Quan điểm toàn diện với việc xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam

inh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt nam: 2.1-Thế nào là kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa 2.2- Đặc điểm của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam - Là một kiểu tổ chức nền kinh tế trong quá trình đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nước nông nghiệp lạc hậu mang tính tự cung tự cấp Là nền kinh tế nhiều thành phần và kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo Là kiểu tổ chức nền kinh tế dựa trên nguyên tắc và bản chất của chủ nghĩa xã hội. - Là mô hình kinh tế mở Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì tính tự chủ của những chủ thể là rất cao. 3-Nền kinh tế hàng hoá và thị trường ở nước ta trong thời kỳ quá độ Chủ trương của ta là phát triển một nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần với nhiều chế độ sở hữu khác nhau Mở rộng lưu thông, mở rộng thị trường Sử lý về quan điểm và các mặt kỹ thuật của một nền kinh tế hướng về thị trường. Thị trường thời kỳ quá độ là thị trường nhiều thành phần trong đó quốc doanh đóng vai trò nòng cốt. II-Thực trạng và những giải pháp để kinh doanh nền kinh tế định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt nam Những mặt thuận lợi , tích cực của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam: -Chủ trương của ta là phát triển nền kinh tế nhiều thành phần Khoa học kỹ thuật phát triển Nhà nước đang trong thời kỳ mở cửa, 2- Những mặt khó khăn, tiêu cực của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt nam Nền kinh tế nước ta hiện nay chủ yếu là sản xuất nông nghiệp kinh tế thị trường chưa được phát triển rộng rãi. Trong hệ thống pháp luật còn nhiều chỗ sơ hở . Trong kinh doanh còn tồn tại nhiều gian lận thương mại Công bằng xã hội trong nền kinh tế thị trường Nhà nước phải có một số ưu tiên trong kinh doanh hàng hoá Chống gian lận thương mại và phải phát triển hàng hoá nội địa hạn chế việc nhập khẩu hàng hóa. Vai trò và chức năng của Chính phủ trong nền kinh tế thị trường Trong nền kinh tế hàng hoá vận động theo cơ chế thị trường mực đích của các nhà doanh nghiệp là thu lợi nhuận và do đó đã dẫn đến nhiều vi phạm luật pháp buộc nhà nước phải đứng ra can thiệp, thiết lập và bảo vệ khuôn khổ pháp luật Nhà nước tôn trọng nguyên tắc và cơ chế hoạt động khách quan của thị trường, tạo điều kiện phát huy mặt tích cực đồng thời khắc phục những hạn chế tác động tiêu cực đến thị trường Chính phủ đảm nhận điều tiết về toàn bôh hoạt động kinh tế xã hội, đảm bảo tính công bằng, tính cạnh tranh, quyền sở hữu, hiệu quả kinh tế và lợi ích xã hội. III- Sự hội nhập quốc tế của nền kinh tế thị trường Việt Nam C-Kết luận Lời nói đầu Chúng ta đang bước sang thế kỷ XX là thế kỷ lấy nền tri thức làm chủ, có nền kinh tế xã hội văn minh hiện đại, có nền khoa học kỹ thuật phát tiển cao. Mang lại nhiều thành quả tốt đẹp cho nhân loại, đưa nhân loại tiến lên một bước phát tiển mới. Sau những năm chiến tranh tàn phá, kết quả là nền kinh tế nước ta bị nghèo nàn lạc hậu có nguy cơ bị suy thoái tụt hậu. Đảng và Nhà nước ta đã triển khai các phương pháp nhằm khác phục một phần chiến tranh, đây mạnh việc xây dựng cơ sở hạ tầng nhất là xây dụng kinh tế. Với công cuộc đổi mới của Đảng và Nhà nước ta vào năm 1986 cho thấy nền kinh tế nước ta đã có những chuyển biến, phát tiển rõ rệt, đã chứng tỏ đường lối của Đảng ta là đúng đắn và sáng tạo. Trong các mô hình kinh tế đã làm cho nền kinh tế nước ta thay đổi thì phải kể đến sự đóng góp của nền kinh tế thị trường, nhưng không phải nền kinh tế thị trường thông thường như các nước tư bản mà là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đại hội VI, đại hội VII ... của Đảng đã khẳng định mục tiêu xã hội chủ nghĩa dổ mới nhưng không từ bỏ mục tiêu mà chỉ tìm ra phương