Phòng ngừa rủi ro tỷ giá cho các khoản thu – chi tại Công ty cổ phần hợp tác kinh tế và xuất nhập khẩu Savimex

PHAÀN I CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ TYÛ GIAÙ VAØ RUÛI RO TYÛ GIAÙ I/ KHAÙI NIEÄM TYÛ GIAÙ VAØ RUÛI RO TYÛ GIAÙ 1. Tyû giaù hoái ñoaùi: Tyû giaù hoái ñoaùi laø giaù caû cuûa moät ñôn vò tieàn teä nöôùc naøy ñöôïc theå hieän baèng moät soá ñôn vò tieàn teä nöôùc khaùc. Vì vaäy coù theå hieåu tyû giaù hoái ñoaùi laø thöôùc ño söùc mua cuûa ñoàng tieàn nöôùc naøy so vôùi söùc mua cuûa ñoàng tieàn nöôùc khaùc taïi moät thò tröôøng öùng vôùi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. Tyû giaù hoái ñoaùi luoân thay ñoåi haøng ngaøy, haøng giôø. Söï bieán ñoäng cuûa noù keùo theo nhöõng aûnh höôûng cuûa neàn kinh teá trong nöôùc vaø haàu heát hoaït ñoäng ñoái ngoaïi, ñaëc bieät laø kinh doanh xuaát nhaäp khaåu. Neáu ñoàng baûn teä leân giaù( tyû giaù giaûm) thì haøng hoaù, dòch vuï vaø taøi saûn trong nöôùc seõ ñaét leân so vôùi nöôùc ngoaøi, caùc nhaø saûn xuaát, ngöôøi tieâu duøng seõ coù nhu caàu haøng hoaù, dòch vuï cuûa nöôùc ngoaøi cao hôn daãn ñeán nhaäp khaåu ñöôïc kích thích maïnh. Ngöôïc laïi, neáu ñoàng baûn teä giaûm xuoáng (tyû giaù taêng) thì haøng hoaù , dòch vuï trong nöôùc seõ reû ñi töông ñoái so vôùi haøng hoaù, dòch vuï nöôùc ngoaøi vaø trôû thaønh coù lôïi theá hôn trong caïnh tranh quoác teá. Vì vaäy, tyû giaù hoái ñoaùi trôû thaønh hình thaí bieåu hieän giaù caû töông ñoái cuûa haøng hoaù, dòch vuï treân thò tröôøng theá giôùi. 2. Ruûi ro hoái ñoaùi: 2.1. Lyù luaän chung: Ruûi ro trong hoaït ñoäng kinh doanh laø moät hieän töôïng khaùch quan, hình thaønh do yeáu toá noäi sinh töø chính baûn thaân hoaït ñoäng kinh doanh vaø do nhöõng yeáu toá ngoaïi sinh (moâi tröôøng xung quanh, thieân tai, chieán tranh,…). Hieän töôïng khaùch quan naøy hoaëc chöa thaáy tröôùc hoaëc thaáy tröôùc nhöng laïi khoâng löôïng hoaù ñöôïc noù seõ xaûy ra luùc naøo, ôû ñaâu vaø möùc ñoä aûnh höôûng ra sao tôùi muïc tieâu cuûa chuû theå kinh doanh. Trong hoaït ñoäng kinh doanh ruûi ro laø ñieàu khoâng theå traùnh. Nhöõng hoaït ñoäng kinh doanh mang laïi nhieàu lôïi nhuaän aån chöùa ruûi ro caøng cao. Trong moâi tröôøng ñoù, moät soá doanh nghieäp khoâng chòu ñöôïc ruûi ro ñi ñeán thaát baïi phaù saûn, moät soá doanh nghieäp khaùc ngöôïc laïi ñöùng vöõng tröôùc ruûi ro ñaït ñöôïc thaønh coâng vaø phaùt trieån. Nhö vaäy caùc doanh nghieäp coù khaû naêng töï ñeà khaùng vôí ruûi ro trong neàn kinh teá. Doanh nghieäp naøo coù khaû naêng töï ñeà khaùng yeáu ñeå ruûi ro xaâm nhaäp seõ thaát baïi, ngöôïc laïi doanh nghieäp naøo coù khaû naêng naâng cao tính ñeà khaùng seõ thu ñöôïc nhieàu lôïi nhuaän. Lôïi nhuaän vaø ruûi ro laø hai yeáu toá song haønh trong quaù trình kinh doanh. Ruûi ro laø moät taát yeáu khoâng theå traùnh ñöôïc trong kinh doanh. Chaáp nhaän ruûi ro ñeå coù giaûi phaùp quaûn lyù, kieåm soaùt vaø phoøng ngöøa coù hieäu quaû laø vieäc laøm thöôøng xuyeân cuûa caùc doanh nghieäp thaønh coâng. Kinh doanh quoác teá (offshore trading) thöôøng gaëp 3 loaïi ruûi ro ñaùng chuù yù nhaát: 1) Moät ruûi ro ñaëc thuø deã thaáy nhaát laø yeáu toá khoâng chaéc chaén cuûa tyû giaù khieán cho caùc chuû theå kinh doanh quoác teá gaùnh chòu ruûi ro hoái ñoaùi, trong khi caùc giao dòch noäi ñòa khoâng gaëp phaûi ruûi ro naøy. Söï bieán ñoäng tyû giaù ñoät ngoät coù aûnh höôûng quan troïng ñoái vôùi doanh soá, giaù caû vaø lôïi nhuaän cuûa caùc nhaø kinh doanh xuaát nhaäp khaåu. Bieán ñoäng tyû giaù ñoät ngoät khieán cho giaù trò taøi saûn vaø nguoàn voán tính theo ñoàng noäi teä (home currency) cuûa nhaø ñaàu tö trôû neân baát ñònh. Duø vôùi lyù do naøo ñi nöõa, vôùi söï gia taêng bieán ñoäng tyû giaù thì heä quaû keùo theo ñoù laø söï gia taêng töông öùng taàm ruûi ro hoái ñoaùi. 2) Ruûi ro chính trò: Coù theå ñoù laø söï thay ñoåi ngoaøi döï kieán caùc quy ñònh veà thueá quan, hoaëc laø moät chính saùch tröng thu hay tòch bieân taøi saûn trong nöôùc cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi naém giöõ. Coù theå ñoù laø chính phuû ôû caùc nöôùc coù theå töï yù “thay ñoåi luaät chôi” vaø caùc chuû theå lieân quan phaûi gaùnh chòu vaø khoâng theå khaùng cöï. 3) Söï thieáu hoaøn haûo cuûa thò tröôøng: Neàn kinh teá quoác teá ngaøy nay ñaõ mang tính thoáng nhaát roõ reät hôn nhieàu so vôùi tröôùc ñaây, song vaãn coøn nhöõng haøng raøo chaén nhö: nhöõng luaät haïn cheá, chi phí vaän chuyeån vaø giao dòch vöôït troäi, chính saùch thueá phaân bieät ñoái xöû. Do vaäy thò tröôøng theá giôùi vaãn chöa ñöôïc thoâng thoaùng hoaøn haûo. Ruûi ro hoái ñoaùi: Ruûi ro hoái ñoaùi coù theå ñöôïc ñònh nghóa laø ruûi ro maø hoaït ñoäng kinh doanh cuûa moät coâng ty seõ bò taùc ñoäng bôûi nhöõng thay ñoåi trong tyû giaù. Hay noùi roõ hôn laø söï khoâng chaéc chaén veà giaù trò cuûa moät khoaûn thu nhaäp hay chi traû do söï bieán ñoäng tyû giaù gaây ra, coù theå laøm toån thaát ñeán giaù trò döï kieán cuûa hôïp ñoàng. Noùi chung baát cöù hoaït ñoäng kinh doanh naøo coù lieân quan ñeán tyû giaù cuõng ñeàu chöùa ñöïng nguy cô ruûi ro hoái ñoaùi. Ñoái vôùi nhaø nhaäp khaåu ruûi ro hoái ñoaùi xaûy ra khi ngoaïi teä maø nhaø nhaäp khaåu phaûi traû trong töông lai leân giaù so vôùi baûn teä. Ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu ruûi ro hoái ñoaùi xaûy ra khi ngoaïi teä maø nhaø xuaát khaåu seõ nhaän trong töông lai giaûm giaù so vôùi baûn teä. Nhö vaäy, caùc ruûi ro trong giao dòch ngoaïi hoái xuaát phaùt töø tyû giaù hoái ñoaùi cuûa caùc loaïi tieàn teä khaùc nhau do taùc ñoäng cuûa kinh teá vaø chính trò cuûa moät ñaát nöôùc. Nhöõng bieán ñoäng ngaén haïn laø bình thöôøng vaø töï chuùng coù theå ñaûo ngöôïc laïi trong moät giai ñoaïn ngaén. Tuy nhieân trong thôøi gian daøi hôn, nhöõng thay ñoåi lôùn veà giaù trò trao ñoåi coù theå xaûy ra vaø coù theå chæ coù bieán ñoäng nhoû veà tyû giaù nhöng ñaõ daãn ñeán haäu quaû cuûa moät thaát thoaùt lôùn neáu khoái löôïng mua baùn ngoaïi teä lôùn. Do ñoù, caùc doanh nghieäp kinh doanh quoác teá phaûi luoân caûnh giaùc khoâng chæ vôùi nhöõng thay ñoåi veà tyû giaù hoái ñoaùi maø caû vôùi nhöõng nguyeân nhaân cuûa nhöõng thay ñoåi aáy ñeå coù theå aùp duïng caùc bieän phaùp giaûm bôùt ruûi ro. II/ CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN TYÛ GIAÙ Tyû giaù hoái ñoaùi thay ñoåi khi cung vaø caàu ngoaïi teä thay ñoåi. Caùc nhaân toá taùc ñoäng laøm thay ñoåi ñöôøng cung vaø ñöôøng caàu ngoaïi teä thì chính laø nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán tyû giaù. Trong thöïc teá ñöôøng cung vaø ñöôøng caàu coù tyû giaù caân baèng phaûn aùnh cuøng moät luùc nhieàu nhaân toá khaùc nhau. Tuy nhieân ñeå hieåu roõ vaø chính xaùc hôn veà söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù thì khi phaân tích chuùng ta döïa treân nguyeân taéc cetacis paribas, nghóa laø khi nghieân cöùu taùc ñoäng cuûa moät nhaân toá thì chuùng ta coá ñònh caùc nhaân toá khaùc. Ñoù laø caùch laøm ñeå ñôn giaûn hoaù vieäc phaân tích. Moãi nhaân toá ñöôïc xaùc ñònh aûnh höôûng cuûa rieâng nhaân toá ñoù ñeán tyû giaù trong khi caùc nhaân toá khaùc khoâng thay ñoåi. Sau ñoù, taát caû caùc nhaân toá ñöôïc keát hôïp vôùi nhau ñeå giaûi thích moät caùch ñaày ñuû taïi sao tyû giaù laïi thay ñoåi nhö theá. Tyû leä laïm phaùt töông ñoái: Söï thay ñoåi trong tyû leä laïm phaùt töông ñoái coù theå aûnh höôûng ñeán caùc hoaït ñoäng thöông maïi, ñeán löôït noù nhöõng hoaït ñoäng thöông maïi naøy taùc ñoäng ñeán cung vaø caàu tieàn vaø vì theá taùc ñoäng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi. Laõi suaát töông ñoái: Thay ñoåi trong laõi suaát töông ñoái taùc ñoäng ñeán ñaàu tö chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi, ñeán löôït noù ñaàu tö chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi laïi aûnh höôûng ñeán cung vaø caàu tieàn vaø vì theá aûnh höôûng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi. Thu nhaäp töông ñoái: Thay ñoåi trong thu nhaäp töông ñoái seõ taùc ñoäng ñeán vaø laøm thay ñoåi nhu caàu chi tieâu haøng hoaù cuûa ngöôøi daân, töø ñoù taùc ñoäng ñeán cung vaø caàu tieàn vaø vì theá aûnh höôûng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi. Kieåm soaùt cuûa chính phuû: ñaây laø nhaân toá thöù tö coù aûnh höôûng ñeán tyû giaù. Chính phuû cuûa nöôùc ngoaøi coù theå taùc ñoäng ñeán tyû giaù qua nhieàu caùch khaùc nhau nhö: + Aùp ñaët nhöõng raøo caûn veà ngoaïi hoái + Aùp ñaët nhöõng raøo caûn veà ngoaïi thöông + Can thieäp vaøo thò tröôøng ngoaïi hoái + Taùc ñoäng ñeán nhöõng bieán ñoäng vó moâ khaùc nhö laïm phaùt, laõi suaát vaø thu nhaäp quoác daân Kyø voïng: Ôû ñaây chuùng ta ñeà caäp ñeán kyø voïng cuûa thò tröôøng vaøo tyû giaù töông lai. Gioáng nhö caùc thò tröôøng taøi chính khaùc, thò tröôøng ngoaïi hoái phaûn öùng laïi vôùi caùc thoâng tin trong töông lai coù lieân quan ñeán tyû giaù. Nhöõng giao dòch trong caùc thò tröôøng ngoaïi hoái laøm cho hoaëc laø doøng thöông maïi hoaëc laø doøng taøi chính löu chuyeån deã daøng hôn. Caùc giao dòch ngoaïi hoái coù lieân quan ñeán thöông maïi nhìn chung ít nhaïy caûm vôùi caùc tin töùc hôn. Caùc giao dòch taøi chính raát nhaïy caûm vôùi caùc tin töùc bôûi leõ vieäc quyeát ñònh naém giöõ chöùng khoaùn ñònh danh baèng moät loaïi tieàn cuï theå phuï thuoäc vaøo nhöõng thay ñoåi döï kieán trong giaù trò ñoàng tieàn ñoù. Khi maø nhöõng tin töùc aûnh höôûng ñeán bieán ñoäng döï kieán cuûa tieàn teä thì noù seõ aûnh höôûng ñeán cung vaø caàu tieàn. Vì nhöõng giao dòch mang tính ñaàu cô nhö theá neân tyû giaù coù theå raát baát oån. Caùc nhaân toá lieân quan ñeán thöông maïi vaø caùc nhaân toá lieân quan ñeán taøi chính ôû treân thöôøng taùc ñoäng laãn nhau, vì vaäy aûnh höôûng ñoàng thôøi cuûa chuùng leân tyû giaù raát phöùc taïp. Phaân tích hoài quy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh giaù aûnh höôûng ñaõ qua cuûa moät hay nhieàu yeáu toá ñoái vôùi ñoái töôïng nghieân cöùu. Vì vaäy do söï taùc ñoäng khaù phöùc taïp naøy neân vieäc döï ñoaùn chính xaùc söï bieán ñoäng cuûa tyû giaù khoâng phaûi laø ñieàu deã daøng vaø ñoâi khi noù coøn ñi ngöôïc laïi vôùi nhöõng döï ñoaùn cuûa chuùng ta do caùc aûnh höôûng khaùc coù theå buø tröø caùc aûnh höôûng cuûa moät nhaân toá naøo ñoù. Hình 1: Toùm löôïc caùc yeáu toá coù theå taùc ñoäng ñeán tyû giaù. Caùc yeáu toá lieân quan ñeán thöông maïi Cheânh leäch laïm phaùt Caàu haøng hoaù nöôùc ngoaøi cuûa cö daân trong nöôùc. Nhu caàu cuûa cö daân nöôùc ngoaøi ñoái vôùi haøng trong nöôùc Cheânh leäch thu nhaäp Nhöõng giôùi haïn maäu dòch cuûa chính phuû Caàu ngoaïi teä cuûa cö daân trong nöôùc Cung ngoaïi teä Cheânh leäch laõi suaát Nhöõng giôùi haïn chu chuyeån voán Caàu chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi cuûa cö daân trong nöôùc. Caàu cuûa cö daân nöôùc ngoaøi veà chöùng khoaùn trong nöôùc. Caàu ngoaïi teä cuûa cö daân trong nöôùc Cung ngoaïi teä Tyû giaù hoái ñoaùi giöõa ngoaïi teä vaø noäi teä Caùc yeáu toá taøi chính Hình 1 cho thaáy doøng thanh toaùn giöõa caùc nöôùc goàm doøng thöông maïi vaø doøng taøi chính vaø toùm löôïc caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán doøng chaûy naøy. Trong phaïm vi noäi dung cuûa ñeà taøi khoâng cho pheùp ñi saâu phaân tích taùc ñoäng rieâng reõ cuûa töøng nhaân toá laø nhö theá naøo, tuy nhieân coù theå khaúng ñònh raèng: Tính nhaïy caûm cuûa tyû giaù ñoái vôùi nhöõng nhaân toá naøy phuï thuoäc vaøo khoái löôïng giao dòch quoác teá giöõa hai quoác gia. Neáu giöõa hai quoác gia coù khoái löôïng giao dòch thöông