Quan hệ lao động trong khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tại các khu công nghiệp tỉnh Bình Dương

MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi: Keå töø naêm 1987 Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû Vieät nam coù hieäu löïc, khôûi ñaàu cho doøng chaûy caùc luoàng voán töø beân ngoaøi vaøo nöôùc ta. Luùc ñaàu, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chuû yeáu taäp trung vaøo lónh vöïc kinh doanh dòch vuï baát ñoäng saûn, nhaø haøng, khaùch saïn, vaên phoøng cho thueâ, khu vui chôi giaûi trí,... Nhöõng naêm veà sau, thì hoï chuyeån sang lónh vöïc saûn xuaát, gia coâng cheá bieán haøng coâng nghieäp cho tieâu duøng vaø xuaát khaåu. Töø ñoù, ñaõ hình thaønh nhöõng khu vöïc saûn xuaát coâng nghieäp taäp trung traûi daøi treân nhieàu ñòa phöông vaø caùc vuøng treân caû nöôùc. Cuøng vôùi doøng chaûy cuûa caùc luoàng voán ñaàu tö, laø doøng chaûy cuûa löïc löôïng lao ñoäng ñoå veà caùc khu saûn xuaát coâng nghieäp taäp trung: khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, khu coâng ngheä cao, ñaëc khu kinh teá, cuïm coâng nghieäp... Rieâng ñoái vôùi tænh Bình Döông, vieäc taêng nhanh thu huùt voán ñaàu tö vaø nguoàn nhaân löïc vaøo caùc khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong KCN, thôøi gian qua ñoùng goùp moät phaàn lôùn trong phaùt trieån kinh teá, duy trì nhòp ñoä taêng tröôûng kinh tế cao, thuùc ñaåy nhanh quaù trình CNH, HÑH cuûa ñòa phöông, taêng thu ngaân saùch, giaûi quyeát hôn 135.000 vieäc laøm, nhaát laø laøm cho ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng ngaøy caøng phaùt trieån.Vai troø cuûa NLÑ ngaøy caøng ñöôïc khaúng ñònh, ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn ñöôïc quan taâm hôn, nhöng nhöõng böùc xuùc giöõa hoï vaø chuû DN cuõng xuaát hieän. Boä Luaät Lao ñoäng 1994 vaø söûa ñoåi, boå sung caùc naêm 2002, 2006 ñaõ thuùc ñaåy vaø taïo neàn taûng cô baûn veà quyeàn vaø nghóa vuï cuûa caùc beân khi tham gia vaøo QHLÑ cuõng nhö töøng böôùc höôùng caùc quan heä naøy vaøo quyõ ñaïo cheá taøi töø luaät ñònh. Beân caïnh nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc, phaùt sinh nhöõng vaán ñeà phöùc taïp veà QHLÑ, ñaây laø vaán ñeà nhaïy caûm trong heä thoáng quaûn lyù. Trong thöïc tieãn ñaõ boäc loä nhieàu tieâu cöïc phaùt sinh, ñaõ laøm aûnh höôûng ñeán phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Moät trong nhöõng tieâu cöïc thaáy roõ trong thôøi gian gaàn ñaây laø hieän töôïng vi phaïm phaùp luaät, caùc thaéc maéc, khieáu naïi, tranh chaáp lao ñoäng vaø lieân tieáp xaûy ra caùc cuoäc ñình laõn coâng taäp theå keùo theo haøng traêm, thaäm chí haøng ngaøn lao ñoäng trong caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi caùc khu coâng nghieäp cuûa tænh, khoâng nhöõng ñaõ laøm thieät haïi ñaùng keå ñeán saûn xuaát, ñeán lôïi ích doanh nghieäp vaø ngöôøi lao ñoäng, maø coøn aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñaàu tö. ÔÛ ñaây, nguyeân nhaân saâu xa laø, giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng chöa thoáng nhaát vôùi nhau veà lôïi ích kinh teá, thu nhaäp, caùc ñieàu kieän phuùc lôïi thuï höôûng, ñôøi soáng vaên hoùa tinh thaàn, maø cuï theå laø thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng trong khu vöïc naøy chöa töông xöùng vôùi naêng löïc coáng hieán, cöôøng ñoä lao ñoäng vaø thôøi gian laøm vieäc cuûa hoï, ñieàu naøy laøm cho moái raøng buoäc trong quan heä lao ñoäng khoâng beàn vöõng. Trong söï coá ñaùng tieác ñoù, coù moät phaàn cuûa ngöôøi lao ñoäng, cuûa ngöôøi söû duïng lao ñoäng vaø coù caû söï thieáu soùt chöa hoaøn thieän cuûa heä thoáng phaùp luaät, chính saùch cuûa nhaø nöôùc. Vaäy, laøm sao baûo veä ñöôïc quyeàn lôïi chính ñaùng, hôïp phaùp cuûa ngöôøi lao ñoäng maø khoâng laøm aûnh höôûng tôùi moâi tröôøng ñaàu tö, khoâng laøm giaûm tính caïnh tranh cuûa moãi doanh nghieäp, nhaèm ngaên ngöøa caùc cuoäc ñình coâng ñoøi taêng löông, ñeå khaéc phuïc tình hình treân, vaán ñeà laø chuùng ta nhaän thöùc nhö theá naøo veà moái quan heä haøi hoøa, hôïp lyù trong lôïi ích kinh teá, ñôøi soáng vaät chaát, vaên hoùa tinh thaàn giöõa ngöôøi NLÑ vaø ngöôøi NSDLÑ? Giöõa lôïi ích cuûa nhaø nöôùc, cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi; vaø vaän duïng vôùi nhöõng böôùc ñi ôû töøng thôøi ñieåm ra sao phuø hôïp boái caûnh caïnh tranh gay gaét cuûa quaù trình hoäi nhaäp vaøo neàn thöông maïi töï do cuûa theá giôùi? Ñoù chính laø lyù do toâi choïn ñeà taøi “Quan heä lao ñoäng trong khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Döông” laøm luaän vaên toát nghieäp thaïc syõ kinh teá, chuyeân ngaønh kinh teá chính trò. 2. Tình hình nghieân cöùu ñeà taøi: Qua caùc baøi vieát veà quan heä lao ñoäng cuûa caùc nhaø khoa hoïc tröôùc ñaây nhö: "Caûi caùch cheá ñoä tieàn löông" cuûa Traàn Baïch Ñaèng, ñaêng treân baùo Kinh teá Saøi Goøn, soá 50 vaø 51; “Lyù luaän chung veà phaân phoái xaõ hoäi chuû nghóa" cuûa Lyù Baân; (2001), "Tieàn löông toái thieåu trong neàn kinh teá thò tröôøng" cuûa Th.s Nguyeãn Lan Höông ñaêng treân baùo Lao ñoäng vaø Xaõ hoäi, soá 11; "Lao ñoäng tieàn löông vaø söï phaùt trieån kinh teá” cuûa Nguyeãn AÙi Ñoaøn, ñaêng treân tôø Nghieân cöùu kinh teá, soá 261; “Vaøi yù kieán veà vaán ñeà caûi caùch tieàn löông Vieät Nam hieän nay” cuûa PGS.TS Traàn Vaên Thieän, ñaêng treân thôøi baùo Kinh Teá Vieät Nam, soá 24/2005; “ Tieáp tuïc caûi caùch cheá ñoä tieàn löông” cuûa TS.Leâ Hoàng Tieán ñaêng treân thôøi baùo Kinh Teá Vieät Nam soá 86/2006 vaø qua thöïc teá tình hình cuûa tænh Bình Döông chuùng ta phaân tích vaø ñaùnh giaù moái quan heä lao ñoäng giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng, trong khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ôû caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Döông. 3. Noäi dung, ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän aùn laø QHLÑ trong khu vöïc kinh tế coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong caùc KCN Bình Dương. Moät soá thoâng tin, soá lieäu söû duïng trong luaän aùn ñöôïc ñieàu tra vaø tham khaûo taïi caùc Sôû, Ban ngaønh lieân quan tænh Bình Dương, töø ñoù ñi ñeán phaân tích vaø ñöa ra ñònh höôùng veà QHLÑ. 3.1. Phaân tích caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán caùc lôïi ích cuûa NLÑ, chuû doanh nghieäp vaø nhaø nöôùc ôû Tænh Bình Döông vaø moái quan heä giöõa chuùng. 3.2. Ñöa ra ñònh höôùng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ñeå xaây döïng caùc moái quan heä lao ñoäng veà caùc lôïi ích vaø phaân phoái thu nhaäp moät caùch hôïp lyù, haøi hoøa ôû khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Döông. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu: Noäi dung cuûa ñeà taøi coù lieân quan ñeán moät soá ngaønh, moät soá lónh vöïc, do ñoù nhöõng phöông phaùp sau ñaây seõ ñöôïc vaän duïng: Phöông phaùp tröøu töôïng hoùa khoa hoïc Phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû Phöông phaùp thoáng keâ Phương phaùp moâ taû, ñeàu tra phaân tích caùc soá lieäu thoáng keâ Phöông phaùp phaân tích vaø so saùnh Phöông phaùp toång hôïp Thoâng tin vaø soá lieäu thöù caáp ñöôïc thu thaäp töø saùch, baùo, taïp chí chuyeân ngaønh, maïng Internet, caùc taøi lieäu töø caùc hoäi thaûo chuyeân ñeà veà QHLÑ, Luaät Ñaàu tö, Luaät Lao ñoäng, caùc nghò ñònh, thoâng tö vaø vaên baûn cuûa Chính phuû, Boä Ngaønh lieân quan; caùc soá lieäu ñieàu tra do Sôû Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi, Lieân ñoaøn Lao ñoäng, Ban Quaûn lyù caùc KCN, Cuïc Thoáng keâ tænh Bình Dương. Chöông 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ QUAN HEÄ LAO ÑOÄNG 1.1 CAÙC KHAÙI NIEÄM 1.1.1 Quan heä lao ñoäng 1.1.1.1 Khaùi nieäm Toång theå caùc moái quan heä giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi taïo neân moät heä thoáng caùc quan heä xaõ hoäi bao goàm quan heä chính trò, quan heä kinh teá, quan heä toân giaùo, quan heä ñaïo ñöùc vaø quan heä lao ñoäng. Quan heä lao ñoäng chính laø heä thoáng quan heä xaõ hoäi giöõa caùc beân coù ñòa vò vaø lôïi ích khaùc nhau trong quaù trình lao ñoäng, bao goàm caùc quan heä: giöõa tö lieäu saûn xuaát vôùi ngöôøi lao ñoäng; giöõa ngöôøi quaûn lyù ñieàu haønh vôùi ngöôøi thöøa haønh. Ngoaøi ra, quan heä lao ñoäng coøn ñöôïc hieåu laø moái quan heä giöõa ngöôøi laøm coâng aên löông vôùi ngöôøi söû duïng lao ñoäng thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá, caùc hình thöùc sôû höõu. Quan heä lao ñoäng ñöôïc xaùc laäp vaø tieán haønh qua thöông löôïng vaø thoûa thuaän theo nguyeân taéc töï nguyeän bình ñaúng, theå hieän baèng caùc hôïp ñoàng lao ñoäng caù nhaân vaø thoûa öôùc lao ñoäng taäp theå, laø moät phaïm truø ña lónh vöïc, naèm ôû nhieàu moân khoa hoïc nhö lòch söû, kinh teá, xaõ hoäi, chính trò vaø luaät phaùp. Quan heä lao ñoäng ñöôïc xaùc ñònh ôû moät soá ñieåm chính sau: - Laø quan heä qua laïi giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng. - Chòu söï ñieàu chænh veà maët phaùp lyù vaø nhöõng can thieäp tröïc tieáp khi caàn thieát cuûa Nhaø nöôùc. - Quan heä lao ñoäng dieãn ra trong taát caû caùc lónh vöïc hoaït ñoäng saûn xuaát – kinh doanh, vaø phaàn lôùn dieãn ra trong moâi tröôøng coâng nghieäp. Maëc duø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi raát ña daïng, phong phuù, dieãn ra trong nhieàu lónh vöïc vaø döôùi moãi cheá ñoä xaõ hoäi khaùc nhau, baûn chaát cuûa quan heä lao ñoäng cuõng coù khaùc nhau. Döôùi chuû nghóa tö baûn, quan heä lao ñoäng, thöôøng ñöôïc hieåu laø quan heä chuû – thôï, chöùa ñöïng quan heä boùc loät cuûa chuû tö baûn ñoái vôùi lao ñoäng laøm thueâ, coøn döôùi chuû nghóa xaõ hoäi, quan heä lao ñoäng thöôøng theå hieän qua quan heä quaûn lyù giöõa ngöôøi ñieàu haønh vaø ngöôøi thöøa haønh, noù khoâng chöùa ñöïng quan heä boùc loät lao ñoäng laøm thueâ. 1.1.1.2 Ñieàu kieän xuaát hieän quan heä lao ñoäng vaø söï khaùc bieät giöõa caùc quan heä lao ñoäng trong caùc cheá ñoä xaõ hoäi khaùc nhau Quan heä lao ñoäng chæ xuaát hieän khi xuaát hieän quan heä saûn xuaát tö baûn chuû nghóa. Trong ñieàu kieän quan heä saûn xuaát phong kieán chuû nghóa chöa coù quan heä lao ñoäng. Quan heä giöõa chuùa phong kieán vaø noâng noâ khoâng phaûi laø quan heä lao ñoäng, bôûi vì, chuùa phong kieán khoâng thueâ möôùn ngöôøi noâng daân laøm thueâ vaø traû löông cho ngöôøi noâng daân, maø ngöôøi noâng daân khoâng coù ñaát, muoán toàn taïi hoï phaûi lónh canh ñaát ñai cuûa chuùa phong kieán ñeå canh taùc vaø noäp ñòa toâ cho chuùa phong kieán. Ngöôøi noâng noâ khoâng ñöôïc töï do hoaøn toaøn nhö ngöôøi coâng nhaân trong chuû nghóa tö baûn, hoï vaø gia ñình hoï phaûi bò gaén chaët vôùi ñaát ñai cuûa chuùa phong kieán ñeå toàn taïi. Trong quan heä saûn xuaát tö baûn chuû nghóa, xuaát hieän ngöôøi lao ñoäng ñi baùn söùc lao ñoäng (laøm thueâ) cho caùc chuû tö baûn. Söùc lao ñoäng ñaõ bieán thaønh haøng hoaù, bôûi vì trong chuû nghóa tö baûn ñaõ coù hai ñieàu kieän ñeå söùc lao ñoäng bieán thaønh haøng hoaù, ñoù laø: 1) ngöôøi lao ñoäng ñöôïc töï do thaân theå 2) ngöôøi lao ñoäng khoâng coù tö lieäu saûn xuaát. Trong chuû nghóa phong kieán ngöôøi noâng noâ chöa ñöôïc töï do hoaøn toaøn, hoï khoâng theå boû maûnh ñaát cuûa ñòa chuû naøy ñeå sang lónh canh maûnh ñaát cuûa ñòa chuû khaùc. Nhöng trong chuû nghóa tö baûn ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ ñöôïc töï do veà thaân theå, hoï ñöôïc quyeàn töï do löïa choïn ñi laøm thueâ cho chuû tö baûn naøy hay chuû tö baûn khaùc. Luaät phaùp tö baûn ñaõ thöøa nhaän vaø baûo veä quyeàn töï do ñoù, trong khi luaät phaùp phong kieán khoâng coù ñieàu khoaûn naøo baûo veä quyeàn töï do cuûa ngöôøi noâng noâ. Ñoàng thôøi, neáu ngöôøi lao ñoäng coù tö lieäu saûn xuaát thì hoï seõ töï toå chöùc saûn xuaát ra haøng hoaù ñem ñi baùn, trao ñoåi treân thò tröôøng chöù hoï khoâng ñi laøm thueâ. Nhöng vì khoâng coù tö