thức, con đường đúng đắn hơn có hiệu quả hơn để đi tới mục tiêu. Thự hiện đường lối đổi mới cùng với việc đổi mới trên nhiều lĩnh vực, trên lĩnh vực kinh tế chúng ta đẩy mạnh quá trình chuyển đổi tự nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường. Nó có rất nhiêu ưu điểm so với nền kinh tế cũ như phát huy được quyền chủ động của người sản xuất, kinh doanh rất năng động, năng suất lao động nâng cao, hàng hoá phong phú...Trong công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay một mặt chúng ta xoá bỏ cơ chế cũ, xác lập cơ chế mới, nhưng mặt khác chúng ta phải thừa nhận những mătj tích cực đã đạt được. Chẳng hạn chúng ta xoá bỏ bao cấp chứ không phải xoá bỏ kế hoạch nói chung, xoá bỏ bao cấp tràn lan chứ không phải tất cả đều xoá bỏ bao cấp ...... Chúng ta phải thừa kế kinh nghiệm xây dựng kinh tế thị trường của các nước nhưng phải biết sàng lọc, áp dụng một cách sáng tạo vào điều kiện cụ thể của nước ta, vừa phát huy vai trò của Đảng và Chính phủ. Do đó nền kinh tế nước ta sẽ được xây dựng theo mô hình kinh tế tối ưu - kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Mô hình kinh tế này sé đảm bảo “ Sự nghiệp đổi mới đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng văn minh vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội”. Để hiểu rõ vấn đề trên ta xét ba mặt sau: I-Nền kinh tế thị trường và kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam II-Thực trạng và những giải pháp để kinh doanh nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam III-Sự hội nhập của nền kinh tế Việt Nam I-Nền kinh tế thị trường và kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam 1-Kinh tế thị trường: Trong những năm gần đây vẫn đề kinh tế thị trường được đề cập khá sôi nổi ở các nước xã hội chủ nghĩa trong đó có nước ta và hiện nay nó đã trở thành định hướng cho chính sách phát tiển kinh tế ở nhiều nước. Vậy kinh tế thị trường là gì ? Hiện nay trên báo chí người ta thường nói đến nền kinh tế thị trường nhưng nhiều người vẫn chưa hiểu. “ Kinh tế thị trường là một kiểu tổ chức kinh tế xã hội mà trong đó quá trình sản xuất phân phối, trao đổi, tiêu dùng đều gắn liền với thị trường, được thực hiện thông qua thị trường. Vì vậy kinh tế thị trường không chỉ là kỹ thuật mà còn là quan hệ xã hội, nó không chỉ bao hàm yếu tố lực lượng sản xuất mà còn quan hệ sản xuất. Kinh tế thị trường gồm nhiêu hình thức sở hữu mà trong đó nó phụ thuộc vào chế độ sở hữu thống trị. Mặt khác bản thân quan hệ thị trường, quan hệ hàng hoá - tiền tệ là thể hiện quan hệ giữa người với người trong xã hội” (Thông tin lý luận số 32 năm 1999. tr30). Trước kia không chỉ nhiều người trong chủ nghĩa tư bản mà nhiều người trong các nước xã hội chủ nghĩa đã ngộ nhận rằng kinh tế thị trường thuộc về nbản chất của chủ nghĩa tư bản. Nhưng thực ra nó là thành quả của lịch sử nhân loại gắn liền với sản xuất hàng hoá. Về bản chất kinh tế thị trường là con người thực hiện trao đổi lao động, thông qua vật đổi ngang giá ở giai đoạn đầu và trao đổi tiền tệ ở giai đoạn sau. Đến chủ nghĩa tư bản thì kinh tế thị trường đạt đến đỉnh cao để chuẩn bị đi vào lịch sử theo nghĩa là dần dần mất đi ở chủ nghĩa cộng sản. Từ đó ta thấy mầm mống của kinh tế thị trường đã có từ thời cổ đại khi mà phân công lao động xuất hiện. Để tồn tại được, con người phải trao đổi lao động cho nhau bắt đầu từ trong gia đình, sau đó đến làng xóm, bọ tộc, lãnh địa ... Đến chủ nghĩa tư bản sự phân công lao động đạt đỉnh cao và trao đổi lao động cũng được mở rộng giưã các quốc gia. Ta thấy ở đâu có sản xuất hàng hoá thì ở đó có thị trường. Do đó có thể nói điều kiện đối với thị trường là điều kiện để tồn tại và phát tiển nền sản xuất hàng hoá. Vì vậy điều kiện để thị trường tồn tại là : +Phải có sự phân công lao động xã hội. Ta thấy từ trước đến nay ở các nước tư bản hay ở các nước quá độ lên chư