Quan điểm toàn diện và sự vận dụng trong xây dựng nền kinh tế Việt Nam hôm nay

Tài liệu Quan điểm toàn diện và sự vận dụng trong xây dựng nền kinh tế Việt Nam hôm nay: ... Ebook Quan điểm toàn diện và sự vận dụng trong xây dựng nền kinh tế Việt Nam hôm nay

doc21 trang | Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1381 | Lượt tải: 0download
Tóm tắt tài liệu Quan điểm toàn diện và sự vận dụng trong xây dựng nền kinh tế Việt Nam hôm nay, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Ánh Tuyết MSSV: CQ502935 Lớp: Tin học kinh tế K50 Đề tài 18 :Quan điểm toàn diện và sự vận dụng trong xây dựng nền kinh tế Việt Nam hôm nay Lêi më ®Çu 1.ý nghÜa ®Ò tµi Sau 15 n¨m (1986-2000) thùc hiÖn c«ng cuéc chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. §iÒu ®ã kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn ®­îc, bëi c¸c chØ tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ tæng qu¸t sau ®©y: Tæng s¶n phÈm trong n­íc n¨m 2000 t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 1990; ®êi sèng ®¹i bé phËn d©n c­ ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, tõ chç thiÕu l­¬ng thùc vµ hµng tiªu dïng ®Õn chç ®· cã dù tr÷ vµ xuÊt khÈu lín; tõ chç chñ yÕu cã hai thµnh phÇn kinh tÕ ®· chuyÓn sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ph¸ ®­îc thÕ bao v©y cÊm vËn,c¬ b¶n më réng quan hÖ ®èi ngo¹i vµ tõng b­íc héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi... Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín ®ã, nÒn kinh tÕ n­íc ta vÉn cßn nhiÒu yÕu kÐm, bÊt cËp ch­a ®¸p øng tèt yªu cÇu ph¸t triÓn, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña nh©n d©n ta, ®Êt n­íc ta. §iÒu ®ã ®­îc biÓu hiÖn: NhÞp ®é t¨ng tr­ëng mÊy n¨m gÇn ®©y chËm dÇn; nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, søc c¹nh tranh thÊp; c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm, c¬ cÊu ®Çu t­ bÊt hîp lý; c¸c yÕu tè thÞ tr­êng ch­a ®­îc t¹o lËp ®ång bé... §Ó thùc hiÖn môc tiªu tæng qu¸t cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m 2001 - 2010 (theo dù th¶o b¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi §¶ng IX): §Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa, ®­a ®Êt n­íc ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn vµ x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp; chóng ta cÇn tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn dÇn thÓ chª kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §Ó thùc hiÖn ®­îc nh÷ng môc tiªu ®ã, tr­íc hÕt chóng ta ph¶i tiÕp tôc ®æi míi t­ duy, ®Æc biÖt lµ ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n quan niÖm toan diÖn cña chñ nghÜa M¸c - Lª Nin trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta hiÖn nay. 2. Môc tiªu §Ò tµi nghiªn cøu nh»m môc tiªu: Qu¸n triÖt s©u s¾c quan ®iÓm toµn diÖn cña triÕt häc M¸c - Lª Nin; trªn c¬ së ®ã vËn dông vµo qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt nam hiÖn nay. 3. KÕt cÊu §Ò tµi nghiªn cøu, ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, ®­îc kÕt cÊu theo ba phÇn chñ yÕu: PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng. PhÇn II: Néi dung c¬ b¶n vÒ quan ®iÓm toµn diÖn cña triÕt häc M¸c - Lª Nin. PhÇn III: Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt nam hiÖn nay. PhÇn I Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng 1.1. C¸c nÒn kinh tÕ ®· tr¶i qua. Theo c¸c nhµ kinh tÕ häc, cho ®Õn nay loµi ng­êi ®· tr¶i qua ba h×nh thøc kinh tÕ - x· héi: NÒn kinh tÕ tù nhiªn (cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp), nÒn kinh tÕ hµng hãa (cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng), nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa (cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ chØ huy). VÒ mÆt kinh tÕ mµ nãi, ba h×nh thøc kinh tÕ trªn ®©y lµ c¸c gi¶i ph¸p tr¶ lêi cho ba c©u hái ®Æt ra cho mäi thêi ®¹i kinh tÕ ë bÊt cø quèc gia nµo. §ã lµ s¶n xuÊt c¸i g× vµ bao nhiªu? s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai? NÒn kinh tÕ tù nhiªn NÒn kinh tÕ tù nhiªn hay cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ hiÖn vËt, tù cung, tù cÊp; nã thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ mµ tr×nh ®é s¶n xuÊt thÊp kÐm, x· héi cßn l¹c hËu vÒ nhiÒu mÆt. Trong nÒn kinh tÕ nµy, c¸c c¸ nh©n vµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng th­êng ®­îc khÐp kÝn trong tõng ph¹m vi nhá bÐ, biÖt lËp. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña h×nh thøc kinh tÕ nµy lµ tù cung cÊp lÊy tÊt c¶ nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt cho b¶n th©n m×nh. Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ lóc nµy chñ yÕu lµ khai th¸c c¸c s¶n phÈm tù nhiªn vµ ph©n phèi theo chñ nghÜa b×nh qu©n nguyªn thñy. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ tù nhiªn lµ tÝnh truyÒn thèng vµ tÝnh b¶n n¨ng chi phèi m¹nh mÏ c¸c ho¹t ®éng cña con ng­êi. NÒn kinh tÕ hµng hãa NÒn kinh tÕ hµng hãa hay cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng (nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ). Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng cã tÝnh ®éc lËp cao. Ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®­îc më réng kh«ng ngõng, ë ®©y hä kh«ng cßn lÖ thuéc bëi nh÷ng ranh giíi chËt hÑp vÒ mÆt ®Þa lý. ViÖc s¶n xuÊt c¸i g× vµ bao nhiªu kh«ng ph¶i phô thuéc vµo tÝnh truyÒn thèng, b¶n n¨ng, mµ phô thuéc nhu cÇu thÞ tr­êng. NÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa NÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung hay cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ chØ huy. Trong nÒn kinh tÕ nµy, Nhµ n­íc quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò trong s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm x· héi. Ba vÊn ®Ò c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ: s¶n xuÊt c¸i g×, nh­ thÕ nµo, cho ai ®Òu do Nhµ n­íc ®Þnh ®o¹t, th«ng qua c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch. ë ®©y c¸c quan hÖ hµng hãa - tiÒn tÖ, c¸c ph¹m trï thÞ tr­êng, gi¸ c¶, lîi nhuËn, lç l·i... ®­îc nhËn thøc vµ vËn dông phiÕn diÖn. Do vËy, trªn thùc tÕ nã ®· lµm h¹n chÕ, triÖt tiªu c¸c ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Õn møc biÕn nã thµnh lùc c¶n cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ - x· héi. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ kh«ng cã mét quèc gia nµo t¹i mét thêi ®iÓm mµ l¹i chØ cã mét h×nh thøc kinh tÕ vËn ®éng. Mµ ë ®ã ph¶i cã sù hçn hîp, ®an xen gi÷a h×nh thøc kinh tÕ tù nhiªn, kinh tÕ thÞ tr­êng, kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa. §iÒu quan träng ë ®©y lµ, trong sù hçn hîp Êy, sù vËn ®éng cña h×nh thøc kinh tÕ nµo ®ãng vai trß chñ yÕu quyÕt ®Þnh. 1.2. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Kh¸c víi nÒn kinh tÕ tù nhiªn vµ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét hÖ thèng cã cÊu tróc phøc t¹p vµ vËn hµnh trªn nh÷ng nguyªn t¾c, nh÷ng quy luËt riªng cã cña nã. Bëi vËy, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n nh­ sau: NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt vµ vËn hµnh ®ång bé. §ã lµ mét tæ hîp h÷u c¬ c¸c thÞ tr­êng riªng biÖt (ThÞ tr­êng hµng hãa vµ dÞch vô, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng søc lao ®éng, thÞ tr­êng trong n­íc, thÞ tr­êng quèc tÕ...), còng nh­ c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi, c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi, c¸c quy luËt kinh tÕ ... Sù vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ lµ tæng hßa cña sù vËn hµnh c¸c thÞ tr­êng, c¸c quan hÖ vµ c¸c quy luËt kinh tÕ. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét nÒn kinh tÕ më, kh«ng bÞ giíi h¹n bëi c¸c ranh giíi kh«ng gian chËt hÑp. §iÒu ®ã ®­îc quyÕt ®Þnh bëi b¶n chÊt c¸c quan hÖ gi¸ trÞ, thÞ tr­êng lµ kh«ng bÞ giíi h¹n bëi c¸c ranh giíi ®Þa lý, hµnh chÝnh. HÖ thèng kinh tÕ thÞ tr­êng vÒ nguyªn t¾c lµ mét hÖ thèng më, chø kh«ng khÐp kÝn, côc bé ®Þa ph­¬ng. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ho¹t ®éng võa cã tÝnh tù ph¸t, võa mang tÝnh tù ®iÒu tiÕt bëi nh÷ng quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan cña nã. Do vËy, trong qu¶n lý vµ ho¹t ®éng kinh doanh ®ßi hái con ng­êi ph¶i nhËn thøc ®óng vµ vËn dông khoa häc c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan Êy. Mäi sù nhËn thøc phiÕn diÖn, ho¹t ®éng tr¸i quy luËt ®Òu ph¶i nhËn lÊy nh÷ng hËu qu¶ khã l­êng. 1.3. C¬ chÕ thÞ tr­êng. C¬ chÕ kinh tÕ lµ mét tæng thÓ c¸c ph­¬ng thøc, ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ - x· héi. