Phương pháp tổ chức hiệu quả các công tác xã hội cho SV của Đoàn thanh niên cộng sản HCM và hội sinh viên Việt Nam trường Đại học sư phạm TP.HCM

Phöông phaùp toå chöùc hieäu quaû caùc coâng taùc xaõ hoäi cho sinh vieân cuûa Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh vaø Hoäi sinh vieân Vieät Nam tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh Nguyeãn Thò Yeán Nam MUÏC LUÏC Trang Phaàn Môû ñaàu 1 Lyù do choïn ñeà taøi …………………………………………………………………. 01 2 Muïc ñích nghieân cöùu …………………………………………………………… 02 3 Nhieäm vuï nghieân cöùu …………………………………………………………… 03 4 Khaùch theå vaø ñoái töôïng nghieân cöùu 03 5 Phaïm vi nghieân cöùu …………………………………………………………….. 03 6 Giaû thuyeát nghieân cöùu ………………………………………………………… 03 7 Phöông phaùp nghieân cöùu …………………………………………………….. 04 Phaàn Noäi dung Chöông 1 Cô sôû lyù luaän cuûa ñeà taøi 1.1 Sô löôïc tình hình nghieân cöùu vaán ñeà coù lieân quan ñeán ñeà taøi 05 1.2 Khaùi quaùt veà coâng taùc xaõ hoäi ………………………………………………. 08 1.3 Tình hình sinh vieân vaø coâng taùc xaõ hoäi trong nhaø tröôøng …… 18 1.4 Phöông phaùp toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi cho sinh vieân …………… 31 1.5 Sô neùt veà Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh 34 Chöông 2 Keát quaû nghieân cöùu 2.1 Keát quaû veà thang ño……………………………………………………………… 49 2.2 Keát quaû nghieân cöùu treân sinh vieân ………………………………………. 51 Chöông 3 Moät soá phöông phaùp nhaèm toå chöùc hieäu quaû coâng taùc xaõ hoäi cho sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh 3.1 Xaây döïng keá hoïach ………………………………………………………………. 86 3.2 Toå chöùc löïc löôïng ………………………………………………………………… 90 3.3 Chæ ñaïo thöïc hieän ………………………………………………………………… 95 3.4 Kieåm tra, ñaùnh giaù……………………………………………………………….. 99 Keát kuaän ………………………………………………………………………………………………… 102 Kieán nghò ………………………………………………………………………………………………… 104 Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc PHAÀN MÔÛ ÑAÀU NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG 1 LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI: - Giaùo duïc giöõ vai troø chuû ñaïo trong quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån nhaân caùch cuûa con ngöôøi. Caù nhaân seõ lónh hoäi coù ñònh höôùng caùc di saûn vaên hoùa vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa xaõ hoäi, ñoàng thôøi theå hieän thaùi ñoä, kieán thöùc, kyõ naêng tieáp thu ñöôïc ñeå hình thaønh kinh nghieäm soáng cuûa baûn thaân thoâng qua caùc con ñöôøng giaùo duïc: daïy hoïc, toå chöùc lao ñoäng, toå chöùc caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi, hoaït ñoäng taäp theå. - Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh vaø Hoäi Sinh vieân Vieät Nam laø nhöõng ñoaøn theå chính trò xaõ hoäi goùp phaàn vaøo quaù trình ñaøo taïo, reøn luyeän cuûa caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng; coù chöùc naêng taäp hôïp sinh vieân vôùi nhieäm vuï giaùo duïc, boài döôõng lyù töôûng, ñaïo ñöùc, theá giôùi quan, nhaân sinh quan cho theá heä treû. - Ñoái vôùi sinh vieân caùc tröôøng Sö phaïm, vieäc tham gia caùc hoaït ñoäng ñoaøn theå, xaõ hoäi khoâng chæ nhö moät quaù trình töï reøn luyeän, trau doài baûn thaân maø hoï caàn phaûi chuû ñoäng tìm hieåu vaø toå chöùc caùc phong traøo thöïc tieãn ñeå coù kieán thöùc, kinh nghieäm phuïc vuï cho nhieäm vuï coâng taùc giaùo duïc cuûa mình sau naøy ôû caùc tröôøng phoå thoâng. - Qua thöïc tieãn tham gia tham möu, thieát keá vaø toå chöùc caùc loaïi hình hoaït ñoäng cuûa thanh nieân tröôøng hoïc cho thaáy quy moâ vaø chaát löôïng phong traøo ñoaøn theå ôû caùc cô sôû coù nhöõng böôùc phaùt trieån nhöng coøn thieáu ñoàng boä, chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thöïc söï cuûa hoïc sinh, sinh vieân, chöa baét kòp 1 nhòp ñoä hoaït ñoäng vaên hoaù xaõ hoäi ngaøy caøng soâi ñoäng. Ñoàng thôøi caàn phaûi taïo moâi tröôøng toát giuùp sinh vieân traùnh ñöôïc taùc ñoäng xaáu cuûa caùc vaán ñeà xaõ hoäi laø maët traùi cuûa neàn kinh teá thò tröôøng vaø tham gia tích cöïc vaøo vieäc baûo veä lôïi ích cuûa xaõ hoäi. - Ñoäi nguõ caùn boä Ñoaøn - Hoäi caùc caáp ñöôïc ñaët tröôùc yeâu caàu phaûi hieåu ñöôïc nhöõng taâm tö, tình caûm, nguyeän voïng cuûa sinh vieân ñeå giaùo duïc, ñònh höôùng giaù trò, giuùp hoï xaùc ñònh ñuùng ñaén con ñöôøng phaán ñaáu, reøn luyeän cuûa baûn thaân baèng nhöõng giaûi phaùp quaûn lyù vaø toå chöùc coù hieäu quaû. Trong ñoù, coâng taùc xaõ hoäi laø moät bieän phaùp, moät phöông tieän höõu ích cuûa quaù trình giaùo duïc, ñöa sinh vieân ñeán vôùi thöïc tieãn cuoäc soáng sinh ñoäng vaø sinh vieân sö phaïm - nhöõng nhaø giaùo duïc töông lai caàn coù nhöõng kinh nghieäm thöïc tieãn aáy hôn caû. Vì nhöõng lyù do neâu treân, ñeà taøi “Phöông phaùp toå chöùc hieäu quaû caùc coâng taùc xaõ hoäi cho sinh vieân cuûa Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh vaø Hoäi sinh vieân Vieät Nam tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh” ñöôïc nghieân cöùu. 2 MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU: - Tìm hieåu nhöõng vaán ñeà veà lyù luaän vaø thöïc tieãn veà coâng taùc giaùo duïc thaùi ñoä cho sinh vieân thoâng qua hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc chính trò xaõ hoäi cuûa sinh vieân trong nhaø tröôøng. - Ñeà ra phöông phaùp toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi thieát thöïc, hieäu quaû, taäp hôïp ñöôïc ñoaøn vieân, sinh vieân nhaèm ñaåy maïnh coâng taùc giaùo duïc cuûa Ñoaøn – Hoäi, goùp phaàn naâng cao chaát löôïng cuûa quaù trình ñaøo taïo trong nhaø tröôøng. 3 NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU : 2 - Nghieân cöùu cô sôû lyù luaän veà coâng taùc xaõ hoäi vaø phöông phaùp toå chöùc hoaït ñoäng xaõ hoäi cho thanh nieân. - Tìm hieåu nhu caàu, thaùi ñoä cuûa sinh vieân ñoái coâng taùc xaõ hoäi vaø thöïc traïng toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi cho sinh vieân cuûa caùc caùc cô sôû tröïc thuoäc vaø Ñoaøn – Hoäi caáp tröôøng - Ñeà xuaát caùc phöông phaùp ñeå naâng cao hieäu quaû toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi cuûa caùc ñoaøn theå thanh nieân goùp phaàn hoaøn thieän nhaân caùch cho sinh vieân quaù trình ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng. 4 KHAÙCH THEÅ VAØ ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU: - Khaùch theå nghieân cöùu: Ñoaøn vieân – Hoäi vieân trong quaù trình giaùo duïc ñaøo taïo cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh. - Ñoái töôïng nghieân cöùu: Hình thöùc toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi cuûa Ñoaøn – Hoäi cho sinh vieân Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh 5 PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU: Ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu vieäc toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi cuûa sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Tp Hoà Chí Minh trong nhöõng naêm 2001 ñeán 2004. 6 GIAÛ THUYEÁT NGHIEÂN CÖÙU: Neáu coâng taùc xaõ hoäi cuûa Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh vaø Hoäi Sinh vieân Vieät Nam ñöôïc toå chöùc moät caùch hôïp lyù, coù phöông phaùp thì vieäc tham gia caùc hoaït ñoäng naøy cuûa sinh vieân seõ tích cöïc, höùng thuù vaø coù yù thöùc hôn. 3 7 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU: - Phöông phaùp nghieân cöùu taøi lieäu: Tìm hieåu caùc vaên baûn cuûa Ñaûng, nhaø nöôùc, caùc quy cheá, ñieàu leä vaø taøi lieäu lieân quan. - Phöông phaùp quan saùt: Quan saùt caùc loaïi hình hoaït ñoäng cuï theå ñöôïc toå chöùc nhaèm thu huùt thanh nieân. - Phöông phaùp toång keát thöïc tieãn: Toång keát, ñaùnh giaù coâng taùc toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi cuûa Ñoaøn – Hoäi trong nhöõng naêm vöøa qua ñeå thaáy ñöôïc nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc vaø nhöõng maët haïn cheá. - Phöông phaùp ñieàu tra xaõ hoäi hoïc: Xaây döïng phieáu tröng caàu yù kieán môû: Phieáu tröng caàu yù kieán môû ñöôïc xaây döïng treân cô sôû lyù luaän, muïc ñích, nhieäm vuï cuûa ñeà taøi nghieân cöùu, phieáu goàm boán caâu hoûi môû ñeå laáy yù kieán rieâng cuûa sinh vieân, caùn boä Ñoaøn – Hoäi. Xaây döïng phieáu tröng caàu yù kieán traéc nghieäm: Thöïc hieän traéc nghieäm tröng caàu yù kieán cuûa ñoaøn vieân, sinh vieân, caùn boä Ñoaøn – Hoäi cuûa Tröôøng. - Phöông phaùp troø chuyeän: Troø chuyeän, trao ñoåi yù kieán vôùi caùn boä quaûn lyù. - Phöông phaùp laáy yù kieán chuyeân gia: Laáy yù kieán caùn boä chuyeân traùch ñoaøn caáp treân, caùc cöïu caùn boä ñoaøn coù nhieàu kinh nghieäm trong coâng taùc toå chöùc hoaït ñoäng xaõ hoäi cho sinh vieân. - Phöông phaùp öùng duïng toaùn thoáng keâ: Xöû lyù keát quaû ñieàu tra. 4 PHAÀN NOÄI DUNG CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VAØ KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA ÑEÀ TAØI 1.1 Sô löôïc tình hình nghieân cöùu vaán ñeà coù lieân quan ñeán ñeà taøi: Khaùi nieäm coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc bieát ñeán töø raát laâu, ñöôïc hieåu nhö moät hoaït ñoäng töø thieän giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi khoù khaên trong xaõ hoäi cuûa caùc caù nhaân hay toå chöùc, ñoaøn theå. Treân theá giôùi coù khaù nhieàu coâng trình nghieân cöùu ñöôïc vieát thaønh saùch veà boä moân coâng taùc xaõ hoäi. ÔÛ nöôùc ta, vieäc nghieân cöùu veà coâng taùc xaõ hoäi treân phöông dieän lyù thuyeát vaø thöïc tieãn cuõng nhö ñöa thaønh moät boä moân giaûng daïy ôû caùc tröôøng ñaïi hoïc coù chuyeân ngaønh veà xaõ hoäi hoïc môùi ñöôïc phuïc hoài vaøo nhöõng naêm cuoái thaäp nieân 80. Böôùc ñaàu tìm hieåu cho thaáy caùc vaán ñeà veà chính saùch xaõ hoäi, coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc Ñaûng, Nhaø nöôùc vaø caùc ñoaøn theå trong thieát cheá chính trò quan taâm. Taùc giaû Buøi Theá Cöôøng vieát “Coâng taùc xaõ hoäi chính laø chieác caàu noái giöõa khoa hoïc xaõ hoäi vôùi thöïc tieãn, vaø hôn nöõa vôùi thöïc tieãn caáp cô sôû”[6-32]. Caùc nhaø nghieân cöùu veà coâng taùc xaõ hoäi ôû nöôùc ta khoâng nhieàu do moät thôøi gian khaù daøi khoâng coù caùc chöông trình ñaøo taïo chính quy. Do vaäy tình hình nghieân cöùu veà coâng taùc xaõ hoäi coù nhöõng haïn cheá. Taùc giaû Buøi Theá Cöôøng nghieân cöùu khaù nhieàu veà chính saùch xaõ hoäi, phuùc lôïi (an sinh) xaõ hoäi vaø caùc vaán ñeà xaõ hoäi qua nghieân cöùu tröôøng hôïp cuï theå. Veà coâng taùc xaõ hoäi oâng ñeà caäp ñeán caùc vaán ñeà xaõ hoäi vaø thöïc traïng coâng taùc xaõ hoäi ôû Vieät nam qua caùc baøi vieát treân Taïp chí Xaõ hoäi hoïc: “Teä 5 naïn xaõ hoäi, xaõ hoäi hoïc vaø coâng taùc xaõ hoäi” (Soá 1.1992); “Veà coâng taùc xaõ hoäi” (Soâá 1.1993, soá chuyeân ñeà coâng taùc xaõ hoäi). Trong “Chính saùch xaõ hoäi vaø coâng taùc xaõ hoäi ôû Vieät nam thaäp nieân 90”, Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc Xaõ hoäi, 2002, taøi lieäu tham khaûo cho moân hoïc Phuùc lôïi xaõ hoäi cuûa chöông trình ñaøo taïo cöû nhaân vaø cao hoïc xaõ hoäi hoïc, oâng ñaõ ñeà caáp ñeán moät soá khía caïnh cô baûn cuûa chính saùch xaõ hoäi, phuùc lôïi xaõ hoäi vaø coâng taùc xaõ hoäi ôû nöôùc ta trong thôøi kyø ñoåi môùi. Taùc giaû Nguyeãn Thò Oanh laø ngöôøi coù khaù nhieàu nghieân cöùu veà lyù thuyeát cuõng nhö thöïc tieãn veà coâng taùc xaõ hoäi vaø phaùt trieån coäng ñoàng - moät phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc taùch ra thaønh moät phaâân moân: ñeà taøi “Keát quaû khaûo saùt tình hình treû em lang thang, hö hoûng, phaïm phaùp”, 1989; baøi baùo “Giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi caàn phöông phaùp tieáp caän ñuùng tröôøng hôïp treû em ñöôøng phoá”, (Taïp chí Xaõ hoäi hoïc, soá 