Tài liệu Quan điểm toàn diện và sự vận dụng trong xây dựng nền kinh tế Việt Nam hôm nay: ... Ebook Quan điểm toàn diện và sự vận dụng trong xây dựng nền kinh tế Việt Nam hôm nay
21 trang |
Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1371 | Lượt tải: 0
Tóm tắt tài liệu Quan điểm toàn diện và sự vận dụng trong xây dựng nền kinh tế Việt Nam hôm nay, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Sinh viên thực hiện: Lê Thị Ánh Tuyết MSSV: CQ502935
Lớp: Tin học kinh tế K50
Đề tài 18 :Quan điểm toàn diện và sự vận dụng trong xây dựng nền kinh tế Việt Nam hôm nay
Lêi më ®Çu
1.ý nghÜa ®Ò tµi
Sau 15 n¨m (1986-2000) thùc hiÖn c«ng cuéc chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. §iÒu ®ã kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn ®îc, bëi c¸c chØ tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ tæng qu¸t sau ®©y: Tæng s¶n phÈm trong níc n¨m 2000 t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 1990; ®êi sèng ®¹i bé phËn d©n c ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ, tõ chç thiÕu l¬ng thùc vµ hµng tiªu dïng ®Õn chç ®· cã dù tr÷ vµ xuÊt khÈu lín; tõ chç chñ yÕu cã hai thµnh phÇn kinh tÕ ®· chuyÓn sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ph¸ ®îc thÕ bao v©y cÊm vËn,c¬ b¶n më réng quan hÖ ®èi ngo¹i vµ tõng bíc héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi...
Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín ®ã, nÒn kinh tÕ níc ta vÉn cßn nhiÒu yÕu kÐm, bÊt cËp cha ®¸p øng tèt yªu cÇu ph¸t triÓn, cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña nh©n d©n ta, ®Êt níc ta. §iÒu ®ã ®îc biÓu hiÖn: NhÞp ®é t¨ng trëng mÊy n¨m gÇn ®©y chËm dÇn; nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, søc c¹nh tranh thÊp; c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm, c¬ cÊu ®Çu t bÊt hîp lý; c¸c yÕu tè thÞ trêng cha ®îc t¹o lËp ®ång bé...
§Ó thùc hiÖn môc tiªu tæng qu¸t cña chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m 2001 - 2010 (theo dù th¶o b¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi §¶ng IX): §Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa, ®a ®Êt níc ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn vµ x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp; chóng ta cÇn tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn dÇn thÓ chª kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. §Ó thùc hiÖn ®îc nh÷ng môc tiªu ®ã, tríc hÕt chóng ta ph¶i tiÕp tôc ®æi míi t duy, ®Æc biÖt lµ ph¶i nhËn thøc ®óng ®¾n quan niÖm toan diÖn cña chñ nghÜa M¸c - Lª Nin trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta hiÖn nay.
2. Môc tiªu
§Ò tµi nghiªn cøu nh»m môc tiªu: Qu¸n triÖt s©u s¾c quan ®iÓm toµn diÖn cña triÕt häc M¸c - Lª Nin; trªn c¬ së ®ã vËn dông vµo qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt nam hiÖn nay.
3. KÕt cÊu
§Ò tµi nghiªn cøu, ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, ®îc kÕt cÊu theo ba phÇn chñ yÕu:
PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kinh tÕ thÞ trêng.
PhÇn II: Néi dung c¬ b¶n vÒ quan ®iÓm toµn diÖn cña triÕt häc M¸c - Lª Nin.
PhÇn III: Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt nam hiÖn nay.
PhÇn I
Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kinh tÕ thÞ trêng
1.1. C¸c nÒn kinh tÕ ®· tr¶i qua.
Theo c¸c nhµ kinh tÕ häc, cho ®Õn nay loµi ngêi ®· tr¶i qua ba h×nh thøc kinh tÕ - x· héi: NÒn kinh tÕ tù nhiªn (cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ tù cung tù cÊp), nÒn kinh tÕ hµng hãa (cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng), nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa (cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ chØ huy). VÒ mÆt kinh tÕ mµ nãi, ba h×nh thøc kinh tÕ trªn ®©y lµ c¸c gi¶i ph¸p tr¶ lêi cho ba c©u hái ®Æt ra cho mäi thêi ®¹i kinh tÕ ë bÊt cø quèc gia nµo. §ã lµ s¶n xuÊt c¸i g× vµ bao nhiªu? s¶n xuÊt nh thÕ nµo? s¶n xuÊt cho ai?
NÒn kinh tÕ tù nhiªn
NÒn kinh tÕ tù nhiªn hay cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ hiÖn vËt, tù cung, tù cÊp; nã thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ mµ tr×nh ®é s¶n xuÊt thÊp kÐm, x· héi cßn l¹c hËu vÒ nhiÒu mÆt. Trong nÒn kinh tÕ nµy, c¸c c¸ nh©n vµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thêng ®îc khÐp kÝn trong tõng ph¹m vi nhá bÐ, biÖt lËp. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña h×nh thøc kinh tÕ nµy lµ tù cung cÊp lÊy tÊt c¶ nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt cho b¶n th©n m×nh. Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ lóc nµy chñ yÕu lµ khai th¸c c¸c s¶n phÈm tù nhiªn vµ ph©n phèi theo chñ nghÜa b×nh qu©n nguyªn thñy. §Æc trng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ tù nhiªn lµ tÝnh truyÒn thèng vµ tÝnh b¶n n¨ng chi phèi m¹nh mÏ c¸c ho¹t ®éng cña con ngêi.
