Phương hướng phát triển thị trường xuất khẩu của Việt Nam trong giai đoạn 2001-2010 và tầm nhìn đến năm 2020

Lêi më ®Çu Lý do lùa chän ®Ò tµi §èi víi mét nÒn kinh tÕ khi ph¸t triÓn theo chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu, ngoµi viÖc tËp trung ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu th× vÊn ®Ò thÞ tr­êng tiªu thô ®Çu ra cho s¶n phÈm lµ rÊt bøc thiÕt vµ quan träng, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn sù “thµnh”, “b¹i” cña thùc hiÖn chiÕn l­îc. Trong bèi c¶nh ViÖt nam tham gia thÞ tr­êng thÕ giíi muén khi thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ c¬ b¶n ®· cã sù ph©n chia vµ c¹nh tranh gay g¾t, muèn v­¬n ra thÞ tr­êng thÕ giíi, ph¸t triÓn thÞ tr­êng vµ më réng thÞ phÇn, ViÖt nam ph¶i x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu trong mét tÇm nh×n dµi h¹n. XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh trªn, em ®· chän ®Ò tµi “Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam trong giai ®o¹n 2001-2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020” lµm ®Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp. Môc ®Ých nghiªn cøu Trªn c¬ së nghiªn cøu vÒ lý luËn, ph©n tÝch t×nh h×nh kinh tÕ trong n­íc vµ thùc tiÔn xuÊt khÈu, c¸c quan ®iÓm cña Nhµ n­íc vÒ ®a d¹ng thÞ tr­êng còng nh­ c¸c xu h­íng ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i quèc tÕ tõ ®ã ®Ò xuÊt ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam giai ®o¹n 2001-2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020. §èi t­îng, ph¹m vi nghiªn cøu Kho¸ luËn chØ tËp trung nghiªn cøu thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng ho¸ (kh«ng ®Ò cËp ®Õn thÞ tr­êng xuÊt khÈu dÞch vô), trong ®ã ®Æc biÖt quan t©m ®Õn dù b¸o c¬ cÊu thÞ tr­êng vµ ®Þnh h­íng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn mét sè thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt nam trong giai ®o¹n tíi bëi v× vÊn ®Ò thÞ tr­êng lµ mét trong nh÷ng c¨n cø quan träng ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph­¬ng ph¸p chung ®­îc sö dông trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu lµ ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin. Nh÷ng ph­¬ng ph¸p cô thÓ ®­îc ¸p dông lµ logic kÕt hîp víi lÞch sö, ph©n tÝch vµ tæng hîp, nghiªn cøu lý thuyÕt, tæng kÕt thùc tiÔn vµ dù b¸o ®Ó ®­a ra nh÷ng kÕt luËn phï hîp. Néi dung nghiªn cøu Kho¸ luËn bao gåm 80 trang, ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung ®­îc chia thµnh 3 ch­¬ng bao gåm: Ch­¬ng I. Nh÷ng c¨n cø ®Ó x©y dùng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu Ch­¬ng II. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam giai ®o¹n 2001-2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020. Ch­¬ng III. C¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu. MÆc dï ®· rÊt cè g¾ng nh­ng do tr×nh ®é cã h¹n, hµng ho¸ vµ thÞ tr­êng l¹i lµ nh÷ng lÜnh vùc ®Çy biÕn ®éng nªn kho¸ luËn khã tr¸nh khái thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o cña c¸c thÇy c«. Qua kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy em xin ®­îc bµy tá lßng biÕt ¬n tíi c¸c thÇy c« gi¸o tr­êng §¹i häc ngo¹i th­¬ng, nh÷ng ng­êi ®· cung cÊp tri thøc vÒ khoa häc kinh tÕ, vÒ x· héi, ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em trong suèt h¬n bèn n¨m häc tËp. §Æc biÖt, em xin göi tíi c« gi¸o Ths. NguyÔn Xu©n N÷, ng­êi ®· trùc tiÕp tËn t×nh h­íng dÉn, cung cÊp tµi liÖu vµ nhiÒu kinh nghiÖm quÝ b¸u cho em lêi c¶m ¬n s©u s¾c. Hµ Néi, th¸ng 12 n¨m 2003 Sinh viªn TrÞnh ThÞ Ph­¬ng Nhung Ch­¬ng I: Nh÷ng c¨n cø x¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu I. C¨n cø ®Æc ®iÓm, t×nh h×nh kinh tÕ vµ thùc tiÔn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua. 1. §Æc ®iÓm, t×nh h×nh kinh tÕ cña ViÖt Nam nh÷ng n¨m gÇn ®©y Thùc hiÖn chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 10 n¨m (1991-2000), nÒn kinh tÕ ViÖt Nam mÆc dï ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc to lín, nh­ng nhê thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p phï hîp, ph¸t huy néi lùc kÕt hîp víi sù hç trî cã hiÖu qu¶ cña céng ®ång quèc tÕ nªn vÉn tiÕp tôc xu thÕ ph¸t triÓn kh¸. Theo c¸c chuyªn gia kinh tÕ Ng©n hµng ThÕ giíi nhËn ®Þnh trong buæi b¸o c¸o t×nh h×nh §«ng ¸ : “ViÖt Nam vµ Trung Quèc tiÕp tôc lµ hai quèc gia dÉn ®Çu vµ tiªu biÓu cho tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ thÕ giíi víi møc t¨ng 7% t¹i ViÖt Nam vµ 7,8% t¹i Trung Quèc trong n¨m nay”. B¸o Lao ®éng 16/10/2003. B¶ng 1: Mét sè chØ tiªu kinh tÕ chän läc Giai ®o¹n 1990 1995 2000 Tèc ®é t¨ng GDP b×nh qu©n 5 n¨m (1986-1990; 1991-1995; 1996-2000),% 4.4 8.2 6.9 Trong ®ã: N«ng, l©m, ng­ nghiÖp (%) 3.1 4.1 4.3 C«ng nghiÖp vµ x©y dùng (%) 4.7 12 10.6 DÞch vô (%) 5.7 8.6 5.75 Kim ng¹ch xuÊt khÈu (%) 2.4 5.4 14.5 Kim ng¹ch nhËp khÈu (%) 2.7 8.1 15.2 TiÕt kiÖm so víi GDP (%) 8.5 22.8 27 ChØ sè gi¸ tiªu dïng (%) 67.1 12.7 -0.6 Nguån: Tæng côc Thèng kª, Bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t­. Ngµnh n«ng nghiÖp: nÒn t¶ng ®Ó æn ®Þnh kinh tÕ, x· héi cña ViÖt Nam ®­îc duy tr× vµ ph¸t triÓn kh¸ cao, cã t¸c ®éng quyÕt ®Þnh cho c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo th«ng qua an ninh l­¬ng thùc, t¹o viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho d©n c­ n«ng th«n. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ vµ toµn diÖn, ViÖt Nam kh«ng nh÷ng ®· tù tóc ®­îc l­¬ng thùc mµ cßn cã dù tr÷ vµ xuÊt khÈu mçi n¨m trªn 3 triÖu tÊn g¹o. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n t¨ng kh¸, tõ h¬n 1 tû USD n¨m 1990 lªn h¬n 4,3 tû USD n¨m 2000 vµ ®Õn n¨m 2002 ®¹t ®­îc gÇn 5,1 tû USD. Ngµnh c«ng nghiÖp: tiÕp tôc ph¸t triÓn víi nhÞp ®é cao, gãp phÇn quan träng vµo æn ®Þnh kinh tÕ x· héi vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. N¨ng lùc s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm c«ng nghiÖp t¨ng kh¸, kh«ng nh÷ng ®· ®¶m b¶o ®ñ nhu cÇu cña ng­êi d©n vÒ ¨n, mÆc, ë, ph­¬ng tiÖn ®i l¹i, häc hµnh, ch÷a bÖnh vµ nhiÒu lo¹i hµng tiªu dïng thiÕt yÕu kh¸c, mµ cßn cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng. C¬ cÊu c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®· cã b­íc chuyÓn dÞch ®¸ng kÓ, h×nh thµnh mét sè s¶n phÈm mòi nhän, mét sè khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt víi nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Cïng víi viÖc ph¸t triÓn c¸c c¬ së c«ng nghiÖp cã quy m« lín, ChÝnh phñ chó träng ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa, ph¸t triÓn c¸c c¬ së lµng nghÒ ®Ó thu hót thªm lao ®éng vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi s¶n xuÊt. TÝnh ®Õn 30/10/2002, c¶ n­íc cã 94850 doanh nghiÖp t­ nh©n, trªn 1500 ngh×n hé kinh doanh th­¬ng m¹i c¸ thÓ, 14288 hîp t¸c x· vµ liªn hiÖp hîp t¸c x·, 1900 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c ngµnh dÞch vô: tuy ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn hÕt søc khã kh¨n nh­ng chÊt l­îng ®· ®­îc n©ng lªn, ®¸p øng nhu cÇu t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ phôc vô ®êi sèng d©n c­. ThÞ tr­êng trong n­íc ®· th«ng tho¸ng h¬n víi sù tham gia cña nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ. Ngµnh giao th«ng vËn t¶i trong ®iÒu kiÖn cßn nhiÒu khã kh¨n, song ®· ®¸p øng kh¸ tèt vÒ c¬ së h¹ tÇng cho yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ. NhiÒu tuyÕn giao th«ng huyÕt m¹ch ®· ®­îc ®Çu t­ n©ng cÊp, nhiÒu cÇu hiÖn ®¹i ®· ®­îc x©y dùng míi ®¶m b¶o giao th«ng vµ c¬ b¶n ®¸p øng nhu cÇu vËn t¶i trong n­íc nh÷ng n¨m qua. DÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng ph¸t triÓn nhanh, m¹ng l­íi viÔn th«ng trong n­íc ®· ®­îc hiÖn ®¹i ho¸ vÒ c¬ b¶n. §· h×nh thµnh thÞ tr­êng dÞch vô b¶o hiÓm víi sù tham gia cña c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc. DÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng cã nh÷ng ®æi míi quan träng. C¸c dÞch vô kh¸c nh­ t­ vÊn ph¸p luËt, khoa häc vµ c«ng nghÖ… ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn. Ngµnh th­¬ng m¹i: tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®· cã t¸c ®éng më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu thóc ®Èy kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu t¨ng nhanh, tèc ®é kim ng¹ch xuÊt khÈu cao gÊp 2-3 lÇn tèc ®é ph¸t triÓn GDP. Møc ®é më cöa nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam thÓ hiÖn th«ng qua t­¬ng quan tæng gi¸ trÞ XNK trªn tæng s¶n phÈm quèc d©n (XNK/GDP) ®· t¨ng m¹nh tõ 76.4% vµo n¨m 1998 lªn 98.4% n¨m 2000 vµ lªn 105% vµo n¨m 2002. N¨m 2000 gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô ®· t¨ng 3,6 lÇn so víi n¨m 1991. ChÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®· t¹o ®éng lùc khuyÕn khÝch m¹nh mÏ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ n­íc ngoµi tham gia trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu, nhËp khÈu. Tuy nhiªn, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn ch­a v÷ng ch¾c. Tõ n¨m 1997, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc, nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ chËm l¹i. N¨m 2002 t¨ng 7.1%, chÆn ®­îc ®µ gi¶m sót, nÒn kinh tÕ cã chiÒu h­íng t¨ng lªn, song ch­a ®¹t møc t¨ng tr­ëng nh­ nh÷ng n¨m gi÷a thËp kû 90 (n¨m 1994 lµ 8.6%, 1995 t¨ng 9.5%, 1996 t¨ng 9.3%). NÒn kinh tÕ ViÖt Nam cßn ph¶i tr¶i qua nh÷ng khã kh¨n to lín do t¸c ®éng tiªu cùc cña nh÷ng yÕu tè bªn ngoµi kh«ng thuËn lîi, thiªn tai liªn tiÕp x¶y ra. ChÊt l­îng ph¸t triÓn cßn thÊp, hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ ch­a cao, søc c¹nh tranh thÊp, nhiÒu lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh, ngµnh s¶n phÈm ch­a ®ñ n¨ng lùc c¹nh tranh. Trong n«ng nghiÖp, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n cßn chËm, c¸c ph­¬ng thøc canh t¸c tiªn tiÕn ®­îc ®­a vµo n«ng th«n ch­a nhiÒu, lao ®éng thiÕu viÖc lµm vµ kh«ng cã tay nghÒ cßn cao, n¨ng suÊt lao ®éng cßn thÊp, kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ cßn ch­a cao, mét sè s¶n phÈm tiªu thô cßn khã kh¨n, m«i tr­êng xuèng cÊp, tµi nguyªn bÞ khai th¸c qu¸ møc vµ c¹n kiÖt. S¶n xuÊt c«ng nghiÖp ch­a æn ®Þnh, hiÖu qu¶ kh«ng cao. Mét sè ngµnh c«ng nghiÖp cßn nhiÒu khã kh¨n trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. NhiÒu doanh nghiÖp trong n­íc ch­a n¨ng ®éng, søc c¹nh tranh kÐm, ch­a b¸m s¸t c¸c nhu cÇu thÞ tr­êng. Tr×nh ®é c«ng nghÖ, t×nh tr¹ng m¸y mãc, thiÕt bÞ l¹c hËu chËm ®æi míi lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt cao, viÖc s¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt, ®æi míi doanh nghiÖp, cæ phÇn ho¸… tiÕn hµnh chËm. C¸c ngµnh dÞch vô ph¸t triÓn yÕu, m¹ng l­íi th­¬ng nghiÖp vµ thÞ tr­êng vïng n«ng th«n, miÒn nói, vïng s©u, vïng xa kÐm ph¸t triÓn. ViÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ, bªn c¹nh viÖc mang l¹i nhiÒu thuËn lîi quan träng, còng sÏ ®Æt c¸c doanh nghiÖp n­íc ta tr­íc nh÷ng thö th¸ch vµ sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ngay trªn thÞ tr­êng néi ®Þa. 2. Thùc tiÔn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua. 2.1. Kim ng¹ch xuÊt khÈu B¶ng 2: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ qua c¸c n¨m N¨m Kim ng¹ch xuÊt khÈu (triÖu USD ) Tèc ®é t¨ng xuÊt khÈu (%) 1991 2087.1 -13.2% 1992 2580.7 23.7% 1993 2985.2 15.7% 1994 4054.3 35.8% 1995 5448.9 34.4% 1996 7255.9 33.2% 1997 9185.0 26.6% 1998 9360.3 1.9% 1999 11541.4 23.3% 2000 14455.0 25.2% 2001 15027.0 4.0% 2002 16706.0 11.2% 8T/2003 13308.0 27.5% Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ 8T/2003 so víi cïng kú n¨m 2002. Nguån: Vô Thèng kª - Bé Th­¬ng m¹i B¶ng 3: Kim ng¹ch xuÊt khÈu dÞch vô qua c¸c n¨m N¨m Kim ng¹ch xuÊt khÈu dÞch vô (triÖu USD ) Tèc ®é t¨ng xuÊt khÈu (%) 2000 2400 2001 2495 104.0% 2002 2750 110.2% 8T/2003 1935 81.10% Kim ng¹ch xuÊt khÈu dÞch vô 8T/2003 so víi cïng kú n¨m 2002. Nguån: Vô Thèng kª - Bé Th­¬ng m¹i Giai ®o¹n 1991-1995 Trong thêi gian tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m 1995, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· t¨ng víi tèc ®é kh¸ cao, b×nh qu©n ®¹t trªn 19%/n¨m, gÊp h¬n 2 lÇn so víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n cña tæng s¶n phÈm quèc néi (8,2%/n¨m ). §©y lµ mét thµnh tÝch lín bëi thêi kú 1991-1995 lµ thêi kú chuyÓn ®æi ®Çy khã kh¨n ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ta do bÞ mÊt thÞ tr­êng truyÒn thèng lµ Liªn X« cò vµ c¸c n­íc XHCN §«ng ¢u. Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m sau ®ã, nhê cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, sù nç lùc v­ît bËc cña doanh nghiÖp vµ nh÷ng th¾ng lîi to lín trªn mÆt trËn ngo¹i giao ®· cñng cè vµ t¹o ®µ cho mÆt trËn kinh tÕ ph¸t triÓn. Tõ n¨m 1993 ®Õn n¨m 1995, nhiÒu sù kiÖn träng ®¹i x¶y ra, ®ã lµ ViÖt Nam gia nhËp chÝnh thøc vµo khèi ASEAN (7/1995), ký HiÖp ®Þnh khung hîp t¸c víi liªn minh ch©u ¢u vµ b×nh th­êng ho¸ quan hÖ víi Mü. §iÒu nµy ®· cã t¸c ®éng quan träng ®Õn viÖc thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c vµ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ céng ®ång quèc tÕ. Nhê ®ã mµ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· lÊy l¹i ®­îc søc t¨ng cò. §Õn cuèi kú, tæng kim ng¹ch toµn kú ®¹t h¬n 17 tû Róp vµ USD t¨ng tíi 144% so víi 7,03 tû Róp vµ USD cña thêi kú 1986-1990. Giai ®o¹n 1996-2000 Trong thêi gian tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®¹t 51,8 tû USD, t¨ng b×nh qu©n 22%/n¨m. Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi nh­ Mü ph¶i b·i bá cÊm vËn th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam, ký t¾t ®­îc HiÖp ®Þnh söa ®æi vÒ bu«n b¸n hµng dÖt may víi EU cho giai ®o¹n 1998-2000 (t¨ng h¹n ng¹ch xuÊt khÈu vµo EU kho¶ng 30% so víi HiÖp ®Þnh cò), ho¹t ®éng xuÊt khÈu n¨m 1997, 1998 ®· gÆp nh÷ng khã kh¨n vµ bÊt lîi do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ næ ra t¹i Th¸i Lan vµ lan réng sang c¸c n­íc trong khu vùc. Tõ n¨m 1999 do nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu b¾t ®Çu ph¸t huy t¸c dông, cïng víi sù cè g¾ng cña c¸c ngµnh vµ c¸c ®Þa ph­¬ng, kÕt hîp víi sù phôc håi cña c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc, kim ng¹ch xuÊt khÈu 1999 ®¹t h¬n 11 tû USD, t¨ng 23,3% so víi n¨m 1998. N¨m 2000, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t h¬n 14,4 tû USD, t¨ng 25,3% so víi n¨m 1999. Nhê ®ã, ®­a tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu toµn kú 1996-2000 t¨ng lªn 51,8 tû USD, t¨ng h¬n 3 lÇn so víi thêi kú 1990-1995. Giai ®o¹n 2001-2003 N¨m 2001 lµ n¨m ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hÕt søc khã kh¨n. Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 15027 triÖu USD , t¨ng 4% so víi n¨m tr­íc, lµ møc thÊp so víi môc tiªu ®Ò ra 16%. Nguyªn nh©n do nhu cÇu gi¶m nhÑ ë mét sè thÞ tr­êng, gi¸ c¶ h¹ ë mét sè mÆt hµng nh­ dÇu th«, g¹o, cµ phª ®· lµm kim ng¹ch nhãm hµng n«ng s¶n gi¶m 510 triÖu USD vµ kim ng¹ch chung gi¶m ®Õn 1,2 tû USD. Sù phô thuéc lín vµo c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu n«ng nghiÖp ®· lµm cho ®Êt n­íc ®Æc biÖt thiÖt h¹i khi gi¸ c¶ dao ®éng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. N¨m 2002 t×nh h×nh cã nhiÒu thay ®æi. Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 16706 triÖu USD, t¨ng 11.2% so víi n¨m 2001, trong ®ã mét sè mÆt hµng cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ lµ dÖt may (39.3%), giµy dÐp (19.7%), hµng thñ c«ng mü nghÖ (40.7%), s¶n phÈm gç(30%), cao su (+61.4%), h¹t ®iÒu (+38%)… Kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng lªn lµ nhê xuÊt khÈu vµo Hoa Kú t¨ng m¹nh, c¶ n¨m ®¹t 2,42 tû USD, b»ng h¬n 2 lÇn so víi 2001. Tû träng cña Hoa Kú trong tæng kim ng¹ch ®· t¨ng tõ 7% lªn 14,5% vµ riªng phÇn ®ãng gãp ®èi víi tèc ®é t¨ng tr­ëng chung n¨m 2002 lµ 9%. Cã ®­îc kÕt qu¶ trªn lµ nhê c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· tranh thñ ®­îc c¬ héi do HiÖp ®Þnh ViÖt-Mü mang l¹i. T¸m th¸ng ®Çu n¨m 2003 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 13,3 tû USD t¨ng 27.5% so víi cïng kú n¨m ngo¸i. §¸ng chó ý lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu 8 th¸ng cña khu vùc kinh tÕ trong n­íc xÊp xØ kim ng¹ch cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Khèi l­îng xuÊt khÈu t¨ng lªn, trong ®ã, mÆt hµng chñ yÕu t¨ng khèi l­îng lµ: thñy s¶n, h¹t ®iÒu, dÇu th«, than ®¸, hµng dÖt may, giµy dÐp, hµng ®iÖn tö vµ linh kiÖn m¸y tÝnh, hµng thñ c«ng mü nghÖ… ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc, 4 thÞ tr­êng ®ang dÉn ®Çu tèc ®é t¨ng tr­ëng lµ: In®«nexia, Bå §µo Nha (173,1%), Mianma (169,7%), Hoa Kú (127,7%). Tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2002 cïng víi c¸c chÝnh s¸ch m¹nh mÏ cña ChÝnh phñ gãp phÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lµ nh÷ng nh©n tè ®Ó ViÖt Nam ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nãi trªn. XuÊt khÈu dÞch vô tuy kh«ng cã sè liÖu ®Çy ®ñ nh­ng nh×n chung ViÖt Nam ®· thu ®­îc nguån ngo¹i tÖ quan trong tõ du lÞch vµ xuÊt khÈu lao ®éng (B¶ng 3). XuÊt khÈu dÞch vô cã ¶nh h­ëng lín ®Õn c¸n c©n thanh to¸n cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Trong nh÷ng n¨m qua, xuÊt khÈu dÞch vô cã t¨ng lªn hµng n¨m. Tuy nhiªn ®Çu n¨m 2003 do dÞch bÖnh SARS ®· lµm cho dÞch vô du lÞch vµ mét sè dÞch vô kh¸c nh­ dÞch vô hµng kh«ng, dÞch vô hµng h¶i gÆp khã kh¨n. Tõ th¸ng 8/2003, ngµnh du lÞch cã dÊu hiÖu phôc håi sau dÞch bÖnh SARS, c¸c ngµnh dÞch vô ®Òu ®ang tÝch cùc hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh phôc vô §¹i héi ThÓ thao §«ng Nam ¸ (SEAGAME) lÇn ®Çu tiªn ®­îc tæ chøc ë ViÖt Nam. 2.2. C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu B¶ng 4: C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu qua c¸c n¨m N¨m N«ng, l©m, thñy s¶n C«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n C«ng nghiÖp nhÑ vµ TTCN Gi¸ trÞ (TriÖu USD) % Gi¸ trÞ (TriÖu USD) % Gi¸ trÞ (TriÖu USD) % 1991 1089.5 52.2 697.1 33.4 300.5 14.4 1992 1277.4 49.5 954.9 37 348.4 13.5 1993 1444.8 48.4 1015 34 525.4 17.6 1994 1925.8 47.5 1175.7 29 952.8 23.5 1995 2522.8 46.3 1378.6 25.3 1547.5 28.4 1996 3315.9 45.7 1814 25 2126 29.3 1997 3398.5 37 2388.1 26 3398.5 37 1998 3463.3 37 2265.2 24.2 3631.8 38.8 1999 4304.9 37.3 2827.6 24.5 4408.8 38.2 2000 4365.4 30.2 4553.3 31.5 5536.3 38.3 2001 4417.9 29.4 5244.4 34.9 5364.6 35.7 2002 5095.3 30.5 5212.3 31.2 6398.4 38.3 8T/2003 3912.6 29.4 3726.2 28 5669.2 42.6 Nguån: Vô Thèng kª - Bé Th­¬ng m¹i §¸nh gi¸ chung lµ xuÊt khÈu hµng ho¸ ë n­íc ta tuy chËm nh­ng c¬ cÊu, nhãm mÆt hµng xuÊt khÈu vÉn tiÕp tôc chuyÓn dÞch theo h­íng t¨ng dÇn tû träng hµng ®· qua chÕ biÕn. Trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thêi kú 1990-1995, c¸c mÆt hµng n«ng l©m thñy s¶n, hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n chiÕm tû träng lín v× trong nh÷ng n¨m ®Çu cña kinh tÕ thÞ tr­êng th× hÇu nh­ n­íc ta chØ cã thÓ khai th¸c tµi nguyªn lªn råi b¸n ®i. N¨m 1991 nhãm hµng nµy chiÕm tû träng 85,6%, sang n¨m 1992 nhãm nµy t¨ng lªn 86,5%. Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m tiÕp sau ®ã, do sù t¨ng tr­ëng nhanh chãng cña nhãm dÖt may, giµy dÐp vµ h¶i s¶n chÕ biÕn, tû träng cña nhãm n«ng l©m thñy s¶n th« vµ c«ng nghiÖp nÆng, kho¸ng s¶n ®· gi¶m dÇn. §Õn n¨m 1995, hai nhãm nµy chØ cßn chiÕm ch­a ®Çy 72% kim ng¹ch xuÊt khÈu. Song cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ xuÊt khÈu nãi riªng, cã thÓ thÊy thêi kú 1996-2000 tû träng hµng chÕ biÕn ®· t¨ng lªn râ rÖt nhê nhËn thøc ®­îc nguån nguyªn liÖu, tµi nguyªn s½n cã, kh¶ n¨ng øng dông nh÷ng m¸y mãc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cã hµm l­îng gi¸ trÞ cao, kim ng¹ch lín, mang l¹i thªm lîi nhuËn cho xuÊt khÈu vµ t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. N¨m 1996, tû träng cña nhãm c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp t¨ng lªn 29%. N¨m 1997, do gi¸ dÇu th« vµ gi¸ g¹o cïng gi¶m, tû träng cña nhãm c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®· t¨ng lªn 37%. Xu h­íng nµy vÉn tiÕp tôc trong c¸c n¨m tiÕp sau ®ã. Cïng víi viÖc tËn dông triÖt ®Ó lùc l­îng lao ®éng, c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu cho ®Õn nay ®ang ®­îc ph¸t triÓn, trong ®ã cã c¶ c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Cho ®Õn nay, c¬ cÊu ngµnh hµng xuÊt khÈu cña n­íc ta kh¸ ®a d¹ng vµ phong phó. NhiÒu ngµnh hµng quan träng cã ý nghÜa víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi nh­ dÖt may, giµy dÐp, thñ c«ng mü nghÖ… Do biÕt tËn dông vµ khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng s½n cã cña ®Êt n­íc nªn tû träng ngµnh hµng xuÊt khÈu cã xu h­íng ngµy cµng gia t¨ng trong tæng kim ng¹ch XNK. §ã lµ c¸c mÆt hµng, s¶n phÈm s¬ cÊp (th« hoÆc s¬ chÕ) cã hµm l­îng nguyªn liÖu vµ lao ®éng cao lµ nh÷ng ngµnh hµng truyÒn thèng tõ nhiÒu n¨m nay gåm n«ng, l©m, h¶i s¶n, hµng tiªu dïng thuéc ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm vµ c«ng nghiÖp nhÑ, trong ®ã ®Æc biÖt lµ g¹o vµ c¸c lo¹i kho¸ng s¶n. MÆt hµng xuÊt khÈu ngµy cµng më réng. N¨m 1991 ViÖt Nam cã 4 nhãm mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc lµ: dÇu th«, thuû h¶i s¶n, g¹o, dÖt may. §Õn n¨m 2002 ®· thªm 8 mÆt hµng chñ lùc míi lµ: cµ phª, cao su, h¹t ®iÒu, giµy dÐp, than ®¸, ®iÖn tö, hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ rau qu¶. Bèn nhãm mÆt hµng ®¹t kim ng¹ch trªn 1 tû USD/n¨m lµ thuû s¶n, giµy dÐp, dÖt may, dÇu th« vµ mét sè mÆt hµng kh¸c cã kim ng¹ch ®¹t kho¶ng trªn 500 triÖu USD lµ cµ phª, hµng ®iÖn tö vµ g¹o. Tû träng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n ®· gi¶m tõ 52,3% vµo n¨m 1991 xuèng cßn 30,5% n¨m 2002. Nhãm hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp t¨ng tõ 14% n¨m 1991 lªn 38,3% n¨m 2001, nhãm hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n l¹i gi¶m tõ 33,7% n¨m 1991 xuèng cßn 31,2% n¨m 2002. Nh×n chung c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ®· cã sù thay ®æi tÝch cùc vµ ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m qua. 2.3. C¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Trong thêi gian qua, thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· cã sù thay ®æi s©u s¾c. §Õn nay, hµng ho¸ vµ dÞch vô cña ViÖt Nam ®· cã mÆt ë 200 quèc gia vµ vïng l·nh thæ. NhiÒu mÆt hµng chñ lùc cña ta cã vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong th­¬ng m¹i thÕ giíi. Víi nhiÒu nç lùc cè g¾ng cña Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp, thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ngµy cµng më réng. TÝnh ®Õn nay ta ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi tÊt c¶ c¸c ch©u lôc. Trong ®ã: B¶ng 5: Tû träng c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam thêi kú 1991-2000. §¬n vÞ: % ThÞ tr­êng Thêi kú 1991-1995 1996 (%) 1997 (%) 1998 (%) 1999 (%) 2000 (%) ASEAN 22.1 24.5 21.2 24.6 21.4 18.1 NhËt B¶n 30.2 21.3 17.7 15.5 15.5 18.1 §µi Loan 5.5 7.4 8.5 7 5.9 5.2 Hång K«ng 6.2 4.3 5.2 3.3 2.1 2.4 Hµn Quèc 3.3 7.7 3.9 2.4 2.8 2.4 Trung Quèc 5.3 4.7 5.7 5 7.5 10.6 Ch©u ¸ 73.4 70.9 63.8 60.3 57.3 59.2 C¸c n­íc khèi SEV 4.5 2.3 2.3 1.9 1.4 1.2 C¸c n­íc EU 9.6 11 16.8 22 21.5 19.3 Ch©u ¢u 14.8 15.4 22.7 27 25.7 22 Mü 1.6 2.8 3 4.9 4 5.1 Toµn B¾c Mü 1.7 3.3 3.7 5.8 5.2 5.8 Nam Mü 0 0 0.1 0.6 0.5 0.7 Ch©u Phi 0.5 0.2 0.1 0.2 0.4 0.2 Ch©u §¹i D­¬ng 1.1 1 2.2 5.2 7.3 8.8 Nguån: Vô thèng kª - Bé Th­¬ng m¹i B¶ng 6: Gi¸ trÞ xuÊt khÈu theo thÞ tr­êng cña ViÖt Nam 2000-2003 §¬n vÞ: triÖu USD ThÞ tr­êng 2000 2001 2002 7T/2003 ASEAN 2284.3 2527 2425.6 1785.3 NhËt B¶n 2284.3 2461.5 2438.1 1601.7 §µi Loan 656.2 759.6 812.1 3914 Hång K«ng 302.9 316.9 337.3 196.3 Hµn Quèc 302.9 404.5 466 265.5 Trung Quèc 1337.8 1410.3 1495.4 898.1 EU 2435.8 2856.6 3149.8 2230.6 Mü 723.4 1065.3 2421.1 2436.4 Ch©u Phi 25.2 24.7 15.5 12.7 Ch©u §¹i D­¬ng 1110.6 1297.6 1350.1 741.1 Nguån: Vô thèng kª - Bé Th­¬ng m¹i Sù tan r· cña khèi SEV ®· dÉn ®Õn nh÷ng thay ®æi lín trong c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam thêi kú 1991-2000. N¨m 1990, khu vùc Liªn X« cò vµ c¸c n­íc XHCN §«ng ¢u cßn chiÕm tíi 42,4%, n¨m 1991 gi¶m m¹nh xuèng 11,1%, n¨m 1995 cßn 2,5% ®Õn n¨m 2000 chØ cßn chiÕm 1,2% kim ng¹ch xuÊt khÈu. Sau khi hÖ thèng CNXH tan r·, c¸c n­íc ch©u ¸ ®· nhanh chãng trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña ta. Tû träng cña khu vùc nµy n¨m 1991 (n¨m ta mÊt thÞ tr­êng XNCH) ®· vät lªn gÇn 77% nh­ng nh÷ng n¨m sau nµy, nhê nç lùc khai th«ng 2 thÞ tr­êng míi lµ ch©u ¢u vµ B¾c Mü, tû träng cña ch©u ¸ ®· gi¶m dÇn nh­ng vÉn cßn rÊt cao (59,2% vµo n¨m 2000, 47,75% vµo n¨m 2002). Trong sè c¸c n­íc ch©u ¸ th× NhËt B¶n, ASEAN, Trung Quèc ®ãng vai trß lín (NhËt B¶n chiÕm tû träng 18,1% n¨m 2000 vµ 15.57% n¨m 2002, ASEAN lµ 18,1% n¨m 2000 vµ 14.5% vµo n¨m 2002 vµ Trung Quèc chiÕm tû träng 10,2% n¨m 2000 vµ 8.95% n¨m 2002). Tû träng cña EU nãi riªng vµ ch©u ¢u nãi chung t¨ng kh¸ ®Òu trong nh÷ng n¨m qua. N¨m 1991, EU míi chØ chiÕm 5.7% kim ng¹ch xuÊt khÈu nh­ng ®Õn n¨m 2002 ®· chiÕm 20%, gãp phÇn ®­a toµn ch©u ¢u lªn 22%. ThÞ tr­êng ch©u ¢u ®èi víi ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ph¸t triÓn c¶ vÒ bÒ réng lÉn bÒ s©u, ®­îc x©y dùng trªn c¬ së c¸c mèi quan hÖ truyÒn thèng vµ nh÷ng thiÕt chÕ luËt ph¸p ®· ®­îc hai bªn cam kÕt vµ tu©n thñ. §ã lµ HiÖp ®Þnh hµng dÖt may ký t¾t n¨m 1992 vµ ký chÝnh thøc th¸ng 7 n¨m 1996, HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c ký n¨m 1995 vµ viÖc ViÖt Nam tham gia chÝnh thøc hiÖp ®Þnh hîp t¸c ASEAN-EU tõ th¸ng 3 n¨m 1997,… HiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may gi÷a ViÖt Nam vµ EU 1998-2000 lµ ®Ønh cao mèi quan hÖ ngµy cµng ph¸t triÓn cña c¶ hai bªn. HiÖn nay, ViÖt Nam ®­îc ®­a vµo danh s¸ch c¸c n­íc ®­îc ­u tiªn hîp t¸c ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m qua, kim ng¹ch xuÊt khÈu sang EU ®· t¨ng rÊt nhanh (n¨m 1991 ta míi xuÊt ®­îc 119,4 triÖu USD sang EU th× ®Õn n¨m 2002 ®· lµ 3149,8 triÖu USD). §Æc biÖt ®©y lµ thÞ tr­êng mµ ta th­êng xuyªn xuÊt siªu. Quan hÖ th­¬ng m¹i víi B¾c Mü trong ®ã chñ yÕu lµ Mü, ®· cã b­íc ph¸t triÓn nhanh kÓ tõ khi ViÖt Nam vµ Mü b×nh th­êng ho¸ quan hÖ vµo n¨m 1995. Tr­íc n¨m 1995, ViÖt Nam hÇu nh­ kh«ng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo Mü. Tíi n¨m 1995 (n¨m ®Çu tiªn b×nh th­êng ho¸ quan hÖ), kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo Mü ®· ®¹t 170 triÖu USD, ®­a tû träng cña Mü tõ 0% lªn 3,1%. §Õn n¨m 2000, dï ch­a ký ®­îc HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i vµ hµng xuÊt cña ta cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trªn thÞ tr­êng Mü do ch­a ®­îc h­ëng quy chÕ MFN, kim