Quan hệ kinh tế, thương mại Việt Nam–Hàn quốc trong xu thế hội nhập hiện nay

Ch­¬ng I: Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vµ chÝnh s¸ch quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay I. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ 1. Kh¸i niÖm quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ Ngay tõ lóc míi xuÊt hiÖn, con ng­êi ®· lu«n cã nhu cÇu trao ®æi víi nhau ®Ó tån t¹i. Khi x· héi loµi ng­êi ph¸t triÓn lªn nh÷ng cÊp ®é cao h¬n, cïng víi sù ra ®êi cña bé téc, lµng x·, nhµ n­íc, nhu cÇu trao ®æi ®ã cµng ®­îc më réng. Sù trao ®æi kh«ng chØ dõng l¹i gi÷a c¸ nh©n nµy víi c¸ nh©n kh¸c mµ ®· ph¸t triÓn thµnh mèi quan hÖ tuú thuéc vµ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia. Trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay, mèi quan hÖ ®ã chÝnh lµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®­îc hiÓu lµ tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ vËt chÊt, tµi chÝnh cã liªn quan ®Õn tÊt c¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt diÔn ra gi÷a c¸c quèc gia vµ gi÷a c¸c quèc gia víi c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ. C¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ diÔn ra d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, chñ yÕu bao gåm: Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vÒ trao ®æi hµng ho¸ (hay cßn gäi lµ mËu dÞch quèc tÕ): lµ mét h×nh thøc quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ chñ yÕu, trong ®ã diÔn ra viÖc di chuyÓn hµng ho¸ tõ n­íc nµy sang n­íc kh¸c. Di chuyÓn hµng ho¸ quèc tÕ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua h×nh thøc bu«n b¸n quèc tÕ. Trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, ng­êi ta th­êng chia hµng ho¸ trao ®æi gi÷a c¸c n­íc thµnh hai nhãm: hµng ho¸ h÷u h×nh vµ hµng ho¸ v« h×nh. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vÒ di chuyÓn vèn ®Çu t­ (hay cßn gäi lµ ®Çu t­ quèc tÕ): §Çu t­ quèc tÕ lµ hiÖn t­îng di chuyÓn c¸c ph­¬ng tiÖn ®Çu t­ tõ n­íc nµy sang n­íc kh¸c nh»m thu lîi nhuËn. §Çu t­ quèc tÕ thùc chÊt lµ di chuyÓn c¸c yÕu tè s¶n xuÊt trªn qui m« toµn thÕ giíi. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vÒ di chuyÓn søc lao ®éng: lµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong ®ã diÔn ra viÖc di chuyÓn søc lao ®éng tõ n­íc nµy sang n­íc kh¸c trªn ph¹m vi thÕ giíi. Di chuyÓn quèc tÕ søc lao ®éng ®­îc coi nh­ di chuyÓn hµng ho¸ quèc tÕ, nh­ng ®ã lµ lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt - hµng ho¸ søc lao ®éng, trªn thÞ tr­êng ®Æc biÖt - thÞ tr­êng søc lao ®éng. Lo¹i quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nµy dÉn ®Õn viÖc di d©n trªn ph¹m vi thÕ giíi. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong lÜnh vùc khoa häc c«ng nghÖ: Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay h×nh thøc nµy ®­îc thÓ hiÖn phæ biÕn d­íi d¹ng chuyÓn giao c«ng nghÖ: bu«n b¸n Licence, Know - how, Engineering… Quan hÖ tiÒn tÖ quèc tÕ: lµ mét lo¹i quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong ®ã diÔn ra sù di chuyÓn c¸c ph­¬ng tiÖn tiÒn tÖ tõ n­íc nµy sang n­íc kh¸c trªn qui m« quèc tÕ nh»m ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn c¸c quan hÖ bu«n b¸n, ®Çu t­. TiÒn tÖ víi chøc n¨ng tiÒn tÖ thÕ giíi lµm trung gian cho c¸c quan hÖ hµng ho¸, di chuyÓn vèn còng nh­ c¸c quan hÖ kh¸c vµ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c quan hÖ nµy. 2. Vai trß cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ Trong hÖ thèng kinh tÕ thÕ giíi, mçi quèc gia kh«ng thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn mµ kh«ng cã mèi quan hÖ trao ®æi víi quèc gia kh¸c. §iÒu nµy cµng cã ý nghÜa trong bèi c¶nh kinh tÕ hiÖn nay, khi toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ vµ trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu ®èi víi mäi quèc gia. Do ®ã quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ lu«n gi÷ mét vai trß quan träng trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña mçi n­íc. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®­îc xem nh­ mét biÖn ph¸p nh»m bæ sung nguån lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc. Më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i sÏ gióp c¸c quèc gia tiÕp thu vèn vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng n¨ng ®éng, t¨ng tr­ëng víi tèc ®é cao. §iÒu nµy ®Æc biÖt cã ý nghÜa ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn khi mµ nÒn kinh tÕ cßn nghÌo, tr×nh ®é ph¸t triÓn cßn thÊp. Vèn vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i gióp c¸c quèc gia nµy n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt trong n­íc, gãp phÇn rót ng¾n c¸ch biÖt vÒ kinh tÕ víi c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã, thÞ tr­êng néi ®Þa cña mét n­íc th­êng chËt hÑp, kh«ng ®ñ ®Ó ®¶m b¶o ph¸t triÓn nÒn c«ng nghÖ víi quy m« s¶n xuÊt hµng lo¹t. §iÒu nµy cho thÊy chØ cã më réng ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i míi kh¾c phôc ®­îc h¹n chÕ trªn. T¨ng c­êng quan hÖ víi c¸c n­íc gióp më réng thÞ tr­êng tiªu thô, gãp phÇn t¨ng thu ngo¹i tÖ ®ång thêi thóc ®Èy s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn. H¬n n÷a, viÖc më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cßn gióp khai th¸c triÖt ®Ó c¸c thÕ m¹nh cña mçi n­íc, n©ng cao ®êi sèng ng­êi d©n, t¹o ®iÒu kiÖn cñng cè hoµ b×nh, æn ®Þnh. Riªng ®èi víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i t¹o thuËn lîi cho viÖc bµnh tr­íng nhanh chãng søc m¹nh kinh tÕ cña c¸c n­íc nh­: t×m kiÕm thÞ tr­êng míi ®Ó gi¶i quyÕt khñng ho¶ng thõa cña hµng ho¸; t×m kiÕm n¬i ®Çu t­ thuËn lîi h¬n, ®em l¹i lîi nhuËn cao h¬n; gi¶m ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt do tËn dông ®­îc nguån lao ®éng vµ tµi nguyªn rÎ ë c¸c n­íc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn. II. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ lµ bé phËn cèt lâi t¹o nªn tÝnh h÷u c¬ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, nhê ®ã mµ c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia cã thÓ liªn kÕt víi nhau thµnh mét thÓ thèng nhÊt. Do ®ã, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ chÝnh lµ sù ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi mµ ë ®ã nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia phô thuéc vµ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau. ChÝnh v× vËy mµ ë mçi giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh. 1. Trong giai ®o¹n ®Çu, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang ë thêi k× Chñ nghÜa t­ b¶n tù do c¹nh tranh, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ tõ chç sö dông nh÷ng kh¸c biÖt vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®· ph¸t triÓn thµnh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ t­ b¶n chñ nghÜa ®­îc thùc hiÖn th«ng qua bu«n b¸n quèc tÕ. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña lùc l­îng s¶n xuÊt ë mét sè n­íc dÉn tíi nhu cÇu më réng thÞ tr­êng vµ n¬i tiªu thô hµng ho¸ nh»m thu lîi nhuËn. §ång thêi, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ t­ b¶n chñ nghÜa lµm t¨ng nhanh sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu cña chñ nghÜa t­ b¶n, lµm s©u s¾c thªm sù c¸ch biÖt tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a mét nhãm nhá c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn víi phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi. Do ®ã, quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong giai ®o¹n nµy th­êng chØ diÔn ra gi÷a mét sè n­íc t­ b¶n. 2. Giai ®o¹n ph¸t triÓn thø hai, b¾t ®Çu tõ cuèi thÕ kØ 19, nÒn kinh tÕ thÕ giíi chuyÓn sang thêi k× Chñ nghÜa ®Õ quèc. Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ thêi kú nµy ®­îc biÓu hiÖn tr­íc hÕt b»ng sù thèng trÞ thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc cña c¸c liªn minh ®éc quyÒn m¹nh nhÊt trªn thÕ giíi. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong giai ®o¹n nµy do ®ã lµ sù liªn minh gi÷a c¸c nhµ t­ b¶n dùa trªn sù ph©n chia thÕ giíi vÒ mÆt kinh tÕ, lµ liªn minh chÝnh trÞ gi÷a c¸c nhµ n­íc víi nhau dùa trªn viÖc ph©n chia l·nh thæ thÕ giíi. Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã còng song song tån t¹i mèi quan hÖ gi÷a chÝnh quèc vµ thuéc ®Þa. C¸c quan hÖ thùc d©n nµy ®· khiÕn cho c¸c c­êng quèc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn liªn hÖ chÆt chÏ víi l·nh thæ h¶i ngo¹i réng lín mµ ë ®ã tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt cßn rÊt thÊp vµ quan hÖ s¶n xuÊt nµy cßn mang tÝnh chÊt cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. Do ®ã, nÐt næi bËt cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong thêi k× nµy lµ xuÊt khÈu t­ b¶n tõ chÝnh quèc vµo thuéc ®Þa. Trong c¸c n­íc t­ b¶n c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, qu¸ tr×nh tËp trung s¶n xuÊt vµo tay c¸c tæ chøc ®éc quyÒn diÔn ra m¹nh mÏ, g¾n liÒn víi viÖc t¨ng nhanh tÝch luü t­ b¶n vµ n¨ng suÊt lao ®éng. S¶n xuÊt c«ng nghiÖp t¨ng lªn nhanh chãng. Ng­îc l¹i, ë mét sè n­íc thuéc ®Þa vµ phô thuéc l¹i diÔn ra qu¸ tr×nh l¹c hËu vµ ngõng trÖ vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ. §©y chÝnh lµ h×nh thøc ®Æc tr­ng cña m©u thuÉn gi÷a t­ b¶n vµ lao ®éng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. §ång thêi, m©u thuÉn gi÷a c¸c c­êng quèc trong viÖc ch¹y ®ua theo lîi nhuËn tèi ®a vµ c¹nh tranh giµnh sù thèng trÞ thÞ tr­êng thÕ giíi ngµy cµng gay g¾t. 3. Giai ®o¹n thø ba cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®­îc ®¸nh dÊu b»ng sù th¾ng lîi cña cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa Th¸ng M­êi vµ sù xuÊt hiÖn mét nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa ®Çu tiªn trªn thÕ giíi. Sù th¾ng lîi nµy vµ sù h×nh thµnh cña nhµ n­íc c«ng n«ng t¸ch khái hÖ thèng thÕ giíi t­ b¶n chñ nghÜa dÉn ®Õn sù ph¸ vì nÒn kinh tÕ thÕ giíi chñ nghÜa t­ b¶n thèng nhÊt. Trªn thÕ giíi, bªn c¹nh hÖ thèng kinh tÕ thÕ giíi t­ b¶n chñ nghÜa ®· tån t¹i lo¹i h×nh kinh tÕ - x· héi x· héi chñ nghÜa, trong ®ã nÒn kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn theo nh÷ng quy luËt hoµn toµn kh¸c víi quy luËt cña chñ nghÜa t­ b¶n. Trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, bªn c¹nh quan hÖ gi÷a c¸c n­íc trong hÖ thèng kinh tÕ thÕ giíi t­ b¶n chñ nghÜa, ®· xuÊt hiÖn quan hÖ gi÷a mét bªn lµ Liªn X« víi bªn kia lµ thÕ giíi t­ b¶n víi quy m« h¹n chÕ. C¸c quan hÖ nµy chñ yÕu lµ quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ gi÷a c¸c chñ thÓ b×nh ®¼ng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Giai ®o¹n ph¸t triÓn nµy cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi kÐo dµi ®Õn sau ®¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø II, khi mµ trªn thÕ giíi ngoµi Liªn X« cßn xuÊt hiÖn hµng lo¹t c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa kh¸c ë ch©u ©u vµ ch©u ¸ h×nh thµnh nªn hÖ thèng x· héi chñ nghÜa thÕ giíi vµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi x· héi chñ nghÜa. Trong ph¹m vi kinh tÕ thÕ giíi tån t¹i hai hÖ thèng ®èi lËp: x· héi chñ nghÜa vµ t­ b¶n chñ nghÜa. Mçi hÖ thèng kinh tÕ ®Òu ph¸t triÓn theo nh÷ng quy luËt riªng cña m×nh vµ c¬ cÊu kinh tÕ x· héi bªn trong cña nã hoµn toµn kh¸c nhau. Song, ®ång thêi gi÷a hai hÖ thèng cßn tån t¹i nh÷ng quan hÖ lÉn nhau vµ c¶ hai hÖ thèng ®Òu tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ quèc tÕ vµ bu«n b¸n quèc tÕ nh­ nh÷ng b¹n hµng b×nh ®¼ng. C¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong giai ®o¹n nµy ph¸t triÓn hÕt søc phøc t¹p. Mçi hÖ thèng kinh tÕ ®Òu cã kiÓu quan hÖ riªng cña m×nh, vÒ b¶n chÊt nã ®­îc x¸c lËp trªn nh÷ng nguyªn t¾c hoµn toµn ®èi lËp nhau. Trong hÖ thèng kinh tÕ thÕ giíi t­ b¶n chñ nghÜa, hÖ thèng thuéc ®Þa cña chñ nghÜa ®Õ quèc dÇn dÇn ®­îc xo¸ bá vµ ®· h×nh thµnh c¸c n­íc míi ®éc lËp - c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. M©u thuÉn gi÷a chÝnh quèc vµ thuéc ®Þa chuyÓn thµnh m©u thuÉn gi÷a c¸c n­íc t­ b¶n c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §ång thêi nh÷ng m©u thuÉn lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc ®Õ quèc chñ nghÜa còng ngµy cµng thªm gay g¾t vµ triÒn miªn. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· ®Èy chñ nghÜa t­ b¶n vµo cuéc tæng khñng ho¶ng ngµy cµng s©u s¾c. Bªn c¹nh ®ã ®Þa vÞ kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng ®­îc cñng cè vµ sù ph¸t triÓn cña nã cã ¶nh h­ëng kh«ng nh÷ng ®Õn sù tån t¹i cña hÖ thèng thÕ giíi t­ b¶n chñ nghÜa mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn c¸c quan hÖ kinh tÕ nãi chung. Trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ë giai ®o¹n nµy, m©u thuÉn c¬ b¶n còng lµ m©u thuÉn gi÷a chñ nghÜa t­ b¶n vµ chñ nghÜa x· héi ®­îc biÓu hiÖn b»ng cuéc ®Êu tranh kinh tÕ gi÷a hai hÖ thèng. 