NÒn kinh tÕ hµng hãa
NÒn kinh tÕ hµng hãa hay cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng (nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ). Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c chñ thÓ kinh tÕ ho¹t ®éng cã tÝnh ®éc lËp cao. Ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®îc më réng kh«ng ngõng, ë ®©y hä kh«ng cßn lÖ thuéc bëi nh÷ng ranh giíi chËt hÑp vÒ mÆt ®Þa lý. ViÖc s¶n xuÊt c¸i g× vµ bao nhiªu kh«ng ph¶i phô thuéc vµo tÝnh truyÒn thèng, b¶n n¨ng, mµ phô thuéc nhu cÇu thÞ trêng.
NÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa
NÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung hay cßn gäi lµ nÒn kinh tÕ chØ huy. Trong nÒn kinh tÕ nµy, Nhµ níc quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò trong s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm x· héi. Ba vÊn ®Ò c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ: s¶n xuÊt c¸i g×, nh thÕ nµo, cho ai ®Òu do Nhµ níc ®Þnh ®o¹t, th«ng qua c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch. ë ®©y c¸c quan hÖ hµng hãa - tiÒn tÖ, c¸c ph¹m trï thÞ trêng, gi¸ c¶, lîi nhuËn, lç l·i... ®îc nhËn thøc vµ vËn dông phiÕn diÖn. Do vËy, trªn thùc tÕ nã ®· lµm h¹n chÕ, triÖt tiªu c¸c ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Õn møc biÕn nã thµnh lùc c¶n cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ - x· héi.
Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ kh«ng cã mét quèc gia nµo t¹i mét thêi ®iÓm mµ l¹i chØ cã mét h×nh thøc kinh tÕ vËn ®éng. Mµ ë ®ã ph¶i cã sù hçn hîp, ®an xen gi÷a h×nh thøc kinh tÕ tù nhiªn, kinh tÕ thÞ trêng, kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa. §iÒu quan träng ë ®©y lµ, trong sù hçn hîp Êy, sù vËn ®éng cña h×nh thøc kinh tÕ nµo ®ãng vai trß chñ yÕu quyÕt ®Þnh.
1.2. §Æc trng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Kh¸c víi nÒn kinh tÕ tù nhiªn vµ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa, nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét hÖ thèng cã cÊu tróc phøc t¹p vµ vËn hµnh trªn nh÷ng nguyªn t¾c, nh÷ng quy luËt riªng cã cña nã. Bëi vËy, nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n nh sau:
NÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt vµ vËn hµnh ®ång bé. §ã lµ mét tæ hîp h÷u c¬ c¸c thÞ trêng riªng biÖt (ThÞ trêng hµng hãa vµ dÞch vô, thÞ trêng vèn, thÞ trêng søc lao ®éng, thÞ trêng trong níc, thÞ trêng quèc tÕ...), còng nh c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi, c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi, c¸c quy luËt kinh tÕ ... Sù vËn hµnh cña nÒn kinh tÕ lµ tæng hßa cña sù vËn hµnh c¸c thÞ trêng, c¸c quan hÖ vµ c¸c quy luËt kinh tÕ.
NÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét nÒn kinh tÕ më, kh«ng bÞ giíi h¹n bëi c¸c ranh giíi kh«ng gian chËt hÑp. §iÒu ®ã ®îc quyÕt ®Þnh bëi b¶n chÊt c¸c quan hÖ gi¸ trÞ, thÞ trêng lµ kh«ng bÞ giíi h¹n bëi c¸c ranh giíi ®Þa lý, hµnh chÝnh. HÖ thèng kinh tÕ thÞ trêng vÒ nguyªn t¾c lµ mét hÖ thèng më, chø kh«ng khÐp kÝn, côc bé ®Þa ph¬ng.
NÒn kinh tÕ thÞ trêng ho¹t ®éng võa cã tÝnh tù ph¸t, võa mang tÝnh tù ®iÒu tiÕt bëi nh÷ng quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan cña nã. Do vËy, trong qu¶n lý vµ ho¹t ®éng kinh doanh ®ßi hái con ngêi ph¶i nhËn thøc ®óng vµ vËn dông khoa häc c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan Êy. Mäi sù nhËn thøc phiÕn diÖn, ho¹t ®éng tr¸i quy luËt ®Òu ph¶i nhËn lÊy nh÷ng hËu qu¶ khã lêng.
1.3. C¬ chÕ thÞ trêng.
C¬ chÕ kinh tÕ lµ mét tæng thÓ c¸c ph¬ng thøc, ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ - x· héi. NÒn kinh tÕ thÞ trêng cã mét c¬ chÕ vËn hµnh phøc t¹p, ®îc coi lµ c¬ chÕ thÞ trêng. Nã bao gåm c¸c ph¹m trï, c¸c quy luËt vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. C¸c yÕu tè c¬ b¶n cña c¬ chÕ ®ã lµ hµng hãa, tiÒn tÖ, gi¸ c¶, thÞ trêng, cung - cÇu, lîi nhuËn, c¹nh tranh...
NÒn kinh tÕ thÞ trêng, nh×n bÒ ngoµi ho¹t ®éng cña nã thêng xuyªn s«i ®éng vµ hçn t¹p cña nhiÒu xu híng vËn ®éng kh¸c nhau. Song bªn trong ®ã chøa ®ùng mét c¬ chÕ rÊt tinh vi, nh»m ®iÒu chØnh mäi ho¹t ®éng dêng nh tù ph¸t cña mçi ngêi, ®Ó liªn kÕt, phèi hîp chóng mét c¸ch thèng nhÊt trªn ph¹m vi toµn x· héi. C¬ chÕ thÞ trêng cã thÓ lµm ®îc ®iÒu ®ã th«ng qua c¬ chÕ h×nh thµnh gi¸ c¶ vµ ph¬ng thøc c¹nh tranh víi t c¸ch lµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng c¬ b¶n cña thÞ trêng.