ng¹ch xuÊt khÈu vÉn ®¹t 732 triÖu USD, chiÕm 5,8% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. N¨m 2002, sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü chÝnh thøc ®­îc phª chuÈn, kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo Mü t¨ng vät lªn 2421,1 triÖu USD (tû träng lµ 14,5%) vµ 7 th¸ng ®Çu n¨m 2003 ®¹t 2436.3 triÖu USD (21%). XuÊt khÈu sang thÞ tr­êng ch©u §¹i D­¬ng còng ®· cã nhiÒu tiÕn bé trong thêi kú 1991-2000. Tû träng cña thÞ tr­êng nµy trong xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· t¨ng tõ 0.2% n¨m 1991 lªn 8,8% vµo n¨m 2000 vµ 8,08% n¨m 2002 t­¬ng ®­¬ng víi 1350,1 triÖu USD. Khu vùc thÞ tr­êng T©y-Nam ¸-ch©u Phi ch­a ®­îc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ, míi chiÕm tû träng rÊt nhá n¨m 2000 ®¹t kho¶ng 1% kim ng¹ch xuÊt khÈu, n¨m 2002 ®¹t 612.1 triÖu USD (3.6%) cña ta. §©y lµ khu vùc thÞ tr­êng tiÒm n¨ng ®Ó khai th¸c, xö lý nh­ng kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng nµy cña ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ. Trong h¬n 10 n¨m qua, c«ng t¸c ®µm ph¸n kiÕn t¹o thÞ tr­êng ®· ®­îc n©ng cao mét b­íc. ViÖt Nam hiÖn nay ®· ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi 87 n­íc vµ vïng l·nh thæ. Ngoµi viÖc duy tr× c¸c thÞ tr­êng ®· cã n¨m 2002 ViÖt Nam ®· cã thªm nhiÒu thÞ tr­êng míi. §Õn nay hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®· cã mÆt ë 200 quèc gia vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi. 1.4. C¸c mÆt tån t¹i XÐt vÒ tæng thÓ, tuy ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tÝch ®¸ng khÝch lÖ nQˆng ho¹t ®éng x(Êt khÈuHgÉn cßn kh¸ nhiÒh mÆt tån t¹i vµ bÊt cËp: XuÊt k Èu cña ta vÉn ÏCn kh¸ nhá bÐ so víi mét sè n­íc trong khu vùc, xÐt vÒ c¶ tæng im ng chZlÉn kim ng¹ch tÝnh theo ®Çu ng­êi. Tuy'chñngxFo¹i hµng ho¸ xuÊt@khÈu#Ó· ®a d¹ng h¬n nh­ng nh×n chung th× diÖn mÆt hµng vÉn cßn kh¸ ®¬n ®iÖu dÉn ®Õn sù phô thuéc qu¸ m¹nh vµo °ét sè mÆB hµng chñ lùc. Sù thay ®æi c¬ cÊu hµngÝxuÊt -)Èu lµ tÝch cùc nh4ng cm±a ph¶i lµ nh÷ng thay ®æi theo chiÒu s©u.Mã thÓ0dÔ dµng nhËn thÊy viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu diÔn ra chñ yÕu nhê t¨ng nhanh kim ng¹ch cña 4 nhãm hµng chÝnh lµ dÖá]may, giµy dÐp,rs¶n phÈuÀgç tinh chÕ vµ ‹iÖn tö (bao gåm c¶ linh kiÖn m¸a tÝnh). Trong #h nµy chØ cã hµm l­îng gç tinh chÕ lµ ®¹t hµm l­îng t­¬ng ®èi cbo, c¸c nwãm cßn l¹i do dùa m¹nh vµo ph­¬ng thøc gia c«ng, ®¹t hµm l­îng néi ®Þa t­¬ng ®èi thÊp. H¬n n÷a, ViÖt Nam ch­a t¹o ®­îc nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp g¾n kÕt víi nhau ®Ó cïng h­íng vÒ xuÊt khÈu v t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng ngµy cµng lín. Mét sè mÆt hµng ®· Q¹o chç ®øng |rªn thÞ tr­êng thÕ giít nh­ng nh×n chung søc c¹nh tranh cña=hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÉn cßn yÕu (gi¸ thµnh cao, chÊt l­îng kh«ng æn ®Þnh, mÉu m· chñng lo¹i nghÌo nµn, bao b× kãm hÊp dÉn, kh¶0n¨ng giao hµng kh«ng ch¾c ch¾n, dÞch vô hËu º·i kÐm…) Tãm l¹i, nh÷ng tån t¹i vµ bÊt cËp trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh­ ®· nªu trªn ®Òu cã mèi liªn quan chÆt chÏ ®Õn nhau, võa lµ nguyªnrnh©n n­ng còng võa lµ hËu qu¶ cña nhau. Troñg thêi gian tíi, ®Ó ®Êy m¹nh xuÊt khÈu h¬n n÷a th× ®ßi hái nh÷ng bÊt cËp nµy ph¶i ®­îc xö lý mét c¸ch døt kho¸t. 3. Lîi thÕ cña hµng xuÊt ÓhÈu trêng ph¸t triÓn xuÊt khÈu. N­íc ta cã nhiÒu lîi thÕ trong viÖ– tham gia thÞ tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ, cô thÓ: aVÞ trÝ ®Þa lý: N­íc ta n»m trong khu vùc ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng, mét khu vùc ph¸t triÓn n¨ng ®éng. Trong h¬n 20 n¨m qua, khu vùc ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng ®­îc kh¼ng ®Þnh lµ mét vÞ trÝ quan träng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi b­íc vµo thÕ kû XXI. ViÖt Nam cã h¬n 3000 km bê biÓn, n»m trªn vµnh ®ai cña Th¸i B×nh D­¬ng, trªn tuyÕn hµng h¶i quan träng nèi liÒn gi÷a Ên §é D­¬ng vµ Th¸i B×nh D­¬ng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ. §ã lµ ch­a kÓ ®Õn ®iÒu kiÖn khÝ hËu nhiÖt ®íi thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn c¸c lo¹i n«ng s¶n hµng ho¸ mµ thÕ giíi ph­¬ng T©y rÊt cÇn. aCon ng­êi ViÖt Nam: ViÖt Nam lµ mét n­íc ®«ng d©n, hiÖn nay cã 80,28 triÖu ng­êi, trong ®ã cã kho¶ng 50% ë ®é tuæi lao ®éng, ViÖt Nam cã mét nguån nh©n lùc dåi dµo, tû lÖ biÕt ch÷ cña ng­êi lao ®éng ®¹t ë møc t­¬ng ®èi cao so víi nh÷ng n­íc cã cïng møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tiÕp thu vµ ph¸t triÓn nhanh c¸c kü n¨ng lao ®éng, nguån vèn, c«ng nghÖ vµ kiÕn thøc qu¶n lý tiªn tiÕn trªn thÕ giíi. Ng­êi ViÖt Nam l¹i cÇn cï siªng n¨ng, cã nhiÒu nghÒ truyÒn thèng, nh¹y c¶m víi c¸i míi, h¬n n÷a gi¸ nh©n c«ng cßn thÊp, ®ã lµ mét lîi thÕ quan träng trong viÖc tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Con ng­êi lµ yÕu tè quan träng nhÊt ®Ó thùc hiÖn môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nh»m ®­a n­íc ta trong mét thêi gian ng¾n tiÕn kÞp víi c¸c n­íc trong khu vùc. aTµi nguyªn thiªn nhiªn: §Êt ®ai: DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cña n­íc ta kh«ng lín (b×nh qu©n ®Çu ng­êi vµo lo¹i thÊp nhÊt trªn thÕ giíi, kho¶ng 0,11 ha/ng­êi), nh­ng mµu mì, cã thÓ sö dông nhiÒu lÇn trong mét n¨m vµ nh­ trªn ®· nãi, ViÖt Nam l¹i ë vµo vïng khÝ hËu Èm nhiÖt ®íi, rÊt thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i c©y trång nh­ cao su, cµ phª, chÌ, h¹t tiªu, c¸c lo¹i ®Ëu l¹c vµ c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶. Rõng: Qua ®¸nh gi¸ cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, tÝnh ®Õn cuèi n¨m 1999, tæng diÖn tÝch rõng trong c¶ n­íc lµ 10,9 triÖu ha trong ®ã cã 9,4 triÖu ha rõng tù nhiªn vµ 1,5 ha rõng trång. Tæng tr÷ l­îng gç cña c¶ n­íc lµ 751,5 triÖu m3 vµ kho¶ng 8,4 tû c©y tre nøa trong ®ã tr÷ l­îng gç rõng trång lµ 30,6 triÖu m3 vµ 96 triÖu c©y tre nøa. Tr÷ l­îng gç nhiÒu trong ®ã cã nhiÒu lo¹i gç quý nhiÖt ®íi nh­ lim, sÕn, t¸u… H¶i s¶n: ViÖt Nam cã h¬n 3000km bê biÓn víi tr÷ l­îng h¶i s¶n lín, cho phÐp ®¸nh b¾t mçi n¨m 4,3-4,5 triÖu tÊn c¸, 5-6 v¹n tÊn t«m, kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n cßn lín. Vïng ven biÓn n­íc ta cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn m¹nh s¶n xuÊt c¸, muèi. Kho¸ng s¶n: n­íc ta cã nhiÒu kho¸ng s¶n víi tr÷ l­îng kh«ng nhá, trong ®ã ®¸ng chó ý lµ: than (tr÷ l­îng dù b¸o lµ kho¶ng 4 tû tÊn than ®¸ vµ 128 triÖu than n©u), s¾t (tr÷ l­îng th¨m dß 860 triÖu tÊn), b«xit (tæng tr÷ l­îng dù b¸o h¬n 10 tû tÊn), apatit (tr÷ l­îng dù b¸o trªn 2 tû tÊn), dÇu th« (dù ®o¸n tr÷ l­îng ®Þa chÊt kho¶ng 5 tû tÊn dÇu vµ khÝ quy ra dÇu),… N­íc: ViÖt Nam ®­îc xÕp vµo nh÷ng quèc gia cã nguån n­íc ngät dåi dµo trªn thÕ giíi. TiÒm n¨ng n­íc trªn bÒ mÆt ph©n bè ®Òu ë c¸c vïng cña ®Êt n­íc. Do vËy, cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i vµ sinh ho¹t cña d©n c­ mçi vïng vÒ tr­íc m¾t còng nh­ vÒ l©u dµi. Trªn mÆt ®Êt cã 2860 s«ng ngßi víi diÖn tÝch kho¶ng 653.566 ha, 394.000 ha hå, 56.000 ha ao, 85.000 ha ®Çm lÇy vµ h¬n 1 triÖu ha ®Êt ngËp mÆn. §©y lµ ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi cho ph¸t triÓn vµ nu«i trång thuû s¶n. Nguån thuû n¨ng vµo lo¹i lín trªn thÕ giíi, c«ng suÊt ­íc tÝnh kho¶ng trªn 30 triÖu kW, l­îng ®iÖn ­íc tÝnh lµ 260 kWh/n¨m. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn n¨ng l­îng ®iÖn phôc vô ®¾c lùc cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong t­¬ng lai. aC¬ së vËt chÊt kü thuËt: Tõ khi tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ , c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña chóng ta dÇn ®­îc c¶i tiÕn, trang bÞ vµ x©y dùng míi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. NhÊt lµ trong ngµnh x©y dùng c¬ b¶n, n¨ng l­îng, thuû lîi, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, c«ng nghiÖp giÊy, ho¸ chÊt… §©y lµ nh÷ng c«ng tr×nh ®ãng gãp tÝch cùc cho c«ng nghiÖp ho¸ nÒn kinh tÕ. aKh¶ n¨ng më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i: Ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ lîi thÕ cña nÒn kinh tÕ nh­ ®· nªu trªn, chóng ta cßn cã mét sè ®iÒu kiÖn thuËn lîi kh¸c ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. N­íc ta n»m trong khu vùc ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng, khu vùc cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao nhÊt trong nh÷ng n¨m qua. Trong ®._.ã, NhËt B¶n vµ c¸c n­íc Nics lµ nh÷ng n­íc ®Çu ®µn vÒ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt. H¬n n÷a, ViÖt Nam ®· vµ ®ang tiÕn hµnh thµnh c«ng c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ®· t¹o ra ®iÓm xuÊt ph¸t míi, t¹o ra thÕ vµ lùc míi cho ®Êt n­íc. Ngoµi ra, b»ng chÝnh s¸ch ngo¹i giao mÒm dÎo mµ ViÖt Nam ®· th¾t chÆt ®­îc mèi quan hÖ víi nhiÒu quèc gia, trong ®ã cã nhiÒu thÞ tr­êng míi cã nÒn c«ng nghÖ cao vµ nguån vèn lín nh­ EU, Nics §«ng ¸, … ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN ®¸nh dÊu mét mèc lín trªn con ®­êng quèc tÕ ho¸ kinh tÕ, th«ng qua tham dù viÖc x©y dùng nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ khu vùc, ®· ®Þnh h×nh nh÷ng c¶i c¸ch trong n­íc, gi¶m rñi ro, t¨ng thªm uy tÝn víi bªn ngoµi cã lîi cho thu hót ®Çu t­ vµ më réng giao l­u kinh tÕ quèc tÕ. N­íc ta còng b×nh th­êng ho¸ quan hÖ víi Mü, gia nhËp APEC, ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü (2000). Nh÷ng mèi quan hÖ nµy ®ang gãp phÇn tÝch cùc vµo ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña n­íc ta, t¹o nªn nh÷ng thÞ tr­êng tiÒm n¨ng, thóc ®Èy s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn, phï hîp víi chÝnh s¸ch hîp t¸c kinh tÕ ®a ph­¬ng. II. C¨n cø vµo quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu 1. Kiªn tr× ®­êng lèi ®èi ngo¹i réng më, ®a ph­¬ng ho¸ ®a d¹ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña ®­êng lèi ®æi míi kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®­îc x¸c ®Þnh trong §¹i héi toµn quèc lÇn thø VI (1986) lµ thùc hiÖn ®­êng lèi ®èi ngo¹i réng më, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ më, ®a ph­¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Nhê nh÷ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu cña viÖc thùc hiÖn néi dung ®æi míi nµy thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña n­íc ta ®· cã sù më réng ph¹m vi ®Þa lý, chuyÓn dÞch tÝch cùc c¬ cÊu thÞ tr­êng. Trong thêi kú 1991-2000, tiÕp tôc thùc hiÖn ®­êng lèi ®èi ngo¹i réng më, ®a ph­¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, gia nhËp c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i thÕ giíi vµ khu vùc nh­ ASEAN (07/1995), ASEM (1996), tham gia vµo AFTA, APEC (1998), trë thµnh quan s¸t viªn cña WTO (1995) vµ phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 sÏ lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO… ®· t¹o tiÒn ®Ò cùc kú quan träng cho viÖc ®Èy m¹nh c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu theo h­íng ®a ph­¬ng hãa, ®a d¹ng ho¸ c¸c thÞ tr­êng. HiÖn nay, ViÖt Nam ®· cã 42 Th­¬ng vô ë n­íc ngoµi. Trong ®ã cã 14 Tham t¸n th­¬ng m¹i ë khu vùc thÞ tr­êng ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng, 20 Tham t¸n vµ 1 tuú viªn th­¬ng m¹i phô tr¸ch Th­¬ng vô ë thÞ tr­êng ¢u Mü, 7 Tham t¸n vµ 1 Tuú viªn phô tr¸ch Th­¬ng vô ë khu vùc thÞ tr­êng ch©u Phi-T©y Nam ¸. C«ng t¸c thÞ tr­êng ngoµi n­íc vµ ho¹t ®éng cña c¸c Th­¬ng vô ViÖt Nam trong thêi gian qua ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc, t¹o m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi nh»m cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng ngoµi n­íc, ®Èy m¹nh quan hÖ hîp t¸c song biªn, ®a biªn, t¹o thÞ tr­êng æn ®Þnh cho sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp tr­íc yªu cÇu ®æi míi, ph¸t triÓn vµ héi nhËp cña ngµnh th­¬ng m¹i, kÞp thêi n¾m v÷ng vµ xö lý nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c trong quan hÖ ®èi ngo¹i ®Ó më réng quan hÖ bu«n b¸n víi c¸c n­íc. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ®Æt ra nhiÖm vô ®èi víi c¸c c¬ quan Th­¬ng vô lµ cÇn n¾m v÷ng chñ tr­¬ng ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng nh­ng ph¶i cã ®ãng gãp tÝch cùc, cô thÓ ®Ó ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng hîp lý, ®Ó võa më réng ®­îc thÞ tr­êng, võa gi÷ ®­îc c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng, chó ý ®Õn vÊn ®Ò tµi chÝnh, ng©n hµng ®Ó xö lý, cung cÊp th«ng tin vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó gi¶m nhËp siªu, ®Ó phôc vô c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ th­¬ng m¹i, theo dâi cËp nhËt, ph©n tÝch ®Ó cã nh÷ng dù b¸o chuÈn x¸c vÒ th«ng tin thÞ tr­êng thÕ giíi, cung cÊp nh÷ng th«ng tin thuËn vµ kh«ng thuËn ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp trong n­íc th¸o gì khã kh¨n ®Ó më réng quan hÖ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc. 2. Kiªn ®Þnh sù lùa chän chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu Thùc hiÖn chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu ®· lùa chän, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· nhÊt qu¸n coi xuÊt khÈu lµ h­íng ­u tiªn träng ®iÓm trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Trªn c¬ së ®ã, ho¹ch ®Þnh x¸c lËp vµ thùc thi mét lo¹t chÝnh s¸ch thÝch hîp nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu víi ph­¬ng ch©m “dµnh ­u tiªn cao nhÊt cho xuÊt khÈu”, mét lo¹t chÝnh s¸ch ®· ®­îc triÓn khai gåm: chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu, chÝnh s¸ch xóc tiÕn th­¬ng m¹i, tû gi¸ hèi ®o¸i khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu… TÊt c¶ c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p Nhµ n­íc ®· ban hµnh vµ tæ chøc thùc hiÖn nªu trªn thÓ hiÖn t­ t­ëng nhÊt qu¸n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta vÒ coi xuÊt khÈu lµ h­íng ­u tiªn träng ®iÓm trong ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®· gãp phÇn quan träng t¹o nªn nh÷ng thµnh tùu vÒ xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña n­íc ta. 3. Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh h­íng XHCN Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña sù thµnh c«ng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña n­íc ta h¬n 10 n¨m qua lµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· nhËn thøc râ xu thÕ kh«ng thÓ ®¶o ng­îc ®­îc vµ nh÷ng lîi Ých cña héi nhËp quèc tÕ, nhËn thøc râ nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. Tr­íc hÕt, ®ã lµ viÖc ViÖt Nam tham gia ASEAN, APEC, ASEM vµ ®ang tÝch cùc chuÈn bÞ gia nhËp WTO. §ång thêi, tÝch cùc tham gia ký kÕt vµ ¸p dông c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ th­¬ng m¹i, tøc lµ tham gia vµo c¸c “luËt ch¬i chung”, “c¸c th­íc ®o chung” cña thÕ giíi trong ho¹t ®éng bu«n b¸n trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ khu vùc. §©y lµ tiÒn ®Ò quan träng ®Ó ViÖt Nam ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng giao l­u, hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc-kü thuËt vµ th­¬ng m¹i ®èi víi c¸c n­íc thµnh viªn cña tæ chøc mµ ViÖt Nam tham gia. Qua ®ã, ®Èy m¹nh viÖc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, t¨ng c­êng ph¸t triÓn thÞ tr­êng theo chiÒu s©u. ViÖc ViÖt Nam tham gia vµo c¸c luËt ch¬i chung, c¸c th­íc ®o chung cña thÕ giíi vµ khu vùc th«ng qua ký kÕt c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ th­¬ng m¹i còng cã nghÜa lµ ViÖt Nam ®­îc tham gia vµo “s©n ch¬i chung” cña thÞ tr­êng thÕ giíi, ®­îc tham gia c¹nh tranh mét c¸ch b×nh ®¼ng víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Vµ ®©y còng chÝnh lµ c¬ së ph¸p lý quèc tÕ ®Ó ViÖt Nam më réng quan hÖ th­¬ng m¹i víi 200 n­íc vµ vïng l·nh thæ, kÕt qu¶ ®ã ®· më ra thÞ tr­êng tiªu thô réng lín cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cña n­íc ta. Tuy nhiªn nh÷ng kÕt qu¶ to lín nªu trªn sÏ kh«ng thÓ ®¹t ®­îc trong h¬n 10 n¨m qua nÕu nh­ n­íc ta kh«ng cã ®­îc sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, nÕu nh­ thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ch­a ®­îc x¸c lËp ë n­íc ta. YÕu tè quan träng hµng ®Çu ®Ó t¹o nªn sù æn ®Þnh ®ã l¹i chÝnh lµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ta kiªn ®Þnh con ®­êng XHCN, gi÷ v÷ng ®Þnh h­íng XHCN trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. 4. KhuyÕn khÝch tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc tham gia t×m kiÕm vµ t¹o thÞ tr­êng xuÊt khÈu Cïng víi chñ tr­¬ng ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu, dµnh ­u tiªn cao nhÊt cho xuÊt khÈu th× trong h¬n 10 n¨m qua, Nhµ n­íc ®· chó träng ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p cô thÓ nh»m ®éng viªn, khuyÕn khÝch tÊt c¶ c¸c chñ thÓ kinh doanh trong n­íc vµ ViÖt kiÒu ë n­íc ngoµi tham gia vµo viÖc t×m kiÕm, kiÕn t¹o thÞ tr­êng xuÊt khÈu, qua ®ã, gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc t¹o ra nh÷ng thµnh qu¶ vÒ xuÊt khÈu vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña n­íc ta. 5. G¾n kÕt thÞ tr­êng xuÊt khÈu víi thÞ tr­êng nhËp khÈu vËt t­ G¾n kÕt thÞ tr­êng xuÊt khÈu víi thÞ tr­êng nhËp khÈu vËt t­, thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ phôc vô s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt thay thÕ hµng nhËp khÈu, qua ®ã, võa t¨ng c­êng søc m¹nh trong ®µm ph¸n quèc tÕ, võa gãp phÇn chuyÓn dÇn ho¹t ®éng nhËp khÈu tõ c¸c thÞ tr­êng hiÖn ®ang nhËp siªu (ch©u ¸) sang c¸c thÞ tr­êng ®ang xuÊt siªu. III. C¨n cø vµo xu h­íng ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. 1. Xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp Trong nöa cuèi thÕ kû XX vµ ®Æc biÖt lµ trong thËp kû 90, xu h­íng c¸c n­íc liªn kÕt víi nhau ®Ó h×nh thµnh nªn c¸c khu vùc ®· trë thµnh vÊn ®Ò thêi sù trªn toµn thÕ giíi, hiÖn diÖn trong nhiÒu mÆt ®êi sèng kinh tÕ x· héi ë hÇu hÕt c¸c quèc gia. C¸c quèc gia lín nhá tÝch cùc tham gia vµo c¸c tæ chøc liªn kÕt kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ vÒ kinh tÕ, th­¬ng m¹i. §iÒu nµy t¹o nªn nh÷ng quan hÖ g¾n bã, t¸c ®éng qua l¹i vµ phô thuéc lÉn nhau ngµy cµng lín gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia víi quèc gia , quèc gia víi khu vùc vµ thÕ giíi. §ã chÝnh lµ qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ kinh tÕ quèc tÕ. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ mét h×nh thøc kh¸ch quan, lµ giai ®o¹n míi cña qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ. §Æc tr­ng cña qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ lµ sù liªn kÕt ngµy cµng chÆt chÏ c¸c lo¹i thÞ tr­êng (thÞ tr­êng hµng ho¸, thÞ tr­êng dÞch vô, thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng søc lao ®éng), th«ng qua viÖc c¾t gi¶m tiÕn ®Õn xo¸ bá rµo c¶n gi÷a c¸c quèc gia trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Xung lùc chÝnh cña xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ lµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i, môc tiªu cuèi cïng cña tù do ho¸ th­¬ng m¹i lµ xo¸ bá tÊt c¶ c¸c rµo c¶n vÒ thuÕ quan còng nh­ phi thuÕ quan ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng ho¸ ®­îc giao l­u tù do gi÷a c¸c n­íc. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ sÏ ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña c¸c n­íc ë nhiÒu cÊp bËc kh¸c nhau: liªn minh kinh tÕ, liªn minh tiÒn tÖ, thÞ tr­êng chung, liªn minh thuÕ quan vµ khu vùc mËu dÞch tù do. Trong nh÷ng thËp kû ®Çu cña thÕ kû XXI nµy, xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®ang lµ mét xu h­íng næi tréi nhÊt trong bøc tranh toµn c¶nh cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi víi sù ®· vµ ®ang ra ®êi cña c¸c khu vùc mËu dÞch tù do nh­ khu vùc mËu dÞch tù do ch©u ¢u (EFTA), HiÖp ®Þnh mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA), khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA), Tæ chøc diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng (APEC), diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ¸-¢u (ASEM), thÞ tr­êng chung ch©u ¢u (EEU), liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u (EMU), liªn minh kinh tÕ Benilux (liªn minh kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc BØ, Hµ Lan, Luc-x¨m-bua). Nh­ vËy, víi xu thÕ toµn cÇu ho¸, héi nhËp khu vùc sÏ gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quèc gia kÕt hîp søc m¹nh d©n téc vµ søc m¹nh quèc tÕ, ph¸t huy néi lùc vµ tÊt c¶ tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc cïng víi viÖc tranh thñ tèi ®a c¸c nguån lùc bªn ngoµi phôc vô cho ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, mÆt bÊt lîi cña toµn cÇu ho¸ thÓ hiÖn ë khÝa c¹nh khi cã khñng ho¶ng kinh tÕ x¶y ra. Do nÒn kinh tÕ c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ngµy cµng cã xu h­íng phô thuéc nhau nhiÒu h¬n, nÕu sù khñng ho¶ng kinh tÕ cña mét quèc gia x¶y ra, nã sÏ nhanh chãng l©y lan ra c¸c n­íc kh¸c trong cïng khu vùc. §ång thêi, khi héi nhËp víi xu h­íng mËu dÞch tù do, ®iÓm bÊt lîi lín nhÊt thÓ hiÖn trong th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc lµ hµng ho¸ chÞu søc c¹nh tranh cao. Do ®ã, n­íc nµo s¶n xuÊt hµng ho¸ víi gi¸ thµnh thÊp h¬n, cã chÊt l­îng tèt h¬n sÏ ®¹t ®­îc nhiÒu lîi thÕ c¹nh tranh h¬n trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. 2. ¶nh h­ëng cña sù ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc-c«ng nghÖ tiÕp tôc ph¸t triÓn víi tèc ®é vò b·o ®­a ®Õn sù ®ét biÕn trong t¨ng tr­ëng kinh tÕ, g©y ra sù biÕn ®æi s©u s¾c vÒ kinh tÕ cña mçi quèc gia vµ ®­a x· héi loµi ng­êi chuyÓn sang mét nÒn v¨n minh míi_nÒn v¨n minh “trÝ tuÖ”. S¶n phÈm tiªu biÓu cña c¸ch m¹ng khoa häc-c«ng nghÖ lµ c«ng nghÖ vËt liÖu míi, c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ th«ng tin trong ®ã c«ng nghÖ th«ng tin lµ lÜnh vùc cã ¶nh h­ëng nhiÒu nhÊt ®Õn th­¬ng m¹i quèc tÕ. C«ng nghÖ th«ng tin gãp phÇn quan träng trong viÖc gi¶m bít c¸c chi phÝ, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng xö lý th«ng tin cho c¸c doanh nghiÖp, n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ trong kinh doanh. Mét øng dông quan träng cña c«ng nghÖ th«ng tin lµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®· ®em l¹i nhiÒu ®ãng gãp tÝch cùc cho ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng: Th­¬ng m¹i ®iÖn tö lµm thay ®æi c¸ch thøc tiÕn hµnh kinh doanh: nhiÒu thµnh tè cña giao dÞch th­¬ng m¹i, ho¸ ®¬n chøng tõ, c¬ së d÷ liÖu, thanh to¸n… ®Òu cã thÓ truyÒn t¶i gi÷a c¸c ®èi t¸c b»ng kü thuËt ®iÖn tö. §iÒu nµy ®· më ra nh÷ng kh¶ n¨ng míi so víi ph­¬ng thøc giao dÞch truyÒn thèng Th­¬ng m¹i ®iÖn tö gióp doanh nghiÖp c¾t gi¶m nhanh chi phÝ. Gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm chi phÝ thuª v¨n phßng giao dÞch, chi phÝ t×m kiÕm chuyÓn giao tµi liÖu. Gi¶m chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ tiÕp thÞ th«ng qua viÖc nhë c«ng nghÖ hiÖn ®¹i (Internet), mét nh©n viªn b¸n hµng cã thÓ giao dÞch ®­îc víi nhiÒu kh¸ch hµng kh¸c nhau, catalog ®iÖn tö trªn c¸c trang Web th­êng phong phó vµ cËp nhËt h¬n rÊt nhiÒu, viÖc cËp nhËt dÔ dµng vµ kh«ng tèn kÐm so víi c¸c catalog in Ên. Nhê viÖc c¾t gi¶m bít chi phÝ ®· gãp phÇn n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. Th­¬ng m¹i ®iÖn tö t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thiÕt lËp vµ cñng cè mèi quan hÖ b¹n hµng, t¹o ra nh÷ng kªnh liªn kÕt míi víi kh¸ch hµng, t¹o ra c¬ héi míi ®Ó xóc tiÕn vµ qu¶ng b¸ c¸c s¶n phÈm. C¸c ®èi t¸c cã thÓ trùc tiÕp t×m nhau trªn m¹ng vµ giao tiÕp mét c¸ch liªn tôc, qua ®ã xo¸ ®i kho¶ng c¸ch vÒ kh«ng gian vµ thêi gian. Mét c«ng ty, dï nhá, còng cã thÓ tù giíi thiÖu hoÆc t×m kiÕm b¹n hµng, t×m kiÕm c¬ héi kinh doanh trªn ph¹m vi toµn quèc, khu vùc còng nh­ toµn thÕ giíi. Th­¬ng m¹i ®iÖn tö gãp phÇn lµm t¨ng nhanh tèc ®é chu chuyÓn cña hµng ho¸: viÖc kÕt nèi Internet cho phÐp ng­êi mua cã thÓ chän hµng vµ ®Æt hµng theo c¸c catalog ®iÖn tö cña nhµ cung cÊp. Toµn bé qu¸ tr×nh mua hµng ®Òu ®­îc thùc hiÖn trªn trang Web, ®iÒu nµy gióp tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian h¬n so víi viÖc mua hµng th«ng th­êng. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy r»ng sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ ®· trë thµnh nh©n tè ¶nh h­ëng lín tíi nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc, c¶ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ph¸t triÓn. 3. Sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ xu h­íng liªn minh chiÕn l­îc. C¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia (TNCs) ®ang trë thµnh lùc l­îng kinh tÕ hµng ®Çu vµ ®ang trë thµnh ®éng lùc chÝnh cho qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. C¸c c«ng ty nµy ®ang ph¸t triÓn nh»m tËn dông nguån nguyªn liÖu s½n cã t¹i c¸c n­íc. Tuy nhiªn, c¸c n­íc nµy còng nhËn ®­îc mét sù trang bÞ ®¸ng kÓ vÒ vèn vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong qu¶n lý, giao tiÕp vµ s¶n xuÊt. Cïng víi xu h­íng héi nhËp vµ th­¬ng m¹i tù do, ngµy cµng nhiÒu c¸c c«ng ty ®a quèc gia v­¬n ra n­íc ngoµi nh»m tËn dông lîi thÕ cña n­íc ngoµi vµ t¨ng søc c¹nh tranh cña c«ng ty trªn thÞ tr­êng toµn cÇu. Víi sù thay ®æi cña c«ng nghÖ, thÞ tr­êng ®­îc héi nhËp ®· g©y lªn nh÷ng chi phÝ lín vµ rñi ro trong kinh doanh vÒ khÝa c¹nh s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng cho c¸c c«ng ty ®a quèc gia. §Ó ®èi phã víi ¶nh h­ëng tiªu cùc nµy vµ t¨ng c­êng khai th¸c triÖt ®Ó sù biÕn ®æi trªn, sù ra ®êi cña c¸c liªn minh, s¸p nhËp cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia còng ®· trë thµnh xu h­íng phæ biÕn hiÖn nay. C¸c liªn minh nµy ®Æt môc tiªu hµng ®Çu lµ viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng, tiÕp ®ã lµ sù san sÎ c¸c chi phÝ vµ rñi ro trong kinh doanh víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ môc tiªu cuèi cïng lµ t¹o lùc cho ng¨n c¶n sù c¹nh tranh vµ tÊn c«ng c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, thiÕt lËp ®Þa vÞ ®éc quyÒn vÒ s¶n phÈm trªn thÕ giíi. Xu h­íng ph¸t triÓn vµ chi phèi cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia sÏ gióp ViÖt Nam më ra c¬ héi tiÕp thu c«ng nghÖ míi, c¸ch thøc s¶n xuÊt míi, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý hiÖn ®¹i vµ vèn ®Çu t­… tõ c¸c tæ chøc nµy. H¬n n÷a, nhê c¸c TNCs nµy mµ nh÷ng n­íc nh­ ViÖt Nam sÏ tËn dông ®­îc lîi thÕ nh©n c«ng rÎ ®Ó ph¸t triÓn c¸c trung t©m s¶n xuÊt hµng gia c«ng xuÊt khÈu, gãp phÇn t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu nhê xuÊt khÈu trë l¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn c¸c hµng gia c«ng nµy. MÆt kh¸c, nÕu c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam th©m nhËp ®­îc vµo hÖ thèng c¸c kªnh ph©n phèi cña c¸c TNC th× sÏ cã nhiÒu c¬ héi ®Ó v­¬n ra nhiÒu thÞ tr­êng n­íc ngoµi v× mçi TNC ®Òu cã hÖ thèng ph©n phèi réng kh¾p c¸c n­íc trªn thÕ giíi. 4. Xu h­íng biÕn ®æi cña thÞ tr­êng thÕ giíi thêi kú 2001-2010. 