nghĩa xã hội vẫn đang diễn ra sự phân công lao động ngày một rộng khắp và ngày một sâu sắc. Nhưng chỉ có trong chủ nghĩa tư bản luôn xảy ra một cách tự do mù quáng cùng với sự phân hoá giai cấp dẫn đến sự tha hoá người lao động, làm phân hoá hai cực giàu nghèo ngày càng sâu sắc. Dẫn đến tình trạng nước giàu thì giàu thêm, nước nghèo lại càng khốn khó. Đối với các nước xã hội chủ nghĩa tuy điểm xuất phát về kinh tế xã hội còn thấp nhưng để tiến hành phân công lao động thì không theo vết xe đổ của tư bản chủ nghĩa. Đó chính là việc phân công lao động theo hướng sao cho xã hội công bằng bình đẳng đôi bên cùng có lợi và tiến đến ấm no hạnh phúc cho toàn thể nhân dân lao động. ở nước ta do dựa trên cơ sở lý luận Mac-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh và sự năng động sáng tạo vốn có, chúng ta sẽ dần dần tìm đợc những định hướng và giải pháp đúng đắn để đi tới đích. + Do tồn tại các chế độ và hình thức sở hữu khác nhau. Càng có nhiều hàng hoá thì nhu cầu trao đổi để nâng cao đời sống càng tăng làm cho thị trường phát tiển. Việc tăng cường phát tiển sản xuất không chỉ riêng chủ nghĩa tư bản mà chủ nghiã xã hội cũng cần phải có, có chăng chỉ khác nhau ở mục đích của sản xuất hàng hoá. ở trong xã hội nào cũng vậy việc trao đổi hàng hoá là để tìm kiếm lợi nhuận. Nhưng đối với tư bản chủ nghĩa thì lợi nhuận là trên hết và chạy vào túi của các nhà tư bản, còn ở xã hội chủ nghĩ thì sản xuất để thoả mãn nhu cầu của nhân dân lao động được đặt lên hàng đầu và lợi nhuận được phục vụ toàn thể nhân dân lao động. Đó chính là ưu việt của chủ nghĩa xã hội so với chủ nghĩa tư bản. +Để nền kinh tế thị trường tồn tại đương nhiên cần đến sự phân phối sản phẩm lao động, Việc phân chia thành quả lao động thì ở ché độ xã hội nào cũng có. ở đâu có lao động thì ở đó cần đến sự phân phối sản phẩm lao động. Chỉ có điều phương thức phân chia sản phẩm lao động luôn luôn mang dấu ấn của chế độ xã hội một cách rõ ràng. Tất nhiên ở mặt này cũng có điểm về danh nghĩa thì giống nhau nhưng thực chất thì khác nhau ở chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội. Đó là cách nói: phân phối theo kết quả lao động của các thành viên trong xã hội. Chủ nghĩa tư bản với sở hữu tư nhân là nền tảng của xã hội thì việc phân phối theo hướng bóc lột lao động thặng dư vẫn là cơ bản. Nếu thời kỳ Mác-Ăngghen còn sống bộ mặt thật tàn bạo của chủ nghĩa tư bản được phơi bày một cách trắng trợn, lộ liễu, thì ngày nay bóc lột giá trị thặng dư được tiến hành một cách tinh vi kín đáo nhưng cường độ quy mô lại lớn hơn nhiều. Và đương nhiên nó đã vượt ra khỏi biên giới quốc gia và tiến từ cướp bóc lao động thặng dư đến cả tài nguyên và môi trường sinh thái. Quả vậy nạn nước giàu bóc lột nước nghèo, nước giàu tàn phá huỷ hoại môi trường nứoc nghèo và cướp bóc tài nguyên nước nghèo vẫn đang tồn tại với tốc độ đáng sợ mặc dù nó đã xảy ra hàng trăm năm nay. 2-Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam : Hiện nay, nhiều người nghĩ rằng chỉ cần đặt vấn đề xây dựng một nước Việt Nam giàu mạnh xã hội công bằng văn minh là đủ, không cần phải nói theo định hướng xẫ hội chủ nghĩa bởi vì nói như vậy vừa thừa vừa rối tư duy. Theo họ thì chủ nghĩa nào cũng được miễn sao dân giàu nước mạnh xã hội công bằng văn minh. Thực tế mấy năm qua cho thấy suy nghĩ như trên là hời hợt và nguy hiểm. Bởi vì nó sùng bái tự phát hơn nữa nó tước mất lý tưởng của một dân tộc, tức là tước đi ý chí chiến đấu của dân tộc. Một xã hội muốc tồn tại muốn sánh vai với các dân tộc khác, muốn dành thắng lợi thì phải dựa vào cơ sở lý luận tư tưởng của chính mình vững bước đi trên con đường của mình đã chọn. “ Theo văn kiện hội nghị đại biểu toàn quốc nhiệm kỳ khoá VII, định hướng xã hội chủ nghĩa có nghĩa là phấn đấu thực hiện hoá sáu đặc trưng của chủ nghĩa xã hội mà đại hội VII đã thông qua. Trong văn kiện