maïi quoác teá lôùn nhöng doøng voán quoác teá nhoû thì toác ñoä laïm phaùt töông ñoái coù khaû naêng seõ aûnh höôûng nhieàu hôn. Neáu giöõa hai quoác gia coù khoái löôïng doøng voán lôùn hôn thì söï bieán ñoäng cuûa laõi suaát coù taùc ñoäng nhieàu nhaát. III/ CAÙC KYÕ THUAÄT DÖÏ BAÙO TYÛ GIAÙ: Muïc ñích cuûa döï baùo? Ñöùng treân goùc ñoä caùc coâng ty coù hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá vaø caùc ñònh cheá taøi chính cho thaáy roõ raøng raèng haàu heát caùc hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc naøy ñeàu coù lieân quan ñeán tyû giaù vaø chòu söï taùc ñoäng cuûa tyû giaù. Trong ñoù coù theå keå ñeán caùc hoaït ñoäng sau: Quyeát ñònh phoøng ngöøa ruûi ro: Haèng ngaøy caùc coâng ty luoân phaûi ñöông ñaàu vôùi caùc quyeát ñònh coù neân phoøng ngöøa caùc khoaûn phaûi thu vaø caùc khoaûn phaûi traû trong töông lai baèng ngoaïi teä hay khoâng ? vaø chính nhöõng quyeát ñònh naøy coù lieân quan ñeán vieäc phaûi döï baùo tyû giaù. Thöïc chaát cuûa vieäc naøy laø vì hoï khoâng muoán trong töông lai hoï phaûi maát moät soá tieàn lôùn hôn cho caùc khoaûn phaûi traû cuûa mình, ñoàng thôøi hoï ñöông nhieân khoâng muoán thu laïi nhöõng khoaûn tieàn cuûa mình ít hôn so vôùi thôøi ñieåm hieän taïi. Ñoù chính laø lyù do chuû yeáu khieán hoï khoâng theå khoâng phoøng ngöøa ruûi ro. Quyeát ñònh taøi trôï ngaén haïn: Quyeát ñònh taøi trôï seõ thaät ñuùng ñaén neáu nhö ñoàng tieàn ñi vay giaûm giaù trong thôøi gian vay nôï. Nhö vaäy chuùng ta thaáy raèng quyeát ñònh taøi trôï cuûa moät coâng ty chòu söï taùc ñoäng cuûa döï baùo tyû giaù. Quyeát ñònh ñaàu tö ngaén haïn: Quyeát ñònh naøy cuõng chòu söï taùc ñoäng cuûa döï baùo tyû giaù khi caùc coâng ty mong muoán thu ñöôïc moät löôïng tieàn cao hôn trong thôøi gian hoï ñem löôïng tieàn nhaøn roãi cuûa mình ñi ñaàu tö ngaén haïn. Thaät lyù töôûng khi ñoàng tieàn maø coâng ty kyù gôûi taïi moät ngaân haøng coù laõi suaát cao vaø taêng giaù trong thôøi gian kyù gôûi. Quyeát ñònh laäp ngaân saùch voán: Ñoái vôùi caùc coâng ty coù döï ñònh thieát laäp döï aùn ñaàu tö ôû nöôùc ngoaøi, coâng ty phaûi laäp ngaân saùch ngaân saùch voán. Döï baùo doøng tieàn phaùt sinh trong töông lai ñöôïc söû duïng trong quaù trình laäp ngaân saùch voán phuï thuoäc vaøo tyû giaù döï kieán vì caùc doøng tieàn thu vaøo, chi ra trong töông lai ñònh giaù baèng ngoaïi teä seõ ñöôïc chuyeån sang noäi teä vaø aûnh höôûng cuûa tyû giaù töông lai ñeán möùc caàu saûn phaåm cuûa coâng ty. Ñieåm chính yeáu ôû ñaây laø vieäc döï ñoaùn chính xaùc tyû giaù seõ hoã trôï cho vieäc ñaùnh giaù doøng tieàn vaø do ñoù laøm taêng theâm khaû naêng ra quyeát ñònh cuûa caùc coâng ty Quyeát ñònh taøi trôï daøi haïn: Cuõng töông töï nhö caùc quyeát ñònh ngaén haïn, caùc coâng ty luoân muoán vay caùc loaïi ngoaïi teä coù xu höôùng giaûm giaù so vôùi caùc ñoàng tieàn coâng ty ñang thu vaøo trong thôøi gian vay. Do ñoù vieäc döï baùo laø heát söùc caàn thieát. Ñaùnh giaù thu nhaäp: Caùc coâng ty coù hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá khi laäp baùo caùo taøi chính thì bao giôø cuõng chuyeån caùc khoaûn thu nhaäp baèng ngoaïi teä veà ñoàng baûn teä. Vì theá maø vieäc ñoàng ngoaïi teä luùc naøy taêng giaù so vôùi noäi teä thì seõ phaûn aûnh khoâng ñuùng thu nhaäp cuûa coâng ty neáu tính baèng noäi teä. Toùm laïi, döï baùo tyû giaù hoái ñoaùi moät caùch chính xaùc laø moät nhu caàu quan troïng ñoái vôùi caùc coâng ty vaø caùc nhaø ñaàu tö. Ñöùng treân goùc ñoä quaûn lyù vó moâ: Ngaân haøng trung öông (NHTW) vaø chính phuû caàn phaûi döï baùo nhöõng bieán ñoäng trong tyû giaù ñeå coù nhöõng bieän phaùp can thieäp vaøo thò tröôøng ngoaïi hoái hoaëc laø söû duïng nhöõng coâng cuï chính saùch taøi khoaù ñeå taùc ñoäng ñeán tyû giaù. Treân theá giôùi vieäc döï baùo tyû giaù cuõng giuùp caùc chính phuû ñöa ra nhöõng daøn xeáp toaøn caàu nhaèm muïc ñích quaûn lyù tyû giaù tuaân theo nhöõng caân ñoái beân trong nhö caùc vaán ñeà coâng aên vieäc laøm…vaø caân ñoái beân ngoaøi treân caùn caân thanh toaùn. Hôn nöõa, vieäc döï baùo tyû giaù coøn giuùp cho chính phuû ñöa ra nhöõng cheá ñoä quaûn lyù tyû giaù thích hôïp cho thôøi kyø saép tôùi nhaèm ngaên ngöøa nhöõng cuoäc khuûng hoaûng taøi chính vaø thaát thoaùt voán. Taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa NHTW: thoâng qua vieäc mua baùn ñoàng noäi teä nhaèm duy trì tyû giaù coá ñònh hay aûnh höôûng laøm cho tyû giaù thay ñoåi ñaït tôùi moät möùc nhaát ñònh theo muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Ngoaøi ra, NHTW thöôøng phaûi söû duïng theâm ngieäp vuï thò tröôøng môû ñeå haáp thuï löôïng dö cung hay boå sung phaàn thieáu huït tieàn teä trong löu thoâng. Vieäc chính phuû quy ñònh ñoái vôùi caùc chuû theå coù nguoàn thu ngoaïi teä phaûi baùn moät löôïng nhaát ñònh trong moät thôøi haïn nhaát ñònh cho caùc toå chöùc ñöôïc pheùp kinh doanh ngoaïi hoâí trong tröôøng hôïp khan hieám ngoaïi teä cuõng naèm trong bieän phaùp can thieäp haønh chính cuûa chính phuû. Taùc ñoäng giaùn tieáp cuûa NHTW: bao goàm caùc coâng cuï : laõi suaát taùi chieát khaáu, thueá quan, haïn gaïch, giaù caû… + Laõi suaát taùi chieát khaáu:(a) Khi taêng a (coá ñònh caùc yeáu toá khaùc), maët baèng laõi suaát taêng ® haáp daãn voán ngoaïi teä chaïy vaøo ® noäi teä leân giaù vaø ngöôïc laïi khi a giaûm. + Thueá quan: (b) Khi b cao ® haïn cheá nhaäp khaåu ® caàu ngoaïi teä giaûm ® noäi teä leân giaù vaø ngöôïc laïi. +Haïn ngaïch: taùc ñoäng leân tyû giaù töông töï nhö thueá quan. + Giaù caû: Chính phuû coù theå trôï giaù cho nhöõng maët haøng xuaát khaåu hay buø giaù cho moät soá maët haøng nhaäp khaåu thieát yeáu …laøm cho noäi teä leân giaù hay giaûm giaù. + Tyû leä döï tröõ baét buoäc: Khi thò tröôøng khan hieám ngoaïi teä, NHTW coù theå taêng tyû leä döï tröõ baét buoäc ñoái vôùi voán huy ñoäng baèng ngoaïi teä cuûa NHTM ® chi phí söû duïng voán ngoaïi teä taêng ® buoäc caùc NHTM phaûi haï laõi suaát huy ñoäng ngoaïi teä ® vieäc naém giöõ ngoaïi teä khoâng coøn haáp daãn so vôùi giöõ noäi teä ® hoï seõ baùn ngoaïi teä mua noäi teä ® cung ngoaïi teä taêng. Caùc phöông phaùp döï baùo: Hieän nay ngöôøi ta ñang söû duïng caùc phöông phaùp sau ñeå döï baùo tyû giaù: + Phaân tích kyõ thuaät + Phaân tích cô baûn + Phaân tích döïa vaøo thò tröôøng + Phaân tích toång hôïp Phaân tích kyõ thuaät: Phaân tích kyõ thuaät laø ngheä thuaät phaùt hieän ra söï thay ñoåi xu höôùng thò tröôøng ôû thôøi ñieåm sôùm nhaát coù theå vaø duy trì moät traïng thaùi ñaàu tö cho ñeán khi coù ñuû caùc chöùng cöù chöùng minh xu höôùng hieän taïi ñaõ thaät söï bò ñaûo ngöôïc. Phaân tích kyõ thuaät döïa treân quan ñieåm cho raèng söï bieán ñoäng cuûa giaù caû laø tuaân theo caùc xu höôùng nhaát ñònh cuûa thò tröôøng (xeùt cho cuøng thì coù hai xu höôùng cô baûn laø taêng vaø giaûm) caùc xu höôùng naøy hình thaønh vaø thay ñoåi döïa treân söï bieán ñoåi trong caùch nhìn nhaän cuûa caùc nhaø ñaàu tö veà moät loaïi ngoaïi teä naøo ñoù trong nhöõng ñieàu kieän kinh teá, chính trò, tieàn teä, vaø xu höôùng taâm lyù khaùc nhau. Phaân tích cô baûn: Phaân tích cô baûn lieân quan ñeán vieäc söû duïng caùc soá lieäu kinh teá vó moâ nhö : laïm phaùt, taêng tröôûng GDP, thaát nghieäp, laõi suaát, thaâm huït ngaân saùch…vaø soá lieäu kinh teá vi moâ nhö : saûn löôïng saûn xuaát coâng nghieäp, thu nhaäp bình quaân, nieàm tin tieâu duøng, kyø voïng saûn xuaát, cung caàu saûn phaåm…vaø coù theå caû nhöõng bieán ñoäng chính trò ñaëc bieät nhö chieán tranh, khuûng boá….ñeå döï ñoaùn bieán ñoäng tyû giaù. Nguyeân taéc cô baûn trong phaân tích cô baûn laø so saùnh ñoä maïnh – yeáu cuûa caùc nhaân toá kinh teá cô baûn cuûa caùc ñoàng tieàn vôùi nhau, ñeå töø ñoù döï ñoaùn ñoàng tieàn naøo seõ taêng giaù, ñoàng tieàn naøo seõ giaûm giaù. Döï baùo döïa treân cô sôû thò tröôøng: Quaù trình trieån khai döï baùo töø caùc chæ soá thò tröôøng goïi laø döï baùo döïa treân cô sôû thò tröôøng. Chuùng ta coù theå söû duïng cho caû tyû giaù giao ngay vaø tyû giaù kyø haïn Söû duïng tyû giaù giao ngay: Döï baùo theo cô sôû thò tröôøng ôû ñaây yù noùi leân raèng : thò tröôøng döï kieán moät ñoàng tieàn naøo ñoù seõ taêng hay giaûm giaù trong töông lai gaàn, vaø chính ñieàu naøy gaây aùp löïc leân caùc nhaø ñaàu tö vaø hoï seõ nhanh choùng thöïc hieän caùc vò theá mua hoaëc baùn ngoaïi teä ñoù ñeå taïo aùp löïc leân ñoàng tieàn ñoù khieán noù ngay laäp töùc taêng hay giaûm giaù nhö thò tröôøng ñaõ döï kieán. Nhö vaäy giaù trò hieän taïi cuûa moät ñoàng tieàn seõ phaûn aùnh kyø voïng giaù trò cuûa noù trong töông lai gaàn. Caùc coâng ty coù theå söû duïng tyû giaù giao ngay ñeå döï baùo bôûi vì noù cho thaáy kyø voïng cuûa thò tröôøng veà tyû giaù giao ngay trong töông lai gaàn. Söû duïng tyû giaù kyø haïn: Thaät ra trong phöông phaùp naøy ngöôøi ta cuõng döï baùo töông töï nhö vieäc söû duïng cho tyû giaù giao ngay. Tuy nhieân hoï söû duïng tyû giaù kyø haïn ñeå döï baùo cho tyû giaù giao ngay töông lai, vaø vieäc döï baùo ñoù coù chính xaùc khoâng coøn tuyø thuoäc vaøo soá ñoâng caùc nhaø ñaàu tö coù cuøng haønh ñoäng nhö nhau hay khoâng? Vôùi yù nghóa ñoù, tyû giaù kyø haïn xem nhö laø döï baùo döïa treân thò tröôøng bôûi vì noù phaûn aùnh kyø voïng cuûa thò tröôøng veà tyû gaùi giao ngay vaøo cuoái thôøi kyø kyø haïn. Döï baùo hoãn hôïp: Bôûi vì khoâng coù moät kyõ thuaät döï baùo naøo lieân tuïc öu theá hôn caùc döï baùo khaùc cho neân moät soá coâng ty thích söû duïng keát hôïp nhieàu döï baùo. Nhieàu phöông phaùp döï baùo tyû giaù coù theå ñöôïc trieån khai baèng caùch söû duïng nhieàu kyõ thuaät döï baùo. Moãi kyõ thuaät döï baùo seõ coù moät quyeàn soá khaùc nhau, phöông phaùp naøo ñöôïc cho laø coù ñoä tin caäy cao hôn thì seõ coù quyeàn soá cao hôn . döï baùo tyû giaù thöïc söï seõ laø bình quaân gia quyeàn cuûa caùc phöông phaùp. Theo phöông phaùp döï baùo naøy thì coù theå moät ñoàng tieàn naøo ñoù seõ taêng giaù neáu söû duïng phöông phaùp döï baùo naøy nhöng laïi giaûm giaù khi söû duïng phöông phaùp döï baùo kia, tuy nhieân keát quaû cuoái cuøng laø tuyø thuoäc vaøo möùc ñoä tin caäy cuûa ngöôøi döï baùo cho moãi phöông phaùp öùng vôùi quyeàn soá cuaû chuùng laø cao hay thaáp hôn. Qua boán phöông phaùp phaân tích vaø döï baùo tyû giaù treân cho chuùng ta caùi nhìn toång quan vaø nhöõng ñònh höôùng cô baûn trong vieäc tìm ra nhöõng bieán ñoäng coù tính quy luaät vaø ngaãu nhieân cuûa böôùc ñi tyû giaù. Song cho duø moãi phöông phaùp döï baùo ñeàu coù nhöõng öu theá cuûa mình thì vaãn coøn nhieàu nhöõng thay ñoåi trong tyû giaù laïi khoâng deã daøng giaûi thích ñöôïc. Nhöõng tình huoáng nhö theá coù theå laø do nhöõng ñaëc thuø chính trò rieâng bieät cuûa töøng quoác gia ñaõ taùc ñoäng ñeán tyû giaù chöù khoâng phaûi do chaát löôïng cuûa caùc phöông phaùp döï baùo, vì vaäy caùc coâng ty caàn phaûi ñöa theâm nhöõng caûm nhaän cuûa mình veà ñaëc thuø quoác gia cuøng vôùi caùc phöông phaùp döï baùo vaøo vieäc döï baùo tyû giaù. Ñieàu naøy cuõng thaät deã hieåu khi ñaõ noùi ñeán thò tröôøng thì nhöõng dieãn bieán naèm ngoaøi döï ñoaùn cuûa con ngöôøi laø chuyeän heát söùc bình thöôøng, coù leõ chuùng ta ñang noùi ñeán kinh teá hoïc haønh vi. Thöïc traïng aùp duïng döï baùo tyû giaù trong thôøi gian qua: Ta bieát raèng ñeå döï baùo tyû giaù ta söû duïng haøng loaït caùc phöông phaùp treân töø ñôn leû cho ñeán keát hôïp, töø ñôn giaûn cho ñeán phöùc taïp. Tuy nhieân vieäc döï baùo tyû giaù thaät khoâng heà ñôn giaûn chuùt naøo, ñoâi khi noù coøn ñi ngöôïc vôùi nhöõng gì maø ngöôøi ta ñaõ döï baùo. Thaät vaäy, baèng chöùng sinh ñoäng veà nhöõng tình huoáng nhö theá naøy chính laø: cuoäc khuûng hoaûng taøi chính Chaâu AÙ noå ra 1997. Ngöôøi ta döï baùo tyû giaù giao ngay (theo USD) moät caùch hôïp lyù cho tyû giaù giao ngay töông lai nhöng caùc NHTW luoân can thieäp ñeå duy trì söï oån ñònh töông ñoái trong giaù trò baûn teä cuûa caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ, ñôn cöû nhö Thaùi Lan lieân tuïc giöõ bath ôû möùc 1$ = 25 bath. Hôn nöõa, theo thuyeát Ngang Giaù laõi suaát (IRP) thì tyû giaù kyø haïn (theo USD) cuûa caùc ñoàng tieàn caùc nöôùc ÑNA ñaùng lyù phaûi laø moät döï baùo chính xaùc bôûi vì tyû giaù kyø haïn phaûi chöùa ñöïng moät suaát chieát khaáu ñeå phaûn aùnh cheânh leäch laõi suaát giöõa caùc nöôùc ÑNA vaø Myõ. Tuy nhieân taát caû caùc döï baùo treân ñeàu khoâng xaûy ra do NHTW ñaõ can thieäp ñeå giöõ cho tyû giaù kyø haïn khoâng phaûn aùnh giaù trò thaät cuûa chuùng nhaèm duy trì söï oån ñònh cuûa tyû giaù.  