1.1993, soá chuyeân ñeà coâng taùc xaõ hoäi),… Trong “Coâng taùc xaõ hoäi ñaïi cöông”, Nhaø xuaát baûn Giaùo duïc, 1998 vaø “Phaùt trieån Coäng ñoàng”, taøi lieäu khoa Xaõ hoäi hoïc Ñaïi hoïc Môû – Baùn coâng, 2000; baø phaân tích khaù roõ veø caùc phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi vaø nhöõng tröôøng hôïp ñieån hình minh hoïa. Moät soá luaän vaên toát nghieäp ñaïi hoïc taïi khoa Xaõ hoäi hoïc (tröôùc laø khoa Phuï nöõ hoïc) cuûa Ñaïi hoïc Môû – Baùn coâng nghieân cöùu caùc vaán ñeà xaõ hoäi töø goùc ñoä cuûa caùc phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi cuï theå nhö: - “Giaùo duïc giôùi tính cho treû gaùi vò thaønh nieân trong vaøi trung taâm coâng taùc xaõ hoäi” cuûa Ñoã Thò Myõ Chi, 1996; - “Tìm hieåu nhöõng khía caïnh xaõ hoäi cuûa tình traïng treû em phaïm toäi treân ñòa baøn Quaän 1 thaønh phoá Hoà Chí Minh” cuûa Nguyeãn Thò Kim Dung, 1996; 6 - “Nghieân cöùu hoaït ñoäng chaêm soùc ngöôøi khuyeát taät taïi coäng ñoàng treân 3 ñòa baøn: xaõ Phong Phuù huyeän Bình Chaùnh, Phöôøng 11 – Q.BT, Phöôøng 11 – Q.5” cuûa Hoà Thò Hieân,1997; - “Caùc vaán ñeà aûnh höôûng ñeán vieäc hoïc cuûa hoïc sinh caáp 1 – ñeå laøm cô sôû cho moät chöông trình coâng taùc xaõ hoäi hoïc ñöôøng taïi tröôøng hoïc (taïi tröôøng Höng Phuù P10 – Q.8)” cuûa Nguyeãn Thò Minh Phöông, 1998; - “Caùc vaán ñeà aûnh höôûng ñeán vieäc hoïc cuûa hoïc sinh caáp II – ñeå laøm cô sôû cho moät chöông trình coâng taùc xaõ hoäi hoïc ñöôøng taïi tröôøng hoïc (taïi tröôøng Chu Vaên An – Q.1)” cuûa Leâ thò Thaûo, 1998; - “Hieän traïng vieäc laøm, ñôøi soáng vaø nhu caàu cuûa thanh nieân coâng nhaân thuoäc khu coâng nghieäp Bieân Hoøa – Ñoàng Nai” cuûa Ñoã Thò Hoàng Yeán, 1999. Tuy nhieân, haàu heát caùc taùc giaû cuûa nhöõng nghieân cöùu neâu treân laø nhöõng ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo chuyeân ngaønh, hoï nghieân cöùu caùc vaán ñeà xaõ hoäi cuï theå caàn ñeán söï trôï giuùp hoaëc dòch vuï xaõ hoäi nhaèm ñem laïi an sinh xaõ hoäi maø coâng taùc xaõ hoäi laø “chieác caàu noái”. ÔÛû goùc ñoä khaùc, caùc ñoaøn theå xaõ hoäi cuõng coù nhieàu nghieân cöùu, ñieàu tra xaõ hoäi hoïc thöïc nghieäm neâu leân thöïc traïng vaø nguoàn goác xaõ hoäi cuûa caùc vaán ñeà xaõ hoäi laøm cô sôû cho vieäc toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi nhö moät loaïi hình hoaït ñoäng nhaèm thöïc hieän muïc ñích, chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa mình. Ñeà taøi nghieân cöùu cuûa Nguyeãn Thò Bích Laïi ñöôïc in thaønh saùch “Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc loaïi hình thanh nieân tình nguyeän trong giai ñoaïn hieän nay”, Nhaø xuaát baûn Thanh nieân,2002, vieát veà phong traøo tình nguyeän cuûa thanh nieân Vieät nam qua caùc thôøi kyø, thöïc traïng vaø 7 giaûi phaùp ñeå phong traøo naøy coù hieäu quaû, maø hoaït ñoäng xaõ hoäi, töø thieän, nhaân ñaïo laø moät trong caùc loaïi hình cuûa phong traøo tình nguyeän. Coâng trình nghieân cöùu “Coâng taùc xaõ hoäi – söùc maïnh toång hôïp cuûa nhöõng taám loøng nhaân aùi”, cuûa sinh vieân Nguyeãn Vaên Tuyeân, 2001, döï thi Giaûi thöôûng sinh vieân nghieân cöùu khoa hoïc EUREÙKA cuûa Thaønh Ñoaøn thaønh phoá Hoà Chí Minh, neâu leân yù töôûng veà xaây döïng boä maùy heä thoàng toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi. Song theo ñaùnh giaù cuûa Hoäi ñoàng Khoa hoïc thì nghieân cöùu naøy chæ mang tính chaát caûm nghó caù nhaân maø chöa phaân tích toaøn dieän vaán ñeà. Sô löôïc vaán ñeà, chöa thaáy coù nghieân cöùu naøo veà coâng taùc xaõ hoäi cuûa giôùi sinh vieân noùi chung, sinh vieân sö phaïm noùi rieâng vaø phöông phaùp toå chöùc hoaït ñoäng naøy cuûa Ñoaøn – Hoäi cho sinh vieân Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh. 1.2 Khaùi quaùt veà coâng taùc xaõ hoäi: Ngaøy nay ngöôøi ta noùi raát nhieàu ñeán coâng taùc xaõ hoäi nhö laø noäi dung hoaït ñoäng cuûa caùc ñoaøn theå xaõ hoäi hay vieäc laøm töø thieän cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân vaø ai coù khaû naêng thì laøm khoâng caàn phaûi ñaøo taïo, huaán luyeän. Caùch hieåu naøy chöa ñöôïc ñaày ñuû vaø chính xaùc, moät maët do hieäu quaû coâng taùc xaõ hoäi trong thôøi gian qua chöa cao, moät maët do coâng taùc thoâng tin, phoå bieán khoa hoïc coøn haïn cheá. Thöïc teá treân theá giôùi coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc xem nhö moät ngheà nghieäp, moät ngaønh khoa hoïc. Noù coù quaù trình hình thaønh nhö nhöõng ngaønh khoa hoïc khaùc, coù muïc ñích, ñoái töôïng, noäi dung, nguyeân taéc, chöùc naêng vaø phöông phaùp rieâng. 8 1.2.1 Söï hình thaønh coâng taùc xaõ hoäi: Töø khi xuaát hieän xaõ hoäi loaøi ngöôøi, con ngöôøi ñaõ luoân gaén boù vôùi nhau trong moïi lónh vöïc. Xaõ hoäi naøo cuõng luoân coù nhöõng ngöôøi caàn söï giuùp ñôõ cuûa nguôøi khaùc khi gaëp khoù khaên cuõng nhö coù nhöõng ngöôøi luoân quan taâm giuùp ñôõ ngöôøi khaùc. Trong moät boái caûnh xaõ hoäi nhaát ñònh hoaït ñoäng naøy coù theå xem laø coâng taùc xaõ hoäi. Chaúng haïn nhö hoaït ñoäng cuûa caùc thaày giaùo, thaày tu, nhöõng nhaø thoâng thaùi ñaõ heát loøng heát cuûa ñeå cöùu giuùp keû khaùc ñöôïc löu truyeàn trong caùc taøi lieäu, kinh thaùnh cuûa ngöôøi Hindu coå, Phaät giaùo, Thieân Chuùa giaùo… Tuy nhieân coâng taùc xaõ hoäi ñaõ trôû thaønh moät hoaït ñoäng ñöôïc chuyeân moân hoùa nhö moät ngheà nghieäp laïi khôûi moác töø boái caûnh ñoâ thò hoùa vaøo thôøi Caùch maïng Coâng nghieäp ôû caùc nöôùc phöông Taây, ñaëc bieät laø ôû Anh, Myõ khi caùc “vaán ñeà xaõ hoäi” theo nghóa hieän ñaïi nhö thaát nghieäp, maïi daâm, toäi phaïm, ngheøo ñoùi… xuaát hieän. Caùc toå chöùc töø thieän ñaàu tieân ñöôïc thaønh laäp ôû Anh bôûi nhöõng ngöôøi coù loøng töø thieän nhaèm giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi ngheøo khoù. Nhöõng tình nguyeän vieân ñaàu tieân thöïc hieän caùc cuoäc thaêm vieáng ñeå tìm hieåu nhu caàu vaø cung öùng vaät chaát cho caùc tröôøng hôïp khoù khaên. Töø thöïc tieãn hoï coù ñöôïc nhieàu baøi hoïc kinh nghieäm vì vaán ñeà khoâng chæ ñôn thuaàn laø cöùu ñoùi maø coøn phaûi giuùp ñôõ veà maët taâm lyù, tìm vieäc laøm…hoï cuõng nhaän thöùc ñöôïc raèng muoán laøm coâng vieäc giuùp ñôõ ngöôøi khaùc caàn phaûi coù nhöõng kieán thöùc taâm lyù xaõ hoäi vaø söï phoái hôïp cuûa nhieàu toå chöùc y teá, xaõ hoäi khaùc[27-6,7]. Naêm 1898 lôùp boài döôõng nghieäp vuï ñaàu tieân ñöôïc toå chöùc taïi New York trang bò cho caùc hoïc vieân kieán thöùc vaø phöông phaùp giuùp ñôõ[27-14]. Naêm 1901 Tröôøng coâng taùc xaõ hoäi (School of Social Work) chính quy ñaàu 9 tieân ñöïôc thaønh laäp, nay laø tröôøng coâng taùc xaõ hoäi thuoäc Ñaïi hoïc Colombia [26-7]. Tieáp theo ñoù nhieàu tröôøng khaùc ñöôïc thaønh laäp ôû caùc thaønh phoá lôùn taïi moät soá nöôùc Aâu, Myõ. Sau theá chieán thöù 2, ôû Chaâu AÙ vaø Chaâu Myõ La tinh baét ñaàu xuaát hieän caùc tröôøng coâng taùc xaõ hoäi. Trung Quoác vaø Aán Ñoä laø nhöõng nöôùc sôùm nhaát coù ngaønh coâng taùc xaõ hoäi ôû Chaâu AÙ. Ngaøy nay heä thoâng caùc tröôøng coâng taùc xaõ hoäi ñaõ phaùt trieån ôû haàu heát caùc quoác gia treân toaøn Theá giôùi. ÔÛ Vieät nam, coâng taùc xaõ hoäi coù nguoàn goác töø truyeàn thoáng giuùp ñôõ laãn nhau quy ñònh trong heä thoáng gia ñình, thaân toäc, trong neàn vaên hoùa laøng baûn ñòa; caùc giaù trò vaø chuaån möïc cuûa Nho giaùo, Phaät giaùo vaø Thieân chuùa giaùo; coâng taùc xaõ hoäi trong heä thoáng nhaø nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa; coâng taùc xaõ hoäi theo truyeàn thoáng phöông phaùp caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån. ÔÛ mieàn Nam Vieät Nam, do aûnh höôûng cuûa Phaùp, naêm 1949 Hoàng thaäp töï Phaùp ñaõ thaønh laäp Tröôøng coâng taùc xaõ hoäi, ñieàu haønh bôûi caùc nöõ töû baùc aùi, ñoù laø tröôøng Caritas (38 Thevenet nay laø Tuù Xöông)[26-15]. Sau ñoù coù tröôøng Thanh nieân phuïng söï xaõ hoäi do Thöôïng toïa Thích Nhaát Haïnh thaønh laäp huaán luyeän veà lónh vöïc phaùt trieån noâng thoân toàn taïi ñöôïc vaøi naêm, moät soá tröôøng coù giaûng daïy phaân moân coâng taùc xaõ hoäi hoaëc phaùt trieån coäng ñoàng (coù taøi lieäu xem phaùt trieån coäng ñoàng laø phöông phaùp thöù ba cuûa coâng taùc xaõ hoäi) nhö Ñaïi hoïc Ñaø laït, Tröôøng Cao ñaúng vaø Ñaïi hoïc Sö phaïm cuõ. Sau giaûi phoùng, cho ñeán naêm 1989ê coâng taùc xaõ hoäi môùi ñöôïc nghieân cöùu laïi nhö moät moân hoïc ôû nöôùc ta. Chöông trình coâng taùc xaõ hoäi ñöôïc giaûng daïy ôû khoa Phuï nöõ hoïc – Ñaïi hoïc Môû. Naêm 1996 Khoa Xaõ hoäi hoïc – Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi môû chöông trình cöû nhaân coâng taùc xaõ hoäi ñaàu tieân ñaùnh daáu söï phuïc hoài vaø phaùt trieån cuûa ngaønh coâng taùc xaõ hoäi ôû Vieät Nam. 10 1.2.2 Khaùi nieäm: Xuaát phaùt töø ñoäng cô khaùc nhau nhö loøng nhaân aùi, söï thöông haïi, theå hieän caùc giaù trò, chuaån möïc toân giaùo…; vôùi caùc muïc tieâu khaùc nhau: vì lôïi ích cuûa ñoái töôïng caàn giuùp ñôõ, thu phuïc tín ñoà toân giaùo hay vì yù ñoà caù nhaân; coù nhieàu caùch hieåu khaùc nhau veà coâng taùc xaõ hoäi. Taùc giaû Nguyeãn Thò Oanh noùi caùch chung raèng coâng taùc xaõ hoäi “laø giuùp nhöõng ngöôøi ñang gaëp khoù khaên töø cöùu trôï naïn nhaân hoûa hoaïn, phaùt quaø trung thu, caáp hoïc boång, trôï voán laøm aên ñeán nhöõng coâng trình lôïi ích coâng coäng nhö ñaøo kinh, veùt raïch, laøm veä sinh ñöôøng phoá v.v…”[26- 6]. Taùc giaû Buøi Theá Cöôøng ñònh nghóa moät caùch khaùi quaùt: “Coâng taùc xaõ hoäi laø moät daïng hoaït ñoäng xaõ hoäi thöïc tieãn mang tính toång hôïp cao, ñöôïc thöïc hieän theo nguyeân taéc vaø phöông phaùp nhaát ñònh, nhaèm giuùp ñôõ caùc caù nhaân vaø nhoùm ngöôøi trong vieäc giaûi quyeát caùc vaán ñeà ñôøi soáng cuûa baûn thaân hoï, qua ñoù coâng taùc xaõ hoäi theo ñuoåi muïc tieâu vì phuùc lôïi vaø haïnh phuùc cuûa con ngöôøi vaø tieán boä xaõ hoäi”[2-49]. Coâng taùc xaõ hoäi laø moät daïng hoaït ñoäng xaõ hoäi vì hoaït ñoäng naøy toàn taïi trong nhöõng boái caûnh mang tính chaát xaõ hoäi. Nhöõng hình thöùc töông töï nhöng mang tính rieâng tö caù nhaân khoâng phaûi laø coâng taùc xaõ hoäi. Tính thöïc tieãn, phöùc taïp vaø toång hôïp theå hieän qua söï laøm vieäc tröïc tieáp vôùi con ngöôøi, ñoái töôïng tieáp xuùc raát ña daïng, coù nhieàu “vaán ñeà”, ñoàng thôøi phaûi quan heä vôùi nhieàu toå chöùc, thieát cheá, heä thoáng chính saùch… Hieåu ñôn giaûn thì coâng taùc xaõ hoäi laø moät moâi tröôøng hoaït ñoäng bao goàm nhöõng phöông phaùp vaø bieän phaùp ñöa caùc dòch vuï xaõ hoäi tôùi con ngöôøi hoaëc giuùp ngöôøi ta tìm ñeán nhöõng trôï giuùp vaø dòch vuï xaõ hoäi hieän coù nhaèm ñem laïi an sinh xaõ hoäi cho hoï. 11 Ngaøy nay coâng taùc xaõ hoäi khoâng chæ ñöôïc xem nhö moät ngheà maø coøn ñöôïc nghieân cöùu nhö moät ngaønh khoa hoïc, noù coù ñoái töôïng, chöùc naêng, nguyeân taéc vaø phöông phaùp rieâng. 1.2.3 Ñoái töôïng, vai troø, chöùc naêng, noäi dung cuûa coâng taùc xaõ hoäi • Ñoái töôïng cuûa coâng taùc xaõ hoäi: Ñoái töôïng taùc ñoäng cuûa coâng taùc xaõ hoäi chính laø theá giôùi phuùc lôïi xaõ hoäi (social welfare) cuûa con ngöôøi. coâng taùc xaõ hoäi bao goàm toaøn boä caùc hoaït ñoäng theo nhöõng phöông phaùp nhaát ñònh nhaèm caûi thieän phuùc lôïi cho moät caù nhaân, nhoùm, coäâng ñoàng vaø xaõ hoäi. • Vai troø: Coâng taùc xaõ hoäi lieân quan ñaëc bieät ñeán caùc nhoùm xaõ hoäi yeáu, caùc coäng ñoàng yeáu vaø nhöõng caù nhaân gaëp khoù khaên trong cuoäc soáng; giuùp caù nhaân, nhoùm hay coäng ñoàng töï giaûi quyeát vaán ñeà cuûa hoï chöù khoâng tröïc tieáp giaûi quyeát caùc vaán ñeà. Coâng taùc xaõ hoäi khoâng theå giaûi quyeát moïi vaán ñeà veà con ngöôøi vaø xaõ hoäi, maø chæ taäp trung vaøo nhöõng vaán ñeà thuoäc phuùc lôïi xaõ hoäi trong ñôøi soáng haøng ngaøy. Thoâng qua ñoù thöïc hieän muïc tieâu chung laø phuùc lôïi vaø haïnh phuùc cho moïi ngöôøi, oån ñònh vaø phaùt trieån coäng ñoàng vaø xaõ hoäi beàn vöõng. Trong coâng cuoäc ñoåi môùi ñaát nöôùc, Nhaø nöôùc ta coù nhieàu chuû tröông chính saùch phaùt trieån xaõ hoäi nhö chöông trình “Xoùa ñoùi giaûm ngheøo”, döï aùn “nöôùc saïch ôû noâng thoân”, vaän ñoäng “trí thöùc treû tình nguyeän xaây döïng noâng thoân”.