¸ ®é ®i lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét x· héi tiÒn t­ b¶n chñ nghÜa. §ång nhÊt chÕ ®é c«ng h­u víi chñ nghÜa x· héi lÉn lén gi÷a hîp t¸c ho¸ vµ tËp thÓ ho¸. Kh«ng thÊy râ c¸c b­íc cã tÝnh quy luËt trªn con ®­êng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi nªn ®· tiÕn hµnh ngay cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Vµ xÐt vÒ thùc chÊt lµ theo ®­êng lèi “®Èy m¹nh c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa, ®­a quan hÖ s¶n xuÊt ®i tr­íc, më ®­êng cho lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. ThiÕt lËp chÕ ®é c«ng h÷u thuÇn nhÊt gi÷a hai h×nh thøc së h÷u toµn d©n vµ tËp thÓ”. Quan niÖm cho r»ng cã thÓ ®­a quan hÖ s¶n xuÊt ®i tr­íc ®Ó më ®­êng thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®· bÞ b¸c bá. Sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi nµy ®· m©u thuÉn víi nh÷ng ph©n tÝch trªn. Trªn con ®­êng t×m tßi lèi tho¸t cña m×nh tõ trong lßng nÒn x· héi ®· n¶y sinh nh÷ng hiÖn t­îng tr¸i víi ý muèn chñ quan cña chóng ta. Cã nh÷ng hiÖn t­îng tiªu cùc næi lªn trong ®êi sèng kinh tÕ nh­ qu¶n lý kÐm, tham «, tham nhòng,…, Nh­ng thùc ra m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt víi nh÷ng h×nh thøc kinh tÕ – x· héi xa l¹ ®­îc ¸p ®Æt mét c¸ch chñ quan, cÇn thiÕt cho lùc l­îng s¶n xuÊt míi n¶y sinh vµ ph¸t triÓn. Kh¾c phôc nh÷ng mÆt tiªu cùc trªn lµ cÇn thiÕt, nh­ng trªn thùc tÕ chóng ta ch­a thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô m×nh ph¶i lµm. Ph¶i gi¶i quyÕt ®óng ®¾n m©u thuÉn gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt víi quan hÖ s¶n xuÊt, tõ ®ã kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vµ tiªu cùc cña nÒn kinh tÕ. ThiÕt lËp quan hÖ s¶n xuÊt míi vµ víi nh÷ng h×nh thøc vµ b­íc ®i phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Trªn c¬ së cñng cè nh÷ng ®Ønh cao kinh tÕ trong tay nhµ n­íc c¸ch m¹ng. Cho phÐp phôc håi vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa t­ b¶n vµ bu«n b¸n tù do réng r·i, cã lîi cho sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt. C¸ch ®©y kh«ng l©u c¸c nhµ b¸o cña n­íc ngoµi pháng vÊn Tæng bÝ th­ Lª Kh¶ Phiªu r»ng “víi mét ng­êi cã b»ng cÊp vÒ qu©n sù nh­ng kh«ng cã b»ng cÊp vÒ kinh tÕ. ¤ng cã thÓ ®­a ®Êt n­íc ViÖt Nam tiÕn nªn kh«ng” tr¶ lêi pháng vÊn Tæng bÝ th­ kh¼ng ®Þnh r»ng “ViÖt Nam chóng t«i kh¸c víi c¸c n­íc ë chç chóng t«i ®µo t¹o mét ng­êi lÝnh th× ng­êi lÝnh Êy ph¶i cã kh¶ n¨ng cÇm sóng vµ lµm kinh tÕ giái ”, vµ ¤ng cßn kh¼ng ®Þnh vµ kh«ng chÊp nhËn ViÖt Nam theo con ®­êng chñ nghÜa t­ b¶n, nh­ng kh«ng ph¶i triÖt tiªu t­ b¶n trªn ®Êt n­íc ViÖt Nam mµ vÉn quan hÖ víi chñ nghÜa t­ b¶n trªn c¬ së ®ßi hái c¸c bªn cïng cã lîi, vµ nh­ vËy cho phÐp ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ t­ b¶n lµ s¸ng suèt. Quan ®iÓm tõ ®¹i héi VI còng ®· kh¼ng ®Þnh kh«ng nh÷ng kh«i phôc thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n mµ cßn ph¸t triªn chóng réng r·i theo chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Nh­ng quan träng lµ ph¶i nhËn thøc ®­îc vai trß thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc trong thêi kú qu¸ ®é. §Ó thùc hiÖn vai trß nµy mét mÆt nã ph¶i th«ng qua sù nªu g­¬ng vÒ c¸c mÆt n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶. Thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®èi víi nhµ n­íc. §èi víi thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n vµ kinh tÕ c¸ thÓ thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Tuy nhiªn víi thµnh phÇn kinh tÕ nµy cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó cho quan hÖ s¶n xuÊt thùc hiªn phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt trong thêi kú qu¸ ®é. V× nh­ thÕ míi thùc sù thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng lao ®éng. II. Sù vËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt trong sù nghiÖp ®æi míi n­íc ta hiÖn nay. Tr­íc