Phát triển và hoàn thiện thị trường tài chính Việt Nam trong điều kiện hội nhập quốc tế

Lêi nãi ®Çu H éi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ xu h­íng tÊt yÕu vµ lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan ®èi víi bÊt kú quèc gia nµo trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Xu h­íng nµy ngµy cµng h×nh thµnh râ rÖt, mµ nÐt næi bËt lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ang trë thµnh mét s©n ch¬i chung cho tÊt c¶ c¸c n­íc; thÞ tr­êng tµi chÝnh më réng ph¹m vi ho¹t ®éng, gÇn nh­ kh«ng biªn giíi, võa t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng c­êng hîp t¸c, võa lµm s©u s¾c thªm qu¸ tr×nh c¹nh tranh. ViÖt Nam còng ®ang n»m trong xu h­íng ®ã, ®ang tÝch cùc tham gia vµo c¸c tæ chøc khu vùc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng tµi chÝnh ®· tá ra yÕu kÐm h¬n so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Mét ®iÒu ch¾c ch¾n r»ng nÕu thÞ tr­êng tµi chÝnh yÕu kÐm th× sÏ kh«ng thÓ thu hót ®­îc c¸c nguån vèn tõ bªn ngoµi ®Ó phôc vô sù nghiÖp C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. ViÖt Nam ®· nhËn thøc rÊt râ ®iÒu nµy, tuy nhiªn xuÊt ph¸t tõ ®Æc thï lµ mét nhµ n­íc XHCN, nÒn kinh tÕ hiÖn nay cßn mang nÆng dÊu Ên cña nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch bao cÊp, n¬i mµ mäi ho¹t ®éng tµi chÝnh tr­íc ®©y ®Òu theo m« h×nh cña mét nhµ n­íc phi th­¬ng m¹i, phi c¹nh tranh vµ rÊt ®éc quyÒn trong lÜnh vùc tµi chÝnh. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam ®Ó tõ ®ã cã c¬ së ph©n tÝch, so s¸nh thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch. §©y còng chÝnh lµ lý do ®Ó t«i m¹nh d¹n lùa chän vÊn ®Ò “Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ” lµm ®Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp. §Ò tµi ®­îc chia thµnh 3 ch­¬ng (ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn): Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng cña thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp Ch­¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ. Khãa luËn sÏ tËp trung ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam, trong ®ã ®i s©u vµo 3 thÞ tr­êng : thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®Ó cã mét c¸i nh×n cô thÓ vÒ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam trong thêi gian qua vµ nªu bËt ®­îc nh÷ng ®iÓm cßn tån t¹i cña c¶ 3 thÞ tr­êng kÓ trªn. Tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr­ßng tµi chÝnh ViÖt Nam nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp thµnh c«ng. §èi t­îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn thÞ tr­êng tµi chÝnh. Nh­ng do h¹n chÕ vÒ mÆt thêi l­îng nªn kho¸ luËn chØ ®i s©u vµo ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng vµ møc ®é héi nhËp cña 3 thÞ tr­êng: thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng ngo¹i hèi cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. Kho¸ luËn ®­îc viÕt dùa trªn ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, kÕt hîp víi c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c nh­: nghiªn cøu tµi liÖu, tù nghiªn cøu, kh¶o s¸t thùc tÕ ®Ó tæng hîp, ph©n tÝch. Trªn c¬ së ®ã rót ra nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®Ò xuÊt gi¶i quyÕt. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kho¸ luËn tèt nghiÖp, t«i ®· hiÓu biÕt h¬n vÒ thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam nãi riªng. Do bÞ giíi h¹n trong khu«n khæ cña mét kho¸ luËn tèt nghiÖp nªn ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. V× vËy, rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn tõ thÇy c« ®Ó ®Ò tµi ®­îc hoµn thiÖn h¬n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp h­íng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o - Th¹c sü - §Æng ThÞ Nhµn, ng­êi ®· gióp t«i hoµn thµnh bµi kho¸ luËn nµy. ch­¬ng i Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ I. Tæng quan vÒ thÞ tr­êng tµi chÝnh. 1. Kh¸i niÖm. ThÞ tr­êng tµi chÝnh ra ®êi vµ ph¸t triÓn xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th× nhu cÇu vÒ vèn ®Çu t­ t¨ng lªn. §Çu t­ cã thÓ do mét c¸ nh©n hay mét tæ chøc thùc hiÖn, trong ®ã hä sö dông nguån vèn tiÕt kiÖm cña c¸c chñ thÓ kh¸c ®Ó kinh doanh vµ ph©n phèi lîi nhuËn. Nhu cÇu vèn ®Çu t­ cµng lín ®ßi hái c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn cho ®Çu t­ cµng më réng. Trong thùc tÕ, nguån vèn tiÕt kiÖm th­êng ph©n t¸n, quy m« nhá trong khi ®ã vèn ®Çu t­ ®ßi hái ph¶i tËp trung, quy m« lín. Do vËy, qu¸ tr×nh huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ®­îc ®Æt ra lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Qu¸ tr×nh nµy lµm xuÊt hiÖn hµnh vi chuyÓn giao vèn gi÷a ng­êi tiÕt kiÖm vµ ng­êi ®Çu t­. §ã chÝnh lµ b¶n chÊt cña thÞ tr­êng tµi chÝnh. Nãi c¸ch kh¸c, thÞ tr­êng tµi chÝnh ra ®êi nh»m ®Ó chu chuyÓn vèn tiÕt kiÖm ph©n t¸n, quy m« nhá thµnh vèn ®Çu t­ tËp trung quy m« lín. ThÞ tr­êng tµi chÝnh lµ n¬i diÔn ra viÖc trao ®æi c¸c c«ng cô tµi chÝnh, lµ n¬i gÆp gì gi÷a cung vµ cÇu vèn trong x· héi. Th«ng th­êng cã hai ph­¬ng thøc l­u chuyÓn vèn trªn thÞ tr­êng ®ã lµ ph­¬ng thøc chuyÓn giao vèn trùc tiÕp vµ ph­¬ng thøc chuyÓn giao vèn gi¸n tiÕp. Ph­¬ng thøc chuyÓn giao vèn trùc tiÕp ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc mua b¸n vèn trùc tiÕp gi÷a ng­êi tiÕt kiÖm víi ng­êi ®Çu t­ cuèi cïng. Cßn ph­¬ng thøc chuyÓn giao vèn gi¸n tiÕp ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c trung gian tµi chÝnh. C¸c trung gian tµi chÝnh ®øng ra ph©n phèi l¹i vèn d­íi h×nh thøc tÝn dông lµm cho vèn tiÕt kiÖm ®­îc chuyÓn ®Õn tay ng­êi ®Çu t­. ThÞ tr­êng tµi chÝnh xuÊt hiÖn ®Çu tiªn d­íi d¹ng c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n. C¸c kho¶n vay cã thÓ do c¸c chñ thÓ thõa vèn cung cÊp, còng cã thÓ do c¸c trung gian tµi chÝnh cung cÊp. VÒ sau, do nhu cÇu vèn ®Çu t­ t¨ng m¹nh,c¸c chñ thÓ cÇn vèn ®· më ra nhiÒu lÜnh vùc huy ®éng vèn, trong ®ã cã viÖc ph¸t hµnh ra c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n vµ dµi h¹n. ViÖc mua b¸n chøng kho¸n lóc ®Çu ®­îc thùc hiÖn ph©n t¸n nh­ng vÒ sau, viÖc mua b¸n chøng kho¸n chñ yÕu tËp trung ë c¸c ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh. 