Quá trình hình thành và phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN ở VN

Lêi më ®Çu ViÖt Nam lµ mét n­íc nghÌo, kinh tÕ - kü thuËt l¹c hËu, tr×nh ®é x· héi cßn thÊp, l¹i bÞ chiÕn tranh tµn ph¸ nÆng nÒ. §i lªn chñ nghÜa x· héi lµ môc tiªu lý t­ëng cña nh÷ng ng­êi céng s¶n vµ nh©n d©n ViÖt Nam, lµ kh¸t väng ngµn ®êi thiªng liªng cña c¶ d©n téc ViÖt Nam. N¨m 1986 trë vÒ tr­íc nÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt nhá, mang tÝnh tù cung tù cÊp vËn hµnh theo c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp. MÆt kh¸c do nh÷ng sai lÇm trong nhËn thøc vÒ m« h×nh kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. NÒn kinh tÕ n­íc ta ngµy cµng tôt hËu, khñng ho¶ng trÇm träng kÐo dµi, ®êi sèng nh©n d©n thÊp. Muèn tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ã con ®­êng duy nhÊt lµ ph¶i ®æi míi kinh tÕ. N¨m 1986, ®¹i h«Þ §¶ng VI ®· x¸c ®inh mét h­íng ®i míi cho nÒn kinh tÕ n­íc ta: ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa- ®ã chÝnh lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ViÖc nghiªn cøu vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng-sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cã ý nghÜa v« cïng to lín c¶ vÒ lý thuyÕt lÉn thùc tÕ. Mét mÆt, cho ta thÊy ®­îc tÝnh kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ ThÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc ë n­íc ta hiÖn nay, thÊy ®­îc nh÷ng g× ®· ®¹t ®­îc vµ ch­a ®¹t ®­îc cña ViÖt nam . MÆt kh¸c, gióp chóng ta cã c¸i nh×n tæng quan vÒ nÒn kinh tÕ n­íc nhµ, ®ång thêi thÊy ®­îc vai trß to lín cña qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®­a n­íc ta tiÕn nhanh lªn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. ChÝnh v× vËy, viÖc nghiªn cøu, bæ sung vµ hoµn thiÖn nh÷ng quan ®iÓm, biÖn ph¸p ®Ó nÒn kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa vµ gi÷ v÷ng ®Þnh h­íng ®ã lµ c«ng viÖc v« cïng thiÕt thùc vµ cÇn thiÕt, cã ý nghÜa to lín ®èi víi mçi nhµ nghiªn cøu vµ ph©n tÝch kinh tÕ. XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng ®ã nªn t«i quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi nghiªn cøu: “Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam”. §©y lµ mét ®Ò tµi rÊt réng mang tÝnh kh¸i qu¸t cao, mÆc dï rÊt cè g¾ng, song bµi viÕt cña t«i sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ, thiÕu sãt vÒ néi dung còng nh­ h×nh thøc. KÝnh mong c¸c thÇy c« xem xÐt vµ gãp ý ®Ó bµi viÕt cña t«i ®­îc hoµn thiÖn h¬n. I. C¬ së lý luËn cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam 1.1 Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng Như mọi người đã biết, kinh tế thị trường là một kiểu tổ chức kinh tế phản ảnh trình độ phát triển nhất định của văn minh nhân loại. Từ trước đến nay nó tồn tại và phát triển chủ yếu dưới chủ nghĩa tư bản, là nhân tố quyết định sự tồn tại và phát triển của chủ nghĩa tư bản. Chủ nghĩa tư bản đã biết lợi dụng tối đa ưu thế của kinh tế thị trường để phục vụ cho mục tiêu phát triển tiềm năng kinh doanh, tìm kiếm lợi nhuận, và một cách khách quan nó thúc đẩy lực lượng sản xuất của xã hội phát triển mạnh mẽ. Ngày nay, kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa đã đạt tới giai đoạn phát triển khá cao và phồn thịnh trong các nước tư bản phát triển. Tuy