Vieäc söû duïng caùc nhaân toá cô baûn coù leõ cuõng khoâng theå döï baùo chính xaùc tröôùc khi cuoäc khuûng hoaûng xaûy ra. Laïm phaùt cao (do tình traïng neàn kinh teá bong boùng) ® aùp löïc giaûm giaù treân ñoàng baûn teä (theo PPP) nhöng chính phuû ñaõ can thieäp ñeå giöõ vöõng giaù trò cuûa ñoàng bath (Thaùi lan). Nhö vaäy, vieäc aùp duïng döï baùo tyû giaù cho moät thôøi kyø hay moät quoác gia, moät khu vöïc naøo ñoù hoaøn toaøn chæ laø nhöõng khaû naêng nhìn nhaän tröôùc vaán ñeà hay nhöõng ño löôøng cuûa nhöõng nhaø phaân tích, nhöõng nhaø ñaàu cô treân thò tröôøng taøi chính maø thoâi. Noù giuùp cho nhöõng ngöôøi ñang quan taâm coù caùi nhìn chung veà söï bieán ñoäng saép tôùi vaø cuõng laø lôøi nhaéc nhôû buoäc hoï phaûi ñeà phoøng. Theá nhöng, ñeå duøng noù cho vieäc laäp keá hoaïch kinh doanh laø moät ñieàu coù theå daãn ñeán sai laàm (neáu khoâng coù nhöõng ñieàu chænh theo dieãn bieán thò tröôøng) bôûi döï baùo cuõng chæ laø döï baùo. Thò tröôøng seõ bieán ñoäng theo daùng ñi töï nhieân cuûa noù khi coù söï taùc ñoäng töø nhieàu maët, ñaëc bieät laø töø NHTW maø söï taùc ñoäng cuûa hoï chuùng ta khoâng deã gì döï ñoaùn ñöôïc. Tuy nhieân, coâng baèng maø noùi cuõng nhôø vaøo döï baùo tyû giaù maø nhöõng nhaø ñaàu cô tieàn teä treân theá giôùi ñaõ thu veà khoâng ít lôïi nhuaän cho mình. Vaø Goerge Soros ñaõ laøm ñöôïc hôn theá nöõa. Ngaøy 16/9/1992 – ngaøy thöù tö ñen toái, NHTW Anh ñaõ bò ñaùnh baïi trong tay cuûa G. Soros maëc daàu NHTW Anh ñaõ can thieäp maïnh vaøo thò tröôøng ngoaïi hoái ñeå ngaên chaën söï rôùt giaù cuûa GBP xuoáng khoûi möùc giôùi haïn cuûa baûi baêng tyû giaù nhöng vaãn khoâng thaønh coâng, ñieàu naøy hoaøn toaøn naèm trong döï ñoaùn cuûa Soros – moät trong nhöõng canh baïc lôùn nhaát vaø thaønh coâng nhaát trong lòch söû taøi chính. Chính khaû naêng phaân tích vaø oùc phaùn ñoaùn chính xaùc caùc giao ñoäng treân thò tröôøng taøi chính ñaõ mang tôùi cho oâng haøng trieäu thaäm chí haøng tyû USD. Cuõng laø thôøi ñieåm ñaùnh daáu söï suïp ñoå cuûa heä thoáng taøi chính Anh quoác – heä thoáng ngaân haøng maïnh vaø noåi tieáng nhaát vaøo thôøi ñoù. Rieâng ôû Vieät Nam, nghieân cöùu vaø döï baùo tyû giaù ñang ñöôïc quan taâm ôû nhöõng nhaø nghieân cöùu vaø phaân tích taøi chính ñoàng thôøi cuõng laø moái quan taâm cuûa moät boä phaän sinh vieân. Chuùng ta ñang cuøng nhau nghieân cöùu veà nhöõng kyõ thuaät vaø nhöõng thaønh coâng trong döï baùo tyû giaù treân theá giôùi ñeå töø ñoù aùp duïng vaøo thò tröôøng taøi chính Vieät Nam. Song coøn khaù nhieàu haïn cheá ôû thò tröôøng naøy, vì theá vieäc döï baùo tyû giaù hieän nay chæ laø nhöõng thao taùc döï baùo döïa treân caùc bieán soá kinh teá vó moâ nhö: laõi suaát, laïm phaùt, möùc taêng tröôûng… möùc ñoä tin caäy khoâng cao. Keát quaû döï baùo chæ ñöôïc söû duïng nhö laø nhöõng tham khaûo chung cuûa nhöõng nhaø kinh doanh tieàn teä vaø kinh doanh xuaát nhaäp khaåu, hoï haàu nhö chöa söû duïng keát quaû döï baùo ñeå ñaàu cô tieàn teä. IV/ PHOØNG NGÖØA RUÛI RO TYÛ GIAÙ YÙ nghóa cuûa vieäc phoøng ngöøa Söï bieán ñoäng tyû giaù ñoät ngoät coù aûnh höôûng quan troïng ñoái vôùi doanh soá, giaù caû vaø lôïi nhuaän cuûa caùc nhaø kinh doanh xuaát nhaäp khaåu. Bieán ñoäng tyû giaù ñoät ngoät khieán cho giaù trò taøi saûn vaø nguoàn voán tính theo ñoàng noäi teä trôû neân baát ñònh. Ruûi ro tyû giaù trôû neân noåi baät hôn caû ñoái vôùi hoaït ñoäng ngoaïi thöông vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi bôûi vì tyû giaù ngaøy caøng trôû neân baát ñònh vôùi söï bieán ñoäng lieân tuïc. Baát cöù moät söï kieän noåi baät naøo treân theá giôùi veà kinh teá, chính trò, xung ñoät …cuõng ñuû ñeå tyû giaù voït leân hay rôùt xuoáng maïnh meõ. Haøng tyû USD ñöôïc taïo ra hay maát ñi moãi ngaøy laø keát quaû cuûa nhöõng laàn tieàn teä “ bay nhaûy” nhö theá. Duø vôùi lyù do naøo ñi nöõa, vôùi söï gia taêng bieán ñoäng tyû giaù thì heä quaû keùo theo ñoù laø söï gia taêng töông öùng taàm ruûi ro hoái ñoaùi. Treân thò tröôøng taøi chính ñaõ phaùt sinh nhöõng coâng cuï giuùp cho caùc chuû theå höõu quan ñöông ñaàu vôùi nhöõng ruûi ro trong kinh doanh quoác teá. Chaúng haïn moät soá loaïi hôïp ñoàng hoái ñoaùi ra ñôøi cho pheùp caùc nhaø kinh doanh xuaát nhaäp khaåu phoøng veä hoaëc baûo hieåm tröôùc moät soá ruûi ro töø söï bieán ñoäng tyû giaù ñoät ngoät. Caùc coâng ty xuaát nhaäp khaåu thöôøng xuyeân phaûi tröïc dieän vôùi ñoä nhaïy caûm ñoái vôùi ruûi ro tyû giaù bôûi vì caùc khoaûn thanh toaùn bò trì hoaõn khi chuùng ñöôïc ñònh danh baèng ngoaïi teä. Ngoaøi ra caùc khoaûn ñaàu tö taøi chính quoác teá, caùc nhaø ñaàu tö nhaän tieàn laõi, coå töùc… ôû nhieàu thôøi ñieåm vôùi nhieàu loaïi ngoaïi teä khaùc nhau cuõng gaëp ruûi ro töông töï. Taát caû ñoä nhaïy caûm ñoái vôùi ruûi ro tyû giaù coù theå ñöôïc phoøng ngöøa döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau. Lôïi ích cuûa vieäc phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù Döï ñoaùn tình hình: Taïi sao ngöôøi ta laïi phaûi thoaû thuaän töø ngaøy hoâm nay veà vieäc giao nhaän caùc ñoàng tieàn taïi moät thôøi ñieåm nhaát ñònh trong töông lai? Coù caâu: “Phoøng beänh toát hôn chöõa beänh” . Ñoù chính laø do hoï lo sôï söï bieán ñoäng coù khuynh höôùng baát lôïi cho caùc khoaûn tieàn baèng ngoaïi teä cuûa mình trong töông lai. Do khaû naêng nhaän thaáy tröôùc nhöõng baát lôïi coù theå xaûy ra naøy neân buoäc hoï phaûi töï baûo hieåm cho caùc khoaûn tieàn cuûa mình. Nhö vaäy nhôø coù caùc coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù ñaõ giuùp cho caùc nhaø kinh doanh quoác teá yeân taâm hôn veà caùc khoaûn thu chi baèng ngoaïi teä cuûa mình trong töông lai, töø ñoù giuùp hoï döï ñoaùn tröôùc tình hình baát lôïi hay thuaän lôïi coù theå xaûy ra. Ñoái phoù vôùi ruûi ro: Trong tröôøng hôïp döï baùo tyû giaù seõ bieán ñoäng baát lôïi cho mình thì söû duïng coâng cuï phoøng ngöøa seõ giuùp hoï coá ñònh soá löôïng ngoaïi teä phaûi thanh toaùn hoaëc soá ngoaïi teä phaûi thu, töø ñoù traùnh ñöôïc söï bieán ñoäng baát lôïi cuûa tyû giaù. Gia taêng döï phoøng: Trong tröôøng hôïp phaùt sinh moät khoaûn thanh toaùn trong töông lai nhöng taïi thôøi ñieåm hieän taïi hoï khoâng ñuû noäi teä hoaëc khoâng muoán vay noäi teä ñeå mua ngoaïi teä (vì hoï bieát raèng mình seõ coù khoaûn tieàn baèng noäi teä trong töông lai do baùn haøng hoaù) vaø chôø cho tôùi ngaøy ñoù ñeå thanh toaùn vì nhö theá chaéc chaén seõ chòu ruûi ro. Thoâng qua caùc nghieäp vuï phaùi sinh treân thò tröôøng ngoaïi hoái, chaúng haïn thoâng qua hôïp ñoàng kyø haïn hoï seõ chaéc chaén cuõng trong thôøi ñieåm ñoù trong töông lai seõ nhaän ñöôïc löôïng ngoaïi teä caàn thieát taïi tyû giaù coá ñònh ñaõ thoaû thuaän. Caùc lôïi ích khaùc: söû duïng caùc bieän phaùp phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù coøn giuùp cho caùc chuû theå coù hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá chuû ñoäng hoaïch ñònh tröôùc nhöõng chieán löôïc kinh doanh môùi moät caùch chaéc chaén hôn maø khoâng phaûi lo ngaïi veà nhöõng dieãn bieán baát lôïi veà ñoàng tieàn maø mình söû duïng trong kinh doanh. Hôn theá nöõa, ngaøy nay trong moät theá giôùi hoäi nhaäp veà kinh teá quoác teá vaø vaán ñeà taøi chính quoác teá ñang laø vaán ñeà toaøn caàu buoäc caùc nhaø chuû theå khi tham gia treân caùc thò tröôøng naøy phaûi naém roõ vaø thaønh thaïo nhöõng nghieäp vuï môùi coù tính chaát phöùc taïp vaø tinh vi ñeå choáng laïi._. nhöõng ruûi ro coù theå xaûy ra. Ngoaøi ra, phoøng ngöøa ruûi ro treân thò tröôøng kyø haïn seõ laøm giaûm thueá neáu thueá suaát coù khuynh höôùng taêng leân, laøm giaûm ñi chi phí phaù saûn. Vieäc söû duïng thò tröôøng kyø haïn cuõng laø moät hình thöùc quaûng baù teân tuoåi coâng ty vaø taïo ra lôïi ích. Nhöõng lôïi ích naøy seõ tích goùp laïi theo thôøi gian bôûi vì vieäc phoøng ngöøa ruûi ro laøm giaûm ñi tính baát oån cuûa caùc khoaûn phaûi thu vaø phaûi traû. Caùc coâng cuï phaùi sinh ñeå phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù Thò tröôøng caùc dòch vuï taøi chính Vieät Nam trong thôøi gian qua haàu nhö hoaøn toaøn thieáu vaéng moät daïng dòch cuï cao caáp laø caùc saûn phaåm phaùi sinh. Vieäc phaùt trieån caùc dòch vuï taøi chính phaùi sinh nhaèm muïc ñích chính laø giuùp cho caùc nhaø ñaàu tö coù theâm caùc coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro ñeå hoï coù theå yeân taâm hoaøn toaøn daønh toaøn boä söùc löïc cuûa mình coáng hieán cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh maø khoâng phaûi lo ngaïi ngöõng nguy cô ruûi ro taøi chính nhö caùc bieán ñoäng taêng giaù tieàm aån baát ngôø coù theå aäp xuoáng baát kyø luùc naøo. Thöïc teá maø noùi, treân thò tröôøng hieän nay cuõng toàn taïi moät soá caùc coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù nhö caùc giao dòch kyø haïn (Forward, hoaùn ñoåi (Swap), caùc quyeàn choïn tieàn teä (currency option). Nhöng haàu heát caùc coâng cuï phoøng ngöøa chæ toàn taïi cho coù vaø haàu nhö cuõng raát ít caùc doanh nghieäp söû duïng caùc coâng cuï treân. Nhöng ñaùng lo ngaïi hôn caû laø coù xu höôùng moät soá caùc ngaân haøng thöông maïi (NHTM) khoâng quan taâm laém ñeán vieäc trieån khai caùc giao dòch naøy. Phaûi chaêng chuùng chöa caàn thieát hay laø baûn thaân caùc NHTM cuõng chöa tinh thoâng trong vieäc söû duïng caùc saûn phaåm taøi chính cao caáp naøy? Hay coù leõ laø do caùc coâng cuï naøy vaãn coøn quaù nhieàu khieám khuyeát do coù nhöõng raøo caûn khoáng cheá töø phía NHNN? Hình 3: Caùc nghieäp vuï giao dòch treân thò tröôøng ngoaïi hoái. FOREX DERIVATIVE OPERATIONS (Nghieäp vuï phaùi sinh) PRIMARY OPERATIONS (Nghieäp vuï sô caáp) FUTUREE SPOT SWAP FORWARD OPTION EXCHANGE OTC – OTC – OTC – OTC – OTC – OTC - OTC Moät ñieàu ñaùng möøng laø naêm 2004 ñöôïc ñaùnh giaù laø naêm thaønh coâng vaø coù söï chuyeån mình cuûa thò tröôøng ngoaïi hoái Vieät Nam, ñaëc bieät laø söï thay ñoåi cô baûn trong cô cheá quaûn lyù ñoái vôùi thò tröôøng ngoaïi hoái nhaèm taïo tieàn ñeà cho thò tröôøng ngoaïi hoái phaùt trieån. Do coù nhieàu saûn phaåm phoøng choáng ruûi ro tyû giaù ñöôïc caùc toå chöùc tín duïng cung caáp cho caùc doanh nghieäp, laøm cho caùc doanh nghieäp xuaát khaåu ñaõ chuû ñoäng baùn nguoàn ngoaïi teä cuûa mình cho caùc ngaân haøng. Ñoàng thôøi caùc doanh nghieäp nhaäp khaåu ñaõ söû duïng caùc coâng cuï kyø haïn ñeå chuû ñoäng nguoàn ngoaïi teä cho keá hoaïch nhaäp khaåu cuûa mình. Doanh soá giao dòch kyø haïn khoâng ngöøng taêng leân, tính rieâng trong naêm 2004 ñaõ taêng gaáp ñoâi so vôùi 2003. 