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã mét c¬ chÕ vËn hµnh phøc t¹p, ®­îc coi lµ c¬ chÕ thÞ tr­êng. Nã bao gåm c¸c ph¹m trï, c¸c quy luËt vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. C¸c yÕu tè c¬ b¶n cña c¬ chÕ ®ã lµ hµng hãa, tiÒn tÖ, gi¸ c¶, thÞ tr­êng, cung - cÇu, lîi nhuËn, c¹nh tranh... NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nh×n bÒ ngoµi ho¹t ®éng cña nã th­êng xuyªn s«i ®éng vµ hçn t¹p cña nhiÒu xu h­íng vËn ®éng kh¸c nhau. Song bªn trong ®ã chøa ®ùng mét c¬ chÕ rÊt tinh vi, nh»m ®iÒu chØnh mäi ho¹t ®éng d­êng nh­ tù ph¸t cña mçi ng­êi, ®Ó liªn kÕt, phèi hîp chóng mét c¸ch thèng nhÊt trªn ph¹m vi toµn x· héi. C¬ chÕ thÞ tr­êng cã thÓ lµm ®­îc ®iÒu ®ã th«ng qua c¬ chÕ h×nh thµnh gi¸ c¶ vµ ph­¬ng thøc c¹nh tranh víi t­ c¸ch lµ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng c¬ b¶n cña thÞ tr­êng. ************** PhÇn II Néi dung c¬ b¶n vÒ quan ®iÓm toµn diÖn cña triÕt häc M¸c - Lª Nin 2.1. Quan ®iÓm siªu h×nh vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi. Ph­¬ng ph¸p siªu h×nh ®­îc phæ biÕn réng r·i tr­íc hÕt trong khoa häc tù nhiªn vµ sau ®ã lµ trong triÕt häc suèt c¸c thÕ kû XVII, XVIII. Khi nghiªn cøu vµ bµn luËn vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi, ph­¬ng ph¸p siªu h×nh coi c¸c sù vËt hiÖn t­îng trong thÕ giíi tån t¹i trong tr¹ng th¸i biÖt lËp, t¸ch rêi nhau, c¸i nµy bªn c¹nh c¸i kia, hÕt c¸i nµy ®Õn c¸i kia. Gi÷a chóng kh«ng cã mèi liªn hÖ rµng buéc, quy ®Þnh vµ chuyÓn hãa lÉn nhau, nÕu cã, chØ lµ nh÷ng liªn hÖ cã tÝnh ngÉu nhiªn, hêi hît bªn ngoµi. Nh­ vËy, nh÷ng quan niÖm trªn ®©y cña ph­¬ng ph¸p siªu h×nh ®· phñ nhËn hoµn toµn mèi liªn hÖ phæ biÕn cña c¸c sù vËt, ®ång thêi còng dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm vÒ thÕ giíi quan triÕt häc, dùng lªn nh÷ng ranh giíi gi¶ t¹o gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng, ®èi lËp mét c¸ch siªu h×nh gi÷a c¸c ngµnh nghiªn cøu khoa häc. ChÝnh bëi sù h¹n chÕ cña tr×nh ®é khoa häc tù nhiªn ë ph­¬ng ph¸p s­u tËp tµi liÖu, nghiªn cøu t¸ch rêi tõng bé phËn riªng rÏ, ph­¬ng ph¸p siªu h×nh ®· kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn ra c¸i chung, c¸i b¶n chÊt vµ quy luËt cña sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸c sù vËt, hiÖn t­îng trong thÕ giíi. 2.2. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lª Nin vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi. 2.2.1. C¬ së lý luËn cña quan ®iÓm. Trong c¸c häc thuyÕt triÕt häc duy vËt tr­íc M¸c, vËt chÊt ®­îc coi lµ vËt thÓ, c¬ së ®Çu tiªn bÊt biÕn cña tÊt c¶ c¸c sù vËt, hiÖn t­îng tån t¹i trong thÕ giíi kh¸ch quan. ChØ cã mét thÕ giíi duy nhÊt tån t¹i lµ thÕ giíi vËt chÊt, kh«ng thÓ cã thÕ giíi tinh thÇn ë ngoµi hoÆc bªn c¹nh thÕ giíi vËt chÊt. VËt chÊt biÓu hiÖn sù tån t¹i cña m×nh b»ng vËn ®éng, hay nãi c¸ch kh¸c vËn ®éng lµ ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt, vËt chÊt th«ng qua vËn ®éng mµ biÓu hiÖn sù tån t¹i cña m×nh. Lµ thuéc tÝnh kh«ng t¸ch rêi cña vËt chÊt, nªn kh«ng thÓ cã vËt chÊt nÕu kh«ng cã vËn ®éng vµ ng­îc l¹i. F. ¡ng-ghen trong "BiÖn chøng cña tù nhiªn" ®· viÕt: "VËn ®éng, hiÓu theo nghÜa chung nhÊt, tøc ®­îc hiÓu lµ mét ph­¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt, lµ mét thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt, th× bao gåm tÊt c¶ mäi sù thay ®æi vµ mäi qu¸ tr×nh trong vò trô, kÓ tõ sù thay ®æi vÞ trÝ ®¬n gi¶n cho ®Õn t­ duy". Gi÷a c¸c sù vËt ®Ó cã sù vËn ®éng th× sù vËt ph¶i t¸c ®éng vµ rµng buéc lÉn nhau, tøc lµ ph¶i cã liªn hÖ. Mäi mèi liªn hÖ ®Òu lµ sù t¸c ®éng cña c¸c sù vËt hiÖn thùc cña thÕ giíi vËt chÊt, c¸c mèi liªn hÖ ®ã ®­îc con ng­êi ph¶n ¸nh d­íi h×nh thøc c¸c kh¸i niÖm, ph¹m trï. Nh­ vËy con ng­êi kh«ng thÓ s¸ng t¹o ra c¸c mèi liªn hÖ mµ nã lµ c¸i vèn cã cña thÕ giíi vËt chÊt, liªn hÖ lµ kh¸ch quan, nã kh«ng ph¶i do Th­îng ®Õ sinh ra hay ngÉu nhiªn mµ cã, kh«ng ph¶i lµ sù thÓ hiÖn cña bÊt cø mét ý niÖm tuyÖt ®èi nµo. ThÕ giíi vËt chÊt lµ mu«n h×nh mu«n vÎ tån t¹i d­íi nhiÒu d¹ng cô thÓ kh¸c nhau, nh­ng kh«ng t¸ch rêi biÖt lËp mµ liªn hÖ thèng nhÊt víi nhau. TÊt c¶ c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng tån t¹i b»ng c¸ch t¸c ®éng nhau, rµng buéc nhau, quy ®Þnh vµ chuyÓn hãa lÉn nhau. F. ¡ng-ghen ®· viÕt:" TÊt c¶ thÕ giíi mµ chóng ta cã thÓ nghiªn cøu ®­îc lµ mét hÖ thèng, mét tËp hîp gåm c¸c vËt thÓ kh¨ng khÝt víi nhau...ViÖc c¸c vËt thÓ Êy ®Òu cã liªn hÖ qua l¹i víi nhau ®· cã nghÜa lµ c¸c vËt thÓ nµy t¸c ®éng lÉn nhau vµ sù t¸c ®éng qua l¹i Êy chÝnh lµ sù vËn ®éng." 2.2.2. Néi dung quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c – Lª Nin vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng. C¨n cø vµo thùc tiÔn ®êi sèng x· héi vµ sù ph¸t triÓn cña khoa häc, triÕt häc M¸c – Lª Nin ®· kh¼ng ®Þnh: B¶n chÊt cña thÕ giíi lµ vËt chÊt, thÕ giíi thèng nhÊt ë tÝnh vËt chÊt cña nã. Mäi sù vËt, hiÖn t­îng, bé phËn kh¸c nhau cña thÕ giíi ®Òu cã sù liªn hÖ vËt chÊt víi nhau, nh­ng kh«ng c¸i nµo tån t¹i riªng lÎ, biÖt lËp, mµ hîp thµnh mét chØnh thÓ, mét hÖ thèng thèng nhÊt vµ tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan, vÜnh h»ng. Kh«ng cã sù vËt nµo l¹i kh«ng cã mèi liªn hÖ víi c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng kh¸c, ngay trong cïng mét sù vËt, hiÖn t­îng th× vÉn ph¶i cã sù t¸c ®éng, liªn hÖ vµ rµng buéc lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt vµ c¸c yÕu tè. Sù vËt cã v« vµn mèi liªn hÖ. Mèi liªn hÖ tån t¹i c¶ trong thÕ giíi vÜ m« vµ vi m«, c¶ trong thÕ giíi v« c¬ vµ h÷u c¬, c¶ trong tù nhiªn, x· héi vµ t­ duy. VÝ dô, trong tù nhiªn, gi÷a ®éng vËt vµ thùc vËt, gi÷a c¬ thÓ sèng vµ m«i tr­êng cã mèi quan hÖ víi nhau. Trong ®êi sèng x· héi, gi÷a c¸ nh©n vµ c¸c tËp ®oµn ng­êi, gi÷a c¸c quèc gia cã quan hÖ víi nhau. Trong lÜnh vùc nhËn thøc t­ duy, gi÷a c¸c h×nh thøc cña nhËn thøc, gi÷a c¸c giai ®o¹n cña nhËn thøc còng cã quan hÖ víi nhau… Mèi liªn hÖ cña c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi lµ ®a d¹ng vµ nhiÒu vÎ. Mçi sù vËt kh¸c nhau cã mèi liªn hÖ kh¸c nhau, mçi mét mèi liªn hÖ l¹i cã vÞ trÝ, vai trß kh¸c nhau trong sù vËn ®éng cña sù vËt. L¹i tiÕp tôc c¨n cø vµo vai trß, tÝnh chÊt vµ ph¹m vi c¸c mèi liªn hÖ ng­êi ta l¹i chia thµnh c¸c mèi liªn hÖ sau: liªn hÖ bªn trong, liªn hÖ bªn ngoµi; liªn hÖ trùc tiÕp, liªn hÖ gi¸n tiÕp; liªn hÖ kh«ng gian, liªn hÖ thêi gian; liªn hÖ chñ yÕu, liªn hÖ th­ yÕu; liªn hÖ c¬ b¶n, liªn hÖ kh«ng c¬ b¶n; liªn hÖ chung nhÊt vµ liªn hÖ ®Æc thï… MÆc dï sù ph©n lo¹i c¸c liªn hÖ nµy chØ cã ý nghÜa t­¬ng ®èi, song sù ph©n lo¹i c¸c mèi liªn hÖ l¹i rÊt cÇn thiÕt, v× r»ng vÞ trÝ cña tõng mèi liªn hÖ trong viÖc quy ®Þnh sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt vµ hiÖn t­îng kh«ng hoµn toµn nh­ nhau. Nh÷ng h×nh thøc riªng biÖt, cô thÓ cña tõng mèi liªn hÖ lµ ®èi t­îng nghiªn cøu cña tõng ngµnh khoa häc cô thÓ. PhÐp biÖn chøng duy vËt nghiªn cøu nh÷ng mèi liªn hÖ chung nhÊt, phæ biÕn nhÊt cña thÕ giíi, t¸c ®éng trong mäi lÜnh vùc tù nhiªn, x· héi vµ t­ duy. C¸c khoa häc cô thÓ kh¸c nghiªn cøu c¸c mèi liªn hÖ ®Æc thï. V× thÕ, F. ¡ng-ghen viÕt: “PhÐp biÖn chøng lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn.” 2.3. ý nghÜa viÖc nghiªn cøu nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña c¸c sù vËt, hiÖn t­îng trong ho¹t ®éng nhËn thøc vµ thùc tiÔn. Nh­ ta ®· biÕt, c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng trong thÕ giíi ®Òu tån t¹i trong mèi liªn hÖ phæ biÕn vµ nhiÒu vÎ, bëi vËy muèn nhËn thøc vµ t¸c ®éng vµo chóng, chóng ta ph¶i cã quan ®iÓm toµn diÖn, kh¨vs phôc quan ®iÓm phiÕn diÖn mét chiÒu. Quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái chóng ta khi ph©n tÝch sù vËt ph¶i ®Æt nã trong mèi quan hÖ víi sù vËt vµ hiÖn t­îng kh¸c, ph¶i xem xÐt tÊt c¶ c¸c mÆt, c¸c m¾t trung gian, gi¸n tiÕp, c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn sù vËt, ®ång thêi còng ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc vai trß cña c¸c mèi liªn hÖ trong hÖ thèng c¸c mèi liªn hÖ cña sù vËt. Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn, quan ®iÓm toµn diÖn gióp chóng ta tr¸nh nh÷ng sai lÇm vµ sù cøng nh¾c, chèng l¹i quan ®iÓm siªu h×nh coi sù vËt lµ c¸i g× riªng lÎ, biÖt lËp. Tuy nhiªn, quan ®iÓm toµn diÑn kh«ng cã nghÜa lµ c¸c xem xÐt cµo b»ng, trµn lan, mµ ph¶i thÊy ®­îc vÞ trÝ cña tõng mèi liªn hÖ, tõng mÆt, tõng yÕu tè trong tæng thÓ cña chóng. Cã nh­ thÕ chóng ta míi thùc sù n¾m ®­îc b¶n chÊt cña sù vËt. V× vËy, quan ®iÓm toµn diÖn, b¶n th©n nã ®· bao hµm quan ®iÓm lÞch sö, cô thÓ. ************** PhÇn III Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam hiÖn nay 3.1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. C¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung, bao cÊp víi nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña nã nh­: Nhµ n­íc qu¶n lý nÒ kinh tÕ chñ yÕu b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh, can thiÖp qu¸ nhiÒu vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, xem nhÑ quan hÖ hµng hãa tiÒn tÖ vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, bé m¸y Nhµ n­íc cång kÒnh vµ kÐm hiÖu qu¶…§iÒu ®ã ®· k×m h·m ®¸ng kÓ sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ – x· héi. §Ó h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng yÕu kÐm trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trnng, ®ång thêi ph¸t huy tèi ®a ­u thÕ cña c¬ chÕ thÞ tr­êng trong ph¸t triÓn kinh tÕ; §¹i héi §¶ng lÇn thø VI kh¼ng ®Þnh “TiÕp tôc xãa bá c¬ chÕ quan liªu, bao cÊp, h×nh thµnh ®ång bé vµ vËn hµnh cã hiÖu qu¶ c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc”. 