nhiên, kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa không phải là vạn năng. Bên cạnh mặt tích cực nó còn có mặt trái, có khuyết tật từ trong bản chất của nó do chế độ sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa chi phối. Cùng với sự phát triển của lực lượng sản xuất, càng ngày mâu thuẫn của chủ nghĩa tư bản càng bộc lộ sâu sắc, không giải quyết được các vấn đề xã hội, làm tăng thêm tính bất công và bất ổn của xã hội, đào sâu thêm hố ngăn cách giữa người giàu và người nghèo. Hơn thế nữa, trong điều kiện toàn cầu hóa hiện nay, nó còn ràng buộc các nước kém phát triển trong quỹ đạo bị lệ thuộc và bị bóc lột theo quan hệ “trung tâm - ngoại vi”. Có thể nói, nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa toàn cầu ngày nay là sự thống trị của một số ít nước lớn hay một số tập đoàn xuyên quốc gia đối với đa số các nước nghèo, làm tăng thêm mâu thuẫn giữa các nước giàu và các nước nghèo. Chính vì thế mà, như C. Mác đã phân tích và dự báo, chủ nghĩa tư bản tất yếu phải nhường chỗ cho một phương thức sản xuất và chế độ mới văn minh hơn, nhân đạo hơn. Chủ nghĩa tư bản mặc dù đã và đang tìm mọi cách để tự điều chỉnh, tự thích nghi bằng cách phát triển “nền kinh tế thị trường hiện đại”, “nền kinh tế thị trường xã hội”, tạo ra “chủ nghĩa tư bản xã hội”, “chủ nghĩa tư bản nhân dân”, “nhà nước phúc lợi chung”…, tức là phải có sự can thiệp trực tiếp của nhà nước và cũng phải chăm lo vấn đề xã hội nhiều hơn, nhưng do mâu thuẫn từ trong bản chất của nó, chủ nghĩa tư bản không thể tự giải quyết được, có chăng nó chỉ tạm thời xoa dịu được chừng nào mâu thuẫn mà thôi. Nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa hiện đại đang ngày càng thể hiện xu hướng tự phủ định và tự tiến hóa để chuẩn bị chuyển sang giai đoạn hậu công nghiệp, theo xu hướng xã hội hóa. Đây là tất yếu khách quan, là quy luật phát triển của xã hội. Nhân loại muốn tiến lên, xã hội muốn phát triển thì dứt khoát không thể dừng lại ở kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa. 1.2 C¬ së kh¸ch quan cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam Ph©n c«ng lao ®éng x· héi víi tÝnh c¸ch lµ c¬ së chung cña s¶n xuÊt hµng hãa ch¼ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i, mµ tr¸i l¹i cßn ®­îc ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®­îc thÓ hiÖn ë tÝnh phong phó, ®a d¹ng vµ chÊt l­îng ngµy cµng cao cña s¶n phÈm ®­a ra trao ®æi trªn thÞ tr­êng, Trong nÒn kinh tÕ n­íc ta, tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u, do ®ã tån t¹i nhiÒu chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp, lîi Ých riªng nªn quan hÖ kinh tÕ gi÷a hä chØ cã thÓ thùc hiÖn b»ng quan hÖ hµng hãa – tiÒn tÖ. Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc vµ kinh tÕ tËp thÓ, tuy cïng dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, nh­ng c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ vÉn cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh, cã quyÒn tù chñ vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cã lîi Ých riªng. MÆt kh¸c cßn cã sù kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é kÜ thuËt – c«ng nghÖ, vÒ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý, nªn chi phÝ s¶n xuÊt còng kh¸c nhau. Quan hÖ hµng hãa - tiÒn tÖ cßn cÇn thiÕt trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng s©u s¾c. 1.3 T¸c dông to lín cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng NÒn kinh tÕ n­íc ta khi b­íc vµo thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi cßn mang nÆng tÝnh tù tóc tù cÊp, v× vËy s¶n xuÊt hµng hãa ph¸t triÓn sÏ ph¸ vì dÇn kinh tÕ tù nhiªn vµ chuyÓn thµnh nÒn kinh tÕ hµng hãa, thóc ®Èy sù x· héi hãa s¶n xuÊt. Kinh tÕ hµng hãa t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Do c¹nh tranh nªn buéc chñ thÓ s¶n xuÊt ph¶i c¶i tiÕn kü thuËt ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, dÉn ®Õn thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. Trong nÒn kinh tÕ hµng hãa, ng­êi s¶n xuÊt ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng, cña thÞ tr­êng ®Ó quyÕt ®Þnh s¶n phÈm cña m×nh. Do ®ã, kinh tÕ hµng hãa gãp phÇn kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña chñ thÓ kinh tÕ, kÝch thÝch viÖc n©ng cao chÊt l­îng cña s¶n phÈm. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng sÏ thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt, do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ra ®êi cña s¶n xuÊt lín cã x· héi hãa cao; ®ång thêi chän läc ®­îc nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt kinh doanh giái, h×nh thµnh ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý cã tr×nh ®é, tay nghÒ cao. Nh­ vËy, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ ®èi víi n­íc ta, mét nhiÖm vô kinh tÕ cÊp b¸ch ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ l¹c hËu cña n­íc ta thµnh nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, héi nhËp vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §ã lµ con ®­êng ®óng ®¾n ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. Nhê ph¸t triÓn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn, chóng ta ®· b­íc ®Çu khai th¸c ®­îc tiÒm n¨ng trong n­íc vµ thu hót ®­îc vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ cña n­íc ngoµi, gi¶i phãng ®­îc n¨ng lùc s¶n xuÊt, gãp phÇn quyÕt ®Þnh vµo viÖc ®¶m b¶o t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi nhÞp ®é t­¬ng ®èi cao trong thêi gian qua. II. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam 2.1 Tr×nh ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta cßn ë giai ®o¹n s¬ khai. C¬ së vËt chÊt - kÜ thuËt cßn ë tr×nh ®é thÊp, bªn c¹nh mét sè lÜnh vùc,mét sè c¬ së kinh tÕ ®· ®­îc trang bÞ kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ, m¸y mãc cò kü, c«ng nghÖ lac hËu. Lao ®éng thñ c«ng vÉn chiÕm tû träng lín trong tæng sè lao ®éng x· héi. Do ®ã, n¨ng suÊt, chÊt l­îng, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña n­íc ta cßn rÊt thÊp so víi khu vùc vµ thÕ giíi (n¨ng suÊt lao ®éng cña n­íc ta chØ b»ng 30% møc trung b×nh cña thÕ giíi). KÕt cÊu h¹ tÇng nh­ hÖ thèng ®­êng giao th«ng, bÕn c¶ng, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c… cßn l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn (mËt ®é ®­êng giao th«ng/km b»ng 1% víi møc trung b×nh cña thÕ giíi; tèc ®é truyÒn th«ng trung b×nh c¶ n­íc chËm h¬n thÕ giíi 30 lÇn). HÖ thèng giao th«ng kÐm ph¸t triÓn lµm cho c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c vïng bÞ chia c¾t, t¸ch biÖt nhau, do ®ã lµm cho nhiÒu tiÒm n¨ng cña c¸c ®Þa ph­¬ng kh«ng