… Chæ trong 5 naêm (1993-1998) toác ñoä giaûm ngheøo khoå khaù nhanh, töø khoaûng 1/2 soá hoä gia ñình xuoáng coøn 30-35%, quaàn chuùng treân moïi vuøng ñaát nöôùc vaø nhöõng nhoùm xaõ hoäi chòu thieät thoøi ñöôïc caûi thieän hoaøn caûnh xaõ hoäi. Beân caïnh ñoù caùc toå chöùc chính trò xaõ hoäi trong theå cheá chính trò vaø caùc 12 hieäp hoäi, toå chöùc quaàn chuùng, caù nhaân toå chöùc coù nhöõng chuyeån bieán maïnh meõ veà noäi dung, phöông thöùc hoaït ñoäng ñeå phuø hôïp vôùi xu theá phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, goùp phaàn thay ñoåi boä maët xaõ hoäi, ñaùp öùng nhöõng nhu caàu xaõ hoäi maø Nhaø nöôùc chöa hoaëc khoâng coù khaû naêng ñaùp öùng. Lónh vöïc hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi phong phuù hôn, xuaát hieän nhieàu toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi do nhöõng ngöôøi tình nguyeän thaønh laäp giuùp ñôõ treû em, ngöôøi giaø, ngöôøi khuyeát taät, ngöôøi coù coâng vôùi nöôùc … Söï giuùp ñôõ cuûa caùc toå chöùc quoác teá ñaït ñeán moät böôùc môùi vôùi haøng loaït caùc chöông trình coâng taùc xaõ hoäi nhaèm giuùp ñaát nöôùc vaø nhaân daân ta phaùt trieån. Cuõng thoâng qua quaù trình laøm vieäc tham gia vaøo caùc chöông trình naøy, caùn boä cuûa chuùng ta coù theâm kinh nghieäm vaø hoïc taäp phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi cuûa theá giôùi. • Chöùc naêng cuûa coâng taùc xaõ hoäi: Coù 4 chöùc naêng[6-54] - Trò lieäu: Ñieàu trò, söûa chöõa, giuùp ñoái töôïng giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuï theå ñaõ naûy sinh. - Phuïc hoài: Ñöa ngöôøi ñöôïc giuùp ñôõ trôû laïi vôùi cuoäc soáng bình thöôøng vaø hoäi nhaäp haøi hoaø vaøo xaõ hoäi. - Phoøng ngöøa: Thöïc hieän caùc hoaït ñoäng nhaêm ngaên ngöøa hoaëc giaûm nheï haäu quaû cuûa caùc vaán ñeà naûy sinh. - Bieán ñoåi/phaùt trieån: Thöïc hieän caùc chöông trình vaø hoaït ñoäng nhaèm bieán ñoái vaø phaùt trieån moâi tröôøng vaø naâng cao nguoàn löïc con ngöôøi. • Noäi dung cuûa coâng taùc xaõ hoäi: Noäi dung caên baûn cuûa coâng taùc xaõ hoäi laø söï töông taùc tröïc tieáp giöõa ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi vôùi moät caù nhaân, nhoùm ngöôøi hay coâng ñoàng nhaèm thay ñoåi hoaøn caûnh cuûa hoï. Do vaäy coâng taùc xaõ hoäi coù moái lieân heä vaø 13 vaän duïng nhieàu ngaønh khoa hoïc khaùc nhö: taâm lyù hoïc, giaùo duïc hoïc, nhaân chuûng hoïc, xaõ hoäi hoïc, quaûn trò hoïc, kinh teá hoïc, chính trò hoïc… 1.2.4 Neàn taûng trieát hoïc vaø nhöõng nguyeân taéc cuûa coâng taùc xaõ hoäi: a) Neàn taûng trieát hoïc cuûa coâng taùc xaõ hoäi: Nhöõng giaù trò cô baûn, truï coät taïo neân giaù trò tinh thaàn, nieàm tin vöõng chaéc cho ngaønh coâng taùc xaõ hoäi vaø laø ñoäng cô ñeå nhieàu ngöôøi tham gia coâng taùc xaõ hoäi chính laø neàn taûng trieát lyù cuûa coâng taùc xaõ hoäi. Ñoù laø: - Con ngöôøi laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa xaõ hoäi, phaûi ñöôïc xem xeùt nhö laø moät con ngöôøi vôùi ñaày ñuû phaåm giaù vaø giaù trò. - Giöõa caù nhaân vaø xaõ hoäi coù coù söï phuï thuoäc hoã töông, caùc vaán ñeà cuûa xaõ hoäi seõ taùc ñoäng ñeán caù nhaân vaø ngöôïc laïi. Do ñoù trong khuoân khoå quyeàn vaø nghóa vuï moãi beân ñeàu coù traùch nhieäm vôùi nhau. - Con ngöôøi coù nhöõng nhu caàu chung cho söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån caù nhaân, song moãi caù nhaân coù tính ñoäc ñaùo rieâng khoâng gioáng ai khaùc, neân caùc vaán ñeà caàn phaûi giaûi quyeát baèng caùch thöùc mang tính xaõ hoäi ñoàng thôøi baèng caùch thöùc mang ñaëc tröng cuûa moãi caù nhaân, nhoùm hay coäng ñoàng. - Caù nhaân vaø xaõ hoäi coù tieàm naêng töï bieán ñoåi vaø phaùt trieån, coâng taùc xaõ hoäi laø yeáu toá taùc ñoäng ñeå tieàm naêng trôû thaønh hieän thöïc. b) Nguyeân taéc hoaït ñoäng: Coâng taùc xaõ hoäi cuõng nhö caùc hoaït ñoäng khaùc, phaûi tuaân thuû caùc quy luaät höôùng daãn haønh ñoäng. Caùc nguyeân taéc naøy cuõng khoâng keùm phaàn quan troïng nhö neàn taûng trieát hoïc ñoái vôùi coâng taùc xaõ hoäi, lieân quan ñeán baûn chaát cuûa moái quan heä giöõa ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi vôùi ñoái töôïng caàn giuùp ñôõ. Coù theå neâu caùc nguyeân taéc chuû yeáu sau ñaây: 14 • Toân troïng ñoái töôïng: Moãi ñoái töôïng laø moät con ngöôøi coù giaù trò cuï theå, coù caù tính rieâng bieät, do ñoù phaûi xem xeùt töøng neùt rieâng tö nhaèm ñaùp öùng nhu caàu raát rieâng tö cuûa hoï. • Chaáp nhaän traïng thaùi hieän coù cuûa ñoái töôïng: Chaáp nhaän ñoái töôïng vôùi moïi phaåm chaát vaø taät xaáu, ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu maø khoâng tính toaùn, phaùn xeùt ñeán haønh vi cuï theå duø laø haønh vi toäi phaïm. Song chaáp nhaän khoâng ñoàng nghóa vôùi tha thöù cho haønh vi sai phaïm maø laø thieän chí quan taâm ñeán con ngöôøi vôùi nhöõng giaù trò baåm sinh phía sau haønh vi. • Taïo ñieàu kieän ñeå ñoái töôïng tham gia giaûi quyeát vaán ñeà: Coù tham gia vaø laø nhaân vaät chính trong keá hoaïch vaø thöïc hieän haønh ñoäng con ngöôøi môùi coù theå thay ñoåi baûn thaân vaø cuoäc soáng. Ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi laø ngöôøi höôùng daãn vaø giuùp ñôõ ñoái töôïng. • Baûo ñaûm quyeàn töï quyeát: Nguyeân taùc naøy döïa treân neàn taûng trieát lyù veà phaåm giaù, giaù trò cuûa con ngöôøi. Caù nhaân coù quyeàn quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà thuoäc veà cuoäc ñôøi cuûa hoï maø khoâng bò ai aùp ñaët, dó nhieân caùc quyeát ñònh aáy phaûi naèm trong phaïm vi nhöõng quy ñònh cuûa xaõ hoäi vaû khoâng toån haïi ñeán xaõ hoäi cuõng nhö baûn thaân ñoái töôïng. ÔÛ moät khía caïnh naøo ñoù, söï töï quyeát laø moät hình thöùc cuûa nguyeân taéc ñoái töôïng tham gia giaûi quyeát vaán ñeà. Hai nguyeân taùc naøy neáu ñöïôc thöïc hieän hieäu quaû seõ ñem laïi söï ñoåi môùi beàn vöõng nôùi ñoái töôïng ñöôïc giuùp ñôõ, taïo neân thaønh coâng cuûa coâng taùc xaõ hoäi. • Giöõ bí maät: 15 Laø nguyeân taéc maø ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi phaûi toân troïng khi tieáp nhaän nhöõng thoâng tin cuûa ñoái töôïng caàn giuùp ñôõ ñeå xöû lyù ñuùng ñaén, tuyeät ñoái khoâng ñöôïc tieát loä cho ngöôøi khaùc tröø khi ñöôïc pheùp cuûa ñoái töôïng. • Töï yù thöùc veà vai troø cuûa ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi: Ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi khoâng neân ñeå caûm xuùc vöôït quaù söï kieåm soaùt cuûa baûn thaân trong moïi tình huoáng, ñoàng thôøiø caàn coù caùi nhìn khaùch quan vaø duy trì moät möùc ñoâï suy xeùt ñoäc laäp ñeå giuùp ñoâi töôïng nhìn nhaän vaán ñeà vaø vaïch keá hoaïch thöïc teá. 1.2.5 Phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi: Phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi laø caùch thöùc tieán haønh caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi nhaèm ñaït hieäu quaû cao nhaát. Caùc taøi lieäu neâu nhieàu phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi khaùc nhau nhö coâng taùc xaõ hoäi caù nhaân, coâng taùc xaõ hoäi nhoùm, phaùt trieån coâng ñoàng, bieän hoä, nghieân cöùu khoa hoïc, soaïn thaûo chính saùch, quaûn trò xaõ hoäi…Taùc giaû Buøi Theá Cöôøng ñeà nghò nhoùm caùc phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi laøm 4 nhoùm: Coâng taùc xaõ hoäi vôùi caù nhaân, gia ñình, nhoùm vaø coäâng ñoàng; Phoûng vaán/ Thaûo luaän/ Tö vaán; Vaän duïng caùc nguoàn löïc coâng taùc xaõ hoäi; Thieát keá vaø thöïc hieän moät coâng taùc xaõ hoäi [ 2-55]. • Coâng taùc xaõ hoäi vôùi caù nhaân, gia ñình, nhoùm vaø coäâng ñoàng Nhoùm phöông phaùp naøy noùi ñeán ñoái töôïng taùc ñoäng cuûa coâng taùc xaõ hoäi. Coù taøi lieäu taùch thaønh 3 phöông phaùp rieâng: coâng taùc xaõ hoäi caù nhaân, coâng taùc xaõ hoäi nhoùm, phaùt trieån coäng ñoàng vì ñoái töôïng khaùc nhau ñoøi hoûi nhöõng phöông phaùp, kyõ naêng khaùc nhau. Song töø goùc ñoä muïc tieâu cuûa coâng taùc xaõ hoäi laø giuùp con ngöôøi giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà trong cuoäc soáng thì caùc phöông phaùp vöøa neâu trong nhoùm phöông phaùp naøy coù moái quan heä 16 bieän chöùng. Moãi caù nhaân khoâng toàn taïi ñoäc laäp maø taäp hôïp trong caùc nhoùm, caùc coäâng ñoàng. Trong coâng ._.taùc xaõ hoäi caù nhaân, ñoái töôïng taùc ñoäng laø ngöôøi caàn ñöôïc giuùp ñôõ, coâng cuï laø moái quan heä giöõa ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi vôùi ñoái töôïng vaø muïc tieâu laø giuùp cho ñoái töôïng nhaän thöùc roõ veà baûn thaân, vaø nhöõng ngöôøi xung quanh, bieát vaän duïng caùc nguoàn löïc xaõ hoäi vaø baûn thaân ñeå thay ñoåi. Trong coâng taùc xaõ hoäi nhoùm, ñoái töôïng taùc ñoäng laø nhoùm ngöôøi cuøng caûnh ngoä. Ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi khoâng chæ quan heä vôùi töøng ñoái töôïng maø coøn taùc ñoäng vaø ñeán aûnh höôøng ñeán dieãn tieán cuûa nhoùm. Coâng cuï chuû yeáu laø söï töông taùc giöõa caùc thaønh vieân trong nhoùm, laøm thay ñoåi suy nghó vaø haønh ñoäng cuûa töøng caù nhaân cuõng nhö caû nhoùm. Coäng ñoàng laø moâi tröôøng xaõ hoäi thöôøng ngaøy cuûa caù nhaân vaø nhoùm, do ñoù coâng taùc xaõ hoäi caàn ñeán moät phöông phaùp bao truøm taùc ñoäng ôû caáp ñoä coäng ñoàng, giuùp cho töøng caù nhaân, nhoùm trong coïâng ñoàng yù thöùc veà hoaøn caûnh ñeå hoï töï giaûi quyeát caùc vaán ñeà cuûa mình. • Phoûng vaán/ Thaûo luaän/ Tö vaán Nhoùm phöông phaùp naøy ñeà caäp ñeán caùc kyõ thuaät lieân quan ñeán söï töông taùc giöõa ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi vaø ñoáâi töôïng ñeå tìm hieåu ñoái töôïng vaø laøm cho ñoái töôïng töï hieåu baûn thaân, phaùt hieän vaø nhaän dieän vaán ñeà, hoaïch ñònh keá hoaïch vaø töï giaûi quyeát vaán ñeà cuûa mình trong khuoân khoå haønh vi ñöôïc xaõ hoäi thöøa nhaän. • Vaän duïng caùc nguoàn löïc coâng taùc xaõ hoäi Ngöôøi laøm coâng taùc xaõ hoäi phaûi bieát phaùt hieän vaø vaän duïng caùc nguoàn löïc xaõ hoäi nhö taøi chính; caùc toå chöùc, thieát cheá; cheá ñoä, chuû tröông, chính 17 saùch; caùc chöông trình phaùt trieån; phong tuïc taäp quaùn; quan heä xaõ hoäi… ñeå giuùp ñoái töôïng khaéc phuïc vaán ñeà. • Thieát keá vaø thöïc hieän moät coâng taùc xaõ hoäi Coâng taùc xaõ hoäi laø moät chuoãi caùc hoaït ñoäng, do vaäy phaûi ñöôïc theå hieän nhö moät keá hoaïch, döï aùn hay chöông trình bao goàm caùc böôùc: phaùt hieän vaán ñeà hay nhu caàu; hình thaønh yù töôûng vaø muïc tieâu coâng taùc; xaùc ñònh keá hoaïch, phöông phaùp vaø kyõ thuaät thöïc hieän; tìm kieám nguoàn löïc xaõ hoäi; quaûn lyù coâng vieäc; löôïng giaù… 1.3 Tình hình sinh vieân vaø coâng taùc Ñoaøn – Hoäi trong nhaø tröôøng: 1.3.1 Tình hình sinh vieân vaø coâng taùc thanh nieân sinh vieân a) Khaùi nieäm sinh vieân vaø vai troø cuûa sinh vieân hieän nay: • Khaùi nieäm sinh vieân: Sinh vieân laø khaùi nieäm ñeå chæ “ngöôøi hoïc ôû baäc Ñaïi hoïc”[28-829]. Hieän nay cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, thöïc hieän muïc tieâu naâng cao daân trí vaø xaõ hoäi hoùa giaùo duïc cuûa Ñaûng, giaùo duïc Ñaïi hoïc thöïc hieän caûi caùch treân nhieàu phöông dieän, quy moâ ñöôïc môû roäng, caùc heä ñaøo taïo ña daïng. Neáu hieåu sinh vieân theo khaùi nieäm neâu treân thì quaù roäng, trong phaïm vi nghieân cöùu, ñoái töôïng sinh vieân ñöôïc hieåu thu heïp hôn vôùi nhöõng ñaëc ñieåm sau: - Laø ngöôøi ñaõ toát nghieäp Trung hoïc phoå thoâng, ñoä tuoåi töø 18 ñeán 25, ñang hoïc taäp ôû caùc tröôøng Ñaïi hoïc sau khi truùng tuyeån caùc kyø thi tuyeån sinh quoác gia. - Chöa coù ngheà nghieäp oån ñònh, ñang trong quaù trình ñöôïc ñaøo taïo chuyeân moân nghieäp vuï theo chuyeân ngaønh ñaõ choïn. • Vai troø cuûa sinh vieân hieän nay 18 Ñaây laø nhoùm xaõ hoäi ñaëc thuø, laø taøi nguyeân cuûa quoác gia, hoï laø nhöõng ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo trình ñoä hoïc vaán cao, trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï tieân tieán, trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät hieän ñaïi; giöõ vò trí quan troïng trong söï nghieäp Coâng nghieäp hoùa- Hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, goùp phaàn quyeát ñònh söï tieán boä cuûa xaõ hoäi. Thanh nieân sinh vieân coù nhu caàu, nguyeän voïng ña daïng; nhaïy caûm, naêng ñoäng trong tö duy; coù hoaøi baõo, lyù töôûng vaø khaùt voïng vöôn leân ñeå khaúng ñònh mình trong cuoäc soáng. Beân caïnh vieäc ñaøo taïo kieán thöùc chuyeân moân vaø naêng löïc cuûa caù nhaân thì chính saùch cuûa Ñaûng vaø nhaø nöôùc cuøng vôùi vieäc giaùo duïc ñònh höôùng giaù trò ñuùng ñaén cho sinh vieân laø raát caàn thieát ñeå löïc löôïng naøy coù theå ñöôïc khai thaùc, phaùt huy trôû thaønh nhöõng caùn boä toát laøm chuû trong xaõ hoäi töông lai. Nghò quyeát Hoäi nghò Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaõng Coäng saûn Vieät Nam laàn 4 khoùa VII veà coâng taùc thanh nieân neâu roõ vai troø chieán löôïc cuûa coâng taùc thanh nieân sinh vieân: “Thanh nieân ta ngaøy nay laø löïc löông xaõ hoäi to lôùn, coù tieàm naêng huøng haäu, keá thöøa tinh hoa tröyeàn thoáng cuûa daân toäc vaø nhöõng thaønh quaû cuûa caùch maïng. Thanh nieân coù maët maïnh laø trình ñoä hoïc vaán cao hôn tröôùc, taàm nhìn roäng, nhaïy caûm vôùi thôøi cuoäc, giaøu loøng îeâu nuôùc, coù khaùt voïng mau choùng ñöa ñaát nöôùc vöôït qua ngheøo naøn, laïc haïâu, thöïc hieän daân giaøu nöôùc maïnh xaõ hoäi vaên minh… ” [ 5-145]. Song haøng loaït caùc vaán ñeà naûy sinh töø chính saùch môû cöûa vaø maët traùi cuûa neàn kinh teá thò tröôøng nhö baát bình ñaúng trong phaân phoái daãn ñeán phaân hoùa giaøu ngheøo caùch bieät, teä naïn xaõ hoäi vaø thaát nghieäp gia taêng, söï du nhaäp nhieàu aûnh höôûng tieâu cöïc cuûa vaên hoùa, kinh teá, xaõ hoäi laøm cho loái soáng ñaïo ñöùc suy thoaùi, giaù trò xaõ hoäi bò ñaûo loän. Nhöõng ñieàu naøy ñaõ aûnh höôûng 19 khoâng nhoû ñeán lôùp thanh nieân sinh vieân hieän taïi nhö Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam ñaõ nhaän ñònh “Haøng trieäu thanh nieân chöa coù vieäc laøm, thu nhaäp thaáp, tình traïng thaát hoïc, muø chöõ taêng leân….Moät boä phaän thanh nieân coù xu höôùng chaïy theo loái soáng khoâng laønh maïnh, coi thöôøng giaù trò nhaân vaên, kyû cöông ñaïo lyù, maéc nhieàu teä naïn xaõ hoäi, tình traïng meâ tín dò ñoan taêng leân. Khoâng ít thanh nieân mang taâm lyù thuï ñoäng, yû laïi, taâm lyù dao ñoäng vaø khaû naêng ngheà nghieäp chöa chuyeån kòp neàn kinh teá thò tröôøng” (Nghò quyeát Hoäi nghò Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam laàn 4 khoùa VII) [ 5-146]. b) Quan ñieåm cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc veà coâng taùc thanh nieân sinh vieân Chuû tòch Hoà Chí Minh laø ngöôøi saùng laäp caùc toå chöùc cuûa thanh thieáu nieân: Ñoaøn thanh nieân, Hoäi Lieân hieäp thanh nieân vaø Ñoäi Thieáu nieân tieàn phong vôùi muïc ñích ”taäp hôïp thanh nieân, giaùc ngoä hoï vaø ñöa hoï ra tranh ñaáu”. Luaän ñieåm cô baûn cuûa Ngöôøi veà coâng taùc thanh nieân laø “Boài döôõng theá heä caùch maïng cho ñôøi sau laø moät vieäc raát quan troïng vaø raát caàn thieát”ø. Maø Ñaûng phaûi chaêm lo giaùo duïc ñaïo ñöùc caùch maïng cho hoï, ñaøo taïo hoï thaønh nhöõng ngöôøi thöøa keá xaây döïng chuû nghóa xaõ hoäi vöøa “hoàng” vöøa “chuyeân”(Di chuùc cuûa Chuû tòch Hoà Chí Minh)[12-128]. Keá thöøa tö töôûng Hoà Chí Minh vaø tröôùc söù maïng cao caû maø thanh nieân phaûi ñaûm nhaän trong söï nghieäp Coâng nghieäp hoùa – Hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc; Ñaûng khaúng ñònh quan ñieåm: “Coâng taùc thanh nieân laø vaán ñeà soáng coøn cuûa daân toäc, laø moät trong nhöõng nhaân toá quyeát ñònh söï thaønh baïi cuûa caùch maïng. Vì vaäy, vaán ñeà thanh nieân phaûi ñaët ôû vò trí trung taâm trong chieán löôïc phaùt huy nhaân toá vaø nguoàn löïc con ngöôøi” [7-146]. Chính vì theá phaûi quan taâm coâng taùc “ñaøo taïo giaùo duïc vaø boài döôõng thanh nieân sinh vieân, taïo moïi ñieàu kieän cho thanh nieân sinh vieân phaán ñaáu ñeå hình thaønh moät theá heä 20 con ngöôøi môùi coù lyù töôûng cao ñeïp, coù yù thöùc traùch nhieäm coâng daân, coù tri thöùc, söùc khoûe, lao ñoäng gioûi, soáng coù vaên hoùa vaø nghóa tình, giaøu loøng yeâu nöôùc vaø tinh thaàn quoác teá chaân chính” [5-147]. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IX neâu roõ: “Ñoái vôùi theá heä treû, chaêm lo giaùo duïc, boài döôõng ñaøo taïo phaùt trieån toaøn dieän veà chính trò tö töôûng, ñaïo ñöùc, loái soáng, vaên hoùa, söùc khoûe, ngheà nghieäp, giaûi quyeát vieäc laøm, phaùt trieån taøi naêng vaø söùc saùng taïo, phaùt huy vai troø xung kích trong söï nghieäp xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác” 1.3.2 Khaùi quaùt veà toå chöùc Ñoaøn – Hoäi trong nhaø tröôøng: a) Khaùi nieäm: “Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh laø toå chöùc chính trò - xaõ hoäi cuûa thanh nieân Vieät Nam, do Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam vaø Chuû tòch Hoà Chí Minh saùng laäp, laõnh ñaïo vaø reøn luyeän. Ñoaøn bao goàm nhöõng thanh nieân tieán töï nguyeän phaán ñaáu vì söï nghieäp xaây döïng nöôùc Vieät Nam ñoäc laäp, daân chuû, giaøu maïnh, coâng baèng, vaên minh theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa”[34-122]. Noäi haøm cuûa khaùi nieäm naøy neâu roõ tính chaát cuûa toå chöùc Ñoaøn (chính trò – xaõ hoäi); khaúng ñònh coâng lao saùng laäp vaø söï quan taâm cuûa Ñaûng vaø Baùc Hoà ñoái vôùi theá heä treû; tieâu chí cuûa ngöôøi ñoaøn vieân (tieân tieán, töï nguyeän phaán ñaáu); xaùc ñònh muïc tieâu (xaây döïng nöôùc Vieät Nam ñoäc laäp, daân chuû, giaøu maïnh, coâng baèng, vaên minh) vaø con ñöôøng thöïc hieän muïc tieâu ( theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa). Hoäi Sinh vieân Vieät nam laø toå chöùc chính trò – xaõ hoäi cuûa giôùi sinh vieân Vieät Nam, ñoaøn keát taäp hôïp roäng raõi moïi sinh vieân Vieät Nam cuøng phaán ñaáu hoïc taäp, reøn luyeän, goùp phaàn xaây döïng nöôùc Vieät Nam hoøa bình, daân 21 chuû, giaøu maïnh, coâng baèng,vaên minh theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa; vì nhöõng quyeàn lôïi hôïp phaùp vaø chính ñaùng cuûa sinh vieân; ñoaøn keát hôïp taùc vaø bình ñaúng vôùi sinh vieân caùc nöôùc treân theá giôùi vì muïc tieâu hoøa bình, ñoäc laäp daân toäc, daân chuû vaø tieán boä xaõ hoäi. Veà nguyeân taéc, hoaït ñoäng cuûa hai toå chöùc laø ñoäc laäp, vai troø noøng coát chính trò cuûa Ñoaøn ñoái vôùi Hoäi Sinh vieân ñöôïc theå hieän qua vieäc hoã trôï coâng taùc xaây döïng Hoäi; cho yù kieán veà chuû tröông coâng taùc vaø nhaân söï cuûa Hoäi; Phoái hôïp xaây döïng chöông trình coâng taùc vì nhieäm vuï chung cuûa nhaø tröôøng vaø lôïi ích cuûa ñoaøn vieân, hoäi vieân, sinh vieân. b) Vai troø, chöùc naêng , nhieäm vuï cuûa Ñoaøn –Hoäi trong nhaø tröôøng • Vai troø: Trong tröôøng Ñaïi hoïc, Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh vaø Hoäi Sinh vieân Vieät Nam laø nhöõng toå chöùc chính trò xaõ hoäi ñöôïc phaùp luaät thöøa nhaän, coù vò trí vaø vai troø ñaëc bieät quan troïng trong vieäc giaùo duïc sinh vieân, hoaït ñoäng döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng uûy trong moái quan heä phoái hôïp, hoã trôï vôùi chính quyeàn nhaø tröôøng nhaèm thöïc hieän muïc tieâu giaùo duïc ñaøo taïo, laø moät boä phaän höõu cô trong quaù trình giaùo duïc ñaøo taïo cuûa Tröôøng. • Chöùc naêng: Ñieàu leä Ñoaøn cuõng ghi roõ caùc chöùc naêng cuûa Ñoaøn “laø tröôøng hoïc Xaõ hoäi Chuû nghóa cuûa thanh nieân; ñaïi dieän, chaêm lo vaø baûo veä quyeàn lôïi hôïp phaùp cuûa tuoåi treû; phuï traùch Ñoäi Thieáu nieân Tieàn phong Hoà Chí Minh; laø löïc löôïng noøng coát chính trò trong phong traøo thanh nieân vaø trong caùc toå chöùc thanh nieân Vieät Nam”. 22 Ñieàu leä Hoäi Sinh vieân Vieät Nam coù neâu Hoäi laø toå chöùc “ñoaøn keát, khuyeán khích, giuùp ñôõ hoäi vieân Hoäi Sinh vieân trong hoïc taäp, reøn luyeän, hoaøn thaønh nhieäm vuï cuûa ngöôøi sinh vieân” • Nhieäm vuï trong nhaø tröôøng: Luaät Giaùo duïc quy ñònh taïi Ñieàu 52 veà ñoaøn theå, toå chöùc xaõ hoäi trong nhaø tröôøng nhö sau: “Ñoaøn theå, toå chöùc xaõ hoäi hoaït ñoäng trong nhaø tröôøng theo quy ñònh cuûa phaùp luaät vaø coù traùch nhieäm goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu giaùo duïc theo quy ñònh cuûa Luaät naøy”[52-38]. Traùch nhieäm ñoù ñöôïc neâu roõ ôû Ñieàu 84 (trích): - Giuùp nhaø tröôøng toå chöùc caùc hoaït ñoäng giaùo duïc vaø nghieân cöùu khoa hoïc; taïo ñieàu kieän cho nhaø giaùo vaø ngöôøi hoïc tham quan, thöïc taäp, nghieân cöùu khoa hoïc;Goùp phaàn xaây döïng phong traøo hoïc taäp vaø moäi tröôøng giaùo duïc laønh maïnh, ngaên chaên nhöõng hoaït ñoäng coù aûnh höôûng xaáu ñeán thanh nieân, thieáu nieân vaø nhi ñoàng; - Taïo ñieàu kieän ñeå ngöôøi hoïc ñöôïc vui chôi, hoaït ñoäng vaên hoùa, theå duïc, theå thao laønh maïnh; - Ñoùng goùp veà nhaân löïc, taøi löïc, vaät löïc cho söï nghieäp giaùo duïc tuøy theo khaû naêng cuûa mình. - Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh coù traùch nhieäm phoái hôïp vôùi nhaø tröôøng giaùo duïc thanh nieân, thieáu nieân vaø nhi ñoàng; vaän ñoäng ñoaøn vieân thanh nieân göông maãu trong hoïc taäp, reøn luyeän vaø tham gia phaùt trieån söï nghieäp giaùo duïc.”