lieäu saûn xuaát, muoán toàn taïi, soáng coøn hoï phaûi ñi laøm thueâ cho caùc nhaø tö baûn ñeå nhaän löông. Thu nhaäp tieàn löông laø ñieàu kieän duy nhaát ñeå ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ toàn taïi trong chuû nghóa tö baûn. Quan heä giöõa nhaø tö baûn chuû tö lieäu saûn xuaát vaø ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ theå hieän qua phaïm truø kinh teá môùi xuaát hieän trong chuû nghóa tö baûn laø “tieàn löông tö baûn chuû nghóa”. Trong quan heä saûn xuaát phong kieán khoâng coù phaïm truø “tieàn löông phong kieán” maø chæ coù phaïm truø “ñòa toâ phong kieán”. Baûn chaát cuûa “tieàn löông tö baûn chuû nghóa” laø theå hieän quan heä boùc loät lao ñoäng laøm thueâ cuûa nhaø tö baûn ñoái vôùi coâng nhaân, coøn “ñòa toâ phong kieán” theå hieän baûn chaát boùc loät cuûa chuùa phong kieán ñoái vôùi ngöôøi noâng noâ. Neáu xaõ hoäi loaøi ngöôøi xaây döïng thaønh coâng moâ hình xaõ hoäi xaõ hoäi chuû nghóa thì theo quan ñieåm cuûa chuû nghóa Maùc, quan heä lao ñoäng trong quaù trình saûn xuaát xaõ hoäi chuû nghóa khoâng chöùa ñöïng quan heä boùc loät lao ñoäng laøm thueâ. Bôûi vì, trong ñieàu kieän chuû nghóa xaõ hoäi moïi ngöôøi lao ñoäng ñeàu trôû thaønh ngöôøi chuû tö lieäu saûn xuaát xaõ hoäi. Ñaõ laø ngöôøi chuû thì quan heä giöõa hoï vôùi nhau laø bình ñaúng. Trong quaù trình saûn xuaát xaõ hoäi chuû nghóa, khoâng toàn taïi quan heä chuû thôï, maø quan heä lao ñoäng laø quan heä giöõa ngöôøi ñieàu haønh quaù trình saûn xuaát vaø ngöôøi tröïc tieáp thöïc hieän lao ñoäng saûn xuaát. Taát caû nhöõng ngöôøi trong quaù trình saûn xuaát cuûa moät ñôn vò saûn xuaát xaõ hoäi chuû nghóa ñeàu laø ngöôøi lao ñoäng: ngöôøi lao ñoäng giaùn tieáp (nhaø quaûn lyù, ñieàu haønh) vaø ngöôøi lao ñoäng tröïc tieáp (ngöôøi tröïc tieáp thöïc hieän lao ñoäng saûn xuaát). Ñaây laø söï khaùc bieät veà chaát giöõa quan heä lao ñoäng trong chuû nghóa tö baûn vaø quan heä lao ñoäng trong chuû nghóa xaõ hoäi. 1.1.2 Caùc hình thöùc bieåu hieän quan heä lao ñoäng Caùc quan heä lao ñoäng ñöôïc theå hieän qua caùc hình thöùc thu nhaäp cuûa caùc chuû theå tham gia saûn xuaát kinh doanh. Trong saûn xuaát kinh doanh coù caùc chuû theå kinh teá nhö: ngöôøi lao ñoäng laøm coâng aên löông, chuû sôû höõu, nhaø nöôùc. Vì vaäy, quan heä lao ñoäng theå hieän qua caùc hình thöùc thu nhaäp sau: 1.1.2.1 Tieàn löông Tieàn löông laø soá löôïng tieàn maø ngöôøi lao ñoäng nhaän ñöôïc sau moät thôøi gian laøm vieäc nhaát ñònh, hoaëc sau khi ñaõ hoaøn thaønh moät khoái löôïng coâng vieäc naøo ñoù. Trong ñoù, moät yeâu caàu khaùch quan laø tieàn löông phaûi ñaûm baûo: taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng, ñaùp öùng nhöõng nhu caàu giaùo duïc, vaên hoùa vaø tinh thaàn cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø nuoâi döôõng con caùi. Tieàn löông ñöôïc xem xeùt treân hai maët: tieàn löông danh nghóa vaø tieàn löông thöïc teá. + Tieàn löông danh nghóa laø tieàn coâng maø ngöôøi lao ñoäng nhaän ñöôïc döôùi hình thöùc tieàn maët; + Tieàn löông thöïc teá theå hieän baèng soá löôïng saûn phaåm vaø nhöõng dòch vuï maø ngöôøi lao ñoäng coù theå mua ñöôïc töø tieàn löông danh nghóa. Veà hình thöùc chuû yeáu cuûa tieàn löông, chuùng ta phaân bieät coù 2 loaïi: tieàn löông theo thôøi gian vaø tieàn löông theo saûn phaåm. + Tieàn löông theo thôøi gian ñöôïc aùp duïng cho nhöõng coâng vieäc khoâng tính cuï theå ñöôïc hao phí lao ñoäng (nghieân cöùu khoa hoïc, coâng taùc quaûn lyù,..) ñöôïc theå hieän qua caùc baäc, thang löông do nhaø nöôùc hoaëc do doanh nghieäp quy ñònh vaø ñöôïc traû haøng thaùng cho ngöôøi lao ñoäng. + Tieàn löông theo saûn phaåm ñöôïc xaây döïng treân cô sôû ñònh möùc saûn xuaát vaø ñöôïc theå hieän thoâng qua hình thöùc khoaùn töøng phaàn vieäc, hoaëc khoaùn goïn, baûo ñaûm taêng tieàn löông öùng vôùi taêng naêng suaát lao ñoäng. Noù theå hieän tính khoa học cao vì noù phaûn aûnh ñuùng soá löôïng vaø chaát löôïng lao ñoäng, theå hieän söï hôïp lyù trong phaân phoái lao ñoäng, ñoàng thôøi laïi kích thích tinh thaàn lao ñoäng, khuyeán khích ngöôøi lao ñoäng chaêm lo reøn luyeän tay ngheà, caûi tieán kyõ thuaät, naâng cao naêng suaát lao ñoäng … Tieàn löông bieåu hieän moät taäp hôïp phöùc taïp caùc moái quan heä kinh teá: giöõa ngöôøi lao ñoäng rieâng bieät vaø toaøn xaõ hoäi; giöõa taäp theå lao ñoäng vì coâng lao ñoäng phuï thuoäc vaøo keát quaû haïch toaùn kinh teá hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp; giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø taäp theå ngöôøi lao ñoäng vì tieàn löông cuûa moãi ngöôøi ñöôïc xaùc ñònh trong khuoân khoå quyõ tieàn löông cuûa doanh nghieäp. Nguyeân taéc quan troïng nhaát ñeå phaân bieät tieàn löông laø ñaïi löôïng phuï thuoäc tröïc tieáp khoâng nhöõng vaøo soá löôïng maø caû möùc ñoä phöùc taïp cuûa lao ñoäng. Keát quaû cuoái cuøng cuûa hoaït ñoäng kinh teá (naâng cao naêng suaát lao ñoäng, tieát kieäm nguyeân vaät lieäu, chaát löôïng saûn phaåm) ñeàu ñöôïc phaûn aùnh trong söï taêng theâm cuûa quyõ tieàn löông, hay cuûa lôïi nhuaän. Tieàn löông coøn theå hieän quan heä giöõa chuû sôû höõu vaø ngöôøi lao ñoäng, bôûi vì, theo lyù thuyeát giaù trò cuûa chuû nghóa Maùc, giaù trò haøng hoaù bao goàm giaù trò vaät hoaù ( c ) vaø giaù trò môùi ( v + m ). Trong ñoù, v laø giaù trò haøng hoaù söùc lao ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng, theå hieän baèng tieàn laø giaù caû söùc lao ñoäng, ñöôïc goïi laø tieàn löông, m laø giaù trò thaëng dö do ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ taïo ra, bieåu hieän thaønh lôïi nhuaän, lôïi töùc, ñòa toâ… Do ñoù, vôùi moät giaù trò haøng hoaù nhaát ñònh, neáu tieàn löông taêng leân thì lôïi nhuaän seõ giaûm xuoáng vaø ngöôïc laïi, neáu lôïi nhuaän taêng leân thì tieàn löông seõ giaûm xuoáng. Noùi caùch khaùc, vôùi moät giaù trò haøng hoaù nhaát ñònh, tieàn löông vaø lôïi nhuaän coù quan heä nghòch vôùi nhau. Ñaây cuõng laø moät maâu thuaãn caàn giaûi quyeát. Ñeå giaûi quyeát maâu thuaãn naøy, nghóa laø, tieàn löông phaûi taêng leân vaø lôïi nhuaän cuõng taêng leân, caàn phaûi taêng toång khoái löôïng giaù trò, ñoàng nghóa vôùi vieäc saûn xuaát kinh doanh phaûi phaùt trieån. 1.1.2.2 Lôïi nhuaän (coå töùc), lôïi töùc Ñaây laø hình thöùc thu nhaäp theo taøi saûn hay theo voán, ñöôïc theå hieän nhö: Ñoái vôùi voán töï coù cuûa caùc doanh nghieäp tö nhaân rieâng leû cuõng nhö trong voán coå phaàn cuûa caùc coå ñoâng trong caùc coâng ty coå phaàn, hình thöùc thu nhaäp laø lôïi nhuaän, lôïi töùc coå phaàn hoaëc coå töùc; Ñoái vôùi voán cho vay, thu nhaäp thích öùng laø hình thöùc lôïi töùc cao hay thaáp phuï thuoäc vaøo tyû suaát cuûa noù. Tyû suaát naøy leân xuoáng theo quan heä cung caàu veà tieàn cho vay vaø quan heä cung caàu haøng hoùa, lieân quan ñeán chæ soá bieán ñoäng cuûa giaù caû trong töøng thôøi kyø. 1.1.3 Moái quan heä cuûa caùc lôïi ích trong coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa hieän nay 1.1.3.1 Baûn chaát cuûa moái quan heä caùc lôïi ích Baûn chaát cuûa lôïi ích kinh teá coù cô sôû khaùch quan gaén lieàn vôùi caùc quan heä saûn xuaát, tröôùc heát laø quan heä sôû höõu. Hôn nöõa, töø quy luaät quan heä saûn xuaát phaûi phuø hôïp vôùi tính chaát vaø trình ñoä cuûa löïc löôïng saûn xuaát, moãi quan heä saûn xuaát cuøng vôùi lôïi ích kinh teá töông öùng, tuy laø hôïp lyù hay phi lyù, tieán boä hay khoâng tieán boä; tieâu chuaån xem xeùt laø ôû choã chuùng phuø hôïp hay khoâng phuø hôïp vôùi tính chaát cuûa löïc löôïng saûn xuaát, thuùc ñaåy hay caûn trôû quaù trình phaùt trieån. Nhö vaäy, trong quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ôû Vieät Nam hieän nay, thì lôïi ích kinh teá cuûa caùc thaønh phaàn tham gia, keå caû Nhaø nöôùc phaûi haøi hoøa. Maø höôùng ñeán cuûa toaøn xaõ hoäi mong muoán laø phaûi taêng naêng suaát lao ñoäng, phaùt trieån saûn xuaát, naâng cao ñôøi soáng nhaân daân lao ñoäng; cuõng laø tieâu chuaån ñeå xaùc ñònh tính hôïp lyù veà lôïi ích kinh teá cuûa caùc chuû sôû höõu trong vieäc söû duïng cô caáu kinh teá nhieàu thaønh phaàn ôû nöôùc ta. Töø tieâu chuaån naøy, phaûi thöøa nhaän tính hôïp lyù cuûa möùc thu nhaäp cao ñoái vôùi nhöõng ngöôøi lao ñoäng ñaït naêng suaát vaø hieäu quaû cao cho xaõ hoäi, duø thu nhaäp ñoù cao gaáp nhieàu laàn so ngöôøi lao ñoäng coù naêng suaát vaø hieäu quaû thaáp. Phaûi pheâ phaùn vaø khaéc phuïc khuynh höôùng ñoøi hoûi vaø baûo ñaûm lôïi ích theo nhu caàu bình quaân, vì ñoù laø lôïi ích khoâng hôïp lyù, khoâng thuùc ñaåy maø caûn trôû saûn xuaát, trong quaù trình coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa. Hieän nay, trong neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn, nhieàu hình thöùc sôû höõu, coù nhieàu lôïi ích kinh teá: lôïi ích kinh teá cuûa nhaø nöôùc (xaõ hoäi), lôïi ích kinh teá cuûa taäp theå lao ñoäng, lôïi ích kinh teá cuûa caù nhaân ngöôøi lao ñoäng vaø cuûa ngöôøi chuû sôû höõu tö nhaân, caù theå. Caùc lôïi ích kinh teá treân vöøa thoáng nhaát vöøa maâu thuaãn vôùi nhau. Moái quan heä bieän chöùng giöõa caùc lôïi ích ñöôïc phaûn aùnh qua söï lieân keát, ñan xen giöõa caùc hình thöùc sôû höõu trong quaù trình taùi saûn xuaát. Trong kinh teá nhaø nöôùc coù phaàn cuûa nhaø nöôùc, cuûa taäp theå lao ñoäng, phaàn voán cuûa caù nhaân ngöôøi lao ñoäng hoaëc caùc chuû sôû höõu caù theå, tö nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc. Trong kinh teá taäp theå, coù phaàn kinh teá cuûa nhaø nöôùc, cuûa taäp theå lao ñoäng, phaàn voán cuûa caù nhaân ngöôøi lao ñoäng hoaëc cuûa caùc chuû sôû höõu caù theå, tö nhaân. Trong caùc doanh nghieäp coå phaàn, loaïi hình doanh nghieäp maø Nhaø nöôùc ñang coù chính saùch ñaåy maïnh coâng taùc coå phaàn hoùa, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi; nhaát laø trong giai ñoaïn hieän nay khi nöôùc ta ñaõ hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá giôùi, nhaèm taäp trung khaû naêng veà voán, quaûn lyù, coâng ngheä… maø caùc doanh nghieäp trong nöôùc phaûi ñöông ñaàu ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån trong moâi tröôøng töï do thöông maïi toaøn caàu caïnh tranh khoác lieät. Do vaäy, trong vieäc quaûn lyù neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn trong giai ñoaïn chuyeån ñoåi, caàn phaûi coù chuû tröông, chính saùch ñuùng ñaén, hôïp lyù cuûa moái quan heä lao ñoäng ñeå khôi daäy ñöôïc söï ñoàng tình, höôûng öùng cuûa nhöõng ngöôøi tham gia phaùt trieån saûn xuaát. Muoán vaäy, khi xaùc ñònh cuõng nhö khi thöïc hieän muïc tieâu, chính saùch, bieän phaùp saûn xuaát kinh doanh phaûi baûo ñaûm keát hôïp haøi hoøa, ñuùng ñaén caùc lôïi ích kinh teá cuûa xaõ hoäi, taäp theå lao ñoäng, caù nhaân ngöôøi lao ñoäng vaø caùc chuû sôû höõu caù theå, tö baûn tö nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc. Coù nhö vaäy môùi taïo ñöôïc ñoäng löïc kinh teá, giaûi phoùng ñöôïc moïi naêng löïc saûn xuaát hieän coù cuûa xaõ hoäi. 1.1.3.2 Vai troø cuûa lôïi ích kinh teá trong coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa Trong coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa, neàn kinh teá seõ taïo nhieàu saûn phaåm, cuûa caûi cho xaõ hoäi, do ñoù coù nhieàu ñoäng löïc kích thích phaùt trieån. Moïi ñoäng löïc, suy ñeán cuøng, do ñoäng löïc kinh teá quyeát ñònh. Vì vaäy, lôïi ích kinh teá coù vai troø heát söùc quan troïng ñoái vôùi moïi quaù trình phaùt trieån kinh teá noùi chung. Vaán ñeà naøy caøng coù yù nghóa ñaëc bieät trong thôøi kyø coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa ôû nöôùc ta: Lôïi ích kinh teá laø ñoäng löïc tröïc tieáp thuùc ñaåy moïi ngöôøi vaø caùc chuû theå kinh teá vì lôïi ích kinh teá maø quan taâm ñeán keát quaû saûn xuaát; Ñaåy maïnh daân chuû hoùa trong kinh teá vaø thöïc hieän coâng baèng xaõ hoäi, baûo ñaûm cho moïi ngöôøi yeân taâm phaán khôûi laøm aên theo phaùp luaät; Khai thaùc ñöôïc caùc nguoàn taøi nguyeân vaø lao ñoäng ñeå taïo ra nhieàu saûn phaåm haøng hoùa cho xaõ hoäi; Ñaûm baûo cho ngöôøi lao ñoäng ñöôïc höôûng phaàn thu nhaäp phuø hôïp với söï ñoùng goùp cuûa mình. Thöïc tieãn nöôùc ta nhieàu naêm qua, trong thôøi gian khaù laâu daøi, Nhaø nöôùc thieân veà lôïi ích xaõ hoäi, xem nheï lôïi ích taäp theå lao ñoäng, caù nhaân ngöôøi lao ñoäng vaø cuûa ngöôøi chuû sôû höõu caù theå, tö nhaân. Toùm laïi, lôïi ích kinh teá laø ñoäng löïc thuùc ñaåy saûn xuaát phaùt trieån, vì saûn xuaát laø “goác”, laø cô sôû phaân phoái lôïi nhuaän. Do ñoù, phaûi giaûi quyeát haøi hoøa caùc lôïi ích, coi troïng lôïi ích caù nhaân ngöôøi lao ñoäng; phaûi coù bieän phaùp ñoàng boä veà kinh teá, haønh chaùnh vaø tö töôûng ñeå xaây döïng con ngöôøi môùi hoaøn thieän, xaõ hoäi coâng baèng vaø vaên minh; traùnh tình traïng phaân hoùa quaù nhieàu giöõa caùc taàng lôùp xaõ hoäi trong quaù trình xaây döïng, ñaåy maïnh coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa ñeå phaùt trieån neàn kinh teá ñaát nöôùc trong giai ñoaïn hoäi nhaäp; cuõng nhö haïn cheá nhöõng vaán ñeà noùng cuûa xaõ hoäi phaùt trieån nhö ñình, laõng coâng trong thôøi gian gaàn ñaây xaûy ra trong caû nöôùc, nhaát laø caùc tænh - thaønh coù toác ñoä phaùt trieån nhanh nhö: Bình Döông, Ñoàng Nai, Thaønh phoá Hoà Chí Minh, Vuõng Taøu, Long An … 1.2 VÒ TRÍ, VAI TROØ CUÛA MOÁI QUAN HEÄ LAO ÑOÄNG TRONG VIEÄC PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ - XAÕ HOÄI Phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, beân caïnh taêng thu nhaäp quoác daân tính theo ñaàu ngöôøi coøn bao haøm söï thay ñoåi cô caáu kinh teá, theå cheá kinh teá vaø chaát löôïng cuoäc soáng tinh thaàn vaø vaät chaát cuûa ngöôøi vaø coäng ñoàng xaõ hoäi. Ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån, con ngöôøi phaûi ñaùp öùng nhu caàu vaät chaát cho cuoäc soáng. Söï tieâu duøng cuûa con ngöôøi chính laø nguoàn goác cuûa ñoäng löïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, muïc ñích cuûa saûn xuaát laø tieâu duøng. Khoái löôïng tieâu duøng vaø cô caáu tieâu duøng laø yeáu toá quyeát ñònh veà quy moâ vaø cô caáu saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï. Vôùi tö caùch laø ngöôøi saûn xuaát, con ngöôøi coù vai troø heát söùc quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån, con ngöôøi vôùi khaû naêng trí tueä vaø theå löïc cuûa mình laø yeáu toá cô baûn nhaát, quyeát ñònh nhaát cuûa söï phaùt trieån saûn xuaát xaõ hoäi. Trong baát kyø giai ñoaïn lòch söû naøo, trình ñoä saûn xuaát naøo, lao ñoäng cuûa con ngöôøi luoân ñoùng vai troø quyeát ñònh. Cuøng vôùi söï phaùt trieån tieán boä kyõ thuaät, coâng ngheä trong saûn xuaát seõ daãn tôùi söï thay ñoåi cuûa vò trí lao ñoäng giaûn ñôn vaø lao ñoäng kyõ thuaät, lao ñoäng trí tueä ngaøy caøng ñoùng vai troø then choát cho söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Muoán phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, ñieàu cô baûn phaûi coù söï taêng tröôûng kinh teá. Nhöng khoâng phaûi baát cöù söï taêng tröôûng naøo cuõng daãn tôùi phaùt trieån kinh teá, tuy nhieân thu nhaäp thöïc teá taêng leân cuûa moãi ngöôøi daân phaûn aùnh tính xaõ hoäi cuûa söï taêng tröôûng. Nhö vaäy söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi ñi ñoâi vôùi taêng thu nhaäp thöïc teá cuûa ñaïi boä phaän daân cö nhôø phaân phoái keát quaû thu nhaäp cuûa moái quan heä lao ñoäng giöõa ngöôøi söû duïng lao ñoäng vaø ngöôøi lao ñoäng. Ngaøy nay, phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi coøn theå hieän ôû yeáu toá tieâu chuaån veà chaát löôïng saûn phaåm cao, phuø hôïp vôùi nhu caàu xaõ hoäi, nhu caàu con ngöôøi, baûo veä moâi tröôøng vaø baûo ñaûm coâng baèng xaõ hoäi. 1.2.1 Quan heä lao ñoäng laø ñoäng löïc cô baûn ñeå taêng naêng suaát lao ñoäng, phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát Söï phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa saûn xuaát, cuûa kinh teá laø cô sôû cuûa moïi söï phaùt trieån trong ñôøi soáng xaõ hoäi. Phaùt trieån kinh teá suy ñeán cuøng, laø söï taêng naêng suaát lao ñoäng, laø söï phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát (bao goàm tö lieäu lao ñoäng vaø ngöôøi lao ñoäng). Do vaäy, muoán phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, maáu choát cuûa vaán ñeà laø phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát. Nhöõng yeáu toá thuoäc veà löïc löôïng saûn xuaát, coù aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi trong quan heä lao ñoäng. Khi xeùt nhöõng nhaân toá thuoäc löïc löôïng saûn xuaát aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån kinh teá, ngoaøi nhöõng yeáu toá nhö ñieàu kieän töï nhieân, taøi nguyeân thieân nhieân, coøn coù nhaân toá con ngöôøi vaø coâng ngheä ngaøy caøng ñöôïc nhaán maïnh, trong ñoù khoa hoïc trôû thaønh löïc löôïng saûn xuaát tröïc tieáp. Coâng ngheä neáu ñöôïc löïa choïn phuø hôïp vôùi tieàm naêng nguoàn löïc cuûa ñaát nöôùc… seõ laø moät ñoäng löïc môùi thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån nhanh, beàn vöõng. Ñaát nöôùc ta trong quaù trình coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù, muoán öùng duïng coâng ngheä môùi caàn phaûi bieát söû duïng chuyeân gia coâng ngheä döôùi hình thöùc trao ñoåi khoa hoïc – kyõ thuaät, lieân doanh lieân keát, chuyeån giao coâng ngheä. Caàn coù chính saùch hôïp lyù ñeå taän duïng nhöõng thaønh töïu môùi cuûa caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä, tranh thuû thôøi cô ñeå vöôn leân ñuoåi kòp caùc nöôùc coù neàn kinh teá phaùt trieån. Trong ñoù, con ngöôøi luoân laø yeáu toá haøng ñaàu cuûa söï phaùt trieån kinh teá, ñaëc bieät trong ñieàu kieän caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä hieän ñaïi. Ngaøy nay, vôùi söï phaùt trieån cuûa vaên minh vaø vaên hoùa, veà khaùch quan con ngöôøi vöøa ñöôïc coi laø ñoäng löïc, vöøa ñöôïc coi laø muïc ñích cuûa söï phaùt trieån. Lyù do laø, trình ñoä phaùt trieån, naêng suaát vaø kyõ thuaät hieän ñaïi ñaõ taïo cho con ngöôøi nhieàu thôøi gian, ñieàu kieän hoïc taäp vaø phaùt trieån toaøn dieän. Kinh teá tri thöùc ñaõ trôû thaønh moät hieän thöïc, moät xu theá coù tính qui luaät, mang laïi thònh vöôïng cho moãi quoác gia, töøng doanh nghieäp, moãi con ngöôøi neáu bieát söû duïng vaø khai thaùc. Kinh teá tri thöùc, ra ñôøi töø caùc nöôùc coâng nghieäp tieân tieán, noù coù theå sinh soâi vaø phaùt huy khaû naêng ôû moïi nôi, keå caû caùc nöôùc kinh teá coù trình ñoä thaáp, khi bieát taïo döïng thaønh moät moâi tröôøng thuaän lôïi, phuø hôïp cho söï phaùt trieån. Söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa moãi quoác gia phuï thuoäc vaøo nhieàu nhaân toá khaùc nhau nhöng “nguoàn nhaân löïc ñöôïc xem laø nhaân toá ñoùng vai troø quyeát ñònh” veà toác ñoä, chaát löôïng taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi nhanh vaø beàn vöõng. Trong quaù trình ñoåi môùi, Nhaø nöôùc ta cuõng ñaõ khaúng ñònh, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø nhieäm vuï troïng taâm, quyeát ñònh söï thaønh coâng trong coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa vaø hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, nguoàn nhaân löïc giöõ vai troø quan troïng nhaát trong caùc nguoàn löïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Do vaäy, chuùng ta xaây döïng moät xaõ hoäi daân chuû, coâng baèng vaø tieán boä, moät xaõ hoäi xaõ hoäi chuû nghóa taïo cho con ngöôøi ñaày ñuû nhöõng ñieàu kieän phaùt trieån toaøn dieän, phaùt huy toát nhaát nhaân toá con ngöôøi ñeå phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi. 1.2.2 Quan heä lao ñoäng goùp phaàn thuùc ñaåy vaø hoaøn thieän quan heä saûn xuaát môùi Caùc quan heä saûn xuaát phuø hôïp vôùi tính chaát vaø trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát seõ taïo ñoäng löïc cho löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån, ngöôïc laïi, khi khoâng phuø hôïp, ñaây seõ laø nhaân toá caûn trôû, kìm haõm söï phaùt trieån. Trong quan heä saûn xuaát thì cô cheá kinh teá vaø cô cheá thò tröôøng laø yeáu toá coù aûnh höôûng lôùn. Cô cheá kinh teá seõ laø nhaân toá kích thích hay caûn trôû söï phaùt trieån kinh teá, thöïc tieãn lòch söû cho thaáy, cô cheá taäp trung, quan lieâu, bao caáp ñeàu caûn trôû söï phaùt trieån kinh teá. Hieän nay cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa laø cô cheá thích hôïp nhaát ñoái vôùi söï phaùt trieån quan heä saûn xuaát trong neàn kinh teá chuyeån ñoåi cuûa ñaát nöôùc, trong xu theá chuû ñoäng hoäi nhaäp neàn kinh teá theá giôùi xaây döïng cheá ñoä chuû nghóa xaõ hoäi vaên minh vaø tieán boä. Cô cheá thò trö._.ôøng vôùi taùc ñoäng cuûa quy luaät giaù trò, caïnh tranh vaø cung – caàu kích thích toái ña tính naêng ñoäng, saùng taïo cuûa caùc doanh nghieäp, buoäc caùc doanh nghieäp phaûi ñoåi môùi kyõ thuaät, hôïp lyù hoùa saûn xuaát, naäng cao naêng suaát lao ñoäng, hieäu quaû saûn xuaát; nhaát laø phaùt trieån moái quan heä saûn xuaát. Maø trong ñoù moái quan heä giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng cuøng toàn taïi vaø tieán boä, goùp phaàn caûi thieän moái quan heä saûn xuaát môùi ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu ñoøi hoûi cuûa quaù trình phaùt trieån kinh teá. 1.2.3 Quan heä lao ñoäng laø nhaân toá quan troïng hình thaønh con ngöôøi môùi ñeå xaây döïng vaø laøm chuû xaõ hoäi giaøu coù, daân chuû, coâng baèng, vaên minh Kinh nghieäm cuûa nhöõng nöôùc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông cho chuùng ta thaáy, nhöõng nöôùc ngheøo muoán ñaåy nhanh toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, naâng cao möùc soáng chæ coù moät con ñöôøng laø bieán xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc thaønh moät xaõ hoäi coù hoïc vaán cao, theå hieän qua quaù trình phaùt trieån ngaønh giaùo duïc cuûa mình, töø ñoù keùo theo möùc chi ngaân saùch cho giaùo duïc vaø ñaøo taïo cuõng nhö tyû leä daân soá coù trình ñoä ngheà nghieäp vaø hoïc vaán cao, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu quan heä lao ñoäng trong neàn kinh teá thò tröôøng. Quan heä lao ñoäng laø moät nhaân toá quan troïng hình thaønh con ngöôøi môùi, vì ngoaøi soá löôïng lao ñoäng trong quaù trình phaùt trieån kinh teá, thì chaát löôïng lao ñoäng laøm cho lao ñoäng coù naêng suaát cao hôn. Chaát löôïng lao ñoäng coù theå naâng cao nhôø giaùo duïc , ñaøo taïo vaø söùc khoûe cuûa ngöôøi lao ñoäng. Giaùo duïc ñöôïc coi laø daïng quan troïng nhaát cuûa söï phaùt trieån tieàm naêng cuûa con ngöôøi. Keát quaû giaùo duïc laøm taêng löïc löôïng lao ñoäng coù trình ñoä taïo khaû naêng thuùc ñaåy nhanh quaù trình ñoåi môùi coâng ngheä. Coâng ngheä thay ñoåi caøng nhanh, quaù trình ñoåi môùi caøng thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. Gioáng nhö giaùo duïc, söùc khoûe laøm taêng chaát löôïng cuûa nguoàn nhaân löïc caû hieän taïi vaø töông lai, ngöôøi lao ñoäng coù söùc khoûe toát coù theå mang laïi nhöõng lôïi nhuaän tröïc tieáp baèng vieäc naâng cao söùc beàn bæ, deûo dai vaø khaû naêng taäp trung trong khi ñang laøm vieäc. Nhaø nöôùc phaûi coù nhöõng hoaïch ñònh chính saùch chaêm lo söùc khoûe cho nhaân daân, nhaèm laøm taêng nguoàn nhaân löïc baèng vieäc keùo daøi tuoåi lao ñoäng. Vì con ngöôøi laø nhaân toá cô baûn cuûa taêng tröôûng kinh teá beàn vöõng. Ñoù laø con ngöôøi coù söùc khoûe, coù trí tueä, coù tay ngheà cao, coù ñoäng löïc vaø nhieät tình lao ñoäng, ñöôïc toå chöùc chaët cheõ. Vì neáu taêng tröôûng kinh teá chæ chuû yeáu döïa vaøo vieäc khai thaùc taøi nguyeân thì taêng tröôûng kinh teá ñoù khoâng beàn vöõng, do taøi nguyeân laø coù haïn; traùi laïi, muoán taêng tröôûng beàn vöõng thì phaûi döïa vaøo nhaân toá con ngöôøi, taát nhieân taøi naêng vaø trí tueä con ngöôøi laø beàn vöõng vaø voâ taän. Muoán phaùt huy nhaân toá con ngöôøi phaûi coù heä thoáng giaùo duïc, y teá toát. Nhaân toá hoïc vaán cuûa con ngöôøi khoâng theå thoâng qua cô cheá thò tröôøng bôûi leõ thò tröôøng baûn thaân töï noù khoâng ñuû khaû naêng cung caáp moät neàn giaùo duïc vaø ñaøo taïo ñuùng möùc. Do vaäy. Chính phuû phaûi ñoùng vai troø chuû ñaïo trong vieäc ñaøo taïo vaø söû duïng nhaân taøi. Luùc baáy giôø, ñeán löôït noù, taêng tröôûng kinh teá taïo ñieàu kieän cho quan heä lao ñoäng phaùt trieån , laøm cho moái quan heä saûn xuaát môùi ñöôïc caûi thieän. 