**************
PhÇn II
Néi dung c¬ b¶n vÒ quan ®iÓm toµn diÖn cña
triÕt häc M¸c - Lª Nin
2.1. Quan ®iÓm siªu h×nh vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng trong thÕ giíi.
Ph¬ng ph¸p siªu h×nh ®îc phæ biÕn réng r·i tríc hÕt trong khoa häc tù nhiªn vµ sau ®ã lµ trong triÕt häc suèt c¸c thÕ kû XVII, XVIII. Khi nghiªn cøu vµ bµn luËn vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng trong thÕ giíi, ph¬ng ph¸p siªu h×nh coi c¸c sù vËt hiÖn tîng trong thÕ giíi tån t¹i trong tr¹ng th¸i biÖt lËp, t¸ch rêi nhau, c¸i nµy bªn c¹nh c¸i kia, hÕt c¸i nµy ®Õn c¸i kia. Gi÷a chóng kh«ng cã mèi liªn hÖ rµng buéc, quy ®Þnh vµ chuyÓn hãa lÉn nhau, nÕu cã, chØ lµ nh÷ng liªn hÖ cã tÝnh ngÉu nhiªn, hêi hît bªn ngoµi.
Nh vËy, nh÷ng quan niÖm trªn ®©y cña ph¬ng ph¸p siªu h×nh ®· phñ nhËn hoµn toµn mèi liªn hÖ phæ biÕn cña c¸c sù vËt, ®ång thêi còng dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm vÒ thÕ giíi quan triÕt häc, dùng lªn nh÷ng ranh giíi gi¶ t¹o gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng, ®èi lËp mét c¸ch siªu h×nh gi÷a c¸c ngµnh nghiªn cøu khoa häc. ChÝnh bëi sù h¹n chÕ cña tr×nh ®é khoa häc tù nhiªn ë ph¬ng ph¸p su tËp tµi liÖu, nghiªn cøu t¸ch rêi tõng bé phËn riªng rÏ, ph¬ng ph¸p siªu h×nh ®· kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn ra c¸i chung, c¸i b¶n chÊt vµ quy luËt cña sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña c¸c sù vËt, hiÖn tîng trong thÕ giíi.
2.2. Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lª Nin vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng trong thÕ giíi.
2.2.1. C¬ së lý luËn cña quan ®iÓm.
Trong c¸c häc thuyÕt triÕt häc duy vËt tríc M¸c, vËt chÊt ®îc coi lµ vËt thÓ, c¬ së ®Çu tiªn bÊt biÕn cña tÊt c¶ c¸c sù vËt, hiÖn tîng tån t¹i trong thÕ giíi kh¸ch quan. ChØ cã mét thÕ giíi duy nhÊt tån t¹i lµ thÕ giíi vËt chÊt, kh«ng thÓ cã thÕ giíi tinh thÇn ë ngoµi hoÆc bªn c¹nh thÕ giíi vËt chÊt. VËt chÊt biÓu hiÖn sù tån t¹i cña m×nh b»ng vËn ®éng, hay nãi c¸ch kh¸c vËn ®éng lµ ph¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt, vËt chÊt th«ng qua vËn ®éng mµ biÓu hiÖn sù tån t¹i cña m×nh.
Lµ thuéc tÝnh kh«ng t¸ch rêi cña vËt chÊt, nªn kh«ng thÓ cã vËt chÊt nÕu kh«ng cã vËn ®éng vµ ngîc l¹i. F. ¡ng-ghen trong "BiÖn chøng cña tù nhiªn" ®· viÕt: "VËn ®éng, hiÓu theo nghÜa chung nhÊt, tøc ®îc hiÓu lµ mét ph¬ng thøc tån t¹i cña vËt chÊt, lµ mét thuéc tÝnh cè h÷u cña vËt chÊt, th× bao gåm tÊt c¶ mäi sù thay ®æi vµ mäi qu¸ tr×nh trong vò trô, kÓ tõ sù thay ®æi vÞ trÝ ®¬n gi¶n cho ®Õn t duy". Gi÷a c¸c sù vËt ®Ó cã sù vËn ®éng th× sù vËt ph¶i t¸c ®éng vµ rµng buéc lÉn nhau, tøc lµ ph¶i cã liªn hÖ. Mäi mèi liªn hÖ ®Òu lµ sù t¸c ®éng cña c¸c sù vËt hiÖn thùc cña thÕ giíi vËt chÊt, c¸c mèi liªn hÖ ®ã ®îc con ngêi ph¶n ¸nh díi h×nh thøc c¸c kh¸i niÖm, ph¹m trï. Nh vËy con ngêi kh«ng thÓ s¸ng t¹o ra c¸c mèi liªn hÖ mµ nã lµ c¸i vèn cã cña thÕ giíi vËt chÊt, liªn hÖ lµ kh¸ch quan, nã kh«ng ph¶i do Thîng ®Õ sinh ra hay ngÉu nhiªn mµ cã, kh«ng ph¶i lµ sù thÓ hiÖn cña bÊt cø mét ý niÖm tuyÖt ®èi nµo. ThÕ giíi vËt chÊt lµ mu«n h×nh mu«n vÎ tån t¹i díi nhiÒu d¹ng cô thÓ kh¸c nhau, nhng kh«ng t¸ch rêi biÖt lËp mµ liªn hÖ thèng nhÊt víi nhau. TÊt c¶ c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng tån t¹i b»ng c¸ch t¸c ®éng nhau, rµng buéc nhau, quy ®Þnh vµ chuyÓn hãa lÉn nhau. F. ¡ng-ghen ®· viÕt:" TÊt c¶ thÕ giíi mµ chóng ta cã thÓ nghiªn cøu ®îc lµ mét hÖ thèng, mét tËp hîp gåm c¸c vËt thÓ kh¨ng khÝt víi nhau...ViÖc c¸c vËt thÓ Êy ®Òu cã liªn hÖ qua l¹i víi nhau ®· cã nghÜa lµ c¸c vËt thÓ nµy t¸c ®éng lÉn nhau vµ sù t¸c ®éng qua l¹i Êy chÝnh lµ sù vËn ®éng."