thÓ ®­îc khai th¸c, c¸c ®Þa ph­¬ng kh«ng thÓ chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt ®Ó ph¸t huy thÕ m¹nh. Do c¬ së vËt chÊt - kÜ thuËt cßn ë tr×nh ®é thÊp lµm cho ph©n c«ng lao ®éng kÐm ph¸t triÓn, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ chËm. NÒn kinh tÕ n­íc ta ch­a tho¸t khái nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhá. N«ng nghiÖp vÉn sö dông kho¶ng 70% lùc l­îng lao ®éng, nh­ng chØ s¶n xuÊt ®­îc kho¶ng 26% GDP, c¸c ngµnh kinh tÕ c«ng nghÖ cao chiÕm tû träng thÊp. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng trong n­íc, còng nh­ thÞ tr­êng n­íc ngoµi cßn rÊt yÕu. Do c¬ së vËt chÊt - kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu nªn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, do ®ã khèi l­îng hµng hãa nhá bÐ, chñng lo¹i hµng hãa nghÌo nµn, chÊt l­îng hµng hãa thÊp, gi¸ c¶ cao v× thÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn yÕu. Khi vào WTO mới thấy sức cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam còn quá yếu. Bằng chứng, cùng chịu chung áp lực biến động giá trên thị trường thế giới, nhưng 5 tháng qua chỉ số giá tiêu dùng ở các nước trong khu vực tăng không đáng kể: Thái Lan – 1,7%, Malaysia – 2,2%, Indonesia – 1,8%, Trung Quốc – 2,9%, trong khi con số này ở ta là – 6,19%.(2) Có nghĩa năng lực cạnh tranh của ta kém xa các nước láng giềng. Cụ thể là ở đâu? Dễ nhận thấy nhất là ở hiệu quả sản xuất. Trong khi những yếu tố lợi thế như lao động rẻ hay giá năng lượng thấp vẫn chưa được khai thác triệt để thì các chi phí khác lại quá cao. Nhiều chi phí cao đến mức phi lý như: chi phí thuê đất, chi phí vận tải, đặc biệt là các chi phí “bôi trơn”; công nghệ sản xuất lạc hậu (đi sau so các nước trong khu vực khoảng chừng 20-30 năm); cơ sở hạ tầng yếu, nền công nghiệp lệ thuộc gần như hoàn toàn vào nguyên liệu nhập khẩu... cộng thêm với năng lực quản lý còn yếu, quan liêu, tham nhũng (đặc biệt ở các DNNN). Tất cả đã đẩy giá thành các sản phẩm trong nước lên tới mức trần, có nghĩa là không còn khoảng trống an toàn để dự phòng về giá. Chính vì vậy, khi một yếu tố sản xuất nào đó thay đổi, ngay lập tức tác động trực tiếp đến giá thành sản phẩm. Sản xuất với tình trạng lúc nào cũng căng dây cót về giá như thế thử hỏi làm gì còn sức để tăng cường năng lực cạnh tranh. 2.2 ThÞ tr­êng d©n téc thèng nhÊt ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh nh­ng ch­a ®ång bé. Do giao th«ng vËn t¶i kÐm ph¸t triÓn nªn ch­a l«i cuèn ®­îc tÊt c¶ c¸c vïng trong n­íc vµo mét m¹ng l­íi l­u th«ng hµng hãa thèng nhÊt. ThÞ tr­êng hµng hãa - dÞch vô ®· h×nh thµnh nh­ng cßn h¹n hÑp vµ cßn nhiÒu hiÖn t­îng tiªu cùc (hµng gi¶, hµng nhËp lËu, hµng nh¸i nh·n hiÖu vÉn lµm rèi lo¹n thÞ tr­êng). ThÞ tr­êng hµng hãa søc lao ®éng míi manh nha, mét sè trung t©m giíi thiÖu viÖc lµm vµ xuÊt khÈu lao ®éng míi xuÊt hiÖn nh­ng ®· n¶y sinh hiÖn t­îng khñng ho¶ng. NÐt næi bËt cña thÞ tr­êng nµy lµ søc cung vÒ lao ®éng lµnh nghÒ nhá h¬n cÇu rÊt nhiÒu, trong khi ®ã cung vÒ søc lao ®éng gi¶n ®¬n l¹o v­ît qu¸ xa cÇu, nhiÒu ng­êi cã søc lao ®éng kh«ng t×m ®­îc viÖc lµm. ThÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng vèn ®· cã nhiÒu tiÕn bé nh­ng vÉn cßn nhiÒu tr¾c trë, nh­ nhiÒu doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp t­ nh©n rÊt thiÕu vèn nh­ng kh«ng vay ®­îc v× v­íng m¾c thñ tôc, trong khi ®ã nhiÒu ng©n hµng th­¬ng m¹i huy ®éng ®­îc tiÒn göi mµ kh«ng thÓ cho vay ®Ó ø ®äng trong kÐt d­ nî qu¸ h¹n trong nhiÒu ng©n hµng th­¬ng m¹i ®· lªn ®Õn møc b¸o ®éng. ThÞ tr­¬ng chøng kho¸n ra ®êi nh­ng còng ch­a cã nhiÒu “hµng hãa” ®Ó mua - b¸n vµ míi cã rÊt Ýt doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn tham gia thÞ tr­êng nµy. NhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia thÞ tr­êng. Víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ nÒn kinh tÕ ë n­íc ta cã nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng hãa cïng tån t¹i, ®an xen nhau, trong ®ã s¶n xuÊt hµng hãa nhá ph©n t¸n cßn phæ biÕn. 2.4 Sù h×nh thµnh thÞ tr­êng trong n­íc g¾n víi më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, héi nhËp vµo thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi, trong hoµn c¶nh tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - kÜ thuËt cña n­íc ta thÊp xa so víi hÇu hÕt c¸c n­íc kh¸c. Toµn cÇu hµng hãa vµ khu vùc hãa vÒ kinh tÕ ®ang ®Æt ra chung cho c¸c n­íc còng nh­ n­íc ta nãi riªng nh­ng th¸ch thøc hÕt søc gay g¾t. Nh­ng nã lµ xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan, nªn kh«ng ®Æt vÊn ®Ò tham gia hay kh«ng tham gia mµ chØ cã thÓ ®Æt vÊn ®Ò: t×m c¸ch xö sù víi xu h­íng ®ã nh­ thÕ nµo? Ph¶i chñ ®éng héi nhËp, chuÈn bÞ tèt ®Ó chñ ®éng tham gia vµo khu vùc hãa vµ toµn cÇu hãa, t×m ra “c¸i m¹nh t­¬ng ®èi” cña n­íc ta, thùc hiÖn ®a d¹ng hãa, ®a ph­¬ng hãa kinh tÕ ®èi ngo¹i, tËn dông ngo¹i lùc ®Ó ph¸t huy néi lùc, nh»m thóc ®Èy c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®Þnh h­íng ®i lªn chñ nghÜa x· héi. 2.5. Qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ kinh tÕ - x· héi cßn yÕu V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø 9 cña §¶ng ta nhËn ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy nh­ sau: “C¬ chÕ chÝnh s¸ch kh«ng ®ång bé vµ ch­a t¹o ®éng lùc m¹nh ®Ó ph¸t triÓn. Mét sè c¬ chÕ chÝnh s¸ch cßn thiÕu, ch­a nhÊt qu¸n, ch­a s¸t víi cuéc sèng, thiÕu tÝnh kh¶ thi. NhiÒu cÊp, nhiÒu ngµnh ch­a thay thÕ söa ®æi nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n lý nhµ n­íc kh«ng phï hîp, ch­a bæ sung nh÷ng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch míi cã t¸c dông gi¶i phãng m¹nh mÏ lùc l­îng s¶n xuÊt, khai th¸c nhiÒu h¬n n÷a c¸c nguån lùc dåi dµo trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c doanh nghiÖp, c¸c vïng vµ toµn x· héi”. “Kinh tÕ vÜ m« cßn nh÷ng yÕu tè thiÕu v÷ng ch¾c. HÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng, kÕ ho¹ch ®æi míi chËm, chÊt l­îng ho¹t ®éng h¹n chÕ; m«i tr­êng ®Çu t­, kinh doanh cßn nhiÒu v­íng m¾c, ch­a t¹o ®iÒu kiÖn vµ hç trî tèt cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh”. ¸p lùc l¹m ph¸t Gi¸ cả vẫn tiếp tục leo thang bất chấp các giải pháp kiềm chế tăng giá của Chính phủ. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) 11 tháng đầu năm 2007 tăng 7.92% so với năm trước. Cả 10/10 nhóm hàng dùng để tính chỉ số này đều tăng. Dẫn đầu là nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống: tăng 10,51%;  tiếp theo là nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng  10,49%; đứng thứ 3 là nhóm đồ dùng và các dịch vụ khác – tăng 7,6%. Cá biệt, mặt hàng thực phẩm tăng kỷ lục là 14,98%. Có thể thấy ngay, đây là những hàng hóa chính ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống hằng ngày của người dân. Nên không có gì ngạc nhiên, khi dân chúng than phiền về cuộc sống sao ngày một chật vật. Rõ ràng, kinh tế của chúng ta tăng trưởng cao, nhưng năng lực sản xuất thực tăng không đáng kể, hiệu quả sản xuất cũng không có gì biến chuyển. Tăng trưởng của ta vì thế chủ yếu dựa nguồn vốn đầu tư được rót không mệt mỏi, mà một phần không nhỏ trong số đó là tiền đi vay. Hàng hóa tuy tràn ngập thị trường, nhưng chủ yếu là hàng ngoại nhập. Nên không khó để thấy chúng ta đang mắc vào vòng luẩn quẩn. Càng đầu tư, càng tăng trưởng, lượng tiền lưu thông đưa vào càng lớn, nhưng nền kinh tế không hấp thụ được, năng lực và hiệu quả sản xuất tăng không tương xứng, lạm phát cao là đương nhiên. Giá cả vì vậy chỉ còn một đường - tiến. III. C¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam 3.1 Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn Khi chuyÓn sang kinh tÕ hµng hãa vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cÇn ph¶i ®æi míi c¬ cÊu së h÷u cò, b»ng c¸ch ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc së h÷u, ®iÒu ®ã sÏ ®­a ®Õn h×nh thµnh nh÷ng chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp, cã lîi Ých riªng, tøc lµ kh«i phôc mét trong nh÷ng c¬ së cña kinh tÕ hµng hãa. Trªn c¬ së ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc së h÷u, thùc hiÖn nhÊt qu¸n, l©u dµi c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn, tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt, ®Òu ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m tíi cÇn ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc. Muèn vËy cÇn tËp trung nguån lùc ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nhµ n­íc trong nh÷ng lÜnh vùc träng yÕu cña nÒn kinh tÕ, s¾p xÕp l¹i khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc, thùc hiÖn tèt chñ tr­¬ng cæ phÇn hãa vµ ®a d¹ng hãa së h÷u ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖpNhµ n­íc kh«ng cÇn n¾m 100% vèn. Ph¸t triÓn kinh tÕ tËp thÓ d­íi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng, trong ®ã hîp t¸c x· lµ nßng cèt. Nhµ n­íc cÇn gióp ®ì hîp t¸c vÒ ®µo t¹o c¸n bé, x©y dùng ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh, më réng thÞ tr­êng. Thùc hiÖn tèt viÖc chuyÓn ®æi hîp t¸c x· theo LuËt hîp t¸c x·. KhuyÕn khÝch kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ ph¸t triÓn ë c¶ thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶. khuyÕn khÝch kinh tÊ t­ b¶n t­ nh©n ph¸t triÓn trong nh÷ng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh mµ luËt ph¸p kh«ng cÊm. 3.2 §Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, øng dông nhanh tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ, ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ c¬ së chung cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng hãa. V× vËy, ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng hãa, ph¶i ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Nh­ng sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi cho tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh, cho nªn muèn më réng ph©n c«ng lao ®éng x· héi, cÇn ®¶y