[52-55] Muïc 2, Ñieàu 5 cuûa Ñieàu leä tröôøng ñaïi hoïc coù ghi: “Caùc ñoaøn theå, toå chöùc xaõ hoäi trong tröôøng ñaïi hoïc hoaït ñoäng theo quy ñònh cuûa phaùp luaät vaø coù traùch nhieäm thöïc hieän muïc tieâu, nguyeân lyù giaùo duïc theo quy ñònh cuûa 23 Luaät Giaùo duïc phuø hôïp vôùi toân chæ muïc ñích, chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa ñoaøn theå, toå chöùc xaõ hoäi ñaõ ñöôïc xaùc ñònh”. c) Ñaëc ñieåm, noäi dung coâng taùc Ñoaøn – Hoäi trong nhaø tröôøng: • Ñaëc ñieåm: Phöông thöùc hoaït ñoäng Ñoaøn – Hoäi trong tröôøng ñaïi hoïc laø hoaït ñoäng thöïc tieãn nhaèm phaùt huy tính saùng taïo, chuû ñoäng cuûa sinh vieân, noù coù nhöõng ñaëc ñieåm khaùc bieät so vôùi caùc khu vöïc khaùc: - Ñoaøn vieân, hoäi vieân coù söï töông ñoàng veà ñoä tuoåi, trình ñoä nhaän thöùc, kieán thöùc chuyeân moân. - Thaønh phaàn luoân ñöôïc ñoåi môùi haøng naêm. - Caùc chöông trình haønh ñoäng cuûa Ñoaøn – Hoäi ñöôïc cuï theå hoùa thaønh caùc phong traøo, hoaït ñoäng ngoaïi khoùa theo muïc tieâu giaùo duïc cuûa cuûa Ñoaøn – Hoäi vaø nhaø tröôøng. - Laø boä phaän höõu cô trong quaù trình giaùo duïc, ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng, taïo moâi tröôøng reøn luyeän theo khaû naêng, sôû tröôøng nhaèm hoaøn thieän nhaân caùch cho sinh vieân. - Ñoaøn vaø Hoäi cuøng höôùng ñeán chung moät ñoái töôïng laø sinh vieân, töông ñoàng veà chöùc naêng , nhieäm vuï cho neân caùc hoaït ñoäng trong thöïc teá khoù taùch baïch moät caùch raïch roøi veà con ngöôøi vaø hoaït ñoäng cuûa hai toå chöùc. Song vaán ñeà laø ôû söï phoái hôïp haønh ñoäng ñeå vöøa theå hieän vai troø taäp hôïp sinh vieân roäng raõi cuûa Hoäi vöøa theå hieän baûn lónh chính trò, tính tieân tieán vaø vai troø noøng coát cuûa toå chöùc Ñoaøn. • Noäi dung coâng taùc: Thöïc hieän Nghò quyeát Hoäi nghò Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam laàn 4 khoùa VII veà coâng taùc thanh nieân, muïc tieâu giaùo 24 duïc vaø chöùc naêng nhieäm vuï cuûa toå chöùc Ñoaøn; Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo ñaõ phoái hôïp vôùi Trung öông Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh xaây döïng chöông trình keá hoaïch haønh ñoäng. “Baùo caùo keát quaû thöïc hieän chöông trình phoái hôïp hoaït ñoäng giöõa ngaønh Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo vôùi Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh giai ñoaïn 1993-1997” ñaõ ñöa ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm trong coâng taùc phoái hôïp ñeå thöïc hieän coâng taùc ñaøo taïo, giaùo duïc vaø boài döôõng theá heä treû. Treân cô sôû ñoù chöông trình phoái hôïp tieáp theo giöõa hai ñôn vò ñaõ ñeà caäp ñeán caùc noäi dung toùm löôïc sau: - Taêng cöôøng phoái hôïp trong coâng taùc giaùo duïc chuû nghóa Maùc- Leânin, tö töôûng Hoà Chí Minh, giaùo duïc loøng yeâu nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa, giaùo duïc ñaïo ñöùc cho hoïc sinh, sinh vieân. - Tieáp tuïc toå chöùc toát phong traøo “Hoïc taäp, reøn luyeän vì ngaøy mai laäp nghieäp, vì daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, vaên minh”, goùp phaàn naâng cao chaát löôïng giaùo duïc vaø ñaøo taïo. - Toå chöùc caùc hoaït ñoäng xaây döïng moâi tröôøng hoïc taäp, moâi tröôøng vaên hoùa tieân tieán, ñaáu tranh phoøng choáng caùc teä naïn xaõ hoäi, phoøng choáng HIV/AIDS. - Duy trì vaø môû roäng chöông trình xoùa muø chöõ vaø phoå caäp giaùo duïc tieåu hoïc cho thanh thieáu nieân vaø nhaân daân. - Taêng cöôøng hoã trôï vaø xaây döïng, cuûng coá toå chöùc Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh, Hoäi Sinh vieân, Ñoäi thieáu nieân Tieàn phong trong tröôøng hoïc vöõng maïnh, xöùng ñaùng laø löïc löôïng döï bò tin caäy, choã döïa vöõng chaéc cuûa Ñaûng uûy vaø nhaø tröôøng. 25 - Taêng cöôøng caùc hoaït ñoäng naâng cao nhaän thöùc cho ñoäi nguõ caùn boä, giaùo vieân veà vai troø, vò trí cuûa toå chöùc Ñoaøn trong tröôøng hoïc, coi Ñoaøn trong nhaø tröôøng laø moät boä phaän cuûa coâng taùc giaùo duïc ñaøo taïo. - Ñaåy maïnh coâng taùc ñaøo giaùo vieân Ñoaøn – Ñoäi trong caùc tröôøng Sö phaïm. Ngoaøi chöông trình ñaøo taïo chuyeân phaûi coù chöông trình ñaøo taïo chung ñeå toaøn boä sinh vieân Sö phaïm ñeàu ñöôïc hoïc veà coâng taùc Ñoaøn – Ñoäi. - Taêng cöôøng cô sôû vaät chaát vaø kinh phí hoaït ñoäng cho coâng taùc Ñoaøn, Hoäi, Ñoäi. 1.3.3 Coâng taùc xaõ hoäi cuûa Ñoaøn Thanh nieân, Hoäi Sinh vieân a) Khaùi quaùt Coâng taùc xaõ hoäi cuûa Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh vaø Hoäi Sinh vieân VN ñöôïc hieåu nhö moät loaïi hình, moät phöông thöùc hoaït ñoäng hay moät chöông trình haønh ñoäng cuûa thanh nieân, sinh vieân trong toå chöùc. Noù cuõng laø moät daïng hoaït ñoäng xaõ hoäi thöïc tieãn nhaèm giuùp ñôõ caùc caù nhaân, nhoùm ngöôøi hay coäng ñoàng giaûi quyeát caùc vaán ñeà thuoäc ñôøi soáng xaõ hoäi cuûa hoï, qua ñoù thöïc hieän muïc tieâu vì phuùc lôïi vaø haïnh phuùc cuûa con ngöôøi vaø tieán boä xaõ hoäi theo ñònh nghóa cuûa taùc giaû Buøi Theá Cöôøng, nhöng coù nhöõng ñaëc tröng rieâng do tính chaát, chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa toå chöùc Ñoaøn – Hoäi quy ñònh. Töø goùc ñoä lyù luaän giaùo duïc vaø chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa toå chöùc Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh vaø Hoäi Sinh vieân Vieät Nam, coâng taùc xaõ hoäi chính laø moät noäi dung cuûa giaùo duïc nhaân caùch xaõ hoäi chuû nghóa: giaùo duïc lao ñoäng (theo nghóa heïp), cuï theå laø lao ñoäng coù ích cho xaõ hoäi. Loaïi hình lao ñoäng naøy, khaùc voùi lao ñoäng saûn xuaát, khoâng taïo ra giaù trò vaät chaát 26 cuï theå nhöng mang laïi yù nghóa xaõ hoäi to lôùn vì ñaây laø nhöõng vieäc phuïc vuï xaõ hoäi, phuïc vuï con ngöôøi. Trong “Thö göûi thaày giaùo, hoïc sinh, caùn boä, nhi ñoàng” ngaøy 31/10/1955 Hoà Chuû tòch coù vieát “Nhaø tröôøng phaûi gaén lieàn vôùi thöïc teá nöôùc nhaø, vôùi ñôøi soáng cuûa nhaân daân. Thaày giaùo vaø hoïc sinh tuøy hoan caûnh, khaû naêng, caàn tham gia nhöõng coâng taùc xaõ hoäi ích nöôùc lôïi daân”[24-129]. Coâng taùc xaõ hoäi cuûa Ñoaøn – Hoäi theå hieän nhöõng nguyeân taéc chung cuûa coâng taùc xaõ hoäi veà quyeàn con ngöôøi vaø söï coâng baèng xaõ hoäi, taùc ñoäng ñeán nhöõng ñoái töôïng coù nhieàu thieät thoøi, khoù khaên trong xaõ hoäi. Ñaëc ñieåm coâng taùc xaõ hoäi cuûa Ñoaøn – Hoäi laø hoaït ñoäng mang tính phong traøo, vaän ñoäng thanh nieân sinh vieân tham gia vôùi tinh thaàn tình nguyeän, phaùt huy tính töï giaùc, töï laäp vaø töï quaûn cuûa sinh vieân trong taäp theå; khaùc vôùi coâng taùc xaõ hoäi nhö moät dòch vuï xaõ hoäi, coù nhaân vieân chuyeân nghieäp laøm coâng taùc xaõ hoäi ñeå höôûng löông, khoâng thuoäc phaïm vi cuûa vaán ñeà nghieân cöùu. Hieän nay do nhu caàu cuûa xaõ hoäi ôû nöôùc ta moät vaøi naêm gaàn ñaây ñaõ xuaát hieän dòch vuï naøy nhö caùc trung taâm tö vaán taâm lyù, trung taâm cai nghieän… Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh thaønh phoá laàn thöù V (1992) vaø laàn thöù VI(1996) Thaønh ñoaøn thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ ñöa coâng taùc xaõ hoäi thaønh moät chöông trình haønh ñoäng caùch maïng cuûa Ñoaøn. Xaùc ñònh muïc tieâu giaùo duïc sinh vieân, reøn ñöùc, luyeän taøi ñeå phuïc vuï coäng ñoàng vì lôïi ích xaõ hoäi trong coâng cuoäc Coâng nghieäp hoùa - Hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, Hoäi Sinh vieân Vieät Nam thaønh phoá Hoà Chí Minh toå chöùc boán cuoäc vaän ñoäng lôùn trong löïc löôïng sinh vieân, trong ñoù hai cuoäc vaän ñoäng 27 “Soáng ñeïp” vaø “Tình nguyeän vì coäng ñoàng” mang ñaäm tính chaát cuûa coâng taùc xaõ hoäi. Coâng taùc xaõ hoäi cuûa thanh nieân ñaõ coù söï phaùt trieån maïnh meõ, saâu roäng vaø thöôøng xuyeân ôû khaép caùc cô sôû Ñoaøn, Hoäi vôùi tinh thaàn töï nguyeän cuûa ñoâng ñaûo thanh nieân; noäi dung hoaït ñoäng ña daïng, coù nhöõng hoaït ñoäng mang tính ñoät phaù. Chính vì theá, coâng taùc xaõ hoäi cuûa thanh nieân ñaõ taïo ñöôïc söï quan taâm cuûa dö luaän xaõ hoäi vaø söï höôûng öùng, hoã trôï tích cöïc cuûa caùc cô quan, doanh nghieäp, caùc toå chöùc vaø caù nhaân trong vaø ngoaøi nöôùc. b) Muïc tieâu: Muïc tieâu toå chöùc caùc hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi cuûa Ñoaøn laø taäp hôïp ñoâng ñaûo ñoaøn vieân, sinh vieân vaøo vieäc tham gia coâng taùc töø thieän, giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi, phaùt trieån coäng ñoàng vì söï tieán boä xaõ hoäi vaø qua ñoù thöïc hieän chöùc naêng cuûa toå chöùc laø taïo moâi tröôøng cho coâng taùc giaùo duïc, töï giaùo duïc nhaèm hoaøn thieän nhaân caùch theá heä treû. Vôùi phöông chaâm hoaït ñoäng laø phaûi “ñöôïc ngöôøi, ñöôïc vieäc, ñöôïc toå chöùc”, muïc tieâu coâng taùc xaõ hoäi neâu treân cuûa Ñoaøn – Hoäi phaûi ñaït ñöôïc treân nhöõng maët cuï theå sau: • Hieäu quaû veà giaùo duïc (ñöôïc ngöôøi): Caùc chöông trình, phong traøo, hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi khôi daäy loøng nhaân aùi, tinh thaàn tình nguyeän tình tích cöïc xaõ hoäi cuûa thanh nieân, taïo moâi tröôøng haønh ñoäng caùch maïng cho nhöõng ngöôøi treû. Ñaây laø moâi tröôøng giaùo duïc thanh nieân vaø hình thaønh quaù trình töï giaùo duïc coù hieäu quaû cao, goùp phaàn hoaøn thieän nhaân caùch, ñaåy luøi nhöõng leäch laïc trong nhaän thöùc vaø haønh vi, hình thaønh moät lôùp thanh nieân bieát soáng vaø laøm vieäc vì söï phaùt trieån cuûa coäng ñoàng, vì haïnh phuùc cuûa toaøn xaõ hoäi. Thoâng qua nhöõng hoaït 28 ñoäng xaõ hoäi thöïc tieãn naøy, toå chöùc Ñoaøn – Hoäi thöïc hieän coâng taùc giaùo duïc chính trò tö töôûng, giaùo duïc ñaïo ñöùc, giaùo duïc lao ñoäng vaø giaùo duïc tinh thaàn taäp theå cho sinh vieân. • Hieäu quaû trong tham gia phaùt trieån coäâng ñoàng (ñöôïc vieäc): Coâng taùc xaõ hoäi cuûa Ñoaøn – Hoäi khai thaùc caùc nhuoàn löïc xaõ hoäi vaø söùc treû cuûa thanh nieân tham gia thöïc hieän caùc chöông trình, döï aùn phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi quoác gia, goùp phaàn naâng cao daân trí, xaây döïng ñôøi soáng vaên hoùa môùi, xoaù ñoùi giaûm ngheøo, thuùc ñaåy söï tieán boä xaõ hoäi. Nhieàu vaán ñeà xaõ hoäi ñöôïc giaûi quyeát ngay taïi coäng ñoàng maø coâng taùc xaõ hoäi cuûa thanh nieân laø chaát xuùc taùc ñeå taïo ra nhöõng thay ñoåi veà nhieàu maët; trong ñoù giaù trò con ngöôøi ñöôïc naâng cao, quyeàn bình ñaúng cuûa con ngöôøi ñöôïc toân troïng, nhu caàu vaø phaùt tireån tieàm naêng cuûa con ngöôøi ñöôïc ñaùp öùng. Caùc hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi thöïc tieãn cuûa Ñoaøn - Hoäi coøn goùp phaàn ñònh höôùng giaù trò cuûa noù trong ñôøi soáng xaõ hoäi noùi chung. • Hieäu quaû trong cuûng coá xaây döïng toå chöùc Ñoaøn – Hoäi (ñöôïc toå chöùc) Coâng taùc xaõ hoäi thu huùt ñoâng ñaûo thanh nieân tham gia caùc ñoäi hình tình nguyeän, ñoäi coâng taùc xaõ hoäi, nhoùm coâng taùc, caâu laïc boä vôùi nhieàu teân goïi vaø noäi dung hoaït ñoäng khaùc nhau tröïc thuoäc söï quaûn lyù cuûa toå chöùc Ñoaøn – Hoäi. Caùc ñoäi hình naøy goùp phaàn xaây döïng toå chöùc, phaùt trieån löïc löôïng cuûa Ñoaøn – Hoäi. Ñoàng thôøi thoâng qua hoaït ñoäng, uy tín cuûa toå chöùc ñöôïc khaúng ñònh vaø naâng cao. c) Caùc loaïi hình coâng taùc xaõ hoäi cuûa Ñoaøn – Hoäi toå chöùc: Caùc vaán ñeà xaõ hoäi muoân maøu muoân veû, vieäc xaùc ñònh coù bao nhieâu loaïi hình coâng taùc xaõ hoäi laø raát khoù vì noù raát phong phuù, ña daïng vaø coøn tuøy 29 thuoäc vaøo söï linh hoaït trong coâng taùc toå chöùc. Coù nhieàu caùch phaân loaïi caên cöù theo thôøi gian, quy moâ, caáp ñoä toå chöùc…Phaân loaïi theo noäi dung, coâng taùc xaõ hoäi coù theå nhoùm caùc hoaït ñoäng theo ba nhoùm loaïi hình sau: • Coâng taùc xaõ hoäi tham gia phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi, phaùt trieån coäng ñoàng: - Thanh nieân tham gia thöïc hieän caùc coâng trình thanh nieân, nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà böùc xuùc khoù khaên taïi caùc ñòa phöông: coâng trình thanh nieân xaây döïng 1000 phoøng hoïc, coâng taùc khuyeán noâng, ñaép ñöôøng giao thoâng noâng thoân… - Tham gia thöïc hieän caùc chöông trình döï aùn laø coâng trình troïng ñieåm quoác gia: Kieân coá hoùa 2001 caàu beâ toâng ñeå xoùa caàu khæ ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long, döï aùn ñöôøng Hoà Chí Minh… - Xaây döïng caùc ñoäi hình thanh nieân tinh nguyeän: Trí thöùc treû tình nguyeän tham gia phaù trieån noâng thoân; y baùc só treû tình nguyeän tham gia phaùt trieån noâng thoân, mieàn nuùi; thanh nieân tình nguyeän chaêm soùc söùc khoûe coäng ñoàng, khaéc phuïc thieân tai; thanh nieân tình nguyeän xoaù muø chöõ, tieâu bieåu laø hoaït ñoäng cuûa chieán dòch Aùnh saùng vaên hoùa heø, Muøa Heø Xanh. - Tuyeân tuyeàn Söùc khoûe – Daân soá – Moâi tröôøng goùp phaàn thöïc hieän chieán löôïc quoác gia veà Söùc khoûe – Daân soá – Moâi tröôøng: chaêm soùc söùc khoûe sinh saûn vò thaønh nieân; vaän ñoäng keá hoaïch hoùa giaûm tyû leä sinh; caùc hoaït ñoäng truyeàn thoâng baûo veä moâi tröôøng, coâng trình saïch ñeïp, toå chöùc nhöõng ngaøy Chuû nhaät xanh, troàng caây xanh… • Phoøng choáng teä naïn xaõ hoäi, giöõ gìn an toaøn traät töï xaõ hoäi 30 - Caùc hoaït ñoäng tham gia thöïc hieän ñeà aùn ba giaûm cuûa UÛy ban Nhaân daân