3.2. Vai trß cña Nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nãi chung, trong mäi nÒn kinh tÕ, Nhµ n­íc ®Òu ®ãng vai trß quan träng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi. Tuy nhiªn, mçi thêi ®¹i kh¸c nhau th× vai trß cña Nhµ n­íc ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc kh¸c nhau. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, cïng víi sù gia t¨ng cña qu¸ tr×nh x· héi hãa s¶n xuÊt, vai trß ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc ngµy cµng ®­îc më réng. Bëi lÏ, c¬ chÕ thÞ tr­êng, bªn c¹nh nh÷ng ­u thÕ cña nã, cßn cã nh÷ng khuyÕt tËt kh«ng nhá. §Ó kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt ®ã, lµm t¨ng tÝnh h÷u hiÖu cña c¸c gi¶i ph¸p thÞ tr­êng, bªn c¹nh sù t¸c ®éng cña “bµn tay v« h×nh”, ph¶i cã sù can thiÖp cña “bµn tay h÷u h×nh”, tøc lµ sù t¸c ®éng cña Nhµ n­íc. Vai trß cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ vÜ m« t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ nh»m gi¶i quyÕt ba môc tiªu c¬ b¶n: hiÖu qu¶, c«ng b»ng vµ æn ®Þnh. 3.2.1. Môc tiªu hiÖu qu¶. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, trªn gi¸c ®é vÜ m« th× ho¹t ®éng thÞ tr­êng nhiÒu khi còng dÉn ®Õn thÊt b¹i bëi nh÷ng øng xö vi m« kh«ng phï hîp. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do sù ®éc quyÒn, c¸c yÕu tè t¸c ®éng kh«ng theo nguyªn t¾c thÞ tr­êng, thiÕu ®Þnh h­íng vµ hç trî cña Nhµ n­íc. §Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nÒn kinh tÕ, Nhµ n­íc ph¶i sö dông mét lo¹t c¸c chÝnh s¸ch, c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng vÊn ®Ò trªn. Trong nÒn kinh tÕ, sù ®éc quyÒn th­êng dÉn ®Õn triÖt tiªu ®éng lùc c¹nh tranh, g©y thiÖt h¹i lín cho nÒn kinh tÕ. T×nh tr¹ng ®éc quyÒn vÒ gi¸ c¶, khèng chÕ khèi l­îng s¶n xuÊt, c¶n trë ¸p dông khoa häc kü thuËt… sÏ dÉn ®Õn thÊt b¹i thÞ tr­êng xÐt trªn tæng thÓ. Do vËy, can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ nh»m h¹n chÕ sù thao tóng cña ®éc quyÒn, t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña “bµn tay v« h×nh” lµ cÇn thiÕt. Ngoµi ra, sù t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi nãi chung cßn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè bªn ngoµi nh­ t×nh tr¹ng khan hiÕm nguån, « nhiÔm m«i tr­êng sinh th¸i…Th­êng nh÷ng nh©n tè nµy kh«ng n»m trong ph¹m vi tù ®iÒu chØnh cña thÞ tr­êng. ë ®©y, viÖc Nhµ n­íc quy ®Þnh c¸c luËt lÖ nh»m h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña c¸c yÕu tè bªn ngoµi lµ rÊt quan träng. MÆt kh¸c, viÖc Nhµ n­íc ®­a ra nh÷ng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn th«ng qua c¸c chiÕn l­îc tæng thÓ, ®Çu t­ hç trî ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc träng yÕu, lµ yÕu tè cùc kú quan träng ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ vÜ m« cña nÒn kinh tÕ. 3.2.2. Môc tiªu æn ®Þnh. æn ®Þnh lu«n lµ c¬ së cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng nÒn kinh tÕ – x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× tÝnh chu kú cña sù ph¸t triÓn lµ mét ®Æc tr­ng næi bËt, l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp lµ nh÷ng c¨n bÖnh kinh niªn. Tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò mang tÇm cì vÜ m« nµy, kh«ng mét chñ thÓ t­ nh©n nµo cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc. ChØ cã Nhµ n­íc, víi quyÒn lùc tæng hîp vµ søc m¹nh tËp trung míi cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc c¸c c¨n bÖnh nãi trªn. Víi vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc, hiÖn nay nhiÒu quèc gia ®· thu ®­îc nhiÒu thµnh tùu trong c¸c ch­¬ng tr×nh chèng suy tho¸i kinh tÕ, chèng l¹m ph¸t, chèng thÊt nghiÖp... 3.2.3. Môc tiªu c«ng b»ng. C¬ chÕ thÞ tr­êng kh«ng chØ cã nh÷ng khuyÕt tËt vÒ mÆt kinh tÕ, mµ cßn ®Î ra nhiÒu vÊn ®Ò x· héi to lín. Kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc t×nh tr¹ng “c¸ lín nuèt c¸ bД, sù ph©n hãa giµu nghÌo nh­ nh÷ng s¶n phÈm tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng , cña sù c¹nh tranh. §Ó h¹n chÕ bít t×nh tr¹ng nµy, Nhµ n­íc ph¶i sö dông c¸c chÝnh s¸ch, c¸c c«ng cô trong tay Nhµ n­íc ®Ó tiÕn hµnh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i s¶n phÈm x· héi. C¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu ë ®©y lµ: chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia, chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch trî cÊp, chÝnh s¸ch x· héi... 3.3. Néi dung ph¸t triÓn toµn diÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. C«ng cuéc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ë n­íc ta ®­îc b¾t ®Çu tõ Héi nghÞ lÇn thø 7 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng khãa IV (9/1979), ®­îc ®óc kÕt vµ kh¼ng ®Þnh trong NghÞ quyÕt §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng (12/1986), tiÕp tôc hoµn thiÖn vµ n©ng cao t¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø VII (6/1991). Néi dung c¬ b¶n cña c«ng cuéc ®æi míi lµ: x©y dùng mét nÒn kinh tế hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. 