4. Giai ®o¹n hiÖn ®¹i cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ giai ®o¹n mµ ë ®ã c¸c nhãm n­íc trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®­îc h×nh thµnh chñ yÕu dùa vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ khu vùc ®Þa lý. Mét thÕ giíi ®a cùc ®ang h×nh thµnh. Sau khi Liªn X« vµ céng ®ång x· héi chñ nghÜa ch©u ©u tan r·, c¸c c­êng quèc ph­¬ng t©y trë thµnh nh÷ng thÕ lùc chñ yÕu chi phèi côc diÖn kinh tÕ - chÝnh trÞ thÕ giíi. Tû träng c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp thÕ giíi chØ chiÕm mét phÇn nhá, 2/3 quan hÖ bu«n b¸n quèc tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn g¾n víi c¸c n­íc ph¸t triÓn, chØ 1/3 cßn l¹i lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn víi nhau; 95% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi xuÊt ph¸t tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn, trong sè ®ã chØ cã 1/4 ®i vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn phÇn cßn l¹i tËp trung chñ yÕu vµo c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong thÕ so s¸nh lùc l­îng kh«ng cã lîi, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lu«n t×m c¸ch v­¬n lªn ®Ó h¹n chÕ thiÖt thßi cña kÎ yÕu. NhiÒu n­íc §«ng ¸ ®· ph¸t huy tinh thÇn ®éc lËp, tù chñ vµ s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch, nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp nhê ®ã ®· duy tr× ®­îc nhÞp t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ. Do nhÞp ®é t¨ng tr­ëng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung nhÝch lªn trong khi nhÞp ®é t¨ng tr­ëng ë c¸c n­íc ph¸t triÓn hÇu nh­ dËm ch©n t¹i chç, c¸c n­íc ph¸t triÓn cã xu h­íng b¸m chÆt h¬n, thËm chÝ t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p o Ðp ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó gi÷ v÷ng lîi thÕ so s¸nh cña m×nh trong quan hÖ hîp t¸c. §ång thêi c¹nh tranh vµ m©u thuÉn gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn gay g¾t lªn thªm. Tõ t×nh h×nh trªn, xu h­íng khu vùc ho¸ trong c¸c n­íc ph¸t triÓn còng nh­ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ nh»m t¨ng c­êng lîi thÕ cña mçi nhãm n­íc trong hîp t¸c víi c¸c n­íc ngoµi khu vùc vµ thùc tÕ cho thÊy qu¸ tr×nh nµy ®ang diÔn ra víi quy m« ngµy cµng lín, víi mét tèc ®é ngµy cµng cao trong tÊt c¶ mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi nh­ bu«n b¸n, tæ chøc s¶n xuÊt, nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ còng nh­ c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc ®µo t¹o, v¨n ho¸, lèi sèng… HiÖn nay trªn thÕ giíi ®· h×nh thµnh nhiÒu liªn kÕt khu vùc nh­ Liªn minh ch©u ©u (EU), HiÖp héi th­¬ng m¹i tù do B¾c Mü (NAFTA), Nhãm c¸c n­íc ph¸t triÓn (G7), DiÔn ®µn kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC), HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN)…Tuy nhiªn do xu h­íng, xu thÕ chung cña khu vùc ho¸ sÏ kh«ng thÓ sèng nÕu t¸ch rêi hoÆc ®i ng­îc l¹i víi toµn cÇu ho¸ trong hîp t¸c kinh tÕ. §iÒu ®ã lµ do c¸c vÊn ®Ò toµn cÇu ho¸ ngµy cµng trë nªn gay g¾t nh­ vÊn chiÕn tranh vµ hoµ b×nh, ®Ò l­¬ng thùc, vÊn ®Ò m«i tr­êng sinh th¸i, vÊn ®Ò d©n sè…trong ®ã næi cém nhÊt hiÖn nay lµ vÊn ®Ò chèng khñng bè trªn toµn thÕ giíi. Vô khñng bè kinh hoµng diÔn ra trªn ®Êt Mü ngµy 11/9/2001 míi ®©y lµ mét minh chøng ®iÓn h×nh cho tÝnh tÊt yÕu cña hîp t¸c toµn cÇu. Gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi nhau, mét mÆt cã nhu cÇu liªn kÕt tù nhiªn gi÷a nh÷ng ng­êi ®ång c¶nh, mÆt kh¸c do nhu vÒ vèn ngµy cµng t¨ng trong khi tû träng FDI vµo c¸c n­íc nµy kh«ng t¨ng hoÆc ngµy cµng gi¶m, sù c¹nh tranh ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ ngµy cµng gay g¾t h¬n. C¸c nguån viÖn trî vµ cho vay dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung ngµy cµng gi¶m, trõ mét sè Ýt n­íc cã kh¶ n¨ng tr¶ nî tin cËy. C¸c dù b¸o trªn thÕ giíi gÇn nh­ thèng nhÊt r»ng trong nöa ®Çu thÕ kØ 21, ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng víi tiÒm n¨ng phong phó, tÝnh n¨ng ®éc lËp, nhÞp ®é t¨ng tr­ëng thÇn k× vµ b­íc ®i t­¬ng ®èi v÷ng ch¾c sÏ trë thµnh trung t©m kinh tÕ thÕ giíi, thËm chÝ cã dù b¸o cho r»ng trung t©m kinh tÕ thÕ giíi chuyÓn tõ ch©u ©u sang ch©u ¸ trong ®ã næi lªn lµ §«ng ¸ - T©y Th¸i B×nh D­¬ng. Do qui luËt c¹nh tranh vµ thêi gian ®· trë nªn thóc b¸ch c¸c c­êng quèc kinh tÕ c¶ trong vµ ngoµi khu vùc ®Òu ph¶i tÝnh ®Õn viÖc cÇm ch©n vµ ph¸t triÓn ¶nh h­ëng ë khu vùc nµy. GÇn ®©y ®· xuÊt hiÖn nhiÒu ®éng th¸i cho thÊy sù b¾t ®Çu quan t©m (hoÆc quan t©m nhiÒu h¬n) cña c¸c n­íc lín ®èi víi khu vùc nµy, kh«ng nh÷ng tõ NhËt, Trung Quèc mµ cßn c¶ tõ mét sè n­íc T©y ©u vµ Mü, cô thÓ lµ viÖc thµnh lËp khèi liªn kÕt ASEAN + 3 gåm NhËt B¶n, Trung Quèc, Hµn quèc vµ khèi liªn kÕt ASEAN + 1 víi riªng tõng n­íc. Môc tiªu cña hä kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ ®i t×m lîi nhuËn cao, hoÆc v× yªu cÇu nh©n ®¹o giao l­u v¨n ho¸, mµ cßn nh»m c©n b»ng vµ giµnh giËt ¶nh h­ëng víi nhau, tiÕn tíi ®­a khu vùc nµy ®i theo quü ®¹o cña hä. Cã thÓ nãi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong giai ®o¹n hiÖn nay ®ang diÔn ra hÕt søc phøc t¹p, s©u s¾c vµ réng kh¾p. Trong quan hÖ ®ã, cã sù tham gia cña mäi quèc gia, mäi thµnh phÇn kinh tÕ trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. Khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ do ®ã lµ xu thÕ ®Æc tr­ng cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ thêi k× nµy. C¸c quèc gia ngµy cµng xÝch l¹i gÇn nhau, t¨ng c­êng sù phô thuéc lÉn nhau vµ ®ang dÇn tõng b­íc t¹o nªn mét nÒn kinh tÕ thÕ giíi thèng nhÊt. III. C¬ së cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ TiÒn ®Ò c¬ b¶n cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ lµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Trong giai ®o¹n ®Çu, nh÷ng h×nh thøc quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®¬n gi¶n nhÊt xuÊt ph¸t tõ sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña tõng n­íc. Sù kh¸c nhau vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, vÒ kho¸ng s¶n, khÝ hËu…®· trë thµnh tiÒn ®Ò tù nhiªn cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, lµ c¬ së ®Çu tiªn cho viÖc trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c ngµnh vµ c¸c quèc gia. Trong nh÷ng thêi k× sau, cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc - kü thuËt, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ngµy cµng ®­îc më réng. ý nghÜa cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh­ mét yÕu tè nguyªn thuû cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®· bÞ gi¶m mét c¸ch t­¬ng ®èi vµ ý nghÜa cña ph©n c«ng lao ®éng trong néi bé ngµnh ®­îc n©ng cao. Chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c quèc tÕ do ®ã ngµy cµng trë nªn s©u s¾c, mËu dÞch quèc tÕ cµng ph¸t triÓn nhanh chãng. Gi÷a c¸c quèc gia trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng t¨ng c­êng mèi quan hÖ trao ®æi vµ phô thuéc lÉn nhau. NÒn s¶n xuÊt vËt chÊt ®· v­ît qua khu«n khæ cña c¸c n­íc riªng lÎ vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ngµy cµng tØ mØ, s©u s¾c vµ chÆt chÏ h¬n. Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ giê ®©y kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc trao ®æi hµng ho¸ mµ ®­îc më réng trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, khoa häc kü thuËt; trë thµnh mét nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu cña ®êi sèng kinh tÕ vµ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan cña thêi ®¹i. ViÖc ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®· t¹o ra c¬ së vËt chÊt ®Ó më réng thÞ tr­êng thÕ giíi vµ t¨ng nhanh c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Cã thÓ nãi ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ lu«n g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Cïng víi ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, lîi thÕ so s¸nh còng lµ mét c¬ së quan träng cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Trong thêi k× ®Çu, lîi thÕ so s¸nh chÝnh lµ sù ­u ®·i vÒ c¸c lîi thÕ tù nhiªn cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt bao gåm vèn, lao ®éng, tµi nguyªn, ®Êt ®ai, khÝ hËu… cña quèc gia nµy so víi quèc gia kh¸c. ChÝnh sù ­u ®·i nµy ®· khiÕn cho c¸c n­íc cã chi phÝ c¬ héi thÊp h¬n trong viÖc s¶n xuÊt mét sè s¶n phÈm hµng ho¸ nhÊt ®Þnh vµ sÏ thu ®­îc lîi khi ®em xuÊt khÈu hµng ho¸ ®ã ®Ó ®æi lÊy s¶n phÈm hµng ho¸ cÇn nhiÒu chi phÝ h¬n. Nhu cÇu trao ®æi, bu«n b¸n do ®ã còng xuÊt hiÖn. Lîi thÕ so s¸nh ®· ®em l¹i lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c quèc gia khi tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, thóc ®Èy sù tÝch cùc tham gia cña c¸c nÒn kinh tÕ vµo c¸c ho¹t ®éng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Trong nh÷ng giai ®o¹n sau, cïng víi sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ dÇn trë thµnh mét yÕu tè ®Çu vµo mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña mçi quèc gia. Lîi thÕ so s¸nh do ®ã còng ®­îc më réng, bao gåm c¶ c«ng nghÖ, d©y chuyÒn s¶n xuÊt. Nh÷ng quèc gia cã tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i sÏ gi¶m ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt, t¨ng chÊt l­îng vµ s¶n l­îng s¶n phÈm, tõ ®ã n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trong quan hÖ bu«n b¸n, trao ®æi víi c¸c quèc gia kh¸c. Lîi thÕ so s¸nh thËt sù ®· trë thµnh c¬ së ®Ó c¸c n­íc tham gia vµo c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ khi ®em l¹i lîi Ých th­¬ng m¹i cho c¸c quèc gia ®ã. Bªn c¹nh ®ã, sù ph¸t triÓn cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ còng g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia. Khi c¸c nÒn kinh tÕ cßn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp, quan hÖ gi÷a c¸c n­íc míi chØ dõng l¹i ë møc trao ®æi hiÖn vËt, ®æi hµng lÊy hµng. ChÝnh sù ph¸t triÓn vÒ khoa häc c«ng nghÖ, sù ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng vËn t¶i, liªn l¹c ®· lµm cho c¸c bé phËn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng xÝch l¹i gÇn nhau vµ më réng kh«ng ngõng c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc, c¸c khu vùc trªn thÕ giíi. C¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ b©y giê kh«ng chØ ®¬n thuÇn bao gåm viÖc trao ®æi hµng ho¸ mµ cßn ®­îc më réng sang nhiÒu ho¹t ®éng kh¸c. Sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña khoa häc, c«ng nghÖ ®· dÉn ®Õn nhu cÇu chuyÓn giao nh÷ng c«ng nghÖ cò tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vèn rÊt thiÕu d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n­íc. Còng nhê sù ph¸t triÓn kinh tÕ, dÉn ®Õn d­ thõa vèn ë mét sè n­íc ph¸t triÓn, ho¹t ®éng di chuyÓn vèn ®Çu t­ sang c¸c quèc gia kh¸c ®· ®­îc thùc hiÖn. Cã thÓ nãi kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× mèi quan hÖ gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ cµng trë nªn bÒn chÆt vµ s©u s¾c, sù t¸c ®éng qua l¹i vµ phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia do ®ã còng ngµy cµng t¨ng. Xu thÕ khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc m¹nh mÏ lµ mét minh chøng cho ®iÒu ®ã. IV. ChÝnh s¸ch cña ViÖt Nam vÒ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ 1. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vÒ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ 1.1 Môc tiªu cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ §¹i héi lÇn thø VIII cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh nhiÖm vô “Më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, chñ ®éng tham gia c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc, cñng cè vµ n©ng cao vÞ thÕ cña n­íc ta trªn tr­êng quèc tÕ”. §Õn §¹i héi §¶ng lÇn thø IX l¹i kh¼ng ®Þnh chñ tr­¬ng “Ph¸t huy cao ®é néi lùc, ®ång thêi tranh thñ nguån lùc bªn ngoµi vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó t¨ng tr­ëng nhanh, cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng” víi môc tiªu: Më réng thÞ tr­êng, tranh thñ thªm vèn, c«ng nghÖ, kiÕn thøc qu¶n lý ®Ó ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh h­íng XHCN, thùc hiÖn d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. Tr­íc m¾t lµ thùc hiÖn th¾ng lîi nh÷ng nhiÖm vô nªu ra trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn Kinh tÕ - X· héi 2001 - 2010 vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001 - 2005. 1.2 Nh÷ng quan ®iÓm chØ ®¹o Thø nhÊt, thùc hiÖn nhÊt qu¸n ®­êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp, tù chñ, réng më, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ - ViÖt Nam s½n sµng lµ b¹n, lµ ®èi t¸c tin cËy cña c¸c n­íc trong céng ®ång quèc tÕ, phÊn ®Êu v× hoµ b×nh, ®éc lËp vµ ph¸t triÓn. Thø hai, më réng quan hÖ nhiÒu mÆt song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng víi n­íc vµ vïng l·nh thæ, c¸c trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ quèc tÕ lín, c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc theo nguyªn t¾c t«n träng ®éc lËp chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau, kh«ng dïng vò lùc hoÆc ®e däa dïng vò lùc, b×nh ®¼ng cïng cã lîi, gi¶i quyÕt c¸c bÊt ®ång vµ tranh chÊp b»ng th­¬ng l­îng hoµ b×nh, lµm thÊt b¹i mäi ©m m­u vµ hµnh ®éng g©y søc Ðp, ¸p ®Æt, c­êng quyÒn. Coi träng vµ ph¸t triÓn quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c víi c¸c n­íc XHCN vµ c¸c n­íc l¸ng giÒng. N©ng cao hiÖu qu¶ vµ chÊt l­îng hîp t¸c víi c¸c n­íc ASEAN. TiÕp tôc më réng quan hÖ víi c¸c n­íc bÌ b¹n truyÒn thèng, c¸c n­íc ®éc lËp d©n téc, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë ch©u ¸, ch©u Phi, Trung §«ng vµ Mü la-tinh, c¸c n­íc trong Phong trµo kh«ng liªn kÕt. Thóc ®Èy quan hÖ ®a d¹ng víi c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ. Thø ba, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc theo tinh thÇn ph¸t huy tèi ®a néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, b¶o ®¶m ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh h­íng XHCN, b¶o vÖ lîi Ých d©n téc, an ninh quèc gia, gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, b¶o vÖ m«i tr­êng. ChÝnh phñ c¸c bé ngµnh vµ c¸c doanh nghiÖp khÈn tr­¬ng x©y dùng vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi lé tr×nh hîp lÝ vµ ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cô thÓ, ph¸t huy tÝnh chñ ®éng cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ c¸c doanh nghiÖp, ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ - x· héi, hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ. 