thaønh phoá Hoà Chí Minh, tuyeân truyeàn phoøng choáng teä naïn xaõ hoäi, giuùp ñôõ ñoái töôïng maéc teä naïn xaõ hoäi taùi hoøa nhaäp coâng ñoàng. - Caùc hoaät ñoäng giöõ gìn an toaøn traät töï xaõ hoäi: Giöõ gìn traät töï an toaøn giao thoâng, tham gia phaùt hieän vaø truy queùt toäi phaïm; thaùo dôõ, boùc xeù nhöõng baûng, bieån quaûng caùo traùi pheùp. - Thöïc hieän phong traøo “Ñeàn ôn ñaùp nghóa”, “Uoáng nöôùc nhôù nguoàn”, chaêm soùc Meï Vieät Nam Anh huøng, meï lieät só, gia ñình chieán só neo ñôn… • Caùc hoaït ñoäng nhaân ñaïo, töø thieän, chaêm lo cho nhöõng hoaøn caûnh khoù khaên - Toå chöùc caùc hoaït ñoäng quyeân goùp cöùu trôï ñoàng baøo gaëp khoù khaên, thieân tai, hoûa hoaïn; caùc hoaït ñoäng giuùp ñôõ laãn nhau trong sinh vieân… - Vaän ñoäng thanh nieân “Hieán maùu nhaân ñaïo” thöïc hieän nghóa cöû cao ñeïp ñeå cöùu ngöôøi. - Caùc chöông trình chaêm soùc treû em coù hoaøn caûnh ñaëc bieät khoù khaên, giuùp ñôõ ngöôøi giaø neo ñôn: Trung thu cho treû em ngheøo, ñoùn giao thöøa vôùi treû em ñöôøng phoá, traïi “Hoa Hoàng nhoû”, böõa côm nhaân aùi cho ngöôøi giaø… 1.4 Phöông phaùp toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi cho sinh vieân 1.4.1 Khaùi nieäm veà phöông phaùp: Baát kyø hoaït ñoäng naøo cuõng phaûi coù caùch tieán haønh noù. “Caùch tieán haønh” ñoù chính laø phöông phaùp. “Töø ñieån tieáng Vieät” cuûa Vieän Ngoân ngöõ hoïc do Hoaøng Pheâ chuû bieân, baûn in laàn thöù naêm cuûa Nhaø xuaát baûn Ñaø Naüng naêm 1997 ñònh nghóa 31 phöông phaùp laø heä thoáng caùc caùch söû duïng ñeå tieán haønh moät hoaït ñoäng naøo ñoù. “Töø ñieån tieáng Vieät thoâng duïng” cuûa Nhaø xuaát baûn Giaùo duïc do Nguyeãn Nhö YÙ chuû bieân, baûn in laàn thöù hai naêm 2002 ñònh nghóa phöông phaùp laø caùch thöùc tieán haønh ñeå coù hieäu quaû cao. Taùc giaû Phaïm Ñình Nghieäp cho raèng phöông phaùp laø khaùi nieäm ñeåû chæ caùc caùch thöùc ñeå ñaït ñeán moät muïc tieâu nhaát ñònh[21-109]. 1.4.2 Phöông phaùp toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi cho sinh vieân Phöông phaùp toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi cho sinh vieân ñöôïc hieåu laø caùch thöùc hoaït ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc thanh nieân trong nhaø tröôøng vaø sinh vieân thöïc hieän trong söï thoáng nhaát vôùi nhau, nhaèm hoaøn thaønh nhöõng noäi dung coâng taùc ñeà ra, phuø hôïp vôùi muïc tieâu ñaõ ñònh laø phaùt huy naêng löïc cuûa sinh vieân vaø caùc nguoàn löïc xaõ hoäi ñeå giuùp ñôõ nhöõng tröôøng hôïp khoù khaên, goùp phaàn giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi, phaùt trieån coäng ñoàng, vaø hoaøn thieän nhaân caùch cho sinh vieân. Phöông phaùp toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi cho sinh vieân toàn taïi nhö moät nhaân toá höõu cô trong coâng taùc toå chöùc caùc hoaït ñoäng cho sinh vieân vaø quaù trình giaùo duïc cuûa Ñoaøn – Hoäi. Noù coù moái quan heä bieän chöùng vôùi caùc nhaân toá khaùc nhö muïc ñích vaø nhieäm vuï coâng taùc xaõ hoäi, noäi dung coâng taùc xaõ hoäi, vai troø, vò trí cuûa caùn boä Ñoaøn – Hoäi trong hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi, keát quaû hoaït ñoäng… Do vaäy phöông phaùp toå chöùc coâng taùc xaõ hoäi cho sinh vieân phaûi laø söï keát hôïp linh hoaït phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi, phöông phaùp giaùo duïc vaø phöông phaùp toå chöùc hoaït ñoäng thanh nieân. Moät söï toång hôïp caùc phöông phaùp treân seõ giuùp cho caùn boä Ñoaøn – Hoäi vaø sinh vieân hieåu ñöôïc caùch thöùc 32 tieán haønh coâng vieäc vôùi nhöõng ñoái töôïng cuï theå hay muïc tieâu höôùng tôùi cuûa noäi dung coâng taùc ñang thöïc hieän; ñaûm baûo chöùc naêng giaùo duïc, taïo moâi tröôøng hoaït ñoäng cho thanh nieân cuûa Ñoaøn – Hoäi vaø phuø hôïp vôùi nhöõng nguyeân taéc phaûi tuaân thuû trong vieäc toå chöùc hoaït ñoäng thanh nieân. Ñeå toå chöùc hieäu quaû caùc hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi, moät soá phöông phaùp trong tieán trình toå chöùc hoaït ñoäng caùn boä Ñoaøn – Hoäi caàn thöïc hieän nhö sau: a) Xaây döïng keá hoaïch: Laø coâng vieäc raát quan troïng ñoái vôùi baát kì hoaït ñoäng naøo, vieäc xaây döïng keá hoaïch bao goàm xaùc ñònh muïc tieâu hoaït ñoäng vaø vaïch ra keá hoaïch ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù. Noäi dung cô baûn goàm: - Xaùc ñònh muïc tieâu - Xem xeùt nhu caàu, khaû naêng thöïc hieän - Laäp caùc phöông aùn, keá hoaïch daøi haïn, ngaén haïn vaø löïa choïn phöông aùn phuø hôïp. - Xaây döïng chöông trình haønh ñoäng cuï theå - Ñaûm baûo tính linh hoaït, meàm deûo vaø saùng taïo cuûa keá h._.ch - Ñeà xuaát khen thöôûng, tuyeân döông xöùng ñaùng, ñuùng ngöôøi, ñuùng vieäc ñeå ñoäng vieân khuyeán khích ngöôøi tham gia. Caùn boä Ñoaøn - Hoäi neân heát söùc quan taâm ñeán nhöõng ñaëc thuø cuûa ñoái töôïng sinh vieân tham gia coâng taùc xaõ hoäi ñeå tham möu nhöõng cheá ñoä ñaõi ngoä cuõng nhö khen thöôûng laøm cho hoï gaén boù vôùi coâng taùc höôùng ñeán muïc tieâu toång quaùt cuûa toå chöùc. Toùm laïi, Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh vaø Hoäi Sinh vieân Vieät Nam tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ toå chöùc nhieàu hoaït ñoäng ngoaïi khoùa giuùp sinh vieân coù moâi tröôøng sinh hoaït laønh maïnh, öùng duïng kyõ naêng sö phaïm ñöôïc hoïc, töï giaùo duïc vaø thöïc haønh coâng taùc giaùo duïc cho caùc ñoái töôïng cuï theå. Trong ñoù caùc hoaït ñoäng thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi nhö: AÙnh saùng Vaên hoùa heø, Muøa Heø Xanh, Ngaøy Thöù baûy tình nguyeän, Chuû nhaät Xanh, tuyeân truyeàn phoøng choáng teä naïn xaõ hoäi….ñaõ chöùng minh tính thöïc tieãn vaø hieäu quaû coâng taùc giaùo duïc cuûa Ñoaøn – Hoäi, cuøng nhaø tröôøng thöïc hieän muïc tieâu ñaøo taïo. Sinh vieân coù cô hoäi giao löu hoïc hoûi, reøn luyeän phaán ñaáu naâng cao nhaän thöùc cuûa baûn thaân veà chính trò xaõ hoäi, vun ñaép loøng yeâu ngheà, xaây döïng yù thöùc coâng daân, goùp phaàn hoaøn thieän nhaân caùch cuûa nhöõng nhaø giaùo töông lai vöøa hoàng vöøa chuyeân. Qua ñoù chuùng ta thaáy raèng caàn phaûi coù nhöõng giaûi phaùp môùi, nhöõng phöông phaùp cuï theå trang bò cho nhöõng nhaø thöïc haønh coâng taùc xaõ hoäi 99 “nghieäp dö” xuaát thaân vaø tröôûng thaønh töø phong traøo ñeå naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi noùi rieâng, coâng taùc Ñoaøn vaø phong traøo sinh vieân cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm noùi chung. Vaán ñeà chung nhaát ñeå ñeà xuaát noäi dung cuûa caùc phöông phaùp cho hoaït ñoäng naøy laø: coâng taùc xaõ hoäi veà cô baûn vaãn phaûi ñöôïc thöïc hieän loàng gheùp trong quaù trình giaùo duïc ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng nhö nhöõng hoaït ñoäng ngoaïi khoùa boå trôï. Nghóa laø caùc giaûi phaùp ñeå naâng cao hieäu quaû coâng taùc xaõ hoäi cho sinh vieân cuõng laø moät trong nhöõng bieän phaùp ñeå naâng cao chaát löôïng giaùo duïc nhöõng nhaø sö phaïm töông lai. Nhöõng phöông phaùp taùc giaû trình baøy ôû phaàn treân laø ñuùc keát töø kinh nghieäm thöïc tieãn trong quaù trình tham gia toå chöùc hoaït ñoäng xaõ hoäi cho sinh vieân, keát quaû khaûo saùt treân sinh vieân vaø nghieân cöùu veà lyù luaän, phöông phaùp trong khoa hoïc giaùo duïc, quaûn lyù, coâng taùc thanh nieân vaø coâng taùc xaõ hoäi vôùi taâm nguyeän giuùp cho ñoäi nguõ caùn boä Ñoaøn – Hoäi coù theâm taøi lieäu hoã trôï cho vieäc thöïc hieän vai troø, nhieäm vuï cuûa mình. 100 KEÁT LUAÄN Qua keát quaû nghieân cöùu, ta coù theå ruùt ra moät soá keát luaän sau: 1. Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam luoân ñaùnh giaù cao vai troø cuûa thanh nieân trong söï nghieäp caùch maïng cuûa daân toäc. Coâng taùc thanh nieân ñöôïc xem laø nhieâm vuï cuûa caû heä thoáng chính trò, trong ñoù vai troø cuûa Nhaø nöôùc laø raát quan troïng. Yeâu caàu ñaët ra laø phaûi taäp hôïp ngaøy caøng ñoâng ñaûo thanh nieân vaøo caùc loaïi hình toå chöùc cuûa Ñoaøn – Hoäi. Song trong coâng taùc taäp hôïp thanh nieân vaãn coøn coù “khuyeát ñieåm lôùn laø thieáu nhaän thöùc saâu saéc ñeå ra söùc ñoaøn keát , taäp hôïp caùc taàng lôùp thanh nieân. Maët khaùc laø do nhöõng yeáu keùm veà coâng taùc toå chöùc, chaäm ñoåi môùi tö duy, chaäm ñoåi môùi tình hình, phöông phaùp ñoaøn keát taäp hôïp thanh nieân moät caùch thích hôïp”[35-80]. 2. Sinh vieân vaãn giöõ vöõng ñöôïc nieàm tin vaø söï öu aùi cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc khi taäp hôïp hoï, chöùng toû taøi naêng vaø khaúng ñònh vai troø cuûa mình baèng nhöõng thaønh tích trí tueä taàm côõ quoác teá vaø nhieàu hoaït ñoäng xaõ hoäi daán thaân vì coäng ñoàng. Trong doù, sinh vieân Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh coù nieàm töï haøo laø caùi noâi cuûa phong traøo thanh nieân tình nguyeän trong caû nöôùc. 3. Coâng taùc xaõ hoäi khoâng phaûi laø moät vaán ñeà môùi, song ôû nöôùc ta chöa ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn cuõng nhö vieäc nghieân cöùu veà boä moân khoa hoïc naøy coøn coù nhöõng haïn cheá. Cho duø coù nhöõng ñaëc tröng rieâng vaø coù nhöõng keát quaû cuï theå, coâng taùc xaõ hoäi do Ñoaøn – Hoäi toå chöùc cho sinh vieân vaãn mang naëng tính phong traøo, khoâng thoaùt ra khoûi nhöõng haïn 102 cheá cuûa tình hình coâng taùc xaõ hoäi noùi chung. Nhöõng ñaùnh giaù veà coâng taùc toå chöùc, trieån khai thöïc hieän qua phieáu khaûo saùt sinh vieân Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh cuõng chöùng minh nhaän ñònh veà söï chöa thaät hoaøn chænh trong coâng taùc toå chöùc töø khaâu keá hoaïch, thôøi gian, thoâng tin, tuyeân truyeàn cho ñeán vaán ñeà taäp huaán, boài döôõng. 4. Coâng taùc xaõ hoäi cuûa sinh vieân Ñaïi hoïc Sö phaïm gaén lieàn vôùi ñaëc thuø ngheà nghieäp, ñöôïc sinh vieân nhaän thöùc ñuùng ñaén vaø tích cöïc tham gia. Noäi dung naøy chöa ñöôïc ñaët ra moät caùch troïn veïn trong quaù trình giaùo duïc ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng. Thöïc teá laø Ñoaøn – Hoäi toå chöùc phaàn lôùn hoaït ñoäng moät caùch ñoäc laäp, chöa phoái hôïp thöïc söï toát vôùi caùc ñôn vò khaùc trong nhaø tröôøng. Coù nhöõng nguyeân nhaân chuû quan töø phía ñoäi nguõ caùn boä Ñoaøn – Hoäi, nhöng cuõng coù nguyeân nhaân khaùch quan do nhaän thöùc cuûa nhieàu ngöôøi chöa ñuùng veà coâng taùc thanh nieân trong tröôøng hoïc cuõng nhö thieáu söï nhìn nhaän xaùc ñaùng veà vai troø cuûa toå chöùc Ñoaøn – Hoäi trong nhaø tröôøng. 5. Trong nhieäm vuï ñaøo taïo ngöôøi thaày, ngoaøi kieán thöùc chuyeân moân treân giaûng ñöôøng, sinh vieân caàn “ñöôïc hoïc” nhieàu noäi dung khaùc ñeå coù theå laø moät nhaø giaùo duïc khi ra tröôøng. Do vaäy beân caïnh caùc hoaït ñoäng ngoaøi giôø leân lôùp, coâng taùc xaõ hoäi veà cô baûn phaûi ñöôïc thöïc hieän loàng gheùp trong quaù trình giaùo duïc ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng nhö nhöõng hoaït ñoäng ngoaïi khoùa boå trôï. Caùc giaûi phaùp ñeå naâng cao hieäu quaû coâng taùc xaõ hoäi cho sinh vieân cuõng seõ laø giaûi phaùp ñeå naâng cao chaát löôïng giaùo duïc ñaøo taïo cuûa tröôøng. 