đó viết: đại hội VII đã nêu lên 6 đặc trưng của chủ nghĩa xã hội mà nhân dân ta xây dựng. Đại hội cũng đã chỉ rõ bảy phương hướng cơ bản để từng bước thực hiện trong thực tế các đặc trưng ấy. Đó chính là định hướng xã hội chủ nghĩa mà các hội nghị trung ương (khoá VII) đã cụ thể hoá để chỉ đạo thực hiện. Nói cách khác định hướng xã hội chủ nghĩa là thuật ngữ dùng để chỉ mục tiêu xã hội chủ nghĩa mà chúng ta cần đạt tới cùng những phương hướng cơ bản để từng bước tiến tới mục tiêu đó” (Phạm Ngọc Quang- Thông tin lý luận số 32-1999). Mỗi quan hệ giữa kinh tế thị trường với chủ nghĩa xã hội là một vấn đề lớn, là điểm then chốt trong lý luận về chủ nghĩa xã hội. Vấn đề đó không chỉ có ý nghĩa lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn rất quan trọng đối với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Nhiều người cho rằng kinh tế thị trường và chủ nghĩa xã hội không thể dung hợp với nhau, nếu kết hợp với nhau chũng sẽ gây nhiều lộn xộn trong xã hội. Định hướng xã hội chủ nghĩa về mặt lý thuyết và thực tế hoàn toàn không mâu thuẫn với kinh tế thị trường, vì định hưóng xã hội chủ nghĩa chính là thể hiện sự quản lý của Nhà nước theo khuynh hướng đã xác định tức là định hướng xã hội chủ nghĩa. Vấn đề đặt ra không phải là định hướng xã hội chủ nghĩa có mâu thuẫn hay không với kinh tế thị trường mà vấn đề ở chỗ, bằng phương pháp nào, cách thức nào để định hướng kinh tế thị trường của ta theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Muốn phát triển nền kinh tế thị trường cuả ta theo định hướng xã hội chủ nghĩa phải có những yếu tố nào để đảm bảo cho định hướng xã hội chủ nghĩa . Tuy nhiên nếu đã loại bỏ động cơ chính trị của một số người , một số phần tử có tư tưởng chệnh hướng ,bác bỏ con đường chủ nghĩa xã hội và sự lãng đạo của Đảng ta thì có thể nói vấn đề mâu thuẫn giữa kinh tế thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa về khách quan là thể hiện lối tư duy cũ về chủ nghĩa xã hội bắt nguồn quan niệm có tính truyền thống về chủ nghĩa xã hội ,một quan niệm đã ăn sâu vào máu thịt của nhiều người .Quan niệm này đồng nhất với kinh tế thị trường với chủ nghĩa tư bản ,chỉ có kinh tế thị trường mới tồn tại trong chủ nghĩa tư bản và đồng nhất kinh tế tập trung bao cấp với chủ nghĩa xã hội ,coi cơ chế tập trung bao cấp như là thể hiện tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội . Quan niệm đó đã đem đối lập chủ nghĩa xã hội với kinh tế thị trường ,với quy luật giá trị ,quan hệ hàng hoá - tiền tệ ,coi chúng là những phạm trù của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa . Từ sau năm 1975, bước vào thời kỳ xây dựng đất nước một thời gian ,chúng ta đã kéo dài cơ chế quan liêu bao cấp chủ quan duy ý chí ,giáo điều dập khuôn theo mô hình chủ nghĩa xã hội của một số nước anh em .Do đó ,tình hình kinh tế xã hội nước ta đã lâm vào khủng hoảng . Từ Đại hội VI ,Đảng ta đã nhìn thẳng vào sự thật nói đúng sự thật ,phân tích tình hình thực tiễn tiếp thu mô hình sáng tạo ở cơ sở ,tìm đúng mâu thuẫn đề ra đường lối đúng đắn sáng tạo phù hợp với thực tiễn kinh tế – xã hội nước ta, nên chỉ trong thời gian ngắn ,ta đã vượt qua khủng hoảng .Và cũng từ đó đã chuyển nền kinh tế trong chế độ cũ sang cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước nên đã phát huy được năng lực nội tại của nền kinh tế ,làm cho nền kinh tế tăng trưởng và do đó đời sống nhân dân được cải thiện ,được nâng cao - đó chính là kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa .Tuy nhiên ,nền kinh tế thị trường nước ta ở giai đoạn này là giai đoạn sơ khai , sự vận động của nền kinh tế thị trường còn mang nhiều yếu tố tự phát, cơ chế thị trường còn thiếu đồng bộ mang nhiều yếu tố tự phát rối loạn ,cơ chế vận hành nền kinh tế thị trường còn thô sơ ...Nghĩa là chưa đạt đến trình độ kinh tế thị trường hiện đại . Chúng ta đang ở chặng đầu của thời kỳ quá độ xây dựng chủ nghĩa xã hội ,trình độ phát triển còn ở mức thấp ,nhìn chung kinh tế hàng hoá chưa phát triển , cá biệt một số vùng còn ở tình trạng kinh tế lạc hậu ,sản xuất khép kín tự cung tự cấp. Thực trạng đó đòi hỏi chúng ta trên cơ sở kiên trì nguyên tắc xã hội chủ nghĩa ,phải hướng mọi phương châm ,chính sách vào phát triển sức sản xuất nâng cao tỉ suất hàng hoá của nền kinh tế . Đặc điểm của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa : + Thứ nhất ,kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một kiểu tổ chức nền kinh tế trong quá trình đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nước nông nghiệp lạc hậu ,kinh tế còn mang nặng tính chất tự cung tự cấp .Kiểu tổ chức nền kinh tế này nhằm nhanh chóng đưa nước ta đến mục tiêu “dân giàu ,nước mạnh ,xã hội công bằng văn minh”. + Thứ hai , kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một nền kinh tế gồm nhiều thành phần ,trong đó kinh tế Nhà nước và kinh tế hợp tác trở thành nền tảng ,và kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo .Các thành phần kinh tế đều vận động theo định hướng chung và theo khuôn khổ pháp luật của Nhà nước xã hội chủ nghĩa . + Thứ ba , kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thực chất là kiểu tổ chức nền kinh tế vừa dựa trên những nguyên tắc và quy luật cuả kinh tế thị trường ,vừa dựa trên những nguyên tắc và bản chất của chủ nghĩa xã hội .Do đó kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có hai nhóm nhân tố cơ bản tồn tại trong nhau kết hợp với nhau và bổ sung cho nhau. Đó là nhóm nhân tố của kinh tế thị trường và các nhóm nhân tố của xã hội đang định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong đó nhóm các nhân tố của kinh tế thị trường đóng vai trò như là một động lực thúc đẩy sản xuất xã hội phát triển nhanh ,nhóm nhân tố xã hội chủ nghĩa đóng vai trò hướng dẫn,chế định sự vận động của nền kinh tế theo những mục tiêu đã được xác định. Xem như vậy thì có thể quan niệm rằng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một cơ thể sống giữa chủ thể kinh tế thị trường và sắc thái đặc thù của chủ thể đó - định hướng xã hội chủ nghĩa . + Thứ tư , nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là mô hình kinh tế mở . Độ mở của nền kinh tế tuỳ thuộc vào :bối cảnh quốc tế, khu vực và năng lực nội sinh của nền kinh tế trong quá trình vươn ra tiếp cận với nền kinh tế thế giới ; năng lực tổ chức quản lý điều hành của nhà nước xã hội chủ nghĩa và khả năng “nội sinh hoá” có hiệu quả ,các yếu tố “ngoại sinh” (vốn ,công nghệ ,kinh nghiệm quản lý ,trí thức kinh doanh ..) + Thứ năm ,trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì tính tự chủ của những chủ thể kinh tế (xí nghiệp, nhà kinh doanh..) là rất cao . Các chủ thể được tự chủ về tài chính, tự lựa chọn các hình thức sở hữu ,tự lựa chọn những ngành nghề mà pháp luật không cấm, tự bù đắp những chi phí sản xuất và tự chịu trách nhiệm về kết quả sản xuất, kinh doanh của mình. 3-Sự khác nhau giữa kinh tế thị trường định hưóng xã hội chủ nghĩa với kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa: - Có sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản đối với kinh tế thị trường thông qua đường lối, chủ trương, chính sách và cán bộ quản lý kinh tế , cán bộ kinh doanh. - Có sự quản lý của Nhà nước xã hội chủ nghĩa. Nếu như sự can thiệp, sự quản lý của Nhà nước đối với kinh tế thị trường là thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về kinh tế - một đặc trưng của ktt thị trường hiện đại thì đối với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chức năng đó được thực hiện bởi nhà nước của dân, do dân, vì dân dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản. Thông qua kế hoạch chính sách, pháp luật, các công cụ điều tiết vĩ mô, cũng như bộ máy tổ chức và cán bộ của mình, nhà nước tác động vào kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nền kinh tế thị trường, hạn chế xu hướng tự phát tư bản chủ nghĩa, hạn chế khắc phục mặt tiêu cực của kinh tế thị trường, kết hợp tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội. - Dựa trên nền kinh tế nhiều thành phần mà trong đó kinh tế Nhà nước đóng vai trò chủ đạo. Sự lớn mạnh và làm ăn có hiệu quả của kinh tế Nhà nước là yếu tố định hướng xã hội chủ nghĩa của kinh tế thị trường. 