m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kÜ thuËt cña nÒn s¶n xuÊt lín, hiÖn ®¹i. Con ®­êng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa cña n­íc ta cÇn vµ cã thÓ rót ng¾n thêi gian so víi c¸c n­íc ®i tr­íc, võa cã nh÷ng b­íc tuÇn tù, võa cã b­íc nh¶y vät, g¾n c«ng nghiÖp hãa víi hiÖn ®¹i hãa, tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ; øng dông nhanh vµ phæ biÕn h¬n ë møc ®é cao h¬n nh÷ng thµnh tùu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ tri thøc míi, tõng b­íc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc. TiÕn hµnh ph©n c«ng l¹i lao ®éng vµ ph©n bè d©n c­ trong ph¹m vi c¶ n­íc, còng nh­ ë tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng; h×nh thanh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý cho phÐp khai th¸c tèt nhÊt c¸c nguån lùc cña ®Êt n­íc, t¹o nªn sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng cña toµn bé nÒn kinh tÕ. 3.3 H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng §Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, chóng ta còng ph¶i h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng. Trong nh÷ng n¨m tíi, chung ta cÇn ph¶i: Ph¸t triÓn thÞ tr­êng hµng hãa vµ dÞch vô, h×nh thµnh thÞ tr­êng søc lao ®éng cã tæ chøc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho sù di chuyÓn søc lao ®éng theo yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc. X©y dùng thÞ tr­êng vèn, tõng b­íc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó huy ®éng c¸c nguån vèn vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Qu¶n lý chÆt chÏ ®Êt ®ai vµ thÞ tr­êng nhµ ë. X©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng th«ng tin, thÞ tr­êng khoa häc c«ng nghÖ. 3.4 Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i theo h­íng ®a ph­¬ng hãa vµ ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc kinh tÕ ®èi ngo¹i CÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, coi xuÊt khÈu lµ träng ®iÓm cña kinh tÕ ®èi ngo¹i. Gi¶m dÇn nhËp siªu, ­u tiªn nhËp khÈu t­ liÖu s¶n xuÊt ®Ó phôc vô s¶n xuÊt. Tranh thñ mäi kh¶ n¨ng vµ b»ng nhiÒu h×nh thøc thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi. ViÖc sö dông vèn vay ph¶i cã hiÖu qu¶ ®Ó tr¶ nî, c¶i thiÖn ®­îc c¸n c©n thanh to¸n. Gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p CÇn ph¶i gi÷ vµ t¨ng c­êng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý cña nhµ n­íc, ph¸t huy quyÒn lµm chñ cña nh©n d©n. HÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé lµ c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ n­íc qu¶n lý nÒn kinh tÕ hµng hãa hiÒu thµnh phÇn. Nã t¹o ra hµnh lang ph¸p luËt cho ho¹t ®éng kinh tÕ, buéc c¸c doanh nghiÖp chÊp nhËn sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. Xãa bá triÖt ®Ó c¬ chÕ tËp trung quan liªu, bao cÊp, hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc §Ó n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý cña Nhµ n­íc, c©n n©ng cao n¨ng lùc cña c¸c c¬ quan lËp ph¸p, hµnh ph¸p vµ t­ ph¸p, thùc hiÖn c¶i c¸ch nguån hµnh chÝnh quèc gia. Nhµ n­íc thùc hiÖn ®Þnh h­íng sù ph¸t triÓn kinh tÕ; cã hÖ thèng chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n ®Ó t¹o m«i tr­êng thuËn lîi vµ æn ®Þnh cho ph¸t triÓn kinh tÕ; h¹n chÕ, kh¾c phôc nh÷ng mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Nhµ n­íc sö dông c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ lµ chÝnh ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ, chø kh«ng ph¶i lµ mÖnh lÖnh. V× vËy, ph¶i tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng vµ gi¸ c¶. kÕt luËn B­íc sang thÒm thÕ kØ míi kinh tÕ ViÖt Nam ®øng tr­íc nhiÒu thêi c¬ vµ th¸ch thøc lín. Tr¶i qua gÇn 20 n¨m ®æi míi kinh tÕ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn lín trong c¬ cÊu, h­íng ®i. Thµnh tùu chóng ta ®¹t ®­îc thËt ®¸ng kÓ, song chóng ta ph¶i ®Æt thµnh tùu ®ã bªn c¹nh thµnh tùu cña c¸c n­íc kh¸c míi thÊy chóng ta cÇn ph¶i cè g¾ng thËt nhiÒu, cÇn ph¶i cã c¸c b­íc ®ét ph¸ ®Ó bøt ph¸ v­¬n lªn. Cïng tiÕn hµnh c¶i c¸ch ®æi míi Trung Quèc ®· vµ ®ang x©y dùng nÒn “kinh tÕ thÞ tr­êng mang mµu s¾c Trung Quèc” . ThÕ bao giê ViÖt Nam míi cã mét nÒn “kinh tÕ thÞ tr­êng mang mµu s¾c ViÖt Nam ”. §ã lµ c©u hái lín ®Æt ra cho c¶ mét ®Êt n­íc, cho thÕ hÖ h«m nay vµ mai sau. Lµ mét sinh viªn cña tr­êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc D©n t«i nhËn thøc phÇn tr¸ch nhiÖm cña m×nh víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc nhµ, vµ v¬Ý nh÷ng kiÕn thøc cña m×nh t«i cã kiÕn nghÞ víi §¶ng vµ nhµ n­íc: Trong qu¸ tr×nh thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cÇn ph¶i ph¸t triÓn ®ång bé c¸c thµnh phÇn kinh tÕ; ®¶m b¶o cho thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn kh«ng chÖch h­íng x· héi chñ nghÜa. Nhµ n­íc cÇn kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý, ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng trong n­íc æn ®Þnh, thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi. Xö ph¹t thËt nghiªm minh ®èi víi nh÷ng kÎ lîi dông chøc quyÒn cña m×nh ®Î tham « tµi s¶n nhµ n­íc. Ph¶i ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ cã tr×nh ®é cao, n¨ng lùc qu¶n lý tèt quan träng lµ ®¹o ®øc, t­ c¸ch tèt. Muèn cã ®­îc ®iÒu ®ã ®ßi hái ®­îc n©ng cao gi¸o dôc, ®µo t¹o tõ thÕ hÖ trÎ tõ khi cßn lµ häc sinh, sinh viªn. NhÊt lµ sinh viªn tr­êng §¹i häc Kinh TÕ Quèc D©n- ng­êi l·nh ®¹o, qu¶n lý kinh tÕ t­¬ng lai. Muèn vËy nhµ n­íc ph¶i quan t©m h¬n n÷a ®Õn c¬ së vËt chÊt trong tr­êng, tr×nh ®é ®éi ngò gi¸o viªn ®Ó sinh viªn chóng t«i cã ®iÒu kiÖn häc tËp tèt h¬n, n¾m b¾t th«ng tin kÞp thêi, lÝ thuyÕt g¾n liÒn víi thùc tiÔn ®Ó khi ra tr­êng cã thÓ thÝch øng mét c¸ch nhanh nhÊt víi yªu cÇu cña c«ng viÖc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng s«i ®éng nµy. Nghiªn cøu ®Ò tµi nµy gãp phÇn bæ sung thªm l­îng kiÕn thøc vÒ kinh tÕ vµo tÇm hiÓu biÕt cña chóng ta. §Æc biÖt, nã rÊt cã ý nghÜa víi t«i - mét sinh viªn kinh tÕ, mét ng­êi d©n ViÖt Nam. T«i xin kÕt thóc ®Ò ¸n cña m×nh t¹i ®©y, mét lÇn n÷a xin c¶m ¬n PGS. TS §µo Ph­¬ng Liªn vµ c¸c thÇy c« gi¸o gi¶ng d¹y bé m«n kinh tÕ chÝnh trÞ ®· gióp ®ì t«i thùc hiÖn ®Ò ¸n nµy. Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c-Lªnin, NXB ChÝnh trÞ quèc gia,Hµ néi-1999 Gi¸o tr×nh LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ, NXB Gi¸o dôc, Hµ néi, 1999 Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa”, NXB Thèng kª, Hµ Néi-1995 V¨n kiÖn §¹i héi VIII, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi, 1996 V¨n kiÖn §¹i héi IX, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2001 ._.