1.3 KHAÙI QUAÙT TÌNH HÌNH THÖÏC HIEÄN MOÁI QUAN HEÄ LAO ÑOÄNG ÔÛ VIEÄT NAM NHÖÕNG NAÊM GAÀN ÑAÂY Thöïc teá, trong nhöõng naêm gaàn ñaây, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, khoâng chæ boå sung nguoàn voán vaø mang ñeán coâng ngheä tieân tieán, thieát bò hieän ñaïi, nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi maø coøn goùp phaàn naâng cao khaû naêng tieáp caän thò tröôøng quoác teá vaø kyõ naêng quaûn lyù cuûa ngöôøi Vieät. Söï phaùt trieån “theo daây chuyeàn” cuûa caùc ngaønh coâng ngheä, thoâng tin, vieãn thoâng, caûng soâng, caûng bieån, caàu ñöôøng… vöøa taùc ñoäng giaùn tieáp ñeán vieäc chuyeån dòch lao ñoäng trong nhieàu ngaønh vaø nhieàu lónh vöïc khaùc nhau. Khu vöïc naøy ñaõ goùp phaàn quan troïng giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm vaø taïo ñoäng löïc taêng tröôûng kinh teá. Tuy nhieân, khi khu vöïc naøy caøng môû roäng thì moái quan heä veà lôïi ích vaø phaân phoái thu nhaäp giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng coù nhieàu baát caäp, neân xaûy ra nhieàu cuoäc tranh chaáp. Ñaùng tieác hôn nhieàu cuoäc ñình coâng ngaøy caøng xaûy ra doàn daäp, quy moâ lôùn vaø coù tính chaát gay gaét vaø phöùc taïp hôn. Moät boä phaän ngöôøi lao ñoäng coù möùc thu nhaäp thaáp hôn möùc löông toái thieåu do Nhaø nöôùc quy ñònh, traû tieàn taêng ca, thöôûng chöa töông xöùng vôùi söï ñoùng goùp cuûa ngöôøi lao ñoäng, töø ñoù laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính xaûy ra ñình - laõn coâng, boû sang doanh nghieäp khaùc thaäm chí hoï chòu caûnh thaát nghieäp vaøi ba thaùng ñeå tìm moät nôi vöøa yù. Gaàn ñaây moät soá doanh nghieäp thuoäc khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong khu coâng nghieäp khoâng coù söï keát hôïp quyeàn lôïi giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng moät caùch haøi hoøa maø chæ tính vieäc thu lôïi nhuaän tröôùc maét, maø queân chaêm lo veà maët ñôøi soáng vaät chaát caû veà tinh thaàn, ít nhaát laø thöïc hieän nhöõng quy ñònh veà löông toái thieåu, caùc cheá ñoä chính saùch veà ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn nhö tham gia baûo hieåm xaõ hoäi, khaùm beänh ñònh kyø cho ngöôøi lao ñoäng, trang bò ñaày ñuû caùc duïng cuï baûo hoä lao ñoäng, caûi thieän moâi tröôøng laøm vieäc: xaây döïng vaên hoùa doanh nghieäp, taïo moâi tröôøng laøm vieäc an toaøn cho ngöôøi lao ñoäng keå caû coäng ñoàng soáng xung quanh doanh nghieäp… maø Nhaø nöôùc ñaõ quy ñònh. Trong giai ñoaïn cuoái naêm 2005 ñaàu naêm 2006 laø thôøi ñieåm noùng boûng nhaát cuûa vieäc tranh chaáp lao ñoäng trong caû nöôùc. Chæ tính töø ngaøy 28/12/2005 ñeán ngaøy 23/3/2006, caû nöôùc xaûy ra 201 vuï ñình coâng, 87% laø doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Caùc vuï ñình coâng do maâu thuaãn veà quyeàn lôïi giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng taïi caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát vaãn xaûy ra mang tính töï phaùt keùo daøi. Trong tranh chaáp quan heä lao ñoäng, nguyeân nhaân do vieäc giaûi quyeát caùc cheá ñoä vôùi ngöôøi lao ñoäng. Ñeán nay tình hình ñaõ oån ñònh, caùc doanh nghieäp ñaõ ñi vaøo saûn xuaát kinh doanh bình thöôøng. Qua caùc vuï tranh chaáp quan heä lao ñoäng, trong caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, ta ruùt ra keát luaän sau: Baát caäp tieàn löông, laø nguyeân nhaân caên baûn laøm taêng ñình coâng, tuy caùc cuoäc ñình coâng ñeàu khoâng tuaân thuû theo quy ñònh cuûa phaùp luaät lao ñoäng, nhöng ñeàu xuaát phaùt töø vieäc traû löông quaù thaáp, ñieàu kieän soáng vaø laøm vieäc cuûa ngöôøi lao ñoäng khoâng ñaûm baûo. Moät trong nguyeân nhaân saâu xa chính laø thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng trong khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chöa töông xöùng vôùi cöôøng ñoä lao ñoäng vaø thôøi gian laøm vieäc cuûa hoï. Tính töø ñaàu naêm 1999 ñeán nay, trong khi giaù tieâu duøng taêng cao treân 4,5 laàn, giaù coâng nhaân treân thò tröôøng lao ñoäng ñaõ thay ñoåi, löông toái thieåu trong khu vöïc Nhaø nöôùc ñaõ ñöôïc ñieàu chænh tôùi 3 laàn, nhöng löông cuûa khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaãn khoâng thay ñoåi. Nhaèm ngaên ngöøa caùc cuoäc ñình laõn coâng ñoøi taêng löông ñang dieãn ra khaù phöùc taïp cuoái naêm 2005, Chính phuû ñaõ ban haønh Nghò ñònh soá: 03/2006/NÑ-CP ngaøy 06 thaùng 01 naêm 2006, veà ñieàu chænh laïi möùc löông toái thieåu khu vöïc naøy. Song khi ban haønh caùc cuoäc ñình laõn coâng vaãn xaûy ra, vôùi toác ñoä vaø ñoä phöùc taïp vaãn khoâng thay ñoåi, ñoù chính laø söï thieáu nghieân cöùu tæ mæ vaø chuaån bò kyõ neân sau khi ban haønh ñaõ vaáp phaûi nhöõng khoù khaên nhaát ñònh. Ngöôøi söû duïng lao ñoäng ñaõ luùng tuùng veà taøi chính bôûi hôïp ñoàng lao ñoäng naêm 2006 ñaõ ñöôïc kyù keát töø cuoái naêm tröôùc, coù nhieàu coâng ty nhaát laø nhöõng coâng ty con cuûa caùc taäp ñoaøn lôùn, ñaõ leân keá hoaïch taøi chính naêm 2006, raát khoù cho hoï khi thay ñoåi chính saùch löông vì keøm theo ñoù caùc hôïp ñoàng saûn xuaát ñaõ kyù vôùi giaù nhaân coâng ñaõ ñònh. Trong khi ñoù, ngöôøi lao ñoäng cuõng raát thieät thoøi khi doanh nghieäp chöa hoaëc khoâng kòp laøm heä thoáng thang baûng löông, tieàn löông traû khoâng thích hôïp giöõa lao ñoäng môùi vôùi lao ñoäng laâu naêm. Cuøng luùc ñoù caùc doanh nghieäp lôïi duïng laáy luoân möùc löông toái thieåu laøm löông cô baûn traû cho coâng nhaân vaø giaûm caùc phuï caáp khaùc, caét thöôûng buø vaøo löông cô baûn. Ngoaøi ra söï baát caäp trong quan heä lao ñoäng trong khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi coøn do khoâng thöïc hieän cheá ñoä chính saùch ñaõ quy ñònh laø baûo hieåm xaõ hoäi; maëc duø, haøng thaùng caùc doanh nghieäp vaãn tröø löông, nhöng coâng nhaân beänh vaãn phaûi laáy tieàn tuùi ra ñieàu trò. Vieäc chaäm traû löông cuõng laø moät nguyeân nhaân; chaäm kyù keát hôïp ñoàng lao ñoäng cho coâng nhaân ñaõ qua thôøi gian thöû vieäc; khoâng toå chöùc khaùm söùc khoeû ñònh kyø haøng naêm cho coâng nhaân hoaëc khaùm cho coù leä nhö khaùm ôû caùc phoøng khaùm khoâng ñuû tieâu chuaån reû tieàn (thöïc ra chöa coù höôùng daãn cuï theå naøo veà yeâu caàu chaát löôïng ñeå khaùm söùc khoeû ñònh kyø); khoâng giaûi quyeát pheùp naêm, khoâng quan taâm ñeán ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa coâng nhaân: ña soá coâng nhaân thöôøng phaûi ôû nhaø troï chaät heïp vaø vaø haàu nhö khoâng ñöôïc sinh hoaït vaên hoùa tinh thaàn. Trong tình traïng choán an cö khoâng coù, moïi vieäc ñeàu coù tính chaát taïm bôï, laïi taêng ca lieân tuïc, thu nhaäp thaáp, taát yeáu ngöôøi lao ñoäng daãn ñeán ñình laõn coâng. Chöông 2 TÌNH HÌNH QUAN HEÄ LAO ÑOÄNG TRONG KHU VÖÏC KINH TEÁ COÙ VOÁN ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI ÔÛ CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH DÖÔNG Bình Döông thuoäc tænh mieàn Ñoâng Nam boä, coù lôïi theá veà vò trí kinh teá, chính trò, vaên hoùa vaø xaõ hoäi, laïi vöøa laø moät trong nhöõng tænh naêng ñoäng nhaát thuoäc vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam. Chính vì vaäy, cuøng vôùi caû nöôùc, vieäc phaùt trieån caùc khu coâng nghieäp seõ coù taùc ñoäng thuùc ñaåy nhanh quaù trình CNH, HÑH cuûa ñòa phöông vaø vuøng. Nhöõng naêm vöøa qua, cuøng vôùi caû nöôùc, Bình Döông phaùt trieån nhieàu khu coâng nghieäp. Ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo caùc KCN tænh Bình Döông khoâng ngöøng naâng leân caû veà soá löôïng vaø chaát löôïng, goùp moät phaàn lôùn trong vieäc duy trì nhòp ñoä taêng tröôûng kinh teá cao, giai ñoïan 1996 – 2000 bình quaân 15,18%, giai ñoaïn 2001 – 2006 bình quaân 14,56%. Tính ñeán nay, coù 792 doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi toång soá voán ñaàu tö 4,851,591,000USD, taêng 59% so vôùi naêm 2005 (chieám 71,9% voán ñaàu tö trong KCN), coù 137.236 lao ñoäng ñang laøm vieäc taïi khu vöïc naøy taêng 20,25% so vôùi naêm 2005 (theo Baùo caùo naêm 2006 cuûa Ban Quaûn lyù caùc Khu Coâng nghieäp Bình Döông). Vieäc taêng nhanh voán ñaàu tö vaø nguoàn nhaân löïc vaøo caùc khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong khu coâng nghieäp tænh Bình Döông, thôøi gian qua ñoùng goùp moät phaàn lôùn trong phaùt trieån kinh teá cuûa tænh trong vieäc taêng thu ngaân saùch, giaûi quyeát vieäc laøm, nhaát laø laøm cho ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng ngaøy caøng phaùt trieån. Coù vò trí ñòa lyù phía Nam gaàn thaønh phoá Hoà Chí Minh – moät trung taâm kinh teá, vaên hoùa, ñaàu moái giao löu lôùm cuûa caû nöôùc; ñaát ñai töông ñoái baèng phaúng, neàn ñòa chaát oån ñònh, vöõng chaéc, thích hôïp cho xaây döïng vaø troàng caây coâng nghieäp daøi ngaøy: cao su.., caây coâng – noâng nghieäp ngaén ngaøy: tieâu, ñieàu, caø pheâ, traùi caây … nguoàn nguyeân lieäu cho phaùt trieån ngaønh cheá bieán thöïc phaåm, voû xe…; quyõ ñaát coøn lôùn; coù nguoàn taøi nguyeân vôùi nhieàu loaïi khoaùng saûn phi kim loaïi doài daøo: ñaát cao lanh, ñaù vaø caùt xaây döïng; khí haäu oân hoøa; treân ñòa baøn tænh coù caùc truïc loä giao thoâng huyeát maïch cuûa quoác gia, ñoù laø quoác loä 1, 13, 14, ñöôøng saét Baéc – Nam, tuyeán ñöôøng xuyeân AÙ; haï taàng kyõ thuaät ñöôïc ñaàu tö toát ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån kinh teá, ñaåy maïnh coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa tænh nhaø. Trong nhöõng naêm qua, vaän duïng ñöôøng loái ñoåi môùi ñuùng ñaén cuûa Ñaûng, tænh Bình Döông coù chính saùch thu huùt ñaàu tö thoâng thoaùng, chính quyeàn Tænh taïo moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi, ñeán nay Bình Döông coù 16 Khu Coâng Nghieäp ñang hoaït ñoäng, 3 Khu Coâng Nghieäp khaùc ñöôïc quy hoaïch ñöôïc Chính phuû chaáp thuaän chuû tröông (KCN Baøu Baøng, Raïch Baép, An Taây) chöa keå Khu lieân hôïp Coâng nghieäp – Dòch vuï – Ñoâ thò Bình Dương ñang xaây döïng cô sôû haï taàng kyõ thuaät, thu huùt nhieàu döï aùn ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc. Döï baùo tình hình thu huùt döï aùn ñaàu tö vaø lao ñoäng seõ tieáp tuïc taêng nhanh trong thôøi gian tôùi. Söï gia taêng nhanh choùng soá löôïng doanh nghieäp vaø CNLÑ ñaõ coù taùc ñoäng tích cöïc veà maët phaùt trieån kinh teá ñòa phöông..., song cuõng laøm phaùt sinh moät soá vaán ñeà xaõ hoäi böùc xuùc, trong ñoù tình traïng tranh chaáp lao ñoäng daãn ñeán ñình laõn coâng laøm aûnh höôûng ñeán traät töï xaõ hoäi, thieät haïi kinh teá cuûa NLÑ, DN vaø cuûa caû xaõ hoäi. Töø ñoù, moái quan heä giöõa NSDLÑ vaø NLÑ ñöôïc ñaët ra, laø moái quan taâm cuûa chính quyeàn trong vieäc giaûi quyeát moái quan heä ngaøy dieãn ra caøng phöùc taïp naøy, caàn coù chính saùch vó moâ haïn cheá nhöõng maët tieâu cöïc cuûa noù trong quaù trình phaùt trieån cuûa neàn kinh teá thò tröôøng. 2.1 THÖÏC TRAÏNG VEÀ MOÁI QUAN HEÄ LAO ÑOÄNG TRONG KHU VÖÏC KINH TEÁ COÙ VOÁN ÑAÀU TÖ NÖÔÙC NGOAØI ÔÛ KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH DÖÔNG. 