1.3 ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i thêi k× 2001 - 2010 C¨n cø vµo ®­êng lèi kinh tÕ, chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n¨m 2001 - 2010, xu h­íng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vµ thÞ tr­êng thÕ giíi thËp niªn ®Çu thÕ kû XXI còng nh­ tõ thùc tiÔn cña c¸c n­íc vµ cña b¶n th©n, §¹i héi §¶ng IX ®· ®Ò ra ®Þnh h­íng lín cho ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i thêi k× 2001 – 2010: TiÕp tôc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo lé tr×nh phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña n­íc ta vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn nh÷ng cam kÕt trong quan hÖ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng nh­ AFTA, APEC, HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt - Mü, tiÕn tíi gia nhËp WTO… Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch m¹nh mÏ mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸, dÞch vô. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, ph¸t triÓn m¹nh s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, gi¶m m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ, t¨ng nhanh tû träng s¶n phÈm chÕ biÕn vµ tû lÖ néi ®Þa ho¸ trong s¶n phÈm, n©ng dÇn tû träng cã hµm l­îng trÝ tuÖ, hµm l­îng c«ng nghÖ cao. X©y dùng c¸c quü hç trî xuÊt khÈu, nhÊt lµ ®èi víi hµng n«ng s¶n. KhuyÕn khÝch sö dông thiÕt bÞ, hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n­íc. T¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu, tiÕn tíi c©n b»ng xuÊt - nhËp. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé cã lùa chän, cã thêi h¹n ®èi víi s¶n phÈm s¶n xuÊt trong n­íc. §Èy m¹nh c¸c lÜnh vùc dÞch vô thu ngo¹i tÖ nh­ du lÞch, xuÊt khÈu lao ®éng, vËn t¶i, b­u chÝnh viÔn th«ng, tµi chÝnh tiÒn tÖ, dÞch vô kü thuËt, t­ vÊn, thu hót kiÒu hèi. Chñ ®éng vµ tÝch cùc th©m nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ, chó träng thÞ tr­êng c¸c trung t©m kinh tÕ thÕ giíi, duy tr× vµ më réng thÞ phÇn trªn c¸c thÞ tr­êng quen thuéc, tranh thñ mäi c¬ héi më réng thÞ tr­êng míi. §Èy m¹nh ho¹t ®éng tiÕp thÞ, xóc tiÕn th­¬ng m¹i, th«ng tin b»ng nhiÒu ph­¬ng tiÖn vµ tæ chøc thÝch hîp, kÓ c¶ c¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao ë n­íc ngoµi, khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc tham gia c¸c ho¹t ®éng m«i giíi, khai th¸c thÞ tr­êng quèc tÕ. Tõ nh÷ng quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi trªn ta cã thÓ thÊy mét sè l­u ý quan träng sau: XuÊt nhËp khÈu vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c kh«ng chØ ®­îc xem lµ nh©n tè hç trî cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n mµ cßn lµ ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ ®Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng tù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, chø kh«ng chØ t¨ng thu nhËp thuÇn tuý, mÆc dï kh«ng coi nhÑ viÖc t¨ng thu nhËp. §èi víi n­íc ta, mét n­íc tr×nh ®é ph¸t triÓn cßn thÊp, thiÕu vèn vµ kü thuËt nh­ng l¹i cã lîi thÕ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ lao ®éng, viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi coi träng b¶o hé cã chän läc, cã thêi h¹n ®èi víi s¶n phÈm s¶n xuÊt trong n­íc. Coi träng viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm cã hµm l­îng chÕ biÕn, s¶n phÈm cã hµm l­îng trÝ tuÖ vµ c«ng nghÖ cao, chó träng xuÊt khÈu dÞch vô. Chñ tr­¬ng nµy t¹o ®µ cho xuÊt khÈu t¨ng tèc vµ ®¹t hiÖu qu¶. Thùc hiÖn chiÕn l­îc nµy lµ gi¶i ph¸p më cöa nÒn kinh tÕ ®Ó thu hót c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi vµo khai th¸c tiÒm n¨ng lao ®éng vµ tµi nguyªn ®Êt n­íc. 2. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ Thùc hiÖn ®­êng lèi, chñ tr­¬ng cña §¶ng nh÷ng n¨m qua n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu quan träng trong viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i: Chóng ta ®· ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, më réng m¹nh mÏ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng. Cho ®Õn nay ViÖt Nam ®· ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi víi 85 n­íc, ký HiÖp ®Þnh vÒ hîp t¸c kinh tÕ – khoa häc – kü thuËt víi 32 n­íc vµ ph¸t triÓn quan hÖ ®Çu t­ víi gÇn 70 n­íc vµ l·nh thæ. N­íc ta ®· trë thµnh thµnh viªn cã quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh lín cña quèc tÕ vµ khu vùc nh­ Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB), ®· nhËn ®­îc tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh nµy nh÷ng kho¶n vay ­u ®·i hµng tû USD ®Ó thùc hiÖn nhiÒu dù ¸n lín, nhËn ®­îc viÖn trî hµng tr¨m triÖu USD hç trî kü thuËt cho nhiÒu lÜnh vùc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ, ng©n hµng, thèng kª…Bªn c¹nh ®ã chóng ta còng ®· gia nhËp ASEAN vµ khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA), tham gia s¸ng lËp diÔn ®µn ¸ - ¢u (ASEM), gia nhËp DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC), trë thµnh quan s¸t viªn cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ ®ang tiÕn hµnh ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp tæ chøc nµy. N­íc ta còng ®· ký HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c kinh tÕ víi Liªn minh Ch©u ¢u (EU) vµ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Hoa K× theo chuÈn mùc cña WTO. §Ó t¨ng c­êng viÖc chØ ®¹o c«ng t¸c héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, chÝnh phñ ®· thµnh lËp Uû ban quèc gia vÒ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ vµ Uû ban ®· cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô më réng quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ. Thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ®éc lËp, tù chñ, réng më, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ n­íc ta ®· më réng ®­îc quan hÖ ®èi ngo¹i, v­ît qua ®­îc nh÷ng khã kh¨n nay vÒ thÞ tr­êng do biÕn ®éng ë Liªn X« cò vµ §«ng ¢u g©y ra, ph¸ ®­îc thÕ bÞ bao v©y, cÊm vËn vµ c¸c thÕ lùc thï ®Þch, t¹o dùng ®­îc m«i tr­êng quèc tÕ thuËn lîi cho c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc, n©ng cao vÞ thÕ cña n­íc ta trªn chÝnh tr­êng vµ th­¬ng tr­êng thÕ giíi, h¹n chÕ ¶nh h­ëng tiªu cùc cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ khu vùc vµo cuèi nh÷ng n¨m 90 cña thÕ kØ XX. Thu hót ®­îc mét sè l­îng ®¸ng kÓ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) vµ viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). KÓ tõ khi ban hµnh luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi th¸ng 12/1987 ®Õn nay chóng ta ®· thu hót ®­îc trªn 42 tû USD vèn ®Çu t­ víi trªn 3000 dù ¸n, ®· thùc hiÖn kho¶ng 21 tû USD trong sè ®ã. Nguån ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ n­íc ta: gÇn 30% vèn ®Çu t­ x· héi, 35% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho kho¶ng 40 v¹n lao ®éng trùc tiÕp vµ hµng chôc v¹n lao ®éng gi¸n tiÕp. Ngoµi ra, qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· t¹o c¬ héi ®Ó ViÖt Nam tiÕp cËn víi nh÷ng thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ trªn thÕ giíi. NhiÒu c«ng nghÖ vµ d©y chuyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i ®­îc sö dông ®· t¹o nªn b­íc ph¸t triÓn míi trong c¸c ngµnh s¶n xuÊt. §ång thêi th«ng qua c¸c dù ¸n liªn doanh hîp t¸c víi n­íc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· tiÕp nhËn ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn. Tõng b­íc ®­a ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¶ nÒn kinh tÕ vµo m«i tr­êng c¹nh tranh, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i nhiÒu doanh nghiÖp ®· nç lùc ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi qu¶n lý, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l­îng, kh«ng ngõng v­¬n lªn trong c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. §· cã hµng tr¨m doanh nghiÖp ®¹t tiªu chuÈn ISO 9000. Mét t­ duy míi, mét nÕp lµm ¨n míi, lÊy hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµm th­íc ®o, mét ®éi ngò c¸c nhµ doanh nghiÖp míi n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, cã kiÕn thøc qu¶n lý ®ang h×nh thµnh. Nh÷ng thµnh tùu mµ ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i thêi gian qua chÝnh lµ kÕt qu¶ nç lùc trong tõng mèi quan hÖ ®èi ngo¹i víi c¸c n­íc, trong ®ã ph¶i ®Æc biÖt kÓ ®Õn quan hÖ ViÖt Nam - Hµn Quèc. Tuy míi thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao ®­îc h¬n 10 n¨m nh­ng nh­ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong mèi quan hÖ gi÷a hai n­íc thËt ®¸ng khÝch lÖ. VÒ kinh tÕ, quan hÖ hai n­íc ph¸t triÓn nhanh chãng vµ rÊt cã hiÖu qu¶. Cho ®Õn nay chÝnh phñ Hµn Quèc ®· dµnh cho ViÖt Nam 148 triÖu USD c¸c kho¶n tÝn dông ­u ®·i tõ Quü viÖn trî ph¸t triÓn (EDCF) vµ 36,5 triÖu USD viÖn trî kh«ng hoµn l¹i trong c¸c lÜnh vùc y tÕ, gi¸o dôc…VÒ hîp t¸c ®Çu t­, Hµn Quèc ®· ®Çu t­ vµo ViÖt Nam kho¶ng 4.03 tû USD víi 588 dù ¸n, ®øng vÞ trÝ thø 5 trong sè c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam sau Singapore, §µi Loan, Hång K«ng vµ NhËt B¶n. TÝnh riªng 9 th¸ng n¨m 2003, Hµn Quèc ®· cã 121 dù ¸n ®Çu t­ ®­îc cÊp phÐp víi tæng vèn ®¨ng kÝ lªn ®Õn 191.211,1 ngh×n USD, ®øng ._.thø hai chØ sau §µi Loan. C¸c dù ¸n ®Çu t­ cña Hµn Quèc ®· t¹o ra gÇn 100.000 viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam. §Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam Tõ 1/1 – 20/9/2003 §¬n vÞ: 1000 USD C¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam Sè dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp Sè vèn ®¨ng kÝ Tæng sè Vèn ph¸p ®Þnh §µi Loan 117 226.703 95.439,5 Hµn Quèc 121 191.211,1 93.758,5 Q® Virgin thuéc Anh 21 182.630 48.765,0 ¤xtr©ylia 6 107.710,0 34.090,0 Hång K«ng 28 95.955,6 38.670,0 NhËt B¶n 35 71.073,3 33.495,8 Trung Quèc 41 63.511,5 26.406,5 Mü 14 43.825,0 20.748,9 Singapore 18 40.138,8 21.033,8 Hµ Lan 7 38.910,0 12.570,0 Malaysia 9 29.095,0 20.234,0 Th¸i Lan 7 21.806,0 9.050,0 Liªn Bang Nga 3 18.600,0 16.900,0 Bahamas 2 12.000,0 3.750,0 Canada 5 6.297,9 4.696,9 §an M¹ch 5 5.724,0 3.340,0 Nguån: Tæng côc thèng kª VÒ th­¬ng m¹i, hiÖn Hµn Quèc ®ang ®øng thø 11 trong sè c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ b¹n hµng lín thø 5 cña ViÖt Nam. Kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu lu«n ®¹t møc t¨ng tr­ëng æn ®Þnh, ®¹t tõ 10 - 15%. Tæng kim ng¹ch trong 7 th¸ng n¨m 2003 lµ 1.782 triÖu USD. C¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín cña ViÖt Nam 9 th¸ng 2003 §¬n vÞ: ngh×n usd ThÞ tr­êng 9 th¸ng 2003 9T/03 so víi 9T/02 (%) NhËt B¶n 2.098,821 124,7 Trung Quèc 1.137,623 102,9 ¤xtr©ylia 1.011,690 113,0 Singapore 771.040 105,4 §øc 600.632 115,2 Anh 533.071 124,4 §µi Loan 524.970 82,vµ In®«nªxia 393.692 143,1 Hµ Lan 362.026 124,0 Malaysia 350.915 143,8 Hµn Quèc 347.033 101,4 Ph¸p 343.671 111,9 BØ 281.354 120,1 Nguån: Tù tæng hîp trªn c¬ së b¶ng “Kim ng¹ch xuÊt khÈu 9 th¸ng 2003” – t¹p chÝ Ngo¹i th­¬ng sè 33 tõ 21-30/11/2003. Bªn c¹nh ®ã, hiÖn nay ®· cã tíi 20.000 lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc t¹i Hµn Quèc vµ ®­îc c¸c doanh nghiÖp Hµn Quèc ®¸nh gi¸ rÊt cao ë tÝnh siªng n¨ng vµ sù khÐo lÐo. Cã thÓ nãi ®èi víi ViÖt Nam, Hµn Quèc ®· thùc sù trë thµnh mét thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng lín, gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng ViÖt Nam. Nh­ vËy, thùc hiÖn ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ më, ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc ®i ®Çu tiªn ®Ó tõng b­íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vÒ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, më réng quan hÖ tÝn dông, thu hót FDI, tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ trong c¸c mèi quan hÖ ®èi ngo¹i nãi chung vµ trong quan hÖ ViÖt Nam – Hµn Quèc nãi riªng ®· gãp phÇn tÝch cùc vµo nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ cña ®Êt n­íc trong nh÷ng n¨m ®æi míi võa qua. Víi nh÷ng thµnh tùu ®ã, Hµn Quèc ®· thùc sù trë thµnh mét ®èi t¸c quan träng cña ViÖt Nam trªn nhiÒu lÜnh vùc, nhÊt lµ kinh tÕ vµ ®Çu t­. Vµ nh÷ng nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng quan hÖ ViÖt Nam - Hµn Quèc ë ch­¬ng II d­íi ®©y sÏ gióp chóng ta cã nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vµ cô thÓ h¬n vÒ mèi quan hÖ nµy. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hµn quèc giai ®o¹n 1992 - 2003 I. Kh¸i qu¸t chung LÞch sö giao l­u gi÷a ViÖt Nam - Hµn Quèc b¾t ®Çu tõ thÕ kØ XIII nh­ng sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø II, trong vßng xo¸y cña cuéc chiÕn tranh l¹nh gi÷a c¸c n­íc §«ng T©y, quan hÖ gi÷a hai n­íc ®· bÞ gi¸n ®o¹n trong mét thêi gian dµi. Thêi kú tr­íc 1975, Hµn Quèc cã quan hÖ ngo¹i giao, kinh tÕ qu©n sù víi chÝnh quyÒn Sµi Gßn, ®­a qu©n sang ViÖt Nam tham gia chiÕn tranh x©m l­îc cña Mü, g©y nhiÒu téi ¸c víi nh©n d©n ViÖt Nam. Tõ 1975 - 1982 ViÖt Nam vµ Hµn Quèc b¾t ®Çu cã quan hÖ bu«n b¸n t­ nh©n qua trung gian vµ tõ n¨m 1983 míi b¾t ®Çu cã quan hÖ bu«n b¸n trùc tiÕp vµ mét sè quan hÖ phi chÝnh phñ. M·i cho ®Õn nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû nµy, hai n­íc míi thùc sù b¾t ®Çu më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ dï còng chØ dõng l¹i ë c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­. Trong giai ®o¹n 1982-1991 c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ gi÷a hai n­íc lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Hµn Quèc sang ViÖt Nam chØ ®¹t 45 triÖu USD trong khi kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 24,53 triÖu USD. Hµn Quèc ®· xuÊt sang ViÖt Nam mét sè mÆt hµng nh­ ph©n bãn, tivi, xim¨ng, hµng dÖt may trong khi ®ã l¹i nhËp cña ViÖt Nam than, gç vµ s¾t phÕ liÖu. Ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty Hµn Quèc t¹i ViÖt Nam trong giai ®o¹n nµy míi chØ dõng l¹i ë kh©u nghiªn cøu thÞ tr­êng. C¸c tËp ®oµn lín cña Hµn Quèc nh­ Samsung, Deawoo, Hyundai chØ më v¨n phßng ®¹i diÖn. NhiÒu c«ng ty cña Hµn Quèc cã quan hÖ th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam nh­ng cã rÊt Ýt c«ng ty ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Ngµy 22/12/1992 Bé tr­ëng Ngo¹i giao ViÖt Nam NguyÔn M¹nh CÇm ®· cïng Bé tr­ëng Ngo¹i giao Hµn Quèc Lee Sang Ok kÝ tuyªn bè chung thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao cÊp ®¹i sø, më ®Çu mét ch­¬ng míi cho quan hÖ ViÖt Nam – Hµn Quèc. Tõ ®©y hai n­íc thùc hiÖn tiÕn tr×nh b×nh th­êng ho¸ quan hÖ, quyÕt ®Þnh ph¸t triÓn hîp t¸c h÷u nghÞ h­íng tíi t­¬ng lai. Hai n­íc ®· th­êng xuyªn trao ®æi c¸c ®oµn cÊp cao vµ c¸c cÊp c¸c ngµnh, qua ®ã gióp t¨ng c­êng hiÓu biÕt lÉn nhau vµ t¹o ra nh÷ng mèc ph¸t triÓn míi cho quan hÖ hîp t¸c song ph­¬ng vµ t¨ng c­êng sù phèi hîp, ñng hé lÉn nhau trªn tr­êng quèc tÕ. C¸c ®oµn ViÖt Nam sang Hµn Quèc: Bé tr­ëng Ngo¹i giao NguyÔn M¹nh CÇm (th¸ng 2/1993), Thñ t­íng Vâ V¨n KiÖt (th¸ng 5/1993), Tæng BÝ th­ §ç M­êi (th¸ng 4/1995), Chñ tÞch Quèc héi N«ng §øc M¹nh (th¸ng 3/1998), Bé tr­ëng Ngo¹i giao NguyÔn Dy Niªn (th¸ng 8/2000), Chñ tÞch n­íc TrÇn §øc L­¬ng cïng Tæng thèng Hµn Quèc Kim Te Chung ra tuyªn bè chung thiÕt lËp khu«n khæ quan hÖ ®èi t¸c míi lµ “Quan hÖ ®èi t¸c toµn diÖn trong thÕ kû 21” (22 - 25/8/2001), Phã Thñ t­íng Th­êng trùc NguyÔn TÊn Dòng (29/8 - 02/9/2002), Thñ t­íng Phan V¨n Kh¶i (15 - 20/9/2003). C¸c ®oµn Hµn Quèc th¨m ViÖt Nam: Bé tr­ëng Ngo¹i giao Lee Sang Ok (22/12/1992), Bé tr­ëng Ngo¹i giao Han Sung Joo (th¸ng 5/1994), Thñ t­íng Lee Young Dug (th¸ng 8/1994), Bé tr­ëng Ngo¹i giao Gong Ro Myong (th¸ng 8/1996), Chñ tÞch Quèc héi Kim Soo Han (th¸ng 8/1996), Tæng thèng Kim Young Sam (th¸ng 11/1996), Bé tr­ëng Ngo¹i giao vµ Th­¬ng m¹i Park Chung Soo (th¸ng 7/1998), Tæng thèng Kim Te Chung th¨m chÝnh thøc ViÖt Nam vµ dù Héi nghÞ CÊp cao ASEAN-6 (th¸ng 12/1998), Bé tr­ëng Ngo¹i giao vµ Th­¬ng m¹i Hong Soon Young (th¸ng 7/1999), Thñ t­íng Ly Han Dong (08-11/4/2002), Chñ tÞch Quèc héi Hµn Quèc (th¸ng 10/2003). KÓ tõ khi thiÕt lËp quan hÖ chÝnh thøc ®Õn nay chÝnh phñ hai n­íc ®· kÝ nhiÒu HiÖp ®Þnh quan träng nh­ HiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ - khoa häc kü thuËt (2/1993), HiÖp ®Þnh khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t­ vµ b¶n söa ®æi bæ sung (9/2003), HiÖp ®Þnh hµng kh«ng, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i (5/1993), HiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn (5/1994), HiÖp ®Þnh vËn t¶i biÓn (12/4/1995), HiÖp ®Þnh h¶i quan…Bªn c¹nh ®ã ®Ó thóc ®Èy h¬n n÷a mèi quan hÖ hîp t¸c chÝnh phñ hai n­íc cßn thµnh lËp c¸c c¬ quan nh­ Uû ban hîp t¸c liªn chÝnh phñ, Uû ban hîp t¸c khoa häc - kü thuËt…vµ ®Æc biÖt lµ c¬ quan xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ víi nhiÖm vô nghiªn cøu, thu thËp, phæ biÕn th«ng tin th­¬ng m¹i; trî gióp c¸c ®oµn doanh nghiÖp sang th¨m, t×m hiÓu thÞ tr­êng, tæ chøc héi chî triÓn l·m… Cã thÓ nãi trong 11 n¨m qua quan hÖ ViÖt Nam – Hµn Quèc ®· ph¸t triÓn m¹nh c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. §iÒu nµy ®­îc cô thÓ ho¸ qua tõng lÜnh vùc mµ hai n­íc ®· hîp t¸c ®Æc biÖt lµ c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i, ®Çu t­ vµ xuÊt khÈu lao ®éng. Nh÷ng ph©n tÝch d­íi ®©y vÒ hîp t¸c hai n­íc trong c¸c lÜnh vùc ®ã giai ®o¹n 1992-2003 sÏ gióp chóng ta cã c¸i nh×n cô thÓ h¬n vÒ mèi quan hÖ ViÖt Nam - Hµn Quèc. II. Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hµn Quèc 1. Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam - Hµn quèc Sau h¬n 10 n¨m thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao, quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hµn quèc ngµy cµng ph¸t triÓn. Kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu lu«n ®¹t møc t¨ng tr­ëng æn ®Þnh, tõ 10 - 15%/ n¨m. Kim ng¹ch hai chiÒu ViÖt Nam - Hµn Quèc liªn tôc t¨ng, ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m ®Çu thiÕt lËp quan hÖ 1992, 1993, tæng kim ng¹ch cã tèc ®é t¨ng tr­ëng lín nhÊt trung b×nh kho¶ng 80%. C¸c n¨m tiÕp sau tõ 1993 ®Õn 1995 kim ng¹ch bu«n b¸n ®Òu t¨ng víi tèc ®é t¨ng kho¶ng 30% do sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ nhu cÇu nhËp khÈu lín cña ViÖt Nam. Mét nh©n tè kh¸c còng gãp phÇn lµm t¨ng tæng kim ng¹ch hai chiÒu lµ sù chuyÓn ®æi b¹n hµng cña ViÖt Nam tõ c¸c n­íc XHCN sang c¸c n­íc trong khu vùc trong ®ã cã Hµn Quèc. Cã thÓ nãi nh÷ng thµnh tùu b­íc ®Çu ®ã trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc lµ rÊt ®¸ng khÝch lÖ. Thèng kª kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam - Hµn Quèc §¬n vÞ: triÖu USD N¨m XuÊt khÈu NhËp khÈu Tæng Kim ng¹ch T¨ng/gi¶m (%) ViÖt Nam NhËp siªu 1991 41 198 263 - - 1992 57 436 532 102,2 379 1993 90 728 876 62,97 638 1994 114 1027 1168 33,33 913 1995 194 1351 1615 38,27 1157 1996 216 1450 1677 3,84 1234 1997 238 1603 1851 10,38 1365 1998 230 1422 1649 -10,91 1192 1999 319 1440 1789 8,49 1121 2000 352 1730 2192 22,53 1378 2001 406 1894 2315 7,25 1488 2002 466 2285 2751 18,83 1819 1-7/2003 266 1516 1782 - 1250 Nguån: Vô Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng - Bé Th­¬ng m¹i 2003 Tuy nhiªn hËu qu¶ cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ 1997 ®· lµm cho kim ng¹ch th­¬ng m¹i hai chiÒu bÞ ch÷ng l¹i, n¨m 1997 t¨ng tr­ëng chØ ®¹t 10,38%, thËm chÝ n¨m 1998 tèc ®é nµy cßn gi¶m m¹nh tíi møc -13,38%. §©y lµ thêi k× khã kh¨n kh«ng chØ ®èi víi riªng ViÖt Nam vµ Hµn Quèc mµ cßn ®èi víi c¶ khu vùc Ch©u ¸. Nh­ng nh÷ng nç lùc kh¾c phôc cña c¸c quèc gia chÞu ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng trong ®ã cã ViÖt Nam vµ Hµn Quèc ®· gãp phÇn c¶i thiÖn t×nh h×nh. ChØ 2 n¨m sau khñng ho¶ng, 1999 kim ng¹ch th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ®· b¾t ®Çu nhÝch dÇn lªn vµ t¨ng liªn tôc cho ®Õn nay. N¨m 2000 kim ng¹ch th­¬ng m¹i hai chiÒu ®¹t 1,798 tØ USD, n¨m 2001 ®¹t 2,092 tØ USD vµ n¨m 2002 ®¹t 2,751 tØ USD ®· ®­a Hµn Quèc trë thµnh b¹n hµng lín thø 5 cña ViÖt Nam sau NhËt B¶n, Singapore, Trung quèc vµ §µi Loan. Riªng 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu ®· ®¹t 1,782 tØ USD, t¨ng 30% so víi cïng k× n¨m 2002. NÕu so s¸nh tèc ®é t¨ng tr­ëng th­¬ng m¹i cña hai n­íc hiÖn nay víi giai ®o¹n ®Çu thiÕt lËp quan hÖ ta cã thÓ thÊy nh÷ng b­íc tiÕn râ rÖt. N¨m 2002 tèc ®é t¨ng tr­ëng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ®· t¨ng gÊp 5 lÇn so víi n¨m 1992 vµ ­íc n¨m 2003 con sè nµy sÏ cßn cao h¬n n÷a. TriÓn väng n¨m 2005 kim ng¹ch th­¬ng m¹i hai chiÒu cã thÓ ®¹t 3,5 tû USD vµ ®Õn 2010 cã thÓ ®¹t 5 tû USD. Nh÷ng ph©n tÝch cô thÓ vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµ Hµn Quèc sÏ cho thÊy nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n vÒ quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc liªn tôc t¨ng trong giai ®o¹n 1992 - 2003, ngo¹i trõ n¨m 1998 do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc. N¨m 2002 so víi n¨m 1992 xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc ®· t¨ng gÊp 17,2 lÇn, cao h¬n nhiÒu so víi chØ sè t­¬ng øng 6,9 lÇn cña tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Víi con sè nµy Hµn Quèc ®øng thø 9 trong sè c¸c n­íc vµ vòng l·nh thæ nhËp khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam, sau NhËt B¶n 2.438,1 triÖu USD, Mü 2.421,1 triÖu, CHND Trung Hoa 1.495,5 triÖu, Australia 1.329 triÖu, Singapore 960,7 triÖu, §µi Loan 812,1 triÖu, §øc 720,7 triÖu, Anh 570,8 triÖu. Trong t­¬ng lai, dù kiÕn kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hµn Quèc vÉn tiÕp tôc t¨ng ë møc 12 - 15%/ n¨m. Nh­ vËy, ®èi víi ViÖt Nam, Hµn Quèc lµ mét thÞ tr­êng quan träng vµ cµng trë nªn quan träng h¬n trong khèi liªn kÕt ASEAN + 1 (ASEAN + Hµn Quèc). Tuy nhiªn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chØ chiÕm mét tû lÖ kh¸ khiªm tèn trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña Hµn quèc, trung b×nh kho¶ng 0,15%, xÕp hµng thø 38 trong sè c¸c n­íc xuÊt khÈu cña Hµn Quèc. Tõ n¨m 1993 - 1997 t­¬ng quan xuÊt khÈu cña ViÖt Nam so víi Hµn Quèc lu«n lµ 1/7, tõ n¨m 1997 - 2003 lµ 1/5. Kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ thÞ truêng Hµn Quèc còng liªn tôc t¨ng do nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc trong giai ®o¹n nµy. NhËp khÈu tõ Hµn Quèc n¨m 2002 ®· gÊp 43 lÇn n¨m 1992, cao h¬n nhiÒu so víi chØ sè 7,2 lÇn cña tæng kim ng¹ch nhËp khÈu c¶ n­íc trong thêi gian t­¬ng øng. Con sè nµy cao h¬n rÊt nhiÒu so víi møc t¨ng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu cho thÊy ViÖt Nam lu«n trong t×nh tr¹ng nhËp siªu, trung b×nh kho¶ng 1,4 tØ USD. §¸ng l­u ý h¬n lµ møc nhËp siªu cña ViÖt Nam víi Hµn Quèc t¨ng kh¸ nhanh vµ lu«n chiÕm mét tû lÖ lín trong tæng sè nhËp siªu cña ViÖt Nam, cao nhÊt lµ n¨m 1999 víi tû lÖ lµ 580,9%. Hµn Quèc hiÖn ®ang ®øng thø 4 trong sè c¸c n­íc vµ vòng l·nh thæ xuÊt khÈu vµo ViÖt Nam sau §µi Loan 2536,9 triÖu USD, Singapore 2.534,3 triÖu, NhËt B¶n 2509,6 triÖu. MÆc dï vËy ®èi víi Hµn Quèc, thÞ tr­êng ViÖt Nam cßn chiÕm mét tû lÖ kh¸ khiªm tèn, nhËp khÈu cña ViÖt Nam chØ chiÕm 1,06% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Hµn Quèc so víi møc 14% tæng nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nhËp siªu cña ViÖt Nam. §iÒu nµy tr­íc hÕt lµ do chÝnh ®Æc ®iÓm hµng xuÊt khÈu xuÊt khÈu cña ta. Hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Hµn Quèc chñ yÕu lµ hµng s¬ chÕ nªn gi¸ trÞ kh«ng cao, l¹i vÊp ph¶i hµng rµo phi thuÕ ngÆt nghÌo. Ngoµi ra, hµng xuÊt khÈu cña ta cßn ph¶i chÞu søc Ðp c¹nh tranh tõ c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña nhiÒu n­íc trong khu vùc nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan… trªn thÞ tr­êng Hµn Quèc. Trong khi ®ã, ta l¹i cã nhu cÇu lín vÒ nhiÒu lo¹i hµng ho¸ mµ Hµn Quèc cã kh¶ n¨ng nh­ m¸y mãc, thiÕt bÞ (trong ®ã cã mét phÇn kh«ng nhá lµ nh÷ng thiÕt bÞ nhËp khÈu phôc vô cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña Hµn Quèc t¹i ViÖt Nam) cã gi¸ trÞ lín, v× thÕ kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Hµn Quèc l¹i cµng cao. Do ®ã cã thÓ thÊy, trong khi hµng ho¸ cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Hµn Quèc cßn ch­a m¹nh vµ t­¬ng ®èi dÌ dÆt th× hµng ho¸ xuÊt khÈu cña Hµn Quèc ®· tõng b­íc t¹o ®­îc vÞ thÕ v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam. HiÖn nay, mÆc dï cã rÊt nhiÒu lo¹i hµng chÊt l­îng cao cña Mü, NhËt, Ch©u ¢u… nh­ng c¸c mÆt hµng ®iÖn tö m¸y mãc cao cÊp mang nh·n hiÖu Hµn Quèc nh­ Samsung, Goldstar, Hyundai…vÉn ®­îc ng­êi tiªu dïng ViÖt Nam tin dïng vµ hµng n¨m tiªu thô mét l­îng t­¬ng ®èi lín. ChÝnh sù phï hîp vÒ gi¸ c¶ còng nh­ chÊt l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu ®èi víi ng­êi d©n ViÖt Nam ®· gióp Hµn Quèc ngµy cµng më réng thÞ tr­êng cña m×nh t¹i ViÖt Nam. Cho ®Õn nay, ®· cã kho¶ng 450 c«ng ty Hµn Quèc chÝnh thøc ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam vµ nhiÒu c«ng ty kh¸c ®ang triÓn khai quan hÖ th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam. §Ó gãp phÇn t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi nµy gi¶i quyÕt, th«ng qua c¸c quü hç trî th­¬ng m¹i, Hµn Quèc sÏ cung cÊp c¸c kho¶n tÝn dông ­u ®·i dµi h¹n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. HiÖn nay c¸c ng©n hµng Hµn Quèc ®· vµo ViÖt Nam ho¹t ®éng. Ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu Hµn Quèc ( KOREA EXIMBANK) ®· thùc hiÖn c¸c kho¶n tÝn dông ­u ®·i th«ng qua ch­¬ng tr×nh b¶o hiÓm vµ b¶o trî th­¬ng m¹i cho ViÖt Nam. Ng©n hµng tÝn dông dµi h¹n Hµn Quèc (KLB) hç trî cho c¸c nhu cÇu vÒ tµi chÝnh cho c¸c c«ng ty Hµn Quèc ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam, trong ®ã cã c¶ c¸c c«ng ty liªn doanh ViÖt Nam - Hµn Quèc. Bªn c¹nh ®ã chÝnh phñ ViÖt Nam còng ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch hµng xuÊt khÈu nh­ thµnh lËp c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp chÕ biÕn, hç trî hµng ho¸ xuÊt khÈu… VÒ l©u dµi, sù chªnh lÖch c¸n c©n th­¬ng m¹i nµy cÇn ®­îc kh¾c phôc theo h­íng phÝa ViÖt Nam cÇn kiªn tr× ®Êu tranh ®Ó phÝa Hµn Quèc më cöa thÞ tr­êng cho hµng xuÊt khÈu cña ta; khuyÕn khÝch nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt cña Hµn Quèc ®Ó xuÊt khÈu l¹i thÞ tr­êng nµy, v× nh÷ng hµng ho¸ ®ã khi xuÊt khÈu sÏ ®­îc ­u ®·i h¬n. HiÖn nay, Bé Th­¬ng m¹i ®ang t¨ng c­êng hîp t¸c víi mét sè tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i kh¸c cña Hµn Quèc ®Ó ®Ò nghÞ phÝa Hµn Quèc ñng hé vµ gióp ®ì c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ta. PhÝa Hµn Quèc cho biÕt, trong thêi gian tíi sÏ t¨ng c­êng nhËp khÈu dÇu th« vµ n«ng s¶n cña ViÖt Nam ®Ó gãp phÇn c©n b»ng c¸n c©n th­¬ng m¹i. Trong t­¬ng lai víi vÞ thÕ lµ mét trong nh÷ng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh vµ cã vÞ trÝ ®Þa lÝ gÇn ViÖt Nam, Hµn Quèc tiÕp tôc lµ mét trong nh÷ng ®èi t¸c kinh tÕ quan träng cña ViÖt Nam. Víi hµng ho¸ chÊt l­¬ng tèt, rÎ Hµn Quèc lµ nguån cung cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ, vèn ®Çu t­, c«ng nghÖ tiªn tiÕn cho nhu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam. Ng­îc l¹i, Hµn Quèc ®·, ®ang vµ vÉn sÏ lµ thÞ tr­êng cã dung l­¬ng lín, cã søc hÊp dÉn ®èi víi hµng ho¸ ViÖt Nam. Do ®ã vÊn ®Ò ®Æt ra trong quan hÖ bu«n b¸n cña ViÖt Nam víi Hµn Quèc lµ cÇn khai th¸c hiÖu qu¶ h¬n n÷a tiÒm n¨ng thÞ tr­êng nµy vµ gi¶m thiÓu nhËp siªu, gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n bu«n b¸n cña ViÖt Nam ®èi víi quèc gia nµy. 2. C¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam víi Hµn Quèc 2.1 C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc Nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu truyÒn thèng cña ViÖt nam sang Hµn quèc vÉn lµ h¶i s¶n, hµng dÖt may, dÇu th«, giÇy dÐp, cao su, hµng thñ c«ng mü nghÖ, cµ phª trong ®ã chiÕm tû lÖ lín nhÊt vÉn lµ h¶i s¶n kho¶ng 27%, tiÕp ®Õn lµ hµng dÖt may 20%, dÇu th« vµ hµng thñ c«ng mü nghÖ cïng ë møc 3%. Trong quan hÖ bu«n b¸n gi÷a hai n­íc hÇu hÕt c¸c mÆt hµng nµy ®Òu ®¹t møc t¨ng tr­ëng kh¸. TÝnh ®Õn th¸ng 7 n¨m 2003 so víi cïng k× n¨m 2002, h¶i s¶n t¨ng ë møc 11,28%, giÇy dÐp t¨ng 49,45%, cao su t¨ng 41,26% vµ cao nhÊt lµ cµ phª víi møc t¨ng kØ lôc lµ 126,65%. §Æc biÖt, c¸c mÆt hµng míi xuÊt hiÖn còng ®¹t ®­îc møc t¨ng tr­ëng cao cho thÊy nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy nh­ gç t¨ng 37,94%, s¶n phÈm nhùa t¨ng 164,76%, cao h¬n so víi møc t¨ng cao nhÊt cña mÆt hµng cµ phª truyÒn thèng. Tuy vËy vÉn cã nh÷ng mÆt hµng ®¹t møc t¨ng tr­ëng ©m nh­ dÇu th«, hµng rau qu¶ (n¨m 2002 gi¶m m¹nh so víi n¨m 2001 ë møc 58,22%) vµ hµng thñ c«ng mü nghÖ. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc §¬n vÞ: ngh×n USD MÆt hµng 2001 2002 1-7/2003 Gi¸ trÞ T¨ng gi¶m (%) Gi¸ trÞ T¨ng gi¶m (%) H¶i s¶n 110.045 116.597 5,95 69.758 11,28 Hµng dÖt may 104.053 92.592 -11,02 37.000 -28,60 S¶n phÈm gç 17.986 24.810 37,94 13.542 1,53 DÇu th« 12.498 11.635 -7,91 - - GiÇy dÐp c¸c lo¹i 9.001 13.247 47,18 12.409 49,55 Cao su 9.982 14.120 41,45 8.868 41,26 Hµng thñ c«ng mü nghÖ 12.034 11.637 -3,29 6.720 -25,21 Cµ phª 6.567 11.703 78,79 14.346 126,65 Hµng rau qu¶ 20.194 8.436 -58,22 4.966 -7,92 D©y ®iÖn-d©y c¸p ®iÖn 4.030 2.367 -41,27 1.560 27,29 S¶n phÈm nhùa 2.787 4.392 57,62 4.585 164,76 Than ®¸ 857 10.739 1.251,8 7.117 34,27 Tæng kim ng¹ch XK 406.081 466.009 14.76 265.514 14,42 Nguån: Vô Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng - Bé Th­¬ng m¹i 2003 BiÕn ®éng thÊt th­êng cña nh÷ng con sè qua c¸c n¨m ®· cho thÊy tÝnh chÊt kh«ng æn ®Þnh cña hµng hãa xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam. §iÒu nµy lµ do phÇn lín c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Òu lµ c¸c lo¹i nguyªn liÖu th« nªn hoµn toµn phô thuéc vµo chÊt l­îng vµ s¶n l­îng khai th¸c trong n¨m. Sù t¨ng gi¶m cña s¶n l­îng khai th¸c sÏ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m ®ã. Ngoµi ra do chñ yÕu xuÊt khÈu s¶n phÈm th« nªn gi¸ trÞ kh«ng lín khiÕn cho s¶n l­îng xuÊt khÈu tuy nhiÒu nh­ng kim ng¹ch vÉn cßn kh¸ khiªm tèn. H¬n n÷a, mét sè mÆt hµng cña ViÖt Nam tuy ®· th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng Hµn Quèc nh­ng l¹i ch­a giµnh ®­îc thÞ phÇn t­¬ng xøng. Ch¼ng h¹n, vèn lµ n­íc xuÊt khÈu g¹o lín thø 3 thÕ giíi nh­ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y xuÊt khÈu mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam sang quèc gia nµy lµ kh«ng ®¸ng kÓ mÆc dï n¨m 1997 gÇn 94000 tÊn g¹o ®­îc xuÊt sang Hµn Quèc trÞ gi¸ kho¶ng 22 triÖu USD. HiÖn nay Hµn Quèc chØ ®øng thø 19 trong sè c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ nhËp khÈu g¹o cña ViÖt Nam. DÇu th« còng lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam còng chØ ®¸p øng ®­îc 13,62 triÖu USD so víi nhu cÇu 2,6 tû USD dÇu th« cña Hµn Quèc, t­¬ng ®­¬ng víi tû lÖ 0,52%. §iÒu nµy mét phÇn lµ do s¶n l­îng dÇu th« ch­a cao, phÇn n÷a lµ v× chÊt l­îng dÇu cña ta kÐm h¬n so víi dÇu cña vïng Trung §«ng - kho dÇu löa cña toµn thÕ giíi. §èi víi nhãm hµng dÖt may, tuy kim ng¹ch xuÊt khÈu kh¸ lín ®¹t 92.592.661 USD n¨m 2002 vµ riªng 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 ®¹t 37.000.805 USD song nh÷ng mÆt hµng xuÊt sang Hµn Quèc chØ chñ yÕu ®Ó t¸i xuÊt sang n­íc thø 3. Hµng may s½n cña ViÖt Nam khã vµo thÞ tr­êng nµy v× hiÖn t¹i Hµn Quèc vÉn lµ mét trong nh÷ng quèc gia hµng ®Çu vÒ xuÊt khÈu hµng may s½n, mçi n¨m ®¹t tíi 3,5 tû USD. Bªn c¹nh ®ã mét sè mÆt hµng nh­ ít, tái, thÞt lîn, thÞt gµ, vÞt, rau, qu¶… rÊt cã tiÒm n¨ng nh­ng xuÊt khÈu cña ta cßn Ýt, mét phÇn do thÞ tr­êng ®ßi hái cao, vÝ dô ít qu¶ ph¶i to, Ýt cay; võng cã vá ph¶i tr¾ng, nhiÒu tinh dÇu. MÆc dï vËy vÉn cã nh÷ng dÊu hiÖu ®¸ng mõng cho xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy. HiÖn nay nhiÒu mÆt hµng cña ta ®· t¹o ®­îc vÞ thÕ kh¸ v÷ng ch¾c vµ æn ®Þnh trªn thÞ tr­êng Hµn Quèc. Víi kim ng¹ch 14.346.762 USD tÝnh ®Õn th¸ng 7/2003 ViÖt Nam ®ang lµ n­íc xuÊt khÈu cµ phª lín thø 4 vµo thÞ tr­êng Hµn Quèc sau Indonexia, Honduras vµ Colombia. Thñ c«ng mü nghÖ lµ mÆt hµng xuÊt khÈu kh¸ ®Æc tr­ng cña ViÖt Nam còng lu«n ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu cao, n¨m 2001 ®¹t 12.034.589 USS, n¨m 2002 ®¹t 11.637.745 USD. Bªn c¹nh ®ã, mét sè mÆt hµng n«ng s¶n kh¸c cña ViÖt Nam còng ®ang dÇn chiÕm lÜnh thÞ tr­êng Hµn Quèc nh­ s¾n l¸t (chiÕm 58,41% thÞ phÇn), tr¸i dõa kh« ch­a cã sè liÖu chÝnh x¸c nh­ng theo th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i Hµn Quèc cho biÕt th× duy nhÊt chØ cã dõa ViÖt Nam b¸n ch¹y kh¾p n¬i tõ Seoul ®Õn c¸c ®Þa ph­¬ng. §øng ®Çu trong sè nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc lµ h¶i s¶n, chØ tÝnh riªng 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 ®· ®¹t ®­îc 69.758.814 USD, t¨ng 11,28% so víi cïng k× n¨m ngo¸i. HiÖn ®ang cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp Hµn Quèc ®Õn th­¬ng vô ViÖt Nam t×m th«ng tin vµ nhê giíi thiÖu ®èi t¸c ®Ó mua h¶i s¶n cña ViÖt Nam. Hä ®Æc biÖt quan t©m ®Õn mÆt hµng cua, ghÑ, b¹ch tuéc, t«m, mùc… lµ nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam hoµn toµn cã thÓ cung cÊp ®­îc. ThËm chÝ mét vµi doanh nghiÖp cßn cã ý ®Þnh hîp t¸c nu«i c¸ biÓn, t«m t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn do kh¶ n¨ng n¾m b¾t nhu cÇu thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn h¹n chÕ nªn hiÖn nay kim ng¹ch xuÊt khÈu vÉn ch­a ®¹t nh­ mong muèn. 2.2 C¬ cÊu hµng ho¸ nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc ViÖt Nam chñ yÕu nhËp cña Hµn Quèc c¸c trang thiÕt bÞ vµ vËt t­ nh­ m¸y mãc, s¾t thÐp, chÊt dÎo, x¨ng dÇu, ph©n bãn, c¸c nguyªn phô liÖu cho ngµnh giÇy dÐp, dÖt may… §©y ®Òu lµ nh÷ng hµng ho¸ phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ cã gi¸ trÞ cao. DÉn ®Çu trong sè c¸c mÆt hµng nhËp khÈu cña ViÖt Nam lµ nguyªn phô liÖu dÖt may da víi gi¸ trÞ nhËp khÈu tÝnh ®Õn th¸ng 7/2003 lµ 302.210.589 USD, t¨ng 24,62% so víi cïng k× n¨m ngo¸i. C¸c n¨m tr­íc ®ã gi¸ trÞ nhËp khÈu mÆt hµng nµy còng t­¬ng ®èi cao, n¨m 2001 lµ 421.134.514 USD vµ 418.320.057 USD n¨m 2002. §iÒu nµy lµ v× ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong mÊy n¨m gÇn ®©y ®ang ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng do ®­îc cÊp h¹n ng¹ch tõ c¸c thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ Mü, EU. Bªn c¹nh ®ã ViÖt Nam cßn nhËp khÈu mét l­îng lín c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ phô tïng vµ cã kim ng¹ch nhËp khÈu t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m, n¨m 2002 so víi n¨m 2001 t¨ng 54,47%, 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 t¨ng 0,42% so víi cïng k× n¨m 2002. C¸c vËt liÖu kh¸c nh­ s¾t thÐp, x¨ng dÇu, chÊt dÎo… còng ®­îc ViÖt Nam nhËp khÈu th­êng xuyªn ®Ó phôc vô s¶n xuÊt trong n­íc. Ngoµi ra, Hµn Quèc cßn xuÊt sang ViÖt Nam c¸c hµng cao cÊp nh­ «t« nguyªn chiÕc c¸c lo¹i, «t« CKD, SKD; linh kiÖn ®iÖn tö vµ vi tÝnh; xe m¸y CKD, IKD, SKD. §¸ng l­u ý lµ trong mÊy n¨m gÇn ®©y, gi¸ trÞ nhËp khÈu «t« nguyªn chiÕc cña ViÖt Nam kh¸ cao, n¨m 2001 lµ 121.948.496 USD, n¨m 2002 lµ 118.688.243 USD vµ 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 lµ 77.122.273 USD, ®øng thø 4 trong sè c¸c mÆt hµng nhËp khÈu chÝnh cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc. §©y còng lµ mét tÝn hiÖu ®¸ng mõng bëi lÏ nh÷ng con sè ®ã ®· cho thÊy møc sèng cña ng­êi d©n ViÖt Nam ®ang tõng b­íc ®­îc c¶i thiÖn vµ n©ng cao. C¬ cÊu hµng ho¸ nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc cho thÊy Hµn Quèc cã rÊt nhiÒu mÆt hµng cã tiÒm lùc lín. Lµ mét quèc gia cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn h­íng vÒ xuÊt khÈu nªn phÇn lín c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu cña Hµn Quèc ®Òu chiÕm lÜnh thÞ tr­êng ViÖt Nam kh¸ dÔ dµng. Víi gi¸ c¶ vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ kh¸ phï hîp víi nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi cña ViÖt Nam, c¸c trang thiÕt bÞ vµ hµng ho¸ cña Hµn Quèc lu«n lµ sù chän lùa cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Cã thÓ nãi hµng ho¸ cña Hµn Quèc ®ang trµn ngËp thÞ tr­êng ViÖt Nam. C¸c mÆt hµng nhËp khÈu chÝnh cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc §¬n vÞ: ngh×n USD MÆt hµng 2001 2002 1-7/2003 Gi¸ trÞ T¨ng gi¶m (%) Gi¸ trÞ T¨ng gi¶m (%) NPL dÖt may da 421.134 418.320 -0,67 302.210 24,62 M¸y mãc thiÕt bÞ phô ting 240.912 372.133 54,47 213.643 0,42 S¾t thÐp 116.430 121.864 4,76 80.015 32,76 ¤t« nguyªn chiÕc c¸c lo¹i 121.948 118.688 -2,67 77.122 28,96 ChÊt dÎo 89.283 94.811 6,27 62.725 18,86 X¨ng dÇu 99.526 116.248 16,80 67.035 25,18 ¤t« CKD,SKD 61.176 90.049 47,20 70.450 49,74 Linh kiÖn ®iÖn tö vµ vi tÝnh 53.624 63.370 18,17 39.208 21,65 D­îc phÈm 34.050 41.389 21,56 23.290 18,03 Ph©n bãn c¸c lo¹i 33.474 15.375 -54,1 7.133 -7,43 Xe m¸y CKD, IKD, SKD 32.596 35.315 8,34 1.147 314,2 Tæng kim ng¹ch nhËp khÈu 1.893.516 2.285.533 20,70 1.516.15 26,00 Nguån: Vô Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng - Bé Th­¬ng m¹i 2003 Trong c¬ cÊu hµng ho¸ nhËp khÈu cña ViÖt Nam m¸y mãc thiÕt bÞ, ho¸ chÊt vµ c¸c lo¹i vËt liÖu lu«n chiÕm ®Õn 70%. TØ träng lín vµ gi¸ trÞ nhËp khÈu cao cña nh÷ng mÆt hµng nµy lµ nguyªn nh©n khiÕn cho c¸n c©n th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam lu«n trong t×nh tr¹ng nhËp siªu. DÖt may lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh. Vèn ®­îc xem lµ mét ngµnh quan träng t¹o ra kim ng¹ch xuÊt khÈu lín cña ViÖt Nam nh­ng trong quan hÖ bu«n b¸n víi Hµn Quèc tû lÖ xuÊt khÈu cña ngµnh l¹i thÊp h¬n so víi møc nhËp khÈu, n¨m 2001: 104.045.639 USD/ 421.134.514 USD, n¨m 2002: 92.592.661 USD/ 372.133.840 USD, 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003: 37.000.805 USD/ 302.210.589 USD. §iÒu nµy cho thÊy nhu cÇu nhËp khÈu cña chóng ta lµ rÊt lín trong khi xuÊt khÈu cßn qu¸ nhá bÐ, ch­a thËt sù ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶. Tuy nhiªn còng cÇn thÊy r»ng, nh÷ng mÆt hµng tiªu dïng ViÖt Nam nhËp khÈu tõ Hµn Quèc chiÕm mét tû träng rÊt nhá, chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm «t«, linh kiÖn ®iÖn tö, d­îc phÈm vµ gÇn ®©y lµ mÆt hµng mü phÈm. §©y lµ mét c¬ cÊu kh¸ phï hîp trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn nghÌo, ®ang dèc søc cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Cïng víi chÝnh s¸ch thóc ®Èy s¶n xuÊt thay thÕ nhËp khÈu vµ h­íng vÒ xuÊt khÈu, mét sè mÆt hµng ®· cã xu h­íng gi¶m râ rÖt. §iÓn h×nh lµ mÆt hµng ph©n bãn, n¨m 2002 gi¶m 54,07% so víi n¨m 2001 tõ 33.474.976 USD xuèng cßn 15.375.739 USD, 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 gi¶m 7,43% so víi cïng k× n¨m 2002 vµ hiÖn ®ang cã gi¸ trÞ nhËp khÈu lµ 7.133.456 USD. KÕt qu¶ nµy ®¹t ®­îc lµ nhê nh÷ng nç lùc tõng b­íc ®¸p øng ®ñ nhu cÇu cña s¶n xuÊt trong n­íc. III. Quan hÖ ®Çu t­ ViÖt Nam – Hµn Quèc Tuy