Phương pháp và giải pháp hoàn thiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp

LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o Môc lôc Trang Lêi c¶m ¬n .............................................................................................................1 Lêi më ®Çu ............................................................................................................. 2 Ch−¬ng I. tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ....................................................... 5 1.1. Tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ...................................................... 5 1.1.1. Kh¸i niÖm thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp............................................................. 5 1.1.2. B¶n chÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp................................................................ 5 1.1.3. Ph¹m vi ¸p dông thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp................................................... 9 1.1.4. Ph−¬ng ph¸p ghi nhËn doanh thu, thu nhËp vμ chi phÝ theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.............................................................................10 1.2. Tæng quan vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. .....................................19 1.2.1. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh ..............................................19 1.2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¶i tr¶ vμ tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i trªn b¸o c¸o tμi chÝnh riªng cña doanh nghieäp..................................21 Ch−¬ng iI. Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ....................................................................................................................32 2.1. Thùc tr¹ng vμ ®¸nh gi¸ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam hiÖn nay .....................................................................................................................32 2.1.1. T×nh h×nh chung................................................................................................32 2.1.2. Thùc tr¹ng kÕ to¸n thuÕ doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam hieän nay.........................34 2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i c¸c quèc gia trªn thÕ giíi .............40 2.2.1. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i Ph¸p ..................................................40 2.2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i Mü.....................................................42 2.2.3. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo quèc teá ...........................................43 KÕt luËn ch−¬ng II ........................................................................................45 Ch−¬ng iiI. Ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn nay t¹i viÖt nam...46 3.1. Ph−¬ng h−íng hoμn thiÖn. ................................................................................46 3.1.1. CÇn phï hîp víi th«ng lÖ cña thÕ giíi cã chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm riªng cña ViÖt Nam 3.1.2. CÇn ph¶i theo h−íng n©ng cao chÊt l−îng th«ng tin cung cÊp. ........................46 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 2 3.1.3. Nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vμ ®¶m nguån thu thuÕ cho ng©n s¸ch quèc gia....................47 3.1.4. Caùc quy ñònh cuûa luaät thueá phaûi taïo ra moâi tröôøng an toaøn cho caùc doanh nghieäp . ............................................................................................................48 3.1.5. N©ng cao ý thøc cña chñ doanh nghiÖp, tr×nh ®é cña ng−êi hμnh nghÒ c«ng t¸c kÕ to¸n vμ thuÕ..................................................................................................48 3.2. Gi¶i ph¸p hoμn thiÖn. ........................................................................................50 3.2.1. C¸c gi¶i ph¸p hoμn thiÖn lieân quan ñeán quy trình haïch toaùn thueá thu nhaäp doanh nghieäp . ................................................................................................50 3.2.2. Gi¶i ph¸p hoμn thiÖn c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp...............................................................................................................65 KÕt luËn ch−¬ng III.......................................................................................70 KÕt luËn ..............................................................................................................71 Tμi liÖu tham kh¶o........................................................................................73 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 3 Lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tμi Ngμy 15/02/2005 Bé Tμi chÝnh ®· ban hμnh 6 chuÈn mùc kÕ to¸n ®ît 4, trong ®ã cã chuÈn mùc sè 17 “KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp”. §©y lμ lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö kÕ to¸n ViÖt Nam cã mét chuÈn mùc kÕ to¸n quy ®Þnh vμ h−íng dÉn mét c¸ch ®Çy ®ñ, cô thÓ, phï hîp víi th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ, vÒ c¸c nguyªn t¾c vμ ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. ThÕ nh−ng, nhiÒu nh©n viªn kÕ to¸n t¹i c¸c doanh nghiÖp còng nh− c¬ quan thuÕ vμ c¸c ®èi t−îng quan t©m kh¸c gÆp nhiÒu khã kh¨n khi nghiªn cøu, vËn dông quy ®Þnh h¹ch to¸n míi vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp nμy. §iÒu nμy lμ do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n nh−: tr×nh ®é cña ng−êi nghiªn cøu, vËn dông, do cßn chÞu sù ¶nh h−ëng nÆng nÒ cña chÕ ®é kÕ to¸n cò, thªm vμo ®ã kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp bÞ chi phèi bëi c¸c luËt thuÕ nh− thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vμ ®Æc biÖt lμ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. V× vËy, nghiªn cøu vμ ®¸nh gi¸ viÖc vËn dông kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, ®Ó tõ ®ã ®−a ra ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn lμ hÕt søc cÇn thiÕt, v× nh− thÕ sÏ n©ng cao ®−îc vai trß cña th«ng tin kÕ to¸n, b¸o c¸o tμi chÝnh cña doanh nghiÖp sÏ trung thùc vμ hîp lý tõ ®ã gióp c¸c ®èi t−îng bªn trong vμ bªn ngoμi doanh nghiÖp cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, kÞp thêi. §©y lμ lý do t«i chän ®Ò tμi: “Ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp” lμm ®Ò tμi nghiªn cøu cña m×nh. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tμi §Ò tμi ®−îc nghiªn cøu h−íng ®Õn c¸c môc ®Ých chñ yÕu sau ®©y: ¾ HÖ thèng ho¸ vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo quy ®Þnh hiÖn hμnh cña ViÖt Nam. ¾ Ph©n tÝch thùc tr¹ng vËn dông kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña ViÖt Nam tr−íc vμ sau khi khi chuÈn mùc kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc ban hμnh vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi tõ ®ã ®¸nh gi¸ vÒ quy ®Þnh h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña ViÖt Nam hiÖn nay. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 4 ¾ §Ò ra ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam. 3. §èi t−îng nghiªn cøu Víi môc ®Ých nghiªn cøu nh− trªn, ®Ò tμi tËp trung nghiªn cøu lý luËn chung vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, t×m hiÓu thùc tr¹ng vÒ vËn dông kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam ®Ó tõ ®ã ®¸nh gi¸ nh÷ng thμnh tùu ®¹t ®−îc; nh÷ng mÆt cßn tån t¹i vμ t×m ra nguyªn nh©n; trªn c¬ së ®ã ®−a ra quan ®iÓm vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam. 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu ®−îc sö dông lμ ph−¬ng ph¸p biÖn chøng duy vËt, ph©n tÝch hÖ thèng, ph−¬ng ph¸p so s¸nh vμ ®èi chiÕu 5. Nh÷ng ®ãng gãp cña luËn v¨n Hệ thống hóa các vấn đề cơ bản về thuế thu nhập doanh nghiệp và kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp, góp phần làm rõ lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế. Tìm hiểu về thực trạng vận dụng kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp của hệ thống kế toán Việt Nam qua từng giai đoạn, chỉ ra những nguyên nhân tồn tại trong lĩnh vực kế toán này của Việt Nam. Tìm hiểu tình hình thực hiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp tại một số doanh nghiệp, nêu ra những vướng mắc khó khăn mà các doanh nghiệp gặp phải trong quá trình thực hiện kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp. Nghiên cứu kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp một số quốc gia trên thế giới và thực tế kế toán thuế TNDN ở Việt Nam, từ đó đưa ra phương hướng và giải pháp cụ thể để hoàn thiện luật thuế thu nhập doanh nghiệp và kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp áp dụng cho các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay theo Chuẩn mực kế toán số 17. 6. Bè côc cña luËn v¨n LuËn v¨n cã kÕt cÊu nh− sau: - Môc lôc - Lêi nãi ®Çu - Ch−¬ng I. Tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. - Ch−¬ng II. Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn nay t¹i ViÖt Nam. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 5 - Ch−¬ng III. Quan ®iÓm vμ gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn nay t¹i ViÖt Nam. - KÕt luËn - Tμi liÖu tham kh¶o Ch−¬ng I. tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 1.1. Tæng quan vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 1.1.1. Kh¸i niÖm thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lμ lo¹i thuÕ trùc thu ®¸nh vμo thu nhËp cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô cã thu nhËp chÞu thuÕ. ë mçi quèc gia lo¹i thuÕ nμy mang nh÷ng tªn kh¸c nhau: thuÕ thu nhËp c«ng ty (Thôy §iÓn), thuÕ lîi nhuËn c«ng ty (Mü) ë ViÖt Nam LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc Quèc héi kho¸ IX, kú häp thø 11 th«ng qua ngμy 10/05/1997 vμ cã hiÖu lùc thi hμnh ngμy 01/01/1999 nh»m thay cho thuÕ lîi tøc tr−íc ®©y. 1.1.2. B¶n chÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Tr−íc khi chuÈn mùc kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc ban hμnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc coi lμ mét kho¶n ph©n phèi l¹i tõ lîi nhuËn. Nh−ng tõ khi khi ban hμnh chuÈn mùc kÕ to¸n nμy, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc coi lμ mét kho¶n chi phÝ, quan niÖm nμy sÏ cμng trë nªn quan träng khi nÒn kinh tÕ vμ thÞ tr−êng tμi chÝnh ph¸t triÓn m¹nh, thuÕ lμ mét yÕu tè chi phÝ quan träng vμ tÊt yÕu khi xem xÐt vμ ra c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t− cña c¸c nhμ ®Çu t−. Sù kh¸c biÖt gi÷a chÝnh s¸ch thuÕ vμ chÕ ®é kÕ to¸n t¹o ra c¸c kho¶n chªnh lÖch trong viÖc ghi nhËn doanh thu vμ chi phÝ cho mét kú kÕ to¸n nhÊt ®Þnh, dÉn tíi chªnh lÖch gi÷a sè thuÕ thu nhËp ph¶i nép trong kú víi chi phÝ thuÕ thu nhËp cña doanh nghiÖp theo chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông. C¸c kho¶n chªnh lÖch nμy ®−îc ph©n thμnh hai lo¹i: Chªnh lÖch vÜnh viÔn vμ Chªnh lÖch t¹m thêi. * Chªnh lÖch vÜnh viÔn lμ c¸c kho¶n chªnh lÖch ph¸t sinh khi thùc hiÖn quyÕt to¸n thuÕ, c¬ quan thuÕ lo¹i hoμn toμn ra khái doanh thu/chi phÝ khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ trong kú c¨n cø theo luËt vμ c¸c chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hμnh. VÝ dô Chªnh lÖch LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 6 vÜnh viÔn do: Kho¶n chi phÝ kh«ng cã chøng tõ hay chøng tõ kh«ng hîp lÖ, chi phÝ l·i vay v−ît møc quy ®Þnh cña luËt thuÕ . * Chªnh lÖch t¹m thêi lμ c¸c kho¶n chªnh lÖch ph¸t sinh do c¬ quan thuÕ ch−a chÊp nhËn ngay trong kú/n¨m c¸c kho¶n doanh thu/chi phÝ ®· ghi nhËn theo chuÈn mùc vμ chÝnh s¸ch kÕ to¸n doanh nghiÖp ¸p dông. C¸c kho¶n chªnh lÖch nμy sÏ ®−îc khÊu trõ hoÆc tÝnh thuÕ thu nhËp trong c¸c kú/n¨m tiÕp theo. C¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi th−êng bao gåm c¸c kho¶n chªnh lÖch mang tÝnh thêi ®iÓm hay cßn gäi lμ chªnh lÖch theo thêi gian; vμ c¸c kho¶n −u ®·i thuÕ cã thÓ thùc hiÖn. C¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi nμy sÏ t¹o ra c¸c kho¶n chªnh lÖch vÒ thuÕ thu nhËp ph¶i nép/ph¶i thu trong c¸c kú t−¬ng lai. Tõ ®ã ph¸t sinh kho¶n nh− sau: * Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i Mét sè kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ph¸t sinh sÏ khiÕn cho doanh nghiÖp ph¶i nép thªm mét kho¶n thuÕ thu nhËp trong n¨m hiÖn hμnh so víi sè liÖu kÕ to¸n ghi nhËn theo c¸c chuÈn mùc vμ chÕ ®é kÕ to¸n. Tuy nhiªn, nh÷ng chªnh lÖch t¹m thêi d¹ng nμy sÏ khiÕn cho doanh nghiÖp ph¶i nép Ýt thuÕ thu nhËp h¬n trong nh÷ng kú t−¬ng lai so víi sè liÖu kÕ to¸n. §iÒu ®ã cã nghÜa lμ doanh nghiÖp sÏ thu ®−îc mét lîi Ých trong t−¬ng lai tõ viÖc nép mét kho¶n thuÕ nhiÒu h¬n trong n¨m hiÖn hμnh do c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi t¹o ra. Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i = Tæng chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ph¸t sinh trong n¨m + Gi¸ trÞ ®−îc khÊu trõ chuyÓn sang n¨m sau cña c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ vμ −u ®·i thuÕ ch−a sö dông x ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh * ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ Mét sè kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ph¸t sinh sÏ khiÕn cho doanh nghiÖp ph¶i nép mét kho¶n thuÕ thu nhËp Ýt h¬n so víi sè liÖu kÕ to¸n trong n¨m hiÖn hμnh. Kho¶n thuÕ thu nhËp ch−a ph¶i nép nμy sÏ ph¶i tr¶ trong c¸c kú t−¬ng lai. ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ph¸t sinh trong n¨m vμ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh theo c«ng thøc sau: LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 7 ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ = Tæng chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ph¸t sinh trong n¨m X ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh * Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh lμ sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép (hoÆc thu håi ®−îc) tÝnh trªn thu nhËp chÞu thuÕ vμ thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña n¨m hiÖn hμnh. * Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i Chi phÝ ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i: Lμ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp sÏ ph¶i nép/thu trong t−¬ng lai tÝnh trªn c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong n¨m hiÖn hμnh. Chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc tÝnh b»ng Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i bï trõ víi C«ng nî thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶. * Chi phÝ/thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (hoÆc thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp): Lμ tæng chi phÝ thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh vμ chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i (hoÆc thu nhËp thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh vμ thu nhËp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i) khi x¸c ®Þnh lîi nhuËn hoÆc lç cña mét kú VÝ dô: T¹i c«ng ty A n¨m 2006 tæng doanh thu 4.000, tæng chi phÝ 3.400 trong ®ã chi phÝ trÝch tr−íc 200 kh«ng ®−îc thuÕ chÊp nhËn (do thùc tÕ ch−a ph¸t sinh). N¨m 2007 tæng doanh thu 4.500, tæng chi phÝ 3.800 (ch−a bao gåm chi phÝ trÝch tr−íc 200 n¨m 2006 nay ®· ph¸t sinh). ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 28%. Kh«ng theo quan ®iÓm thuÕ ho·n l¹i N¨m 2006 N¨m 2007 ChØ tiªu BCTC QT thuÕ BCTC QT thuÕ Doanh thu 4.000 4.000 4.500 4.500 Chi phÝ 3.400 3.200 3.800 4.000 Lîi nhuËn 600 800 700 500 ThuÕ TNDN (TS 28%) 224 224 140 140 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 8 Lîi nhuËn sau thuÕ 376 560 Theo quan ®iÓm thuÕ ho·n l¹i N¨m 2006 N¨m 2007 ChØ tiªu BCTC QT thuÕ BCTC QT thuÕ Doanh thu 4.000 4.000 4.500 4.500 Chi phÝ 3.400 3.200 3.800 4.000 Lîi nhuËn 600 800 700 500 Chi phÝ thuÕ TNDN 168 196 Chi phÝ thuÕ hiÖn hμnh 224 224 140 140 Chi phÝ thuÕ ho·n l¹i (56) 56 Lîi nhuËn sau thuÕ 432 504 NhËn xÐt: - N¨m 2006 c«ng ty A nép thuÕ tr−íc lμ 200 x 28% = 56 do chi phÝ trÝch tr−íc thùc tÕ ch−a ph¸t sinh nªn kh«ng ®−îc thuÕ chÊp nhËn. - N¨m 2007 kho¶n thuÕ 56 nμy ®−îc hoμn l¹i v× ®· thùc tÕ chi tr¶. VËy b¶n chÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c chªnh lÖch t¹m thêi gi÷a kÕ to¸n vμ thuÕ vμ ph¶n ¶nh trung thùc h¬n vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng vμ t×nh h×nh tμi chÝnh cña doanh nghiÖp. 1.1.3. Ph¹m vi ¸p dông thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 1.1.3.1 §èi t−îng nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô (gäi chung lμ c¬ së kinh doanh) d−íi ®©y cã thu nhËp chÞu thuÕ ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: - C¸c tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 9 - C¸ nh©n trong n−íc s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô. - C¸ nh©n n−íc ngoμi kinh doanh t¹i ViÖt Nam hoÆc cã thu nhËp ph¸t sinh t¹i ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam hay t¹i n−íc ngoμi nh−: cho thuª tμi s¶n, cho vay vèn, chuyÓn giao c«ng nghÖ, ho¹t ®éng t− vÊn, tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o... - C«ng ty ë n−íc ngoμi ho¹t ®éng kinh doanh th«ng qua c¬ së th−êng tró t¹i ViÖt Nam. C¬ së th−êng tró lμ c¬ së kinh doanh mμ th«ng qua c¬ së nμy c«ng ty ë n−íc ngoμi thùc hiÖn mét phÇn hay toμn bé ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh t¹i ViÖt Nam mang l¹i thu nhËp. Trong tr−êng hîp HiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn mμ Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ký kÕt cã quy ®Þnh kh¸c vÒ c¬ së th−êng tró th× thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh ®ã. 1.1.3.2. §èi t−îng kh«ng thuéc diÖn nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. C¸c tr−êng hîp sau ®©y kh«ng thuéc diÖn nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp: - Hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n. - Hé gia ®×nh, c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n, trõ hé gia ®×nh vμ c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt hμng ho¸ lín, cã thu nhËp cao tõ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n. T¹m thêi ch−a thu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi hé gia ®×nh vμ c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt hμng ho¸ lín, cã thu nhËp cao tõ c¸c s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n cho ®Õn khi cã quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. 1.1.4. Ph−¬ng ph¸p ghi nhËn doanh thu, thu nhËp vμ chi phÝ theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 1.1.4.1. VÒ ph−¬ng ph¸p tÝnh. Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 7 LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: Thu nhËp Doanh thu ®Ó Chi phÝ Thu nhËp LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 10 chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ = tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ - hîp lý trong kú tÝnh thuÕ + chÞu thuÕ kh¸c trong kú tÝnh thuÕ ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp = Thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ x ThuÕ suÊt thuÕ Thu nhËp doanh nghiÖp 1.1.4.2. VÒ ph−¬ng ph¸p ghi nhËn. ¾ Ph−¬ng ph¸p ghi nhËn doanh thu * Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ toμn bé tiÒn b¸n hμng, tiÒn cung cÊp dÞch vô bao gåm c¶ trî gi¸, phô thu, phô tréi mμ c¬ së kinh doanh ®−îc h−ëng kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®−îc tiÒn hay ch−a thu ®−îc tiÒn. Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh cô thÓ ®èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau nh− sau: - §èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ lμ doanh thu ch−a bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. - §èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng lμ doanh thu bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. * Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: - §èi víi hμng ho¸ lμ thêi ®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u hμng ho¸ hoÆc xuÊt ho¸ ®¬n b¸n hμng. - §èi víi dÞch vô lμ thêi ®iÓm dÞch vô hoμn thμnh hoÆc xuÊt ho¸ ®¬n b¸n hμng. * Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ trong mét sè tr−êng hîp ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: - §èi víi hμng ho¸ b¸n theo ph−¬ng thøc tr¶ gãp ®−îc x¸c ®Þnh theo gi¸ b¸n hμng ho¸ tr¶ tiÒn mét lÇn, kh«ng bao gåm tiÒn l·i tr¶ chËm. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 11 Tr−êng hîp viÖc thanh to¸n theo hîp ®ång mua b¸n tr¶ gãp kÐo dμi nhiÒu kú tÝnh thuÕ th× doanh thu lμ sè tiÒn ph¶i thu cña ng−êi mua trong kú tÝnh thuÕ kh«ng bao gåm l·i tr¶ chËm theo thêi h¹n quy ®Þnh trong hîp ®ång. ViÖc x¸c ®Þnh chi phÝ ®èi víi hμng ho¸ mua b¸n tr¶ gãp thùc hiÖn theo nguyªn t¾c phï hîp víi doanh thu. - §èi víi hμng ho¸, dÞch vô do c¬ së kinh doanh lμm ra dïng ®Ó trao ®æi; biÕu, tÆng; trang bÞ, th−ëng cho ng−êi lao ®éng ®−îc x¸c ®Þnh theo gi¸ b¸n cña hμng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t−¬ng ®−¬ng trªn thÞ tr−êng t¹i thêi ®iÓm trao ®æi; biÕu, tÆng; trang bÞ, th−ëng cho ng−êi lao ®éng. - §èi víi hμng ho¸, dÞch vô do c¬ së kinh doanh lμm ra tù dïng ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh−: ®iÖn tù dïng, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra dïng lμm tμi s¶n cè ®Þnh, s¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n tù lμm lμ chi phÝ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ã. - §èi víi ho¹t ®éng gia c«ng hμng ho¸ lμ tiÒn thu vÒ gia c«ng bao gåm c¶ tiÒn c«ng, nhiªn liÖu, ®éng lùc, vËt liÖu phô vμ chi phÝ kh¸c phôc vô cho viÖc gia c«ng hμng ho¸. - §èi víi c¬ së kinh doanh nhËn lμm ®¹i lý, ký göi b¸n hμng ®óng gi¸ quy ®Þnh cña c¬ së kinh doanh giao ®¹i lý, ký göi lμ tiÒn hoa hång ®−îc h−ëng. - §èi víi ho¹t ®éng cho thuª tμi s¶n lμ sè tiÒn thu tõng kú theo hîp ®ång. Tr−êng hîp bªn thuª tr¶ tiÒn tr−íc cho nhiÒu n¨m th× doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh phï hîp víi viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ cña c¬ së kinh doanh. Tuú theo ®iÒu kiÖn vÒ viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ hîp lý, c¬ së kinh doanh cã thÓ lùa chän mét trong hai ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ nh− : - Sè tiÒn thuª x¸c ®Þnh theo tõng n¨m b»ng (=) doanh thu tr¶ tiÒn tr−íc chia (:) cho sè n¨m tr¶ tiÒn tr−íc. - Sè tiÒn thuª tr¶ tr−íc cho nhiÒu n¨m. Riªng c¬ së kinh doanh vμ c¸ nh©n ch−a thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh, cã ho¹t ®éng cho thuª tμi s¶n mμ bªn thuª tr¶ tiÒn thuª tr−íc cho nhiÒu n¨m th× doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ toμn bé sè tiÒn thuª thu ®−îc. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 12 Tr−êng hîp c¬ së kinh doanh trong thêi gian −u ®·i thuÕ lùa chän ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ toμn bé sè tiÒn thuª bªn thuª tr¶ tr−íc cho nhiÒu n¨m th× thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ b»ng (=) tæng thu nhËp chÞu thuÕ chia (:) cho sè n¨m bªn thuª tr¶ tiÒn tr−íc nh©n (x) víi sè n¨m ®−îc miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ. - §èi víi ho¹t ®éng cho vay, thu l·i tiÒn göi, thu nghiÖp vô cho thuª tμi chÝnh lμ sè l·i ph¶i thu trong kú ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: + Sè l·i ph¶i thu cña c¸c kho¶n nî qu¸ h¹n kh«ng ®−a vμo doanh thu. Tæ chøc tÝn dông ph¶i theo dâi sè l·i nμy ngoμi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, khi thu ®−îc th× h¹ch to¸n vμo thu nghiÖp vô. + Sè l·i ph¶i thu cña c¸c kho¶n cho vay trong h¹n ®· ®−a vμo doanh thu nh−ng sau 90 ngμy mμ kh¸ch hμng ch−a tr¶ hoÆc ch−a ®Õn 90 ngμy nh−ng ®· x¸c ®Þnh lμ kh«ng thu ®−îc sè l·i th× ®−îc lo¹i trõ khái doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ. Kho¶n doanh thu ®−îc gi¶m nμy tæ chøc tÝn dông theo dâi ngoμi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, khi thu ®−îc th× h¹ch to¸n vμo thu nghiÖp vô. - §èi víi vËn t¶i hμng kh«ng lμ toμn bé sè tiÒn ®−îc h−ëng tõ viÖc vËn chuyÓn hμnh kh¸ch, hμnh lý, hμng ho¸, kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®−îc tiÒn hay ch−a thu ®−îc tiÒn. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ thêi ®iÓm hoμn thμnh dÞch vô vËn chuyÓn. - §èi víi ho¹t ®éng b¸n ®iÖn lμ sè tiÒn ghi trªn ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng. Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lμ ngμy cuèi cïng ghi chØ sè c«ng t¬ ®iÖn thÓ hiÖn trªn ho¸ ®¬n tÝnh tiÒn ®iÖn. §èi víi ho¹t ®éng kh¸c nh− c−íc ®iÖn tho¹i, kinh doanh n−íc s¹ch...doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh t−¬ng tù nh− ho¹t ®éng b¸n ®iÖn. - §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm vμ t¸i b¶o hiÓm lμ sè tiÒn ph¶i thu vÒ phÝ b¶o hiÓm gèc, phÝ ®¹i lý gi¸m ®Þnh, phÝ nhËn t¸i b¶o hiÓm, thu hoa hång t¸i b¶o hiÓm vμ c¸c kho¶n thu kh¸c. - §èi víi hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh theo h×nh thøc chia s¶n phÈm, doanh thu ®Ó tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 13 - Gi¸ b¸n hμng ho¸ ghi trong ho¸ ®¬n b¸n hμng ®èi víi hμng ho¸ b¸n t¹i thÞ tr−êng ViÖt Nam. - Gi¸ F0B t¹i c¸c cöa khÈu xuÊt khÈu hμng ho¸ ®èi víi hμng ho¸ xuÊt khÈu. *C¸c kho¶n thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c: C¸c kho¶n thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c trong kú tÝnh thuÕ bao gåm: - Chªnh lÖch vÒ mua, b¸n chøng kho¸n. - Thu nhËp tõ ho¹t ®éng liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, quyÒn t¸c gi¶. - Thu nhËp kh¸c vÒ quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông tμi s¶n. - Thu nhËp tõ chuyÓn nh−îng tμi s¶n, thanh lý tμi s¶n. Kho¶n thu nhËp nμy ®−îc x¸c ®Þnh b»ng (=) doanh thu thu ®−îc do chuyÓn nh−îng tμi s¶n, thanh lý tμi s¶n trõ (-) ®i gi¸ trÞ cßn l¹i cña tμi s¶n chuyÓn nh−îng, thanh lý vμ c¸c kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn chuyÓn nh−îng, thanh lý tμi s¶n. - Thu nhËp tõ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, chuyÓn quyÒn thuª ®Êt. ¾ Ph−¬ng ph¸p ghi nhËn c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý ®−îc trõ ®Ó t Ýnh thu nhËp chÞu thuÕ C¸c kho¶n chi phÝ hîp lý liªn quan ®Õn thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: - Chi phÝ khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô. Møc trÝch khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý theo quyÕt ®Þnh cña Bé tr−ëng Bé Tμi chÝnh vÒ chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vμ trÝch khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh. C¬ së kinh doanh ¸p dông ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo ®−êng th¼ng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®−îc khÊu hao nhanh nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 02 lÇn møc khÊu hao theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng ®Ó nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ. Tμi s¶n cè ®Þnh tham gia vμo ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc trÝch khÊu hao nhanh lμ m¸y mãc, thiÕt bÞ; dông cô ®o l−êng, thÝ nghiÖm; thiÕt bÞ vμ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i; dông cô qu¶n lý; sóc vËt, v−ên c©y l©u n¨m. Khi thùc hiÖn khÊu hao nhanh c¬ së kinh doanh ph¶i ®¶m b¶o cã l·i. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 14 Tμi s¶n cè ®Þnh ®· khÊu hao hÕt gi¸ trÞ nh−ng vÉn tiÕp tôc ®−îc s¶n xuÊt kinh doanh th× kh«ng ®−îc trÝch khÊu hao. - Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng l−îng, hμng ho¸ sö dông vμo s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô liªn quan ®Õn doanh thu vμ thu nhËp chÞu thuÕ trong kú ®−îc tÝnh theo ®Þnh møc tiªu hao vËt t− hîp lý vμ gi¸ thùc tÕ xuÊt kho. + Møc tiªu hao vËt t− hîp lý do gi¸m ®èc hoÆc chñ c¬ së kinh doanh x©y dùng vμ quyÕt ®Þnh. §èi víi c¬ së kinh doanh cã Héi ®ång qu¶n trÞ th× Tæng gi¸m ®èc x©y dùng ®Þnh møc tiªu hao vËt t− ®Ó tr×nh Héi ®ång qu¶n trÞ phª duyÖt. KÕt thóc n¨m, c¬ së kinh doanh ph¶i thùc hiÖn quyÕt to¸n vËt t−, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc tiªu hao vËt t− vμ ph¶i b¸o c¸o khi cã yªu cÇu cña c¬ quan thuÕ. Mäi tr−êng hîp tæn thÊt vËt t−, hμng ho¸ ®Òu kh«ng ®−îc tÝnh gi¸ trÞ vËt t−, hμng ho¸ tæn thÊt vμo chi phÝ hîp lý. - Gi¸ vËt t−, hμng ho¸ thùc tÕ xuÊt kho. Gi¸ vËt t−, hμng ho¸ thùc tÕ xuÊt kho ®èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ lμ gi¸ kh«ng cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña vËt t−, hμng ho¸ mua ngoμi vμ c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn vËt t−, hμng ho¸ mua ngoμi; cßn ®èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc ®èi t−îng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, gi¸ vËt t−, hμng ho¸ thùc tÕ xuÊt kho bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña vËt t−, hμng ho¸ mua ngoμi vμ c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn vËt t−, hμng ho¸ mua ngoμi. - Chi phÝ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng vμ c¸c kho¶n phô cÊp; tiÒn ¨n gi÷a ca theo quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng. + Chi phÝ tiÒn l−¬ng cña c¬ së kinh doanh bao gåm c¸c kho¶n tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp ph¶i tr¶ cho ng−êi lao ®éng theo quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng. Hμng n¨m, c¬ së kinh doanh ph¶i ®¨ng ký víi c¬ quan thuÕ vÒ tæng quü l−¬ng ph¶i tr¶ trong n¨m, c¨n cø vμ ph−¬ng ph¸p x©y dùng tæng quü l−¬ng cïng víi viÖc nép tê khai thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (mÉu sè 02A/TNDN) LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 15 + Chi phÝ tiÒn ¨n gi÷a ca do gi¸m ®èc hoÆc chñ c¬ së kinh doanh quyÕt ®Þnh phï hîp víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh, nh−ng ph¶i ®¶m b¶o møc chi hμng th¸ng cho mçi ng−êi lao ®éng kh«ng v−ît qu¸ møc l−¬ng tèi thiÓu do Nhμ n−íc quy ®Þnh ®èi víi c«ng chøc nhμ n−íc. Riªng chi phÝ ¨n ®Þnh l−îng cho ng−êi lao ®éng ®èi víi mét sè ngμnh nghÒ ®Æc biÖt theo v¨n b¶n h−íng dÉn thi hμnh Bé LuËt lao ®éng. - Chi phÝ nghiªn cøu khoa häc, c«ng nghÖ (trõ phÇn kinh phÝ do Nhμ n−íc hoÆc c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn hç trî); chi th−ëng s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn mμ s¸ng kiÕn nμy mang l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh; chi phÝ cho ®μo t¹o lao ®éng theo chÕ ®é quy ®Þnh; chi cho y tÕ trong néi bé c¬ së kinh doanh; chi hç trî cho c¸c tr−êng häc ®−îc Nhμ n−íc cho phÐp thμnh lËp vμ khi chi ph¶i cã ho¸ ®¬n, chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoμi: + §iÖn; n−íc; ®iÖn tho¹i; v¨n phßng phÈm; tiÒn thuª kiÓm to¸n; tiÒn thuª dÞch vô ph¸p lý; tiÒn mua b¶o hiÓm tμi s¶n, b¶o hiÓm tai n¹n con ng−êi; tiÒn thuª thiÕt kÕ, x¸c lËp vμ b¶o vÖ nh·n hiÖu hμng ho¸. + Chi phÝ thuª söa ch÷a tμi s¶n cè ®Þnh. §èi víi nh÷ng tμi s¶n cè ®Þnh ®Æc thï, viÖc söa ch÷a cã tÝnh chu kú th× c¬ së kinh doanh ®−îc trÝch tr−íc chi phÝ söa ch÷a theo dù to¸n vμo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh. NÕu sè thùc chi söa ch÷a lín h¬n sè trÝch theo dù to¸n th× c¬ së kinh doanh ®−îc h¹ch to¸n thªm sè chªnh lÖch vμo chi phÝ, nÕu sè thùc chi nhá h¬n sè trÝch theo dù to¸n th× h¹ch to¸n gi¶m chi phÝ trong n¨m. + C¸c kho¶n chi phÝ ®Ó cã c¸c tμi s¶n kh«ng thuéc tμi s¶n cè ®Þnh nh− chi vÒ mua vμ sö dông c¸c tμi liÖu kü thuËt, b»ng s¸ng chÕ, giÊy phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ, nh·n hiÖu th−¬ng m¹i... ®−îc ph©n bæ dÇn vμo chi phÝ kinh doanh. + TiÒn thuª tμi s¶n cè ®Þnh ho¹t ®éng theo hîp ®ång thuª. Tr−êng hîp tr¶ tiÒn thuª tμi s¶n cè ®Þnh mét lÇn cho nhiÒu n¨m th× tiÒn thuª ®−îc ph©n bæ dÇn vμo chi phÝ s¶n xuÊt, kinh doanh theo sè n¨m sö dông tμi s¶n cè ®Þnh. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoμi cña nhμ thÇu chÝnh, bao gåm c¶ chi phÝ tr¶ cho nhμ thÇu phô (nÕu cã). + C«ng t¸c phÝ bao gåm: chi phÝ ®i l¹i, tiÒn thuª chç ë, tiÒn l−u tró. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 16 + Phô cÊp tμu xe ®i nghØ phÐp theo quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoμi, thuª ngoμi kh¸c phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô cã chøng tõ, ho¸ ®¬n theo chÕ ®é quy ®Þnh - C¸c kho¶n chi: + C¸c kho¶n chi cho lao ®éng n÷ + Chi b¶o hé lao ®éng hoÆc chi trang phôc. Chi b¶o hé lao ®éng theo sè thùc chi. Chi mua s¾m trang phôc thay cho quÇn ¸o b¶o hé lao ®éng theo sè thùc chi nh−ng kh«ng qu¸ 500.000 ®ång/ng−êi/ n¨m. + Chi b¶o vÖ c¬ së kinh doanh. + TrÝch nép quÜ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oμn; chi phÝ hç trî kinh phÝ cho ho¹t ®éng cña §¶ng, ®oμn thÓ t¹i c¬ së kinh doanh; chi ®ãng gãp h×nh thμnh nguån chi phÝ qu¶n lý cho cÊp trªn vμ ®ãng gãp vμo c¸c quü cña hiÖp héi theo chÕ ®é quy ®Þnh. - Chi tr¶ l·i tiÒn vay vèn s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch v._.ô cña ng©n hμng, c¸c tæ chøc tÝn dông, c¸c tæ chøc kinh tÕ theo l·i suÊt thùc tÕ c¨n cø vμo hîp ®ång vay. Chi tr¶ l·i tiÒn vay cña c¸c ®èi t−îng kh¸c theo l·i suÊt thùc tÕ khi ký hîp ®ång vay, nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 1,2 lÇn møc l·i suÊt cho vay cïng thêi ®iÓm cña ng©n hμng th−¬ng m¹i cã quan hÖ giao dÞch víi c¬ së kinh doanh. C¸c kho¶n chi phÝ tr¶ l·i tiÒn vay ®Ó gãp vèn ph¸p ®Þnh, vèn ®iÒu lÖ, c¬ së kinh doanh kh«ng ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. - TrÝch c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hμng tån kho, dù phßng c«ng nî khã ®ßi, dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n, trÝch lËp quü dù phßng trî cÊp mÊt viÖc lμm theo h−íng dÉn cña Bé Tμi chÝnh. - Trî cÊp th«i viÖc cho ng−êi lao ®éng theo chÕ ®é hiÖn hμnh. - Chi vÒ tiªu thô hμng ho¸, dÞch vô bao gåm: chi phÝ b¶o qu¶n, ®ãng gãi, vËn chuyÓn, bèc xÕp, thuª kho b·i, b¶o hμnh s¶n phÈm, hμng ho¸. - Chi phÝ qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, khuyÕn m¹i, tiÕp t©n, kh¸nh tiÕt, chi phÝ giao dÞch, ®èi ngo¹i, chi hoa hång m«i giíi, chi phÝ héi nghÞ vμ c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c theo sè thùc LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 17 chi nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 10% tæng sè c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý tõ kho¶n 1 ®Õn kho¶n 10 môc III, phÇn B th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngμy 22/12/2003.§èi víi ho¹t ®éng kinh doanh th−¬ng nghiÖp chi phÝ hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh møc khèng chÕ kh«ng bao gåm gi¸ vèn cña hμng ho¸ b¸n ra. - C¸c kho¶n thuÕ, phÝ, tiÒn thuª ®Êt ph¶i nép cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô (trõ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp) bao gåm: + ThuÕ xuÊt khÈu. + ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vμo cña hμng ho¸, dÞch vô xuÊt khÈu kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®−îc khÊu trõ vμ hoμn thuÕ theo quy ®Þnh. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vμo qu¸ thêi h¹n ®−îc kª khai, khÊu trõ thuÕ theo quy ®Þnh. + ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi hμng ho¸, dÞch vô trong n−íc thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. + ThuÕ m«n bμi. + ThuÕ tμi nguyªn. + ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp; thuÕ nhμ, ®Êt. +TiÒn thuª ®Êt. + C¸c kho¶n phÝ, lÖ phÝ mμ c¬ së kinh doanh thùc nép vμo ng©n s¸ch Nhμ n−íc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ phÝ, lÖ phÝ. - Chi phÝ qu¶n lý kinh doanh do c«ng ty ë n−íc ngoμi ph©n bæ cho c¬ së th−êng tró t¹i ViÖt Nam theo tû lÖ gi÷a doanh thu cña c¬ së th−êng tró t¹i ViÖt Nam vμ tæng doanh thu chung cña c«ng ty ë n−íc ngoμi bao gåm c¶ doanh thu cña c¬ së th−êng tró ë c¸c n−íc kh¸c. C«ng thøc ph©n bæ nh− sau: Chi phÝ qu¶n lý kinh doanh do c«ng ty ë n−íc ngoμi ph©n bæ cho c¬ së th−êng tró t¹i ViÖt Nam trong = Tæng doanh thu cña c¬ së th−êng tró t¹i ViÖt Nam trong kú tÝnh thuÕ -------------------------------- Tæng doanh thu cña c«ng ty ë n−íc ngoμi, bao gåm c¶ doanh x Tæng sè chi phÝ qu¶n lý kinh doanh cña c«ng ty ë n−íc ngoμi LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 18 kú tÝnh thuÕ thu cña c¸c c¬ së th−êng tró ë c¸c n−íc kh¸c trong kú tÝnh thuÕ trong kú tÝnh thuÕ. C¬ së th−êng tró cña c«ng ty ë n−íc ngoμi t¹i ViÖt Nam ch−a thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ, nép thuÕ theo ph−¬ng ph¸p kª khai th× kh«ng ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý kho¶n chi phÝ qu¶n lý kinh doanh do c«ng ty ë n−íc ngoμi ph©n bæ. - Chi phÝ hîp lý cña ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm, kinh doanh xæ sè kiÕn thiÕt, kinh doanh chøng kho¸n vμ mét sè ho¹t ®éng kinh doanh ®Æc thï kh¸c theo v¨n b¶n h−íng dÉn riªng cña Bé Tμi chÝnh. * C¸c kho¶n kh«ng ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý: - TiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng do c¬ së kinh doanh kh«ng thùc hiÖn ®óng chÕ ®é hîp ®ång lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng, trõ tr−êng hîp thuª m−ín lao ®éng theo vô viÖc. - TiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng cña chñ doanh nghiÖp t− nh©n, thμnh viªn hîp danh cña c«ng ty hîp danh, chñ hé c¸ thÓ, c¸ nh©n kinh doanh. Thï lao tr¶ cho c¸c s¸ng lËp viªn, thμnh viªn cña héi ®ång qu¶n trÞ cña c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn kh«ng trùc tiÕp tham gia ®iÒu hμnh s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô. - C¸c kho¶n trÝch tr−íc vμo chi phÝ mμ thùc tÕ kh«ng chi hÕt nh−: chi phÝ söa ch÷a tμi s¶n cè ®Þnh; phÝ b¶o hμnh s¶n phÈm hμng ho¸, c«ng tr×nh x©y dùng vμ c¸c kho¶n trÝch tr−íc kh¸c. - C¸c kho¶n chi kh«ng cã ho¸ ®¬n, chøng tõ theo chÕ ®é quy ®Þnh hoÆc chøng tõ kh«ng hîp ph¸p. - C¸c kho¶n tiÒn ph¹t vi ph¹m luËt giao th«ng, ph¹t vi ph¹m chÕ ®é ®¨ng ký kinh doanh, ph¹t vay nî qu¸ h¹n, ph¹t vi ph¹m chÕ ®é kÕ to¸n thèng kª, ph¹t vi ph¹m hμnh chÝnh vÒ thuÕ vμ c¸c kho¶n ph¹t kh¸c. - C¸c kho¶n chi kh«ng liªn quan ®Õn doanh thu vμ thu nhËp chÞu thuÕ nh−: chi vÒ ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n; chi ñng hé c¸c ®oμn thÓ, tæ chøc x· héi vμ ñng hé ®Þa ph−¬ng; chi tõ thiÖn vμ c¸c kho¶n chi kh¸c kh«ng liªn quan ®Õn doanh thu, thu nhËp chÞu thuÕ. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 19 - C¸c kho¶n chi do nguån kinh phÝ kh¸c ®μi thä: + Chi sù nghiÖp. + Chi èm ®au, thai s¶n. + Chi trî cÊp khã kh¨n th−êng xuyªn, khã kh¨n ®ét xuÊt. + C¸c kho¶n chi kh¸c do nguån kinh phÝ kh¸c ®μi thä. - Chi phÝ kh«ng hîp lý kh¸c. 1.2. Tæng quan vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 1.2.1. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh * Tμi kho¶n sö dông: - TK 8211 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh - TK 3334 – ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép * Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n 1) Hμng quý, khi x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m ph¶i nép theo quy ®Þnh cña LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, kÕ to¸n ph¶n ¸nh sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m ph¶i nép Nhμ n−íc vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh, ghi: Nî TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh Cã TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Khi nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμo NSNN, ghi: Nî TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Cã c¸c TK 111, 112, 2) Cuèi n¨m tμi chÝnh, c¨n cø vμo sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thùc tÕ ph¶i nép, kÕ to¸n ghi: + NÕu sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thùc tÕ ph¶i nép trong n¨m lín h¬n sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m ph¶i nép, kÕ to¸n ph¶n ¸nh bæ sung sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cßn ph¶i nép, ghi: Nî TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 20 Cã TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Khi nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμo NSNN, ghi: Nî TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Cã c¸c TK 111, 112, + NÕu sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thùc tÕ ph¶i nép trong n¨m nhá h¬n sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹m ph¶i nép, th× sè chªnh lÖch kÕ to¸n ghi gi¶m chi phÝ sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh, ghi: Nî TK 3334 – ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Cã TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh. 3) Tr−êng hîp ph¸t hiÖn sai sãt kh«ng träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc liªn quan ®Õn kho¶n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép cña c¸c n¨m tr−íc, doanh nghiÖp ®−îc h¹ch to¸n t¨ng (hoÆc gi¶m) sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép cña c¸c n¨m tr−íc vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh cña n¨m ph¸t hiÖn sai sãt. + Tr−êng hîp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh cña c¸c n¨m tr−íc ph¶i nép bæ sung do ph¸t hiÖn sai sãt kh«ng träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc ®−îc ghi t¨ng chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh cña n¨m hiÖn t¹i, ghi: Nî TK 8211 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh Cã TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Khi nép tiÒn, ghi: Nî TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Cã c¸c TK 111, 112 + Tr−êng hîp sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép ®−îc ghi gi¶m do ph¸t hiÖn sai sãt kh«ng träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc ®−îc ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh trong n¨m hiÖn t¹i, ghi: Nî TK 3334 - ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp Cã TK 8211 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh 4) Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n kÕt chuyÓn chi phÝ thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh, ghi: LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 21 + NÕu TK 8211 cã sè ph¸t sinh Nî lín h¬n sè ph¸t sinh Cã, th× sè chªnh lÖch ghi: Nî TK 911 – X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh Cã TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh. + NÕu TK 8211 cã sè ph¸t sinh Nî nhá h¬n sè ph¸t sinh Cã, th× sè chªnh lÖch ghi: Nî TK 8211– Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh Cã TK 911 – X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh. 1.2.2. KÕ to¸n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ vμ tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i trªn b¸o c¸o tμi chÝnh riªng cña doanh nghiÖp. 1.2.2.1. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vμ kÕ to¸n ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ * X¸c ®Þnh c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ: - Cuèi n¨m tμi chÝnh, khi lËp b¸o c¸o tμi chÝnh, kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh c¬ së tÝnh thuÕ cña tμi s¶n vμ c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ lμm c¨n cø x¸c ®Þnh c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ. - C¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ®−îc sö dông lμm c¨n cø x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ trong n¨m trªn b¸o c¸o tμi chÝnh riªng cña doanh nghiÖp ph¶i ®−îc ph¶n ¸nh vμo “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ” ph¸t sinh trong n¨m. - “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ” dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt tõng kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ph¸t sinh trong n¨m lμm c¬ së x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶. * X¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ - Cuèi n¨m, c¨n cø vμo sè chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ®· x¸c ®Þnh ®−îc vμ c¸c kho¶n ®iÒu chØnh trùc tiÕp t¨ng, gi¶m sè d− ®Çu n¨m cña Tμi kho¶n “Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi” (do ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n hoÆc ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc, kÕ to¸n lËp “B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶” lμm c¨n cø ghi nhËn vμ tr×nh bμy thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ trªn b¸o c¸o tμi chÝnh riªng. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 22 - “B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶” lμ b¶ng tæng hîp ®Ó x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc ghi nhËn trong n¨m vμ x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ gi¶m do hoμn nhËp c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ cña c¸c n¨m tr−íc. * Tμi kho¶n sö dông: - Tμi kho¶n 347 – “ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶” - Tμi kho¶n 8212 – “ Chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i” * Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n 1) Tr−êng hîp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch trong n¨m ®−îc ghi nhËn vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i: Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n c¨n cø “B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶” ®Ó ghi nhËn thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch trong n¨m vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i: - NÕu sè thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh trong n¨m lín h¬n sè thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc hoμn nhËp trong n¨m, ghi: Nî TK 8212 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i Cã TK 347 – ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶. - NÕu sè thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh trong n¨m nhá h¬n sè thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc hoμn nhËp trong n¨m, ghi: Nî TK 347 – ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¶i tr¶ Cã TK 8212 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i. 2) Tr−êng hîp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n hoÆc ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc: Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n c¨n cø “B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶” ®· ®−îc lËp lμm c¨n cø ghi nhËn hoÆc hoμn nhËp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch ®−îc ®iÒu chØnh vμo lîi nhuËn ch−a ph©n phèi cña c¸c n¨m tr−íc. - Tr−êng hîp ph¶i ®iÒu chØnh t¨ng thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶, ghi: LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 23 T¨ng sè d− Nî ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc (NÕu TK 4211 cã sè d− Nî), hoÆc Gi¶m sè d− Cã ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc (NÕu TK 4211 cã sè d− Cã) T¨ng sè d− Cã ®Çu n¨m TK 347 – ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶. - Tr−êng hîp ph¶i ®iÒu chØnh gi¶m thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶, ghi: Gi¶m sè d− Cã ®Çu n¨m TK 347 – ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ T¨ng sè d− Cã ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc (NÕu TK 4211 cã sè d− Cã), hoÆc Gi¶m sè d− Nî ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc (NÕu TK 4211 cã sè d− Nî) 1.2.2.2. Ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vμ kÕ to¸n Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i * X¸c ®Þnh c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ: - Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh c¬ së tÝnh thuÕ cña tμi s¶n vμ c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ lμm c¨n cø x¸c ®Þnh c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ. - C¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ®−îc sö dông lμm c¨n cø x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh trong n¨m trªn b¸o c¸o tμi chÝnh riªng (kh«ng bao gåm c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n ®Çu t− vμo c«ng ty con, c«ng ty liªn kÕt, c«ng ty liªn doanh vμ viÖc chuyÓn ®æi b¸o c¸o tμi chÝnh cña c¬ së ë n−íc ngoμi) ph¶i ®−îc ph¶n ¸nh vμo “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ” ph¸t sinh trong n¨m lμm c¬ së x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i nÕu doanh nghiÖp dù tÝnh lμ ch¾c ch¾n sÏ cã ®ñ lîi nhuËn tÝnh thuÕ thu nhËp trong t−¬ng lai ®Ó sö dông c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ®ã. - Tr−êng hîp doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng ch¾c ch¾n sÏ cã ®−îc lîi nhuËn tÝnh thuÕ trong t−¬ng lai, kÕ to¸n kh«ng ®−îc ghi nhËn tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i tÝnh trªn c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ph¸t sinh trong n¨m. Toμn bé c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ nμy ®−îc theo dâi riªng trªn “B¶ng theo LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 24 dâi chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ch−a sö dông” lμm c¨n cø x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i trong c¸c n¨m sau, khi doanh nghiÖp cã ®ñ lîi nhuËn chÞu thuÕ thu nhËp ®Ó thu håi tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i nμy. * X¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ vμ −u ®·i thuÕ ch−a sö dông – X¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ ch−a sö dông Cuèi n¨m tμi chÝnh, c¨n cø vμo sè lç ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc khÊu trõ vμo thu nhËp chÞu thuÕ c¸c n¨m tiÕp sau theo quy ®Þnh chuyÓn lç cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, kÕ to¸n x¸c ®Þnh vμ ghi nhËn tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i trong n¨m hiÖn hμnh, nÕu doanh nghiÖp dù tÝnh lμ ch¾c ch¾n sÏ cã ®ñ lîi nhuËn tÝnh thuÕ thu nhËp trong t−¬ng lai ®Ó sö dông c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ tõ c¸c n¨m tr−íc ®ã. Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i tÝnh trªn c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ ch−a sö dông trong n¨m tμi chÝnh hiÖn hμnh ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i tÝnh trªn c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ ch−a sö dông = Gi¸ trÞ ®−îc khÊu trõ vμo c¸c n¨m tiÕp sau cña c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ ch−a sö dông x ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh – X¸c ®Þnh gi¸ trÞ tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n −u ®·i thuÕ ch−a sö dông. Cuèi n¨m tμi chÝnh, c¨n cø c¸c kho¶n −u ®·i thuÕ theo luËt ®Þnh (nÕu cã) ch−a sö dông kÕ to¸n x¸c ®Þnh vμ ghi nhËn tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i trong n¨m hiÖn hμnh, nÕu doanh nghiÖp dù tÝnh ch¾c ch¾n cã ®ñ lîi nhuËn tÝnh thuÕ thu nhËp trong t−¬ng lai ®Ó sö dông c¸c kho¶n −u ®·i thuÕ ch−a sö dông tõ c¸c n¨m tr−íc ®ã. Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i tÝnh trªn c¸c kho¶n −u ®·i thuÕ ch−a sö dông trong n¨m tμi chÝnh hiÖn hμnh ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i tÝnh trªn c¸c Gi¸ trÞ ®−îc khÊu trõ cña c¸c kho¶n ThuÕ suÊt thuÕ thu nhËp LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 25 kho¶n −u ®·i thuÕ ch−a sö dông = −u ®·i thuÕ ch−a sö dông x doanh nghiÖp hiÖn hμnh * X¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh trong n¨m - Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n lËp “B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i” lμm c¨n cø ghi nhËn vμ tr×nh bμy tμi s¶n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i trªn b¸o c¸o tμi chÝnh. B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i lμ b¶ng tæng hîp ®Ó x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc ghi nhËn trong n¨m. * Tμi kho¶n sö dông: Tμi kho¶n 243 – “Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i” * Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n 1) Tr−êng hîp tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch ®−îc ghi nhËn vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i: Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n c¨n cø “B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i” ®· ®−îc lËp lμm c¨n cø ghi nhËn hoÆc hoμn nhËp tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch ®−îc ghi nhËn vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i: - NÕu tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh trong n¨m lín h¬n tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc hoμn nhËp trong n¨m, kÕ to¸n ghi nhËn bæ sung gi¸ trÞ tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i lμ sè chªnh lÖch gi÷a sè tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh lín h¬n sè ®−îc hoμn nhËp trong n¨m, nÕu ch¾c ch¾n r»ng trong t−¬ng lai doanh nghiÖp cã ®ñ lîi nhuËn tÝnh thuÕ ®Ó thu håi tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc ghi nhËn trong n¨m hiÖn t¹i, ghi: Nî TK 243 – Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i Cã TK 8212 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i. - NÕu tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh trong n¨m nhá h¬n tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc hoμn nhËp trong n¨m, kÕ to¸n ghi gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i lμ sè chªnh lÖch gi÷a sè tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh nhá h¬n sè ®−îc hoμn nhËp trong n¨m, ghi: Nî TK 8212 – Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i Cã TK 243 – Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 26 2) Tr−êng hîp tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông håi tè chÝnh s¸ch kÕ to¸n hoÆc ®iÒu chØnh håi tè sai sãt träng yÕu cña c¸c n¨m tr−íc: Cuèi n¨m tμi chÝnh, kÕ to¸n c¨n cø “B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i” ®· ®−îc lËp lμm c¨n cø ghi nhËn hoÆc hoμn nhËp tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch ®−îc ®iÒu chØnh vμo lîi nhuËn ch−a ph©n phèi cña c¸c n¨m tr−íc: - Tr−êng hîp ph¶i ®iÒu chØnh t¨ng tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi: T¨ng sè d− Nî ®Çu n¨m TK 243 – Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i T¨ng sè d− Cã ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc (NÕu TK 4211 cã sè d− Cã), hoÆc Gi¶m sè d− Nî ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc (NÕu TK 4211 cã sè d− Nî) - Tr−êng hîp ph¶i ®iÒu chØnh gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi: T¨ng sè d− Nî ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc (NÕu TK 4211 cã sè d− Nî), hoÆc Gi¶m sè d− Cã ®Çu n¨m TK 4211 - Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi n¨m tr−íc (NÕu TK 4211 cã sè d− Cã) Gi¶m sè d− Nî ®Çu n¨m TK 243 – Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i 1.2.3. Tr×nh bμy b¸o c¸o tμi chÝnh. 1.2.3.1. Tr×nh bμy trong B¶ng C©n ®èi kÕ to¸n * Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®−îc tr×nh bμy trong chØ tiªu “Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i” – M· sè 262 trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Sè liÖu ®Ó ghi vμo chØ tiªu nμy ®−îc c¨n cø vμo sè d− Nî Tμi kho¶n 243 “Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i”, trªn Sæ C¸i. * ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc tr×nh bμy trong chØ tiªu “ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶” – M· sè 335 trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 27 Sè liÖu ®Ó ghi vμo chØ tiªu nμy ®−îc c¨n cø vμo sè d− Cã Tμi kho¶n 347 – “ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶”, trªn Sæ C¸i. 1.2.3.2. Tr×nh bμy B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh Söa ®æi chØ tiªu “ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp” (M· sè 51) thμnh 2 chØ tiªu: “Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh – M· sè 51” vμ “Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i – M· sè 52” trong B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. (Phô lôc 05) * Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh – M· sè 51 ChØ tiªu nμy ph¶n ¸nh chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh ph¸t sinh trong n¨m b¸o c¸o. Sè liÖu ®Ó ghi vμo chØ tiªu nμy ®−îc c¨n cø vμo tæng sè ph¸t sinh bªn Cã Tμi kho¶n 8211 “Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh” ®èi øng víi bªn Nî TK 911 “X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh” trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt TK 8211, hoÆc c¨n cø vμo sè ph¸t sinh bªn Nî TK 8211 ®èi øng víi bªn Cã TK 911 trong kú b¸o c¸o trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt TK 8211, (tr−êng hîp nμy sè liÖu ®−îc ghi vμo chØ tiªu nμy b»ng sè ©m d−íi h×nh thøc ghi trong ngoÆc ®¬n (...)). * Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ChØ tiªu nμy ph¶n ¸nh chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i hoÆc thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t sinh trong n¨m b¸o c¸o. Sè liÖu ®Ó ghi vμo chØ tiªu nμy ®−îc c¨n cø vμo tæng sè ph¸t sinh bªn Cã Tμi kho¶n 8212 “Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i” ®èi øng víi bªn Nî TK 911 “X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh” trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt TK 8211, hoÆc c¨n cø vμo sè ph¸t sinh bªn Nî TK 8212 ®èi øng víi bªn Cã TK 911 trong kú b¸o c¸o, trªn sæ kÕ to¸n chi tiÕt TK 8212 (tr−êng hîp nμy sè liÖu ®−îc ghi vμo chØ tiªu nμy b»ng sè ©m d−íi h×nh thøc ghi trong ngoÆc ®¬n (...)). 1.2.3.3. Tr×nh bμy B¶n thuyÕt minh b¸o c¸o tμi chÝnh * Bæ sung môc 21 PhÇn V. cña B¶n thuyÕt minh b¸o c¸o tμi chÝnh: a- Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i: Cuèi n¨m §Çu n¨m LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 28 - Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i liªn quan ®Õn kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ   - Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i liªn quan ®Õn kho¶n lç tÝnh thuÕ ch−a sö dông   - Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i liªn quan ®Õn kho¶n −u ®·i tÝnh thuÕ ch−a sö dông   - Kho¶n hoμn nhËp tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ®· ®−îc ghi nhËn tõ c¸c n¨m tr−íc   Tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i   b- ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ - ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ - Kho¶n hoμn nhËp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®· ®−îc ghi nhËn tõ c¸c n¨m tr−íc - ThuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ * Bæ sung môc 31 PhÇn VI. cña B¶n thuyÕt minh b¸o c¸o tμi chÝnh: 31- Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh N¨m nay N¨m tr−íc - Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp tÝnh trªn thu nhËp chÞu thuÕ n¨m hiÖn hμnh   - §iÒu chØnh chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cña c¸c n¨m tr−íc vμo chi phÝ thuÕ thu nhËp hiÖn hμnh n¨m nay   - Tæng chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh   * Bæ sung môc 32 PhÇn VI. cña B¶n thuyÕt minh b¸o c¸o tμi chÝnh: 32- Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i N¨m nay N¨m tr−íc - Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t   LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 29 sinh tõ c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ph¶i chÞu thuÕ - Chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ viÖc hoμn nhËp tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i   - Thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ () () - Thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ vμ −u ®·i thuÕ ch−a sö dông () () - Thu nhËp thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ viÖc hoμn nhËp thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ () () - Tæng chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i   * Doanh nghiÖp ph¶i gi¶i tr×nh riªng rÏ c¸c th«ng tin sau trong B¶n thuyÕt minh b¸o c¸o tμi chÝnh. - Tæng sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn hμnh vμ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i liªn quan ®Õn c¸c kho¶n môc ®−îc ghi nhËn vμo vèn chñ së h÷u; - Gi¶i thÝch mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ (hoÆc thu nhËp) thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ lîi nhuËn kÕ to¸n theo mét hoÆc c¶ hai h×nh thøc sau: + §èi chiÕu b»ng sè gi÷a chi phÝ (hoÆc thu nhËp) thuÕ TNDN vμ tÝch sè cña lîi nhuËn kÕ to¸n nh©n (x) víi thuÕ suÊt ¸p dông; hoÆc + §èi chiÕu b»ng sè gi÷a thuÕ suÊt hiÖu qu¶ b×nh qu©n víi thuÕ suÊt ¸p dông. - Gi¸ trÞ (ngμy ®¸o h¹n, nÕu cã) cña c¸c chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ, lç tÝnh thuÕ ch−a sö dông vμ c¸c −u ®·i thuÕ ch−a sö dông mμ ch−a tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i nμo ®−îc ghi nhËn vμo B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n; LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 30 - Chªnh lÖch t¹m thêi, mçi lo¹i lç tÝnh thuÕ ch−a sö dông còng nh− c¸c −u ®·i thuÕ ch−a sö dông; - Gi¸ trÞ cña tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i vμ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc ghi nhËn trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña tõng n¨m sö dông; - Gi¸ trÞ thu nhËp hoÆc chi phÝ thuÕ TNDN ho·n l¹i ®−îc ghi nhËn vμo B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, nÕu ®iÒu nμy kh«ng ®−îc ph¶n ¸nh râ tõ c¸c thay ®æi cña c¸c gi¸ trÞ ®−îc ghi nhËn trong B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n; - Doanh nghiÖp ph¶i tr×nh bμy gi¸ trÞ cña tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i vμ b»ng chøng cho viÖc ghi nhËn, khi: + ViÖc sö dông tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i phô thuéc vμo lîi nhuËn tÝnh thuÕ trong t−¬ng lai v−ît qu¸ møc lîi nhuËn ph¸t sinh tõ viÖc hoμn nhËp c¸c chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ hiÖn t¹i; vμ + Doanh nghiÖp chÞu lç trong n¨m hiÖn hμnh hoÆc n¨m tr−íc do qui ®Þnh ph¸p lý vÒ thuÕ mμ tμi s¶n thuÕ ho·n l¹i cã liªn quan. Ch−¬ng II. Thùc tr¹ng vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp hiÖn nay t¹i viÖt nam. 2.1. Thùc tr¹ng vμ ®¸nh gi¸ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam hiÖn nay. 2.1.1. T×nh h×nh chung 2.1.1.1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp giai ®o¹n ®Õn tr−íc khi chuÈn mùc kÕ to¸n sè 17  KÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ban hμnh vμ mét sè v−íng m¾c. LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc Quèc héi kho¸ IX n−íc Céng hoμ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam th«ng qua ngμy 17/06/2003, b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngμy 01/01/2004 cïng mét lo¹t c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thùc hiÖn kÌm theo ®Ó ®iÒu chØnh thuÕ thu nhËp vμ thuÕ thu nhËp ë ViÖt Nam kh«ng ®−îc ghi nhËn lμ chi phÝ mμ ®−îc LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 31 coi lμ lîi nhuËn ®−îc chia. V× vËy,thuÕ thu nhËp ®−îc h¹ch to¸n nh− mét kho¶n ph¶i tr¶, chø kh«ng ph¶i lμ mét kho¶n “ph©n bæ thuÕ”. Theo c¸ch h¹ch to¸n thuÕ ph¶i tr¶, doanh nghiÖp ph¶i më trong hÖ thèng tμi kho¶n cña m×nh tμi kho¶n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®Ó h¹ch to¸n thuÕ ph¶i tr¶ (Tμi kho¶n 3334) vμ c¸ch h¹ch to¸n theo th«ng t− sè 100/1998/11-BTC ngμy 15/07/1998 nh− sau: Nî Tμi kho¶n Lîi nhuËn ch−a ph©n phèi (TK 421) Cã Tμi kho¶n ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (TK 3334) Theo ph−¬ng ph¸p thuÕ ph¶i tr¶, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i