2.1.1 Veà quan heä lôïi ích kinh teá 2.1.1.1 Lôïi nhuaän Hieån nhieân, ñaàu tö maø khoâng mang ñeán lôïi nhuaän thì taát yeáu doøng voán ñaàu tö khu vöïc kinh teá coù voán nöôùc ngoaøi trong caùc khu coâng nghieäp cuûa tænh Bình Döông seõ chuyeån ñi nôi khaùc. Hieän nay, ña soá doanh nghieäp nöôùc ngoaøi trong khu vöïc naøy ñeàu laøm aên coù hieäu quaû, töø naêm 2000 – 2006 theo baûng 2.1. Baûng 2.1: Lôïi nhuaän vaø doanh thucuûa doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi KCN Bình Dương Ñôn vò tính: trieäu ñoàng. Naêm Lôïi nhuaän Doanh thu % GDP Tænh Thueá TNDN 2001 646.328 11.680.000 19,90 161.582 2002 1.352.117 20.099.000 21,71 271.762 2003 1.411.647 31.639.275 23,01 446.631 2004 2.665.435 43.354.114 24,50 843.317 2005 2.111.692 56.344.028 25,20 1.189.812 2006 6.960.009 70.566.933 24,41 491.140 Nguoàn: Baùo caùo toång keát coâng taùc thueá naêm 2001 ñeán 2006 taïi Cuïc Thueá Tænh Bình Döông. Tuy nhieân, trong thôøi gian vöøa qua ôû moät soá doanh nghieäp vöøa vaø nhoû gaëp khoù khaên daãn ñeán phaù saûn, chuû doanh nghieäp boû troán. Trong naêm 2006, coù 6 doanh nghieäp phaù saûn, gaây khoù khaên cho 1800 coâng nhaân lao ñoäng maát vieäc laøm, tieàn löông vaø cheá ñoä chính saùch khoâng ñöôïc giaûi quyeát, Ban Quaûn lyù caùc khu coâng nghieäp, Lieân ñoaøn Lao ñoäng Tænh tham gia cuøng caùc ngaønh giaûi quyeát tieàn löông cho 290 coâng nhaân ôû caùc Coâng ty Hambea, IQ Lan … Khoù khaên treân laø do haàu nhö khoâng coù doanh nghieäp naøo thöïc hieän quyõ döï phoøng, quyõ döï phoøng naøy hoã trôï cho ngöôøi lao ñoäng maát vieäc, ngöøng vieäc hoaëc doanh nghieäp phaù saûn. Theo quy ñònh haøng naêm caùc coâng ty ñöôïc trích laäp quyõ döï phoøng veà trôï caáp maát vieäc laøm töø 1 – 3% treân quyõ tieàn löông laøm cô sôû ñoùng baûo hieåm xaõ hoäi cuûa doanh nghieäp, möùc trích cuï theå do DN töï quyeát ñònh tuøy vaøo khaû naêng taøi chaùnh cuûa DN vaø ñöôïc chuyeån soá dö sang naêm sau, khoâng phaûi hoaøn nhaäp soá dö quyõ döï phoøng veà trôï caáp maát vieäc laøm. 2.1.1.2 Tieàn coâng Ña soá doanh nghieäp ñaõ xaùc ñònh tieàn löông laø boä phaän quan troïng trong hoaït ñoäng quaûn lyù nguoàn nhaân löïc. Xaây döïng ñöôïc cheá ñoä tieàn löông coù tính caïnh tranh laø ñieàu heát söùc quan troïng ñoái vôùi vieäc thu huùt vaø giöõ chaân NLÑ gaén boù laâu daøi vôùi DN cuõng nhö löu giöõ nhaân taøi, taêng theâm söï ñoàng loøng cuûa nhaân vieân ñoái vôùi toå chöùc, töø ñoù taïo neân cô sôû vöõng chaéc ñeå DN coù öu theá caïnh tranh treân thò tröôøng. Moät cheá ñoä tieàn löông hôïp lyù vaø coù söùc haáp daãn seõ kích thích tính tích cöïc cuûa NLÑ hoaït ñoäng coù hieäu quaû, thuùc ñaåy NLÑ coá gaéng hoaøn thaønh muïc tieâu phaùt trieån cuûa DN. Qua ñoù vieäc thöïc hieän ñieàu chænh möùc löông toái thieåu theo nghò ñònh 03/NÑ-CP ngaøy 06/01/2006 töø 710.000/ngöôøi/thaùng ñeán 790.000 ñoàng/ngöôøi/thaùng tuyø KCN thaønh laäp theo ñòa baøn cuûa Tænh thuoäc khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, rieâng möùc löông khôûi ñieåm traû cho NLÑ ñaõ qua ñaøo taïo ngheà vaø thôøi gian thöû vieäc neâu treân phaûi cao hôn ít nhaát 7% so vôùi möùc löông toái thieåu quy ñònh. Ña soá caùc doanh nghieäp thöïc hieän toát, naêm 2006 tieàn löông vaø thu nhaäp cuûa NLÑ ñöôïc caûi thieän, coù thu nhaäp bình quaân 1,2 trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng (coù soá ít coù möùc thu nhaäp 2 trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng); lao ñoäng quaûn lyù; coâng nhaân coù trình ñoä chuyeân moân, kyõ thuaät cao, tieàn löông gaáp 10-12 laàn so vôùi möùc bình quaân chung. Gaàn ñaây nhaát, ngaøy 16/11/2007, Chính phuû ñaõ ban haønh Nghò ñònh soá 168/2007/NÑ-CP veà vieäc Quy ñònh möùc löông toái thieåu vuøng ñoái vôùi lao ñoäng Vieät Nam laøm vieäc cho doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, cô quan, toå chöùc nöôùc ngoaøi, toå chöùc quoác teá vaø caù nhaân ngöôøi nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. Trong ñoù quy ñònh, möùc löông toái thieåu cuûa ngöôøi lao ñoäng thuoäc khu vöïc Thò xaõ Thuû Daàu Moät, huyeän Thuaän An, Dó An, Beán Caùt, Taân Uyeân laø 900.000ñ/ngöôøi/thaùng, khu vöïc huyeän Phuù Giaùo, Daàu Tieáng laø 800.000 ñ/ngöôøi/thaùng – seõ ñöôïc aùp duïng töø ngaøy 01/01/2008. 2.1.1.3 Veà phuùc lôïi, khen thöôûng Theo quy ñònh cuûa Luaät Lao ñoäng, cheá ñoä khen thöôûng ñöôïc thoûa thuaän trong hôïp ñoàng lao ñoäng; cô sôû ñeå xaây döïng quyõ phuùc lôïi, khen thöôûng caên cöù vaøo keát quaû saûn xuaát - kinh doanh haøng naêm vaø möùc ñoä hoaøn thaønh coâng vieäc cuûa NLÑ. Do coâng ñoaøn khoâng naém ñöôïc lôïi nhuaän doanh nghieäp (thöôøng ñöôïc xem laø bí maät doanh nghieäp), neân khoù khaên cho söï tham gia cuûa coâng ñoaøn trong vieäc phaân chia lôïi nhuaän cho phuùc lôïi taäp theå: tieàn thöôûng, naâng cao trình ñoä vaên hoùa – chuyeân moân, nhaø ôû, naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng vaät chaát, tinh thaàn cuûa NLÑ. Tuøy theo nhaän thöùc cuûa moãi chuû DN vaøo vieäc phaân chia lôïi nhuaän ñeå phaùt trieån moái QHLÑ beàn vöõng, ñieån hình ôû nhöõng doanh nghieäp lôùn nhö Coâng ty Triumph (Soùng Thaàn I), Coâng ty Yazaki (Myõ Phöôùc I)…, thì hoï ñaõ trích 5 -10% lôïi nhuaän cho phuùc lôïi taäp theå. 2.1.1.4 Veà chi phí ñaøo taïo naâng cao trình ñoä ngöôøi lao ñoäng Quy trình tuyeån duïng LÑ cuûa caùc DN trong khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi caùc KCN tænh Bình Dương nhö sau: ñöa ra yeâu caàu veà soá löôïng, chaát löôïng lao ñoäng caàn tuyeån cho Ban quaûn lyù caùc Khu coâng nghieäp, Sôû Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi Tænh… neáu khoâng ñaùp öùng, DN thoâng baùo nhu caàu tuyeån duïng treân bieån treo tröôùc Coâng ty, baùo ñaøi, maïng Internet, qua Hoäi chôï vieäc laøm do Sôû – Ban – Ngaønh cuûa Tænh toå chöùc. Ña soá coâng nhaân sau khi ñöôïc tuyeån duïng, neáu khoâng ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu saûn xuaát kinh doanh thì DN toå chöùc ñaøo taïo laïi do chuyeân gia nöôùc ngoaøi phuï traùch ñeå phuø hôïp vôùi coâng ngheä môùi; cuõng coù DN töï tuyeån duïng coâng nhaân khoâng bieát ngheà vaø ñaøo taïo ngheà cho coâng nhaân môùi. Khi thay ñoåi coâng ngheä, thay ñoåi chaát löôïng, soá löôïng saûn phaåm. DN söû duïng chuyeân gia nöôùc ngoaøi ñaøo taïo taïi choã cho NLÑ. Chi phí ñaøo taïo naâng cao trình ñoä vaên hoaù – chuyeân moân cuûa coâng nhaân, do khoâng ñöôïc quy ñònh cuï theå, tuyø theo taàm nhìn vaø chieán löôïc cuûa DN, coù hai höôùng ñaøo taïo: Moät laø ñaøo taïo taïi choã do chuyeân gia nöôùc ngoaøi phuï traùch treân maùy moùc cuï theå hoaëc gôûi ñi hoïc taïi caùc tænh hoaëc thaønh phoá coù ñieàu kieän thích hôïp. Hai laø, gôûi ñi ñaøo taïo ôû nöôùc ngoaøi, xu höôùng naøy ñöôïc Tænh khuyeán khích song coù ít DN quan taâm, chæ coù nhöõng DN lôùn xaây döïng chieán löôïc naøy, nhaèm vaøo nhöõng ñoái töôïng caùn boä kyõ thuaät, caùn boä quaûn lyù; theo baùo caùo cuûa Sôû Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi Bình Dương, trong naêm 2006 coù 5 DN gôûi 12 caùn boä ñi hoïc ôû nöôùc ngoaøi. Noùi chung, DN trong khu vöïc naøy chæ chuù troïng saûn xuaát kinh doanh vôùi lực lượng lao ñoäng ñaõ qua ñaøo taïo, hoï boû ra chi phí ñaøo taïo laïi vaø thueâ möôùn chuyeân gia nöôùc ngoaøi vöøa phuï traùch kyõ thuaät vaø quaûn lyù saûn xuaát. 2.12 Nhöõng quan heä lao ñoäng khaùc 2.1.2.1 Hoaït ñoäng ñoaøn theå Goàm caùc hoaït ñoäng cuûa Coâng ñoaøn vaø Ñoaøn thanh nieân Hoaït ñoäng coâng ñoaøn Hoaït ñoäng cuûa coâng ñoaøn ñem laïi nhöõng chuyeån bieán tích cöïc trong vieäc thöïc hieän Boä Luaät Lao ñoäng. Ñeán nay, ñaõ coù 278 ñôn vò ñaõ thaønh laäp coâng ñoaøn, ñaït tyû leä 56% so vôùi toång soá doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong KCN ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng, vôùi toång soá coâng ñoaøn vieân 47.088, ñaït tyû leä 45% so vôùi soá lao ñoäng ñang laøm vieäc taïi caùc KCN. Caùc doanh nghieäp ñaõ kyù hôïp ñoàng lao ñoäng vaø khai trình 91.036 lao ñoäng, ñaït 87%, 37.806 lao ñoäng (36,13%) ñöôïc caáp soå lao ñoäng. Tình hình soá doanh nghieäp tham gia thöïc hieän ñoùng BHXH, BHYT ngaøy caøng taêng vôùi 403 ñôn vò (85,84%), toång soá lao ñoäng tham gia laø 81.535 ngöôøi, chieám tyû leä 59,41% so vôùi toång soá lao ñoäng ñang laøm vieäc. Tuy nhieân, hieän nay chæ coù 117 doanh nghieäp , chieám tyû leä 25% so vôùi soá doanh nghieäp ñaõ coù toå chöùc coâng ñoaøn xaây döïng ñöôïc thoaû öôùc lao ñoäng taäp theå. Ñoù cuõng laø söï tieán boä ñaùng möøng, thaäm chí naêm 2005 coù 11% vaø 2001 laø 1,5% DN coù toå chöùc coâng ñoaøn xaây döïng thoaû öôùc lao ñoäng taäp theå; song tyû leä naøy cho thaáy caùc doanh nghieäp vaãn chöa nhaän thaáy söï caàn thieát cuûa thoaû öôùc lao ñoäng taäp theå khi coù tranh chaáp lao ñoäng xaûy ra. Beân caïnh ñoù, soá doanh nghieäp ñöôïc thoâng baùo thöøa nhaän chæ coù 108 doanh nghieäp ñaêng kyù thang baûng löông, ñaït 23% soá doanh nghieäp ñaõ hoaït ñoäng vaø 305 doanh nghieäp thoâng baùo ñaêng kyù noäi quy lao ñoäng doanh nghieäp (65%). Hoaït ñoäng cuûa Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh Theo toång keát cuûa Tænh Ñoaøn, trong khu vöïc naøy hoaït ñoäng cuûa Ñoaøn Thanh nieân khaù khieâm toán, chæ xaây döïng ñöôïc 2 chi ñoaøn vôùi 21 ñoaøn vieân, 6 chi Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân vôùi 68 hoäi vieân vaø chi hoäi coâng nhaân nhaø troï vôùi 10.539 hoäi vieân, tæ leä tham gia hoaït ñoäng ñaït 11,24%. Hoaït ñoäng chi ñoaøn, Hoäi Lieân hieäp Thanh nieân trong DN cuï theå laø phong traøo thi ñua taêng naêng suaát lao ñoäng, thöïc hieän caùc coâng trình cuûa thanh nieân, chuyeàn saûn xuaát thanh nieân, chaáp haønh noäi quy cuûa ñôn vò. Goùp phaàn naâng cao chaát löôïng, haï giaù thaønh saûn phaåm, tieát kieäm nguyeân nhieân vaät lieäu laøm lôïi cho DN. Nhöõng hoaït ñoäng coù tính thieát thöïc ñaùp öùng nhu caàu cuûa thanh nieân coâng nhaân vaø chuû DN ôû caùc ñôn vò coù toå chöùc thanh nieân. Do vaäy, raát ñöôïc söï uûng hoä, höôûng öùng cuûa caùc baïn treû vaø chuû DN. Hoaït ñoäng ñoaøn theå (coâng ñoaøn vaø Ñoaøn thanh nieân) mang laïi cho NLÑ an taâm lao ñoäng saûn xuaát phuïc vuï cho doanh nghieäp, ñaûm baûo ñôøi soáng vaät chaát vaø naâng cao ñôøi soáng tinh thaàn cho NLÑ, taïo ñieàu kieän ñeå ngöôøi lao ñoäng phaùt huy khaû naêng cuûa mình ñeå laøm chuû xaõ hoäi. Hoaït ñoäng naøy, chuû yeáu laø coâng ñoaøn ñang töøng böôùc tröôûng thaønh, ñoùng vai troø tích cöïc trong vieäc baûo veä lôïi ích chính ñaùng cho NLÑ, giaùo duïc nhaän thöùc chính trò tö töôûng cho NLÑ, laøm trung gian hoaø giaûi khi coù tranh chaáp lao ñoäng xaûy ra giöõa NSDLÑ vaø NLÑ, theå hieän qua caùc maët cuï theå sau: 2.1.2.2 An toaøn veä sinh lao ñoäng An toaøn, veä sinh lao ñoäng nhaèm ngaên ngöøa tai naïn lao ñoäng, beänh ngheà nghieäp. Caùc DN coù voán ÑTNN trong KCN vôùi heä thoáng coâng ngheä, daây chuyeàn maùy moùc tieân tieán vaø cöôøng ñoä laøm vieäc cao ñoøi hoûi DN caøng phaûi nhaän thöùc ñuùng ñaén veà taàm quan troïng cuûa nhöõng quy ñònh veà an toaøn, veä sinh lao ñoäng sau ñoù naâng cao naêng suaát vaø hieäu quaû lao ñoäng cuûa NLÑ. Haøng naêm, Ban ATVSLÑ-PCCN cuûa Tænh ñeàu toå chöùc caùc lôùp boài döôõng veà ATVSLÑ cho coâng nhaân, phaùt ñoäng phong traøo An toaøn veä sinh lao ñoäng trong taát caû caùc doanh nghiệp ñang ñaàu tö saûn xuaát kinh doanh trong Tænh, toå chöùc hoäi thi An toaøn veä sinh vieân gioûi cho caùc doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong KCN. Ngaøy caøng coù nhieàu ñôn vò tham gia, ñoàng thôøi taêng cöôøng coâng taùc kieåm tra, qua ñoù xaây döïng nhaän thöùc cuûa chuû DN veà taàm quan troïng cuûa coâng taùc naøy. Nhìn chung caùc DN thöïc hieän toát veà quy ñònh kieåm ñònh, ñaêng kyù söû duïng caùc thieát bò coù nhu caàu nghieâm ngaët veà an toaøn lao ñoäng; thaønh laäp caùc cô sôû y teá taïi doanh nghieäp ñeå chaêm soùc söùc khoeû ban ñaàu cho coâng nhaân. Caùc DN cuõng ñaõ trang bò phöông tieän baûo hoä caù nhaân, toå chöùc taäp huaán veà veä sinh lao ñoäng cho coâng nhaân ñang laøm vieäc. Töø ñoù, ngaøy caøng giaûm tai naïn nghieâm troïng nhö cheát ngöôøi, gaây thieät haïi taøi saûn cuûa DN. Trong naêm 2006, do ngöôøi lao ñoäng yù thöùc an toaøn lao ñoäng trong laøm vieäc chöa cao, ñaõ xaûy ra 231 tai naïn nheï vôùi tieàn chi phí chöõa trò laø 152 trieäu ñoàng (nguoàn: BQL caùc khu coâng nghieäp BD); nguyeân nhaân coøn do caû vieäc trang bò thieát bò an toaøn cuûa DN, caù bieät nhieàu DN söû duïng thieát bò cuõ, coâng ngheä laïc haäu, moâi tröôøng oâ nhieãm khoâng ñöôïc caûi thieän (ngaønh cheá bieán goã vaø saûn xuaát ñoà moäc…) aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán söùc khoeû. Tæ leä NLÑ maéc beänh ngheà nghieäp hieän nay chöa coù moät toå chöùc y teá toå chöùc ñaùnh giaù veà tröôøng hôïp naøy, song chuùng toâi ñeà nghò neân coù cuoäc kieåm tra cuûa ngaønh y teá ñeå coù ñaùnh giaù thöïc teá, töø ñoù coù bieän phaùp khaéc phuïc, neáu khoâng seõ aûnh höôûng veà laâu daøi, maø haäu quaû cuûa noù caàn coù chính saùch Nhaø nöôùc ñeå khaéc phuïc khoâng nhoû veà taøi chính vaø caû maët xaõ hoäi. Veà vieäc caûi thieän moâi tröôøng laøm vieäc cho ngöôøi lao ñoäng, ña soá caùc doanh nghieäp ñeàu ñaõ thöïc hieän caùc bieän phaùp laøm toát moâi tröôøng cho NLÑ laøm vieäc nhö xaây döïng heä thoáng xöû lyù khí thaûi, buïi, xaây döïng heä thoáng laøm maùt nôi laøm vieäc cuûa coâng nhaân. 