103 KIEÁN NGHÒ Töø nghieân cöùu lyù luaän vaø thöïc tieãn vaán ñeà, ngoaøi vieäc ñuùc keát kinh nghieäm ñeà xuaát nhöõng phöông phaùp coâng taùc ñeå caùn boä Ñoaøn – Hoäi coù theå vaän duïng cho hoaït ñoäng sinh vieân ôû phaàn treân, chuùng toâi coù moät soá kieán nghò nhö sau: 1. Vôùi Ñaûng vaø Nhaø nöôùc: ▫ Coù cô cheá cho Ñoaøn – Hoäi thöïc hieän nhöõng chöông trình döï aùn Quoác gia trong coâng taùc xaõ hoäi, phaùt trieån coäng ñoàng. ▫ Xaây döïng cheá ñoä öu ñaõi thöïc söï cho ñoäi nguõ trí thöùc treû tình nguyeän phuïc vuï ôû vuøng saâu, vuøng xa. ▫ Quan taâm ñeán chính saùch ñaõi ngoä ñoäi nguõ caùn boä Ñoaøn – Hoäi chuyeân traùch ôû caùc caáp, ñaëc bieät taïi cô sôû. 2. Vôùi Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo ▫ Sôùm ban haønh nhöõng cheá ñoä môùi phuø hôïp hôn ñoái vôùi ñoäi nguõ caùn boä laøm kieâm nhieäm coâng taùc thanh nieân. ▫ Coù cô cheá taøi chính töø ngaân saùch nhaø nöôùc chi thöôøng xuyeân cho hoaït ñoäng cuûa sinh vieân trong muïc tieâu giaùo duïc ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng. ▫ Tieáp tuïc nhöõng giaûi phaùp kyù keát lieân tòch, phoái hôïp vôùi Trung öông Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh veà vieäc taêng cöôøng coâng taùc giaùo duïc thanh nieân maø trong thôøi gian vöøa qua ñaõ coù nhöõng daáu hieäu tích cöïc. 104 3. Vôùi Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh caáp treân: ▫ Quan taâm trieät ñeå ñeán coâng taùc boài döôõng xaây döïng ñoäi nguõ caùn boä laøm coâng taùc thanh nieân. ▫ Ñoåi môùi chöông trình, noäi dung taäp huaán, boå sung theâm nhöõng kieán thöùc lyù luaän vaø kyõ naêng thöïc haønh veà coâng taùc xaõ hoäi cho caùn boä Ñoaøn – Hoäi. ▫ Coâng taùc thoâng tin tuyeân truyeàn caàn ñaåy maïnh hôn nöõa, neân trieån khai keá hoaïch sôùm vaø kòp thôøi. 4. Vôùi Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh: ▫ Ñaûng uûy, Ban Giaùm hieäu nhaø tröôøng ñaõ coù söï quan taâm saâu saùt ñeán coâng taùc Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh vaø phong traøo sinh vieân cuûa tröôøng, song söï quan taâm aáy caàn ñöôïc quaùn trieän saâu hôn nöõa ñeán caùc ñôn vò vaø caùc thaày coâ giaùo. ▫ Xem xeùt, nghieân cöùu vieäc ñöa coâng taùc xaõ hoäi trong heø cuûa vieân nhö moät noäi dung quy ñònh theo quy cheá thöïc teá, thöïc taäp sö phaïm cuûa sinh vieân. ▫ Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi veà maët thôøi gian, kinh phí cho caùc hoaït ñoäng cuûa sinh vieân. ▫ Coù cheá ñoä quan taâm ñeán caùn boä ñoaøn chuyeân traùch cuõng nhö kieâm nhieäm vaø caùn boä Ñoaøn, Hoäi laø sinh vieân. 105 5. Vôùi Ñoaøn –Hoäi caáp tröôøng: ▫ Caàn coù phöông phaùp laøm vieäc khoa hoïc hôn, bieát taän duïng moïi nguoàn löïc, thôøi gian vaø phoái hôïp toát vôùi caùc ñoaøn theå, ban ngaønh. ▫ Ñuùc keát töø thöïc tieãn tham gia coâng taùc ñoaøn theå nhieàu naêm qua, taùc giaû nhaän thaáy haàu heát löïc löôïng caùn boä Ñoaøn – Hoäi trong tröôøng hoïc ñeàu xuaát thaân töø phong traøo, ít ñöôïc ñaøo taïo tröôøng lôùp baøi baûn veà nghieäp vuï coâng taùc thanh nieân cuõng nhö phöông phaùp coâng taùc xaõ hoäi. Khoâng theå chôø ñeán khi boài döôõng ñoäi nguõ ñöôïc ñaàu tö ñuùng taàm môùi hoaït ñoäng maø Ñoaøn – Hoäi phaûi coù bieän phaùp taùc ñoäng ñeå caùn boä cuûa mình coù yù thöùc töï reøn luyeän trau doài kieán thöùc vaø kyõ naêng coâng taùc, traùnh caùch laøm moø maãm, ñaïi khaùi, hình thöùc. ▫ Xaây döïng quy cheá hoaït ñoäng cuûa Ban Chaáp haønh, Ñoäi nhoùm laøm cô sôû cho vieäc xaùc ñònh nhieäm vuï, chöùc naêng cuûa töøng caáp vaø vai troø cuûa moãi caù nhaân. ▫ Luoân luoân chuù yù ñeán tính ñaëc thuø cuûa ñôn vò trong moïi hoaït ñoäng. 6. Höôùng môû roäng nghieân cöùu tieáp theo: Trong ñieàu kieän coøn nhieàu haïn cheá, vaán ñeà nghieân cöùu môùi chæ döøng laïi ôû phaïm vi heïp laø tìm hieåu veà coâng taùc xaõ hoäi cuûa sinh vieân tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà chí Minh vaø ñeà ra phöông phaùp naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng. Do vaäy ñeà taøi hoaøn toaøn coùù theå môû roäng theo caùc höôùng sau: 106 - Veà phaïm vi nghieân cöùu: Ñeà taøi coù theå môû roäng phaïm vi nghieân cöùu veà nhöõng hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi vaø phong traøo thanh nieân tình nguyeän cuûa sinh vieân thaønh phoá. - Veà noäi dung: Vaán ñeà nghieân cöùu coù theå höôùng saâu hôn veà taùc ñoäng, aûnh höôûng cuûa coâng taùc xaõ hoäi vaø caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi khaùc ñeán vieäc ñònh höôùng giaù trò ngheà nghieäp giaùo vieân cho sinh vieân caùc tröôøng sö phaïm. 107 DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1 Nguyeãn Ñình Chænh, Phaïm Ngoïc Uyeån. Taâm lyù hoïc quaûn lyù, NXB Giaùo duïc, 1998. 2 Buøi Theá Cöôøng. Chính saùch Xaõ hoäi vaø Coâng taùc Xaõ hoäi ôû Vieät Nam thaäp nieân 90, NXB Khoa hoïc Xaõ hoäi, 2002. 3 Nguyeãn Thò Lieân Dieäp (bieân soaïn). Quaûn trò hoïc, NXB Thoáng keâ 1995. 4 Nguyeãn Thò Doan, Ñoã Minh Cöông, Phöông Kyø Sôn. Hoïc thuyeát quaûn lyù, NXB Chính trò Quoác gia, 1996. 5 Döông Töï Ñam. Ñònh höôùng giaù trò cho thanh nieân sinh vieân trong thôøi kyø Coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, NXB thanh nieân, 2002. 6 G.V.Oxipop (chuû bieân) vaø nhieàu taùc giaû. Nhöõng cô sôû nghieân cöùu xaõ hoäi hoïc, Vieän Nghieân cöùu Xaõ hoäi hoïc – Vieän Haøn laâm Khoa hoïc Lieân xoâ, NXB Tieán Boä, Matxcôva,1988. 7 Grace Mathew. Nhaäp moân Coâng taùc xaõ hoäi caù nhaân, Taøi lieäu tham khaûo cuûa Ñaïi hoïc Môû – Baùn coâng, 1999. (Leâ Chí An dòch). 8 Traàn Hieäp (chuû bieân). Taâm lyù hoïc xaõ hoäi nhöõng vaán ñeà lyù luaän, NXB Khoa hoïc xaõ hoäi, 1996. 9 Ngoâ Coâng Hoaøn. Taâm lyù hoïc xaõ hoäi trong quaûn lyù, NXB Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi, 10 Leâ Vaên Hoàng, Leâ Ngoïc Lan, Nguyeãn Vaên Thaøng. Taâm lyù hoïc löùa tuoåi vaø taâm lyù hoïc Sö phaïm, Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi. 11 Nguyeãn Sinh Huy (chuû bieân), Ñaëng Vuõ Hoaït, Nguyeãn Vaên Leâ. Giaùo duïc hoïc ñaïi cöông, taäp 1-2, Haø noäi, 1995. 12 Traàn Ñình Huyønh, Trònh Quang Caûnh, Traàn Minh Ñoaøn. Nhöõng tö töôûng cô baûn cuûa Hoà Chí Minh, NXB Lao ñoäng, 2003 13 Kathryn Geldard, David Geldard. Coâng taùc tham vaán treû em – giôùi thieäu thöïc haønh, taäp 1-2, Taøi lieäu tham khaûo (löu haønh noäi boä), Ñaïi hoïc Môû – Baùn coâng, 2000. (Nguyeãn Xuaân Nghóa, Leâ Loäc dòch). 14 Nguyeãn Thò Bích Laïi. Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caù loaïi hình thanh nieân tình nguyeän trong giai ñoaïn hieän nay. NXB thanh nieân, 2002. 15 Maria Joan O’Neil. The General method of Social work practice, Prentice-Hall INC., Englewood Cliffs, New Jersey 07632, 1984. 16 Hoà Chí Minh. Veà giaùo duïc vaø toå chöùc thanh nieân, NXB thanh nieân, 2002. 1 17 Taï Minh. Xaõ hoäi hoïc Quaûn lyù, NXB Thoáng keâ, 2002. 18 Nhieàu taùc giaû. Chung söùc treû, NXB Treû, 2001. 19 Phaïm Ñình Nghieäp. Nguoàn nhaân löïc treû cho söï nghieäp Coâng nghieäp hoaù – Hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, NXB thanh nieân,1ù996. 20 Phaïm Ñình Nghieäp, Nguyeãn Theá Huøng, Leâ Vaên Caàu, Ñinh Ñöùc Laäp, Kyõ naêng nghieäp vuï coâng taùc xaây döïng Ñoaøn, NXB thanh nieân,1ù996. 21 Phaïm Ñình Nghieäp. Tìm hieåu moät soá thuaät ngöõ veà coâng taùc thanh nieân, NXB thanh nieân, 1997. 22 Phaïm Ñình Nghieäp. Giaùo duïc tö töôûng caùch maïng cho theá heä treû Vieät nam trong tình hình môùi, NXB thanh nieân, 2000. 23 Phaïm Ñình Nghieäp, Leâ Vaên Caàu. Soå tay Bí thö Chi ñoaøn, HoÏc vieän Thanh Thieáu nieân Vieät Nam, Tröôøng Cao caáp Thanh nieân, NXB thanh nieân, 2001. 24 Haø Theá Ngöõ, Ñaëng Vuõ Hoaït. Giaùo duïc hoïc , taäp 2, NXB Giaùo duïc, 1998. 25 Nguyeãn Thò Oanh (chuû bieân). An sinh xaõ hoäi vaø caùc vaán ñeà xaõ hoäi, Giaùo trình cuûa Ñaïi hoïc Môû – Baùn coâng, 1997. 26 Nguyeãn Thò Oanh. Coâng taùc Xaõ hoäi ñaïi cöông, NXB Giaùo duïc, 1998. 27 Nguyeãn Thò Oanh. Phaùt trieån Coäng ñoàng, Giaùo trình cuûa Ñaïi hoïc Môû – Baùn coâng, 2000. 28 Hoaøng Pheâ (chuû bieân). Töø ñieån tieáng Vieät, Vieän Ngoân ngöõ hoïc, baûn in laàn thöù naêm, NXB Ñaø naüng, 1997. 29 Leâ Hoàng Quaûn. Moät soá giaûi phaùp phoái hôïp giöõa Hieäu tröôûng vaø Ban Chaáp haønh Ñoaøn TNCS Hoà Chí Minh trong coâng taùc giaùo duïc ñaïo ñöùc cho hoïc sinh ôû tröôøng Trung hoïc Phoå thoâng tænh Bình Phöôùc, Luaän vaên Thaïc só Khoa hoïc Giaùo duïc, Ñaïi hoïc Sö phaïm Tp. HCM, 2003. 30 Rex A. Skidmore. Quaûn trò ngaønh Coâng taùc xaõ hoäi – Quaûn lyù naêng ñoäng vaø caùc moái töông quan naêng ñoäng, Taøi lieäu tham khaûo cuûa Ñaïi hoïc Môû – Baùn coâng, 1998. (Leâ Chí An dòch) 31 Nguyeãn Höõu Thaân. Quaûn trò nhaân söï, NXB Giaùo duïc, 1995 32 Lyù Minh Tieân (chuû bieân), Ñoaøn Vaên Ñieàu, Traàn thò Thu Mai, Voõ Vaên Nam, Ñoã Haïnh Nga. Kieåm tra vaø ñaùnh giaù thaønh quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh baèng traéc nghieäm khaùch quan, NXB Giaùo duïc, 2004. 2 33 Traàn Nhö Tieán. Giaùo duïc giaù trò ngheà nghieäp kyõ thuaät quaân söï cho hoïc vieân tröôøng Cao ñaúng Kyõ thuaät Vin - Hem Pich: Thöïc traïng vaø giaûi phaùp, Luaän vaên thaïc só khoa hoïc giaùo duïc, Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh, 2003. 34 Vaên Tuøng. Tìm hieåu tö töôûng Hoà Chí Minh veà xaây döïng vaø cuûng coá toå chöùc Ñoaøn, NXB Thanh nieân, 2002. 35 Vaên Tuøng. Tìm hieåu tö töôûng Hoà Chí Minh veà giaùo duïc thanh nieân, NXB Thanh nieân, 1999. 36 Nguyeãn Vaên Tuyeân. Coâng taùc xaõ hoäi – Söùc maïnh toång hôïp cuûa nhöõng taám loøng nhaân aùi, Coâng trình döï thi giaûi thöôûng Sinh vieân NCKH, naêm hoïc 2000-2001. 37 Nguyeãn Theá Truaät. Soå tay coâng taùc Ñoaøn, Ñoäi – Chöông trình hoaït ñoäng ñeán naêm 2007, NXB Treû, 2003. 38 Ban Khoa giaùo Trung öông. Giaùo duïc vaø ñaøo taïo trong thôøi kyø ñoåi môùi: chuû tröông, thöïc hieän, ñaùnh giaù, NXB Chính trò Quoác gia, 2002. 39 Ban Tö töôûng Vaên hoùa Trung öông. Taøi lieäu nghieân cöùu tö töôûng Hoà Chí Minh, NXB Chính trò Quoác gia, 2003. 40 Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo. Ñieàu leä tröôøng Ñaïi hoïc 41 Ñoaøn TNCS Hoà Chí Minh, Ban phong traøo. Ñoåi môùi coâng taùc Ñoaøn vaø Thanh nieân trong phong traøo Tuoåi treû giöõ nöôùc, NXB Thanh nieân, 1997. 42 Ñoaøn TNCS Hoà Chí Minh,Ban Chaáp haønh Thaønh ñoaøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Caåm nang reøn luyeän Ñoaøn vieân, NXB Treû 2002. 43 Ñoaøn TNCS Hoà Chí Minh, Ban Chaáp haønh Thaønh ñoaøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh thaønh phoá Hoà Chí Minh laàn thöù 6, 1996. 44 Ñoaøn TNCS Hoà Chí Minh, Ban Chaáp haønh Thaønh ñoaøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh thaønh phoá Hoà Chí Minh laàn thöù 7, 2001. 45 Ñoaøn TNCS Hoà Chí Minh, Ban Chaáp haønh Thaønh ñoaøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Chuyeân ñeà, Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh thaønh phoá Hoà Chí Minh laàn thöù 7, 2001. 46 Ñoaøn TNCS Hoà Chí Minh, Ban Chaáp haønh Thaønh ñoaøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Taøi lieäu tham khaûo, Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh thaønh phoá Hoà Chí Minh laàn thöù 7, 2001. 3 47 Ñoaøn TNCS Hoà Chí Minh, Ban Chaáp haønh Thaønh ñoaøn thaønh phoá Hoà Chí Minh. Kyû yeáu Toïa ñaøm Coâng taùc xaõ hoäi thanh nieân thaønh phoá Hoà Chí Minh trong giai ñoaïn môùi, 2003. 48 Ñoaøn tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh. Baùo caùo toång keát coâng taùc Ñoaøn vaø phong traøo sinh vieân, caùc naêm hoïc : 1999-2000, 2000-2001, 2001- 2002, 2002-2003. 49 Ñoaøn tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh. Baùo caùo thaønh tích ñeà nghò Baèng khen cuûa thuû töôùng Chính phuû veà phong traøo thanh nieân tình nguyeän thôøi kyø ñoái môùi, 2004. 50 Trung öông Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh, Ban Thanh nieân Tröôøng hoïc. Soå tay caùn boä Ñoaøn trong Tröôøng hoïc, NXB Thanh nieân, 2000. 51 Hoäi Sinh vieân Vieät Nam. Vaên kieän Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu Toaøn quoác Laàn thöù VI, NXB Thanh nieân, 1999. 52 Quoác hoäi. Luaät Giaùo duïc, NXB Chính trò Quoác Gia, 1998. 53 Taïp chí Xaõ hoäi hoïc. Soá chuyeân ñeà Coâng taùc xaõ Hoäi, soá 1.1993. 