tr¶ chØ bao gåm chi phÝ thuÕ trong kú mμ kh«ng bao chi phÝ thuÕ gi÷ l¹i. Kho¶n thuÕ ph¶i tr¶ ®−îc tÝnh dùa trªn lîi nhuËn trªn sæ s¸ch kÕ to¸n sau khi ®· ®−îc ®iÒu chØnh theo quy ®Þnh cña thuÕ vμ kÕ to¸n. Tõ n¨m 2001 trë vÒ tr−íc lîi nhuËn cña doanh nghiÖp chØ ®−îc tr×nh bμy trong b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh trong ®ã thu nhËp chÞu thuÕ gÇn nh− b»ng lîi nhuËn tr−íc thuÕ x thuÕ suÊt. Tuy nhiªn, tõ sau n¨m 2001 ®Õn tr−íc khi chuÈn mùc kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®−îc ban hμnh, chØ tiªu lîi nhuËn ®−îc c¸c doanh nghiÖp tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh vμ tr×nh bμy trªn b¸o c¸o thuÕ vμ b¸o c¸o tμi chÝnh. - Lîi nhuËn tr×nh bμy trªn b¸o c¸o tμi chÝnh: ChØ tiªu lîi nhuËn ®−îc tr×nh bμy trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh (MÉu sè B02-DN ban hμnh theo quyÕt ®Þnh sè 167/2000/Q§-BTC Ngμy 25/10/2000 vμ söa ®æi bæ sung theo th«ng t− sè 89/2002/TT-BTC ngμy 09/10/2002 cña Bé tμi chÝnh), riªng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vμ nhá th× b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh ®−îc tr×nh bμy theo mÉu sè B02-DNN (Ban hμnh theo quyÕt ®Þnh sè 144/2001/Q§-BTC ngμy 21/12/2001 cña Bé tμi chÝnh. + Theo mÉu sè B02-DN th× chØ tiªu lîi nhuËn ®−îc tÝnh to¸n vμ tr×nh bμy nhuËn tr−íc thuÕ ë dßng 12 chØ tiªu “tæng lîi nhuËn tr−íc thuÕ”. Nh×n chung chØ tiªu nμy ®−îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh (trong ®ã doanh thu vμ chi phÝ cña ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc ghi nhËn theo c¸c nguyªn t¾c cña kÕ to¸n) céng cho lîi nhuËn kh¸c (thu nhËp kh¸c vμ chi phÝ kh¸c ®−îc tÝnh theo c¸c nguyªn t¾c cña kÕ to¸n). Nh− vËy chØ tiªu lîi nhuËn ®−îc tr×nh bμy trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 32 kinh doanh theo mÉu B02-DN lμ lîi nhuËn ®−îc x¸c lËp theo c¸ch tÝnh cña kÕ to¸n hay nãi kh¸c ®i ®ã lμ lîi nhuËn kÕ to¸n. (Phô lôc 01) + Theo mÉu B02-DNN th× lîi nhuËn ®−îc tr×nh bμy trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh bao gåm c¶ lîi nhuËn kÕ to¸n lÉn lîi nhuËn chÞu thuÕ. Trong ®ã tæng lîi nhuËn chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp ®−îc tÝnh to¸n dùa trªn tæng lîi nhuËn kÕ to¸n sau khi ®iÒu chØnh t¨ng hoÆc gi¶m lîi nhuËn theo quy ®Þnh. (Phô lôc 02) - Lîi nhuËn tr×nh bμy trªn b¸o c¸o thuÕ : + QuyÕt to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, mÉu sè 04/TNDN Tæng côc thuÕ ban hμnh theo th«ng t− sè 128/2004/TT-BTC ngμy 27/12/2004. Trong b¸o c¸o nμy, chØ tiªu lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®−îc tr×nh bμy ë dßng 6, chØ tiªu “tæng thu nhËp chÞu thuÕ”. (Phô lôc 03) + Tê khai chi tiÕt doanh thu, chi phÝ, thu nhËp mÉu sè 2b Tæng côc thuÕ ban hμnh theo th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngμy 12/12/2003 . Trong b¸o c¸o nμy, chØ tiªu lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®−îc tr×nh bμy ë dßng 7, chØ tiªu “tæng thu nhËp chÞu thuÕ”. (Phô lôc 04) ChØ tiªu lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®−îc tr×nh bμy trªn c¸c b¸o c¸o thuÕ trªn ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së doanh thu, thu nhËp (theo c¸ch tÝnh cña thuÕ) trõ cho chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh hîp lý (theo c¸ch tÝnh cña thuÕ) hay nãi kh¸c ®i, ®ã lμ chØ tiªu lîi nhuËn ®−îc tÝnh to¸n hoμn toμn theo c¸c quy ®Þnh cña thuÕ. 2.1.1.2. Mét sè v−íng m¾c Cã thÓ nãi r»ng, Qua viÖc ph©n tÝch ë trªn chóng ta ®· cã sù nh×n nhËn sù kh¸c nhau gi÷a lîi nhuËn kÕ to¸n vμ lîi nhuËn chÞu thuÕ vμ ®· ®−a ra c¸ch xö lý vÒ thuÕ thu nhËp hîp lý h¬n. Tuy nhiªn vÉn cã mét sè v−íng m¾c nh− sau: - VÒ mÆt kü thuËt: V× cã sù kh¸c nhau gi÷a lîi nhuËn kÕ to¸n vμ lîi nhuËn chÞu thuÕ nªn c¸c doanh nghiÖp th−êng h¹ch to¸n ®èi phã víi c¬ quan thuÕ trong sæ s¸ch kÕ to¸n cña m×nh ®Ó lμm thÕ nμo ®ã hai kho¶n lμ nh− nhau trªn b¸o c¸o tμi chÝnh còng nh− trªn b¸o thuÕ. V× vËy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng theo dâi ngo¹i sæ c¸c kho¶n doanh thu vμ chi phÝ mμ thuÕ coi lμ kh«ng hîp lý. - VÒ mÆt kÕ to¸n: ch−a ph¶n ¸nh ®óng lîi nhuËn sau thuÕ d−íi gãc ®é nhμ kinh doanh vμ t×nh h×nh tμi chÝnh doanh nghiÖp. LuËn v¨n th¹c sü kin._. 50 - “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ gi¶m do hoμn nhËp ” dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt tõng kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ph¸t sinh gi¶m do hoμn nhËp trong n¨m lμm c¬ së x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶. - C¨n cø vμo sè chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ gi¶m do hoμn nhËp c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ cña c¸c n¨m tr−íc ®Ó lËp “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ gi¶m do hoμn nhËp”. - §èi víi biÓu sè 02: B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ®−îc t¸ch thμnh 2 biÓu mÉu: LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 51 BiÓu sè 02A B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh vμ hoμn nhËp tõ c¸c giao dÞch N¨m.... Chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ trong n¨m Ph¸t sinh Chªnh lÖch DiÔn gi¶i T¨ng Gi¶m T¨ng Gi¶m ThuÕ suÊt (TS) (%) Ghi t¨ng thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶, ghi t¨ng chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i Ghi gi¶m thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶, ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i 1 2 3 4 5 6 7 Céng A C A- C C - A (A-C) x TS (C-A) xTS * C¨n cø ®Ó lËp “B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh vμ hoμn nhËp tõ c¸c giao dÞch” lμ biÓu sè 01A vμ biÓu sè 01B. * C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 1 – “Chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ trong n¨m/ t¨ng” lμ cét 3 trong biÓu sè 01A. * C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 2 – “Chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ trong n¨m/ gi¶m” lμ cét 3 trong biÓu sè 01B. * Cét 3 vμ cét 4 “Chªnh lÖch t¨ng”, “Chªnh lÖch gi¶m” lμ sè chªnh lÖch gi÷a cét 1 vμ 2. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 52 * Cét 6 = Cét 3 x Cét 5, lμm c¬ së ghi t¨ng chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i vμ ghi t¨ng thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶. * Cét 7 = Cét 4 x Cét 5, lμm c¬ së ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i vμ ghi gi¶m thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶. C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 6, ghi: Nî TK 8212 (A – C) x TS Cã TK 347 (A – C) x TS C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 7, ghi: Nî TK 347 (C – A) x TS Cã TK 8212 (C – A) x TS BiÓu sè 02B B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ c¸c n¨m tr−íc. N¨m.... Chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ trong n¨m Ph¸t sinh Chªnh lÖch DiÔn gi¶i T¨ng Gi¶m T¨ng Gi¶m ThuÕ suÊt (TS) (%) Ghi t¨ng thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶, ghi gi¶m nguån vèn chñ së h÷u Ghi gi¶m thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶, ghi t¨ng nguån vèn chñ së h÷u 1 2 3 4 5 6 7 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 53 Céng B D B - D D - B (B-D) x TS (D-B) x TS * C¨n cø ®Ó lËp “B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ c¸c n¨m tr−íc”.“B¶ng x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶ ph¸t sinh vμ hoμn nhËp tõ c¸c giao dÞch” lμ biÓu sè 01A vμ biÓu sè 01B. * C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 1 – “Chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ trong n¨m/ t¨ng” lμ cét 4 trong biÓu sè 01A. * C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 2 – “Chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ trong n¨m/ gi¶m” lμ cét 4 trong biÓu sè 01B. * Cét 3 vμ cét 4 “Chªnh lÖch t¨ng”, “Chªnh lÖch gi¶m” lμ sè chªnh lÖch gi÷a cét 1 vμ 2. * Cét 6 = Cét 3 x Cét 5, lμm c¬ së ghi t¨ng thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶, ghi gi¶m nguån vèn chñ së h÷u. * Cét 7 = Cét 4 x Cét 5, lμm c¬ së ghi gi¶m thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¶i tr¶, ghi t¨ng nguån vèn chñ së h÷u. C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 6, ghi: Nî TK 4211 (B – D) x TS Cã TK 347 (B – D) x TS C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 7, ghi: Nî TK 347 (D – B) x TS Cã TK 4211 (D – B) x TS - §èi víi biÓu sè 03: B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ®−îc t¸ch thμnh 2 biÓu mÉu: BiÓu sè 3A B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ t¨ng do ph¸t sinh LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 54 N¨m............ STT DiÔn gi¶i Ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch trong n¨m hiÖn hμnh Ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ c¸c n¨m tr−íc 1 2 3 4 1 Ph¸t sinh tõ... 2 Ph¸t sinh tõ... ... Tæng céng E F - “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ t¨ng do ph¸t sinh” dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt tõng kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ph¸t sinh t¨ng trong n¨m lμm c¬ së x¸c ®Þnh vμ ph¶n ¸nh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i. - C¨n cø vμo sè chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ t¨ng do ph¸t sinh c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ph¸t sinh t¨ng trong n¨m ®Ó lËp “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ t¨ng do ph¸t sinh”. BiÓu sè 3B B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m do hoμn nhËp N¨m............ STT DiÔn gi¶i Hoμn nhËp tõ c¸c giao dÞch trong n¨m hiÖn hμnh Hoμn nhËp do ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ c¸c n¨m tr−íc 1 2 3 4 1 Hoμn nhËp do... 2 Hoμn nhËp do... ... LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 55 Tæng céng G H - “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m do hoμn nhËp” dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi tiÕt tõng kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m do hoμn nhËp cña c¸c n¨m tr−íc lμm c¬ së x¸c ®Þnh vμ ph¶n ¸nh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i. - C¨n cø vμo sè chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m do hoμn nhËp c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ cña c¸c n¨m tr−íc ®Ó lËp “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m do hoμn nhËp”. - Gi÷ nguyªn biÓu sè 04: B¶ng theo dâi chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ch−a sö dông. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 56 BiÓu sè 04 B¶ng theo dâi chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ch−a sö dông N¨m....... Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ch−a sö dông STT DiÔn gi¶i Ph¸t sinh tõ c¸c giao dÞch trong n¨m Ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ c¸c n¨m tr−íc 1 Ph¸t sinh tõ... 2 Ph¸t sinh tõ... 3 Ph¸t sinh tõ... ..... Céng - Tr−êng hîp doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng ch¾c ch¾n sÏ cã ®−îc lîi nhuËn tÝnh thuÕ trong t−¬ng lai, kÕ to¸n kh«ng ®−îc ghi nhËn tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i tÝnh trªn c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ph¸t sinh trong n¨m. Toμn bé c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ nμy ®−îc theo dâi riªng trªn “B¶ng theo dâi chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ch−a sö dông” (BiÓu sè 04) lμm c¨n cø x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i trong c¸c n¨m sau, khi doanh nghiÖp cã ®ñ lîi nhuËn chÞu thuÕ thu nhËp ®Ó thu håi tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i nμy. - §èi víi biÓu sè 05: B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ ®−îc t¸ch thμnh 3 biÓu mÉu: LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 57 BiÓu sè 05A B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh vμ hoμn nhËp tõ c¸c giao dÞch. N¨m.... Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ trong n¨m Ph¸t sinh Chªnh lÖch DiÔn gi¶i T¨ng Gi¶m T¨ng Gi¶m ThuÕ suÊt ((TS) (%) Ghi t¨ng tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i Ghi gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi t¨ng chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i 1 2 3 4 5 6 7 Céng E G E - G G - E (E  G) x TS (G  E) x TS * C¨n cø ®Ó lËp “B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh vμ hoμn nhËp tõ c¸c giao dÞch” lμ “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ t¨ng do ph¸t sinh” (BiÓu sè 03A) vμ “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m do hoμn nhËp” (BiÓu sè 03B), * C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 1 – “Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ trong n¨m t¨ng” lμ cét 3 trong biÓu sè 03A; * C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 2 – “Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ trong n¨m gi¶m” lμ cét 3 trong biÓu sè 3B; * Cét 3 vμ cét 4 “Chªnh lÖch t¨ng”, “Chªnh lÖch gi¶m” lμ sè chªnh lÖch gi÷a cét 1 vμ 2. * Cét 6 = Cét 3 x Cét 5 lμm c¬ së ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i trong n¨m, ghi t¨ng tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i. * Cét 7 = Cét 4 x Cét 5 lμm c¬ së ghi t¨ng chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i, ghi gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i. C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 6, ghi: Nî TK 243 (E – G) x TS Cã TK 8212 (E – G) x TS C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 7, ghi: LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 58 Nî TK 8212 (G – E) x TS Cã TK 243 (G – E) x TS BiÓu sè 5B B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ c¸c n¨m tr−íc. N¨m.... Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ trong n¨m Ph¸t sinh Chªnh lÖch DiÔn gi¶i T¨ng Gi¶m T¨ng Gi¶m ThuÕ suÊt ((TS) (%) Ghi t¨ng tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi t¨ng nguån vèn chñ së h÷u Ghi gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi gi¶m nguån vèn chñ së h÷u 1 2 3 4 5 6 7 Céng F H F - H H- F (F  H) x TS (H  F) x TS * C¨n cø ®Ó lËp “B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i ph¸t sinh tõ viÖc ¸p dông håi tè thay ®æi chÝnh s¸ch kÕ to¸n vμ ®iÒu chØnh håi tè c¸c sai sãt ph¸t sinh tõ c¸c n¨m tr−íc” lμ “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ t¨ng do ph¸t sinh” (BiÓu sè 03A) vμ “B¶ng x¸c ®Þnh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ gi¶m do hoμn nhËp” (BiÓu sè 03B); * C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 1 – “Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ trong n¨m t¨ng” lμ cét 4 trong biÓu sè 03A; * C¨n cø ®Ó ghi vμo cét 2 – “Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ trong n¨m gi¶m” lμ cét 4 trong biÓu sè 3B; * Cét 3 vμ cét 4 “Chªnh lÖch t¨ng”, “Chªnh lÖch gi¶m” lμ sè chªnh lÖch gi÷a cét 1 vμ 2. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 59 * Cét 6 = Cét 3 x Cét 5 lμm c¬ së ghi t¨ng nguån vèn chñ së h÷u, ghi t¨ng tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i. * Cét 7 = Cét 4 x Cét 5 lμm c¬ së ghi gi¶m nguån vèn chñ së h÷u, ghi gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i. C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 6, ghi: Nî TK 243 (F – H) x TS Cã TK 4211 (F – H) x TS C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 7, ghi: Nî TK 8212 (H – F) x TS Cã TK 243 (H – F) x TS BiÓu sè 05 C B¶ng x¸c ®Þnh tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i tõ c¸c kho¶n lç tÝnh thuÕ vμ c¸c kho¶n −u ®·i thuÕ N¨m.... Chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ trong n¨m Ph¸t sinh Chªnh lÖch DiÔn gi¶i T¨ng Gi¶m T¨ng Gi¶m ThuÕ suÊt (TS) (%) Ghi t¨ng tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i Ghi gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i, ghi t¨ng chi phÝ thuÕ thu nhËp ho·n l¹i 1 2 3 4 5 6 7 Céng M N M- N N-M (M-N) x TS (N M) x TS * Cét 1 ®−îc lËp c¨n cø vμo sè lç ph¸t sinh trong n¨m nay hoÆc c¸c n¨m tr−íc ®−îc khÊu trõ vμo thu nhËp chÞu thuÕ trong n¨m sau (theo quy ®Þnh chuyÓn lç tÝnh thuÕ cña LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (tr−êng hîp ®−îc chuyÓn lç) vμ gi¸ trÞ −u ®·i thuÕ ch−a sö dông trong n¨m nay ®−îc khÊu trõ vμo thu nhËp chÞu thuÕ trong n¨m sau. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 60 * Cét 2 ®−îc lËp c¨n cø vμo sè lç tÝnh thuÕ cña n¨m tr−íc ®· ®−îc khÊu trõ vμo thu nhËp chÞu thuÕ n¨m nay vμ gi¸ trÞ −u ®·i thuÕ cña n¨m tr−íc ®· ®−îc khÊu trõ vμo thu nhËp chÞu thuÕ n¨m nay. * Cét 3 vμ cét 4 “Chªnh lÖch t¨ng”, “Chªnh lÖch gi¶m” lμ sè chªnh lÖch gi÷a cét 1 vμ 2. * Cét 6 = Cét 3 x Cét 5 lμm c¬ së ghi gi¶m chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i trong n¨m, ghi t¨ng tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i. * Cét 7 = Cét 4 x Cét 5 lμm c¬ së ghi t¨ng chi phÝ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ho·n l¹i, ghi gi¶m tμi s¶n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i. C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 6, ghi: Nî TK 243 (M – N) x TS Cã TK 8212 (M – N) x TS C¨n cø vμo sè liÖu dßng céng Cét 7, ghi: Nî TK 8212 (N – M) x TS Cã TK 243 (N – M) x TS 3.2.1.4. VÒ ¸p dông kÕ to¸n thuÕ thu nhËp ho·n l¹i: ChuÈn mùc kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®· gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng v−íng m¾c vÒ h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn ®−îc nh÷ng quy ®Þnh h¹ch to¸n nμy, ®ßi hái nh÷ng ng−êi lμm c«ng t¸c kÕ to¸n ph¶i cã mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh. ThÕ nh−ng ®éi ngò kÕ to¸n cña chóng ta hiÖn nay, ®Æc biÖt lμ kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp võa vμ nhá ch−a ®−îc ®μo t¹o bμi b¶n, tr×nh ®é kÕ to¸n ch−a cao còng nh− am hiÓu luËt thuÕ ch−a t−êng tËn. §iÒu nμy g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n khi vËn dông h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vμ nhá c¸c kho¶n chªnh lÖch t¹m thêi ph¸t sinh kh«ng ®¸ng kÓ. V× vËy, theo c¸c doanh nghiÖp võa vμ nhá kh«ng nªn b¾t buéc ¸p dông kÕ to¸n thuÕ ho·n l¹i (nh− theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t t¹i phô lôc sè 06 cã 87% doanh nghiÖp ®Ò nghÞ kh«ng b¾t buéc ¸p dông), nªn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp nμy ¸p dông vμ chØ khi doanh nghiÖp cã ®¨ng ký th× míi ¸p dông h¹ch to¸n. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 61 3.2.2. Gi¶i ph¸p hoμn thiÖn c¸c quy ®Þnh liªn quan ®Õn luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. ViÖc x¸c ®Þnh doanh thu còng nh− thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu vμ quy ®Þnh vÒ tÝnh hîp lý cña chi phÝ trong luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã ¶nh lín ®Õn qu¸ tr×nh kinh doanh cña ®¬n vÞ v× nã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn sè thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép, ¶nh h−ëng ®Õn lîi Ých vμ kh¶ n¨ng t¸i s¶n xuÊt më réng cña doanh nghiÖp. V× vËy, khi nh÷ng quy ®Þnh cña luËt thuÕ kh«ng hîp lý, nghÜa lμ nh÷ng kho¶n chi phÝ thùc tÕ doanh nghiÖp ph¸t sinh vμ cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra doanh thu vμ thu nhËp cña doanh nghiÖp nh−ng luËt thuÕ kh«ng coi lμ chi phÝ hîp lý hoÆc quy ®Þnh møc kh«ng chÕ thÊp sÏ lμm cho doanh nghiÖp cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc nh− t×m c¸ch “biÕn ®æi” nh÷ng kho¶n thuÕ kh«ng xem lμ chi phÝ b»ng nh÷ng nhiÒu c¸ch nh− t¹o phÝ khèng, che dÊu doanh thu nh»m ®èi phã l¹i c¬ quan thuÕ khi kiÓm tra quyÕt to¸n. §iÒu nμy lμm cho th«ng tin tμi chÝnh trªn b¸o c¸o tμi chÝnh cña doanh nghiÖp sÏ kh«ng trung thùc vμ hîp lý vμ t¹o cho c¸c doanh nghiÖp cã thãi quen gian lËn mμ nhiÒu khi c¬ quan thuÕ ®· kh«ng ph¸t hiÖn ®−îc hay ph¸t hiÖn nh−ng kh«ng cã b»ng chøng x¸c minh. MÆt kh¸c, chÝnh s¸ch thuÕ kh«ng æn ®Þnh l©u dμi vμ ®ång bé, thèng nhÊt víi c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n sÏ ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh h¹ch to¸n cña c¸c doanh nghiÖp, v c¸c doanh nghiÖp sÏ kh«ng an t©m ho¹t ®éng ¶an xuÊt kinh doanh cña m×nh. V× vËy, nhằm n©ng cao vai trß cña th«ng tin kÕ to¸n, coi kÕ to¸n lμ c¨n cø ®Ó ng−êi sö dông th«ng tin ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, lμ c«ng cô ph¶n ¸nh vμ kiÓm tra sù tu©n thñ c¸c quy ®Þnh luËt thuÕ, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ an t©m ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña minh, luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®−îc hoμn thiÖn h¬n, c¸c gi¶i ph¸p chung lμ: - C¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i mang tÝnh æn ®Þnh l©u dμi; - C¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vμ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n chung ®−îc thõa nhËn ph¶i ®ång bé víi nhau; - C¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ nhÊt lμ c¸c quy ®Þnh vÒ tÝnh hîp lý cña c¸c kho¶n chi phÝ ph¶i phï hîp víi thùc tÕ ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tù gi¸c thùc hiÖn. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 62 3.2.2.1. LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cÇn quy ®Þnh râ vÒ ®iÒu kiÖn ®Ó kho¶n chi phÝ lμ chÝ phÝ hîp lý khi tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ. C¸c kho¶n chi phÝ hîp lý ®−îc quy ®Þnh trong th«ng t− sè 128/2003/TT- BTC ngμy 22/12/2003. Tuy nhiªn, c¸c quy ®Þnh chØ mang tÝnh liÖt kª nh÷ng kho¶n chi phÝ ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý nh−ng ®· kh«ng quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó mét kho¶n chi phÝ ®−îc xem lμ chi phÝ hîp lý. ThÕ nh−ng, trong thùc tÕ, c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh t¹i c¸c doanh nghiÖp ®a d¹ng vμ phong phó. §iÒu nμy, lμm cho nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh kh«ng n»m trong kho¶n môc chi phÝ hîp lý vμ còng kh«ng n»m trong kho¶n môc chi phÝ kh«ng hîp lý sÏ g©y ra nhiÒu khã kh¨n khi doanh nghiÖp h¹ch to¸n vμ g©y nhiÒu tranh c·i khi khai b¸o thuÕ vμ quyÕt to¸n thuÕ. Trong nh÷ng tr−êng hîp nμy viÖc cho phÐp kho¶n chi phÝ ®−îc khÊu trõ hay kh«ng ®−îc khÊu trõ phô thuéc vμo t©m lý cña c¸n bé thuÕ khi xuèng quyÕt to¸n thuÕ. V× vËy, theo chóng t«i ®Ó kh¾c phôc ®−îc viÖc quy ®Þnh c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý vμ kh«ng hîp lý kh«ng thÓ bao qu¸t tÊt c¶ c¸c tr−êng hîp ph¸t sinh ®a d¹ng vμ phong phó t¹i ®¬n vÞ LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã quy ®Þnh râ rμng c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ghi nhËn mét kho¶n chi phÝ lμ hîp lý ®−îc trõ khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. Ch¼ng h¹n nh− ë c¸c n−íc trªn thÕ giíi, vÒ nguyªn t¾c chi phÝ ®−îc xem lμ chi phÝ hîp lý khi tho¶ m·n ®ång thêi 3 ®iÒu kiÖn: lμ chi phÝ chi ra ë mét møc ®é hîp lý, chi phÝ ®ã ph¶i t¹o ra thu nhËp vμ doanh thu trong kú, cã chøng tõ ho¸ ®¬n hîp ph¸p. 3.2.2.2. CÇn quy ®Þnh phï hîp h¬n ®èi víi c¸c kho¶n chi phÝ hiÖn nay theo luËt lμ chi phÝ hîp lý vμ doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ. ¾ Về doanh thu để tÝnh thu nhập chịu thuế: Bộ Ti chÝnh cần cã văn bản hướng dẫn việc x¸c định doanh thu để tÝnh thu nhập chịu thuế của Ngnh thuế. Căn cứ để x¸c định doanh thu tÝnh thu nhập chịu thuế của Ngnh thuế nªn quy định thống nhất với c¸c điều kiện để x¸c định doanh thu đã được quy định trong chuẩn mực kế to¸n sè 14. Theo quy ®Þnh cña chuÈn mùc kÕ to¸n sè 15 – Hîp ®ång x©y dùng : doanh thu vμ chi phÝ cña hîp ®ång x©y dùng ®−îc h¹ch to¸n vμ ghi nhËn theo hai tr−êng hîp sau : - Tr−êng hîp 1 : hîp ®ång x©y dùng quy ®Þnh nhμ thÇu ®−îc thanh to¸n theo tiÕn ®é kÕ ho¹ch : Khi kÕt qu¶ hîp ®ång x©y dùng ®−îc −íc tÝnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy th× doanh thu vμ chi phÝ liªn quan ®Õn hîp ®ång ®−îc ghi nhËn t−¬ng øng víi LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 63 phÇn c«ng viÖc ®· hoμn thμnh do nhμ thÇu tù x¸c ®Þnh vμo ngμy lËp b¸o c¸o tμi chÝnh mμ kh«ng phô thuéc vμo ho¸ ®¬n thanh to¸n theo tiÕn ®é kÕ ho¹ch ®· lËp hay ch−a vμ sè tiÒn ghi trªn ho¸ ®¬n lμ bao nhiªu. - Tr−êng hîp 2 : hîp ®ång x©y dùng quy ®Þnh nhμ thÇu ®−îc thanh to¸n theo gi¸ trÞ khèi l−îng thùc hiÖn : kÕt qu¶ thùc hiÖn hîp ®ång x©y dùng ®−îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy vμ ®−îc x¸c nhËn th× doanh thu vμ chi phÝ liªn quan ®Õn hîp ®ång x©y dùng ®−îc ghi nhËn t−¬ng øng víi phÇn c«ng viÖc ®· hoμn thμnh ®−îc kh¸ch hμng x¸c nhËn trong kú ®−îc ph¶n ¸nh trªn ho¸ ®¬n ®· lËp. Trong hai tr−êng hîp trªn, viÖc ghi nhËn doanh thu trong tr−êng hîp 2 theo kÕ to¸n vμ theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lμ phï hîp víi nhau. ThÕ nh−ng trong tr−êng hîp 1 vÊn ®Ò ®Æt ra lμ ho¸ ®¬n theo tiÕn ®é kÕ ho¹ch lμ lo¹i nμo ? ho¸ ®¬n GTGT hay phiÕu thu tiÒn. NÕu khi thu tiÒn mμ ph¸t hμnh ho¸ ®¬n GTGT th× theo quy ®Þnh hiÖn hμnh vÒ thuÕ, doanh nghiÖp ph¶i kª khai doanh thu vμ nép thuÕ GTGT. Nh− vËy, sÏ cã sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ gi÷a doanh thu ghi nhËn theo kÕ to¸n vμ doanh thu ghi nhËn theo luËt thuÕ, mÆt kh¸c c¸c chñ ®Çu t− còng kh«ng muèn mét c«ng tr×nh l¹i cã nhiÒu ho¸ ®¬n. NÕu thu tiÒn theo tiÕn ®é kÕ ho¹ch, doanh nghiÖp chØ ph¸t hμnh phiÕu thu, doanh nghiÖp cã thÓ x¸c ®Þnh doanh thu vμ chi phÝ theo phÇn c«ng viÖc ®· hoμn thμnh. Vμ v× lμ doanh thu −íc tÝnh nªn doanh nghiÖp cã thÓ kh«ng ph¶i ph¸t hμnh ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng ngo¹i trõ tr−êng hîp chñ ®Çu t− yªu cÇu. Nh− vËy nÕu kh«ng viÕt ho¸ ®¬n th× theo kÕ to¸n vÉn ghi nhËn doanh thu nh−ng theo quy ®Þnh cña thuÕ lμ kh«ng cã c¨n cø ®Ó ghi nhËn doanh thu. §iÒu nμy sÏ cã sù chªnh lÖch gi÷a doanh thu ghi nhËn theo kÕ to¸n vμ ghi nhËn theo luËt thuÕ. V× vËy, theo chóng t«i Bé tμi chÝnh nªn cã quy ®Þnh thèng nhÊt viÖc ghi nhËn doanh thu tho quy ®Þnh cña luËt thuÕ vμ theo nguyªn t¾c kÕ to¸n. §Ó tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¶ bªn doanh nghiÖp nhËn thÇu vμ bªn chñ ®Çu t− h¹ch to¸n ®−îc dÔ dμng, thuËn tiÖn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. ¾ VÒ c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý ®−îc khÊu trõ khi tÝnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp : LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 64 - §èi víi chi phÝ qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, khuyÕn m¹i, tiÕp t©n, kh¸nh tiÕt, chi phÝ giao dÞch, ®èi ngo¹i, chi hoa hång m«i giíi, chi phÝ héi nghÞ vμ c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c chi theo sè thùc chi nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 10% tæng sè c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý tõ kho¶n 1 ®Õn kho¶n 10 theo môc IV PhÇn B th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngμy 22/12/2003. §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh th−¬ng nghiÖp chi phÝ hîp lý ®Ó x¸c ®Þnh møc khèng chÕ kh«ng bao gåm gi¸ vèn cña hμng ho¸ b¸n ra. §iÒu nμy lμ ch−a phï hîp víi t×nh h×nh kinh doanh hiÖn nay, bëi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng canh tranh gay g¾t, c¸c kho¶n chi phÝ nμy gãp phÇn quan träng thóc ®Èy tiªu thô s¶n phÈm, më réng thÞ tr−êng. NhÊt lμ giai ®o¹n ®Çu khi doanh nghiÖp míi ®i vμo ho¹t ®éng hoÆc ®èi víi mét sè ngμnh nhÒ kinh doanh ®ßi hái c¸c kho¶n chi phÝ nμy ph¶i cao h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. V× vËy, theo chóng t«i kh«ng khèng chÕ tèi ®a c¸c kho¶n chi phÝ nμy, toμn bé c¸c kho¶n chi phÝ nμy ®Òu coi lμ chi phÝ hîp lý nÕu chóng cã ®Çy ®ñ chøng tõ hîp lý, hîp lÖ. - §èi víi chi phÝ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng : + C¸c kho¶n kh«ng ®−îc tÝnh vμo chi phÝ lμ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng do c¬ së kinh doanh kh«ng thùc hiÖn ®óng chÕ ®é hîp ®ång lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng, trõ tr−êng hîp thuª m−ín lao ®éng theo vô viÖc. §iÒu nμy sÏ g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp thuª m−ín lao ®éng theo thêi vô vμ kh«ng dù to¸n tr−íc ®−îc v× nã phô thuéc vμo rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan nh− trong + C¸c kho¶n kh«ng ®−îc tÝnh vμo chi phÝ lμ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng cña chñ doanh nghiÖp t− nh©n, thμnh viªn hîp danh cña c«ng ty hîp danh, chñ hé c¸ thÓ, c¸ nh©n kinh doanh. Thï lao tr¶ cho c¸c s¸ng lËp viªn, thμnh viªn cña héi ®ång qu¶n trÞ cña c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn kh«ng trùc tiÕp tham gia ®iÒu hμnh s¶n xuÊt, kinh doanh hμng ho¸, dÞch vô. Cã thÓ nãi r»ng, tiÒn l−¬ng tiÒn c«ng trong c¶ hai tr−êng hîp trªn ®Òu lμ kho¶n thï lao ph¶i tr¶ cho søc lao ®éng mμ ng−êi chñ së h÷u më ra ®iÒu hμnh, qu¶n lý doanh nghiÖp vμ nã t¹o ra doanh thu, thu nhËp cho doanh nghiÖp vμ nÕu hä kh«ng lμm th× doanh nghiÖp còng ph¶i thuª m−ín ng−êi kh¸c lμm thay hä vμ tÊt nhiªn lμ còng ph¶i tr¶ l−¬ng. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng vμ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp th× theo chóng t«i nªn quy ®Þnh c¸c kho¶n nμy lμ chi phÝ hîp lý khi x¸c ®Þnh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. - §èi víi chi phÝ khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh : LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 65 T¹i ®iÓm 1.2 môc III phÇn B môc IV PhÇn B Th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngμy 22/12/2003 cña Bé tμi chÝnh quy ®Þnh møc khÊu hao tμi s¶n cè ®Þnh ®−îc tÝnh vμo chi phÝ hîp lý : C¬ së kinh doanh ¸p dông ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo ®−êng th¼ng cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®−îc khÊu hao nhanh nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ 02 lÇn møc khÊu hao theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng ®Ó nhanh chãng ®æi míi c«ng nghÖ. Tμi s¶n cè ®Þnh tham gia vμo ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc trÝch khÊu hao nhanh lμ m¸y mãc, thiÕt bÞ; dông cô ®o l−êng, thÝ nghiÖm; thiÕt bÞ vμ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i; dông cô qu¶n lý; sóc vËt, v−ên c©y l©u n¨m. Khi thùc hiÖn khÊu hao nhanh c¬ së kinh doanh ph¶i ®¶m b¶o cã l·i. Theo chóng t«i Bé tμi chÝnh kh«ng nªn giíi h¹n lo¹i tμi s¶n cè ®Þnh nh− trªn v× trong ®iÒu kiÖn khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn nh− vò b·o, rÊt nhiÒu lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ ngoμi c¸c lo¹i tμi s¶n cè ®Þnh quy ®Þnh ë trªn nhanh chãng bÞ l¹c hËu, nÕu quy ®Þnh nh− thÕ sÏ lμm h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, ¶nh h−ëng ®Õn lîi Ých vμ kh¶ n¨ng t¸i s¶n xuÊt më réng cña doanh nghiÖp. KÕt luËn ch−¬ng III §Ò ra quan ®iÓm vμ c¸c gi¶i ph¸p nh»m hoμn thiÖn kÕ to¸n thu nhËp doanh nghiÖp lμ vÊn ®Ò rÊt cÇn thiÕt, nã sÏ gãp phÇn x©y dùng cho hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam nh÷ng quy ®Þnh vÒ h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp phï hîp h¬n khi vËn dông vμo trong thùc tiÔn. §Ó thùc hiÖn ®−îc ®iÒu nμy, hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam cÇn ph¶i ®−îc hoμn thiÖn h¬n tõ hÖ thèng chøng tõ , hÖ thèng tμi kho¶n, hÖ thèng sæ kÕ to¸n vμ b¸o c¸o tμi chÝnh. §ång thêi, c¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ, nhÊt lμ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cÇn ®−îc söa ®æi b¶o ®¶m tÝnh hîp lý h¬n, ®ång bé víi c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n, ph¶i ®¶m b¶o m«i tr−êng ph¸p lý an toμn vμ æn ®Þnh ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ho¹t ®éng l©u dμi. Thªm vμo ®ã, c¸c chñ doanh nghiÖp ®Æc biÖt lμ c¸c nh©n viªn kÕ to¸n vμ c¸n bé qu¶n lý thuÕ cÇn t«n träng ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, am hiÓu t−êng tËn c¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ vμ ph¶i cã kiÕn thøc v÷ng ch¾c vÒ kÕ to¸n trong ®ã cã quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 66 KÕt luËn Th«ng tin kÕ to¸n cã thÓ rÊt ®−îc nhiÒu ng−êi sö dông vμ dÜ nhiªn ng−êi sö dông cÇn cã nh÷ng th«ng tin ®¸ng tin cËy nh»m gióp hä ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng tμi cÝnh cña doanh nghiÖp ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ. ViÖt Nam ®ang tiÕp tôc ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp bªn c¹nh c¸c lo¹i h×nh hiÖn cã nh− doanh nghiÖp nhμ n−íc, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hai thμnh viªn trë lªn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thμnh viªn, hîp t¸c x·, liªn doanh, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoμi. §iÒu nμy sÏ lμm t¨ng søc Ðp vÒ “mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng” cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. c¹nh tranh m¹nh mÏ h¬n ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i c«ng khai th«ng tin mét ¸ch ÷u hiÖu h¬n ®Ó t¨ng c−êng thu hót ®Çu t−. Trong mét m«i tr−êng c¹nh tranh, th«ng tin minh b¹ch vμ cã thÓ so s¸nh ®−îc lμ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt. Tr−íc ®©y, nh×n chung kh¸i niÖm “lîi nhuËn kÕ to¸n” vμ “thu nhËp chÞu thuÕ” ch−a ®−îc hiÓu mét c¸ch ®óng ®¾n. Doanh nghiÖp chØ cã kh¸i niÖm “lîi nhuËn theo thuÕ”, cã nghÜa lμ khi c¬ quan thuÕ kiÓm tra b¸o c¸o tμi chÝnh cña doanh nghiÖp, ®Ó nghÞ xuÊt to¸n nh÷ng kho¶n chi phÝ mμ c¬ quan thuÕ cho r»ng kh«ng ®−îc khÊu trõ khi tÝnh “thu nhËp chÞu thuÕ” cña doanh nghiÖp ®ã. Víi kÕt qu¶ nμy, doanh nghiÖp tù lo¹i chi phÝ ra khái ‘lîi nhuËn kÕ to¸n”. ChÝnh quan ®iÓm nμy lμm cho sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n cña doanh nghiÖp bÞ lÖch l¹c. RÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®· ®Æt c©u hái nÕu nh− hä bÞ thuÕ xuÊt to¸n th× c¸c chi phÝ ®ã sÏ ®−îc ghi vμo ®©u trong b¸o c¸o tμi chÝnh. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 67 §Ó kh¾c phôc ®−îc nh÷ng tån t¹i ë trªn, ngμy 15/02/2005, Bé Tμi chÝnh ®· ban hμnh 6 chuÈn mùc kÕ to¸n ®ît 4, trong ®ã cã chuÈn mùc kÕ to¸n sè 17 - “ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp” vμ ngμy 20/03/2006 ®· ban hμnh th«ng t− sè 20/2006/TT-BTC h−íng dÉn thi hμnh chuÈn mùc kÕ to¸n nμy. Cã thÓ nãi r»ng ®©y lμ lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö kÕ to¸n ViÖt Nam cã mét chuÈn mùc kÕ to¸n quy ®Þnh vμ h−íng dÉn mét c¸ch ®Çy ®ñ, cô thÓ, phï hîp víi th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ, vÒ c¸c nguyªn t¾c vμ ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, trong thêi gian võa qua vËn dông quy ®Þnh vÒ h¹ch to¸n thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cßn gÆp rÊt nhiÒu v−íng m¾c, nguyªn nh©n lμ do ch−a cã sù thèng nhÊt, ®ång bé gi÷a c¸c quy ®Þnh cña luËt thuÕ vμ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n, gi÷a c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n víi nhau, biÓu mÉu quy ®Þnh cßn r−êm rμ, phøc t¹p, tr×nh ®é cña nh÷ng ng−êi thùc thi cßn h¹n chÕ. V× vËy, viÖc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ ®Ó tõ ®ã ®−a ra ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p hoμn thiÖn lμ vÊn ®Ò rÊt cÊn thiÕt. Phô lôc 01 Bé, Tæng c«ng Ty: ............ MÉu sè B 02 – DN §¬n vÞ: ................. Ban hμnh theo Q§ sè 167/2000/Q§-BTC ngμy 25/10/2000 vμ söa ®æi bæ sung theo TT sè 89/2002/TT-BTC ngμy 9/10/2002 cña BTC KÕT QU¶ HO¹T §éNG KINH DOANH Quý ... N¨m ... PhÇn I - L·i, lç §¬n vÞ tÝnh:............ ChØ tiªu M· sè Kú nμy Kú tr−íc Luü kÕ tõ ®Çu n¨m 1 2 3 4 5 Doanh thu b¸n hμng vμ cung cÊp dÞch vô 01 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 68 C¸c kho¶n gi¶m trõ (03 = 04 + 05 + 06 + 07) 03 - ChiÕt khÊu th−¬ng m¹i 04 - Gi¶m gi¸ hμng b¸n 05 - Hμng b¸n bÞ tr¶ l¹i 06 - ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ GTGT theo ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp ph¶i nép 07 1. Doanh thu thuÇn vÒ b¸n hμng vμ cung cÊp dÞch vô (10 = 01 - 03) 10 2. Gi¸ vèn hμng b¸n 11 3. Lîi nhuËn gép vÒ b¸n hμng vμ cung cÊp dÞch vô (20 = 10 - 11) 20 4- Doanh thu ho¹t ®éng tμi chÝnh 21 5- Chi phÝ tμi chÝnh 22 - Trong ®ã: L·i vay ph¶i tr¶ 23 6. Chi phÝ b¸n hμng 24 7. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp 25 8. Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh [30 = 20 + (21 – 22) - (24+ 25)] 30 9. Thu nhËp kh¸c 31 10. Chi phÝ kh¸c 32 11. Lîi nhuËn kh¸c (40 = 31 - 32) 40 12. Tæng lîi nhuËn tr−íc thuÕ (50 = 30 + 40) 50 13. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ph¶i nép 51 LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 69 14. Lîi nhuËn sau thuÕ (60 = 50 – 51) 60 TμI LIÖU THAM KH¶O Tμi liÖu tiÕng ViÖt 1. Bé Tμi ChÝnh (2001-2005), HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam vμ c¸c th«ng t− h−íng dÉn. 2. Bé tμi chÝnh, th«ng t− sè 55/2002/TT-BTC ngμy 26/06/2002 3. Bé tμi chÝnh, th«ng t− sè 120/2003/TT-BTC ngμy 12/12/2003 4. ChÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam ban hμnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 1141/TC-Q§/C§KT ngμy 1/11/1995. 5. ChÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam ban hμnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 15/TC-Q§/C§KT ngμy 20/03/2006. 6. Héi kÕ to¸n vμ kiÓm to¸n ViÖt Nam, T¹p chÝ kÕ to¸n c¸c sè 54, 62. LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ GVHD: TS. TrÇn V¨n Th¶o 70 7. Héi nhËp c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n vμ kiÓm to¸n quèc tÕ (2005), NXB ChÝnh trÞ quèc gia 8. Ronald J.Thacker (1994), Nguyªn lý kÕ to¸n Mü, NXB Thèng kª 9. Ph¹m Quèc ThuÇn (2003), Ph−¬ng h−íng vμ gi¶i ph¸p hoμn thiÖn viÖc xö lý vμ tr×nh bμy chªnh lÖch thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 10. Tæng Côc thuÕ, t¹p chÝ ThuÕ nhμ n−íc c¸c sè 28, 31, 34, 35, 39 n¨m 2006 11. Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ TP.HCM (2000), KÕ to¸n Mü §èi chiÕu kÕ to¸n ViÖt Nam, NXB Thèng kª 12. Tr−êng §¹i häc tμi chÝnh kÕ to¸n (2001), §Æc ®iÓm kÕ to¸n Ph¸p, NXB Thèng kª 13. Vâ V¨n NhÞ, Mai Hoμng Minh (2001), KÕ to¸n vμ thuÕ trong doanh nghiÖp, NXB Thèng kª. Tμi liÖu tiÕng Anh 14. Ahmed Riahi Belkaoui (1993), Accouting Theory, Harcourt Brace, 3rd Edition. 15. Chrietopher Notes, Robert Parker (1995), Comparative International Accounting, Prentice Hall, 4th Edition. ._.