4-Nền kinh tế thị trường trong thời kỳ quá độ ở Việt Nam: Chủ trương của ta là phát triển một nền kinh tế hành hoá nhiều thành phần với chế độ sở hữu khác nhau. Không còn nghi ngờ gì điều này, vì hiện nay các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh chiếm tỷ trọng 70 % thu nhập quốc dân. Điều đáng lưu ý là chế độ công hữu đang chiếm hầu hết những lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế quốc dân, và mặc dù hiệu quả của các xí nghiệp quốc doanh còn thấp nhưng xí nghiệp quốc doanh cũng đóng góp tới 70 % trong ngân sách nhà nước. Cho nên cái chính không phải thực hiện phổ biến việc cho thuê đấu thầu để tư nhân hoá công hữu như một số người chủ trương và một số nơi đã làm, mà là tìm những hình thức thích hợp để đa dạng hoá sở hữu chẳng những trong cơ cấu vĩ mô của nền kinh tế mà còn là trong cơ cấu vi mô của xí nghiệp công ty cổ phần hoặc cổ phần hoá doanh nghiệp quốc doanh là hình thức làm cho xí nghiệp quốc doanh có khả năng tự chủ cao vừa đảm bảo nghĩa vụ và trách nhiệm trước nhà nước tương ứng với bộ phận sở hữu mà nhà nước giao cho mình nắm giữ để hoạt động đồng thời phát huy mọi tiềm năng kể cả trí tuệ của người góp cổ phần cho nhiệm vụ sản xuất kinh doanh. Việc mở rộng địa bàn lưu thông, mở rộng thị trưòng là những điều kiện và tiền đề quan trọng nhất để phát triển kinh tế hành hoá ở nước ta. Là hình thức phát triển cao của trao đổi hàng hoá. Lưu thông hành hoá trong điều kiện mới là quá trình liên kết sản xuất, liên kết các thành phần kinh tế , các lĩnh vực lưu thông hàng hoá, vật tư, điều lệ, liên kết các vùng kinh tế với nhau và với thị trường thế giới. Phải kiên quyết chống các hành vi ngăn sông, cấm chợ, cất cứ phong kiến làm chia cắt lũng đoạn thị trường. Mặt khác làm cho thị trường tác động tốt đến sản xuất. C.Mác đã từng nói: khi thị trường nghĩa là lĩnh vực trao đổi mở rộng ra thì quy mô sản xuất cũng tăng lên và phân công trong sản xuất cũng trở nên sâu sắc hơn (C.Mác - Ăngghen tuyển tập, tập2 tr.614). Đối với thực tiễn ta thấy hiện nay thị trường hàng hoá, vật tư của nước ta tuy có phát triển sống động hơn so với trước đây, nhưng chưa phải đã hình thành cục diện thị trường lành mạnh với tổ chức lưu thông hàng hoá thông suốt hợp lý. Hiện nay việc tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp và cung ứng vật tư hàng hoá cho thị trường nông thôn, khắc phục tình trạng ứ đọng hàng công nghiệp tiêu dùng ở các thành phố là vấn đề nói lên hàng đầu phải giải quyết để thị trường tác động tốt đến sản xuất. Xử lý về quan điểm về các mặt kỹ thuật của một nền kinh tế định hướng về thị trường. Đó là việc tạo ra các yếu tố thị trường đầy đủ như thị trường vốn, chứng khoán, dịch vụ, lao động... mà thiếu chúng khó lòng có thể thành công các hình thức tổ chức kinh tế mới. Trong một nền kinh tế mở thì vấn đề đồng tiền chuyển đổi và tỷ giá phải được nhanh chóng xử lý trên cơ sở làm cho đồng tiền Việt Nam thực sự có giá trị. Điều đó về phàn mình lại liên quan đến việc chống lạm phát mà ta có thắng lợi bước đầu nhưng chưa vững chắc. Thị trường thời kỳ quá độ là thị trường nhiều thành phần trong đó quốc doanh đóng vai trò nòng cốt. Cưỡng lại điều đó như ta đã từng làm là thất bại kết quả là “ Thị trường tự do” có sức sống rất dai dẳng và có xu hướng bung ra mạnh, còn cái gọi là “ Thị trường có tổ chức” có xu hướng bị thu hẹp bị đẩy lùi. Nhưng thực tiễn