2.2.2. Néi dung quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c – Lª Nin vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng.
C¨n cø vµo thùc tiÔn ®êi sèng x· héi vµ sù ph¸t triÓn cña khoa häc, triÕt häc M¸c – Lª Nin ®· kh¼ng ®Þnh: B¶n chÊt cña thÕ giíi lµ vËt chÊt, thÕ giíi thèng nhÊt ë tÝnh vËt chÊt cña nã. Mäi sù vËt, hiÖn tîng, bé phËn kh¸c nhau cña thÕ giíi ®Òu cã sù liªn hÖ vËt chÊt víi nhau, nhng kh«ng c¸i nµo tån t¹i riªng lÎ, biÖt lËp, mµ hîp thµnh mét chØnh thÓ, mét hÖ thèng thèng nhÊt vµ tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan, vÜnh h»ng.
Kh«ng cã sù vËt nµo l¹i kh«ng cã mèi liªn hÖ víi c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng kh¸c, ngay trong cïng mét sù vËt, hiÖn tîng th× vÉn ph¶i cã sù t¸c ®éng, liªn hÖ vµ rµng buéc lÉn nhau gi÷a c¸c mÆt vµ c¸c yÕu tè. Sù vËt cã v« vµn mèi liªn hÖ. Mèi liªn hÖ tån t¹i c¶ trong thÕ giíi vÜ m« vµ vi m«, c¶ trong thÕ giíi v« c¬ vµ h÷u c¬, c¶ trong tù nhiªn, x· héi vµ t duy.
VÝ dô, trong tù nhiªn, gi÷a ®éng vËt vµ thùc vËt, gi÷a c¬ thÓ sèng vµ m«i trêng cã mèi quan hÖ víi nhau. Trong ®êi sèng x· héi, gi÷a c¸ nh©n vµ c¸c tËp ®oµn ngêi, gi÷a c¸c quèc gia cã quan hÖ víi nhau. Trong lÜnh vùc nhËn thøc t duy, gi÷a c¸c h×nh thøc cña nhËn thøc, gi÷a c¸c giai ®o¹n cña nhËn thøc còng cã quan hÖ víi nhau…
Mèi liªn hÖ cña c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng trong thÕ giíi lµ ®a d¹ng vµ nhiÒu vÎ. Mçi sù vËt kh¸c nhau cã mèi liªn hÖ kh¸c nhau, mçi mét mèi liªn hÖ l¹i cã vÞ trÝ, vai trß kh¸c nhau trong sù vËn ®éng cña sù vËt. L¹i tiÕp tôc c¨n cø vµo vai trß, tÝnh chÊt vµ ph¹m vi c¸c mèi liªn hÖ ngêi ta l¹i chia thµnh c¸c mèi liªn hÖ sau: liªn hÖ bªn trong, liªn hÖ bªn ngoµi; liªn hÖ trùc tiÕp, liªn hÖ gi¸n tiÕp; liªn hÖ kh«ng gian, liªn hÖ thêi gian; liªn hÖ chñ yÕu, liªn hÖ th yÕu; liªn hÖ c¬ b¶n, liªn hÖ kh«ng c¬ b¶n; liªn hÖ chung nhÊt vµ liªn hÖ ®Æc thï…
MÆc dï sù ph©n lo¹i c¸c liªn hÖ nµy chØ cã ý nghÜa t¬ng ®èi, song sù ph©n lo¹i c¸c mèi liªn hÖ l¹i rÊt cÇn thiÕt, v× r»ng vÞ trÝ cña tõng mèi liªn hÖ trong viÖc quy ®Þnh sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt vµ hiÖn tîng kh«ng hoµn toµn nh nhau. Nh÷ng h×nh thøc riªng biÖt, cô thÓ cña tõng mèi liªn hÖ lµ ®èi tîng nghiªn cøu cña tõng ngµnh khoa häc cô thÓ. PhÐp biÖn chøng duy vËt nghiªn cøu nh÷ng mèi liªn hÖ chung nhÊt, phæ biÕn nhÊt cña thÕ giíi, t¸c ®éng trong mäi lÜnh vùc tù nhiªn, x· héi vµ t duy. C¸c khoa häc cô thÓ kh¸c nghiªn cøu c¸c mèi liªn hÖ ®Æc thï. V× thÕ, F. ¡ng-ghen viÕt: “PhÐp biÖn chøng lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn.”
2.3. ý nghÜa viÖc nghiªn cøu nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn cña c¸c sù vËt, hiÖn tîng trong ho¹t ®éng nhËn thøc vµ thùc tiÔn.
Nh ta ®· biÕt, c¸c sù vËt vµ hiÖn tîng trong thÕ giíi ®Òu tån t¹i trong mèi liªn hÖ phæ biÕn vµ nhiÒu vÎ, bëi vËy muèn nhËn thøc vµ t¸c ®éng vµo chóng, chóng ta ph¶i cã quan ®iÓm toµn diÖn, kh¨vs phôc quan ®iÓm phiÕn diÖn mét chiÒu.
Quan ®iÓm toµn diÖn ®ßi hái chóng ta khi ph©n tÝch sù vËt ph¶i ®Æt nã trong mèi quan hÖ víi sù vËt vµ hiÖn tîng kh¸c, ph¶i xem xÐt tÊt c¶ c¸c mÆt, c¸c m¾t trung gian, gi¸n tiÕp, c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn sù vËt, ®ång thêi còng ph¶i x¸c ®Þnh ®îc vai trß cña c¸c mèi liªn hÖ trong hÖ thèng c¸c mèi liªn hÖ cña sù vËt.
Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn, quan ®iÓm toµn diÖn gióp chóng ta tr¸nh nh÷ng sai lÇm vµ sù cøng nh¾c, chèng l¹i quan ®iÓm siªu h×nh coi sù vËt lµ c¸i g× riªng lÎ, biÖt lËp. Tuy nhiªn, quan ®iÓm toµn diÑn kh«ng cã nghÜa lµ c¸c xem xÐt cµo b»ng, trµn lan, mµ ph¶i thÊy ®îc vÞ trÝ cña tõng mèi liªn hÖ, tõng mÆt, tõng yÕu tè trong tæng thÓ cña chóng. Cã nh thÕ chóng ta míi thùc sù n¾m ®îc b¶n chÊt cña sù vËt. V× vËy, quan ®iÓm toµn diÖn, b¶n th©n nã ®· bao hµm quan ®iÓm lÞch sö, cô thÓ.
**************
PhÇn III
Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam hiÖn nay
3.1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam.
C¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung, bao cÊp víi nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña nã nh: Nhµ níc qu¶n lý nÒ kinh tÕ chñ yÕu b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh, can thiÖp qu¸ nhiÒu vµo ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, xem nhÑ quan hÖ hµng hãa tiÒn tÖ vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, bé m¸y Nhµ níc cång kÒnh vµ kÐm hiÖu qu¶…§iÒu ®ã ®· k×m h·m ®¸ng kÓ sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ – x· héi. §Ó h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng yÕu kÐm trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trnng, ®ång thêi ph¸t huy tèi ®a u thÕ cña c¬ chÕ thÞ trêng trong ph¸t triÓn kinh tÕ; §¹i héi §¶ng lÇn thø VI kh¼ng ®Þnh “TiÕp tôc xãa bá c¬ chÕ quan liªu, bao cÊp, h×nh thµnh ®ång bé vµ vËn hµnh cã hiÖu qu¶ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc”.
3.2. Vai trß cña Nhµ níc x· héi chñ nghÜa trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Nãi chung, trong mäi nÒn kinh tÕ, Nhµ níc ®Òu ®ãng vai trß quan träng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi. Tuy nhiªn, mçi thêi ®¹i kh¸c nhau th× vai trß cña Nhµ níc ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc kh¸c nhau.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cïng víi sù gia t¨ng cña qu¸ tr×nh x· héi hãa s¶n xuÊt, vai trß ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc ngµy cµng ®îc më réng. Bëi lÏ, c¬ chÕ thÞ trêng, bªn c¹nh nh÷ng u thÕ cña nã, cßn cã nh÷ng khuyÕt tËt kh«ng nhá. §Ó kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt ®ã, lµm t¨ng tÝnh h÷u hiÖu cña c¸c gi¶i ph¸p thÞ trêng, bªn c¹nh sù t¸c ®éng cña “bµn tay v« h×nh”, ph¶i cã sù can thiÖp cña “bµn tay h÷u h×nh”, tøc lµ sù t¸c ®éng cña Nhµ níc. Vai trß cña Nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ vÜ m« t¸c ®éng vµo nÒn kinh tÕ nh»m gi¶i quyÕt ba môc tiªu c¬ b¶n: hiÖu qu¶, c«ng b»ng vµ æn ®Þnh.
3.2.1. Môc tiªu hiÖu qu¶.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, trªn gi¸c ®é vÜ m« th× ho¹t ®éng thÞ trêng nhiÒu khi còng dÉn ®Õn thÊt b¹i bëi nh÷ng øng xö vi m« kh«ng phï hîp. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do sù ®éc quyÒn, c¸c yÕu tè t¸c ®éng kh«ng theo nguyªn t¾c thÞ trêng, thiÕu ®Þnh híng vµ hç trî cña Nhµ níc. §Ó t¨ng cêng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nÒn kinh tÕ, Nhµ níc ph¶i sö dông mét lo¹t c¸c chÝnh s¸ch, c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng vÊn ®Ò trªn.
Trong nÒn kinh tÕ, sù ®éc quyÒn thêng dÉn ®Õn triÖt tiªu ®éng lùc c¹nh tranh, g©y thiÖt h¹i lín cho nÒn kinh tÕ. T×nh tr¹ng ®éc quyÒn vÒ gi¸ c¶, khèng chÕ khèi lîng s¶n xuÊt, c¶n trë ¸p dông khoa häc kü thuËt… sÏ dÉn ®Õn thÊt b¹i thÞ trêng xÐt trªn tæng thÓ. Do vËy, can thiÖp cña Nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ nh»m h¹n chÕ sù thao tóng cña ®éc quyÒn, t¨ng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña “bµn tay v« h×nh” lµ cÇn thiÕt.
Ngoµi ra, sù t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi nãi chung cßn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè bªn ngoµi nh t×nh tr¹ng khan hiÕm nguån, « nhiÔm m«i trêng sinh th¸i…Thêng nh÷ng nh©n tè nµy kh«ng n»m trong ph¹m vi tù ®iÒu chØnh cña thÞ trêng. ë ®©y, viÖc Nhµ níc quy ®Þnh c¸c luËt lÖ nh»m h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña c¸c yÕu tè bªn ngoµi lµ rÊt quan träng.
MÆt kh¸c, viÖc Nhµ níc ®a ra nh÷ng ®Þnh híng ph¸t triÓn th«ng qua c¸c chiÕn lîc tæng thÓ, ®Çu t hç trî ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc träng yÕu, lµ yÕu tè cùc kú quan träng ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ vÜ m« cña nÒn kinh tÕ.