hiÖn nay ViÖt Nam ®· cã c¸c dù ¸n ®Çu t­ ra n­íc ngoµi nh­ng ch­a cã mét dù ¸n ®Çu t­ nµo t¹i Hµn Quèc. Do ®ã, phÇn viÕt nµy chØ xin ®Ò cËp ®Õn t×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp cña Hµn Quèc t¹i ViÖt Nam. §©y còng cã thÓ coi lµ ®Æc ®iÓm chñ yÕu trong quan hÖ ®Çu t­ gi÷a hai n­íc trong giai ®o¹n hiÖn nay. Hi väng trong mét t­¬ng lai gÇn ViÖt Nam sÏ cã nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ sang Hµn Quèc, gãp phÇn cñng cè quan hÖ ®Çu t­ gi÷a hai n­íc. 1. Kh¸i qu¸t chung C¸c nhµ ®Çu t­ Hµn Quèc b¾t ®Çu mang vèn vµ c«ng nghÖ ®Õn ViÖt Nam tõ n¨m 1991, tuy cã chËm h¬n so víi mét sè n­íc T©y ¢u nh­ng nh×n chung, c¸c dù ¸n cña Hµn Quèc triÓn khai ban ®Çu t­¬ng ®èi nhanh vµ cã hiÖu qu¶. Cho ®Õn nay, chØ sau 11 n¨m thiÕt lËp quan hÖ chÝnh thøc víi ViÖt Nam, Hµn Quèc ®· v­ît lªn vÒ c¶ tèc ®é vµ khèi l­îng ®Çu t­ vµo ViÖt Nam so víi c¸c n­íc vµ l·nh thæ kh¸c trong khu vùc. Còng nh­ quan hÖ th­¬ng m¹i, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp cña Hµn Quèc vµo ViÖt Nam t¨ng m¹nh trong c¸c n¨m 1992, 1993 vÒ c¶ sè dù ¸n vµ sè vèn, sè dù ¸n t¨ng trung b×nh 270%/n¨m vµ sè vèn t¨ng 525,1%/n¨m. §Æc biÖt ®©y còng lµ c¸c n¨m cã tû lÖ sè vèn thùc hiÖn/ tæng vèn ®¹t møc cao nhÊt, kho¶ng 90%. Riªng n¨m 1992 sè vèn thùc hiÖn cßn v­ît møc tæng vèn 10.45 triÖu USD, t­¬ng ®­¬ng víi møc t¨ng 110,27%. C¸c n¨m liÒn sau ®ã tuy tèc ®é t¨ng kh«ng b»ng nh­ng còng lu«n gi÷ ®­îc ë møc t­¬ng ®èi cao vµ æn ®Þnh, kho¶ng 10,4%/n¨m vÒ sè dù ¸n vµ 24,2% vÒ sè vèn. Sang ®Õn n¨m 1997, 1998 do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸, hµng lo¹t c¸c c«ng ty vµ tËp ®oµn Hµn Quèc ®· r¬i vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n, thËm chÝ ph¸ s¶n. §iÒu nµy ®· buéc c¸c doanh nghiÖp Hµn Quèc ph¶i h¹n chÕ ®Çu t­ vµ thu håi vèn ®Ó vùc dËy ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Sè dù ¸n vµ sè vèn ®Çu t­ do ®ã ®· gi¶m ®i nhanh chãng. Víi tû lÖ vèn thùc hiÖn/tæng vèn chØ ®¹t 4,5%, n¨m 1998 cã lÏ lµ n¨m mµ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ cña Hµn Quèc t¹i ViÖt Nam kÐm hiÖu qu¶ nhÊt. Nh­ng chØ mét thêi gian ng¾n sau ®ã khi nÒn kinh tÕ Hµn Quèc tõng b­íc v­ît qua khñng ho¶ng, chÝnh phñ Hµn Quèc tiÕn hµnh c¬ cÊu l¹i c¸c Chaebol, ho¹t ®éng ®Çu t­ cña quèc gia nµy ë §«ng Nam ¸, ®Æc biÖt lµ ë ViÖt Nam ®· cã dÊu hiÖu phôc håi vµ dÇn t¨ng lªn. Tõ n¨m 2000 cho ®Õn nay, sè dù ¸n vµ tæng vèn ®Çu t­ lu«n t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m. TÝnh ®Õn th¸ng 9/2003, Hµn Quèc ®øng thø 5 trong sè c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, sau Singapore, §µi Loan, Hång K«ng vµ NhËt B¶n víi 588 dù ¸n vµ tæng sè vèn ®¨ng kÝ 4.03 tû USD. Riªng n¨m 2002 vµ 9 th¸ng ®Çu n¨m 2003, Hµn Quèc ®· v­ît qua c¶ Mü, NhËt B¶n vµ Singapore ®Ó v­¬n lªn vÞ trÝ thø 2 trong sè c¸c n­íc vµ vòng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, chØ sau §µi Loan. MÆc dï ®øng thø hai nh­ng so víi §µi Loan, Hµn Quèc chØ thua vÒ sè dù ¸n (198 so víi 150) vµ tæng vèn ®Çu t­ ( 306344 USD so víi 267291 USD) nh­ng l¹i h¬n vÒ sè vèn thùc hiÖn ( 137990 USD so víi 128497 USD). Trong sè 588 dù ¸n, cho ®Õn nay 169 dù ¸n ®· ®i vµo s¶n xuÊt víi tæng doanh sè ®¹t 6.105 triÖu USD, t¹o viÖc lµm cho 81.506 lao ®éng trùc tiÕp vµ hµng chôc ngh×n lao ®éng gi¸n tiÕp trong x©y dùng c¬ b¶n vµ dÞch vô. Tû lÖ vèn thùc hiÖn/tæng vèn ®¨ng kÝ cña Hµn Quèc lu«n ®¹t kho¶ng 50%, lµ møc t­¬ng ®èi cao so víi c¸c n­íc ®Çu t­ kh¸c. TÝnh ®Õn th¸ng 9/2003, quy m« vèn ®Çu t­ trung b×nh cña Hµn Quèc vµo kho¶ng 20 triÖu USD/dù ¸n trong ®ã sè dù ¸n trªn 100 triÖu USD chiÕm 3,25% tæng sè dù ¸n, sè dù ¸n tõ 50-85 triÖu USD chiÕm 8,54%, sè dù ¸n tõ 10-49 triÖu USD chiÕm 11,79%, cßn l¹i lµ sè dù ¸n cã sè vèn ®Çu t­ d­íi 10 triÖu USD. §Çu t­ cña Hµn Quèc vµo ViÖt Nam N¨m Sè dù ¸n Tæng sè vèn (triÖu USD) Vèn thùc hiÖn (triÖu USD) Vèn thùc hiÖn Tæng vèn 1992 9 1._.ç ®á, dÇu võng…vèn lµ nh÷ng mÆt hµng ViÖt Nam cã thÕ m¹nh. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i ®Æt quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c nhµ nhËp khÈu Hµn Quèc, cung cÊp gi¸ vµ mÉu hµng ®Ó tham gia ®Êu thÇu. Cã nh­ thÕ doanh nghiÖp ViÖt Nam míi cã thÓ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy. Th­¬ng m¹i ®æi hµng hai chiÒu trong ®ã ¸p dông nh÷ng rµng buéc vÒ xuÊt nhËp khÈu còng lµ mét ph­¬ng thøc nªn khuyÕn khÝch thùc hiÖn. ChÝnh phñ cÇn ®µm ph¸n ®Ó Hµn Quèc më cöa h¬n n÷a cho hµng ho¸ ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ mÆt hµng thÞt vµ g¹o, gi¶m bít sù mÊt c©n b»ng trong c¸n c©n th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. Bªn c¹nh c¸c ph­¬ng thøc b¸n hµng nãi trªn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng cÇn nghiªn cøu vµ tõng b­íc chuÈn bÞ ®Ó tiÕn tíi ¸p dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö hay cßn gäi lµ b¸n hµng qua m¹ng víi Hµn Quèc. §©y lµ mét ph­¬ng thøc b¸n hµng rÊt cã hiÖu qu¶, gióp tiÕt kiÖm thêi gian vµ chi phÝ. Tuy hiÖn t¹i ph­¬ng thøc nµy ch­a ph¸t triÓn réng r·i ë ViÖt Nam nh­ng trong t­¬ng lai gÇn ®©y sÏ lµ ph­¬ng thøc giao dÞch th­¬ng m¹i phæ biÕn vµ thuËn tiÖn nhÊt. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn m¹nh d¹n ®Çu t­ vÒ c¶ nh©n lùc - nh÷ng chuyªn gia vÒ c«ng nghÖ ®iÖn tö vµ vËt lùc - m¸y tÝnh, phÇn mÒm m¸y tÝnh…®Ó viÖc thùc hiÖn ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. 2.3 §Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i Trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc c¸c doanh nghiÖp Hµn Quèc cßn hiÓu rÊt Ýt vÒ thÞ tr­êng hµng ho¸ ViÖt Nam. §©y sÏ lµ ®iÓm bÊt lîi cho hµng ho¸ ViÖt Nam khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy. Do ®ã ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn chóng ta cÇn ®Æc biÖt chó träng t¨ng c­êng ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Ho¹t ®éng nµy kh«ng nh÷ng sÏ gióp cho viÖc qu¶ng b¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Hµn Quèc mµ cßn gióp ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn t×m hiÓu s©u h¬n thÞ tr­êng nµy. HiÖn nay c¶ n­íc ®· cã h¬n 23000 doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nh­ng phÇn lín ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm vµ hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi trong ®ã cã thÞ tr­êng Hµn Quèc. VÒ phÝa ChÝnh phñ ®Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy vai trß cña c¸c tham t¸n th­¬ng m¹i lµ rÊt quan träng. Trùc tiÕp ho¹t ®éng trªn ®Êt n­íc Hµn Quèc, hä ph¶i lµ t¸c nh©n g¾n kÕt c¸c doanh nghiÖp trong n­íc víi c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng nµy. Hä ph¶i tÝch cùc cung cÊp nh÷ng th«ng tin h÷u Ých vÒ doanh nghiÖp Hµn Quèc, vÒ ®Æc ®iÓm thÞ tr­êng Hµn Quèc tíi doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ ng­îc l¹i ®em ®Õn cho doanh nghiÖp Hµn Quèc nh÷ng hiÓu biÕt vÒ doanh nghiÖp ViÖt Nam, hµng ho¸ ViÖt Nam. Ngoµi ra Bé Th­¬ng m¹i cßn cã thÓ tæ chøc c¸c cuéc gÆp gì gi÷a c¸c doanh nghiÖp hai n­íc ®Ó hä t×m hiÓu nhau, trao ®æi kinh nghiÖm, ®Ó qu¶ng c¸o, giíi thiÖu s¶n phÈm cña m×nh tiÕn tíi hîp t¸c kinh doanh. Nh÷ng cuéc tiÕp xóc th­êng xuyªn kiÓu nµy sÏ mang l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho c¶ hai bªn. Bªn c¹nh ®ã cÇn n©ng cao vai trß hç trî trùc tiÕp doanh nghiÖp cña c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i, nhÊt lµ cña Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam. CÇn sím triÓn khai c¸c ho¹t ®éng nh­ x©y dùng qu¶ng b¸ h×nh ¶nh quèc gia th«ng qua th­¬ng hiÖu s¶n phÈm ®Æc tr­ng, thµnh lËp c¸c trung t©m thiÕt kÕ, t¹o mÉu s¶n phÈm, nh·n m¸c, bao b×, c¸c trung t©m héi chî triÓn l·m th­¬ng m¹i t¹i c¸c thµnh phè lín trong n­íc vµ trªn thÞ tr­êng Hµn Quèc. Trong thêi gian tíi chóng ta cã thÓ thµnh lËp c¸c trung t©m giíi thiÖu s¶n phÈm ViÖt Nam ë Hµn Quèc võa ®Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp ®ång thêi lµ n¬i qu¶ng b¸ h×nh ¶nh ViÖt Nam. Ngoµi viÖc giíi thiÖu s¶n phÈm c¸c trung t©m cßn lµm nhiÖm vô thu thËp vµ xö lý th«ng tin th­¬ng m¹i, thiÕt lËp quan hÖ víi c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i Hµn Quèc, hç trî doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia héi chî triÓn l·m ®­îc tæ chøc t¹i Hµn Quèc. Doanh nghiÖp nµo cã n¨ng lùc cã thÓ cö ng­êi sang lµm ®¹i diÖn nh­ lµ h×nh thøc chÝnh phñ vµ doanh nghiÖp cïng tham gia. Trong n¨m ®Çu doanh nghiÖp tham gia sÏ kh«ng ph¶i chÞu bÊt k× kho¶n phÝ nµo, nh÷ng n¨m sau cã thÓ tõng b­íc ®ãng gãp mét phÇn. H¬n lóc nµo hÕt viÖc, chän lùa, ®µo t¹o, båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé kinh doanh xuÊt nhËp khÈu kiªn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, t­ t­ëng, thµnh th¹o vÒ nghiÖp vô, tinh th«ng vÒ ngo¹i ng÷ vµ c¸c ph­¬ng tiÖn kinh doanh hiÖn ®¹i, trong s¹ch vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc lµ nhiÖm vô sèng cßn, cÇn ®­îc c¸c cÊp, c¸c ngµnh quan t©m tho¶ ®¸ng. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp còng ph¶i t¨ng c­êng kh©u qu¶ng c¸o tiÕp thÞ ®Ó cã thÓ trùc tiÕp giíi thiÖu s¶n phÈm cña m×nh. Ngµy nay cïng víi sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt vµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña m¹ng may tÝnh toµn cÇu viÖc trao ®æi th«ng tin ®­îc thùc hiÖn hÕt søc nhanh chãng vµ hiÖu qu¶. §©y lµ c¬ héi tèt ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam qu¶ng b¸ s¶n phÈm cña m×nh tíi thÞ tr­êng Hµn Quèc. Víi mét kho¶n phÝ kh«ng nhiÒu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ tù x©y dùng nh÷ng trang Web giíi thiÖu ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ c«ng ty, vÒ s¶n phÈm cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng nªn tËn dông vai trß cña c¬ quan Th­¬ng vô ViÖt Nam ë Hµn Quèc. §©y lµ biÖn ph¸p mµ hiÖn nay ®­îc rÊt Ýt doanh nghiÖp ViÖt Nam ¸p dông trong khi c¸c doanh nghiÖp Hµn Quèc ®· tÝch cùc triÖt ®Ó tiÕn hµnh. Theo tham t¸n th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam t¹i Hµn Quèc mçi ngµy cã tíi 4 - 5 doanh nghiÖp Hµn Quèc ®iÖn tho¹i vµ fax tíi Th­¬ng vô hái mua hµng ViÖt Nam vµ theo h­íng dÉn cña Th­¬ng vô nhiÒu doanh nghiÖp Hµn Quèc ®· trùc tiÕp sang ViÖt Nam t×m ®èi t¸c. Trong khi ®ã Th­¬ng vô nhËn ®­îc rÊt Ýt yªu cÇu hoÆc chµo hµng cña c¸c c«ng ty ViÖt Nam nªn viÖc giíi thiÖu cña Th­¬ng vô ch­a thËt sù ®¹t hiÖu qu¶ mong muèn. VÉn biÕt kh¶ n¨ng h¹n hÑp vÒ tµi chÝnh Ýt nhiÒu chi phèi tíi c«ng t¸c tiÕp thÞ cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu song còng cÇn ph¶i nh×n nhËn thùc tÕ r»ng kh«ng Ýt doanh nghiÖp lµm ¨n cßn mang tÝnh thêi vô nªn bÞ ®éng vµ ch­a cã biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó ®eo b¸m, duy tr× thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Ngoµi ra khi liªn hÖ víi c¸c nhµ nhËp khÈu Hµn Quèc doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn göi catalogue, brochure, hµng mÉu vµ b¶ng gi¸ ®Ó giíi thiÖu vÒ c«ng ty m×nh. Khi ®· cã mèi liªn hÖ b»ng viÖc trao ®æi nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt ban ®Çu, doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn sang Hµn Quèc vµ mang theo hµng mÉu còng nh­ th«ng tin cô thÓ h¬n nh­ b¶ng gi¸ chµo x¸c ®Þnh, sè l­îng cã thÓ giao ®Ó tho¶ thuËn hîp ®ång. 3. Gi¶i ph¸p cho quan hÖ ®Çu t­ §èi víi mét nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) gi÷ mét vai trß hÕt søc quan träng. §©y thùc sù lµ nguån lùc bæ sung hiÖu qu¶ cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, lµ cÇu nèi thóc ®Èy mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc ®Çu t­ trong ®ã cã Hµn Quèc. MÆc dï m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam trong mÊy n¨m gÇn ®©y ®· ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ song vÉn cßn tån t¹i nhiÒu khã kh¨n, bÊt cËp g©y trë ng¹i cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ c¸c nhµ ®Çu t­ Hµn Quèc nãi riªng. HiÖn nay chØ sè thu hót FDI cña ViÖt Nam vÉn rÊt khiªm tèn, xÕp thø 71/140 n­íc (so víi 10 n¨m tr­íc ®©y lµ 115/140 n­íc). Do ®ã ®Ó t¨ng c­êng quan hÖ ®Çu t­ ViÖt Nam - Hµn Quèc trong thêi gian tíi ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: 3.1 X©y dùng hÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ hÊp dÉn, mÒm dÎo ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cÇn th«ng tho¸ng theo h­íng tù do ho¸ ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng xuÊt nhËp khÈu c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn liÖu s¶n xuÊt còng nh­ c¸c s¶n phÈm; tøc lµ b¶o ®¶m sù thuËn lîi, kÕt nèi liªn tôc c¸c c«ng ®o¹n ho¹t ®éng ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò chèng l¹m ph¸t vµ æn ®Þnh tiÒn tÖ. ChÝnh s¸ch l·i suÊt vµ tû gi¸ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn dßng ch¶y cña FDI víi t­ c¸ch lµ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ ®Çu t­ vµ møc lîi nhuËn thu ®­îc t¹i mét thÞ tr­êng x¸c ®Þnh. Dßng vèn ®Çu t­ dµi h¹n, nhÊt lµ FDI ®æ vµo mét n­íc th­êng tû lÖ thuËn víi sù gia t¨ng lßng tin cña c¸c chñ ®Çu t­, ®ång thêi l¹i tû lÖ nghÞch víi ®é chªnh lÖch l·i suÊt trong - ngoµi n­íc. NÕu ®é chªnh lÖch l·i suÊt ®ã cµng cao, t­ b¶n n­íc ngoµi cµng ­a ®Çu t­ theo kiÓu cho vay ng¾n h¹n, Ýt chÞu rñi ro vµ h­ëng l·i ngay trªn chØ sè chªnh lÖch l·i suÊt ®ã. H¬n n÷a, khi møc l·i suÊt