vẫn là thực tiễn, thương nghiệp quốc doanh và thương nghiệp tập thể đã đóng vai trò lịch sử và trứơc mắt lịch sử cũng đặt trên vai thương nghiệp quốc doanh những nhiệm vụ nặng nề, nắm giữ những khâu then chốt như buôn bán, tập trung tổ chức việc lưu thông hàng hóa ở những địa bàn trọng điểm, nắm dự trữ lưu thông những mặt hàng thiết yếu để chi phối thị trường, giữ giá cả ổn định...Nếu thương nghiệp quốc doanh đóng được vai trò nói trên chắc chắn sẽ là một đối thủ quan trọng để định hướng sự cạnh tranh của các thành phần kinh tế theo hướng phục vụ tốt nhu cầu tiêu dùng. Do vậy quan điểm chỉ đạo không phải là xoá bỏ quốc doanh mà là làm cho quốc doanh mạnh lên giúp nó tháo gỡ khó khăn về vốn liếng, về lao động dư thừa, chuyển mạnh phương thức kinh doanh và quản lý cho thích hợp với điều kiện thị trưòng cạnh tranh. II-Thực trạng và giải pháp để kinh doanh nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam 1-Những mặt thuận lợi, tích cực của kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam Nhà nước ta chủ trương phát triển nền kinh tế nhiều thành phần. Đổi mới và hoàn thiện khung pháp lý tháo gỡ mọi trở ngại về cơ chế chính sách và thủ tục hành chính để tạo sức bật mới cho sự phát triển mạnh mẽ của các thành phần kinh tế . Mọi thành phàn kinh tế. Mọi công dân được đầu tư kinh doanh theo các mô hình do luật định và được pháp luật bảo vệ. Mọi tổ chức kinh doanh theo các hình thức sở hữu khác nhau hoặc đan xen hỗn hợp đều được khuyến khích phát triển lâu dài, hợp tác cạnh tranh bình đẳng và là bộ phận cấu thành của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Phát triển mạnh các doanh gnhiệp nhỏ và vừa từng bước hình thành tập đoàn kinh tế mạnh. Do khoa học kỹ thuật phát triển nên sản xuất được nhiều sản phẩm, nhiều hàng hoá nhiều mẫu mã làm cho nguồn hàng hoá của ta thêm phong phú dẫn đến nền kinh tế thị trường của nước ta càng phát triển, phát huy hết khả năng, ưu điểm vốn có của nó. Nhà nước đang trong thời kỳ mở cửa nên tạo điều kiện thu hút được nhiều đầu tư nước ngoài, phát triển giao lưu troa đổi buôn bán với các doanh nghiệp nước ngoài làm cho thị trường càng sôi động và qua đó đã học hỏi được nhiều kinh nghiệm quý báu của các nước trong việc điều hành cơ chế thị trường. Việc chuyển nên kinh tế mang nặng tính tự cấp tự túc với cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế hành hoá nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà Nước có ý nghĩa to lớn trong việc giải phóng và phát huy các tiềm năng sản xuất trong xã hội. Nó tạo ra những điều kiện, tiền đề cho sự phát triển khai thác các nguồn lực cho quá trình phát triển thúc đẩy cạnh tranh buộc mọi người phải lựa chọn phương án tối ưu tăng năng suất chất lượng và hiệu quả lao động từ đó làm nâng cao hiêụ quả của nền kinh tế quốc dân. Đồng thời việc chuyển sang nền kinh tế thị trường đang thức đẩy và mở rộng hợp tác và phân công lao động trong nước và thế giới, áp dụng các thành tựu khoa học và công nghệ hiện đại, tạo điều kiện nâng cao năng suất lao động xã hội, tăng thu nhập quốc dân và thu nhập của người lao động đảm bảo mọi phúc lợi xã hội cho mọi tầng lớp. Dưới tác dụng của quy luật lợi nhuận, cạnh tranh, cung câù nền kinh tế thị trường có sức động viên to lớn các nguồn lực tự nguyệnvà con người phát triển. Nó giúp con người sử dụng có hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và sức lao động phục vụ cho sự tăng trưởng kinh tế. Chính nền kinh tế thị trường đang tạo thuận lợi cho sự phát triển của mỗi cá nhân về nhiều phương diện, nhất là phương diện tài năng và trí tuệ. 2-Những khó khăn tiêu cực trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam Nền kinh tế thị trường ở nước ta mới ở giai đoạn sơ khai sự vận động của nền kinh tế thị trường còn mang nhiều yếu tố tự phát, rối loạn, cơ chế vận hành nền kinh tế còn thô sơ... Nghĩa là