2. Chøc n¨ng vµ vai trß cña thÞ tr­êng tµi chÝnh ThÞ tr­êng tµi chÝnh thùc hiÖn viÖc chuyÓn giao vèn tõ tay ng­êi tiÕt kiÖm ®Õn tay ng­êi ®Çu t­, ng­êi chi tiªu cuèi cïng d­íi h×nh thøc mua b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n cã gi¸. Nh÷ng ng­êi tiÕt kiÖm lµ nh÷ng ®èi t­îng cã vèn d­ thõa, bao gåm hé gia ®×nh, c¸c tæ chøc kinh doanh vµ ®«i khi lµ ChÝnh phñ ®em b¸n quyÒn sö dông vèn trong nh÷ng thêi h¹n nhÊt ®Þnh cho c¸c ®èi t­îng thiÕu vèn d­íi h×nh thøc mua c¸c chøng kho¸n cã gi¸ trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh. Nh­ vËy, nh÷ng ng­êi cÇn vèn ph¸t hµnh chøng kho¸n ®Ó huy ®éng vèn, cßn nh÷ng ng­êi thõa vèn lµ nh÷ng ng­êi mua chøng kho¸n ®Ó h­ëng thu nhËp trong t­¬ng lai. Hµnh vi nµy mang l¹i nguån lîi cho tÊt c¶ c¸c bªn tham gia: Thø nhÊt, nh÷ng ng­êi thõa vèn cã ®­îc c¸c c¬ h«i lùa chän ®Çu t­ sinh lêi. NÕu kh«ng cã thÞ tr­êng tµi chÝnh, c¬ héi ®Çu t­ cña hä sÏ Ýt ®i v× trong thÞ tr­êng tµi chÝnh, hä cã thÓ cã ®­îc thu nhËp cao nhê sù biÕn ®éng gi¸ cña c¸c lo¹i chøng kho¸n cã gi¸. Thø hai, nh÷ng ng­êi thiÕu vèn cã ngay nguån vèn ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu kinh doanh, tiªu dïng b»ng c¸ch ®i vay hoÆc ph¸t hµnh c¸c chøng kho¸n cã gi¸ trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh. NÕu lµ c¸c nhµ kinh doanh lín cã uy tÝn, hä rÊt dÔ dµng thùc hiÖn c¸c kho¶n vay trªn thÞ tr­êng mua b¸n chøng kho¸n cã gi¸. Cßn c¸c nhµ kinh doanh nhá, lÎ hoÆc nh÷ng ng­êi tiªu dïng, hä sÏ t×m ®Õn c¸c c¬ héi vay tiÒn t¹i c¸c trung gian tµi chÝnh. C¶ hai thÞ tr­êng nµy ®Òu lµ nh÷ng n¬i cung cÊp vèn mét c¸ch hiÖu qu¶ cho nh÷ng ng­êi ®Çu t­ hoÆc nh÷ng ng­êi chi tiªu cuèi cïng. Th«ng qua viÖc ph©n phèi vèn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh, thÞ tr­êng tµi chÝnh thÓ hiÖn nh÷ng vai trß c¬ b¶n sau ®©y: Mét lµ, thÞ tr­êng tµi chÝnh ®ãng vai trß quan träng trong viÖc huy ®éng c¸c nguån tµi chÝnh nhµn rçi trong x· héi ®Ó tµi trî cho c¸c nhu cÇu ®Çu t­, chi tiªu cña nÒn kinh tÕ. Nh­ vËy, c¸c nguån lùc ph©n t¸n cña nÒn kinh tÕ ®­îc tËp trung vµo c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµm t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. §ã chÝnh lµ tiÒn ®Ò ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, c¶i thiÖn cuéc sèng cña mçi ng­êi. Hai lµ, thÞ tr­êng tµi chÝnh ®· kÝch thÝch vµ ph©n bæ c¸c nguån vèn tiÕt kiÖm vµo tiªu dïng hay vµo lÜnh vùc ®Çu t­ sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt. Do xuÊt hiÖn nhiÒu c¬ héi ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng mµ ng­êi tiÕt kiÖm sÏ quyÕt ®Þnh lùa chän nh÷ng c¬ héi ®Çu t­ tèt nhÊt, Ýt rñi ro nhÊt ®Ó lµm t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn tiÕt kiÖm cña hä. MÆt kh¸c, nh÷ng thu nhËp tõ thÞ tr­êng tµi chÝnh mang l¹i sÏ lµ ®éng lùc kÝch thÝch hä tiÕt kiÖm nhiÒu h¬n. Ba lµ, thÞ tr­êng tµi chÝnh ®ãng vai trß quan träng ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia. ThÞ tr­êng tµi chÝnh võa lµ n¬i ph¶n ¸nh thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ, võa lµ n¬i ®Ó Ng©n hµng Trung ­¬ng can thiÖp vµo cung