3.2.2. Môc tiªu æn ®Þnh.
æn ®Þnh lu«n lµ c¬ së cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng nÒn kinh tÕ – x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× tÝnh chu kú cña sù ph¸t triÓn lµ mét ®Æc trng næi bËt, l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp lµ nh÷ng c¨n bÖnh kinh niªn. Tríc nh÷ng vÊn ®Ò mang tÇm cì vÜ m« nµy, kh«ng mét chñ thÓ t nh©n nµo cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc. ChØ cã Nhµ níc, víi quyÒn lùc tæng hîp vµ søc m¹nh tËp trung míi cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc c¸c c¨n bÖnh nãi trªn. Víi vai trß qu¶n lý cña Nhµ níc, hiÖn nay nhiÒu quèc gia ®· thu ®îc nhiÒu thµnh tùu trong c¸c ch¬ng tr×nh chèng suy tho¸i kinh tÕ, chèng l¹m ph¸t, chèng thÊt nghiÖp...
3.2.3. Môc tiªu c«ng b»ng.
C¬ chÕ thÞ trêng kh«ng chØ cã nh÷ng khuyÕt tËt vÒ mÆt kinh tÕ, mµ cßn ®Î ra nhiÒu vÊn ®Ò x· héi to lín. Kh«ng thÓ phñ nhËn ®îc t×nh tr¹ng “c¸ lín nuèt c¸ bД, sù ph©n hãa giµu nghÌo nh nh÷ng s¶n phÈm tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng , cña sù c¹nh tranh. §Ó h¹n chÕ bít t×nh tr¹ng nµy, Nhµ níc ph¶i sö dông c¸c chÝnh s¸ch, c¸c c«ng cô trong tay Nhµ níc ®Ó tiÕn hµnh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i s¶n phÈm x· héi. C¸c chÝnh s¸ch chñ yÕu ë ®©y lµ: chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia, chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch trî cÊp, chÝnh s¸ch x· héi...
3.3. Néi dung ph¸t triÓn toµn diÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam.
C«ng cuéc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ë níc ta ®îc b¾t ®Çu tõ Héi nghÞ lÇn thø 7 Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng khãa IV (9/1979), ®îc ®óc kÕt vµ kh¼ng ®Þnh trong NghÞ quyÕt §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng (12/1986), tiÕp tôc hoµn thiÖn vµ n©ng cao t¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø VII (6/1991). Néi dung c¬ b¶n cña c«ng cuéc ®æi míi lµ: x©y dùng mét nÒn kinh tế hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc.
3.3.1.Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu h×nh thøc së h÷u, nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kinh doanh.
Tõ c¸c h×nh thøc së h÷u c¬ b¶n: së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t nh©n; h×nh thµnh nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi nh÷ng h×nh thøc tæ chøc kinh doanh ®a d¹ng, ®an xen, hçn hîp nh»m ph¸t huy tæng hîp mä nguån lùc s½n cã trong nÒn kinh tÕ. Quan ®iÓm ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ níc ta chØ râ, mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi c«ng d©n ®Òu ®îc ®Çu t kinh doanh theo c¸c h×nh thøc do luËt ®Þnh vµ ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ. Mäi tæ chøc kinh doanh ®Òu ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn l©u dµi, æn ®Þnh, hîp t¸c, c¹nh tranh b×nh ®¼ng vµ ®Òu lµ c¸c bé phËn cÊu thµnh cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta. Trong ®ã bao gåm:
Kinh tÕ Nhµ níc ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ: n¾m nh÷ng vÞ trÝ then chèt, lµ nh©n tè më ®êng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, lµ lùc lîng vËt chÊt quan träng vµ lµ mét c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ níc ®Þnh híng vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ; ®i ®Çu trong viÖc øng dông tiÕn bé khoa häc – c«ng nghÖ; ®i ®Çu vÒ n¨ng suÊt, chÊt lîng, hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi vµ chÊp hµnh ph¸p luËt.
Kinh tÕ tËp thÓ gåm c¸c h×nh thøc hîp t¸c ®a d¹ng, trong ®ã hîp t¸c x· lµ nßng cèt. C¸c hîp t¸c x· dùa trªn së h÷u cña c¸c hé x· viªn vµ së h÷u tËp thÓ, liªn kÕt réng r·i nh÷ng ngêi lao ®éng, c¸c hé s¶n xuÊt, kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, kh«ng giíi h¹n quy m«, lÜnh vùc vµ ®Þa bµn ho¹t ®éng.
Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ c¶ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ ®Òu ®îc khuyÕn khÝch, Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì; ®Æc biÖt trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ruéng, vên, trang tr¹i, vên rõng...
Kinh tÕ t b¶n t nh©n ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn réng r·i vÒ quy m« trong nh÷ng ngµnh nghÒ cã lîi cho quèc kÕ d©n sinh, khuyÕn khÝch hîp t¸c, liªn doanh víi nhau vµ víi doanh nghiÖp Nhµ níc.
Kinh tÕ t b¶n Nhµ níc ph¸t triÓn díi c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt gi÷a kinh tÕ Nhµ níc víi kinh tÕ t b¶n t nh©n trong níc vµ ngoµi níc, mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho c¸c bªn ®Çu t kinh doanh.
Kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi ph¸t triÓn híng vµo môc tiªu ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ – x· héi g¾n víi thu hót c«ng nghÖ cao, t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm.
3.3.2. Ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng ®i ®«i víi thùc hiÖn tiÕn bé, c«ng b»ng x· héi vµ b¶o vÖ m«i trêng.