2.1.2.3 Naâng cao ñôøi soáng tinh thaàn Hieän nay toå chöùc coâng ñoaøn, Ñoaøn hoäi thanh nieân ñaõ tích cöïc phaùt huy vai troø cuûa mình trong vieäc naâng cao ñôøi soáng vaên hoaù, tinh thaàn cho NLÑ. Ngoaøi ra chuû DN ñaõ nhaän thaáy raèng, trong neàn kinh teá hoäi nhaäp quoác teá, ngoaøi coâng ngheä maùy moùc hieän ñaïi, ñeå caïnh tranh, doanh nghiệp phaûi naâng cao chaát löôïng saûn phaåm. Vaø vaán ñeà naâng cao chaát löôïng saûn phaåm thì doanh nghiệp phaûi chaêm lo ñoäi nguõ lao động. Chæ khi naøo NLÑ haøi loøng vôùi ñieàu kieän laøm vieäc, khoâng chæ coù tieàn löông, thöôûng, phuï caáp… maø coøn ñöôïc höôûng thuï ñôøi soáng vaên hoaù tinh thaàn thì hoï môùi toaøn taâm toaøn yù laøm vieäc ñeå coù naêng suaát. Chuû DN qua caùc ñoaøn theå maø coâng ñoaøn laø chuû yeáu, qua nhöõng ngaøy leã lôùn, cuoái tuaàn, cuoái ñôït lao động giao haøng theo hôïp ñoàng, ñaõ coù nhieàu coâng ty toå chöùc cho haøng ngaøn ngöôøi lao ñoäng ñi tham quan, vui chôi, giaûi trí chi phí leân ñeán vaøi tyû ñoàng; toå chöùc hoaëc tham gia cuoäc thi vaên ngheä, theå duïc theå thao do caùc ban ngaønh tænh toå chöùc, nhaèm giao löu giöõa caùc coâng nhaân ôû caùc boä phaän trong cuøng DN hay giöõa caùc DN trong caùc KCN; toå chöùc ñeâm vaên ngheä cho toaøn boä coâng nhaân trong DN, trong KCN thöôûng thöùc nhö KCN Soùng Thaàn, Ñoàng An; ñaëc bieät KCN Myõ Phöôùc I, II, III coù Nhaø vaên hoaù taïi KCN Myõ Phöôùc III haøng thaùng thöôøng toå chöùc ñeâm vaên ngheä, coù söï tham gia cuûa nhöõng ca só noåi tieáng; haøng naêm Ban Quaûn lyù caùc Khu coâng nghieäp Bình Döông phoái hôïp vôùi Lieân ñoaøn Lao ñoäng Tænh, Sôû Theå duïc theå thao toå chöùc hoäi thao theå duïc theå thao cho toaøn boä coâng nhaân trong caùc KCN Tænh tham gia; coù DN toå chöùc nôi giöõ treû trong coâng ty. Ñoái vôùi ngöôøi phuï nöõ coøn gì haïnh phuùc hôn giôø giaûi lao, giôø nghæ tröa nhìn thaáy con mình ñang khoeû maïnh, vui chôi. Caùc doanh nghieäp naøy cho raèng soá tieàn chi cho caùc vieäc laøm naøy khoâng lôùn, DN seõ ñöôïc nhieàu hôn töø naêng suaát, chaát löôïng saûn phaåm ñöôïc naâng cao caïnh tranh ñöôïc vôùi thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc töø NLÑ mang laïi, hoï coù ñöôïc ñoäi nguõ NLÑ trung thaønh, gaén boù laâu daøi vôùi doanh ngieäp, giöõ chaân ñöôïc ngöôøi taøi, chính hoï ñem heát khaû naêng vaø trí tueä phuïc vuï vì söï phaùt trieån cuûa DN maø hoï ñang laøm vieäc vaø saün saøng chia seû cuøng DN khi gaëp khoù khaên. 2.2 NHÖÕNG MAËT HAÏN CHEÁ TRONG QUAN HEÄ LAO ÑOÄNG ÔÛ CAÙC KHU COÂNG NGHIEÄP TÆNH BÌNH DÖÔNG THÔØI GIAN QUA 2.2.1 Ñình laõn coâng Nhöõng naêm tröôùc ñaây ñeán baây giôø, trong caùc KCN treân ñòa baøn tænh Bình Döông nhaát laø trong khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi tình hình tranh chaáp lao ñoäng, thöôøng xaûy ra vieäc ñình laõn coâng vôùi maät ñoä caøng daøy vaøo nhöõng ngaøy cuoái naêm Teát Döông lòch, Teát Nguyeân ñaùn, ñaây laø thôøi gian nhaïy caûm vì treân 92% ngöôøi lao ñoäng töø caùc ñòa phöông khaùc ñeán, ñieàu maø hoï thaät söï caàn thieát laø löông vaø thöôûng, neáu khoâng roõ raøng hoaëc khoâng ñaùp öùng yeâu caàu nhö quy ñònh, thì tranh chaáp lao ñoäng seõ xaûy ra; laøm aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán tình hình saûn xuaát ki._.p ñoàng keát hôïp vôùi caùc DN cho coâng nhaân thueâ vôùi giaù reû theo khung quy ñònh cuûa Tænh phuø hôïp vôùi thu nhaäp cuûa NLÑ hoaëc DN cuûa coâng nhaân ñang laøm vieäc hôïp ñoàng thueâ nhaø cho coâng nhaân mình ôû khoâng tính tieàn. Ñoái vôùi NLÑ coù khaû naêng mua nhaø ôû cuûa caùc hoä daân cö, chung cö thì caàn coù chuû tröông cuûa Tænh veà maët hoã trôï taøi chính cuûa Ngaân haøng, caùc cô quan chöùc naêng Tænh taïo ñieàu kieän ñeå hoï nhanh choùng nhaän Giaáy chöùng nhaän quyeàn söû duïng ñaát, nhaø ôû, hoä khaåu ñeå ngöôøi coâng nhaân nhanh choùng oån ñònh cuoäc soáng. Veà taøi chính cho caùc döï aùn xaây döïng nhaø ôû cho coâng nhaân, caàn huy ñoäng nhieàu nguoàn, nhaát laø doanh nghieäp khu coâng nghieäp cuûa khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia ñeå taïo choã ôû cho NLÑ cuûa hoï; hoaëc doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo lónh vöïc naøy. Ngoaøi vieäc ñöôïc höôûng nguoàn voán öu ñaõi theo quy ñònh, Tænh caàn thaønh laäp quyõ Phaùt trieån nhaø ôû, thoâng qua caùc nguoàn: quyõ tieát kieäm cuûa coâng nhaân coù nhu caàu mua nhaø ôû, quyõ phuùc lôïi cuûa DN ñöôïc trích laïi ñeå mua nhaø, xaây nhaø ôû cuûa coâng nhaân, nguoàn voán caùc ngaân haøng tham gia goùp voán, voán lieân doanh lieân keát, voán cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc daønh cho muïc tieâu phaùt trieån nhaø ôû… Chính saùch phaùt trieån nhaø ôû cho coâng nhaân ôû khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong KCN cuõng caàn taïo ñoäng löïc thu huùt ñaàu tö töø nhieàu thaønh phaàn. Tænh caàn phaûi coù keá hoaïch quan taâm lónh vöïc naøy ñeå khuyeán khích caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia vôùi caùc chính saùch öu ñaõi cuûa ñòa phöông veà maët hoã trôï phaùp lyù, thuû tuïc caàn thieát ñeå hoï tham gia xaây döïng nhaø ôû ñuû tieâu chuaån quy ñònh nhaèm goùp phaàn giaûi quyeát böùc xuùc hieän nay cuûa caùc DN KCN. Phaán ñaáu ñeán naêm 2010 theo Nghò quyeát cuûa Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu Ñaûng boä Tænh Bình Döông laàn thöù VIII laø khoâng coøn tình traïng NLÑ trong khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi noùi rieâng vaø NLÑ trong KCN noùi chung phaûi soáng trong nhöõng caên nhaø taïm bôï, khoâng ñuû tieâu chuaån. * Taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù Nhaø nöôùc veà lao ñoäng Kinh teá thò tröôøng caøng phaùt trieån thì khaû naêng can thieäp tröïc tieáp cuûa Nhaø nöôùc caøng giaûm, nhöng vai troø kieåm soaùt cuûa Nhaø nöôùc caøng phaûi taêng. Vieäc kieåm soaùt naøy ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu treân hai phöông dieän laø taêng cöôøng khaâu quaûn lyù baèng phaùp luaät vaø kieåm tra, thanh tra, xöû lyù vi phaïm. Heä thoáng phaùp luaät duø toát vaø hoaøn thieän ñeán maáy maø khoâng ñeán ñöôïc vôùi ñoái töôïng maø noù ñieàu chænh thì cuõng chæ döøng laïi treân vaên baûn. Hieäu quaû thöïc hieän phaùp luaät lao ñoäng phuï thuoäc vaøo söï hieåu bieát vaø yù thöùc chaáp haønh cuûa baûn thaân caùc ñoái töôïng, nhöng söï hieåu bieát vaø yù thöùc chaáp haønh laïi phuï thuoäc vaøo coâng taùc quaûn lyù Nhaø nöôùc veà lao ñoäng, cuï theå laø coâng taùc tuyeân truyeàn phoå bieán, tö vaán phaùp luaät lao ñoäng, coâng taùc thanh kieåm tra vaø giaùm saùt vieäc chaáp haønh cuûa caùc sôû, ban ngaønh chöùc naêng cuûa Tænh. * Taêng cöôøng coâng taùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc veà phaùp luaät lao ñoäng vaø luaät Coâng ñoaøn cho caùc beân coù lieân quan Lieân ñoaøn Lao ñoäng, Sôû Lao ñoäng vaø Thöông binh Xaõ hoäi Tænh coù traùch nhieäm taêng cöôøng coâng taùc tuyeân truyeàn, giaùo duïc veà phaùp luaät lao ñoäng vaø luaät Coâng ñoaøn, trong ñoù chuù yù qui ñònh cuûa phaùp luaät veà tieàn löông toái thieåu cho caùc doanh nghieäp ôû khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi cho NSDLÑ vaø NLÑ vaø tieáp tuïc thöïc hieän quy cheá taïm thôøi veà toå chöùc coâng ñoaøn tham gia phoøng ngöøa vaø giaûi quyeát tranh chaáp lao ñoäng taäp theå vaø ñình coâng. Vieäc tuyeân truyeàn phaùp luaät lao ñoäng caàn coù keá hoaïch cuï theå mang tính phaùp cheá chöù khoâng laøm theo kieåu hình thöùc, ñoái phoù. Tröôùc heát, caùc ñoái töôïng caàn ñöôïc cung caáp thöôøng xuyeân vaø kòp thôøi caùc vaên baûn phaùp luaät, ñaëc bieät laø caùc qui ñònh môùi cuûa cuûa Nhaø nöôùc. Nhöõng caùch thöùc ñaõ ñöôïc thöïc hieän trong thôøi gian vöøa qua laø môû caùc lôùp taäp huaán, göûi taøi lieäu, phaân phaùt tôø rôi. Tuy nhieân, trong ñieàu kieän vaên baûn phaùp luaät ñöôïc ban haønh lieân tuïc nhö hieän nay thì vieäc toå chöùc caùc lôùp taäp huaán raát khoù thöïc hieän vì caû DN vaø NLÑ khoâng coù nhieàu thôøi gian. Vì vaäy, vieäc bieân soaïn taøi lieäu höôùng daãn ngaén goïn, deã hieåu, deã naém baét cho phuø hôïp vôùi trình ñoä nhaän thöùc cuûa ña soá, ñöôïc cung caáp mieãn phí thaät söï caàn thieát. Thöù hai, laõnh ñaïo Uyû ban Nhaân daân Tænh toå chöùc caùc cuoäc gaëp maët ñoái thoaïi vôùi coâng ñoaøn cô sôû, kòp thôøi giaûi quyeát nhöõng böùc xuùc, nhöõng yeâu caàu chính ñaùng cuûa NLÑ ñeå kieán nghò chuû doanh nghieäp cuøng vôùi Nhaø nöôùc giaûi quyeát, haïn cheá tôùi möùc thaáp nhaát xaûy ra tranh chaáp lao ñoäng daãn ñeán ñình laõn coâng traùi phaùp luaät. Thöù ba, taêng cöôøng hoaït ñoäng Vaên phoøng tö vaán phaùp luaät, naâng cao hoaït ñoäng cuûa coâng taùc tö vaán phaùp luaät, trôï giuùp phaùp lyù coâng ñoaøn cho NLÑ, NSDLÑ, môû roäng maïng löôùi toå tö vaán vaø ñoäi nguõ tö vaán xuoáng taän caùc KCN, coù keá hoaïch ñaøo taïo naâng cao kyõ naêng hoaït ñoäng cuûa tö vaán vieân. Thöù tö, taïo ñieàu kieän cho NSDLÑ nöôùc ngoaøi tieáp caän heä thoáng phaùp luaät Vieät Nam moät caùch deã daøng hôn baèng caùch cho chuyeån ngöõ heä thoáng naøy sang nhöõng ngoân ngöõ phoå bieán nhö: Anh, Hoa, Nhaät, Haøn…vaø cung caáp roäng raõi cho hoï. Khi caáp Giaáy Chöùng nhaän ñaàu tö caàn taêng cöôøng coâng taùc haäu kieåm, traùnh tình traïng nhieàu doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi hoaït ñoäng trong thôøi gian ngaén roài bí maät bieán maát ñeå laïi khoaûn nôï löông coâng nhaân, nôï BHXH… Cuoái cuøng, trong coâng taùc tuyeân truyeàn vaø phoå bieán phaùp luaät lao ñoäng, caàn ñaëc bieät chuù yù phaùt huy vai troø to lôùn cuûa caùc trung taâm dòch vuï vieäc laøm vaø caùc cô sôû daïy ngheà vì ñaây laø caùc toå chöùc coù moái lieân heä ban ñaàu giöõa NSDLÑ vaø NLÑ. * Giaùm saùt thöïc hieän tieàn löông Veà thu nhaäp, moät boä phaän coâng nhaân trong doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù möùc thu nhaäp thaáp hôn möùc löông toái thieåu do Nhaø nöôùc quy ñònh, moät soá DN traû tieàn taêng ca chöa töông xöùng vôùi söï ñoùng goùp cuûa NLÑ, do vaäy raát caàn thieát söï can thieäp cuûa Nhaø nöôùc, caùc cô quan chöùc naêng thoâng qua kieåm tra, giaùm saùt buoäc chuû DN phaûi nghieâm tuùc thöïc hieän Boä Luaät Lao ñoäng. Cuõng caàn coù caùc bieän phaùp cheá taøi xöû phaït nghieâm minh ñeå taïo söï coâng baèng, baûo ñaûm quyeàn lôïi chính ñaùng cuûa NLÑ. Bình Döông caàn phaûi nghieân cöùu thöïc hieän chính saùch, löông vaø thu nhaäp thoaû ñaùng cho NLÑ trong khu vöïc naøy. Caùc chính saùch BHXH, baûo hoä lao ñoäng, cöùu trôï xaõ hoäi cuõng caàn ñöôïc nghieân cöùu boå sung cuõng nhö coù cô cheá giaùm saùt hieäu quaû hôn tình hình söû duïng lao ñoäng laøm theâm giôø, traû theâm giôø, ñeå caùc chính saùch ñöôïc thöïc hieän treân thöïc teá. Coù nhö vaäy, NLÑ môùi yeân taâm laøm vieäc, thuùc ñaåy ngöôøi lao ñoäng haêng say laøm vieäc, gaén boù vôùi DN, khaéc phuïc