chưa đạt đến trình độ kinh tế thị trường hiện đại, nó thể hiện ở những mặt sau: + Trình độ phát triển của sản xuất hàng hoá thấp do phân công lao động xã hội kém phát triển, 80 % dân cư sống ở nông thôn, 71 % lực lượng lao động làm trong nông nghiệp và do đó cơ cấu kinh tế lạc hậu và chuyển dịch dần nhất là cơ cấu kinh tế nông nghiệp: sản xuất lương thực vẫn là ngành chính chiếm đại bộ phận đất canh tác, tỷ suất hàng hoá lương thực thấp, chăn nuôi chưa trở thành ngành chính... + Tự do kinh doanh và cạnh tranh theo pháp luật – hai thế mạnh của cơ chế thị trường chưa được quán triệt đầy đủ và thực thi hữu hiệu trên thị trường. Thị trường dân tộc thống nhất đang tong quá trình hình thành và chưa đồng bộ, thể chế thị trường chưa tạo môi trường ổn định và an toàn cho sản xuất kinh doanh, đặc biệt là thể chế tài chính tiền tệ tín dụng. + Sự hình thành thị trường trong nước gắn với việc mở rộng thị trường ngoài nước, với việc mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại, với việc mở cửa hội nhập với nền kinh tế thế giới và khu vực trong điều kiện phát triển kinh tế xã hội nước ta thấp hơn nhiều so với các nước phát triển. Vì thế đây là thời có đồng thời cũng là thách thức với các nhà sản xuất hàng hoá - quản lý Nhà nước về kinh tế xã hội còn yếu : “Hệ thống pháp luật, cơ chế chính sách chưa đồng bộ và nhất quán, thực hiện chưa nghiêm. Các công tác tài chính ngân hàng, giá cả, kế hoạch hoá, quy hoạch xây dựng, quản lý đất đai còn nhiều yếu kém... đổi mới còn chậm. Thương nghiệp nhà nước bỏ trống, một số trận địa quan trọng chưa được phát huy tốt vai trò chủ đạo trên thị trường. Quản lý cuất nhập khẩu còn nhiều tiêu cực, một số gây tác động xấu đến sản xuất. Chế độ phân phối thu nhập còn nhiều bất hợp lý, bội chi ngân sách và nhập siêu còn lớn. Lạm phát tuy được kiềm chế nhưng chưa vững chắc” (Văn kiện đại hội toàn quốc lần thứ VIII, tr.66). Khi chủ trương phát triển kinh tế , kinh tế thị trường, Đảng ta cũng nhận thấy “ kinh tế thị trường có những mặt tiêu cực mâu thuẫn với bản chất của chủ nghĩa xã hội” ( Văn kiện đại hội VIII, tr72). Đó là xu hướng tự phát mù quáng trong sản xuất, tăng nhanh phân hoá giàu nghèo chạy theo lối sống thực dụng, sùng bái đồng tiền, hạ thấp giá trị nhân phẩm đạo đức, phát triển các tệ nạn xã hội, huỷ hoại môi trường sinh thái ... Những mặt tiêu cực của kinh tế thị trường đang thâm nhập vào ngóc ngách của đời sống xã hội. Đó cũng là mâu thuẫn mà chúng ta phải gặp trong quá trình phát triển kinh tế thị trường. Chúng ta không thể loại trừ mâu thuẫn đó chừng nào còn kinh tế thị trường mà phải chấp nhận nó, để giải quyết nó theo hướng phát huy vai trò lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu qủa quản lý của Nhà nước nhằm giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, hạn chế khắc phục những mặt tiêu cực của kinh tế thị trường. Thông qua chính sách, pháp luật và công cụ điều tiết vĩ mô, nhà nước thực hiện xoá đói giảm nghèo, đền ơn đáp nghĩa, giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc, đấu tranh chống các tệ nạn xã hội, xác đinh những lĩnh vực không thể đơn thuần theo cơ chế thị trường như văn hoá giáo dục y tế... , bảo vệ môi trường sinh thái để phát triển bền vững đó là thể hiện cụ thể định hướng xã hội chủ nghĩa kinh tế thị trường ở nước ta. Thực tế mấy năm qua cũng chỉ ra rằng cùng với sự kích thích sản xuất phát triển , kinh tế thị trường cũng là môi trường thuận lợi làm nẩy sinh nhiều tiêu cực xã hội . Chính vì lợi nhuận mà họ bất chấp tất cả kể cả pháp luật, người ta đã tìm mọi cách trao đổi bất bình đẳng thông qua nhiều mánh khoé, các thói hư tật xấu và cả tội ác. Ngoài ra nó còn làm cho hệ sinh thái mất cân bằng như làm ô nhiễm môi trường, huỷ hoại môi sinh ... ảnh hưởng tới sức khoẻ của cộng đồng . Trong buôn bán thì tồn tại gian lận thương mại như buôn bán hàng lậu, ._.