trong n­íc cao h¬n møc l·i suÊt quèc tÕ, th× søc hót víi dßng vèn ch¶y vµo cµng m¹nh. Tuy nhiªn, ®ång nghÜa víi møc l·i suÊt cao lµ chi phÝ trong ®Çu t­ cao, lµm gi¶m ®i lîi nhuËn cña c¸c nhµ ®Çu t­. Mét tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t, phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë tõng giai ®o¹n th× kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn tõ xuÊt khÈu cµng lín, søc hÊp dÉn víi vèn n­íc ngoµi cµng lín. Mét n­íc cã møc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cao sÏ lµm yªn lßng c¸c nhµ ®Çu t­ v× kh¶ n¨ng tr¶ nî cña n­íc ®ã ®­îc ®¶m b¶o h¬n, ®é m¹o hiÓm trong ®Çu t­ sÏ gi¶m xuèng. C¸c møc ­u ®·i tµi chÝnh - tiÒn tÖ dµnh cho vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tr­íc hÕt ph¶i b¶o ®¶m cho c¸c chñ ®Çu t­ t×m kiÕm ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt trong ®iÒu kiÖn kinh doanh chung cña khu vùc, cña mçi n­íc vµ vµo nh÷ng n¬i mµ chÝnh phñ muèn khuyÕn khÝch ®Çu t­. Nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ chiÕm vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu trong sè c¸c ­u ®·i tµi chÝnh dµnh cho ®Çu t­ n­íc ngoµi. Møc ­u ®·i thuÕ cao h¬n lu«n ®­îc dµnh cho c¸c dù ¸n cã tû lÖ vèn n­íc ngoµi cao, quy m« lín, dµi h¹n, h­íng vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi, sö dông nhiÒu nguyªn vËt liÖu vµ lao ®éng trong n­íc, t¸i ®Çu t­ lîi nhuËn vµ cã møc ®é "néi ®Þa ho¸" s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ cao h¬n. HÖ thèng thuÕ thi hµnh sÏ cµng hiÖu qu¶ nÕu cµng râ rµng, ®¬n gi¶n, dÔ ¸p dông vµ møc thuÕ kh«ng ®­îc qu¸ cao (so víi l·i suÊt, lîi nhuËn b×nh qu©n, so víi møc thuÕ chung cña khu vùc vµ quèc tÕ...). C¸c thñ tôc thuÕ, còng nh­ c¸c thñ tôc qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c, ph¶i ®­îc tinh gi¶n hîp lý, tr¸nh vßng vÌo nhiÒu kh©u trung gian, ph¶i c«ng khai vµ thuËn lîi cho ®èi t­îng chÞu qu¶n lý vµ nép thuÕ. Tù do ho¸ ®Çu t­ cµng cao cµng thu hót ®­îc nhiÒu vèn n­íc ngoµi. Sù hç trî tÝn dông (ë nhiÒu n­íc chÝnh phñ ®· lËp ra c¸c Quü hç trî ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó hç trî cho c¸c nhµ ®Çu t­, nhÊt lµ cho nh÷ng dù ¸n thuéc diÖn khuyÕn khÝch ®Çu t­), cïng víi c¸c dÞch vô tµi chÝnh, b¶o l·nh cña chÝnh phñ, cña c¸c c¬ quan tÝn dông xuÊt khÈu vµ cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh ®a ph­¬ng nh­ WB ®·, ®ang vµ sÏ ®ãng vai trß to lín lµm t¨ng dßng vèn n­íc ngoµi, nhÊt lµ FDI t­ nh©n ch¶y vµo, nhÊt lµ trong lÜnh vùc h¹ tÇng. Nh­ vËy, mét khi c¸c rñi ro gi¶m xuèng, tû lÖ lîi nhuËn t¨ng lªn, th× c¸c luång vèn n­íc ngoµi sÏ ®æ vµo nhiÒu vµ æn ®Þnh. Ng­îc l¹i t­ b¶n n­íc ngoµi sÏ thËn träng h¬n, thËm chÝ bá ch¹y nÕu n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ cã "®é tin cËy thÊp vÒ tÝn dông" - mét chØ sè tæng hîp cña c¸c yÕu tè nh­: rñi ro chÝnh trÞ cao, ph¸t triÓn kinh tÕ chËm, xuÊt khÈu kÐm, nî cao vµ bÊt æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Khi ®ã, dï cã nh÷ng ­u ®·i tµi chÝnh rÊt cao ®­îc ®­a ra còng khã hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ Hµn Quèc vèn n¨ng ®éng, thËn träng, lu«n mong muèn vµ th­êng cã nhiÒu c¬ héi lùa chän thÞ tr­êng ®Çu t­ nh­ ý trªn toµn thÕ giíi. 3.2. Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng Sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng kü thuËt cña mét quèc gia vµ mét ®Þa ph­¬ng tiÕp nhËn FDI lu«n lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt hµng ®Çu ®Ó c¸c chñ ®Çu t­ cã thÓ nhanh chãng th«ng qua c¸c quyÕt ®Þnh vµ triÓn khai c¸c dù ¸n ®· cam kÕt. Mét tæng thÓ h¹ tÇng ph¸t triÓn ph¶i bao gåm mét hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i ®ång bé vµ hiÖn ®¹i víi c¸c cÇu, c¶ng, ®­êng x¸, kho b·i vµ c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®ñ søc bao phñ quèc gia vµ ®ñ tÇm ho¹t ®éng quèc tÕ; mét hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c viÔn th«ng hiÖn ®¹i; hÖ thèng ®iÖn n­íc dåi dµo vµ ph©n bæ tiÖn lîi cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh còng nh­ ®êi sèng vµ mét hÖ thèng m¹ng l­íi cung cÊp c¸c lo¹i dÞch vô kh¸c (y tÕ, gi¸o dôc, gi¶i trÝ, c¸c dÞch vô h¶i quan, tµi chÝnh, qu¶ng c¸o, kü thuËt...) ph¸t triÓn réng kh¾p vµ cã chÊt l­îng cao. Tãm l¹i, hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng ®ã ph¶i gióp cho c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi thuËn tiÖn trong kinh doanh, gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn tõ ®ã lµm t¨ng hiÖu qu¶ ®Çu t­. Trong c¸c ®iÒu kiÖn vµ chÝnh s¸ch h¹ tÇng phôc vô FDI, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai vµ bÊt ®éng s¶n cã søc chi phèi m¹nh mÏ ®Õn c¸c luång FDI ®æ vµo ViÖt Nam; nÕu gi¶i quyÕt ®­îc æn tho¶ nh÷ng v­íng m¾c cña lÜnh vùc nµy, cô thÓ lµ viÖc gi¶i phãng mÆt b»ng cho c¸c dù ¸n th× c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ cµng më réng hÇu bao ®Çu t­ lín vµ l©u dµi h¬n n÷a. ViÖc ph¸t triÓn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng kh«ng chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó t¨ng sù hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­ mµ ®ã cßn lµ c¬ héi ®Ó chóng ta cã thÓ vµ cã kh¶ n¨ng thu lîi ®Çy ®ñ h¬n tõ dßng vèn n­íc ngoµi ®· thu hót ®­îc (th«ng qua thu nhËp tõ dÞch vô vËn t¶i, th­¬ng m¹i, tµi chÝnh, t­ vÊn th«ng tin phôc vô c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®ang vµ sÏ triÓn khai). 3.3 C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh Lùc c¶n lín nhÊt lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t­ lµ thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ, phiÒn phøc g©y tèn kÐm vÒ thêi gian vµ chi phÝ, lµm mÊt c¬ héi ®Çu t­. §©y còng chÝnh lµ ®iÓm yÕu lµm gi¶m lîi thÕ c¹nh tranh cña m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam. Bé m¸y hµnh chÝnh hiÖu qu¶ quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng kh«ng chØ thu hót vèn n­íc ngoµi mµ cßn cña toµn bé qu¸ tr×nh huy ®éng, sö dông vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn cña quèc gia. Bé m¸y ®ã ph¶i thèng nhÊt, gän nhÑ, s¸ng suèt vµ nh¹y bÐn vÒ chÝnh s¸ch víi nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh, nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý cã tÝnh chÊt tèi thiÓu, ®¬n gi¶n, c«ng khai vµ nhÊt qu¸n ®­îc thùc hiÖn bëi nh÷ng c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, ®­îc gi¸o dôc tèt vµ cã kû luËt, t«n träng ph¸p luËt. §Ó cã thÓ x©y dùng ®­îc mét m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn tho¶ m·n c¸c tiªu chÝ trªn, tr­íc hÕt chÝnh phñ ViÖt Nam cÇn coi thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi trong giai ®o¹n 2000 - 2010 lµ ­u tiªn ®Æc biÖt. Muèn vËy cÇn t¹o ra sù hÊp dÉn ®Æc biÖt vÒ c¹nh tranh víi c¸c n­íc l©n cËn nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan, Indonesia, Malaysia...vèn lµ nh÷ng thÞ tr­êng ®Çu t­ truyÒn thèng cña Hµn Quèc nh»m thu hót l­îng vèn FDI tr­íc khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn WTO, t¹o søc c¹nh tranh cho nÒn kinh tÕ khi héi nhËp ®Çy ®ñ víi thÕ giíi. C¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­ ph¶i ®­îc cô thÓ ho¸. C¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i nh­ miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, kÓ c¶ c¸c dù ¸n ®Çu t­ më réng, chÝnh s¸ch mét gi¸, miÔn gi¶m tiÒn thuª ®Êt... cÇn ®­îc söa ®æi nhanh chãng linh ho¹t. Kh«ng nªn quy ®Þnh thêi gian tån t¹i cña dù ¸n. Kh«ng v× sù vi ph¹m cña mét vµi doanh nghiÖp hay mét vµi nhµ ®Çu t­ mµ th¾t chÆt thªm c¸c quy ®Þnh luËt lÖ lµm khã kh¨n h¬n cho sè ®«ng c¸c doanh nghiÖp vµ nhµ ®Çu t­ kh¸c. MÆt kh¸c cÇn x©y dùng quy ho¹ch tæng thÓ ®Çu t­ ë ViÖt Nam. Nªn ch¨ng chÝnh phñ nªn lËp b¶n ®å quy ho¹ch vÒ ®Çu t­, kÓ c¶ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc trªn tõng lÜnh vùc, tõng nhãm mÆt hµng víi nguyªn t¾c kh«ng h¹n chÕ sè l­îng dù ¸n s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu; chØ h¹n chÕ vÒ sè l­îng, quy m« dù ¸n s¶n xuÊt hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu tiªu thô néi ®Þa ®Ó tr¸nh hçn lo¹n cung cÇu trªn thÞ tr­êng, tr¸nh l·ng phÝ ®Çu t­. C¸c ®Þa ph­¬ng ®­îc ph©n cÊp vµ chñ ®éng cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ nh­ng ph¶i tu©n thñ quy ho¹ch vÒ ®Çu t­ ®Ó tr¸nh rèi lo¹n thÞ tr­êng néi ®Þa, g©y khã kh¨n cho ®iÒu hµnh cña chÝnh phñ vµ thiÖt h¹i cho nhµ ®Çu t­. ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn dµnh sù quan t©m h¬n n÷a ®Õn c¸c c«ng ty FDI ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam v× theo kinh nghiÖm c¸c nhµ ®Çu t­ míi tr­íc khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµo ViÖt Nam ®Òu tham kh¶o ý kiÕn nhËn xÐt cña l·nh ®¹o c¸c c«ng ty FDI ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. Hä coi ®¸nh gi¸, nhËn xÐt nµy lµ kh¸ch quan vµ lµ chØ tiªu quan träng nhÊt khi ®i ®Õn quyÕt ®Þnh cuèi cïng. V× vËy, chÝnh phñ cÇn quan t©m gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c, khã kh¨n vµ cïng c¸c doanh nghiÖp nµy th¸o gì ngay c¸c rµo c¶n. Cô thÓ nh­ hiÖn nay c¸c nhµ ®Çu t­, nhµ qu¶n lý n­íc ngoµi chØ ®­îc cÊp visa cã thêi h¹n 6 th¸ng (®­îc gia h¹n khi hÕt h¹n). Theo hä thêi h¹n nµy lµ qu¸ ng¾n trong khi ®ã viÖc xin gia h¹n l¹i lµ c¶ mét vÊn ®Ò, g©y nhiÒu khã kh¨n cho ho¹t ®éng kinh doanh ë ViÖt Nam. Do ®ã chÝnh phñ nªn quan t©m nghiªn cøu kÐo dµi thêi h¹n nµy, cã thÓ lµ 1 n¨m ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ yªn t©m hîp t¸c ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. 3.4. N©ng cao tr×nh ®é cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn liªn doanh, liªn kÕt cã hiÖu qu¶ §éi ngò nh©n lùc cã kü thuËt cao lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hµng ®Çu ®Ó mét n­íc trë nªn hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖc thiÕu c¸c nh©n lùc kü thuËt lµnh nghÒ, c¸c nhµ l·nh ®¹o, qu¶n lý cao cÊp, c¸c nhµ doanh nghiÖp tµi ba cïng víi sù l¹c hËu vÒ tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ trong n­íc sÏ khã lßng ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña nhµ ®Çu t­ ®Ó triÓn khai c¸c dù ¸n cña hä. ë ViÖt Nam lao ®éng gi¶n ®¬n d­ thõa qu¸ nhiÒu, trong khi ®ã l¹i thiÕu c¸c chuyªn viªn cã tr×nh ®é kü thuËt, qu¶n lý cao. Do cung kh«ng ®ñ cÇu nªn tiÒn l­¬ng tr¶ rÊt cao lµm cho m«i tr­êng ®Çu t­ kÐm hÊp dÉn. Trong khi ®ã, Hµn Quèc næi tiÕng lµ n­íc cã lùc l­îng lao ®éng quy cñ vµo bËc nhÊt thÕ giíi. Nh÷ng bÊt cËp cña lao ®éng ViÖt Nam ch¾c ch¾n sÏ ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn quyÕt ®Þnh bá vèn ®Çu t­ cña nh÷ng nhµ ®Çu t­ Hµn Quèc. Mét hÖ thèng doanh nghiÖp trong n­íc ph¸t triÓn, ®ñ søc tiÕp thu c«ng nghÖ chuyÓn giao vµ lµ ®èi t¸c ngµy cµng b×nh ®¼ng víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ thu hót ®­îc nhiÒu h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n luång vèn n­íc ngoµi. HÖ thèng c¸c doanh nghiÖp ®ã ph¶i bao gåm c¶ nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt lÉn dÞch vô ë tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ vµ thµnh th¹o c¸c nghiÖp vô kinh doanh quèc tÕ, ®ñ søc gi÷ ®­îc thÞ phÇn thÝch ®¸ng t¹i thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngµy cµng cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. M¹ng l­íi c¸c doanh nghiÖp dÞch vô vÒ tµi chÝnh - ng©n hµng cã vai trß quan träng trong hÖ thèng ®ã, nh»m t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc huy ®éng vµ l­u chuyÓn vèn trong n­íc vµ quèc tÕ. 4. Gi¶i ph¸p cho quan hÖ xuÊt khÈu lao ®éng XuÊt khÈu lao ®éng lµ mét néi dung quan träng cña quèc gia vÒ viÖc lµm, lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi gãp phÇn t¨ng nguån nh©n lùc ®¸p øng nhiÖm vô c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Trong khi ®ã Hµn Quèc ®­îc biÕt ®Õn nh­ lµ mét thÞ tr­êng nhËp khÈu lao ®éng tiÒm n¨ng. §©y lµ thÞ tr­êng tiÕp nhËn sè l­îng kh¸ lín lao ®éng tõ 14 n­íc Ch©u ¸ theo h×nh thøc tu nghiÖp sinh, trong ®ã cã ViÖt Nam. Do vËy ®Ó t¨ng c­êng xuÊt khÈu lao ®éng sang thÞ tr­êng nµy chóng ta cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: 4.1. Söa ®æi, bæ sung c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ChÝnh phñ cÇn sím cã biÖn ph¸p söa ®æi, bæ sung c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i hiÖn hµnh. Tr­íc hÕt cÇn ph©n cÊp qu¶n lý, lµm râ vµ t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan chñ qu¶n ®èi víi doanh nghiÖp, tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ®èi víi ho¹t ®éng tuyÓn chän lao ®éng xuÊt khÈu trªn ®Þa bµn. VÒ phÝa doanh nghiÖp chØ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ tham gia xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia. Giao quyÒn tù chñ réng r·i cho c¸c doanh nghiÖp. Giao tr¸ch nhiÖm ®µo t¹o lao ®éng cho doanh nghiÖp. ChÝnh phñ cã thÓ nghiªn cøu n©ng tiªu chuÈn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng nh­ n©ng ®iÒu kiÖn vÒ vèn ®iÒu lÖ lªn 7 tû ®ång, ph¶i cã Ýt nhÊt vµ c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc chuyªn ngµnh vµ ngo¹i ng÷, qui ®Þnh doanh nghiÖp ph¶i cã c¬ së ®µo t¹o vµ dµnh mét phÇn chi phÝ cho ®µo t¹o lao ®éng. §Ó khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng sang lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ sang thÞ tr­êng Hµn Quèc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch nh­ gi¶m chi phÝ cho ng­êi lao ®éng, söa ®æi c¬ chÕ tham gia b¶o hiÓm x· héi ®èi víi ng­êi lao ®éng. PhÝa Hµn Quèc ®· cã lÇn yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thu lÖ phÝ ph¸i cö trong giíi h¹n cho phÐp nh»m gi¶m bít khã kh¨n cho ng­êi lao ®éng, nãi chung nªn thu Ýt h¬n giíi h¹n tèi ®a cho phÐp. Bªn c¹nh ®ã, chÝnh phñ cÇn thµnh lËp Quü hç trî xuÊt khÈu lao ®éng trªn c¬ së ®ãng gãp cña doanh nghiÖp, ng­êi lao ®éng vµ Nhµ n­íc. 4.2. ChuÈn bÞ nguån lao ®éng xuÊt khÈu sang Hµn Quèc §Ó xuÊt khÈu lao ®éng sang Hµn Quèc thùc sù cã hiÖu qu¶ c¸c doanh nghiÖp cÇn c¨n cø vµo nhu cÇu lao ®éng cña thÞ tr­êng nµy vµ kh¶ n¨ng ký kÕt hîp ®ång ®Ó lËp kÕ ho¹ch xuÊt khÈu lao ®éng hµng n¨m vµ dµi h¹n. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp nhá trªn thÞ tr­êng nµy ®ang thiÕu hôt nh©n c«ng trÇm träng kÓ tõ khi chÝnh phñ Hµn Quèc th«ng qua lÖnh c­ìng chÕ xuÊt c¶nh ®èi víi lao ®éng n­íc ngoµi bÊt hîp ph¸p. Tû lÖ thiÕu hôt n¨m 2002 lµ 9,36% trong tæng sè 5 - 300 lao ®éng biªn chÕ cña mét doanh nghiÖp, n¨m 2003 thiÕu hôt kho¶ng 300.000 nh©n c«ng vµ dù tÝnh n¨m 2004 vÉn tiÕp tôc thiÕu hôt. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn chñ ®éng phèi hîp víi c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó chuÈn bÞ nguån lao ®éng ®­a vµo ®µo t¹o chuyªn m«n, ngo¹i ng÷ phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng nµy. C«ng t¸c tuyÓn chän lao ®éng xuÊt khÈu ®i Hµn Quèc còng cßn nhiÒu bÊt cËp. HiÖn nay c¸c c«ng ty ®­îc quyÒn xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam sang Hµn Quèc th­êng kh«ng tiÕp xóc trùc tiÕp tuyÓn tu nghiÖp sinh b»ng th«ng b¸o trªn b¸o chÝ mµ th«ng qua m«i giíi, do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®­êng d©y m«i giíi n©ng cao c¸c tiªu cùc phÝ. §iÒu nµy ¶nh h­ëng rÊt xÊu ®Õn uy tÝn cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ViÖt Nam vµ lµm gi¶m lßng tin cña KFSB. ThËm chÝ KFSB cßn khuyÕn c¸o nÕu ®¬n vÞ nµo thu phÝ tu nghiÖp sinh qu¸ nhiÒu mµ kh«ng râ lÝ do hoÆc th«ng qua m«i giíi ®Ó tuyÓn chän sÏ bÞ xö lÝ nghiªm kh¾c. Do vËy ®Ó lÊy l¹i uy tÝn cña m×nh doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng th«ng b¸o c«ng khai trªn b¸o chÝ vÒ tiªu chuÈn tuyÓn chän, sè tiÒn ph¶i nép vµ nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt cho mét lao ®éng muèn sang lµm viÖc ë Hµn Quèc. Bªn c¹nh ®ã b¶n th©n c¸c c«ng ty xuÊt khÈu lao ®éng còng cÇn th­êng xuyªn thanh läc néi bé ®Ó ph¸t hiÖn c¸c ®­êng d©y m«i giíi ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p xö lý kÞp thêi. 4.3. N©ng cao chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu sang Hµn Quèc §èi víi riªng thÞ tr­êng Hµn Quèc viÖc n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng vÒ tay nghÒ vµ ngo¹i ng÷ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ ®· gÇn chôc n¨m kÓ tõ khi ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®Çu tiªn sang Hµn Quèc cho ®Õn nay KFSB vÉn ph¶i nh¾c nhë c¸c doanh nghiÖp ta chÊn chØnh l¹i kh©u ®µo t¹o, ®Æc biÖt lµ ngo¹i ng÷. §iÒu nµy còng mét phÇn lµ do cã kh«ng Ýt nh÷ng doanh nghiÖp coi viÖc ®µo t¹o nh­ mét thñ tôc hµnh chÝnh, thËm chÝ cßn xem ®©y lµ mét ho¹t ®éng lµm t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Thªm vµo ®ã hiÖn nay KFSB ®· ®­a ra quy ®Þnh trong hå s¬ cña tu nghiÖp sinh göi cho KFSB ph¶i bao gåm c¶ b¶n copy bµi kiÓm tra ngo¹i ng÷ tiÕng Hµn vµ bµi kiÓm tra gi¸o dôc ®Þnh h­íng tiÕng Hµn. ThÝ sinh tèt nghiÖp ph¶i viÕt, nãi nghe ®­îc tiÕng Hµn c¬ b¶n, biÕt c¸c sè c¬ b¶n. KFSB sÏ kiÓm trong l¹i khi sang Hµn Quèc. Do ®ã trong thêi gian tíi c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thµnh lËp c¸c c¬ së ®µo t¹o ®ång thêi kÕt hîp víi c¸c tr­êng ®µo t¹o nghÒ ®Ó ®µo t¹o nguån lao ®éng theo c¬ chÕ tr­êng cung cÊp nguån lao ®éng cã chÊt l­îng cho doanh nghiÖp vµ doanh nghiÖp t¹o ®Çu ra cho tr­êng trªn c¬ së nhu cÇu thÞ tr­êng. Cã nh­ thÕ c«ng t¸c ®µo t¹o míi thùc sù cã hiÖu qu¶. Bªn c¹nh ®ã Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp còng cÇn cung cÊp th«ng tin vÒ nhu cÇu, ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng vµ tiªu chuÈn lao ®éng th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ c¬ quan lao ®éng ®Þa ph­¬ng ®Ó ®Þnh h­íng cho ng­êi lao ®éng tù häc nghÒ, ngo¹i ng÷. T×nh tr¹ng tu nghiÖp sinh ViÖt Nam ë Hµn Quèc bá hîp ®ång vµ hÕt h¹n hîp ®ång kh«ng vÒ cßn kh¸ phæ biÕn. §©y lµ d­ luËn xÊu ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu ®Õn triÓn väng quan hÖ xuÊt khÈu lao ®éng gi÷a hai n­íc. Nh­ng c¸ch thøc ng¨n chÆn hiÖu qu¶ nhÊt kh«ng ph¶i lµ rµng buéc chÆt h¬n ng­êi lao ®éng víi doanh nghiÖp. MÊu chèt lµ ë chç ý thøc cña c¸c bªn tham gia quan hÖ lao ®éng, ®¬n vÞ ph¸i cö vµ ng­êi lao ®éng. Nªn ch¨ng c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng h·y chuyÓn sang m« h×nh ho¹t ®éng nh­ mét ®¬n vÞ m«i giíi thuÇn tuý thay v× ph¶i ch¨m b½m ng­êi lao ®éng trong suèt thêi gian cña hîp ®ång. Doanh nghiÖp chØ ®ãng vai trß trung gian cßn ng­êi lao ®éng vµ chñ sö dông trùc tiÕp kÝ hîp ®ång rµng buéc vµ chÞu tr¸ch nhiÖm víi nhau. Nh­ng tr­íc m¾t thiÕt nghÜ vÉn cÇn nh÷ng biÖn ph¸p nh»m n©ng cao ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt, thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång lao ®éng xuÊt khÈu sang Hµn Quèc tõ phÝa chÝnh phñ vµ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp. KÕt luËn Nh×n l¹i 11 n¨m kÓ tõ khi chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc, cïng víi nh÷ng biÕn ®éng to lín vµ s©u s¾c trªn toµn thÕ giíi vµ khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, quan hÖ ViÖt Nam - Hµn Quèc ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®Çy ý nghÜa vµ rÊt ®¸ng khÝch lÖ. Hai n­íc ®· thiÕt lËp vµ cñng cè mèi quan hÖ hîp t¸c trªn nhiÒu lÜnh vùc trong ®ã chiÕm vÞ trÝ næi bËt nhÊt lµ ho¹t ®éng kinh tÕ, th­¬ng m¹i, ®Çu t­. ChØ trong vßng h¬n 10 n¨m, Hµn Quèc ®· v­¬n lªn thµnh n­íc b¹n hµng ®øng thø 4, n­íc ®Çu t­ ®øng thø 4 vµ mét trong nh÷ng n­íc viÖn trî ph¸t triÓn hµng ®Çu cho ViÖt Nam. Nh©n d©n hai n­íc ngµy cµng hiÓu biÕt vµ tin cËy lÉn nhau. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu næi bËt, quan hÖ hai n­íc thêi k× nµy còng cßn nhiÒu h¹n chÕ, khã kh¨n. §ã lµ: ViÖt Nam nhËp siªu cßn lín trong quan hÖ th­¬ng m¹i, lµ sù xung ®ét gi÷a chñ vµ thî trong mét sè c«ng ty cã vèn cña Hµn Quèc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, lµ t×nh tr¹ng bá viÖc ®Ó ra ngoµi lµm cña mét sè c«ng nh©n ViÖt Nam t¹i Hµn Quèc…§©y thùc sù lµ nh÷ng rµo c¶n cÇn sím ®­îc kh¾c phôc trong quan hÖ gi÷a hai n­íc. Xu thÕ khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc m¹nh mÏ, nhanh chãng vµ réng kh¾p. Nã cuèn tÊt c¶ c¸c quèc gia trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµo guång quay cña m×nh vµ s½n sµng bá l¹i ®»ng sau nh÷ng quèc gia chËm thÝch øng. Hµn Quèc vµ ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt ®ã. Ph¶i v­¬n lªn ®Ó héi nhËp lµ xu thÕ tÊt yÕu, mµ viÖc lµm thiÕt thùc ®Çu tiªn chÝnh lµ thóc ®Èy quan hÖ h÷u nghÞ hîp t¸c ViÖt Nam – Hµn Quèc lªn mét tÇm cao míi - ngµy cµng s©u s¾c, toµn diÖn vµ tèt ®Ñp h¬n. Lêi më ®Çu ChiÕn l­îc ph¸t triÓn theo m« h×nh “®µn ngçng bay” nh÷ng n¨m tr­íc ®©y ë §«ng ¸ ®· lµm cho th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ më réng nhanh chãng, t¹o nªn t×nh tr¹ng phô thuéc rÊt cao gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc. KÓ tõ ®ã cho ®Õn nay, trong bèi c¶nh kinh tÕ cã nhiÒu biÕn ®éng víi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch©u ¸ 1997, ¶nh h­ëng ngµy cµng lín cña EU vµ NAFTA ®èi víi khu vùc vµ ®Æc biÖt lµ xu thÕ khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ th× sù phô thuéc nµy cµng trë nªn chÆt chÏ h¬n bao giê hÕt. ChÝnh v× vËy sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ngµy cµng nhiÒu c¸c liªn kÕt nh­ ASEAN, ASEAN + 3, ASEAN + 1lµ tÊt yÕu. Quan hÖ ViÖt Nam – Hµn Quèc còng n»m trong sè ®ã. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña hîp t¸c song ph­¬ng ViÖt Nam – Hµn Quèc em ®· chän ®Ò tµi: “Quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hµn Quèc trong xu thÕ héi nhËp hiÖn nay” cho kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Môc ®Ých nghiªn cøu: Môc ®Ých cña bµi viÕt lµ nghiªn cøu chÝnh s¸ch quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay ®­îc cô thÓ ho¸ trong quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hµn Quèc, tæng kÕt vµ ®¸nh gi¸ thùc tiÔn quan hÖ nµy thêi gian qua, tõ ®ã x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng vµ ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy mèi quan hÖ h÷u nghÞ hîp t¸c ViÖt Nam – Hµn Quèc. Ph¹m vi vµ ®èi t­îng nghiªn cøu: Do tÝnh chÊt h¹n chÕ cña kho¸ luËn nªn bµi viÕt chØ xin ®Ò cËp ®Õn quan hÖ ViÖt Nam - Hµn Quèc trªn lÜnh vùc kinh tÕ - th­¬ng m¹i trong ®ã bao gåm quan hÖ mËu dÞch, quan hÖ ®Çu t­, quan hÖ xuÊt khÈu lao ®éng. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: §Ó thùc hiÖn ®­îc ®Ó tµi nµy, em ®· sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc nh­ ph­¬ng ph¸p thèng kª, ph©n tÝch, tæng hîp sè liÖu, ph­¬ng ph¸p so s¸nh... Bè côc cña ®Ò tµi: Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, bµi viÕt ®­îc tr×nh bµy thµnh 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vµ chÝnh s¸ch quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hµn Quèc giai ®o¹n 1992 – 2003. Ch­¬ng III: TriÓn väng vµ gi¶i ph¸p thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hµn Quèc. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n TiÕn sÜ NguyÔn V¨n Hång ®· tËn t×nh h­íng dÉn vµ gióp ®ì em hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. Kho¸ luËn nµy míi lµ b­íc ®Çu em lµm quen víi c«ng t¸c nghiªn cøu, do ®ã kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt trong viÖc triÓn khai ®Ò tµi. Em mong nhËn ®­îc sù th«ng c¶m cña quÝ ThÇy C« vµ c¸c b¹n sinh viªn. Môc lôc Lêi më ®Çu Ch­¬ng I: Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ vµ chÝnh s¸ch quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay 1 I. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ 1 1. Kh¸i niÖm quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ 1 2. Vai trß cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ 2 II. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ 3 III. C¬ së cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ 9 IV. ChÝnh s¸ch cña ViÖt Nam vÒ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ 11 1. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vÒ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ 11 1.1 Môc tiªu cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ 11 1.2 Nh÷ng quan ®iÓm chØ ®¹o 12 1.3 ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i thêi k× 2001 - 2010 13 2. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nãi chung vµ trong quan hÖ ViÖt Nam – Hµn Quèc nãi riªng 15 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hµn Quèc giai ®o¹n 1992 – 2003 18 I. Kh¸i qu¸t chung 18 II. Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hµn Quèc 20 1. Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam – Hµn Quèc 20 2. C¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam víi Hµn Quèc 26 2.1 C¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hµn Quèc 26 2.1 C¬ cÊu hµng ho¸ nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hµn Quèc 29 III. Quan hÖ ®Çu t­ ViÖt Nam – Hµn Quèc 32 1. Kh¸i qu¸t chung 32 2. LÜnh vùc ®Çu t­ 36 3. §Þa bµn ®Çu t­ 37 4. H×nh thøc ®Çu t­ 40 IV. C¸c lÜnh vùc hîp t¸c kinh tÕ kh¸c 44 1. ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i 44 2. TÝn dông ­u ®·i 47 3. XuÊt khÈu lao ®éng 48 V. §¸nh gi¸ quan hÖ hîp t¸c ViÖt Nam – Hµn Quèc 51 1. §¸nh gi¸ tæng qu¸t 51 1.1 VÒ phÝa ViÖt Nam 51 1.2 VÒ phÝa Hµn Quèc 53 2. Nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho quan hÖ hîp t¸c ViÖt Nam – Hµn Quèc 54 3. Nh÷ng h¹n chÕ, khã kh¨n vµ mét sè vÊn ®Ò cÊp b¸ch ®Æt ra cho quan hÖ ViÖt Nam – Hµn Quèc 56 Ch­¬ng III. TriÓn väng vµ gi¶i ph¸p thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hµn Quèc 60 I. §Þnh h­íng ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hµn Quèc trong thêi gian tíi 60 II. Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy quan hÖ ViÖt Nam – Hµn Quèc 63 1. Gi¶i ph¸p vÒ m«i tr­êng, thÓ chÕ 63 2. Gi¶i ph¸p cho quan hÖ th­¬ng m¹i 65 2.1 T¨ng c­êng søc c¹nh tranh cho hµng ho¸ ViÖt Nam 65 2.2 X©y dùng ph­¬ng thøc b¸n hµng hiÖu qu¶ 67 2.3 §Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i 68 3. Gi¶i ph¸p cho quan hÖ ®Çu t­ 71 3.1 X©y dùng hÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ hÊp dÉn, mÒm dÎo 71 3.2 Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng 73 3.3 C¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh 74 3.4 N©ng cao tr×nh ®é cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn liªn doanh, liªn kÕt cã hiÖu qu¶ 75 4. Gi¶i ph¸p cho quan hÖ xuÊt khÈu lao ®éng 76 4.1 Söa ®æi, bæ sung c¬ chÕ, chÝnh s¸ch 77 4.2 ChuÈn bÞ nguån lao ®éng xuÊt khÈu 77 4.3 N©ng cao chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu 78 KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o ._.