tính khoâng oån ñònh veà nhaân söï lao ñoäng, maø töø tröôùc ñeán nay caùc doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñang phaûi ñoái ñaàu, theo baùo caùo cuûa Ban quaûn lyù caùc KCN tình traïng chung veà söï khoâng oån ñònh löïc löôïng lao ñoäng trong caùc KCN laø 14%, rieâng ngaønh may maëc, giaøy da, moäc tyû leä bieán ñoäng haøng naêm nhaát laø dòp tröôùc vaø sau Teát aâm lòch laø 20%-25%, thaäm chí coù coâng ty leân ñeán 37%. Sôû ban ngaønh lieân quan phoái hôïp vôùi chính quyeàn ñòa phöông huyeän, thò caàn xaây döïng chính saùch tuyeån duïng, söû duïng, hoã trôï ñaøo taïo, ñaõi ngoä NLÑ, cuõng nhö chính saùch thi ñua khen thöôûng, chính saùch thu huùt nhaân taøi nhaèm thu huùt lao ñoäng, lao ñoäng trong nöôùc hoaëc ngöôøi nöôùc ngoaøi coù trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät cao vaøo laøm vieäc trong caùc doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù coâng ngheä cao vaø caùc ngaønh muõi nhoïn cuûa Tænh trong KCN. Ñoù laø cheá ñoä tieàn löông, thu nhaäp, thueá thu nhaäp, öu ñaõi veà nhaø ôû vaø phöông tieän laøm vieäc, giuùp hoï mau choùng oån ñònh cuoäc soáng. Thöïc teá chính saùch thu huùt nhaân taøi cuûa tænh Bình Döông trong nhöõng naêm qua chöa thaät söï haáp daãn taïo söùc huùt ngöôøi taøi, chæ môùi thu huùt ñöôïc raát ít ngöôøi ñeán. Beân caïnh ñoù cuõng caàn coù chính saùch öu ñaõi ñoái vôùi coâng nhaân gioûi ngheà, thôï baäc cao, coâng nhaân laøm vieäc trong nhöõng ngaønh ñoäc haïi, nguy hieåm. Ñeå thöïc hieän vaán ñeà naøy caàn: xaây döïng danh muïc chöùc naêng ngheà nghieäp vaø caùc tieâu chuaån lao ñoäng laøm cô sôû cho vieäc tuyeån duïng, thöû vieäc cho NLÑ vaøo laøm vieäc taïi caùc doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong caùc KCN. Ngöôøi lao ñoäng raát deã bò toån thöông khi maát vieäc laøm, neân ñoái vôùi chính saùch baûo ñaûm vieäc laøm caàn tieáp tuïc caûi caùch theå cheá, chính saùch, höôùng vaøo giaûi phoùng tieàm naêng lao ñoäng nhö xaây döïng vaø phaùt trieån heä thoáng baûo ñaûm vieäc laøm, baûo hieåm tai naïn lao ñoäng, baûo hieåm thaát nghieäp cho NLÑ: khi rôi vaøo tình traïng baùn thaát nghieäp, thieáu vieäc laøm hoaëc kinh teá khoù khaên caàn thöïc hieän chöông trình hoã trôï cho hoï, ñeán nay Tænh caàn tieáp tuïc thöïc hieän thaønh coâng chöông trình quoác gia giaûi quyeát vieäc laøm giaûi quyeát vieäc laøm vaø Quyõ trôï voán (CEP) cho NLÑ trong doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi vay ñeå hoï giaûi quyeát khoù khaên trong cuoäc soáng nhaát laø khi thaát nghieäp, baùn thaát nghieäp hoaëc gaëp khoù khaên trong cuoäc soáng. Vaán ñeà phaûi söû duïng quyõ ñuùng muïc ñích, thuû tuïc hoà sô ñôn giaûn NLÑ deã daøng tieáp caän. * Taêng cöôøng kieåm tra giaùm saùt thöôøng xuyeân hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp baèng nhieàu hình thöùc Vieäc naøy, theo quy ñònh caàn ñöôïc söï phoái hôïp chaët cheõ caùc ban ngaønh lieân quan nhö lao ñoäng thöông binh xaõ hoäi, y teá, phoøng chaùy chöõa chaùy, lieân ñoaøn lao ñoäng ñeå coù theå kieåm tra ñoät xuaát hoaëc kieåm tra chuyeân ngaønh, xöû lyù nhöõng tröôøng hôïp vi phaïm phaùp luaät. Ñieàu naøy vöøa toán keùm coâng söùc cuûa caùc ban ngaønh, toán thôøi gian vaø aûnh höôûng raát nhieàu ñeán caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc donh nghieäp, rieâng ñoái vôùi doanh nghieäp khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi luoân laøm vieäc theo keá hoaïch, thì vieäc tieáp moät ñoaøn lieân ngaønh veà kieåm tra veà quan heä lao ñoäng laø moät söï mieãn cöôõng vaø gaây phieàn phöùc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, nhaát laø caùc doanh nghieäp laøm aên chaân chính. Neân chaêng caàn thöïc hieän kieåm tra theo hình thöùc môùi, phuø hôïp vôùi tieán trình hoäi nhaäp cuûa ñaát nöôùc, taïo moâi tröôøng ñaàu tö khoa hoïc, khoâng gaây phieàn phöùc cho caùc doanh nghieäp trong quaù trình hoaït ñoäng, baèng caùch thöïc hieän vieäc thanh tra lao ñoäng baèng phieáu. Qua thöïc teá cho thaáy, vieäc thanh tra theo phieáu vöøa chính xaùc, ñôõ toán keùm cho coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc vöøa giaûm phieàn haø cho doanh nghieäp, neáu coù söï phoái hôïp chaët cheõ giöõa thanh tra lao ñoäng vaø chuû DN cuøng chuû tòch coâng ñoaøn thì moãi DN chæ maát hai giôø, vaø ñoái töôïng kieåm tra laïi roäng raõi toaøn theå NLÑ trong DN. * Nghieâm khaéc trong kieåm tra vaø xöû phaït Ñeå ñieàu tieát quan heä lao ñoäng coù hieäu quaû, raát caàn nhöõng bieän phaùp cheá taøi maïnh meõ, kieân quyeát nhö phaït tieàn, ruùt giaáy pheùp, ñình chæ kinh doanh, thaäm chí coù theå khôûi toá traùch nhieäm hình söï neáu vi phaïm nghieâm troïng. Nghò ñònh 113/CP ñaõ naâng möùc xöû phaït leân vaø buoäc khaéc phuïc haäu quaû ñoái vôùi töøng vi phaïm. Tuy nhieân quy ñònh duø coù nghieâm khaéc chaët cheõ ñeán ñaâu maø ngöôøi thöïc hieän khoâng nghieâm hay vieäc kieåm tra, giaùm saùt buoâng loûng, tuøy tieän thì cuõng khoâng coù taùc duïng. Khoâng nhöõng caàn cuûng coá tinh thaàn traùch nhieäm, naâng cao trình ñoä chuyeân moân cuûa boä maùy giaùm saùt, kieåm tra maø coøn phaûi coù bieän phaùp cheá taøi cho nhöõng nhaân vieân naøy, neáu hoï khoâng thöïc thi nhieäm vuï moät caùch nghieâm tuùc. * Naâng cao hieäu quaû cuûa coâng taùc thanh tra nhaø nöôùc veà lao ñoäng Nhö ñaõ phaân tích ôû chöông 2, caùc nguyeân nhaân chuû yeáu laøm cho hieäu quaû thanh tra lao ñoäng coøn nhieàu yeáu keùm coù lieân quan tôùi ñoäi nguõ thanh tra vieân vaø phöông phaùp thanh tra. Ñeå khaéc phuïc tình traïng naày, Tænh caàn aùp duïng moät soá bieän phaùp sau: 1. Coù keá hoaïch boài döôõng naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ thanh tra vieân ñang thi haønh nhieäm vuï: Tröôùc thaùch thöùc cuûa söï ñoåi môùi vaø phaùt trieån coâng ngheä trong quaù trình hoäi nhaäp vaø toaøn caàu hoaù kinh teá, vieäc boå sung vaø naâng cao trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï cuûa löïc löôïng naøy laø khoâng theå trì hoaõn. Muoán taêng cöôøng chaát löôïng cuûa löïc löôïng thanh tra, caùc sôû, ban ngaønh lieân quan phaûi laøm toát coâng taùc hoaïch ñònh xaùc ñònh caùc daïng ñaøo taïo ch phuø hôïp: ñaøo taïo môùi, ñaøo taïo laïi, ñaøo taïo naâng cao, boài döôõng nghieäp vuï; coù chính saùch ñaõi ngoä töông xöùng ñeå thu huùt ngöôøi coù taøi, coù taâm phuïc vuï cho coâng taùc ôû linh vöïc naøy. Töø ñoù coù keá hoaïch, chöông trình, döï toaùn ngaân saùch cuøng vôùi caùc quy cheá cuï theå veà kieåm tra, ñaùnh giaù keát quaû, khen thöôûng, kyû luaät. Caên cöù vaøo tình hình hình thöïc teá cuûa ñòa phöông, caàn thieát ñeà nghò vôùi caùc tröôøng ñaïi hoïc nhöõng noäi dung ñaøo taïo thieát thöïc, ngoaøi vieäc cung caáp kieán thöùc chuyeân moân, caàn thieát phaûi cung caáp kieán thöùc phaùp luaät, nghieäp vuï thanh tra, ngoaïi ngöõ, tin hoïc vaø caùc lónh vöïc khaùc. 2. Ñoåi môùi coâng taùc kieåm tra: Hieän nay, taàn suaát caùc cuoäc thanh tra taïi caùc doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi coøn thaáp song cuõng khoâng caàn thieát phaûi naâng leân. Caàn coù keá hoaïch xaùc ñònh vaø taäp trung thanh tra vaøo nhöõng nôi coù nguy cô cao veà an toaøn veä sinh lao ñoäng hay nhöõng nôi thöôøng vi phaïm phaùp luaät lao ñoäng ôû nhöõng nôi taäp trung nhieàu lao ñoäng nhö caùc doanh nghieäp ngaønh deät may, da giaøy, xaây döïng, caùc coâng ty nhoû vaø vöøa coù voán ñaàu tö Haøn Quoác, Ñaøi Loan; ñaëc bieät chuù yù nhöõng nôi chöa coù toå chöùc coâng ñoaøn… vì nhöõng nôi naøy thöôøng ít ñöôïc chuù yù, khoâng coù keá hoaïch toå chöùc kieåm tra, giaùm saùt. Taêng cöôøng phoái hôïp trong thanh tra vôùi caùc ngaønh höõu quan nhö caùc cô quan haønh chính: Sôû Lao ñoäng Thöông binh xaõ hoäi, Lieân ñoaøn Lao ñoäng; cô quan chuyeân moân veà kyõ thuaät: Sôû Coâng an, Sôû Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng, Sôû Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, Sôû Xaây döïng, Sôû Coâng nghieäp, Sôû Taøi chính, Sôû Coâng nghieäp, Ngaân haøng Nhaø nöôùc, Sôû Tö phaùp… Taêng cöôøng phoái hôïp giöõa caùc thanh tra vieân cuûa caùc sôû vôùi nhau, giöõa thanh tra vieân vôùi caùc chuyeân gia thuoäc moïi lónh vöïc. Cuoái cuøng taïo ra söï hieåu bieát laãn nhau ñeå trao ñoåi côûi môû giöõa thanh tra vieân vôùi doanh nghieäp, giöõa thanh tra vieân vôùi caùn boä coâng ñoaøn vaø ngöôøi LÑ trong DN. Qua thöïc teá cho thaáy, vieäc thanh tra theo phaùt phieáu töï kieåm tra vöøa chính xaùc, ñôõ toán keùm cho coâng taùc quaûn lyù nhaø nöôùc vöøa giaûm phieàn haø cho doanh nghieäp, neáu coù söï phoái hôïp chaët cheõ giöõa thanh tra lao ñoäng vaø chuû DN cuøng chuû tòch coâng ñoaøn thì moãi DN chæ maát hai giôø, vaø ñoái töôïng kieåm tra laïi roäng raõi toaøn theå NLÑ trong DN, qua ñoù. Töø hình thöùc hoaït ñoäng thanh tra theo ñoaøn, ñoåi môùi baèng vieäc phaùt phieáu kieåm tra phaùp luaät lao ñoäng taïi DN. Ngoaøi öu ñieåm laø kieåm soaùt vieäc thöïc hieän phaùp luaät lao ñoäng ñoái vôùi soá lôùn doanh nghiệp maø khoâng caàn tröïc tieáp thanh tra taïi cô sôû maø coøn taùc duïng tuyeân truyeàn phoå bieán phaùp luaät lao ñoäng saâu roäng ñeán moãi NLÑ vaø NSDLÑ, phaùt hieän vaø xöû lyù kòp thôøi những tröôøng hôïp vi phaïm, hôn nöõa coøn naâng cao tính töï chòu traùch nhieäm cuûa moãi DN ñoái vôùi caùn boä coâng nhaân vieân trong quaù trình lao ñoäng saûn xuaát. Qua ñoù, phaân tích keát quaû vaø gôûi phieáu kieán nghò ñeán töøng doanh nghiệp, kòp thôøi chaán chænh caùc vi phaïm, tö vaán vaø höôùng daãn phaùp luaät lao ñoäng cho DN; cuõng nhö taäp trung caùc DN khoâng chaáp haønh vieäc töï kieåm tra hoaëc caùc cô sôû coù nhieàu sai phaïm ñeå xöû lyù theo phaùp luaät. Ngoaøi ra, thanh tra lao ñoäng coøn toå chöùc ñaøo taïo, huaán luyeän cho chuû DN veà quaûn lyù ruûi ro trong saûn xuaát vaø toå chöùc trieån khai coâng taùc baûo hoä lao ñoäng, an toaøn veä sinh lao ñoäng trong caùc doanh nghiệp. 3. Duy trì vaø naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng giaùm saùt. ÔÛ caùc KCN, Ban Quaûn lyù caùc khu coâng nghieäp Bình Döông vaø VSIP thöôøng xuyeân phoái hôïp vôùi Phoøng Lao ñoäng vaø thöông binh xaõ hoäi, Lieân ñoaøn Lao ñoäng huyeän vaø caùc coâng ñoaøn cô sôû cuûa doanh nghieäp ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi caùc KCN trong kieåm tra, giaùm saùt, ñaëc bieät höôùng daãn cho chuû doanh nghiệp, caùn boä phuï traùch lao ñoäng tieàn löông vaø caùn boä coâng ñoaøn caùch phaùt hieän kòp thôøi vaø xöû lyù caùc tình huoáng khi coù tranh chaáp. Ñieàu quan troïng laø phaûi thöôøng xuyeân ruùt kinh nghieäm cho caùc cuoäc giaùm saùt thaät söï coù hieäu quaû, naém baét ñöôïc tình hình maø khoâng aûnh höôûng ñeán tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa DN. Coù nhö vaäy thì hoaït ñoäng giaùm saùt môùi thaät söï goùp phaàn ñöa caùc chính saùch phaùp luaät vaøo thöïc tieãn, ñoàng thôøi giuùp cô quan höõu traùch nhìn ra caùc khieám khuyeát ñeå ñieàu chænh vaø hoaøn thieän caùc chính saùch vó moâ phuø hôïp thöïc teá. Cuûng coá vaø thöïc hieän hieäu quaû cô cheá ba beân ôû tænh Bình Döông Theo Toå chöùc Lao ñoäng Theá giôùi (ILO – International Labour Organization). Ñoái thoaïi xaõ hoäi vöøa laø caùch ñeå xaây döïng quan heä lao ñoäng laønh maïnh (thoâng qua trao ñoåi thoâng tin, tham vaán vaø ñaøm phaùn giöõa NLÑ vaø NSDLÑ) vöøa laø muïc tieâu cuûa quaù trình taïo döïng quan heä lao ñoäng (taïo ra cô cheá daân chuû cho caùc beân tham gia). Ñoái thoaïi xaõ hoäi caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän ôû caùc caáp ñeå ñaùp öùng vaán ñeà naûy sinh ôû moãi caáp. Theo ñoù, caên cöù vaøo yeâu caàu thöïc teá, phaûi coù söï tham gia cuûa ngöôøi ñaïi dieän NLÑ (toå chöùc coâng ñoaøn) vaø NSDLÑ (quan heä hai beân); hoaëc caùc sôû, ngaønh chuyeân moân, ñaïi dieän cho NLÑ vaø NSDLÑ (quan heä ba beân). Ñoái thoaïi chæ thaønh coâng khi caùc beân toân troïng vaø tin töôûng laãn nhau. Ñeå quan heä lao ñoäng laønh