3.1. Phoøng ngöøa thoâng qua thò tröôøng kyø haïn 3.1.1. Nghieäp vuï kyø haïn: Hôïp ñoàng kyø haïn laø moät thoaû thuaän giöõa hai beân mua baùn, trong ñoù taát caû caùc yeáu toá coù lieân quan seõ ñöôïc ñem ra trao ñoåi, ví duï nhö: ñoåi tieàn laáy haøng, ñoåi tieàn laáy dòch vuï hoaëc ñoåi haøng laáy haøng, ñoåi haøng laáy dòch vuï hay loaïi loaïi tieàn naøy laáy loaïi tieàn kia, caùc ñieàu kieän veà giaù caû trao ñoåi, thôøi ñieåm tieán haønh ñöôïc xaùc ñònh taïi thôøi ñieåm hieän taïi nhöng seõ ñöôïc thöïc hieän taïi moät thôøi ñieåm cuï theå trong töông lai. Noùi caùch khaùc, hôïp ñoàng kyø haïn coá ñònh giaù vaøo ngaøy kyù hôïp ñoàng vaø ñöôïc söû duïng vaøo moät thôøi ñieåm xaùc ñònh trong töông lai. 3.1.2. Öu , Nhöôïc ñieåm: Hôïp ñoàng kyø haïn coù öu ñieåm laø ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa caû hai beân veà quy moâ giao dòch laãn ngaøy tieán haønh hoaùn ñoåi. Tuy nhieân hôïp ñoàng naøy khoâng ñöôïc ñôn phöông huyû boû vaø nghóa vuï veà vieäc thöïc hieän hôïp ñoàng cuûa moãi beân thoâng thöôøng laø khoâng ñöôïc chuyeån giao cho ngöôøi khaùc. Do vaäy, hôïp ñoàng kyø haïn khoâng phaûi laø hôïp ñoàng mang tính linh hoaït vaø deã baùn. Ngoaøi ra , hôïp ñoàng naøy khoâng theå ñaûm baûo laø moät beân naøo ñoù khoâng vôõ nôï vaø phaù boû caùc nghóa vuï cuûa mình theo hôïp ñoàng. Sôõ dó nhö vaäy laø vì giaù thò tröôøng khi thöïc hieän hôïp ñoàng laïi cheânh leäch quaù lôùn so vôùi giaù ñaõ thoaû thuaän trong hôïp ñoàng vaø do vaäy, neáu moät beân ñoái taùc naøo ñoù khoâng thöïc hieän hôïp ñoàng coù quyeàn baùn chính hôïp ñoàng ñoù taïi thò tröôøng trao ngay vaøo thôøi ñieåm hôïp ñoàng coù hieäu löïc. Neáu giaù trao ngay cao hôn giaù choát trong hôïp ñoàng thì beân nhaän haøng (ngöôøi mua) trong hôïp ñoàng seõ coù lôïi vaø beân giao haøng (ngöôøi baùn) seõ bò loã vaø ngöôïc laiï, neáu giaù trao ngay luùc thöïc hieän hôïp ñoàng (giaù thò tröôøng) thaáp hôn giaù choát trong hôïp ñoàng. Cheânh leäch giöõa giaù trao ngay vaø giaù choát caøng lôùn, caøng kích thích beân loã phaù vôõ hôïp ñoàng vaø do vaäy ruûi ro caøng lôùn. 3.1.3. Nghieäp vuï ngoaïi hoái kyø haïn: Nghieäp vuï hoái ñoaùi coù kyø haïn laø moät cam keát trao ñoåi vôùi moät soá löôïng ngoaïi teä xaùc ñònh, theo moät thôøi haïn ñònh tröôùc vaø vôùi tyû giaù phuø hôïp vôùi tyû giaù cuûa ngaøy kyù cam keát vaø ngöôøi ta goïi ñoù laø tyû giaù coù kyø haïn. Vieäc ñònh tyû giaù ngay taïi thôøi ñieåm kyù hôïp ñoàng nhaèm muïc ñích chuû yeáu buø ñaép ruûi ro hoái ñoaùi coù theå xaûy ra trong thôøi haïn thöïc hieän giao dòch, coù nghóa laø khi mua ngoaïi teä coù kyø haïn, nhaø nhaäp khaåu coù moät coâng cuï choáng laïi söï taêng tyû giaù baèng vieäc duøng ñoàng baûn teä mua tröôùc moät khoaûn ngoaïi teä maø chöa caàn giao ngay. Ngöôïc laïi, baùn ngoaïi teä coù kyø haïn cho pheùp caùc nhaø xuaát khaåu baùn tröôùc khoaûn ngoaïi teä maø hoï seõ nhaän ñöôïc nhaèm loaïi tröø ruûi ro xaûy ra khi tyû giaù ngoaïi teä coù theå giaûm giöõa thôøi ñieåm kyù hôïp ñoàng vaø thôøi ñieåm nhaän tieàn thaät söï. Noùi caùch khaùc, doanh nghieäp coù theå ngay laäp töùc bieát ñöôïc soá laõi maø ngöôøi xuaát khaåu coù theå thu ñöôïc töø vieäc thöïc hieän moät kyõ thuaät nhö sau: neáu hoï baùn coù kyø haïn soá ngoaïi teä maø hoï seõ nhaän ñöôïc do khaùch haøng nöôùc ngoaøi thanh toaùn, hoï seõ traùnh ñöôïc ruûi ro hoái ñoaùi bôûi vì chaéc chaén hoï seõ nhaän ñöôïc phaàn ñoái öùng baèng ñoàng baûn teä ñoåi laáy soá ngoaïi teä maø hoï seõ giao cho ngaân haøng khi ñeán haïn. 3.1.4. Söû duïng hôïp ñoàng kyø haïn ñeå phoøng choáng ruûi ro: Ñeå minh hoaï taïi sao moät coâng ty laïi söû duïng caùc hôïp ñoàng kyø haïn, chuùng ta seõ xem xeùt laàn löôït caùc thí duï sau: VD1: Giaû duï moät nhaø nhaäp khaåu Anh phaûi thanh toaùn tieàn haøng cho nhaø xuaát khaåu Myõ laø 15.500 USD coù thôøi haïn sau moät naêm. Tyû giaù giao ngay laø 1GBP=1,6USD, trong khi tyû giaù kyø haïn moät naêm laø 1 GBP=1,55 USD. Baèng caùch mua kyø haïn USD, nhaø nhaäp khaåu Anh bieát chaéc chaén raèng: sau moät naêm oâng ta chæ caàn boû ra10.000GBP ñeå nhaän ñuû 15.500 USD. Neáu oâng ta khoâng mua kyø haïn USD ngay hoâm nay, nghóa laø oâng ta ñaõ chaáp nhaän ruûi ro hoái ñoaùi: + Neáu tyû giaù giao dòch thöïc teá xaûy ra taïi thôøi ñieåm sau 1 naêm thaáp hôn 1,55 USD, ví duï laø 1,30 USD ® chi phí ñeå thanh toaùn tieàn haøng nhaäp khaåu baây giôø khoâng phaûi laø 10.000 GBP maø laø 11.923 GBP (15.500/1,30). +Ngöôïc laïi neáu tyû giaù giao ngay thöïc teá xaûy ra taïi thôøi ñieåm sau 1 naêm cao hôn 1,55 USD, chaúng haïn laø 2,00 USD ® chi phí ñeå thanh toaùn tieàn haøng nhaäp khaåu baây giôø khoâng phaûi laø 10.000 GBP nöõa maø laø : 7.750 GBP (15.500/200) ® do ñoù nhaø nhaäp khaåu Anh ñaõ ñöôïc lôïi hôn so vôùi tröôøng hôïp tham gia hôïp ñoàng kyø haïn. Nhöng baèng caùch söû duïng hôïp ñoàng kyø haïn, nhaø nhaäp khaåu Anh ñaõ ñöôïc baûo ñaûm chaéc chaén veà soá löôïng GBP phaûi thanh toaùn neân traùnh ñöôïc ruûi ro hoái ñoaùi. VD2: Coâng ty A coù khoaûn phaûi thu 12 trieäu DEM trong voøng 6 thaùng tôùi. Tyû giaù giao ngay 1DEM=0,6773 USD. Coâng ty sôï raèng DEM coù theå xuoáng giaù trong nhöõng ngaøy tôùi. Do ñoù, noù seõ baùn 12 trieäu DEM theo hôïp ñoàng coù kyø haïn kyø haïn 6 thaùng vôùi tyû giaù coù kyø haïn 6 thaùng: 1 DEM = 0,6700 USD. Moät vaøi tình huoáng coù theå xaûy ra khi ñeán kyø haïn nhö sau: Baûng 1: Phaân tích tình huoáng phoøng ngöøa ruûi ro theo hôïp ñoàng ngoaïi teä coù kyø haïn Tyû giaù TT DEM/USD Giaù trò khoaûn phaûi thu neáu khoâng phoøng ngöøa ruûi ro Giaù trò khoaûn phaûi thu neáu coù phoøng ngöøa ruûi ro Laõi (loã) 0,6773 $8.127.600 $8.040.000 ($87.600) 0,6700 $8.040.000 $8.040.000 0 0,6512 $7.814.400 $8.040.000 $225.600 Qua hai ví duï treân chuùng ta thaáy raèng maëc duø hôïp ñoàng coù kyø haïn coá ñònh ñöôïc giaù trò caùc khoaûn thu nhaäp hay chi traû baát luaän söï bieán ñoäng tyû giaù treân thò tröôøng nhaèm giuùp coâng ty coù theå xaùc ñònh chaéc chaén hieäu quaû kinh doanh nhöng noù vaãn chöa hoaøn toaøn thuaän lôïi cho coâng ty neáu tyû giaù bieán ñoäng ngöôïc laïi vôùi döï kieán. Do ñoù hôïp ñoàng coù kyø haïn chöa phaûi laø caùch phoøng choáng ruûi ro hoái ñoaùi toát nhaát. 3.1.5. Thuaän lôïi cuûa vieäc söû duïng hôïp ñoàng ngoaïi hoái kyø haïn: Neáu nhaø nhaäp khaåu chöa coù ñuû tieàn ñeå mua ngoaïi teä treân thò tröôøng giao ngay hoaëc laø hoï khoâng muoán ñi vay noäi teä ñeå mua ngoaïi teä bôûi vì hoï bieát roõ raèng sau moät khoaûng thôøi gian naøo ñoù hoï seõ coù ñöôïc moät soá löôïng noäi teä töø vieäc baùn haøng. Thoâng qua hôïp ñoàng kyø haïn, oâng ta chaéc chaén sau moät khoaûng thôøi gian ( ñöôïc quy ñònh trong hôïp ñoàng) seõ nhaän ñöôïc löôïng ngoaïi teä caàn thieát taïi tyû giaù coá ñònh ñaõ thoaû thuaän, ngay caû trong tröôøng hôïp oâng ta khoâng coù saün noäi teä ngaøy hoâm nay. Roõ raøng laø nhaø nhaäp khaåu ñaõ söû duïng hôïp ñoàng kyø haïn ñeå traùnh ruûi ro hoái ñoaùi. Phoøng ngöøa treân thò tröôøng giao sau (thò tröôøng töông lai) 3.2.1. Hôïp ñoàng tieàn teä giao sau: Hôïp ñoàng tieàn teä giao sau laø moät thoaû thuaän giöõa hai ñoái taùc aán ñònh caùc ñieàu kieän trao ñoåi moät soá löôïng tieàn teä cuï theå, tyû giaù ñöôïc aán ñònh vaøo luùc thoaû thuaän hôïp ñoàng. Caùc hôïp ñoàng giao sau gioáng vôùi hôïp ñoàng kyø haïn ôû taát caû caùc khía caïnh ngoaïi tröø moät soá chi tieát quan troïng laø caùc hôïp ñoàng giao sau laø nhöõng thoaû thuaän ñaõ ñöôïc tieâu chuaån hoaù ñeå trao ñoåi tieàn teä trong khi ñoù hôïp ñoàng kyø haïn laø daïng hôïp ñoàng ñöôïc thieát keá thích hôïp tuyø hai ñoái taùc vôùi nhau. Caùc hôïp ñoàng mua baùn tieàn teä cuûa caùc chuû theå tham gia seõ ñöôïc chuyeån ñeán saøn giao dòch. Caùc thaønh vieân cuûa sôû giao dòch seõ nhanh choùng tìm ñoái taùc ñeå thöïc hieän hôïp ñoàng. Caû hai ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn tieàn teä giao sau ñeàu phaûi ñoùng moät khoaûn kyù quyõ vaø traû chi phí giao dòch taïi coâng ty moâi giôùi vaø sau ñoù khoaûn kyù quyõ naøy ñöôïc ñaët taïi coâng ty thanh toaùn buø tröø cuûa sôû giao dòch. Neáu nhö trong quaù trình coâng ty naøy ñieàu chænh theo thò tröôøng laøm cho khoaûn kyù quyõ cuûa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn tieàn teä giao sau giaûm xuoáng tôùi moät möùc duy trì thì hoï phaûi ñoùng boå sung ñeå trôû veà möùc kyù quyõ ban ñaàu. Öu , Nhöôïc ñieåm: Hôïp ñoàng tieàn teä giao sau taïo ñieàu kieän cho caùc beân tham gia trao ñoåi vôùi nhau moät caùch deã daøng. Hôïp ñoàng chuaån khaéc phuïc ñöôïc nhöõng raéc roái coù lieân quan ñeán khaû naêng thanh toaùn vaø ruûi ro tín duïng, nhöõng yeáu toá thöôøng xaûy ra ñoái vôùi hôïp ñoàng coù kyø haïn. Sôû dó nhö vaäy laø nhôø söû duïng moät ñònh cheá trung gian – Phoøng thanh toaùn buø tröø taïi ngaân haøng thöông maïi. Tuy nhieân Caùc hôïp ñoàng töông lai vaãn chöùa ñöïng tieàm taøng ruûi ro veà tyû gía, trong khi ñoù caùc hôïp ñoàng kyø haïn hoaøn toaøn loaïi boû ñöôïc ruûi ro naøy. Laïi nöõa khi söû duïng caùc hôïp ñoàng töông lai laøm coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù ñoù laø soá löôïng tieâu chuaån cuûa moãi hôïp ñoàng töông lai laø coá ñònh, khoâng theå thay ñoåi, do ñoù trong nhieàu tröôøng hôïp giöõa nhu caàu cuûa coâng ty vaø soá löôïng caùc hôïp ñoàng töông lai khoâng khôùp vôùi nhau, taïo neân moät boä phaän soá leû khoâng ñöôïc baûo hieåm ruûi ro tyû giaù. Qua moät soá nhaän xeùt treân, caùc nhaø xuaát nhaäp khaåu, ngöôøi ñi vay hay cho vay ñeàu öu tieân söû duïng caùc hôïp ñoàng kyø haïn hôn laø caùc hôïp ñoàng töông lai vaøo vieäc baûo hieåm ruûi ro ngoaïi hoái. 3.2.3 Söû duïng hôïp ñoàng tieàn teä giao sau ñeå phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù Giaû duï moät caù nhaân muoán phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù cho caùc khoaûn phaûi traû cuûa mình trong thôøi gian giao dòch treân hôïp ñoàng giao sau buoäc anh ta phaûi mua moät löôïng ngoaïi teä caàn thieát baèng hôïp ñoàng giao sau vaø ñoàng thôøi anh ta phaûi ñaët moät khoaûn kyù quyõ. Khoaûn kyù quyõ naøy ñöôïc ñieàu chónh theo thò tröôøng, neáu giaù giao sau taêng thì taøi khoaûn kyù quyõ naøy cuûa anh ta seõ taêng leân moät soá löôïng töông öùng vaø ngöôïc laïi ñoái vôùi tröôøng hôïp giaù giao sau giaûm ñi. Caùc khoaûn taêng theâm hoaëc tröø ñi treân taøi khoaûn kyù quyõ ñöôïc thöïc hieän haøng ngaøy. Caùc khoaûn laõi (loã) nhaän ñöôïc do vieäc mua ngoaïi teä giao sau thay vì chôø ñeán sau ñoù ñeå mua treân thò tröôøng giao ngay laø khoaûn cheânh leäch so vôùi taøi khoaûn kyù quyõ ban ñaàu. Giaû söû tyû giaù giao ngay döï kieán laø: Si = 1,5 USD/GBP (tính cho hôïp ñoàng giao sau trò giaù moät trieäu GBP maø coâng ty Myõ phaûi mua) Ñeán ngaøy ñaùo haïn: Si = 1,7 USD/GBP Khi ñoù coâng ty Myõ thu ñöôïc lôïi nhuaän 200.000 USD ( 0,2 x 1.000.000) treân taøi khoaûn kyù quyõ. Luùc ñoù coâng ty Myõ phaûi chi traû 1,7 trieäu USD cho nhu caàu moät trieäu GBP maø coâng ty caàn chöù khoâng phaûi 1,5 trieäu USD thay vì mua hôïp ñoàng kyø haïn. Vaäy soá tieàn coâng ty Myõ thöïc chi ñeå coù moät trieäu GBP cuõng chæ laø 1,5 trieäu USD (do coâng ty duøng khoaûn laõi 200.000 USD treân taøi khoaûn kyù quyõ). Ngöôïc laïi Neáu Si giaûm xuoáng chæ coøn 1,3 USD/GBP ® coâng ty Myõ phaûi ñoùng theâm vaøo taøi khoaûn kyù quyõ 200.000 USD Nhöng buø laïi coâng ty chæ chi traû 1,3 trieäu USD cho nhu caàu 1 trieäu GBP cuûa mình ® toång coäng cuõng thöïc chi 1,5 trieäu USD. (gioáng hôïp ñoàng kyø haïn) Chuùng ta thaáy raèng cho duø baát cöù ñieàu gì xaûy ra cho tyû giaù giao ngay thì coâng ty chæ chi traû 1,5 trieäu USD cho nhu caàu moät