3.3.1.Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh doanh. Tõ c¸c h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n: së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t­ nh©n; h×nh thµnh nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi nh÷ng h×nh thøc tæ chøc kinh doanh ®a d¹ng, ®an xen, hçn hîp nh»m ph¸t huy tæng hîp mä nguån lùc s½n cã trong nÒn kinh tÕ. Quan ®iÓm ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta chØ râ, mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi c«ng d©n ®Òu ®­îc ®Çu t­ kinh doanh theo c¸c h×nh thøc do luËt ®Þnh vµ ®­îc ph¸p luËt b¶o vÖ. Mäi tæ chøc kinh doanh ®Òu ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn l©u dµi, æn ®Þnh, hîp t¸c, c¹nh tranh b×nh ®¼ng vµ ®Òu lµ c¸c bé phËn cÊu thµnh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta. Trong ®ã bao gåm: Kinh tÕ Nhµ n­íc ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ: n¾m nh÷ng vÞ trÝ then chèt, lµ nh©n tè më ®­êng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, lµ lùc l­îng vËt chÊt quan träng vµ lµ mét c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ n­íc ®Þnh h­íng vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ; ®i ®Çu trong viÖc øng dông tiÕn bé khoa häc – c«ng nghÖ; ®i ®Çu vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi vµ chÊp hµnh ph¸p luËt. Kinh tÕ tËp thÓ gåm c¸c h×nh thøc hîp t¸c ®a d¹ng, trong ®ã hîp t¸c x· lµ nßng cèt. C¸c hîp t¸c x· dùa trªn së h÷u cña c¸c hé x· viªn vµ së h÷u tËp thÓ, liªn kÕt réng r·i nh÷ng ng­êi lao ®éng, c¸c hé s¶n xuÊt, kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, kh«ng giíi h¹n quy m«, lÜnh vùc vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng. Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ c¶ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ ®Òu ®­îc khuyÕn khÝch, Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì; ®Æc biÖt trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ruéng, v­ên, trang tr¹i, v­ên rõng... Kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn réng r·i vÒ quy m« trong nh÷ng ngµnh nghÒ cã lîi cho quèc kÕ d©n sinh, khuyÕn khÝch hîp t¸c, liªn doanh víi nhau vµ víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Kinh tÕ t­ b¶n Nhµ n­íc ph¸t triÓn d­íi c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt gi÷a kinh tÕ Nhµ n­íc víi kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n trong n­íc vµ ngoµi n­íc, mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho c¸c bªn ®Çu t­ kinh doanh. Kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¸t triÓn h­íng vµo môc tiªu ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ – x· héi g¾n víi thu hót c«ng nghÖ cao, t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm. 3.3.2. Ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng ®i ®«i víi thùc hiÖn tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. NÒn kinh tÕ lµ mét tæng hßa c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi. BÊt cø mét nÒn kinh tÕ nµo muèn ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Òu ph¶i t¨ng nhanh n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §iÒu ®ã ®ßi hái t¨ng nhanh n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ trong n­íc, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng cao phôc vô tèt yªu cÇu c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ tõng b­íc tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ tri thøc. MÆ kh¸c, cÇn ph¸t huy nh©n tè con ng­êi, më réng c¬ héi cho mäi ng­êi ®Òu cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy mäi tµi n¨ng, tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ thô h­ëng nh÷ng thµnh qu¶ cña sù ph¸t triÓn, gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu: d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi daan chñ, c«ng b»ng vµ v¨n minh. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ph¶i lu«n lu«n ®i ®«i víi b¶o vÖ m«i tr­êng, coi b¶o vÖ m«i tr­êng trong s¹ch lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ bÒn v÷ng vµ x· héi æn ®Þnh, lµnh m¹nh. 3.3.3. Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c khu vùc kinh tÕ. NÒn kinh tÕ bao gåm ho¹t ®éng cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c nhau, ®­îc ph©n bæ theo c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c nhau vµ chóng th­ìnguyªn cã t¸c ®éng qua l¹i, hç trî cho nhau. Ph¸t triÓn ®ång bécc ngµnh, c¸c khu vùc kinh tÕ sÏ ph¸t huy cao ®é lîi thÕ vèn cã vµ kh¾c phôc nh÷ng khuyÕm khuyÕt cña nã. ViÖt Nam lµ mét n­íc n«ng nghiÖp, do vËy §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lu«n coi träng vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng d©n, n«ng th«n. Tuy nhiªn, trong ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ, chóng ta ph¶i tõng b­íc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng gi¶m tû lÖ n«ng nghiÖp, t¨ng tû lÖ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong tæng s¶n phÈm x· héi. §i liÒn víi c¸c ngµnh, chóng ta chó träng ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c vïng, c¸c khu vùc, nh»m tËn dông tèi ®a nh÷ng ­u thÕ, nh÷ng ®iÒu kiÖn s½n cã ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn v¨n hãa, chÝnh trÞ, x· héi. 3.3.4. X©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong xu thÕ toµn cÇu hãa hiÖn nay ®ang diÔn ra nhanh chãng, kh«ng mét nÒn kinh tÕ nµo ph¸t triÓn mµ kh«ng cã sù héi nhËp víi kinh tÕ quèc tÕ. Xu h­íng chung hiÖn nay trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ lµ c¸c n­íc ®Òu tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ theo h­íng më cöa, tham gia vµo thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. Trong tiÕn tr×nh ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, n­íc ta ®· gia nhËp vµo HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ (ASEAN), thµnh viªn DiÔn ®µn Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC), tham gia khu vùc mËu dÞch tù do cña ASEAN (AFTA), chuÈn bÞ gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). X©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, trc hÕt lµ ®éc lËp vÒ ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa; ®Èy nhanh nhÞp ®é c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ b¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ trong n­íc vµ t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §i ®«i víi ph¸t triÓn v÷ng ch¾c c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc, cÇn chñ ®éng tõng b­íc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trªn nguyªn t¾c gi÷ v÷ng chñ quyÒn quèc gia vµ b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc, b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ cÇn ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ s½n cã cña m×nh, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, n©ng coa hiÖu qu¶, gi¶m dÇn hµng rµo thuÕ quan, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng hãa ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ xuÊt khÈu hµng hãa, dÞch vô, cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn m¹nh nh÷ng s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, gi¶m m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm th«, t¨ng nhanh tû träng s¶n phÈm ®· chÕ biÕn, n©ng dÇn tû träng s¶n phÈm cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao. §ång thêi, ph¸t triÓn du lÞch quèc tÕ, xuÊt khÈu lao ®éng vµ c¸c dÞch vô ngo¹i tÖ kh¸c, t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu, c¶i thiÖn c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ. 3.3.5. Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c thÞ tr­êng. Kinh tÕ thÞ tr­êng bao gåm mét hÖ thèng thÞ tr­êng ®ång bé: thÞ tr­êng hµng hãa, thÞ tr­êng dÞch vô, thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, thÞ tr­êng tµi chÝnh... Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña n­íc ta, viÖc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh ®ãng vai trß cùc kú quan träng. Bëi lÏ, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thùc chÊt lµ mét nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ hay mét nÒn kinh tÕ hµng hãa ®­îc tiÒn tÖ hãa mét c¸ch cao ®é. Trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh, cÇn ®­îc quan t©m ph¸t triÓn ®ång bé c¸c thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng chøng kho¸n... 3.3.6. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®i liÒn víi ®æi míi c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc. §Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, b¶o ®¶m sù vËn hµnh th«ng suèt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, tÊt yÕu ®ßi hái ph¶i c¶i c¸ch hµnh chÝnh. Tr­íc hÕt lµ gi¶m bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña Nhµ n­íc ph¶i râ rµng, nhÊt qu¸n, dÔ hiÓu, dÔ lµm, dÔ kiÓm tra, kiÓm so¸t. Bªn c¹nh ®ã, cÇn ®æi míi bé m¸y hµnh chÝnh Nhµ n­íc nh»m môc tiªu gän nhÑ, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶; n©ng cao n¨ng lùc, phÈm chÊt ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc; ®Èy lïi quan liªu, tham nhòng, cöa quyÒn... 3.4. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. Sau 15 n¨m ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, chóng ta ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ; ®Æc biÖt 10 n¨m 1991 – 2000. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn qua mét sè chØ tiªu tæng qu¸t sau ®©y: Tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP) sau 10 n¨m t¨ng gÊp ®«i, s¶n l­îng s¶n xuÊt c¸c ngµnh ®Òu ®¹t vµ v­ît chØ tiªu ®Ò ra, ®Æc biÖt lµ sù ph¸t triÓn v­ît bËc vÒ n«ng nghiÖp. S¶n l­îng l­¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng­êi tõ 330kg n¨m 1990 t¨ng lªn 370kg n¨m 1995 vµ 435kg n¨m 2000. Tõ chç thiÕu l­¬ng thùc, nay chóng ta lµ n­íc thø ba xuÊt khÈu l­¬ng thùc cao nhÊt thÕ giíi. TÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ tõ chç kh«ng ®¸ng kÓ ®· ®¹t 25% so víi GDP; ®Çu t­ ph¸t triÓn so víi GDP t¨ng tõ 11,2% n¨m 1990 lªn 28% n¨m 2000. C¬ cÊu kinh tÕ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. NÒn n«ng nghiÖp ®· cã xu h­êng chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸, tû träng n«ng nghiÖp tõ 38,7% gi¶m cßn 25% trong GDP. Trong khi ®ã, c«ng nghiÖp t¨ng tõ 22,7% n¨m 1990 lªn 34,5% n¨m 2000; t­¬ng øng dÞch vô t¨ng tõ 38.6% lªn 40,5% trong GDP. Tõ chç bÞ bao v©y, cÊm vËn, n­íc ta ®· tõng b­íc héi nhËp víi linh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ; b×nh th­êng ho¸ vµ më réng quan hÖ kinh tÕ, tµi chÝnh, tiÒn tÖ víi c¸c n­íc, c¸c tæ chøc kinh tÕ, tiÒn tÖ quèc tÕ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu sau 10 n¨m t¨ng gÊp 6 lÇn, ®Æc biÖt lµ g¹o, cµ phª...; ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi 10 n¨m kho¶ng 15 tû USD. Tr×nh ®é d©n trÝ, ch©t l­îng nguån nh©n lùc ®­îc n©ng râ rÖt. §Õn nay c¬ b¶n ®· hoµn thµnh môc tiªu xo¸ n¹n mï ch÷ vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc trong c¶ n­íc; sè sinh viªn ®¹i häc, cao ®¼ng sau 10 n¨m t¨ng gÊp 5,7 lÇn... §êi sèng c¸c tÇng líp d©n c­ ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. B×nh qu©n mçi n¨m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1 triÑu lao ®éng. tû lÖ hé nghÌo gi¶m tõ 30% xuèng 11%; tuæi thä trung b×nh tõ 65 lªn 68 tuæi... Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín ®ã, trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta vÉn cßn nhiÒu mÆt yÕu kÐm, cÇn kh¾c phôc, biÓu hiÖn ë c¸c ®iÓm sau ®©y: NhÞp ®é t¨ng tr­ëng mÊy n¨m gÇn ®©y chËm l¹i, nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cßn kÐm hiÖu qu¶ vµ kÐm søc c¹nh tranh, mét sè hµng ho¸ khã tiªu thô. TÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ vµ søc mua cßn thÊp, c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm, c¬ chÕ bao cÊp cßn nÆng nÒ. M«i tr­êng ®Çu t­ nhiÒu v­íng m¾c, lùc l­îng s¶n xuÊt ch­a ®­îc gi¶i phãng triÖt ®Ó, c¸c yÕu tè thÞ tr­êng ch­a ®­îc t¹o lËp ®ång bé, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ch­a yªn t©m ®Çu t­ l©u dµi vµo s¶n xuÊt, ®Çu t­ n­íc ngoµi gi¶m m¹nh. Mét sè c©n ®èi nÒn kinh tÕ cßn thiÕu vøng ch¾c nh­ thu chi ng©n s¸ch nhµ n­íc, xuÊt nhËp khÈu, tÝch luû - tiªu dïng... §êi sèng mét bé phËn d©n c­ cßn thÊp, nhÊt lµ ë vïng nói, vïng s©u h¶i ®¶o; cßn cã sù ph©n ho¸ giµu nghÌo kh¸ lín. 3.5.Gi¶i ph¸p c¬ b¶n tiÕp tôc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam hiÖn nay. Nh÷ng mÆt yÕu kÐm, bÊt cËp ®· nãi trªn ®©y cã phÇn do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan t¹o ra, song phÇn quan träng lµ do nh÷ng khuyÕt ®iÓm trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, ®iÒu hµnh tæ chøc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. Trong ®ã næi lªn lµ: c«ng t¸c tæ chøc, c¸n bé chËm ®æi míi, bé m¸y cßn cång kÒnh, chång chÐo, kÐm hiÖu lùc; mét bé phËn c¸n bé, c«ng chøc tha hãa, biÕn chÊt, thiÕu n¨ng lùc; tÖ quan liªu, cöa quyÒn, tham nhòng, l·ng phÝ, s¸ch nhiÔu cßn nÆng nÒ. Bªn c¹nh ®ã, mét sè vÊn ®Ò vÒ quan ®iÓm ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa n._.

Các file đính kèm theo tài liệu này:

  • doc21508.doc
Tài liệu liên quan