4.1. Sù chuyÓn dÞch trung t©m thÞ tr­êng tõ T©y sang §«ng, trong ®ã, vßng cung ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng lµ mét ®iÓm s¸ng míi Theo mét sè dù b¸o, trung t©m cña kinh tÕ thÕ giíi trong thÕ kû XXI sÏ lµ vßng cung ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng. HiÖn nay, vßng cung ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng lµ khu vùc ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi, lµ khu vùc thÞ tr­êng cã søc mua lín víi trªn 3 tû ng­êi, cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, cã lùc l­îng lao ®éng dåi dµo vµ cã tiÒm n¨ng thÞ tr­êng lín nhÊt thÕ giíi. §©y lµ khu vùc duy nhÊt cã 4 trong sè 5 c­êng quèc hµng ®Çu thÕ giíi, cã nhiÒu nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp míi, cã ng­êi khæng lå Trung Quèc ®ang thøc dËy víi nhÞp ®é t¨ng tr­ëng cao trªn d­íi 10%/n¨m trong nhiÒu n¨m liªn tôc. Trong ba thËp kû qua, tû träng cña khu vùc vßng cung ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng trong GDP toµn cÇu t¨ng gÇn gÊp 3 lÇn, tõ 13,6% n¨m 1970 lªn 25,8% n¨m 1997 vµ dù b¸o ®Õn n¨m 2010 t¨ng lªn trªn 30%. Tû träng cña khu vùc nµy trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¨ng tõ 12% n¨m 1970 lªn 22% n¨m 1990 vµ ®¹t 32% n¨m 2000. Dù b¸o n¨m 2010, tû träng nµy sÏ tiÕp tôc t¨ng lªn trªn 40%. 4.2. §­êng biªn giíi vÒ thÞ tr­êng gi÷a c¸c quèc gia kh«ng cßn hay mê dÇn ®i trong xu thÕ héi nhËp quèc tÕ cña c¸c quèc gia Nguyªn do c¬ b¶n cña sù “mê dÇn” cña ®­êng biªn giíi thÞ tr­êng gi÷a c¸c quèc gia lµ sù ph¸t triÓn cña m¹ng l­íi th«ng tin toµn cÇu cho phÐp rÊt nhiÒu c«ng ty th©m nhËp vµo c¸c khu vùc thÞ tr­êng mµ tr­íc ®ã hä kh«ng hÒ biÕt tíi vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng tiÕp thÞ, sù cã mÆt cña c¸c TNC víi hÖ thèng chi nh¸nh réng kh¾p, cã kh¶ n¨ng th©m nhËp nhanh chãng vµo mäi n¬i trªn thÕ giíi. MÆt kh¸c, xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ vµ h×nh thµnh c¸c liªn minh kinh tÕ, c¸c khu vùc th­¬ng m¹i tù do ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c c«ng ty, c¸c nhµ s¶n xuÊt th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng míi b»ng viÖc dì bá c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i thuÕ quan vµ phi thuÕ quan, sù hç trî cña c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña c¸c n­íc nhËp khÈu, c¸c biÖn ph¸p hç trî khai ph¸ thÞ tr­êng cña ChÝnh phñ c¸c n­íc theo ®uæi chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu… sÏ gãp phÇn lµm “mê dÇn” ®­êng biªn giíi thÞ tr­êng gi÷a c¸c quèc gia. 4.3. ThÞ tr­êng hµng ho¸ thÕ giíi ngµy cµng trë nªn ®a d¹ng vµ bÞ ph©n ®o¹n Toµn cÇu ho¸ vµ tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ mét mÆt thóc ®Èy qu¸ tr×nh tiªu chuÈn ho¸ s¶n phÈm vµ h×nh thµnh th­¬ng hiÖu toµn cÇu. MÆt kh¸c, nã l¹i lµm cho thÞ tr­êng bÞ ph©n ra nhiÒu bé phËn kh¸c nhau, kh«ng ph¶i do biªn giíi vµ c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i mµ do thãi quen cña ng­êi tiªu dïng. Ng­êi tiªu dïng mét mÆt cã xu h­íng mua c¸c s¶n phÈm tiªu chuÈn, nh­ng mÆt kh¸c, hä muèn s¶n phÈm ph¶i ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái riªng, cô thÓ, ®¸p øng mét nhu cÇu riªng biÖt nµo ®ã, nhÊt lµ khi thu nhËp cña ng­êi d©n ®ang cã xu h­íng t¨ng lªn. Xu h­íng nµy lµm t¨ng thªm c¸c thÞ tr­êng “ng¸ch” vµ lµ kh«ng gian ho¹t ®éng thÝch hîp cña c¸c doanh nghiÖp quy m« võa vµ nhá. 5. C¸c xu h­íng ph¸t triÓn chung cña th­¬ng m¹i quèc tÕ ¶nh h­ëng ®Õn ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 5.1. ¶nh h­ëng tÝch cùc Më réng thÞ tr­êng XNK HÇu hÕt c¸c tæ chøc hoÆc diÔn ®µn th­¬ng m¹i quèc tÕ ®Òu cã môc tiªu chung lµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thÞ tr­êng. Môc tiªu nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc gi¶m dÇn tõng b­íc ®i tíi triÖt tiªu hµng rµo phi quan thuÕ, dïng thuÕ lµ c«ng cô chñ yÕu, ®ång thêi tiÕn hµnh gi¶m thuÕ, thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c khoa häc-kü thuËt nh»m hç trî nhau ph¸t triÓn s¶n xuÊt, më réng thÞ tr­êng. §iÒu nµy sÏ t¹o dùng ®­îc m«i tr­êng th«ng tho¸ng cho ph¸t triÓn kinh tÕ, më réng thÞ tr­êng vÒ mäi mÆt, ®Æc biÖt lµ cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam víi nh÷ng mÆt hµng ®ßi hái nhiÒu nh©n c«ng hoÆc nh÷ng mÆt hµng cã lîi thÕ (mÆt hµng vÒ n«ng s¶n). Cïng víi xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ th«ng qua tù do th­¬ng m¹i, ViÖt Nam ®· tham gia ®­îc vµo c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i nh­ ASEAN, APEC ®· gióp ViÖt Nam tr¸nh ®­îc hiÖn t­îng bÞ ph©n biÖt ®èi xö trong quan hÖ víi c¸c n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn t¹o ®­îc ­u thÕ trong th­¬ng mai quèc tÕ. Tham gia c¸c tæ chøc nµy, ngoµi viÖc ®­îc h­ëng c¸c cam kÕt ­u ®·i, më cöa thÞ tr­êng hµng ho¸, dÞch vô, ®Çu t­ mµ c¸c n­íc thµnh viªn dµnh cho nhau, tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ WTO cßn ­u tiªn vÒ miÔn trõ ©n h¹n trong viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, chËm ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc trong thêi kú chuyÓn ®æi ë tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc vµ ®­îc ­u ®·i h¬n trong viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng ®Ó b¸n c¸c s¶n phÈm cña m×nh. Héi nhËp kinh tÕ cßn gióp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thóc ®Èy c¶i c¸ch trong n­íc ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng r¬i vµo nguy c¬ tôt hËu so víi c¸c n­íc kh¸c. C¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu Xu h­íng ph¸t triÓn vµ chi phèi cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia sÏ gióp ViÖt Nam më ra c¬ héi tiÕp thu c«ng nghÖ míi, c¸ch thøc s¶n xuÊt míi, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý… tõ c¸c tæ chøc nµy. H¬n n÷a, nhê cã sù ph¸t triÓn mµ ë ®ã cã nguån nh©n c«ng lao ®éng rÎ nªn c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn sÏ trë thµnh trung t©m s¶n xuÊt hµng gia c«ng lín. ViÖc xuÊt khÈu trë l¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn nh÷ng mÆt hµng gia c«ng còng chiÕm mét tû lÖ quan träng trong kim ng¹ch XNK cña m×nh. Nguån vèn cho xuÊt khÈu Khi tham gia vµo c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ, ViÖt Nam sÏ dÇn t¹o lËp vµ cñng cè lßng tin cña c¸c n­íc vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña ViÖt Nam, nh­ vËy, viÖc t¹o lßng tin ®Ó thu hót c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn an t©m ®Çu t­ vµo ViÖt Nam sÏ gióp ViÖt Nam dÔ dµng h¬n trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­. §ång thêi, ViÖt Nam còng cã c¬ héi lín h¬n trong viÖc tiÕp cËn c¸c nguån vay vèn ­u ®·i, c¸c h×nh thøc tÝn dông, tµi trî cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh quèc tÕ nh­ Ng©n hµng thÕ giíi, Quü TiÒn tÖ quèc tÕ… Qua ®ã, ViÖt Nam sÏ dÔ dµng h¬n trong viÖc thu hót chuyÓn giao c«ng nghÖ cho nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Ngoµi ra, ViÖt Nam còng dÔ dµng huy ®éng ®­îc nguån vèn phôc vô cho ®Çu t­ vµo h¹ tÇng c¬ së phôc vô cho ho¹t ®éng h­íng vÒ xuÊt khÈu, n©ng cao tr×nh ®é c¸n bé xuÊt nhËp khÈu, ®Çu t­ m¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh… M«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ, héi nhËp khu vùc, c¸c n­íc sÏ ®­îc h­ëng nh÷ng quyÒn b×nh ®¼ng trong kinh doanh, kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö. Nhê vµo viÖc c¸c n­íc thµnh viªn dµnh sù ®èi xö ­u ®·i cho nhau trªn c¬ së tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c cña tæ chøc, chÊp nhËn c¸c luËt lÖ vµ tËp qu¸n quèc tÕ, trªn nguyªn t¾c võa hîp t¸c, võa ®Êu tranh ®Ó tiÕn hµnh c¸c cuéc th­¬ng l­îng tËp thÓ nh»m thiÕt lËp c¸c tho¶ thuËn vµ c¸c luËt lÖ chung. Ho¹t ®«ng th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¶i tu©n theo nh÷ng cam kÕt, quy t¾c, luËt lÖ chung nµy. Do ®ã, mét m«i tr­êng c¹nh tranh hoµn toµn lµnh m¹nh ®­îc t¹o ra. ë trong m«i tr­êng nµy, c¸c quèc gia ®­îc trùc tiÕp c¹nh tranh víi nhau dùa vµo lîi thÕ so s¸nh vµ kh¶ n¨ng cña mçi n­íc. 5.2. ¶nh h­ëng tiªu cùc Hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ chÞu søc Ðp c¹nh tranh gay g¾t trªn thÞ tr­êng. Xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ víi xu h­íng chÝnh lµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i sÏ tiÕp tôc diÔn ra trong thêi kú 2001-2010. XuÊt khÈu sÏ cã c¬ héi t¨ng ë mét sè thÞ tr­êng. Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ lµm néi dung cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ cã sù thay ®æi. Do vËy, sö dông lîi thÕ vÒ nh©n lùc phæ th«ng vµ nguyªn, nhiªn, vËt liÖu sÏ bÞ gi¶m dÇn vÒ gi¸ trÞ. NÕu xuÊt khÈu chØ dùa vµo nh÷ng yÕu tè ®ã th× sÏ mÊt lîi thÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng nh­ ViÖt Nam ch¼ng h¹n. Do ®ã, c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cÇn ph¶i cã sù thay ®æi cho phï hîp víi yªu cÇu cña n­íc nhËp khÈu, ®Æc biÖt ph¶i chuyÓn nhanh sang h­íng n¨ng suÊt, chÊt l­îng, s¶n phÈm xuÊt khÈu sö dông nhiÒu lao ®éng cã kü n¨ng. Tù do ho¸ th­¬ng m¹i sÏ t¨ng søc Ðp c¹nh tranh gi÷a c¸c mÆt hµng, gi÷a c¸c c«ng ty do ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia. Trªn thùc tÕ, søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, dÞch vô vµ ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp cña ViÖt Nam cßn t­¬ng ®èi thÊp. V× vËy, kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng cña ViÖt Nam míi chØ lµ tiÒm n¨ng, trong khi ®ã s¶n phÈm cña c¸c n­íc kh¸c sÏ cã nguy c¬ trµn vµo ViÖt Nam vµ ®e do¹ c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc. H¬n thÕ n÷a, víi viÖc ¸p dông nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt cña c¸c n­íc sÏ t¹o ra ngµy cµng nhiÒu c¸c s¶n phÈm ®a d¹ng vµ phong phó, ®iÒu nµy sÏ g©y ra nh÷ng khã kh¨n cho ViÖt Nam v× cßn rÊt chËm ch¹p trong viÖc ®¸p øng nhanh nh÷ng nhu cÇu míi, ®ßi hái míi cña con ng­êi. Xu h­íng c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t cña hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia ®em l¹i nh÷ng th¸ch thøc lín cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam (chñ yÕu lµ nguyªn liÖu th« vµ hµng n«ng s¶n ch­a qua chÕ biÕn…) trong viÖc t×m kiÕm, th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi vµ ®¸p øng nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng ë c¸c quèc gia kh¸c. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ trong ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt Nam cßn kÐm ph¸t triÓn, tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp. C¬ së h¹ tÇng c¬ b¶n vµ c¬ së h¹ tÇng vÒ c«ng nghÖ cña ViÖt Nam cßn ch­a ®¸p øng ®­îc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ë d¹ng tinh, cã chÊt l­îng tèt. C¸c doanh nghiÖp ë trong t×nh tr¹ng thiÕu m¸y mãc, hoÆc m¸y mãc ®· bÞ l¹c hËu lçi thêi tõ rÊt l©u. Kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c lµ ViÖt Nam ph¶i tiÕp tôc t¨ng c­êng ®Çu t­ cho ph¸t triÓn kü thuËt c«ng nghÖ cao ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu theo yªu cÇu vµ xu h­íng ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng thÕ giíi. HÖ thèng chÝnh s¸ch c¬ chÕ ch­a thùc sù phï hîp víi qu¸ tr×nh héi nhËp Mét thùc tr¹ng lµ, hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam ch­a hoµn chØnh, ®ång bé ®Ó mét mÆt ®¸p øng ®­îc c¸c chuyªn gia cña WTO, ASEAN, APEC, ASEM mÆt kh¸c ph¶i hç trî ®¾c lùc cho s¶n xuÊt hµng ho¸ dÞch vô vµ doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¸t triÓn m¹nh mÏ, t¹o thµnh mét c«ng cô ®¾c lùc cho ®µm ph¸n më cöa thÞ tr­êng. Cho tíi nay, hÖ thèng chÝnh s¸ch nµy cña ViÖt Nam cßn nhiÒu bÊt cËp, kü thuËt x©y dùng cßn th« s¬, nhÊt lµ hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ quan vµ chÝnh s¸ch phi thuÕ quan. ViÖc x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch nµy cßn nÆng ý muèn chñ quan nªn th­êng xuyªn ph¶i ®iÒu chØnh, thay ®æi thÊt th­êng g©y mÊt lßng tin trong giíi doanh nghiÖp trong n­íc còng nh­ ngoµi n­íc. Søc Ðp vÒ t©m lý cho c¸c thµnh phÇn tham gia vµo qu¸ tr×nh tù do xuÊt khÈu. Xu h­íng gi¶m lßng tin trong c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ c¸c thµnh phÇn tham gia vµo thÞ tr­êng xuÊt khÈu vÒ kh¶ n¨ng kÐm c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam, sù thu hÑp thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh tù do bu«n b¸n gi÷a c¸c n­íc trong khu vùc vµ søc Ðp lín vÒ nguy c¬ ph¸ s¶n… N¨ng lùc c¸n bé cßn nhiÒu h¹n chÕ. MÆc dï trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam ®· t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o, nh­ng vÒ c¬ b¶n, ®éi ngò c¸n bé c¸c cÊp trong c¶ n­íc cßn rÊt máng, tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ nhÊt lµ trong lÜnh vùc x©y dùng chÝnh s¸ch vµ ®µm ph¸n quèc tÕ. Ngoµi ra, sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c«ng nghÖ th«ng tin cïng víi xu h­íng øng dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong th­¬ng m¹i quèc tÕ buéc chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam ph¶i tËp trung vµo ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng cña c«ng nghÖ th«ng tin. Vèn ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin th­êng rÊt cao. Xu h­íng c¶i c¸ch kinh tÕ cña c¸c n­íc trong giai ®o¹n 2001-2010 sÏ g©y nªn nh÷ng biÕn ®éng lín cho thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam, g©y khã kh¨n vµ nh÷ng rñi ro lín cho qu¸ tr×nh nghiªn cøu thÞ tr­êng, ®Þnh h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu thÞ tr­êng. Sù ph¸t triÓn lín m¹nh cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia, nh÷ng c«ng ty thµnh c«ng trong kinh doanh, sÏ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng néi ®Þa g©y lªn sù mÊt dÇn thÞ tr­êng. Nguån nh©n lùc tri thøc. §©y lµ mét trong nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi n­íc ta trong giai ®o¹n nÒn kinh tÕ tri thøc. Chóng ta ch­a thùc sù ®Çu t­ cho ®µo t¹o tri thøc, t¹i c¸c tr­êng träng ®iÓm ®µo t¹o c¸c ngµnh cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn kinh tÕ, sinh viªn cßn ch­a ®­îc tiÕp xóc víi m¸y mãc hiÖn ®¹i, Internet, c¬ së h¹ tÇng cho ®µo t¹o… Do ®ã, nguån nh©n lùc tri thøc cña ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ. ChÝnh sù h¹n chÕ nµy ®· cã t¸c ®éng kh«ng tèt trong qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh h­íng vÒ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Nguån vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn ho¹t ®éng R&D (Research & Development) ch­a nhiÒu, ®iÒu nµy còng c¶n trë viÖc tèi ­u ho¸ nhanh chãng nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt. Ch­¬ng II: Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2001-2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020 I. Môc tiªu, quan ®iÓm vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 1. Môc tiªu ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, tÇm nh×n ®Õn 2020 C¨n cø vµo môc tiªu, quan ®iÓm lín cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®· ®­îc x¸c ®Þnh t¹i NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng IX vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn XNK thêi kú 2001-2010 cña Bé Th­¬ng m¹i ®· x¸c ®Þnh th× môc tiªu tæng qu¸t cña ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam thêi kú ®Õn n¨m 2010, tÇm nh×n ®Õn 2020 lµ: Më réng vµ ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu nh»m t¹o ra mét thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®a d¹ng, phong phó, sèng ®éng, cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, t×m kiÕm c¸c thÞ tr­êng míi, ph¸t triÓn thÞ tr­êng theo chiÒu s©u ®Ó t¹o thÕ v÷ng ch¾c, nh»m t¨ng quy m« xuÊt khÈu, t¨ng mÆt hµng xuÊt khÈu vµ më ra kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng míi, ®ång thêi ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiªu thô trong n­íc cho c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ ®Þnh h­íng s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu, nh»m võa b¶o ®¶m tiªu thô, võa ph©n t¸n rñi ro khi thÞ tr­êng thÕ giíi cã biÕn ®éng, võa gãp phÇn ®iÒu hoµ nh÷ng mÊt c©n ®èi lín vÒ cung cÇu trªn thÞ tr­êng trong n­íc, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¹o ra xung lùc thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ cã hiÖu qu¶. Chñ ®éng héi nhËp vµo kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ vµ ®Þnh h­íng XHCN víi kÕ ho¹ch tæng thÓ vµ lé tr×nh còng nh­ c¸c b­íc ®i hîp lý, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc vµ quy ®Þnh cña c¸c tæ chøc mµ ta tham gia. §èi víi n­íc ta, nÒn kinh tÕ vÉn ®ang trong t×nh tr¹ng mét nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, do vËy thùc hiÖn chiÕn l­îc më cöa víi bªn ngoµi, ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ t¨ng tr­ëng cao vµ bÒn v÷ng. Nh­ng sù t¨ng tr­ëng Êy ph¶i ®­îc coi lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó tõng b­íc thùc hiÖn môc tiªu cña viÖc x©y dùng CNXH ë n­íc ta: d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh vµ môc tiªu chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi trong tõng thêi kú. V× vËy, qu¸ tr×nh më cöa ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng ph¶i gi÷ v÷ng ®éc lËp chñ quyÒn, ®Þnh h­íng XHCN, b×nh ®¼ng cïng cã lîi, kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau. Môc tiªu cuèi cïng lµ hµng ho¸ cña ViÖt Nam ph¶i cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi víi khèi l­îng ngµy cµng lín, kim ng¹ch xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng. §ång thêi, thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ xuÊt khÈu trong n­íc còng ph¸t triÓ._.nh quan hÖ hîp t¸c song ph­¬ng, ®a ph­¬ng vµ héi nhËp Tr­íc hÕt, ë cÊp ChÝnh phñ cÇn t¨ng c­êng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i ®Ó ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng còng nh­ c¸c hîp t¸c vÒ kinh tÕ-th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc. Quan hÖ vÒ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt nam víi c¸c n­íc ngµy cµng ph¸t triÓn. ViÖt nam ®· ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi 87 n­íc vµ vïng l·nh thæ. Ngoµi viÖc duy tr× c¸c thÞ tr­êng ®· cã, n¨m 2002 ViÖt nam ®· cã thªm nhiÒu thÞ tr­êng míi. §Õn nay, hµng ho¸ cña ViÖt nam ®· cã mÆt ë 200 n­íc vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi. Trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt nam cÇn tÝch cùc ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp WTO, ký kÕt HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i víi c¸c ®èi t¸c bu«n b¸n chñ yÕu nh­ NhËt B¶n, Nga, c¸c n­íc cßn l¹i cña EU vµ c¸c n­íc lµ thÞ tr­êng míi më. §ång thêi, cÇn t¨ng c­êng ®µm ph¸n ®Ó ®¹t ®­îc c¸c tho¶ thuËn víi c¸c n­íc nµy vÒ c«ng nhËn hÖ thèng tiªu chuÈn kü thuËt, tiªu chuÈn chÊt l­îng, tiªu chuÈn vÖ sinh, c¸c quy ®Þnh cña H¶i quan n­íc ta vµ ®µm ph¸n ®Ó níi láng c¸c hµng rµo phi quan thuÕ ®Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt nam. §Æc biÖt, cÇn sö dông ®µm ph¸n më cöa thÞ tr­êng míi, mÆt hµng míi ®Ó tiÕn tíi c©n b»ng c¸n c©n th­¬ng m¹i, bu«n b¸n truyÒn thèng víi tõng n­íc cô thÓ ®Ó ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh cÊp ChÝnh phñ ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu mµ ta chiÕm tû träng lín trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nh­ng l¹i chÞu nhiÒu biÕn ®éng bÊt lîi vÒ gi¸ c¶ nh­ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n. 4. §Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn Th­¬ng m¹i ë cÊp ChÝnh phñ Cñng cè ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i. ë n­íc ta, Côc Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i thuéc Bé th­¬ng m¹i ®· ®­îc thµnh lËp víi nhiÖm vô chÝnh lµ phæ biÕn th«ng tin vµ tæ chøc xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Trªn c¬ së chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng ®· ®­îc ho¹ch ®Þnh, trong ®ã bao hµm c¶ viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng míi, Côc Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i cã nhiÖm vô t­ vÊn cho Bé Th­¬ng m¹i x©y dùng lé tr×nh ho¹t ®éng cô thÓ ®Ó ®­a hµng ho¸ ViÖt nam vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, Côc xóc tiÕn míi ®­îc thµnh lËp tõ n¨m 2000 nªn kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ, mÆt kh¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ ®éi ngò c¸n bé cßn ch­a ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ nªn hiÖu qu¶ ch­a cao. Trong nh÷ng n¨m tíi Nhµ n­íc cÇn cã ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho tæ chøc nµy, nghiªn cøu c¸c m« h×nh tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc kh¸c, nhÊt lµ c¸c n­íc trong khu vùc cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh t­¬ng ®ång víi ta ®Ó hoµn thiÖn ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy. VÝ dô nh­ ViÖt nam nªn nghiªn cøu m« h×nh Cetra cña §µi Loan, bëi lÏ §µi Loan gièng ViÖt nam ë chç cã nhiÒu doanh nghiÖp nhá vµ võa, chó träng vµo s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu. §©y lµ m« h×nh tæ chøc do chÝnh quyÒn vµ t­ nh©n cïng lËp ra, kinh phÝ ho¹t ®éng ®­îc tµi trî bëi ng©n s¸ch vµ c¸c hiÖp héi c«ng nghiÖp-th­¬ng m¹i. Tæ chøc nµy ho¹t ®éng hiÖu qu¶ nhê m¹ng l­íi v¨n phßng ®¹i diÖn ë hÇu hÕt c¸c n­íc. Néi dung c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña ChÝnh phñ gåm: Ngoµi viÖc t¹o ra c¬ së vµ c¬ héi kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp, môc tiªu vµ néi dung c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng xóc tiÕn Th­¬ng m¹i cña ChÝnh phñ cßn lµ t­ vÊn kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc (nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá) vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Giíi thiÖu doanh nghiÖp vµ t×m kiÕm b¹n hµng, th«ng qua tæ chøc c¸c ®oµn doanh nghiÖp ViÖt nam giao tiÕp víi b¹n hµng n­íc ngoµi vµ ng­îc l¹i, th«ng qua c¸c cuéc gÆp mÆt, to¹ ®µm… ®Ó c¸c doanh nghiÖp tù t×m kiÕm b¹n hµng. Giíi thiÖu vµ phæ biÕn th«ng tin thÞ tr­êng n­íc ngoµi, th«ng qua hÖ thèng b¸o chÝ, ®Üa CD, m¹ng th«ng tin… Tæ chøc doanh nghiÖp tham gia héi chî triÓn l·m th­¬ng m¹i ë ngoµi n­íc, giíi thiÖu, qu¶ng c¸o hµng ho¸, t×m kiÕm b¹n hµng vµ thÞ tr­êng tiªu thô. Tæ chøc trung t©m th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi, gióp c¸c doanh nghiÖp thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh hoÆc thµnh lËp c«ng ty ViÖt nam ë n­íc ngoµi, hoÆc cöa hµng b¶n thö s¶n phÈm… Nghiªn cøu tæ chøc thö nghiÖm vµ giíi thiÖu c¸c h×nh thøc th­¬ng m¹i míi nh­: th­¬ng m¹i ®iÖn tö, ®Æt hµng qua b­u ®iÖn, kinh doanh trªn thÞ tr­êng kú h¹n hµng ho¸… Kh¶o s¸t, ®iÒu tra m«i tr­êng kinh doanh th«ng qua ®inh kú thu thËp ý kiÕn, nguyÖn väng cña c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc, h­íng dÉn doanh nghiÖp ®Ò xuÊt nhu cÇu vµ ®¸p øng nguyÖn väng cña hä, kiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng… Hîp t¸c quèc tÕ vÒ xóc tiÕn th­¬ng m¹i, ®Ó më réng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thÞ tr­êng ngoµi n­íc víi sù ®a d¹ng ho¸ h¹n hµng cho c¸c doanh nghiÖp. Ph¸t triÓn hîp ®ång th­¬ng m¹i cÊp ChÝnh phñ ®èi víi xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng míi, ®èi víi c¸c thÞ tr­êng míi th©m nhËp vµ thanh to¸n khã kh¨n. Ngoµi c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn trªn ®©y ë cÊp ®é quèc gia cßn cã thÓ tiÕn hµnh mét sè gi¶i ph¸p kh¸c ®Ó ph¸t triÓn c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ®ã lµ c¸c gi¶i ph¸p nh­ sö dông linh ho¹t c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch, c¸c c«ng cô kinh tÕ, c¸c c«ng cô hç trî ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng, tranh thñ sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n n­íc ngoµi… 5. H×nh thµnh c¸c tæ chøc hç trî xuÊt khÈu §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ViÖt Nam ph¶i cã mét khu«n khæ, tæ chøc cã hiÖu qu¶ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c lÜnh vùc nh­ thu thËp th«ng tin, ph©n phèi th«ng tin vµ tiÕp thÞ. Nh÷ng h×nh thøc ®Èy m¹nh tæ chøc hç trî bao gåm viÖc thµnh lËp nh÷ng tæ chøc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, gióp ®ì cho viÖc tiÕp thÞ xuÊt khÈu vµ hç trî cho c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i. Kinh nghiÖm mét sè n­íc lµm tèt c«ng t¸c thµnh lËp c¸c tæ chøc hç trî xuÊt khÈu. VÝ dô nh­ Trung Quèc ®· thµnh lËp héi ®ång xóc tiÕn mËu dÞch quèc tÕ, ë Ên §é thµnh lËp 19 héi xóc tiÕn xuÊt khÈu ®¶m tr¸ch c«ng t¸c ®Èy m¹nh vµ më réng xuÊt khÈu theo tõng nhãm s¶n phÈm kh¸c nhau. Ng­îc l¹i, ë In®onexia h×nh thµnh ngay trong Bé Th­¬ng m¹i mét tæ chøc quèc gia ph¸t triÓn kinh tÕ nh»m xóc tiÕn mËu dÞch hoÆc nh­ Th¸i Lan ®· thµnh lËp Vô xóc tiÕn xuÊt khÈu trùc tiÕp thuéc Bé Th­¬ng m¹i. C¸c tæ chøc hç trî xuÊt khÈu tËp trung ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh kh¶ thi ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ xuÊt khÈu cã nh÷ng ®iÒu kiÖn dÔ dµng nh­: hç trî ngo¹i tÖ cho c¸c c«ng ty nhËp khÈu th«ng qua c¸c h×nh thøc cho vay víi l·i suÊt ­u ®·i, cÊp c¸c thñ tôc ®Æc biÖt, ®Çu t­ vµo mét sè c«ng ty mËu dÞch quèc tÕ, tæ chøc trao ®æi gi÷a c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch víi c¸c nhµ xuÊt khÈu ®Ó thèng nhÊt môc tiªu xuÊt khÈu. 6. Huy ®éng ViÖt kiÒu vµ chuyªn gia n­íc ngoµi vµo ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu HiÖn cã trªn 2 triÖu ng­êi ViÖt nam ®ang sinh sèng ë n­íc ngoµi, ®ã lµ tiÒm lùc to lín xÐt c¶ vÒ kh¶ n¨ng vèn ®Çu t­ lÉn n¨ng lùc chÊt x¸m vµ vai trß cÇu nèi gi÷a nÒn kinh tÕ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch thÝch hîp ®éng viªn, sö dông lùc l­îng ng­êi ViÖt nam ë n­íc ngoµi ®Ó t­ vÊn, hîp t¸c, chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Trong sè h¬n 2 triÖu ng­êi ViÖt nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi, cã kho¶ng h¬n 20000 ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc trë lªn, mét sè kh¸ ®«ng ®ang lµm viÖc trong c¸c tæ chøc nghiªn cøu vµ doanh nghiÖp c«ng nghÖ cao, ®¹i ®a sè cã mong ­íc ®­îc gióp søc lµm cho d©n téc ®­îc thÞnh v­îng. Cã thÓ nãi, võa qua, nguån tiÒm n¨ng lín nµy cña ®Êt n­íc cßn bÞ l·ng phÝ. ë cÊp quèc gia vµ cÊp tØnh, thµnh phè cã thÓ sím h×nh thµnh c¸c ch­¬ng tr×nh c¬ chÕ ®Ó ph¸t huy tèi ®a nguån lùc nµy. XÐt vÒ gãc ®é ph¸t triÓn thÞ tr­êng ngoµi n­íc th× trong thêi gian võa qua, ViÖt kiÒu cã vai trß kh«ng nhá. RÊt nhiÒu ng­êi trong sè hä ®· chñ ®éng lËp c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ë