trieäu GBP. Söï khaùc bieät giöõa vieäc söû duïng thò tröôøng kyø haïn so vôùi thò tröôøng giao sau chæ laø trong thò tröôøng kyø haïn taát caû caùc khoaûn thanh toaùn ñöôïc thöïc hieän vaøo thôøi ñieåm keát thuùc trong khi vôùi thò tröôøng giao sau thì moät soá caùc khoaûn chi traû hoaëc nhaän ñöôïc seõ ñöôïc thöïc hieän baèng caùch ñieàu chænh theo thò tröôøng ñöôïc thöïc hieän tröôùc khi mua GBP giao ngay. Toùm laïi coù theå noùi caùc hôïp ñoàng tieàn teä giao sau laø moät ñaùnh cöôïc haøng ngaøy treân nhöõng dieãn bieán cuûa tyû giaù giao ngay. Caùc hôïp ñoàng giao sau coù chi phí giao dòch thaáp, tính thanh khoaûn cao do ñoù chuùng thích hôïp cho caùc nhaø ñaàu cô hôn laø nhöõng chuû theå muoán phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù coù leõ vì do hôïp ñoàng kyø haïn seõ ñaûm nhieäm toát hôn vai troø naøy thay cho hôïp ñoàng giao sau. Phoøng ngöøa treân thò tröôøng caùc quyeàn choïn 3.3.1 Hôïp ñoàng quyeàn choïn: Quyeàn choïn laø moät quyeàn ghi trong hôïp ñoàng cho pheùp ngöôøi mua coù quyeàn mua hay khoâng mua hoaëc baùn hay khoâng baùn moät loaïi ngoaïi teä, tuyø theo söï löïa choïn cuûa mình, theo moät giaù aán ñònh tröôùc trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Nghóa laø khi chuû nhaân cuûa quyeàn choïn muoán theá naøo thì ngöôøi baùn hôïp ñoàng quyeàn choïn naøy phaûi thöïc hieän theo nhö yeâu caàu cuûa chuû nhaân quyeàn choïn. Ngöôøi chuû naøy coù quyeàn mua hoaëc baùn nhöng khoâng coù traùch nhieäm baét buoäc phaûi mua hoaëc baùn. Neáu söï bieán ñoäng tyû giaù treân thò tröôøng coù lôïi cho ngöôøi chuû hôn laø tyû giaù goác ñaõ thoaû thuaän thì oâng ta seõ khöôùc töø vieäc thöïc hieän hôïp ñoàng. Trong tröôøng hôïp ngöôïc laïi, oâng ta coù quyeàn ñoøi hoûi phaûi thöïc hieän hôïp ñoàng. Muïc ñích cuûa quyeàn choïn laø cho pheùp moät ngöôøi khoâng thích ruûi ro dòch chuyeån ruûi ro cho moät ngöôøi khaùc. Nhö vaäy, quyeàn choïn seõ khoâng toàn taïi khi maø töông lai ñöôïc bieát tröôùc moät caùch chaéc chaén. Vôùi töông lai khoâng chaéc chaén quyeàn choïn coù chöùc naêng buø ñaép ruûi ro cho tính khoâng chaéc chaén ñoù. Trong moãi giao dòch quyeàn choïn bao goàm caû quyeàn choïn mua vaø quyeàn choïn baùn. Thí duï, neáu A mua hôïp ñoàng quyeàn choïn mua FRF thì ñoàng thôøi cuõng mua quyeàn choïn baùn USD vaø ngöôïc laïi neáu A mua hôïp ñoàng quyeàn choïn baùn FRF thì ñoàng thôøi cuõng mua quyeàn choïn mua USD. Quyeàn choïn baùn cho pheùp ngöôøi mua quyeàn naøy coù quyeàn baùn moät soá ngoaïi teä nhaát ñònh vôùi giaù nhaát ñònh hoaëc töø boû quyeàn naøy, nghóa laø ngöôøi aáy khoâng bò baét buoäc phaûi baùn ngoaïi teä vôùi giaù nhaát ñònh, nghóa laø coù quyeàn töø boû quyeàn naøy. Traùi laïi, ngöôøi baùn quyeàn naøy khoâng coù söï löïa choïn naøo khaùc, hoï baét buoäc phaûi nhaän soá ngoaïi teä maø ngöôøi mua quyeàn choïn quyeát ñònh baùn vaø traû tieàn theo giaù ñaõ ñònh. Quyeàn choïn mua cho pheùp ngöôøi mua quyeàn coù theå hoaëc mua moät soá ngoaïi teä nhaát ñònh theo giaù nhaát ñònh hoaëc töø boû quyeàn ñoù nghóa laø hoï khoâng bò baét buoäc phaûi mua ngoaïi teä. Traùi laïi, ngöôøi baùn quyeàn choïn mua baét buoäc phaûi giao ngoaïi teä vôùi giaù nhaát ñònh neáu ngöôøi mua quyeàn choïn quyeát ñònh mua ngoaïi teä. Nhö vaäy ngöôøi baùn quyeàn choïn khoâng coù söï löïa choïn. Ñeå coù ñöôïc nhöõng quyeàn löïa choïn naøy, ngöôøi mua quyeàn choïn phaûi traû cho ñoái taùc thuï ñoäng cuûa mình moät khoaûn leä phí (phí quyeàn choïn). Phí quyeàn choïn laø khoaûn tieàn maø ngöôøi mua phaûi traû cho ngöôøi baùn hôïp ñoàng quyeàn choïn. Giaù hôïp ñoàng quyeàn choïn phaûi laø löôïng tieàn hôïp lyù sao cho coù theå buø ñaép ruûi ro xeùt töø goùc ñoä ngöôøi baùn vaø khoâng quaù ñaét xeùt töø goùc ñoä ngöôøi mua. Phí quyeàn choïn ñöôïc xaùc ñònh döïa treân nguyeân taéc: neáu xaùc suaát thöïc hieän hôïp ñoàng caøng cao hoaëc laõi döï tính phaùt sinh töø thöïc hieän quyeàn choïn caøng lôùn thì phí quyeàn choïn caøng cao. 3.3.2 Caùc beân tham gia thò tröôøng kinh doanh theo quyeàn choïn Nhaø nhaäp khaåu baûo toaøn tyû giaù baèng vieäc mua quyeàn choïn mua ( cuõng töông töï nhö nhaø xuaát khaåu mua quyeàn choïn baùn). Ngay baûn thaân hai nhaø nhaäp khaåu vaø xuaát khaåu cuõng coù theå töï taïo vôùi nhau moät hoaït ñoäng kinh doanh theo quyeàn choïn. Neáu nhaø nhaäp khaåu ñöùng ra kyù hôïp ñoàng baùn theo quyeàn choïn ( khi ñoù oâng ta trôû thaønh ñoái taùc thuï ñoäng, coøn nhaø xuaát khaåu laø chuû löïa choïn), thì khi tyû giaù taêng treân möùc giaù goác ñaõ thoaû thuaän, nhaø nhaäp khaåu phaûi mua ngoaïi teä treân thò tröôøng vôùi tyû giaù cao (vì quyeàn choïn ñaõ cho pheùp nhaø xuaát khaåu töø choái baùn cho oâng ta). Nhöõng thieät haïi veà chi phí taïo voán cuûa oâng ta chæ coøn ñöôïc buø ñaép baèng khoaûn leä phí hôïp ñoàng kinh doanh theo quyeàn löïa choïn maø oâng ta ñaõ nhaän. Trong tröôøng hôïp ngöôïc laïi, neáu tyû giaù baùn thò tröôøng xuoáng thaáp hôn tyû giaù goác ñaõ thoaû thuaän, nhaø nhaäp khaåu phaûi mua ngoaïi teä cuûa chuû quyeàn choïn ( töùc nhaø xuaát khaåu) theo tyû giaù thoaû thuaän vaø nhö vaäy nhöõng lôïi theá cuûa vieäc giaûm tyû giaù ñoái vôùi nhaø nhaäp khaåu laïi laø thieät haïi ñoái vôùi oâng ta . Nhaø xuaát khaåu baûo toaøn vieäc haïch toaùn baèng ngoaïi teä baèng caùch mua moät quyeàn choïn baùn ñeå ñaûm baûo cho vieäc haïch toaùn cuûa mình theo giaù goác ñaõ thoaû thuaän. Neáu tyû giaù treân thò tröôøng vaøo thôøi ñieåm nhaän ñöôïc thanh toaùn haøng xuaát bò tuït döôùi möùc tyû giaù goác, nhaø xuaát khaåu coù quyeàn ñoøi hoûi thöïc hieän hôïp ñoàng. Trong tröôøng hôïp ngöôïc laïi, oâng ta seõ khöôùc töø vieäc thöïc hieän hôïp ñoàng ñaõ kyù. Vieäc kyù keát hôïp ñoàng kinh doanh theo quyeàn choïn coù vai troø quan troïng ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu trong vieäc döï toaùn, vì tröôùc heát oâng ta chæ ñöa ra moät söï chaøo baùn ngoaïi teä nhaèm muïc ñích baûo toaøn tröôùc nhöõng ruûi ro veà tyû giaù hoái ñoaùi. Trong tröôøng hôïp naøy, ruûi ro cuûa nhaø xuaát khaåu ñöôïc ñònh möùc baèng leä phí maø hoï phaûi traû. Öu, Nhöôïc ñieåm Ñoái vôùi chuû nhaân quyeàn choïn thì öu theá cuûa nghieäp vuï kinh doanh theo quyeàn choïn so vôùi caùc nghieäp vuï kyø haïn theå hieän ôû choã – beân caïnh vieäc khaéc phuïc ruûi ro veà bieán ñoäng tyû giaù baát lôïi – nghieäp vuï kinh doanh theo quyeàn choïn coøn duy trì ñöôïc khaû naêng taïo lôïi nhuaän khi tyû giaù bieán ñoäng coù lôïi. Nghieäp vuï kinh doanh theo quyeàn choïn ñöôïc xem nhö moät söï baûo toaøn tröôùc nhöõng thieät haïi veà tyû giaù. Giao dòch quyeàn choïn laø phöông aùn toát nhaát thöù hai sau giao dòch giao ngay vaø kyø haïn. Neáu nhaø kinh doanh chaéc chaén vaøo xu höôùng bieán ñoäng cuûa thò tröôøng thì öu tieân cho giao dòch giao ngay vaø kyø haïn hôn laø giao dòch quyeàn choïn. Neáu thò tröôøng ngoaïi hoái oån ñònh: + Phöông aùn baùn quyeàn choïn (QC) laø hieäu quaû vì thu ñöôïc phí QC. + Phöông aùn mua QC toû ra keùm hieäu quaû bôûi vì phaûi toán moät khoaûn phí maø thò tröôøng laïi khoâng bieán ñoäng gì so vôùi mua ngay. Khi thò tröôøng ngoaïi hoái bieán ñoäng, laøm xuaát hieän caùc cô hoäi haáp daãn coù theå baùn laïi hay mua laïi hôïp ñoàng QC nhaèm ñaûm baûo laõi kinh doanh ngoaïi hoái, khoâng neân thuï ñoäng chôø ñeán khi hôïp ñoàng ñeán haïn. Söû duïng hôïp ñoàng quyeàn choïn ñeå phoøng ngöøa ruûi ro Sau ñaây xin ñöa ra moät ví duï ñôn giaûn ñeå giuùp chuùng ta bieát ñöôïc caùch söû duïng caùc quyeàn choïn tieàn teä laø nhö theà naøo? Giaû söû baïn laø nhaø nhaäp khaåu Vieät Nam (beân A), hieän taïi baïn ñang nôï coâng ty xuaát khaåu Myõ (beân B) moät khoaûn tieàn trò giaù 10.000 USD vaø thôøi haïn nôï coâng ty naøy cho baïn laø 30 ngaøy. Nhö vaäy, ruûi ro tyû giaù ñaõ baét ñaàu xuaát hieän ngay töø baây giôø neáu nhö baïn khoâng thöïc hieän phoøng ngöøa baèng caùc coâng cuï phaùi sinh treân thò tröôøng ngoaïi hoái cho khoaûn chi traû naøy. Ôû ñaây, toâi xin ñeà caäp ñeán söï löïa choïn coâng cuï taøi chính ñoù laø : quyeàn choïn tieàn teä Trò giaù hôïp ñoàng: 10,000 USD Giaù thöïc hieän: 15.700 VND/USD Phí quyeàn choïn: 490 VND/USD (4.900.000 VND/USD) Ngaøy hieäu löïc: 30 ngaøy Chuùng ta seõ thöïc hieân phoøng ngöøa nhö theá naøo ñaây? Thaät ñôn giaûn ! luùc naøy beân A coù theå mua moät quyeàn choïn mua USD ñeå traû cho beân B vôùi tyû giaù vaøo ngaøy ñeán haïn , giaû söû phí quyeàn choïn laø 490 VND/USD vaø giaù thöïc hieän hôïp ñoàng laø 15700 VND/USD töùc laø beân A phaûi chi traû soá tieàn 4.900.000 VND ñeå ñöôïc mua 10,000 USD vôùi giaù 15700 VND/USD vaøo cuoái ngaøy. Neáu vaøo luùc ñoù khoaûn thanh toaùn cuûa beân A giaûm do giaù trò USD taêng leân: Giaû söû laø 16435 VND/USD thì quyeàn choïn seõ ôû traïng thaùi cao giaù ITM ( Moät quyeàn choïn ñöôïc thöïc hieän vaø ñem laïi lôïi nhuaän (chöa tröø phí quyeàn choïn) vôùi tyû giaù hieän haønh ñöôïc goïi laø cao giaù ITM). Vôùi tröôøng hôïp naøy, nhaø nhaäp khaåu seõ thöïc hieän quyeàn choïn mua vaø mua USD vôùi giaù 15700 VND. Nhaø nhaäp khaåu seõ thu ñöôïc khoaûn lôïi nhuaän laø : 7.350.000 VND = 10,000 USD x (16435 – 15700) VND/USD Trong khi ñoù chæ toán moät khoaûn phí quyeàn choïn laø : 4.900.000 VND Neáu tyû giaù giaûm döôùi möùc thoaû thuaän do giaù trò USD giaûm xuoáng: Giaû söû laø 14965 VND/USD thì tröôøng hôïp naøy goïi laø giaûm giaù OTM (Moät quyeàn choïn ñöôïc thöïc hieän vaø bò loã vôùi giaù hieän haønh goïi laø giaûm giaù OTM). Keát quaû laø nhaø nhaäp khaåu seõ ñeå cho quyeàn choïn heát haïn vaø seõ mua USD treân thò tröôøng giao ngay. Maëc duø loã 4.900.000 VND phí quyeàn choïn nhöng vaãn coøn toát hôn laø söû duïng hôïp ñoàng kyø haïn vôùi tyû giaù thoaû thuaän ôû möùc 15700 VND/USD, vì neáu thöïc hòeân hôïp ñoàng thì nhaø nhaäp khaåu naøy seõ phaûi loã ñeán 7.350.000 VND ® Ñaây chính laø lôïi theá khi söû duïng quyeàn choïn mua. Hình 2: Lôïi nhuaän töø vieäc mua quyeàn choïn mua vôùi giaù giao ngay taïi ngaøy ñaùo haïn Nhö vaäy vôùi tyû giaù giao ngay ñeán heát ngaøy hieäu löïc laø: + 15700 VND/USD hoaëc thaáp hôn: Quyeàn choïn seõ khoâng ñöôïc thöïc hieän vaø nhaø nhaäp khaåu bò loã 4.900.000 VND phí quyeàn choïn. + Giöõa 15700 VND/USD vaø 16190 VND/USD: Quyeàn choïn seõ ñöôïc thöïc hieän nhöng laõi seõ khoâng ñuû buø ñaép phí quyeàn choïn. + 16190 VND/USD: Quyeàn choïn ñöôïc thöïc hieän hoaëc khoâng thöïc hieän ñeàu nhö nhau vì khoaûn laõi vöøa ñuû buø ñaép phí quyeàn choïn. + Treân 16190 VND/USD: Quyeàn choïn coù laõi nhieàu ñeán möùc buø ñaép ñuû phí quyeàn choïn vaø taïo ra moät khoaûn laõi khoâng giôùi haïn. Chuùng ta thaáy raát roõ treân hình 2 raèng lôïi ích cuûa vieäc mua moät quyeàn choïn mua USD khi coù moät khoaûn chi traû baèng USD laø quyeàn choïn naøy ñaët ra moät möùc traàn toái ña ñeå chi traû cho USD nhöng laïi cho pheùp ngöôøi mua quyeàn choïn thu lôïi neáu nhö tyû giaù giao ngay coù keát cuïc cao hôn giaù thöïc hieän. Vaán ñeà naøy cuõng ñöôïc laäp luaän töông töï nhö trong tröôøng hôïp coâng ty xuaát khaåu coù moät khoaûn thu nhaäp baèng USD. Trong tröôøng hôïp naøy, hoï seõ mua quyeàn choïn baùn USD ñeå ñoan chaéc raèng mình seõ nhaän laïi moät soá löôïng VND toái thieåu veà vieäc baùn USD nhöng seõ thu ñöôïc tieàn lôøi neáu nhö VND coù keát cuïc giaûm giaù so vôùi giaù thöïc hieän. (hình 3) Hình 3: Lôïi nhuaän töø vieäc mua quyeàn choïn baùn vôùi caùc giaù giao ngay vaøo ngaøy ñaùo haïn Phí mua quyeàn choïn baùn Loã giôùi haïn Giaù thöïc hieän Phoøng ngöøa thoâng qua vieäc ñi vay ñeå cho vay (hoaùn ñoåi) 3.4.1 Nghieäp vuï hoaùn ñoåi: Nghieäp vuï hoaùn ñoåi ( Swap) goàm hai thaønh phaàn: thöôøng laø moät giao dòch giao ngay vaø moät giao dòch kyø haïn nghòch theo hai höôùng ñoái nghòch nhau. Swap coù raát nhieàu coâng duïng nhöng trong kinh doanh quoác teá thì swap quan troïng ñoái vôùi nhöõng nhaø ñaàu tö hoaëc vay nôï baèng ngoaïi teä. Moät nhaø ñaàu tö mua moät traùi phieáu ngoaïi teä coù theå söû duïng moät spot-forward swap ñeå phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù baèng caùch mua traùi phieáu ngoaïi teä treân thò tröôøng giao ngay vaø baùn kyø haïn soá löôïng giaù trò ngoaïi teä treân traùi phieáu coù kyø haïn baèng vôùi thôøi gian ñaùo haïn cuûa traùi phieáu. Do nhaø ñaàu tö ñaõ bieát tröôùc ñöôïc soá löôïng ñoàng noäi teä seõ nhaän ñöôïc trong töông lai cho neân hoï khoâng gaëp phaûi ruûi ro tyû giaù. Töông töï nhöõng nhaø ñaàu tö vay nôï baèng ngoaïi teä seõ laøm ngöôïc laïi baèng caùch mua kyø haïn ngoaïi teä. Do taàm quan troïng nhö treân cho neân ngaøy nay swap ñaõ giuùp cho vieäc kinh doanh quoác teá tieán haønh moät caùch thuaän lôïi vaø taêng tröôûng raát nhanh. Öu, nhöôïc ñieåm: Cuõng nhö hôïp ñoàng coù kyø haïn vaø hôïp ñoàng giao sau, hôïp ñoàng hoaùn ñoåi tieàn teä ñöôïc söû duïng ñeå phoøng ngöøa ruûi ro hoái ñoaùi. Maëc duø vaäy, Swap laïi ít höõu duïng ñoái vôùi caùc nhaø nhaäp khaåu vaø xuaát khaåu, lyù do laø caùc khoaûn phaûi thu vaø phaûi traû trong kinh doanh quoác teá thöôøng hay bò chaäm treã. Do ñoù moät nghieäp vuï mua kyø haïn ngoaïi teä seõ coù giaù trò ñoái vôùi caùc nhaø xuaát nhaäp khaåu hôn laø Swap. Thoâng qua hôïp ñoàng hoaùn ñoåi caùc beân tham gia coù ñöôïc ngoaïi teä mình mong muoán ôû cuøng tyû giaù maø khoâng phaûi mua baùn thoâng qua ngaân haøng neân traùnh ñöôïc ruûi ro do bieán ñoäng tyû giaù vaø cheânh leäch giöõa giaù mua vaø giaù baùn. Phoøng ngöøa thoâng qua vieäc ñi vay ñeå cho vay: Moät caùch thöùc khaùc maø caùc coâng ty nhaäp khaåu coù theå söû duïng ñeå phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù cho caùc khoaûn phaûi traû cuûa mình laø baèng caùch vay noäi teä chuyeån sang ngoaïi teä (mua ngoaïi teä giao ngay) vaø ñaàu tö löôïng ngoaïi teä naøy vaøo chöùng khoaùn ñònh danh baèng ngoaïi teä ñoù vôùi kyø haïn baèng vôùi kyø haïn cuûa hôïp ñoàng nhaäp khaåu maø coâng ty ñang muoán phoøng ngöøa cho giaù trò cuûa noù (nhö hôïp ñoàng kyø haïn). Nhö vaäy vôùi loaïi nghieäp vuï naøy, coâng ty ñi vay seõ bieát tröôùc ñöôïc soá löôïng noäi teä ñaõ nôï trong kyø haïn nhaát ñònh vaø ñoàng thôøi cuõng nhaän veà moät soá löôïng ngoaïi teä bieát tröôùc (do ñaàu tö). Ñeå minh hoaï cho nghieäp vuï naøy, chuùng ta haõy xem xeùt ví duï sau: Giaû söû: Coâng ty A (Vieät Nam) coù moät hôïp ñoàng nhaäp khaåu quaàn aùo vôùi coâng ty Myõ trò giaù 1 trieäu USD, thôøi ñieåm giao haøng vaø thanh toaùn ngay laø 2 thaùng sau ñoù. Luùc naøy coâng ty A söû duïng nghieäp vuï hoaùn ñoåi theo caùc trình töï sau: Vay VND ® mua USD treân thò tröôøng giao ngay® cho vay soá ngoaïi teä vöøa mua naøy® hoaøn traû caùc khoaûn nôï baèng noäi teä. Cuï theå: Vay nôï baèng VND (kyø haïn 2 thaùng), giaû söû laõi suaát cho vay VND : 9,5%/naêm Laõi suaát cho vay USD: 4,15%/naêm Chuùng ta seõ baét ñaàu ñi ngöôïc laïi baøi toaùn. Ñeå coù ñöôïc 1 trieäu USD sau 2 thaùng nöõa (duøng ñeå thanh toaùn giaù trò loâ haøng nhaäp khaåu) thì ngay baây giôø coâng ty A phaûi ñaàu tö moät soá löôïng USD laø: 993,119 USD (1/(1+4,15%/12)2 ). Ôû hieän taïi, Tyû giaù: VND/USD:15.780. Luùc naøy coâng ty A seõ ñi vay : 993,119 USD x 15780 =15.671.417.820 VND ñeå mua 993,119 USD treân thò tröôøng giao ngay vaø ñaàu tö soá ngoaïi teä naøy vôùi kyø haïn cuõng 2 thaùng. Nhö vaäy sau 2 thaùng coâng ty A seõ phaûi hoaøn traû: 15.920.530.790 VND (15.671.417.820x(1+9,5%/12)2 ). Keát luaän: Qua nghieäp vuï naøy coâng ty A ñaõ coá ñònh cho khoaûn chi traû 1 treäu USD cuûa hôïp ñoàng nhaäp khaåu 2 thaùng sau baèng 15.920.530.790 VND. Chieán löôïc ñi vay ñeå cho vay cuõng coù theå ñöôïc söû duïng ñoái vôùi nhaø xuaát khaåu muoán phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù cho caùc khoaûn phaûi thu baèng ngoaïi teä. Chaúng haïn, neáu coâng ty B coù caùc khoaûn phaûi thu baèng ngoaïi teä coâng ty coù theå baùn kyø haïn tröôùc löôïng ngoaïi teä naøy (hôïp ñoàng kyø haïn) cuõng töông töï nhö chieán löôïc sau: Vay nôï baèng ngoaïi teä Baùn ngoaïi teä ._.t lôùn ñaõ khieán cho ruûi ro tyû giaù khoâng theå traùnh khoûi. Ngoaøi ra söû duïng phöông phaùp naøy coâng ty ñaõ boû qua nhöõng khoaûn lôïi raát lôùn khi giaù trò USD bieán ñoäng coù lôïi cho hôïp ñoàng cuûa mình. Moät caùch phoøng choáng khaùc nöõa laø taïo laäp vaø söû duïng quyõ döï phoøng taøi chính nhaèm ñeå buø ñaép ruûi ro hoái ñoaùi. Vôùi phöông phaùp naøy coâng ty khoâng caàn coù chieán löôïc phoøng choáng ruûi ro hoái ñoaùi maø tieán haønh taïo laäp quyõ döï phoøng. Quyõ naøy ñöôïc hình thaønh töø lôïi nhuaän do cheânh leäch tyû giaù khi tyû giaù bieán ñoäng thuaän lôïi vaø duøng ñeå buø ñaép loã khi tyû giaù bieán ñoäng baát lôïi cho coâng ty. Qua baûng 3 cho bieát chæ trong voøng 3 naêm töø 2002 ® 2004 maø quyõ naøy ñaõ taêng tôùi 366% (töø 319 trñ ® 1.487 trñ), chöùng toû Savimex ngaøy caøng gia taêng quyõ naøy nhaèm ñeå buø ñaép cho ruûi ro tyû giaù, traùnh nhöõng bieán ñoäng lôùn gaây thieät haïi cho taøi chính cuûa coâng ty. Ñaây laø bieän phaùp maø hieän nay caùc doanh nghieäp söû duïng raát phoå bieán. Hieän nay, Savimex cuõng ñang vay voán baèng USD thay cho VND nhaèm giaûm laõi suaát (laõi suaát vay USD: 4.5%/ naêm, laõi suaát vay VND: 9.6% / naêm) 4. Nhöõng vaán ñeà chöa ñöôïc giaûi quyeát veà maët taøi chính: Qua phaân tích taøi chính coâng ty trong 3 naêm trôû laïi ñaây cho thaáy raèng Savimex caàn phaûi quan taâm vaø giaûi quyeát : Vaán ñeà veà khaû naêng thanh toaùn ñoái vôùi caùc khoaûn nôï ñeán haïn (ñöôïc bieåu hieän qua chæ soá thanh toaùn töông ñoái thaáp vaø giaûm daàn qua caùc naêm) Khaû naêng thanh toaùn laõi vay (k) cuûa Savimex hieän nay cuõng laø moät vaán ñeà raát caàn phaûi quan taâm. Theo nhö phaân tích (k)2004 ñaõ giaûm maïnh so vôùi naêm 2003 (toác ñoä giaûm 80,7%) nguyeân nhaân chuû yeáu laø do chi phí laõi vay taêng quaù nhanh ® ñaây seõ laø moät trôû ngaïi vaø laø moät aùp löïc ñaùng keå trong töông lai khi maø laõi suaát vay ngaøy caøng taêng nhö hieän nay. Theo chæ soá l (tyû soá sinh lôïi / doanh thu) ñaõ khuyeán caùo raèng: Savimex ñang saûn xuaát saûn phaåm vôùi giaù thaønh cao hôn so vôùi tröôùc ñaây. Ñaây laø khuynh höôùng ñi ngöôïc quy luaät. Tuy nhieân, do thò tröôøng ngaøy caøng khoù khaên vaø coù söï caïnh tranh cao, vì theá ñoøi hoûi nhöõng nhaø saûn xuaát phaûi giaûm giaù baùn ñeå giöõ vò theá. Cuõng caàn bieát theâm raèng do trong naêm vöøa qua taát caû caùc chi phí ñaàu vaøo ñeàu gia taêng. Do vaäy vaán ñeà naøy cuõng ñöôïc xem laø moät tình hình chung cuûa haàu heát caùc doanh nghieäp. Song noù cuõng laø moät tình huoáng maø Savimex neân quan taâm ñoàng thôøi coù bieän phaùp phoøng ngöøa cho ruûi ro giaù caû taêng naøy. Raát coù theå ñeán moät luùc naøo ñoù giaù caû coøn tieáp tuïc cao hôn so vôùi hieän nay thì sao ?. Toâi, Savimex vaø thò tröôøng ñeàu khoâng theå tieân ñoaùn tröôùc ñieàu ñoù. Vì theá, phoøng ngöøa ñeå coá ñònh giaù ñaàu vaøo cho saûn phaåm laø voâ cuøng caàn thieát. Qua phaân tích ruûi ro tyû giaù vaø ruûi ro laõi suaát: Vôùi moät tyû leä ñoøn baåy khaù cao nhö hieän nay, Savimex khoâng theå traùnh khoûi vôùi ruûi ro laõi suaát thò tröôøng ñang gia taêng ® vì theá chi phí laõi vay cuõng gia taêng. Hôn nöõa coâng ty ñang trong keá hoaïch gia taêng saûn xuaát, xaây döïng vaø kinh doanh nhaø neân löôïng voán vay lôùn vaø khoâng theå giaûm löôïng vay ® aùp löïc chi traû laõi vay ñang gia taêng ñoái vôùi coâng ty. Tyû giaù VND/USD bieán ñoäng ngaøy caøng khoù löôøng, haøng naêm ñaõ ngoán cuûa Savimex moät khoaûn tieàn khoâng nhoû vaø ngaøy caøng coù xu höôùng gia taêng ® caàn thieát Savimex phaûi tieán haønh phoøng ngöøa cho caùc khoaûn thu chi ngoaïi teä cuûa mình. Qua nghieân cöùu vaø tìm hieåu thöïc traïng thò tröôøng taøi chính: Savimex laø coâng ty coå phaàn coù chöùng khoaùn ñang giao dòch treân saøn, vì theá vieäc nghieân cöùu vaø tìm hieåu veà thò tröôøng taøi chính theá giôùi cuõng nhö trong nöôùc laø heát söùc caàn thieát. Song Savimex vaãn chöa hoaøn thieän trong nhieäm vuï naøy, khaû naêng tìm hieåu vaø aùp duïng caùc dòch vuï môùi cuûa thò tröôøng chöa nhieàu. Hay noùi ñuùng hôn caùc doanh nghieäp Vieät Nam ñeàu chöa hieåu heát nhöõng lôïi ích cuûa nhöõng dòch vuï taøi chính maø theá thò tröôøng taøi chính theá giôùi ñaõ vaø ñang söû duïng raát thaønh coâng. Hôn nöõa khoù khaên trong vieäc huy ñoäng voán vaø tieáp caän thò tröôøng voán quoác teá cuõng ñang laø vaán ñeà caàn ñöôïc quan taâm. Thò tröôøng taøi chính môû cöûa seõ laø cô hoäi cho caùc toå chöùc taøi chính nöôùc ngoaøi xaâm nhaäp vaøo Vieät Nam, lieäu caùc ngaân haøng trong nöôùc coù caïnh tranh coâng baèng vôùi hoï vaø caùc doanh nghieäp Vieät Nam coù tranh thuû vaø tieáp caän ñöôïc vôùi thò tröôøng tín duïng quoác teá hay khoâng ? caâu hoûi naøy chuùng ta caàn suy nghó vaø coù söï chôø ñôïi. Phaàn III GIAÛI PHAÙP PHOØNG NGÖØA RUÛI RO TYÛ GIAÙ CHO CAÙC KHOAÛN THU VAØ CHI TAÏI COÂNG TY COÅ PHAÀN SAVIMEX Thò tröôøng dòch vuï taøi chính Vieät Nam trong thôøi gian qua haàu nhö hoaøn toaøn thieáu vaéng moät daïng dòch vuï cao caáp laø caùc saûn phaåm phaùi sinh. Vieäc phaùt trieån caùc dòch vuï taøi chính phaùi sinh nhaèm muïc ñích chính laø giuùp cho caùc doanh nghieäp, caùc nhaø ñaàu tö coù theâm caùc coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro ñeå hoï coù theå yeân taâm hoaøn toaøn daønh toaøn boä söùc löïc cuûa mình cho hoaït ñoäng kinh doanh maø khoâng phaûi lo ngaïi nhöõng nguy cô ruûi ro taøi chính nhö caùc bieán ñoâng taêng giaù tieàm aån baát ngôø coù theå aäp xuoáng baát kyø luùc naøo nhö trong thôøi gian qua. Hieän nay treân thò tröôøng cuõng toàn taïi moät soá caùc coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro giaù caû nhö caùc giao dòch kyø haïn, hoaùn ñoåi, caùc quyeàn choïn tieàn teä. Nhöng haàu nhö caùc coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro treân chæ toàn taïi cho coù vaø haàu nhö cuõng raát ít caùc doanh nghieäp söû duïng caùc coâng cuï treân. Nhöng ñaùng lo ngaïi hôn caû laø coù xu höôùng moät soá caùc NHTM khoâng quan taâm laém ñeán vieäc khieån khai caùc giao dòch naøy trong khi chuùng luoân ñöôïc quan taâm vaø ñang ñöôïc phaùt trieån lôùn maïnh ôû caùc thò tröôøng taøi chính lôùn treân theá giôùi. Phaûi chaêng laø do moâi tröôøng kinh teá cuûa Vieät Nam coøn quaù haïn heïp, thò tröôøng taøi chính Vieät Nam khoâng caàn ñeán hay laø baûn thaân caùc NHTM cuõng chöa tinh thoâng trong vieäc söû duïng caùc saûn phaåm taøi chính cao caáp naøy hay coù leõ laø do caùc coâng cuï naøy vaãn coøn quaù nhieàu khuyeát ñieåm do coù nhöõng raøo caûn khoáng cheá töø phía NHNN ??? I/ CAÙC ÑEÀ XUAÁT TRONG THÔØI GIAN TÔÙI (CAÙC GIAÛI PHAÙP KHAÉC PHUÏC) Gia taêng döï baùo vaø phoøng ngöøa ruûi ro nhö theá naøo ? Ñeå coù theå quaûn lyù toát caùc xu höôùng baát oån trong töông lai ñoøi hoûi thò tröôøng taøi chính phaûi coù nhöõng thay ñoåi trieät ñeå trong phöông thöùc hoaïch ñònh chính saùch töø Chính phuû cho ñeán moïi thaønh phaàn kinh teá. Tröôùc heát töøng ngöôøi daân vaø töøng doanh nghieäp phaûi xem phoøng ngöøa ruûi ro nhö laø moät trong nhöõng nhieäm vuï quan troïng trong cuoäc soáng vaø trong hoaït ñoäng kinh doanh thöôøng ngaøy, khoâng phaûi nhö hieän nay chæ ñeán khi coù bieán coá môùi ñaët vaán ñeà phoøng ngöøa ruûi ro. Nhöõng coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro ñang ñöôïc trieån khai gaàn ñaây nhö caùc “quyeàn choïn tieàn teä’ hoaëc “quyeàn choïn vaøng” laø raát thích hôïp trong moät theá giôùi ñaày baát oån nhö hieän nay. Caùc doanh nghieäp giôø ñaây ñaõ ñeán luùc phaûi thieát laäp nhöõng boä phaän chuyeân traùch nghieân cöùu caùch söû duïng caùc saûn phaåm taøi chính cao caáp trong phoøng ngöøa ruûi ro song haønh vôùi caùc hoaït ñoäng kinh doanh. Neáu chæ chuù yù tôùi hoaït ñoäng kinh doanh maø queân phoøng ngöøa ruûi ro thì seõ laø moät thaûm hoaï neáu caùc cuù soác xuaát hieän. Ñaây laø moät yeâu caàu mang tính caáp thieát vaø thaät söï quan troïng cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaø coøn ñaëc bieät quan troïng hôn ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ñaõ leân saøn nhö Savimex - moät trong nhöõng coâng ty haøng ñaàu trong lónh vöïc kinh doanh xuaát nhaäp khaåu noäi thaát. “ Khi moïi chuyeän toát ñeïp thì taøi chính hoaït ñoäng ôû ñaèng sau moät caùch aâm thaàm vaø laëng leõ. Nhöng khi moïi thöù trôû neân xaáu ñi thì thaát baïi cuûa khu vöïc taøi chính seõ laø nieàm ñau to lôùn nhaát”. Vì vaäy, chuùng ta haõy baét ñaàu baèng nhöõng gì toát ñeïp nhaát. Chuùng ta khoâng neân phôùt lôø vôùi nhöõng bieán ñoäng treân thò tröôøng taøi chính khi noù chöa aûnh höôûng ñuû maïnh ñeán ta, maø phaûi luoân töï hoûi raèng: giaû chaêng trong tröôøng hôïp aáy ta seõ öùng phoù nhö theá naøo tröôùc nhöõng ruûi ro aáy? Vaø neân xem xeùt tìm hieåu hoï ñaõ laøm nhö theá naøo ñeå thoaùt ra khoûi tình traïng khoù khaên aáy. Ñoù chính laø söï keát hôïp toát nhaát giöõa lyù thuyeát vaø thöïc teá sinh ñoäng trong moät thò tröôøng luoân bieán ñoäng naøy. Neáu laøm ñöôïc nhö theá thì cuõng coi nhö ta ñaõ phaàn naøo gia taêng trong döï baùo vaø phoøng ngöøa ruûi ro. Coù nhö vaäy caùc doanh nghieäp nhö Savimex môùi nhanh choùng gia nhaäp vaøo thò tröôøng thöông maïi vaø taøi chính quoác teá khi maø caùc cô hoäi vaø nhöõng thaùch thöùc lôùn ñang ñeán gaàn cuøng vôùi vieäc Vieät Nam gia nhaäp WTO. 2. Söû duïng ña daïng caùc coâng cuï phoøng ngöøa Qua nghieân cöùu vaø phaân tích nhöõng lôïi ích maø caùc coâng cuï phoøng ngöøa cho ruûi ro tyû giaù ôû phaàn I coù theå thaáy raèng: nhöõng hôïp ñoàng kyø haïn, hoaùn ñoåi, quyeàn choïn …laø hoaøn toaøn ñem laïi nhöõng lôïi ích cho Savimex neáu chuùng ñöôïc ñem vaøo öùng duïng. Tuy coù nhieàu bieän phaùp ñeå phoøng ngöøa ruûi ro cho caùc khoaûn thu chi (Savimex ñang söû duïng caùc bieän phaùp ñôn giaûn vaø mang tính töï phaùt hôn laø chuû ñoäng) nhöng khoâng buoäc moät doanh nghieäp phaûi söû duïng taát caû, coâng ty coù theå aùp duïng moät phöông phaùp thích hôïp nhaát vôùi ñieàu kieän hoaït ñoäng cuûa coâng ty hoaëc coù theå aùp duïng keát hôïp hai hay nhieàu phöông phaùp cuøng nhau nhaèm haïn cheá nhöõng khuyeát ñieåm cuûa chuùng. Trong 8 phöông phaùp ñöôïc trình baøy chi tieát ôû treân thì phoøng ngöøa treân hôïp ñoàng kyø haïn laø ñôn giaûn vaø thích hôïp cho moät thò tröôøng taøi chính coøn non yeáu cuûa Vieät Nam. Vì theá Savimex caàn phaûi laøm quen vaø nhanh choùng söû duïng thöôøng xuyeân ñeå haïn cheá nhöõng baát lôïi khi tyû giaù bieán ñoäng. Sau ñoù coâng ty daàn laøm quen caùc bieän phaùp khaùc nhaèm khoâng chæ baûo ñaûm cho caùc khoaûn thu chi ngoaïi teä cuûa mình maø coøn tranh thuû ñöôïc nhöõng khoaûn lôïi nhuaän töø söï cheânh leäch giaù khi tyû giaù bieán ñoäng coù lôïi cho ta. Söï keát hôïp caùc chieán löôïc phoøng ngöøa ruûi ro trong caùc quyeàn choïn treân caùc haøng hoaù cô sôû nhö tieàn teä, vaøng, saét theùp… raát phong phuù. Chuùng cho pheùp caùc doanh nghieäp Vieät Nam vöøa phoøng thuû giaù vöøa tieán coâng khi coù cô hoäi (ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc ñònh cheá taøi chính muoán tìm kieám lôïi nhuaän). Dó nhieân laø cuõng coù maët traùi cuûa phoøng ngöøa ruûi ro baèng caùc quyeàn choïn do khaû naêng ñaàu cô raát cao. Hieän taïi caùc ngaân haøng ñang trieån khai caùc quyeàn choïn coù ñieàu kieän phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa Vieät Nam nhö caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñaõ töøng aùp duïng thaønh coâng. Quyeàn choïn coù ñieàu kieän laø moät daïng quyeàn choïn lai taïp giöõa caùc quyeàn choïn maø caùc nöôùc ñang phaùt trieån raát hay aùp duïng. Bôûi vì chuùng laøm giaûm nheï ñi tính ñaàu cô ñeå traùnh thua loã toái ña cho caùc nhaø ñaàu tö vaø thaäm chí caùc nhaø ñaàu cô coù ham muoán söû duïng quyeàn choïn tieàn teä ñeå kieám lôøi vaø töø ñoù haïn cheá nhöõng baát oån veà giaù do ñaàu cô. Caùc quyeàn choïn coù ñieàu kieän ñöa ra nhöõng quy ñònh veà caùc möùc tyû giaù traàn vaø saøn. Neáu tyû giaù vöôït quaù caùc möùc naøy thì quyeàn choïn seõ khoâng coøn giaù trò. Nhöõng raøo caûn naøy seõ laøm naûn loøng caùc nhaø ñaàu cô. 3. Taêng cöôøng moái quan heä vôùi caùc ngaân haøng Hieän nay, haàu heát caùc doanh nghieäp ñeàu coù quan heä vôùi ít nhaát laø moät ngaân haøng do bôûi hoaït ñoäng kinh doanh ngaøy nay ñoøi hoûi thanh toaùn qua chuyeån khoaûn vaø Savimex cuõng khoâng ngoaïi leä. Laø doanh nghieäp saûn xuaát kinh doanh coù hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá, Savimex luoân coù nhu caàu giao dòch quoác teá vì theá söï tieän ích cuûa caùc ngaân haøng seõ laø nhöõng thuaän lôïi raát lôùn cho coâng ty naøy. Ngaøy caøng nhieàu caùc saûn phaåm vaø dòch vuï taøi chính khaù môùi meû vaø thuaän lôïi cho khaùch haøng vì theá moät doanh nghieäp thaät söï khoâng neân ñôn thuaàn söû duïng caùc saûn phaåm cuûa moät ngaân haøng naøo ñoù. Moãi ngaân haøng coù nhöõng öu ñieåm rieâng cuõng nhö caùc dòch vuï cuûa noù, do ñoù söï so saùnh veà chi phí giao dòch, toác ñoä giao dòch vaø tieän ích… seõ giuùp caùc doanh nghieäp coù ñöôïc söï löïa choïn ñuùng ñaén trong moái quan heä naøy. Hieän nay Savimex cuõng ñang giao dòch moät quyõ hoã trôï phaùt trieån vaø caû 3 ngaân haøng laø: Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån (BDIV), ngaân haøng ngoaïi thöông Vieät Nam (Vietcombank) vaø ñang tieáp xuùc vôùi ANZ bank Savimex neân quan taâm nhieàu hôn ñeán tính chaát cuûa caùc ngaân haøng coù cung caáp dòch vuï ngoaïi hoái. Nhöõng ñaëc ñieåm quan troïng ñoù laø: Tính caïnh tranh trong vieäc chaøo giaù: Chæ caàn tieát kieäm moät vaøi ñieåm treân moãi ñôn ñaët haøng 1 trieäu ñôn vò tieàn teä (USD) trò giaù leân tôùi vaøi chuïc ngaøn ñoâ la. Moái quan heä ñaëc bieät vôùi ngaân haøng: Caùc ngaân haøng coù theå cung caáp dòch vuï quaûn lyù tieàn maët hoaëc saün saøng thöïc hieän nhöõng noã löïc ñaëc bieät nhaèm thöïc hieän caùc yeâu caàu giao dòch ñoái vôùi caùc loaïi ngoaïi teä khan hieám cho coâng ty. Toác ñoä thöïc hieän: Caùc ngaân haøng coù theå coù nhieàu khaû naêng ñaëc bieät trong vieäc thöïc hieän caùc giao dòch cuûa khaùch haøng. Moät doanh nghieäp coù nhu caàu giao dòch ñoái vôùi moät ñoàng tieàn naøo ñoù thöôøng öa thích moät ngaân haøng thöïc hieän moät caùch nhanh choùng vaø chính xaùc caùc coâng vieäc haønh chính. Tö vaán veà thöïc traïng thò tröôøng: Moät vaøi ngaân haøng cung caáp nhöõng thoâng tin ñaùnh giaù veà tình hình kinh teá vaø caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán moâi tröôøng taøi chính coù aûnh höôûng ñeán caùc khaùch haøng cuûa mình Ñöa ra nhöõng döï baùo: Moät vaøi ngaân haøng cung caáp thoâng tin döï baùo veà tyû giaù hoái ñoaùi hay trieån voïng töông lai cuûa caùc neàn kinh teá nöôùc ngoaøi. Nhöõng ñaëc ñieåm naøy seõ giuùp Savimex löïa choïn caùc ngaân haøng toát nhaát cho mình. Ñoàng thôøi phaùt trieån moái quan heä maät thieát ñoái vôùi ít nhaát moät ngaân haøng trong tröôøng hôïp caàn nhöõng öu ñaõi ñaëc bieät cuûa ngaân haøng ñoù. 4. Haïn cheá nhöõng quy ñònh baát hôïp lyù trong caùc giao dòch Caùc quy ñònh vaø coâng taùc haønh chính hieän nay tuy ñaõ ñöôïc ñôn giaûn hôn raát nhieàu trong caùc ngaønh ngheà song vaãn coøn nhieàu baát caäp, laøm phieàn loøng khoâng ít caùc doanh nghieäp. Trong lónh vöïc taøi chính cuõng khoâng ngoaïi leä, coù leõ do quaù lo sôï nhöõng maët traùi cuûa caùc coâng cuï phoøng ngöøa ruûi ro, vì theá maø caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch ñaõ khoâng cho pheùp chuùng phaùt huy heát ñaày ñuû coâng naêng ñuùng nhö baûn chaát voán coù cuûa noù. Chaúng haïn nhö ñoái vôùi caùc giao dòch hoaùn ñoåi tieàn teä Swap. Caùc doanh nghieäp khi thöïc hieän caùc giao dòch hoaùn ñoài ngoaïi teä laïi gaëp phaûi moät yeâu caàu heát söùc phi lyù laø phaûi xuaát trình caùc hoaù ñôn chöùng töø hôïp lyù, moät quy ñònh gaây khoù khaên cho caùc doanh nghieäp. Laáy ví duï, moät doanh nghieäp phoøng ngöøa ruûi ro baèng caùch hoaùn ñoåi 80.000 EUR ñeå ñoåi laáy 100.000 USD vaø söû duïng soá tieàn naøy vaøo moät muïc ñích naøo ñoù chaúng haïn. Sau ñoù moät ñieàu heát söùc phi lyù laø khi hoaùn ñoåi trôû laïi soá ngoaïi teä ban ñaàu hoï laïi bò buoäc yeâu caàu phaûi xuaát trình caùc hoaù ñôn chöùng töø coù lieân quan veà vieäc söû duïng caùc ngoaïi teä hoaùn ñoåi. Nhöõng nguyeân nhaân laøm cho caùc doanh nghieäp khoâng chuû ñoäng quaûn lyù ñöôïc caùc chi phí ñaàu vaøo coù leõ cuõng baét nguoàn phaàn lôùn töø caùc quy ñònh baát hôïp lyù naøy. Laäp keá hoaïch taøi trôï baèng ngoaïi teä USD Trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, nguoàn voán vay laø voâ cuøng caàn thieát. Noù giuùp ích cho caùc DN raát nhieàu trong gian ñoaïn II, III, vaø IV vì söû duïng voán vay bao giôø cuõng coù chi phí reû hôn so vôùi vieäc huy ñoäng töø caùc nguoàn khaùc. Tuy nhieân neáu söû duïng quaù möùc keøm theo ruûi ro trong kinh doanh cao thì DN seõ deã daøng rôi vaøo tình traïng maát khaû naêng chi traû , ngoaøi ra coøn chòu ruûi ro khi laõi suaát taêng ® ñoù laø moät thaûm hoaï cho nhöõng coâng ty quaù laïm duïng nguoàn naøy. Vì theá nhaát thieát coâng ty phaûi laäp keá hoaïch taøi trôï cho mình nhaèm traùnh nhöõng ruûi ro do laõi suaát vaø ruûi ro thanh toaùn. Ñoái vôùi Savimex thì vieäc huy ñoäng voán laø töông ñoái deã daøng, tuy nhieân Savimex caàn xem xeùt vay noäi teä vaø ngoaïi teä vôùi moät tyû leä nhö theá naøo ñeå ñem laïi moät caáu truùc voán vôùi chi phí thaáp nhaát, töø ñoù mang laïi lôïi nhuaän nhieàu hôn cho coâng ty môùi laø vieäc neân laøm. Thuaän lôïi: Vôùi hoaït ñoäng kinh doanh xuaát nhaäp khaåu Savimex coù nguoàn thu baèng ngoaïi teä ñeå traû cho nhöõng khoaûn vay baèng ngoaïi teä (trong khi coâng ty kinh doanh noäi ñòa khoâng coù khoaûn thu baèng ngoaïi teä) ® khoâng chòu ruûi ro tyû giaù khi ñoåi noäi teä ® ngoaïi teä ñeå chi traû. Savimex laø coâng ty hoaït ñoäng laâu naêm coù hieäu quaû, coù uy tín thöông tröôøng do ñoù deã daøng tieáp caän thò tröôøng voán ® coù nhieàu cô hoäi ñeå löïa choïn. Xem xeùt vieäc vay ngoaïi teä (USD) thay cho VND nhaèm haïn cheá caû hai vaán ñeà: laõi suaát vaø cheânh leäch tyû giaù ® töø ñoù ñem laïi chi phí söû duïng voán thaáp nhaát. Laäp keá hoaïch: Goïi: Ih laø laõi suaát vay VND If laø laõi suaát vay USD St laø Tyû giaù VND/USD taïi thôøi ñieåm vay USD® ñoåi sang noäi teä. St+1 tyû giaù luùc thanh toaùn: ñoåi noäi teä ® ngoaïi teä ® traû nôï vay (rf laø laõi suaát vay ngoaïi teä sau khi ñaõ ñieàu chænh theo % thay ñoåi tyû giaù ) ( Chuù yù: St+1 coù theå ñöôïc choát giaù baèng döï baùo, caùc hôïp ñoàng kyø haïn hay quyeàn choïn…) Ta coù: rf = (1 + If )(1 + ef ) – 1 Vôùi ef = ( St+1 - St ) / St (*) (% thay ñoåi tyû giaù) Neáu : + rf < Ih ® toát ® neân vay baèng USD + rf > Ih : khoâng neân vay baèng USD ® vay VND + rf = Ih : Ngang giaù laõi suaát xaûy ra nghóa laø vay VND hay USD ñeàu coù chi phí nhö nhau vì cheânh leäch laõi suaát ñaõ ñöôïc cheânh leäch trong tyû giaù (ef ) buø ñaép. Nhö vaäy, qua caùch tính toaùn treân thì Savimex coù theå laäp neân keá hoaïch taøi trôï cho mình baèng USD hay VND nhaèm ñeå giaûm ñöôïc chi phí laõi vay ôû möùc thaáp nhaát. Ñaây laø bieän phaùp raát toát ñeå phoøng traùnh ruûi ro laõi suaát. Tuy nhieân, theo coâng thöùc (*) ta coù St+1 coù theå bieán ñoäng töï do theo thò tröôøng hoaëc cuõng coù theå coá ñònh ôû moät möùc naøo ñoù theo hôïp ñoàng kyø haïn hay option. Hieän nay, Savimex chuû yeáu laø duøng St+1 theo bieán ñoäng cuûa thò tröôøng (coù möùc döï baùo) maø chöa coù coâng cuï phoøng ngöøa naøo ñeå coá ñònh tyû giaù luùc thanh toaùn. Ñaây laø moät haïn cheá maø Savimex caàn khaéc phuïc vì neáu thò tröôøng bieán ñoäng baát lôïi (USD taêng giaù) thì vieäc vay USD thay cho VND seõ laøm chi phí cao hôn. II/ NHÖÕNG HÖÔÙNG GÔÏI MÔÛ CUÛA TAÙC GIAÛ ÑEÀ TAØI Ñaùp öùng caùc ñeà xuaát cuûa coâng ty vaø nhöõng ñoøi hoûi khaùch quan cuûa thò tröôøng taøi chính Nhöõng vaán ñeà neân laøm hieän nay ñoái vôùi Savimex laø caàn khaéc phuïc nhöõng thieáu soùt cuõng nhö nhöõng haïn cheá veà maët taøi chính cuûa coâng ty (ñaõ neâu ôû phaàn tröôùc). Neáu nhöõng haïn cheá naøy khoâng lôùn hay khoâng aûnh höôûng maïnh ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Savimex thì coâng ty chæ neân thay ñoåi vaø khaéc phuïc daàn daàn, khoâng neân thay ñoåi quaù nhanh choùng hay toaøn boä. Söï thay ñoåi ñeàu phaûi coù choïn loïc vaø thaät söï phuø hôïp vôùi tình tình kinh teá cuûa coâng ty vaø nhöõng dieãn bieán cuûa thò tröôøng. Hieän nay, vieäc nghieân cöùu vaø tieán haønh döï baùo tyû giaù laø moät vaán ñeà raát hay vaø thaät söï boå ích, caàn thieát ñoái vôùi Savimex, vì theá coâng ty neân maïnh daïn trieån khai coâng taùc naøy, ñoàng haønh cuøng vôùi caùc ngaân haøng cuûa chính coâng ty, töø ñoù giuùp coâng ty linh ñoäng hôn trong vieäc vay voán vaø thöïc hieän caùc hôïp ñoàng xuaát nhaäp khaåu coù lôïi cho coâng ty. Caùc coâng cuï taøi chính môùi vaø phuø hôïp ngaøy caøng ñöôïc caùc ngaân haøng trieån khai vaø cho aùp duïng, vì theá Savimex cuõng neân quan taâm nhieàu hôn tôùi caùc coâng cuï naøy. Chaéc chaén noù seõ giuùp ích raát nhieàu cho Savimex trong vieäc phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù neáu khoâng thì nhöõng nhaø nghieân cöùu taøi chính ñaõ khoâng ñöa ra ñeå aùp duïng. Ngaøy nay thò tröôøng taøi chính Vieät Nam vôùi caùc giao dòch taøi chính hieän ñaïi vaø tieän ích ñang ngaøy caøng môû roäng vaø daàn daàn hoaø nhaäp cuøng vôùi thò tröôøng theá giôùi. Do vaäy moãi moät coâng ty khoâng rieâng gì Savimex caàn phaûi nhanh choùng baét kòp thò tröôøng naøy, neáu khoâng chuùng ta seõ khoù xoay sôû khi coù nhöõng cuù soác maø nhöõng cuù soác naøy laø seõ thöôøng tröïc nhieàu hôn vaø nguy hieåm hôn khi taøi chính Vieät Nam cuøng soáng vôùi taøi chính theá giôùi.  Nhöõng phöông phaùp giaûm thieåu ruûi ro neân ñöôïc xem xeùt aùp duïng Bieän phaùp mang tính nguyeân taéc thöôøng ñöôïc aùp duïng ñeå giaûm möùc ruûi ro: ña daïng hoaù, chuyeån ruûi ro, tìm kieám thoâng tin veà caùc choïn löïa vaø caùc haäu quaû. Ña daïng hoaù: coù nghóa laø môû roäng thò tröôøng ñoái taùc, traùnh tình traïng phuï thuoäc quaù nhieàu vaøo moät thò tröôøng naøo ñoù vì nhö theá deã bò taùc ñoäng maïnh khi thò tröôøng naøy baát oån. Hieän nay haàu nhö Savimex quan heä thöông maïi nhieàu nhaát ôû thò tröôøng Nhaät Baûn, vaø ñang môû roäng sang thò tröôøng Myõ, sau ñoù laø EU… Chöùng toû Savimex ñang töøng böôùc môû roäng thò tröôøng, khaúng ñònh teân tuoåi cuûa mình treân ñaáu tröôøng quoác teá nhaèm haïn cheá nhöõng ruûi ro coù theå gaëp phaûi khi thò tröôøng Nhaät Baûn bieán ñoäng gaây baát lôïi cho Savime. Baùn ruûi ro: Laø hình thöùc chuyeån ruûi ro cho chuû theå coù khaû naêng chòu ñöïng ruûi ro. Trong tröôøng hôïp giao dòch lôùn, DN khoù coù theå chòu noåi neáu ruûi ro xaûy ra thì DN naøy coù theå baùn hôïp ñoàng cho ngaân haøng lôùn hoaëc cho trung gian taøi chính ñeå höôûng hoa hoàng phí. Tìm kieám thoâng tin veà ñoái taùc vaø taäp hôïp ñeå hình thaønh nhöõng döï baùo. Caùc quyeát ñònh trong kinh doanh neáu thieáu thoâng tin thöôøng daãn ñeán haäu quaû laø khoâng chaéc chaén. Do ñoù, neáu coù nhieàu thoâng tin hôn seõ giuùp DN döï ñoaùn toát hôn vaø coù theå giaûm thieåu ruûi ro. Bieän phaùp mang tính thôøi ñieåm: Tính toaùn laïi phöông aùn kinh doanh khi coù nhöõng bieán ñoäng lôùn veà giaù caû ñaàu vaøo vaø laõi suaát gia taêng: söû duïng caùc hôïp ñoàng giao sau ñeå mua nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo (coá ñònh giaù hay caùc khoaûn phaûi traû), thu heïp thôøi gian chieám duïng voán cuûa khaùch haøng (taïm thôøi) hay chaáp nhaän chòu ruûi ro khi maø keá hoaïch ñaõ ñaët ra coù hieäu quaû sinh lôøi cao. Aùp duïng nghieäp vuï bao thanh toaùn (hieän nay ngaân haøng UFJ (Nhaät) taïi Vieät Nam ñang trieån khai dòch vuï naøy) theo ñoù ngaân haøng caáp tín duïng cho caùc doanh nghieäp xuaát khaåu baèng caùch mua laïi caùc khoaûn phaûi thu cuûa caùc nhaø xuaát khaåu maø khoâng caàn tín duïng thö hay hoái phieáu. Vôùi nghieäp vuï naøy caùc DN traùnh ñöôïc ruûi ro hoái ñoaùi, ruûi ro thanh toaùn töø ngöôøi mua, taêng lôïi theá caïnh tranh. Lieân laïc tröïc tieáp vôùi UFJ taïi TPHCM ( taàng 18, cao oác SUNWAH, 115 Nguyeãn Hueä. ÑT: 8278020) . …………………………………….. Treân ñaây laø moät soá bieän phaùp môùi giuùp coâng ty tham khaûo ñeå löïa choïn. Vieäc aùp duïng ra sao coøn tuyø thuoäc vaøo möùc ñoä ruûi ro maø coâng ty ñang ñoái dieän. Söû duïng hình thöùc naøo ñeå phoøng ngöøa ruûi ro tyû giaù cho caùc khoaûn thu vaø chi cuûa coâng ty laø moät vaán ñeà cuõng khoâng heà ñôn giaûn, vaäy neân coâng ty caàn xem xeùt tôùi hieäu quaû cuûa phöông phaùp mình ñang vaø seõ aùp duïng, maïnh daïn aùp duïng caùc coâng cuï phaùi sinh treân thò tröôøng taøi chính ñeå tìm ra moät phöông phaùp phoøng ngöøa toát nhaát cho mình. Ñaây laø tinh thaàn cuûa ñeà taøi maø toâi luoân muoán höôùng ñeán. PHAÀN KEÁT LUAÄN Ngaøy nay, hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá ôû Vieät Nam ngaøy caøng phaùt trieån vaø môû roäng. Nhöõng kieán thöùc hay kinh nghieäm trong hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá vì theá maø trôû neân voâ cuøng caàn thieát. Caùc doanh nghieäp khoâng theå thôø ô tröôùc nhöõng bieán ñoäng lôùn cuûa theá giôùi vaø caøng khoâng theå khoâng quan taâm khi thò tröôøng taøi chính theá giôùi vaø Vieät Nam hay coù theå laø cuûa chính baûn thaân doanh nghieäp ñang baát oån. Savimex – coâng ty coå phaàn hôïp taùc kinh teá vaø xuaát nhaäp khaåu – laø moät coâng ty coù khoái löôïng maäu dòch quoác teá lôùn, do vaäy coâng ty ñang chòu söï taùc ñoäng trong chuoãi bieán ñoäng ôû thò tröôøng taøi chính. Ruûi ro tyû giaù laø moät trong nhöõng vaán ñeà maø toâi quan taâm vì noù coù aûnh höôûng lôùn ñeán doanh thu cuõng nhö chi phí cuûa coâng ty. Baèng nghieân cöùu vöøa lyù thuyeát vöøa thöïc tieãn ôû Vieät Nam vaø treân theá giôùi, ñeà taøi ñaõ giôùi thieäu khaù chi tieát nhöõng coâng cuï phaùi sinh ñeå phoøng ngöøa cho ruûi ro tyû giaù. Nhöõng lôïi ích maø chuùng ñem laïi khoâng nhoû chuùt naøo neáu caùc doanh nghieäp Vieät Nam vaø Savimex aùp duïng coù nghieân cöùu vaø coù ngheä thuaät. Ngoaøi ra chuùng coøn giuùp cho caùc doanh nghieäp tranh thuû ñöôïc nhöõng khoaûn lôïi lôùn töø söï cheânh leäch tyû giaù khi söï bieán ñoäng naøy coù lôïi cho chính doanh nghieäp. Thaáy ñöôïc nhöõng lôïi ích vaø ñoàng thôøi khaúng ñònh ñöôïc vai troø cuûa caùc coâng cuï phoøng ngöøa naøy, caùc doanh nghieäp coù hoaït ñoäng kinh doanh quoác teá nhö Savimex khoâng coøn chaàn chöø khi quyeát ñònh söû duïng chuùng ñeå ñaûm baûo toát hôn cho hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình. Chuùng ta coù quyeàn hy voïng vaøo moät thò tröôøng taøi chính ña daïng vaø thaät söï phaùt trieån, hoäi nhaäp vôùi thò tröôøng taøi chính theá giôùi khi caùc doanh nghieäp Vieät Nam ñeàu saün saøng vaøo cuoäc ñeå töï baûo veä mình, laøm môùi mình. BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN COÂNG TY SAVIMEX ÑEÁN NGAØY 31/12/2004 Ñôn vò tính: Trieäu VND Tài sản 31/12/2004 31/12/2003 31/12/2002 Tài sản lưu động và đầu tư ngắn hạn 200.413 200.068 140.563 Tiền mặt 16.646 13.397 22.920 Tiền mặt tại quỹ 2.015 1.641 1.659 Tiền gửi ngân hàng 11.631 11.756 21.261 Các khoản phải thu 46.566 68.279 42.985 Phải thu của khách hàng 32.318 18.846 21.802 Trả trước ngưòi bán 8.201 39.586 14.617 V.A.T ñöôïc khaáu tröø 1.925 5.369 5.248 Các khoản phải thu khác 4.123 4.477 1.319 Döï phoøng nôï khoù ñoøi Hàng tồn kho 137.821 116.245 72.476 Nguyên liệu, vật liệu tồn kho 27.900 19.674 23.436 Công cụ, dụng cụ trong kho 209 205 194 Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang 102.093 83.56 41.853 Thành phẩm tồn kho 3.748 1.756 2.707 Hàng hoá tồn kho 3.871 3.903 3.903 Hàng gửi đi bán 7.146 383 Dự phòng giảm giá hàng tồn kho Tài sản lưu động khác 2.378 2.147 2.182 Tạm ứng 852 1.001 340 Chi phí trả trước 714 410 527 Chi phí chờ kết chuyển 812 257 Taøi saûn thieáu chôø xöû lyù Các khoản thế chấp, ký cược, ký quỹ ngắn hạn 479 1.315 Tài sản cố định và đầu tư dài hạn 50.522 45.016 33.814 Tài sản cố định 47.913 43.988 33.391 Tài sản cố định hữu hình 44.116 40.191 28.519 Nguyên giá tài sản cố định hữu hình 72.487 65.041 50.453 Hao mòn luỹ kế tài sản cố định hữu hình -28.371 -24.85 -21.934 Tài sản cố định vô hình 3.797 3.797 4.871 Nguyên giá tài sản cố định vô hình 4.020 4.02 5.2 Hoa mòn luỹ kế tài sản cố định vô hình -223 -223 -329 Các khoản đầu tư tài chính dài hạn 70 50 Đầu tư chứng khoán dài hạn 70 50 Chi phí xây dựng cơ bản dở dang 1.318 920 424 Chi phí traû tröôùc daøi haïn 1.220 57 Tổng cộng tài sản 250.935 245.083 174.377 Nguồn vốn 31/12/2004 31/12/2003 31/12/2002 Nợ phải trả 170.762 173.053 107.529 Nợ ngắn hạn 159.316 164.905 107.438 Vay ngắn hạn 74.897 114.668 61.063 Phải trả cho người bán 46.634 21.029 32.187 Người mua trả tiền trước 4.337 15.140 1.416 Thuế và các khoản phải nộp nhà nước -2.126 134 87 Phải trả công nhân viên 5.614 3.867 3.851 Phải trả các đơn vị nội bộ Nợ khác 29.959 10.067 8.834 Nợ dài hạn 10.352 7.826 Vay dài hạn 10.352 7.826 Nợ khác 1.094 322 91 Chi phí phải trả 1.094 322 91 Nguồn vốn chủ sở hữu 80.173 72.031 66.848 Vốn và quỹ 79.622 70.427 65.713 Nguồn vốn kinh doanh 55.111 55.111 50.244 Chênh lệch tỷ giá -26 Quỹ đầu tư phát triển 10.560 3.635 3.566 Quỹ dự trữ 1.487 869 319 Lợi nhuận chưa phân phối 15.552 13.926 14.673 Nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản Cổ phiếu quỹ -3.089 -3.089 -3.089 Nguồn kinh phí, quỹ khác 1.604 1.135 Quỹ dự phòng về trợ cấp việc làm Quỹ khen thưởng và phúc lợi 552 1.604 1.135 Tổng cộng nguồn vốn 250.935 245.083 174.377 BAÛNG BAÙO CAÙO THU NHAÄP COÂNG TY SAVIMEX Ñôn vò tính: Trieäu VND Khoản mục 2004 2003 2002 Doanh thu tổng 332.156 288.205 200.121 Doanh thu xuaát khaåu 190.496 160.468 Các khoản giảm trừ 2 33 Giảm giá bán hàng 6 Hàng bán bị trả lại 27 Doanh thu thuần 332.153 288,205 200,088 Giá vốn bán hàng 291.595 256.242 169.265 Lợi nhuận goäp 40.559 31.963 30.823 Chi phí bán hàng 5.582 5.937 5.922 Chi phí quản lý doanh nghiệp 16.421 12.110 11.347 Lợi nhuận từ hoạt động SXKD 18.556 13.916 13.554 Thu nhập hoạt động tài chính 498 461 1.576 Chi phí hoạt động tài chính 2.645 1.194 1.425 Laõi vay 2.185 906 Lợi nhuận từ hoạt động tài chính -2.147 -733 151 Thu nhập bất thường 2.155 3.298 1.496 Chi phí bất thường 403 529 Lợi nhuận bất thường 1.752 3.298 968 Lợi nhuận trước thuế 18.161 16.481 14.673 Thuế thu nhập doanh nghiệp Lôïi nhuaän thuaàn 18.161 16.481 14.673 ._.