khi ®i vµo c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ muèn ®¹t ®­îc thµnh c«ng th× nhÊt thiÕt ph¶i cã tiÒm lùc vÒ kinh tÕ vµ con ng­êi, trong ®ã lùc l­îng lao ®éng lµ mét yÕu tè quan träng. Ngoµi ra cßn ph¶i cã sù phï hîp gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ®©y lµ nh©n tè c¬ b¶n nhÊt. §Êt n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ víi tiÒm n¨ng lao ®éng lín, cÇn cï, th«ng minh,s¸ng t¹o vµ cã kinh nghiÖm lao ®éng nh­ng c«ng cô lao ®éng cña chóng ta cßn th« s¬. Nguy c¬ tôt hËu cña ®Êt n­íc ngµy cµng ®­îc kh¾c phôc. §¶ng ta ®ang triÓn khai m¹nh mÏ mét sè vÊn ®Ò cña ®Êt n­íc vÒ c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc tr­íc hÕt trªn c¬ së mét c¬ cÊu së h÷u hîp quy luËt, g¾n liÒn víi mét c¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ hîp quy luËt, còng nh­ c¬ cÊu mét x· héi hîp giai cÊp cïng víi thêi c¬ lín th× còng cã rÊt nhiÒu th¸ch thøc ph¶i v­ît qua ®Ó hoµn thµnh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, v× d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Nh­ng ®iÒu ®ã cßn ë phÝa tr­íc mµ néi dung c¬ b¶n trong viÖc thùc hiÖn lµ ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt trong giai ®o¹n hiªn nay cña n­íc ta. III. Häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi c¬ së lý luËn cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ Thùc tÕ tõ tr­íc ®Õn nay ®· chøng minh r»ng c«ng nghiÖp ho¸ – hiÖn ®¹i ho¸ lµ khuynh h­íng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña c¸c n­íc. §èi víi n­íc ta tõ mét nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng muèn tho¸t khái nghÌo nµn l¹c hËu, nhanh chãng ®¹t tíi tr×nh ®é mét n­íc ph¸t triÓn tÊt yÕu ph¶i ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ toµn diÖn vµ s©u s¾c. §¹i héi ®· biÓu lÇn thø VIII cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh “x©y dùng n­íc ra thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt – kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé vµ phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn ph¶i ®­îc n©ng cao, quèc phßng an ninh v÷ng ch¾c d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng v¨n minh”. Theo quan niÖm cña c¸c nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa M¸c th× lÞch sö s¶n xuÊt vËt chÊt cña nh©n lo¹i ®· h×nh thµnh mèi quan hÖ kh¸ch quan phæ biÕn: mét mÆt con ng­êi ph¶i quan hÖ víi tù nhiªn nh»m biÕn ®æi giíi tù nhiªn ®ã, quan hÖ nµy ®­îc biÓu hiÓn ë lùc l­îng s¶n xuÊt. Lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ hai mÆt ®èi lËp nhau biÖn chøng cña mét thÓ thèng nhÊt kh«ng thÓ t¸ch rêi. Tuy nhiªn nÕu lùc l­îng s¶n xuÊt lµ c¸i cÊu thµnh cña toµn bé lÞch sö cña nh©n lo¹i th× quan hÖ s¶n xuÊt lµ c¸i t¹o thµnh c¬ së kinh tÕ cña x· héi, lµ c¬ së hiÖn thùc cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt tinh thÇn vµ nh÷ng thiÕt chÕ t­¬ng øng trong x· héi. M¸c ®· ®­a ra kÕt luËn r»ng x· héi loµi ng­êi ph¸t triÓn tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n kÕ tiÕp nhau, øng víi mçi giai ®o¹n cña lÞch sö ph¸t triÓn ®ã lµ mét h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi nhÊt ®Þnh r»ng tiÕn bé x· héi lµ sù vËn ®éng theo ®óng h­íng tiÕn lªn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c mµ gèc rÔ s©u xa cña nã lµ sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt. R»ng sù vËn ®éng cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi lµ do t¸c ®éng cña c¸c quy luËn kh¸ch quan. M¸c vµ Angen ®· ®­a ra nhiÒu lý luËn, nhiÒu t­ t­ëng. Nh÷ng lý luËn t­ t­ëng c¬ b¶n ®ã trong häc thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi chÝnh lµ c¬ së lý luËn cho phÐp chóng ta kh¼ng ®Þnh sù c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta hiÖn nay lµ phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña d©n téc ta, cña thêi ®¹i. §èi víi n­íc ta ®Ó phï hîp víi lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, §¶ng ta ®· chØ ra r»ng c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i ®i ®«i víi hiÖn ®¹i ho¸ kÕt hîp nh÷ng b­íc tiÕn tuÇn tù vÒ c«ng nghiÖp víi viÖc tranh thñ nh÷ng c¬ héi ®i t¾t, ®ãn ®Çu, h×nh thµnh nh÷ng mòi nhän ph¸t triÓn theo tr×nh ®é tiÕn lªn cña khoa häc c«ng nghÖ míi. MÆt kh¸c chóng ta chó träng x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn dông theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc vµ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®©y lµ hai nhiÖm vô ®­îc thùc hiÖn ®ång thêi chóng lu«n t¸c ®éng thóc ®Èy hç trî lÉn nhau cïng ph¸t triÓn. Bëi lÏ nÕu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ t¹o nªn lùc l­îng s¶n xuÊt cÇn thiÕt cho chÕ ®é x· héi th× viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn chÝnh lµ ®Ó x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp, ®­a n­íc ta ngµy mét ®i lªn nh­ §¶ng vµ nhµ n­íc ta mong muèn. C. KÕt luËn Cã thÓ nãi gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ biÖn chøng, h÷u c¬ kh«ng thÓ t¸ch rêi trong ®ã lùc l­îng s¶n xuÊt gi÷ vai trß quan träng quyÕt ®Þnh, nã lµ néi dung cßn quan hÖ s¶n xuÊt gi÷ vai trß h×nh thøc cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. V× thÕ chóng ta cÇn ph¶i hiÓu vµ vËn dông mét c¸ch tèt nhÊt nh÷ng quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Trªn thùc tÕ kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã ®­îc sù phï hîp tuyÖt ®èi gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Nh­ng ph¶i tuú theo t×nh h×nh thùc tÕ mµ chän gi¶i ph¸p phï hîp. §Æc biÖt s¶n xuÊt gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt cßn nhiÒu lén xén trong viÖc nghiªn cøu sö dông vµ ph¸t triÓn c¸c ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. Nh­ng nÕu chóng ta sö dông ®óng c¸c quy luËt trªn céng víi ®iÒu hoµ quan hÖ lùc l­îng s¶n xuÊt th× kh«ng l©u sau n­íc ta sÏ tiÕn nhanh cïng víi c¸c n­íc trªn con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ mµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· chän. D. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Gãp phÇn h­íng dÉn häc tËp m«n triÕt häc M¸c – Lªnin. TËp 2 – NXB chÝnh trÞ quèc gia n¨m 2003 Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c – Lªnin – NXB chÝnh trÞ quèc gia V¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ “C«ng nghiÖp ho¸ nh×n tõ biÖn chøng gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt”. PTS- L­u Hµ Vi 5.t¹p chÝ triÕt häc sè 4 n¨m 1990 6.T¹p chÝ céng s¶n sè 4 vµ sè 5 n¨m 1997. Môc lôc Trang A – LêI NãI §ÇU ………………………………………….... 1 B – phÇn néi dung ………………………………………… 2 VÊn ®Ò I - kh¸i qu¸t chung vÒ sù phï hîp gi÷a qhsx vµ llsx………………………………………………………………………...2 I. §«i nÐt vÒ lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt…………………… 2 Lùc l­îng s¶n xuÊt ……………………………………………………. 2 2. Quan hÖ s¶n xuÊt……………………………………………………….. 3 NhËn thøc vÒ ph¹m trï h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi céng s¶n 4 II. Quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt………………………………………………………………………… 5 1. Quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l­îng s¶n xuÊt m©u thuÉn hay phï hîp…… 5 2. Quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lîi l­îng s¶n xuÊt…………………………………………………………. 6 VÊn ®Ò II- vËn dông quy luËt vµo c«ng cuéc c¶i tæ nÒn kinh tÕ n­¬c ta………………………………………………………...8 I. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong giai ®o¹n hiÖn nay ë n­íc ta ………………………………………………….. 8 II. Sù vËn dông quy luËt quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt trong sù nghiÖp ®æi míi n­íc ta hiÖn nay…………………………………………………………………. 10 III. TÝnh chÊt thuyÕt M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi c¬ së lý luËn cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸………………………………… 10 C. KÕt luËn…………………………………………………. 13 D. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o………………….. 14 ._.