n­íc ngoµi, tù t×m kiÕm thÞ tr­êng vµ vÒ n­íc liªn hÖ víi c¸c c«ng ty trong n­íc ®Ó xuÊt khÈu. ViÖc lËp c¸c trung t©m th­¬ng m¹i cña ViÖt nam ë n­íc ngoµi trong t­¬ng lai rÊt cÇn ®Õn lùc l­îng nµy. ë mét sè n­íc thuéc §«ng ¢u vµ SNG, ng­êi ViÖt gÇn nh­ n¾m quyÒn chi phèi mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh, trong ®ã cã nhiÒu mÆt hµng cña ViÖt nam. Hµng n¨m, lùc l­îng ng­êi ViÖt ë n­íc ngoµi th­êng vÒ th¨m nhµ vµo dÞp tÕt nguyªn ®¸n, v× vËy, cïng víi Uû ban ViÖt kiÒu Trung ­¬ng, Bé th­¬ng m¹i, Phßng th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt nam nªn tæ chøc c¸c cuéc gÆp gì, giao l­u víi hä. §ång thêi, th­êng xuyªn liªn hÖ víi c¸c tæ chøc ViÖt kiÒu ë mét sè n­íc ®Ó tiÕn hµnh c«ng t¸c xóc tiÕn, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt nam ë mét sè n­íc. Ngoµi c¸c gi¶i ph¸p trªn ®©y, Nhµ n­íc cßn cã thÓ hç trî viÖc th©m nhËp vµ më réng thÞ tr­êng th«ng qua viÖc thu hót ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. §©y lµ gi¶i ph¸p nªn chó träng bëi v× c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia lµ nh÷ng c«ng ty cã ­u thÕ vÒ n¨ng lùc tæ chøc s¶n xuÊt to lín, n¨ng lùc vÒ nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, lîi thÕ vÒ c¹nh tranh tiªu thô… C¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt ra t¹i mét n­íc th­êng n»m trªn mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt, tiªu thô mang tÝnh toµn cÇu. V× vËy, th«ng qua thu hót ®Çu t­ cña c¸c tËp ®oµn nµy sÏ tù ®¶m b¶o ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu qua hÖ thèng ph©n phèi toµn cÇu, lµm t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, t¨ng thÞ phÇn vµ dÇn g©y uy tÝn cña hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam. II. VÒ phÝa doanh nghiÖp 1. T¨ng c­êng tiÕp xóc trùc tiÕp víi ®èi t¸c vµ víi thÞ tr­êng xuÊt khÈu Cã nhiÒu c¸ch ®Ó tiÕp xóc trùc tiÕp víi ®èi t¸c vµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi nh­ tæ chøc ®i nghiªn cøu thÞ tr­êng, tham gia triÓn l·m trong vµ ngoµi n­íc, tham dù c¸c héi chî, ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ë n­íc ngoµi, qua ®ã, gÆp gì t×m kiÕm c¸c c¬ héi hîp t¸c vµ kinh doanh, ®Èy m¹nh tiªu thô s¶n phÈm. §Ó nh÷ng ho¹t ®éng nµy ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt th× doanh nghiÖp ph¶i cã sù chuÈn bÞ hÕt søc chu ®¸o, kü l­ìng ®èi víi tõng ho¹t ®éng, tr¸nh biÓu hiÖn tham gia mét c¸ch hêi hît. Tr­íc hÕt, doanh nghiÖp cÇn ph¶i liªn hÖ víi c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc cã chøc n¨ng tæ chøc c¸c ph¸i ®oµn tham quan, héi th¶o, héi chî triÓn l·m vµ t×m hiÓu xem cã nh÷ng vÊn ®Ò g× liªn quan ®Õn thÞ tr­êng cÇn th©m nhËp còng nh­ mÆt hµng mµ hiÖn c«ng ty ®ang s¶n xuÊt hoÆc kinh doanh. §èi víi c¸c héi chî triÓn l·m do c¸c tæ chøc n­íc ngoµi tæ chøc cã thÓ yªu cÇu tµi trî mét phÇn kinh phÝ. C¸c doanh nghiÖp còng cã thÓ t×m c¸ch tiÕp xóc trùc tiÕp víi c¸c doanh nghiÖp cña n­íc ngoµi hiÖn ®ang lµm ¨n t¹i n­íc ta, tranh thñ tiÕp xóc víi hä hoÆc cã thÓ mêi hä sang th¨m ViÖt nam. Doanh nghiÖp nªn t×m hiÓu, th¨m dß thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng, yÕu tè nµy rÊt quan träng v× kh«ng ph¶i mçi mÆt hµng ®Òu cã thÕ tiªu thô nh­ nhau ë mçi thÞ tr­êng kh¸c nhau, thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng ¶nh h­ëng rÊt lín tíi søc tiªu thô mÆt hµng. Doanh nghiÖp cã thÓ t×m c¸ch tiÕp cËn thãi quen ng­êi tiªu dïng th«ng qua c¸c ®¹i lý, ®¹i diÖn cña m×nh ë n­íc ngoµi, nhê chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn tiÕn hµnh ®iÒu tra, thu thËp th«ng tin. Qua ®ã, nhµ s¶n xuÊt võa thu ®­îc ®ãng gãp tõ kh¸ch hµng ®èi víi s¶n phÈm, hµng ho¸, võa lµ c¬ héi ®Ó doanh nghiÖp n©ng cao søc c¹nh tranh cña mÆt hµng m×nh xuÊt khÈu b»ng viÖc so s¸nh c¸c mÆt hµng cïng lo¹i cña ®èi thñ c¹nh tranh, t×m ra khe hë cña ®èi thñ ®Ó t¹o thÕ v÷ng ch¾c cho s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ tr­êng. C«ng viÖc kh«ng kÐm phÇn quan träng khi ®­a hµng ho¸ ra thÞ tr­êng thÕ giíi ®ã chÝnh lµ qu¶ng c¸o. Qu¶ng c¸o lµ cÇu nèi gi÷a hµng ho¸ víi ng­êi tiªu dïng. Th«ng qua qu¶ng cao mµ ng­êi tiªu dïng biÕt ®Õn s¶n phÈm, hµng ho¸ cña doanh nghiÖp. NÕu chØ chó träng vµo s¶n xuÊt mµ kh«ng chó träng tíi kh©u qu¶ng c¸o cho mÆt hµng th× cã thÓ coi lµ mÆt hµng ch­a sèng ®­îc. Cã nhiÒu h×nh thøc qu¶ng c¸o kh¸c nhau mµ doanh nghiÖp cã thÓ khai th¸c trªn thÞ tr­êng quèc tÕ nh­: qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng n­íc së tai nh­ tivi, b¸o, ®µi, t¹p chÝ…, qua c¸c Th­¬ng vô n­íc m×nh t¹i n­íc së t¹i. TiÕp cËn, ph©n tÝch th«ng tin ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu ViÖc thu thËp vµ xö lý th«ng tin cã ý nghÜa hÕt søc quan träng, mét trong nh÷ng néi kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn míi, mçi doanh nghiÖp ph¶i cã c¸c h×nh thøc phï hîp ®Ó xö lý c¸c th«ng tin. Tõ viÖc thu thËp, xö lý c¸c th«ng tin cã hiÖu qu¶, c¸c doanh nghiÖp míi cã c¸c kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó thùc hiÖn c«ng cuéc kinh doanh cña m×nh. §Ó cã ®­îc c¸c th«ng tin phôc vô môc tiªu kinh doanh cña m×nh, tr­íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh c¸c m¶ng néi dung th«ng tin cÇn cung cÊp. Th«ng th­êng, ®èi víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi, cã hai m¶ng th«ng tin mµ doanh nghiÖp cÇn ph¶i n¾m v÷ng lµ m¶ng th«ng tin liªn quan ®Õn nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch Nhµ n­íc vµ m¶ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. M¶ng trong n­íc bao gåm c¸c quy ®Þnh nh­ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn XNK, chÝnh s¸ch thuÕ, c¸c dÞch vô gi¸m ®Þnh, vËn t¶i, b¶o hiÓm… M¶ng n­íc ngoµi bao gåm th«ng tin vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc nhËp khÈu, thãi quen tiªu dïng, c¸c chÝnh s¸ch vÒ vÊn ®Ò nhËp khÈu cña n­íc nhËp khÈu… §Ó thu thËp ®­îc th«ng tin lµm c¬ sá cho viÖc xö lý, c¸c doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh râ c¸c nguån cung cÊp th«ng tin. §ã lµ c¸c nguån tõ c¸c c¬ quan qu¶n lý nh­ Bé Th­¬ng m¹i, trong ®ã bao gåm c¸c Vô cã liªn quan, tõ Côc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i, tõ c¸c Së th­¬ng m¹i… tõ c¸c tæ chøc ngµnh nghÒ, tõ c¸c tæ chøc dÞch vô th«ng tin kh¸c. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp cßn cã thÓ khai th¸c c¸c nguån th«ng tin kh¸c nh­ qua c¸c ®¹i sø qu¸n, qua c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp nªn tiÕp cËn víi c¸c nguån cung cÊp th«ng tin, kÓ c¶ c¸c m¹ng tin trong n­íc còng nh­ c¸c m¹ng tin cña n­íc ngoµi. §èi víi viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng míi, c¸c doanh nghiÖp n­íc ta cã rÊt Ýt th«ng tin, nguån th«ng tin còng cßn rÊt h¹n chÕ. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn tËn dông vµ n©ng cao hiÖu qu¶ hç trî tõ phÝa Nhµ n­íc vµ ChÝnh phñ. 3. TÝch cùc ®Çu t­ cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu C¸c doanh nghiÖp nªn ®Èy m¹nh nghiªn cøu, triÓn khai øng dông c«ng nghÖ míi vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt, ®ång thêi x©y dùng nh·n hiÖu s¶n phÈm vµ th­¬ng hiÖu doanh nghiÖp. Sù thay ®æi nhanh chãng vµ th­êng xuyªn trong nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng, lµm cho chu kú sèng cña mét s¶n phÈm ngµy cµng ng¾n. Do ®ã, doanh nghiÖp ph¶i t¹o ra ®­îc nhiÒu lo¹i s¶n phÈm míi b»ng th­¬ng hiÖu riªng cña m×nh. Ngoµi ra doanh nghiÖp cÇn kh«ng ngõng c¶i tiÕn mÉu m·, bao b× s¶n phÈm, v× cïng mét lo¹i hµng ho¸ víi gi¸ nh­ nhau, t©m lý ng­êi tiªu dïng thÝch hµng ho¸ cã bao b× ®Ñp. §©y còng cã thÓ coi lµ mét nghÖ thuËt b¸n hµng, tiÕp thÞ, nh­ng ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu phong tôc, tËp qu¸n thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng môc tiªu. MÉu m· mÆt hµng xuÊt khÈu ngµy nay thay ®æi liªn tôc, lµm cho sù c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t. NÕu kh«ng nghiªn cøu phong tôc tËp qu¸n th× s¶n phÈm cã thÓ kh«ng tiªu thô ®­îc bëi v× ng­êi tiªu dïng Nam Mü rÊt sî mµu tÝm, cßn ng­êi tiªu dïng Trung Quèc l¹i rÊt thÝch bao b× nhiÒu mµu, sÆc sì, trong khi ng­êi d©n T©y ¢u thÝch bao b× s¶n phÈm mµu s¸ng. Tãm l¹i, nÕu doanh nghiÖp n¾m b¾t nhanh nh¹y vÊn ®Ò nµy, sÏ cã lîi thÕ trong c¹nh tranh víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña quèc gia kh¸c. Bªn c¹nh ®ã, doanh nghiÖp nªn ¸p dông c¸c hÖ thèng tiªu chuÈn quèc tÕ nh­ iso 9000, ISO 14000, HACCP… ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp c¶i tiÕn hÖ thèng qu¶n lý nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ph¸t triÓn n¨ng suÊt, b¶o ®¶m chÊt l­îng s¶n phÈm, gi¶m l·ng phÝ nguyªn vËt liÖu… NÕu hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp ®¸p øng ®­îc c¸c hÖ thèng tiªu chuÈn nãi trªn th× sÏ ®­îc tiªu thô mét c¸ch dÔ dµng trªn thÞ tr­êng. 4. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cÊp doanh nghiÖp trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu §Ó tõng b­íc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh, ®¸p øng th©m nhËp thµnh c«ng vµ kinh doanh cã hiÖu qu¶ trªn thÞ tr­êng n­íc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp n­íc ta cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sau ®©y: - N©ng cao n¨ng lùc cña l·nh ®¹o doanh nghiÖp: L·nh ®¹o, qu¶n lý doanh nghiÖp lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Thùc tÕ hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp cña n­íc ta ngoµi c¸c kh©u cßn yÕu ít nh­ vèn, c«ng nghÖ, nguån nh©n lùc… th× mét trong nh÷ng mÆt cßn yÕu nhÊt lµ tr×nh ®é l·nh ®¹o. Ngoµi mét sè doanh nghiÖp liªn doanh víi n­íc ngoµi n¨ng lùc qu¶n lý doanh nghiÖp lµ t­¬ng ®èi tèt, cßn l¹i c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, tr×nh ®é qu¶n lý, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c c¸n bé cßn yÕu, lµm ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. VÒ vÊn ®Ò nguån nh©n lùc, c¸c doanh nghiÖp ph¶i coi träng viÖc sö dông nguån nh©n lùc (nÕu kh«ng nãi lµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh). CÇn nghiªn cøu, hç trî, båi d­ìng c¸c nh©n viªn ®Ó h×nh thµnh ®éi ngò doanh nh©n cã n¨ng lùc, øng xö linh ho¹t. H¬n n÷a, cÇn cã nh÷ng khuyÕn khÝch ­u ®·i vËt chÊt tho¶ ®¸ng cho nh÷ng doanh nh©n giái. Víi nguån nh©n lùc cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc, cÇn hç trî ®µo t¹o vµ sö dông hîp lý, bªn c¹nh ®ã, cÇn ph¶i ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ ®Ó ®¸p øng cho nhu cÇu cña s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Sö dông hiÖu qu¶ mäi sù hç trî tõ phÝa Nhµ n­íc: Nh­ trªn ®· tr×nh bµy, vÒ l©u dµi, sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i trong viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng, t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ khi kinh doanh víi c¸c thÞ tr­êng phô thuéc vµo kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, c¸c doanh nghiÖp lu«n ®­îc sù b¶o trî nhÊt ®Þnh tõ phÝa Nhµ n­íc nh­ cung cÊp th«ng tin, hç trî vÒ ®µo t¹o nguån nh©n lùc, hç trî vÒ vèn vµ c¸c sù hç trî kh¸c. Sù hç trî nµy sÏ gi¶m dÇn trong tiÕn tr×nh héi nhËp, theo c¸c cam kÕt khi chóng ta gia nhËp vµo c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i cña khu vùc vµ thÕ giíi còng nh­ theo c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng. V× vËy, trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, víi sù hç tyŽ nhÊt ®Þnh, c¸cÄdoanh ghiÖp cÇn tranhn‹hñ tËn eông sù hç trî žé phÝa Nhµ n­íc ®Ó n©ng cao kh¶ U¨ng c¹nh tra÷h ;ña m×nh. Sù hç trî vÒ vèn cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tr­íc hÕt th«ng qua c¸c¿biÖn!sh¸p tµi chÝnh, t… dôn“, tiÒn tÖ vµ c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt vÜ m«. §ã lµ c¸c chÝnh s¸Fh Mh­ ­utiªn vÒ ”Ýn dôDg ¯èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh XNK, lËp quü hç trî, quü kheþ th­Õrg xuÊt khÈu. Th«æü quaEng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh chuyªn doanh XNK tËp trung tÝn Aôn trun¼ vµ dµi h¹n cho ph¸t triÓn c«ng nghÖ, nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu phôc vÉ cho xuÊt khÈu.hñiÖc sö dông hiÖu qu¶ c¸c h×nh thøc hç trî tµi chÝnh tõ ÛhÝa Nhµ n­íc ®ßu hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i sö dông mét c¸ch cã kÕ ho¹ch, ®óng môc ®Ých, h¹n chÕ tèi ®a viÖc lîi dông c¸c nguånxÔç trî nµy ®Ó tham nhòng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ ®Ó ®Çu t­ õµo c¸c c«ng viÖc sai môc ®Ých kinh tÕ x· héi ®èi víi doanh nghiÖp t­ nh©n T¨ng c­êng liªn hÖ víi c¸c tham t¸n th­¬ng m¹i cña ta t¹i c¸c n­íc thuéc khu vùc thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ khu vùc T©y Nam ¸-Trung CËn §«ng, cã thÓ göi hµng mÉu nhê hä chµo hµng vµ t×m hiÓu thö thñ tôc cña b¹n vÒ c¸c vÊn ®Ò kh¸c liªn quan. 5. Chñ ®éng x©y dùng chiÕn l­îc kinh doanh vµ chiÕn l­îc thÞ tr­êng C¸c doanh nghiÖp cÇn x©y dùng mét chiÕn l­îc kinh doanh, chiÕn l­îc thÞ tr­êng trªn thÕ chñ ®éng trong tÇm nh×n dµi h¹n. H­íng c¹nh tranh chñ yÕu sÏ lµ th«ng qua viÖc hîp lý ho¸ quy tr×nh s¶n xuÊt, qu¶n lý ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt b×nh qu©n, t¨ng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm, chñ ®éng më réng thÞ tr­êng trong ®ã chó träng tíi c¶ c¸c thÞ tr­êng “ng¸ch” vÒ s¶n phÈm, thêi vô, ®Ó t¨ng c­êng th©m nhËp vµ gia t¨ng thÞ phÇn. Mét trong nh÷ng néi dung mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i chó ý ®Õn trong c«ng viÖc kinh doanh cña m×nh lµ cÇn ph¶i tiÕp cËn víi c¸c ph­¬ng thøc kinh doanh míi. Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ tri thøc ®ang h×nh thµnh vµ ngµy cµng ¶nh h­ëng s©u réng tíi th­¬ng m¹i quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp cÇn hÕt søc chó träng ®Õn nh÷ng thay ®æi trong ph­¬ng thøc kinh doanh, ph­¬ng thøc tiÕp cËn thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng trªn thÕ giíi ®Ó cã thÓ vËn dông trong ®iÒu kiÖn cho phÐp. Nh÷ng lÜnh vùc míi mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ®Çu t­ t×m hiÓu lµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö, c¸c nghiÖp vô tù b¶o hiÓm t¹i c¸c së giao dÞch kú h¹n ( ®èi víi th­¬ng m¹i n«ng s¶n), kinh doanh chøng kho¸n… III. VÒ phÝa c¸c hiÖp héi ngµnh hµng 1. N©ng cao vai trß cña c¸c hiÖp héi ngµnh nghÒ Thêi gian qua, c¸c hiÖp héi ngµnh hµng ®· ph¸t triÓn kh¸ nhanh vÒ sè l­îng, ho¹t ®éng ®ang dÇn ®i vµo chiÒu s©u. Tõ chç chØ cã 10 hiÖp héi ngµnh hµng tr­íc n¨m 1998, tíi nay c¶ n­íc ®· cã tíi h¬n 30 hiÖp héi ngµnh hµng trong c¸c lÜnh vùc n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, dÞch vô. Mét sè hiÖp héi ®· thùc hiÖn kh¸ tèt c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña m×nh trong tËp hîp vµ ®¹i diÖn cho c¸c héi viªn trong quan hÖ ®èi néi vµ ®èi ngo¹i, lµ cÇu nèi gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ Nhµ n­íc (HiÖp héi nu«i trång vµ chÕ biÕn thuû s¶n, HiÖp héi l­¬ng thùc). Tuy nhiªn, còng cã kh«ng Ýt hiÖp héi cßn mang tÝnh h×nh thøc, ch­a t¹o ®­îc mèi liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp cïng ngµnh nghÒ trong t×m kiÕm thÞ tr­êng, xóc tiÕn th­¬ng m¹i, hç trî nhau s¶n xuÊt-kinh doanh, b¶o vÖ quyÒn lîi cña héi viªn. C¸ biÖt cã n¬i cßn nÆng t­ duy “quèc doanh ho¸” vµ “Nhµ n­íc ho¸” hiÖp héi khiÕn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cßn h¹n chÕ. Do tÇm quan träng cña HiÖp héi trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, trong nh÷ng n¨m tíi, cÇn thùc hiÖm mét sè biÖn ph¸p sau: TiÕp tôc n©ng cao h¬n n÷a vai trß cña c¸c hiÖp héi trong lÜnh vùc hîp t¸c quèc tÕ, thèng nhÊt hµnh ®éng trong c¸c doanh nghiÖp, héi viªn nh»m tæ chøc s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, ®¶m b¶o lîi Ých cña toµn ngµnh. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña tÊt c¶ c¸c hiÖp hé ph¶i lµ nguyªn t¾c më, tr¸nh ®ång thêi c¶ hai biÓu hiÖn: “quèc doanh ho¸” hoÆc “Nhµ n­íc ho¸” hiÖp héi. ViÖc ph¸t triÓn héi viªn míi cÇn chó ý tíi c¸c doanh nghiÖp d©n doanh vµ xem xÐt c¶ viÖc ký n¹p c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cïng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh vµo HiÖp héi. C¬ quan ®iÒu hµnh hiÖp héi cÇn mang tÝnh chuyªn nghiÖp vµ chuyªn tr¸ch, kh«ng nªn cho thµnh lËp c¸c hiÖp héi kh«ng cã trô së riªng vµ kh«ng cã bé phËn chuyªn tr¸ch riªng. Tæng th­ ký cña tÊt c¶ c¸c hiÖp héi ®Òu ph¶i lµ c¸n bé chuyªn tr¸ch, kh«ng nªn cö c¸n bé kiªm nhiÖm. §Þnh h×nh l¹i néi dung ho¹t ®éng cña HiÖp héi theo c¸c h­íng chñ yÕu sau ®©y: Hç trî c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn xuÊt khÈu vµ më réng thÞ tr­êng néi ®Þa, cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng trong c¸c doanh nghiÖp héi viªn. X¸c ®Þnh ph­¬ng h­¬ng liªn kÕt vµ hîp t¸c trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm trªn c¬ së tù nguyÖn cña c¸c thµnh viªn. Sím thµnh lËp Quü b¶o hiÓm xuÊt khÈu ngµnh hµng theo QuyÕt ®Þnh sè 110/2002/Q§-TTg ngµy 21/08/2002 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc lËp, sö dông vµ qu¶n lý Quü b¶o hiÓu xuÊt khÈu ngµnh hµng. B¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c héi viªn trong c¸c vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ hoÆc chèng b¸n ph¸ gi¸. Ph¶n ¸nh ý kiÕn cña c¸c héi viªn vÒ quy ho¹ch vµ c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt-kinh doanh ngµnh hµng lªn c¸c c¬ quan ChÝnh phñ. Nh×n chung, khi ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh ph¸t triÓn, c¸c hiÖp héi liªn kÕt sÏ tù h×nh thµnh, Nhµ n­íc chØ cÇn hç trî b»ng viÖc t¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý phï hîp, kh«ng nªn g­îng Ðp bëi sÏ kh«ng cã hiÖu qu¶. 2. CÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a Nhµ n­íc, hiÖp héi, doanh nghiÖp trong viÖc tiÕp cËn vµ më réng thÞ tr­êng Bªn c¹nh viÖc ph©n ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc, hiÖp héi vµ doanh nghiÖp, cÇn chó träng x©y dùng c¬ chÕ phèi hîp gi÷a c¸c nhãm chñ thÓ trªn ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tiÕp cËn vµ më réng thÞ tr­êng. Nh­ ®· ph©n tÝch, vai trß chñ yÕu cña Nhµ n­íc sÏ lµ t¹o hµnh lang ph¸p lý vµ m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng tiÕp cËn vµ th©m nhËp thÞ tr­êng. Vai trß nµy ®­îc thÓ hiÖn víi c¸c møc ®é kh¸c nhau ®èi víi tõng thÞ tr­êng cô thÓ vµ tõng giai ®o¹n cô thÓ. §èi víi viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng míi do vai trß chñ yÕu cña Nhµ n­íc lµ t¹o hµnh lang ph¸p lý vµ m«i tr­êng kinh doanh nªn viÖc khai th«ng thÞ tr­êng trong thêi gian ®Çu thuéc vÒ Nhµ n­íc. HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp cña ta do h¹n chÕ c¶ vÒ kinh phÝ lÉn n¨ng lùc nªn ch­a thÓ ®¶m ®­¬ng ®­îc c«ng viÖc nµy. Tuy nhiªn, khi thÞ tr­êng ®­îc khai th«ng th× Nhµ n­íc l¹i “bµn giao nã” cho doanh nghiÖp vµ hiÖp héi ngµnh nghÒ. V× vËy, ®Ó sau khi “bµn giao”, c¸c doanh nghiÖp ph¸t huy ®­îc ngay th× trong qu¸ tr×nh khai th«ng, Nhµ n­íc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp th©m nhËp thÞ tr­êng. H¬n n÷a, viÖc khai th«ng thÞ tr­êng lµ mét qu¸ tr×nh, do vËy, khai th«ng ®Õn ®©u th× tiÕp cËn ®Õn ®ã, theo ph­¬ng thøc võa khai th«ng võa tiÕp cËn ®ång thêi. Lµ cÇu nèi gi÷a Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp, chøc n¨ng cña hiÖp héi trong viÖc lµm “cÇu nèi” lµ hÕt søc quan träng. Th«ng qua hiÖp héi, c¸c kiÕn nghÞ, khã kh¨n cña doanh nghiÖp sÏ ®­îc ph¶n ¸nh chÝnh x¸c vµ nhanh chãng tíi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, ®ång thêi, hiÖp héi còng cã thÓ ®Ò xuÊt, tham m­u cho Nhµ n­íc trong viÖc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh cho phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh. Bªn c¹nh viÖc ph©n ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc, ®Þa ph­¬ng vµ doanh nghiÖp, cÇn chó träng x©y dùng c¬ chÕ phèi hîp gi÷a c¸c nhãm chñ thÓ trªn ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c tiÕp cËn vµ më réng thÞ tr­êng. Nh­ ®· ph©n tÝch, vai trß chñ yÕu cña Nhµ n­íc sÏ lµ t¹o hµnh lang ph¸p lý vµ m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng tiÕp cËn vµ th©m nhËp thÞ tr­êng. §Þa ph­¬ng lµ cÇu nèi gi÷a trung ­¬ng vµ doanh nghiÖp, võa lµ vÜ m« võa lµ vi m«. Trong mèi liªn hÖ ®ã, chøc n¨ng cña ®Þa ph­¬ng-cÇu nèi gi÷a Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp lµ rÊt quan träng. C¸c kiÕn nghÞ, khã kh¨n cña doanh nghiÖp sÏ ®­îc ph¶n ¸nh chÝnh x¸c vµ nhanh chãng tíi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, ®ång thêi ®Þa ph­¬ng còng cã thÓ ®Ò xuÊt, tham m­u cho Nhµ n­íc trong viÖc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh. KÕt luËn Trong thêi gian qua, kh«ng chØ ViÖt Nam mµ c¶ thÕ giíi ®Òu thay ®æi lín, t×nh h×nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ thÕ giíi biÕn ®éng d÷ déi. Trong m«i tr­êng quèc tÕ nh­ vËy ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc ­u tiªn hµng ®Çu trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña m×nh lµ ph¸t triÓn quan hÖ h÷u nghÞ hîp t¸c víi c¸c n­íc l¸ng giÒng trong khu vùc, phôc vô cho c«ng cuéc ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Cã thÓ nãi, ch­a bao giê ho¹t ®éng ngo¹i giao nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi riªng cña ViÖt Nam l¹i giµnh ®­îc th¾ng lîi to lín c¶ vÒ bÒ næi lÉn chiÒu s©u gãp phÇn n©ng cao vµ cñng cè v÷ng ch¾c vÞ thÕ cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ nh­ trong nh÷ng n¨m qua. §iÓm ®¸ng chó ý lµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i réng më, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ lµm chiÕc cÇu nèi ®Ó ViÖt Nam hoµ nhËp vµo khu vùc vµ thÕ giíi. ViÖc më réng quan hÖ víi nhiÒu n­íc ®· gióp ViÖt Nam ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh c«ng c¶ vÒ v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt vµ ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc kinh tÕ. Trong t­¬ng lai, ®Ó tiÕp tôc v÷ng b­íc trªn con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸, ViÖt Nam ph¶i x©y dùng mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cã tÇm nh×n dµi h¹n trong ®ã vÉn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. ViÖc ®Ò ra ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2001-2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020 ph¶i c¨n cø vµo c¸c xu h­íng ph¸t triÓn cña kinh tÕ, cña th­¬ng m¹i vµ cña thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ lµ cña thÞ tr­êng thÕ giíi. Trong thêi kú tíi, mÆc dï ®ang gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, trë ng¹i nh­ng ViÖt Nam vÉn cã nhiÒu kh¶ n¨ng thµnh c«ng trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc cña m×nh. Nh­ vËy, ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh­ ®· nªu trong kho¸ luËn lµ rÊt cÇn thiÕt. Song cÇn ph¶i ®Æt nã trong mèi quan hÖ tæng hoµ víi c¸c c«ng cô qu¶n lý kh¸c cña Nhµ n­íc t¹i tõng thêi kú ®Ó cã nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp, ®em l¹i kÕt qu¶ nh­ mong muèn. C¸c ch÷ viÕt t¾t: APEC : Asia Pacific Economic Co-operation Tæ chøc diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng ASEAN : Association of South-East Asia Nations HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ASEM :DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ¸-¢u Benilux : Liªn minh kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc BØ, Hµ Lan, Lucxambua CEPT : Common Effective Preferential Tariff Danh môc ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung EU : European Union Liªn minh ch©u ¢u EFTA : European Free Trade Association Khu vùc mËu dÞch tù do ch©u ¢u EMU : European Monetary Union Liªn minh tiÒn tÖ ch©u ¢u GDP : Gross Domestic Production Tæng s¶n phÈm quèc d©n GSP : Generalized System of Preferences ChÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp HACCP : HÖ thèng ph©n tÝch nguy c¬ vµ kiÓm so¸t c¸c kh©u träng yÕu trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn thùc phÈm KH-CN : Khoa häc-c«ng nghÖ MFN : Most Favourite Nation Nguyªn t¾c tèi huÖ quèc NAFTA : North American Free Trade Association HiÖp ®Þnh mËu dÞch tù do B¾c Mü NICs : New Industrial Countries C¸c n­íc c«ng nghiÖp míi R&D : Research and Development Nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn SEV : Héi ®ång t­¬ng trî kinh tÕ TNCs : Transnational Corporations C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia WTO : World Trade Organisation Tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ XHCN : X· héi chñ nghÜa XNK : XuÊt nhËp khÈu. Tµi liÖu tham kh¶o S¸ch: Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, gi¸o tr×nh Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng, 2003, Hµ Néi, NXB. Gi¸o Dôc. Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n, s¸ch chuyªn kh¶o Th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu, 2003, Hµ Néi, NXB. Thèng kª. Tr­êng §¹i häc Tµi chÝnh, gi¸o tr×nh Kinh tÕ quèc tÕ, 2002, Hµ Néi, NXB. Thèng kª. PTS Ph¹m QuyÒn, PTS Lª Minh T©m, H­íng ph¸t triÓn XNK cña ViÖt Nam tíi n¨m 2010, 1997, Hµ Néi, NXB. Thèng kª. ViÖt Nam víi tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, 2003, Hµ Néi, NXB. ChÝnh trÞ quèc gia. ViÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn, C¬ së khoa häc cña mét sè vÊn ®Ò trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020, 2001, Hµ Néi, NXB. ChÝnh trÞ quèc gia. ViÖt Nam h­íng tíi 2010, tuyÓn tËp b¸o c¸o phèi hîp nghiªn cøu chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña c¸c chuyªn gia quèc tÕ vµ ViÖt nam, Hµ Néi 2001, NXB. ChÝnh trÞ quèc gia. Chuyªn ®Ò, b¸o c¸o, t¹p chÝ: 8. Dù ¸n VIE/98/021: §¸nh gi¸ s¬ bé tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, Do ChÝnh phñ Thuþ SÜ vµ UNDP tµi trî, VIETRADE & ITC thùc hiÖn th¸ng 10/2001, Côc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i Bé Th­¬ng m¹i. Chuyªn ®Ò: TiÕp cËn thÞ tr­êng Hoa Kú, Hµ Néi 2003, Bé Th­¬ng m¹i B¸o c¸o: Ph¸t triÓn xuÊt khÈu thêi kú 2001-2005, Hµ néi th¸ng 12/1999, Bé Th­¬ng m¹i. B¸o c¸o tæng kÕt: ChÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn thÞ tr­êng hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt nam thêi kú 2001-2010, tÇm nh×n ®Õn 2020, Hµ Néi th¸ng 11/2001, Bé Th­¬ng m¹i. B¸o c¸o: T×nh h×nh c«ng t¸c thÞ tr­êng ngoµi n­íc vµ ho¹t ®éng cña th­¬ng vô ViÖt Nam ë n­íc ngoµi trong thêi gian qua vµ ph­¬ng h­íng nhiÖm vô s¾p tíi, Hµ Néi th¸ng 6/2003, Bé Th­¬ng m¹i B¸o c¸o chuyªn ®Ò: Mét sè vÊn ®Ò vÒ ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn xuÊt khÈu 2003, Hµ Néi th¸ng 2/2003, Bé Th­¬ng m¹i. T¹p chÝ Kinh tÕ thÕ giíi (Sè 05/2001, sè 2/2003, sè 4/2003) T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn (Sè 63/2002, sè 65/2002, sè 74/2003) B¸o C«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i (Sè 27, sè 31, sè 36/2003) T¹p chÝ Th­¬ng m¹i Webside: ._.