maïnh vaø beàn vöõng thì nhaát thieát phaûi xaây döïng vaø hoaøn thieän cô cheá ba beân. Coù nhö vaäy, quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp, chính ñaùng cuûa caùc beân coù lieân quan môùi ñöôïc baûo veä moät caùch coù hieäu quaû. Neáu nhö ôû caáp DN chæ coù söï hieän dieän cuûa cô cheá hai beân, thì ôû caáp cao hôn: tænh, huyeän – thò thì coù cô cheá ba beân. Nhu caàu khaùch quan veà dung hoaø vaø ñieàu tieát lôïi ích giöõa caùc beân vôùi Nhaø nöôùc daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa cô cheá naøy. Theo ñoù laõnh ñaïo Nhaø nöôùc ñòa phöông; ñaïi dieän NSDLÑ vaø ñaïi dieän NLÑ cuøng nhau trao ñoåi, thaûo luaän, baøn baïc, ñoùng goùp yù kieán nhaèm giaûi quyeát phuø hôïp vaø hieäu quaû moïi vaán ñeà veà lao ñoäng – xaõ hoäi, ñaûm baûo lôïi ích cuûa caùc beân trong söï oån ñònh beàn vöõng, haøi hoaø. ÔÛ Vieät Nam, cô cheá ba beân ñaõ ñöôïc noùi tôùi trong Boä Luaät Lao ñoäng sửa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Boä Luaät Lao ñoäng ngaøy 02/4/2002, ñöôïc quy ñònh döôùi nhieàu hình thöùc tham khaûo yù kieán khaùc (ñieàu 56, 57, 123); caùc beân tham khaûo vaø cuøng quyeát ñònh (ñieàu 10, 45, 54, 156). Ñaëc bieät, söï tham gia ba beân trong giaûi quyeát tranh chaáp lao ñoäng. Nghò ñònh 145/2004 của Chính phuû ngaøy 14/7/2004 laø cô sôû phaùp lyù cuûa hoaït ñoäng cô cheá ba beân. Vaán ñeà laø aùp duïng cô cheá naøy vaøo töøng ñòa phöông cuï theå nhö theá naøo ñeå taïo neân vaø duy trì ñöôïc moái quan heä daân chuû vaø bình ñaúng thöïc söï, ñeå phaùp luaät coù tính khaû thi, haïn cheá ñöôïc maâu thuaãn vaø ñieàu tieát haøi hoaø caùc lôïi ích khaùc nhau trong quan heä lao ñoäng. Cô cheá ba beân ñöôïc ILO ñaùnh giaù raát cao vaø coi ñoù laø cô cheá höõu hieäu nhaát ñeå ñieàu chænh quan heä lao ñoäng. ÔÛ tænh Bình Döông, vieäc toå chöùc caùc cuoäc gaëp maët ñoái thoaïi ba beân giöõa laõnh ñaïo UBND Tænh, huyeän; NLÑ; NSDLÑ ñöôïc thöïc hieän khi coù vaán ñeà veà tranh chaáp lao ñoäng, những yeâu caàu chính ñaùng cuûa NLÑ kieán nghò chuû DN giaûi quyeát, töø ñoù haïn cheá thaáp nhaát caùc cuoäc ñình coâng traùi phaùp luaät. Chöông trình naøy caàn ñöôïc laõnh ñaïo tænh giao cho Lieân ñoaøn Lao ñoäng Tænh, huyeän; Sôû vaø Phoøng Lao ñoäng, Thöông binh vaø Xaõ hoäi xaây döïng keá hoaïch khoâng chæ khi coù vaán ñeà tranh chaáp lao ñoäng maø haøng naêm ñònh kyø phoái hôïp toå chöùc caùc cuoäc gaëp maët ñoái thoaïi ba beân, töø ñoù Nhaø nöôùc Tænh naém baét taâm tö nguyeän voïng cuûa caùc beân tham gia LÑ töø ñoù coù söï giuùp ñôõ thieát thöïc ñeå DN phaùt trieån. Toùm laïi, ñeå thöïc hieän ñöôïc vieäc xaây döïng hoaøn thieän caùc chính saùch ñoái vôùi NLÑ. Caùc Sôû ban ngaønh chöùc naêng nhö Sôû Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi, Ban quaûn lyù caùc KCN, Lieân ñoaøn lao ñoäng Bình Döông thöôøng xuyeân raø soaùt heä thoáng phaùp luaät coù lieân quan ñeán quan heä lao ñoäng trong khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Neáu khoâng phuø hôïp thuoäc thaåm quyeàn thì loaïi boû nhöõng vaên baûn khoâng coøn phuø hôïp, söûa ñoåi boå sung cho phuø hôïp, caàn thieát thì ban haønh vaên baûn môùi. Neáu quaù thaåm quyeàn thì ñeà xuaát leân caáp treân giaûi quyeát. KEÁT LUAÄN Quan heä lao ñoäng trong khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Dương, laø vaán ñeà caàn thieát vaø caáp baùch coù yù nghóa to lôùn veà caû maët lyù luaän cuõng nhö thöïc tieãn, luoân laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa ngöôøi söû duïng lao ñoäng vaø ngöôøi lao ñoäng. Giaûi quyeát toát moái quan heä naøy, cuõng laø moät yeáu toá quan troïng ñeå thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Dương, ñeå goùp phaàn taêng tröôûng kinh teá trong quaù trình coâng nghieäp hoaù vaø hieän ñaïi hoaù, taêng thu ngaân saùch, taêng kim ngaïch xuaát khaåu, goùp phaàn giaûi quyeát vaán ñeà lao ñoäng vaø chuyeån dòch cô caáu kinh tế trong xu theá hoäi nhaäp cuûa neàn kinh tế toaøn caàu ôû ñòa phöông. Veà maët lyù luaän, luaän aùn ñaõ neâu ra ñöôïc caùc khaùi nieäm veà quan heä giöõa tö baûn vaø lao ñoäng laøm thueâ trong chuû nghóa tö baûn, caùc ñieàu kieän ñeå phaùt trieån moái quan heä lao ñoäng. Noäi dung ñaõ phaân tích caùc lôïi ích, caùc daïng thu nhaäp vaø phaân phoái thu nhaäp giöõa nhaø ñaàu tö, Nhaø nöôùc vaø cuûa ngöôøi lao ñoäng trong thôøi kyø quaù ñoä hieän nay ôû nöôùc ta noùi chung vaø cuûa tænh Bình Dương noùi rieâng. Quan heä lao ñoäng voán dó laø taäp hôïp caùc quan heä ñan xen vôùi nhau treân nhieàu lónh vöïc vaø theå hieän thoâng qua nhieàu noäi dung. Vieäc nghieân cöùu caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán lôïi ích trong quan heä lao ñoäng veà: kinh teá; chính trò, phaùp lyù; ñôøi soáng taäp quaùn, taâm lyù, vaên hoaù tinh thaàn. Khaúng ñònh vò trí, vai troø cuûa moái quan heä lao ñoäng trong vieäc phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi. Ñoù chính laø ñoäng löïc cô baûn ñeå taêng naêng suaát lao ñoäng, nhaân toá quan troïng hình thaønh con ngöôøi môùi coù ñuû taøi naêng vaø ñaïo ñöùc ñeå xaây döïng vaø laøm chuû xaõ hoäi giaøu coù, daân chuû, coâng baèng, vaên minh. Phaân tích vaø nhaän xeùt veà thöïc traïng quan heä lao ñoäng trong khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Dương, thoâng qua caùc soá lieäu toång keát cuûa caùc sôû ban ngaønh lieân quan coâng boá trong trong thôøi ñieåm töø 2001 ñeán cuoái naêm 2006. Ngoaøi ra taùc giaû coøn caäp nhaät soá lieäu, thoâng tin lieân quan ñeán luaän aùn qua vaên baûn phaùp qui cuûa Nhaø nöôùc, taïp chí chuyeân ngaønh. Tìm hieåu caùc yeáu toá chuû yeáu aûnh höôûng ñeán quan heä lao ñoäng ôû Việt Nam noùi chung vaø cuûa Tænh noùi rieâng thôøi gian qua, lyù giaûi caùc nguyeân nhaân daãn ñeán tình hình vi phaïm phaùp luaät lao ñoäng keùo daøi, tranh chaáp lao ñoäng vaø ñình coâng ngaøy caøng taêng, gaây toån thaát ñaùng keå cho neàn kinh teá vaø caû xaõ hoäi. Qua ñoù, noäi dung cuõng ñaõ nghieân cöùu phaân tích thaáy ñöôïc quan heä nhaân quaû, giaûi thích ñöôïc lyù do khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong caùc khu coâng nghieäp ñöôïc höôûng löông cao hôn caùc khu vöïc khaùc laïi coù tranh chaáp lao ñoäng, ñình laõn coâng coù taàn suaát vôùi soá löôïng ngöôøi tham gia ngaøy caøng cao. Xaùc ñònh nhöõng xu höôùng aûnh höôûng ñeán quan heä lao ñoäng trong khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Dương trong thôøi gian tôùi. Qua ñoù thaáy ñöôïc thöû thaùch tröôùc maét do coù khoaûng caùch roõ reät giöõa yeâu caàu cuûa tình hình môùi vaø thöïc traïng quan heä lao ñoäng hieän nay ôû ñòa phöông. Treân cô sôû ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp thích hôïp nhaèm hoaøn thieän moái quan heä lao ñoäng trong caùc doanh nghieäp trong khu vöïc naøy. Heä thoáng giaûi phaùp ñöôïc chia laøm ba nhoùm: - Caùc giaûi phaùp ôû taàm vó moâ, thuoäc veà traùch nhieäm cuûa Nhaø nöôùc, Boä Lao ñoäng – Thöông binh – Xaõ hoäi vaø caùc cô quan quaûn lyù lao ñoäng thuoäc Sôû Ban Ngaønh caáp döôùi. - Caùc giaûi phaùp veà phía toå chöùc coâng ñoaøn chuû yeáu laø coâng ñoaøn caáp cô sôû. - Caùc giaûi phaùp thuoäc veà traùch nhieäm cuûa doanh nghieäp – ngöôøi söû duïng lao ñoäng. Cuoái cuøng neâu leân moät soá kieán nghò vôùi Nhaø nöôùc tænh Bình Dương nhaèm xaây döïng beàn vöõng moái quan heä naøy, ñieàu kieän ñeå thu huùt nguoàn nhaân löïc caàn thieát trong giai ñoaïn phaùt trieån kinh tế ñòa phöông. DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU Baûng 2.1: Lôïi nhuaän vaø doanh thu cuûa doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi caùc khu coâng nghieäp Bình Döông. Baûng 2.2: Soá vuï tranh chaáp ñình laõn coâng töø naêm 2001-2006. Baûng 2.3: Trình ñoä vaên hoaù chuyeân moân cuûa ngöôøi lao ñoäng trong doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi caùc khu coâng nghieäp Bình Döông. Baûng 2.4: Khoù khaên cuûa toå chöùc coâng ñoaøn. Baûng 3.1: Doanh nghieäp khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi tænh Bình Döông. Baûng 3.2: Ñaøo taïo ngheà cho coâng nhaân töø naêm 2001-2006. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù VII (1991), nhaø xuaát baûn chính trò quoác gia, Haø Noäi. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IX (2001), nhaø xuaát baûn Söï thaät, Haø Noäi. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù X (2006), nhaø xuaát baûn Chính trò quoác gia, Haø Noäi. Nghò ñònh cuûa Chính phuû soá 118/NÑ-CP (15/9/2005), Ñieàu chænh möùc löông toái thieåu chung. Nghò ñònh cuûa Chính phuû soá 168/2007/NÑ-CP (16/11/2007), Quy ñònh veà möùc löông toái thieåu vuøng ñoái vôùi lao ñoäng Vieät Nam laøm vieäc cho doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, cô quan toå chöùc nöôùc ngoaøi, toå chöùc quoác teá vaø caù nhaân ngöôøi nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam,. Boä Lao ñoäng - Thöông binh vaø Xaõ hoäi - toå chöùc Lao ñoäng quoác teá ILO (2001), Taøi lieäu hoäi thaûo "Veà vaán ñeà ñoåi môùi chính saùch tieàn löông ôû Vieät Nam". Boä Lao ñoäng - Thöông binh vaø Xaõ hoäi (2001), Soá lieäu thoáng keâ lao ñoäng thöông binh xaõ hoäi ôû Vieät Nam 1996 -2000, nhaø xuaát baûn Lao ñoäng - Xaõ hoäi, Haø Noäi. Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo (2002), Giaùo trình Kinh teá chính trò Maùc - Leânin (khoái ngaønh Kinh teá), nhaø xuaát baûn chính trò quoác gia Haø Noäi. Lyù Baân (1999), Lyù luaän chung veà phaân phoái xaõ hoäi chuû nghóa, nhaø xuaát baûn Chính trò quoác gia Haø Noäi. Caùc Maùc vaø Aênghen (1994), toaøn taäp, taäp 25, nhaø xuaát baûn Chính trò quoác gia Haø Noäi. Phaïm Ñöùc Thaønh vaø Mai Ñöùc Chaùnh (1998), Giaùo trình kinh teá lao ñoäng, nhaø xuaát baûn Lao ñoäng - Xaõ hoäi, Haø Noäi. Toång cuïc thoáng keâ (2002), Soá lieäu ñieàu tra möùc soáng daân cö Vieät Nam 2000-2001, nhaø xuaát baûn thoáng keâ Haø Noäi. Traàn Baïch Ñaèng (2002), Caûi caùch cheá ñoä tieàn löông, Kinh teá Saøi Goøn, Soá 50 vaø 51. Nguyeãn AÙi Ñoaøn (02-2000), Lao ñoäng tieàn löông vaø söï phaùt trieån kinh teá, Nghieân cöùu kinh teá, Soá 261. Leâ Xuaân Ñình (12-2001), Maáy suy nghó veà tieáp tuïc hoaøn thieän chính saùch tieàn löông, Taïp chí Coäng saûn, Soá 24. Th.s Nguyeãn Lan Höông (2001), Tieàn löông toái thieåu trong neàn kinh teá thò tröôøng, Lao ñoäng vaø xaõ hoäi, Soá 11. PGS.TS Nguyeãn Thò Caønh (2005), Thò tröôøng lao ñoäng TP.HCM trong quaù trình chuyeån ñoåi ngaønh kinh teá, Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc Quoác gia TP.HCM. TSKH. Phaïm Ñöùc Chính (2005), Thò tröôøng lao ñoäng – cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn ôû Vieät Nam, Nhaø xuaát baûn Chính trò Quoác gia. Khoa Kinh teá Phaùt trieån (1999), tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Quoác daân, Kinh teá phaùt trieån, taäp 2, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ Haø Noäi. Cuïc Thoáng keâ Bình Döông (2005), Soá lieäu thoáng keâ lao ñoäng trong caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Döông, nieâm giaùm thoáng keâ 2006. Lieân ñoaøn Lao ñoäng tænh Bình Döông (2006), Toång keát naêm 2006 vaø phöông höôùng naêm 2007, Baùo caùo. Lieân ñoaøn Lao ñoäng tænh Bình Döông (2006), Tình hình tranh chaáp lao ñoäng taäp theå vaø ñình coâng – keát quaû, nguyeân nhaân, kieán nghò vaø giaûi phaùp töø naêm 1995 ñeán naêm 2006, Baùo caùo toång hôïp. Lieân ñoaøn Lao ñoäng tænh Bình Döông (2007), Tình hình tranh chaáp lao ñoäng taäp theå vaø ñình coâng 10 thaùng ñaàu naêm 2007, Baùo caùo. Ban Quaûn lyù caùc khu Coâng nghieäp tænh Bình Döông (2006), Baùo caùo naêm 2006 vaø Phöông höôùng nhieäm vuï naêm 2007, Baùo caùo. Ban Quaûn lyù caùc khu Coâng nghieäp tænh Bình Döông (2006), Hoaït doäng cuûa caùc nhaø daàu tö coù voán nöôùc ngoaøi 2006, Baùo caùo. Sôû Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi tænh Bình Dương (2006), Toång keát naêm 2006 vaø keá hoaïch coâng taùc naêm 2007, Baùo caùo. MUÏC LUÏC ._.