NÒn kinh tÕ lµ mét tæng hßa c¸c quan hÖ kinh tÕ - x· héi. BÊt cø mét nÒn kinh tÕ nµo muèn ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Òu ph¶i t¨ng nhanh n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm. §iÒu ®ã ®ßi hái t¨ng nhanh n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ trong níc, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã chÊt lîng cao phôc vô tèt yªu cÇu c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa vµ tõng bíc tiÕp cËn víi nÒn kinh tÕ tri thøc. MÆ kh¸c, cÇn ph¸t huy nh©n tè con ngêi, më réng c¬ héi cho mäi ngêi ®Òu cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy mäi tµi n¨ng, tham gia vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ thô hëng nh÷ng thµnh qu¶ cña sù ph¸t triÓn, gãp phÇn thùc hiÖn môc tiªu: d©n giµu, níc m¹nh, x· héi daan chñ, c«ng b»ng vµ v¨n minh. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ph¶i lu«n lu«n ®i ®«i víi b¶o vÖ m«i trêng, coi b¶o vÖ m«i trêng trong s¹ch lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó t¨ng trëng kinh tÕ bÒn v÷ng vµ x· héi æn ®Þnh, lµnh m¹nh.
3.3.3. Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c khu vùc kinh tÕ.
NÒn kinh tÕ bao gåm ho¹t ®éng cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c nhau, ®îc ph©n bæ theo c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c nhau vµ chóng thìnguyªn cã t¸c ®éng qua l¹i, hç trî cho nhau. Ph¸t triÓn ®ång bécc ngµnh, c¸c khu vùc kinh tÕ sÏ ph¸t huy cao ®é lîi thÕ vèn cã vµ kh¾c phôc nh÷ng khuyÕm khuyÕt cña nã.
ViÖt Nam lµ mét níc n«ng nghiÖp, do vËy §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n coi träng vÊn ®Ò n«ng nghiÖp, n«ng d©n, n«ng th«n. Tuy nhiªn, trong ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ, chóng ta ph¶i tõng bíc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng gi¶m tû lÖ n«ng nghiÖp, t¨ng tû lÖ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong tæng s¶n phÈm x· héi.
§i liÒn víi c¸c ngµnh, chóng ta chó träng ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c vïng, c¸c khu vùc, nh»m tËn dông tèi ®a nh÷ng u thÕ, nh÷ng ®iÒu kiÖn s½n cã ®Ó t¨ng trëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn v¨n hãa, chÝnh trÞ, x· héi.
3.3.4. X©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Trong xu thÕ toµn cÇu hãa hiÖn nay ®ang diÔn ra nhanh chãng, kh«ng mét nÒn kinh tÕ nµo ph¸t triÓn mµ kh«ng cã sù héi nhËp víi kinh tÕ quèc tÕ. Xu híng chung hiÖn nay trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ lµ c¸c níc ®Òu tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ theo híng më cöa, tham gia vµo thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi. Trong tiÕn tr×nh ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, níc ta ®· gia nhËp vµo HiÖp héi c¸c níc §«ng Nam ¸ (ASEAN), thµnh viªn DiÔn ®µn Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng (APEC), tham gia khu vùc mËu dÞch tù do cña ASEAN (AFTA), chuÈn bÞ gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO).
X©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, trc hÕt lµ ®éc lËp vÒ ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa; ®Èy nhanh nhÞp ®é c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ b¶o ®¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ trong níc vµ t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ. §i ®«i víi ph¸t triÓn v÷ng ch¾c c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong níc, cÇn chñ ®éng tõng bíc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trªn nguyªn t¾c gi÷ v÷ng chñ quyÒn quèc gia vµ b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc, b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ cÇn ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ s½n cã cña m×nh, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, n©ng coa hiÖu qu¶, gi¶m dÇn hµng rµo thuÕ quan, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng hãa ®¸p øng nhu cÇu trong níc vµ xuÊt khÈu.
Nhµ níc khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ xuÊt khÈu hµng hãa, dÞch vô, cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn m¹nh nh÷ng s¶n phÈm hµng hãa, dÞch vô cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, gi¶m m¹nh xuÊt khÈu s¶n phÈm th«, t¨ng nhanh tû träng s¶n phÈm ®· chÕ biÕn, n©ng dÇn tû träng s¶n phÈm cã hµm lîng c«ng nghÖ cao. §ång thêi, ph¸t triÓn du lÞch quèc tÕ, xuÊt khÈu lao ®éng vµ c¸c dÞch vô ngo¹i tÖ kh¸c, t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu, c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ.
3.3.5. Ph¸t triÓn ®ång bé c¸c thÞ trêng.
Kinh tÕ thÞ trêng bao gåm mét hÖ thèng thÞ trêng ®ång bé: thÞ trêng hµng hãa, thÞ trêng dÞch vô, thÞ trêng lao ®éng, thÞ trêng bÊt ®éng s¶n, thÞ trêng tµi chÝnh...
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña níc ta, viÖc ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ trêng tµi chÝnh ®ãng vai trß cùc kú quan träng. Bëi lÏ, nÒn kinh tÕ thÞ trêng thùc chÊt lµ mét nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ hay mét nÒn kinh tÕ hµng hãa ®îc tiÒn tÖ hãa mét c¸ch cao ®é. Trªn thÞ trêng tµi chÝnh, cÇn ®îc quan t©m ph¸t triÓn ®ång bé c¸c thÞ trêng tiÒn tÖ, thÞ trêng vèn, thÞ trêng chøng kho¸n...
3.3.6. §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ ®i liÒn víi ®æi míi c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc.
§Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, b¶o ®¶m sù vËn hµnh th«ng suèt cña c¬ chÕ thÞ trêng, tÊt yÕu ®ßi hái ph¶i c¶i c¸ch hµnh chÝnh. Tríc hÕt lµ gi¶m bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña Nhµ níc ph¶i râ rµng, nhÊt qu¸n, dÔ hiÓu, dÔ lµm, dÔ kiÓm tra, kiÓm so¸t.