54 Thaønh ñoaøn thaønh phoá Hoà Chí Minh, Ban Ñaïi hoïc Chuyeân Nghieäp. Baùo caùo toång keát coâng taùc Ñoaøn vaø phong traøo sinh vieân, caùc naêm hoïc: 1999-2000, 2000-2001, 2001- 2002, 2002-2003. 55 Thoâng tin Khoa hoïc Giaùo duïc. Soá ñaëïc bieät giôùi thieäu veà Phaùt trieån coâng ñoàng, soá 36/1993. 56 Trung öông Ñoaøn TNCS Hoà Chí Minh. Toång quan tình hình thanh nieân, coâng taùc Ñoaøn vaø phong traøo thanh thieáu nhi, NXB Thanh nieân, 1997. 57 Trung taâm Xaõ hoäi hoïc – Tin hoïc, Trung taâm Thoâng tin Tö lieäu. Moät soá vaán ñeà trong phöông phaùp nghieân cöùu Xaõ hoäi hoïc, Taøi lieäu tham khaûo, Hoïc vieân Chính trò Quoác gia Hoà Chí Minh, Haø noäi 1993. 58 Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh, Ñeà aùn xaây döïng Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm TP Hoà Chí Minh thaønh Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm troïng ñieåm, 2002. 59 Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh, Baùo caùo Tình hình giaùo duïc chung giai ñoaïn 1998-2004, 2004. 60 Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh. Thoâng tin sinh vieân, Baûn tin Muøa Heø Xanh, 2004. 4 PHUÏ LUÏC Döôùi ñaây laø nhöõng baøi vieát treân Thoâng tin Sinh vieân Muøa Heø Xanh 2004 veà nhaän ñònh cuûa caùc ñoàng chí caùn boä quaûn lyù coù traùch nhieäm trong coâng taùc thanh nieân cuûa Tröôøng vaø cuûa ngöôøi daân veà muïc ñích, yù nghóa, coâng taùc toå chöùc cuõng nhö keát quaû thöïc teá veà moät trong nhöõng hoaït ñoäng coâng taùc xaõ hoäi cuûa sinh vieân: 1. Trao ñoåi vôùi ñoàng chí Baïch Vaên Hôïp (Bí thö Ñaûng uûy Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh): "Ñoaøn keát, coäng ñoàng traùch nhieäm cao, an toaøn, kæ luaät, thieát thöïc, saùng taïo". Ñoù laø phöông chaâm haønh ñoäng cuûa chieán só tình nguyeän Muøa Heø Xanh naêm 2004 cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh. Trao ñoåi vôùi Thoâng tin Sinh vieân (TTSV) xung quanh vaán ñeà naøy, thaày Baïch Vaên Hôïp - Bí thö Ñaûng uûy cho bieát: - Toâi raát quyù meán vaø tin töôûng ôû lôùp treû. Treân cöông vò coâng taùc cuûa mình, duø tröïc tieáp hay giaùn tieáp, toâi luoân uûng hoä nhöõng vieäc laøm toát coù taùc duïng giaùo duïc giuùp ñoaøn vieân, sinh vieân töï reøn luyeän, hoaøn thieän nhaân caùch vaø tröôûng thaønh. Phong traøo "Muøa Heø Xanh" laø moät trong nhöõng vieäc laøm coù yù nghóa nhö theá. Toâi nhôù khoâng laàm naêm nay laø naêm thöù ba, toâi "ñi chieán dòch" cuøng caùc baïn vôùi tö caùch laø Tröôûng ban chæ ñaïo. TTSV: Nhö vaäy, Thaày ñaõ coù "thaâm nieân" vôùi phong traøo tình nguyeän Muøa heø xanh cuûa chuùng em khaù laâu, ñieàu gì ñaõ laøm cho Thaày gaén boù vôùi phong traøo MHX nhö theá aï? Thaày Baïch Vaên Hôïp: Tham gia chieán dòch Muøa heø xanh cuøng caùc baïn, toâi nhö thaáy mình treû laïi. Meät nhöng maø vui, vì thaáy caùc baïn treû trung, naêng ñoäng vaø saùng taïo trong thöïc tieãn, laøm ñöôïc nhieàu vieäc thieát thöïc goùp phaàn laøm ñeïp cuoäc ñôøi vaø laøm ñeïp loøng ngöôøi hoâm nay. TTSV: Xin Thaày cho bieát nhaän ñònh cuûa thaày veà tình hình chuaån bò chieán dòch Muøa heø xanh naêm nay ôû tröôøng ta? Thaày Baïch Vaên Hôïp: Chieán dòch Muøa heø xanh naêm nay coù nhöõng thuaän lôïi caên baûn. Ban giaùm hieäu, Ñaûng uûy uûng hoä vaø taïo ñieàu kieän toát caû veà vaät chaát laãn tinh thaàn ñeå caùc baïn tham gia chieán dòch. Caùn boä chæ huy chieán dòch phaàn lôùn laø nhöõng ñoàng chí töøng traûi, daøy daën kinh nghieäm "chieán tröôøng" qua nhieàu naêm. Tinh thaàn chieán só saün saøng ra quaân vôùi khí theá tình nguyeän. Tuy nhieân, theo doõi quaù trình chuaån bò chieán dòch, toâi thaáy coù nhöõng khoù khaên sau: coâng taùc chuaån bò coù phaàn caäp raäp; vieäc huy ñoäng chieán só tham gia coù khoù khaên do vöôùng keá hoaïch ñaøo taïo chung cuûa Tröôøng. Veà kinh phí phuïc vuï chieán dòch, tröôøng seõ coá gaéng ñaûm baûo baèng hoaëc hôn naêm ngoaùi. Caùc ñoàng chí phaûi laøm döï truø ñeå Ban giaùm hieäu duyeät. Ngoaøi ra, ñeà nghò Ban chæ huy coù keá hoaïch xin taøi trôï caùc ñôn vò ôû trong vaø ngoaøi tröôøng. Vaán ñeà quan troïng vaø cuõng laø yeâu caàu cuûa Ban chæ ñaïo: phaûi söû duïng nguoàn kinh phí ñuùng muïc ñích, roõ raøng, minh baïch. TTSV: Caùc baïn sinh vieân ñang raát naùo nöùc chôø ngaøy xuaát quaân, Thaày coù "nhaén göûi" gì vôùi caùc baïn khoâng aï? Thaày Baïch Vaên Hôïp: Töø nay ñeán ngaøy ra quaân khoâng coøn xa. Ban chæ huy chieán dòch caàn phaûi xuùc tieán khaån tröông hôn coâng taùc ñieàu tra ñòa hình, phoái hôïp vôùi ñòa phöông, boá trí löïc löôïng, chuaån bò haäu caàn… ñeå phuïc vuï chieán dòch vaø baùo caùo Ban chæ ñaïo tröôùc ngaøy xuaát quaân. Ban chæ ñaïo yeâu caàu chieán dòch Muøa heø xanh naêm nay cuûa caùc baïn phaûi giaønh ñöôïc thaéng lôïi baèng hoaëc hôn naêm ngoaùi. Phöông chaâm haønh ñoäng cuûa chieán dòch naêm nay laø "ñoaøn keát, coäng ñoàng traùch nhieäm cao, an toaøn, kyû luaät, thieát thöïc, saùng taïo". Caùc chieán só Muøa heø xanh phaûi thöïc hieän ñuùng khaåu hieäu "ôû daân thöông - laøm daân tin - ñi daân nhôù" XUAÂN HÖÔNG (thöïc hieän) 2. YÙ kieán ñoàng chí Phöông Dieãm Höông (Bí thö Ñoaøn tröôøng) Chieán dòch Muøa heø xanh laø moät moâi tröôøng toát ñeå ñoaøn vieân - sinh vieân reøn luyeän phaán ñaáu naâng cao nhaän thöùc, traùch nhieäm cuûa mình ñoái vôùi coäng ñoàng, goùp phaàn xaây döïng xaõ hoäi vaên minh, hieän ñaïi, nghóa tình. Ñoàng thôøi, Muøa heø xanh cuõng giuùp sinh vieân, ñaëc bieät laø sinh vieân sö phaïm yù thöùc veà ngheà nghieäp vaø theå hieän loøng yeâu ngheà cuûa caùc giaùo vieân töông lai. Nhö vaäy, veà maët yù nghóa reøn luyeän ñoaøn vieân, chuùng ta ñaõ ñaït ñöôïc caû 2 maët laø reøn luyeän veà caû nhaän thöùc vaø haønh ñoäng. Nhieàu naêm tham gia chieán dòch tình nguyeän, ôû nhöõng cöông vò khaùc nhau, toâi cho raèng tinh thaàn ñoaøn keát, "ñoàng taâm hieäp löïc" laø yeáu toá quan troïng nhaát ñeå taïo neân söï thaønh coâng. T.T (ghi) 3. Chieán só trong maét ngöôøi daân: “loøng toát, vieäc toát” Söï noã löïc vaø tinh thaàn tình nguyeän cuûa caùc chieán só MuØa Heø Xanh ñaõ “ghi ñieåm” trong loøng ngöôøi daân ôû khaép caùc maët traän maø hoï ñoùng quaân. Ñieàu ñoù ñaõ ñöôïc theå hieän qua söï chaêm soùc, ñoäng vieân, giuùp ñôõ raát nhieät tình vaø nhöõng nhaän xeùt chaân thaønh, moäc maïc cuûa baø con. Thoâng tin Sinh vieân ñaõ ghi nhaän moät soá yù kieán cuûa ngöôøi daân xaõ Phöôùc Loäc – Nhaø Beø, nôi ñoùng quaân cuûa sinh vieân tình nguyeän Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Thaønh phoá Hoà Chí Minh chieán dòch Muøa Heø Xanh naêm 2003. Baø Ngoâ Thò Naêm, 71 tuoåi, nhaø ôû aáp 1, ngöôøi maø caùc chieán só vaãn trìu meán goïi laø Ngoaïi, cho bieát: “Ngoaïi haøi loøng vì caùc con ñöùa naøo cuõng ngoan ngoaõn, chòu khoù vaø laøm ñöôïc nhieàu vieäc toát”. Coøn baø Leâ Thò Chung, ôû aáp 4 thì theå hieän tình caûm thöông yeâu chieán só baèng vieäc thaêm hoûi, ñoäng vieân thöôøng xuyeân, lo laéng cho chieán só töø vieäc aên uoáng, sinh hoaït ñeán coâng vieäc. Khi hay tin chieán só veà ôû nhaø mình, baø ñaõ giaët muøng meàn, chieáu goái, mua theâm gaïo, gaz, nuôùc maém, boät ngoït… “phuïc vuï” chieán só toát hôn. Vì moät lyù do ñaëc bieät, caùc chieán só ñoùng quaân taïi nhaø baø phaûi chuyeån ñeán ñieåm khaùc nhöng tình caûm baø daønh cho caùc chieán só vaãn khoâng thay ñoåi. Cöù caùch maáy ngaøy, saùng sôùm tinh mô, baø laïi ñeán thaêm caùc chieán só . Caûm ñoäng bieát bao! Maù Naêm – Nguyeãn Thò Thöông (aáp 2) bòn ròn, quyeán luyeán tieãn chieán só veà thaønh phoá vôùi lôøi nhaén: “Caùc con nhôù trôû laïi thaêm maù !”. Nhaø maù töông ñoái khoù khaên, caùc con maù ñeàu coù vôï coù choàng ra ôû rieâng, ngöôøi thöù saùu ôû cuøng maù thì bò dò taät, ngoài moät choã. Maù naêm nay ñaõ 69 tuoåi. Lyù do maø maù cho caùc chieán só aên ôû taïi nhaø mình laø “caùc con ñeàu loøng toát, vieäc toát”. Anh Buøi Hoøa An, Bí thö chi boä xaõ cuõng ñaùnh giaù cao khaû naêng vaø söï noã löïc cuûa chieán só. Anh noùi: “caùc chieán só tình nguyeän ñaõ laøm ñöôïc nhieàu vieäc toát, goùp phaàn cuøng xaõ giaûi quyeát ñöôïc moät soá khoù khaên, ñaëc bieät laø ñaõ taùc ñoäng ñeán yù thöùc, tinh thaàn tình nguyeän cuûa thanh nieân ñòa phöông”. Cuøng laøm vieäc, sinh hoaït chung vôùi chieán só, thanh nieân ñòa phöông ñeàu nhaän thaáy söï “tröôûng thaønh” raát nhieàu cuûa mình, caû trong suy nghó vaø haønh ñoäng. Baïn Traàn Minh Tuaán (84/2, aáp 2) phaùt bieåu: “Muøa Heø Xanh naêm nay coù theå noùi laø kyû nieäm raát ñeïp ñoái vôùi em.. Tröôùc khi chieán dòch dieãn ra, em raát lo “khoâng bieát caùc anh chò coù deã thöông vaø vui tính khoâng?. Nhöng chæ ngay ngaøy ñaàu tieân tieáp xuùc vôùi caùc anh chò, em ñaõ caûm thaáy raát meán caùc anh chò. Tröôùc kia, em laø moät chaøng trai hôi bò nhuùt nhaùt. Nhöng khi tham gia Muøa Heø Xanh, em ñaõ hoïc hoûi ñöôïc raát nhieàu kyõ naêng sinh hoaït taäp theå töø caùc anh chò. Töø aáy, em maïnh daïn hôn trong nhöõng laàn sinh hoaït taäp theå. Caûm ôn anh chò sinh vieân Sö phaïm, caûm ôn Chieán dòch Muøa heø xanh ñaõ laøm thay ñoåi moät chaøng trai nhuùt nhaùt ngaøy naøo”. Baïn Nguyeãn Thò Thuyø Trang, aáp 3 cuõng coù phaùt bieåu töông töï: “Tham gia chieán dòch naêm nay vôùi anh chò Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh, toâi bieát theá naøo laø söùc maïnh cuûa söï ñoaøn keát. Qua caùc anh chò, öôùc mô töø thuôû aáu thô laïi troãi daäy trong toâi. Ñoù laø öôùc mô laøm giaùo vieân. Vaø toâi hy voïng raèng caùnh cöûa Ñaïi hoïc Sö phaïm thaønh phoá Hoà Chí Minh seõ môû roäng chaøo ñoùn toâi ôû töông lai. Vì baây giôø toâi raát yeâu treû. Toâi töï tin ñeå laøm ñieàu ñoù”. TRAÀN THANH TRUYEÀN 4. Nhöõng con soá Muøa Heø Xanh: 9 3 : Chieán só ñöôïc keát naïp vaøo Ñaûng chieán sóVN. 9 6 : Chi hoäi thaønh nieân coâng nhaân caùc khu nhaø troï ñöôïc thaønh laäp taïi ñòa baøn huyeän Cuû Chi, maët traän TPHCM. 9 12 : Tuû saùch thieáu nhi vôùi hôn 12000 ñaàu saùch taëng thieáu nhi caùc xaõ thuoäc ñòa baøn ñoùng quaân. 9 13 : Ñoäi hình thieáu nhi ñöôïc thaønh laäp. 9 15 : Chieán só hieán maùu nhaân ñaïo. 9 26 : Coâng trình thanh nieân ñöôïc thöïc hieän trò giaù haøng chuïc trieäu ñoàng. 9 34 : Soá buoåi sinh hoaït chuyeân ñeà cho thanh nieân, hoïc vieân cai nghieän ñöôïc toå chöùc. 9 35 : Thanh nieân vaø chieán só ñöôïc keát naïp vaøo Ñoaøn Thanh nieân Coäng saûn Hoà Chí Minh 9 75 : Suaát hoïc boång trò giaù 13.100.000 ñoàng taëng hoïc sinh ngheøo, vöôït khoù, hoïc gioûi. 9 86 : Soá buoåi sinh hoaït thieáu nhi ñöôïc toå chöùc thu huùt 42.000.000 löôït em tham gia. 9 306 : Soá buoåi phaùt thanh do caùc chieán só thöïc hieän. 9 350 : Hoïc vieân Tröôøng Giaùo duïc Ñaøo taïo vaø Giaûi quyeát Vieäc laøm soá 1 vaø soá 6 tham gia caùc lôùp xoaù muø chöõ do chieán só Muøa Heø Xanh ñöùng lôùp giaûng daïy. 9 460 : Caây xanh ñöôïc troàng. 9 600 : Löôït ñoaøn vieân, thanh nieân ñöôïc trieån khai 6 baøi Lí luaän chính trò. 9 2600 : Chieán só caùc maët traän ñaõ tham gia ñaép 2600 meùt ñöôøng giao thoâng noâng thoân, söûa chöõa vaø phaùt quang gaàn 10.000 m ñöôøng. 9 3500 : Soá hoïc sinh cuûa caùc lôùp phoå caäp do caùc chieán só Muøa Heø Xanh ñöùng lôùp. 9 18.000 : Soá bao cao su phoøng choáng HIV/AIDS, keá hoaïch hoùa gia ñình ñöôïc phaùt. 9 31.000 : Tôø böôùm coù noäi dung tuyeân truyeàn söùc khoûe, sinh saûn, phoøng choáng HIV/AIDS, phoøng choáng beänh soát xuaát huyeát phaùt cho ngöôøi daân. 9 9.000.000 ñoàng : Trò giaù quaø taëng thaêm caùc gia ñình chính saùch nhaân dòp kyû nieäm Ngaøy thöông binh lieät só 27 –7. 9 225.000.000 ñoàng : Toång kinh phí ñöôïc huy ñoäng thöïc hieän chieán dòch Muøa Heø Xanh 2004. T.T.TRUYEÀN (toång hôïp) ._.