Bªn c¹nh ®ã, cÇn ®æi míi bé m¸y hµnh chÝnh Nhµ níc nh»m môc tiªu gän nhÑ, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶; n©ng cao n¨ng lùc, phÈm chÊt ®éi ngò c¸n bé, c«ng chøc; ®Èy lïi quan liªu, tham nhòng, cöa quyÒn...
3.4. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta.
Sau 15 n¨m ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam, chóng ta ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ; ®Æc biÖt 10 n¨m 1991 – 2000. §iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn qua mét sè chØ tiªu tæng qu¸t sau ®©y:
Tæng s¶n phÈm trong níc (GDP) sau 10 n¨m t¨ng gÊp ®«i, s¶n lîng s¶n xuÊt c¸c ngµnh ®Òu ®¹t vµ vît chØ tiªu ®Ò ra, ®Æc biÖt lµ sù ph¸t triÓn vît bËc vÒ n«ng nghiÖp. S¶n lîng l¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ngêi tõ 330kg n¨m 1990 t¨ng lªn 370kg n¨m 1995 vµ 435kg n¨m 2000. Tõ chç thiÕu l¬ng thùc, nay chóng ta lµ níc thø ba xuÊt khÈu l¬ng thùc cao nhÊt thÕ giíi. TÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ tõ chç kh«ng ®¸ng kÓ ®· ®¹t 25% so víi GDP; ®Çu t ph¸t triÓn so víi GDP t¨ng tõ 11,2% n¨m 1990 lªn 28% n¨m 2000.
C¬ cÊu kinh tÕ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. NÒn n«ng nghiÖp ®· cã xu hêng chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸, tû träng n«ng nghiÖp tõ 38,7% gi¶m cßn 25% trong GDP. Trong khi ®ã, c«ng nghiÖp t¨ng tõ 22,7% n¨m 1990 lªn 34,5% n¨m 2000; t¬ng øng dÞch vô t¨ng tõ 38.6% lªn 40,5% trong GDP.
Tõ chç bÞ bao v©y, cÊm vËn, níc ta ®· tõng bíc héi nhËp víi linh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ; b×nh thêng ho¸ vµ më réng quan hÖ kinh tÕ, tµi chÝnh, tiÒn tÖ víi c¸c níc, c¸c tæ chøc kinh tÕ, tiÒn tÖ quèc tÕ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu sau 10 n¨m t¨ng gÊp 6 lÇn, ®Æc biÖt lµ g¹o, cµ phª...; ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi 10 n¨m kho¶ng 15 tû USD.
Tr×nh ®é d©n trÝ, ch©t lîng nguån nh©n lùc ®îc n©ng râ rÖt. §Õn nay c¬ b¶n ®· hoµn thµnh môc tiªu xo¸ n¹n mï ch÷ vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc trong c¶ níc; sè sinh viªn ®¹i häc, cao ®¼ng sau 10 n¨m t¨ng gÊp 5,7 lÇn...
§êi sèng c¸c tÇng líp d©n c ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. B×nh qu©n mçi n¨m gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1 triÑu lao ®éng. tû lÖ hé nghÌo gi¶m tõ 30% xuèng 11%; tuæi thä trung b×nh tõ 65 lªn 68 tuæi...
Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín ®ã, trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta vÉn cßn nhiÒu mÆt yÕu kÐm, cÇn kh¾c phôc, biÓu hiÖn ë c¸c ®iÓm sau ®©y:
NhÞp ®é t¨ng trëng mÊy n¨m gÇn ®©y chËm l¹i, nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cßn kÐm hiÖu qu¶ vµ kÐm søc c¹nh tranh, mét sè hµng ho¸ khã tiªu thô. TÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ vµ søc mua cßn thÊp, c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm, c¬ chÕ bao cÊp cßn nÆng nÒ.
M«i trêng ®Çu t nhiÒu víng m¾c, lùc lîng s¶n xuÊt cha ®îc gi¶i phãng triÖt ®Ó, c¸c yÕu tè thÞ trêng cha ®îc t¹o lËp ®ång bé, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cha yªn t©m ®Çu t l©u dµi vµo s¶n xuÊt, ®Çu t níc ngoµi gi¶m m¹nh.
Mét sè c©n ®èi nÒn kinh tÕ cßn thiÕu vøng ch¾c nh thu chi ng©n s¸ch nhµ níc, xuÊt nhËp khÈu, tÝch luû - tiªu dïng...
§êi sèng mét bé phËn d©n c cßn thÊp, nhÊt lµ ë vïng nói, vïng s©u h¶i ®¶o; cßn cã sù ph©n ho¸ giµu nghÌo kh¸ lín.
3.5.Gi¶i ph¸p c¬ b¶n tiÕp tôc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam hiÖn nay.
Nh÷ng mÆt yÕu kÐm, bÊt cËp ®· nãi trªn ®©y cã phÇn do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan t¹o ra, song phÇn quan träng lµ do nh÷ng khuyÕt ®iÓm trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, ®iÒu hµnh tæ chøc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. Trong ®ã næi lªn lµ: c«ng t¸c tæ chøc, c¸n bé chËm ®æi míi, bé m¸y cßn cång kÒnh, chång chÐo, kÐm hiÖu lùc; mét bé phËn c¸n bé, c«ng chøc tha hãa, biÕn chÊt, thiÕu n¨ng lùc; tÖ quan liªu, cöa quyÒn, tham nhòng, l·ng phÝ, s¸ch nhiÔu cßn nÆng nÒ. Bªn c¹nh ®ã, mét sè vÊn ®Ò vÒ quan ®iÓm ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa n._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 21508.doc