cÇu tiÒn tÖ, quyÕt ®Þnh c¸c møc l·i suÊt. MÆt kh¸c, thÞ tr­êng tµi chÝnh lµ ®Þa ®iÓm tin cËy më réng tÝn dông Nhµ n­íc gãp phÇn c©n ®èi tµi chÝnh quèc gia. Tõ nh÷ng ®Æc thï nµy cho phÐp c¸c ChÝnh phñ sö dông c¸c c«ng cô, c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng vµo thÞ tr­êng nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi ®Ò ra. Bèn lµ, thÞ tr­êng tµi chÝnh gãp phÇn to lín vµo viÖc thu hót vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi bá vèn ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh d­íi h×nh thøc mua b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n cã gÝa t¹o nªn sù l­u chuyÓn vèn mang tÝnh quèc tÕ vµ ®ã còng lµ c¬ héi ®Ó Nhµ n­íc 3. Ph©n lo¹i vµ cÊu tróc cña thÞ tr­êng tµi chÝnh: Dùa vµo c¸c c¨n cø ph©n chia kh¸c nhau mµ ng­êi ta chia thÞ tr­êng tµi chÝnh thµnh c¸c lo¹i thÞ tr­êng kh¸c nhau. Cô thÓ, nÕu c¨n cø vµo thêi h¹n l­u th«ng cña c¸c chøng kho¸n th× thÞ tr­êng tµi chÝnh ®­îc ph©n thµnh hai lo¹i: thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng vèn. Cßn c¨n cø vµo tÝnh chÊt cña c¸c chøng kho¸n, thÞ tr­êng tµi chÝnh ®­îc ph©n thµnh hai lo¹i: thÞ tr­êng chøng kho¸n nî vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n vèn. Vµ nÕu nh­ c¨n cø vµo ®èi t­îng giao dÞch cña thÞ tr­êng th× ng­êi ta chia thÞ tr­êng tµi chÝnh thµnh hai lo¹i: thÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng thø cÊp... Trong thùc tÕ cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm vÒ ph©n lo¹i thÞ tr­êng tµi chÝnh, nh­ng d­íi ®©y xin ®Ò cËp ®Õn 3 quan ®iÓm: *Quan ®iÓm thø nhÊt: Theo m« h×nh cña c¸c nhµ kinh tÕ NhËt, Ph¸p th× TTTC n»m trong thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng vèn bao gåm thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Theo m« h×nh nµy, thÞ tr­êng tµi chÝnh chñ yÕu thuéc ®Þa h¹t ho¹t ®éng cña c¸c C«ng ty chøng kho¸n, c«ng ty m«i giíi, C«ng ty tµi chÝnh, së Giao dÞch chøng kho¸n... cßn ThÞ tr­êng tiÒn tÖ chñ yÕu thuéc ®Þa h¹t ho¹t ®éng cña c¸c g©n hµng th­¬ng m¹i, Tæ chøc tÝn dông. *Quan ®iÓm thø hai: Theo m« h×nh cña c¸c nhµ kinh tÕ Mü, §øc, Anh th× thÞ tr­êng tµi chÝnh bao hµm thÞ tr­êng vèn. Trong ®ã ®Þa bµn ho¹t ®éng cña mäi c«ng cô nî cã thêi h¹n tõ 1 n¨m trë xuèng gäi lµ thÞ tr­êng vèn ng¾n h¹n (t­¬ng ®­¬ng thÞ tr­êng tiÒn tÖ). Cßn ®Þa bµn ho¹t ®éng cña c¸c c«ng cô cã gi¸ víi thêi h¹n tõ 1 n¨m trë lªn ®­îc gäi lµ thÞ tr­êng vèn dµi h¹n-ThÞ tr­êng nµy vÒ c¬ b¶n bao hµm thÞ tr­êng chøng kho¸n v× ngoµi chøng kho¸n cßn cã bao gåm sù lu©n chuyÓn cña mét bé phËn vèn tÝn dông dµi h¹n. *Quan ®iÓm thø ba: ë ViÖt Nam tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990 trë l¹i ®©y, c¸c nhµ kinh tÕ ®­a ra nhiÒu quan ®iÓm vÒ thÞ tr­êng tµi chÝnh, song theo quan ®iÓm cña UBCKNN th× thÞ tr­êng tµi chÝnh bao gåm thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ thÞ tr­êng vèn (chñ yÕu lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n). (Quan ®iÓm trªn ®­îc trÝch trong B¸o c¸o cña UBCKNN) ViÖc ph©n chia thÞ tr­êng Tµi chÝnh nh­ vËy sÏ thuËn tiÖn cho viÖc ph©n tÝch. Lý do lµ: Thø nhÊt, nÕu xÐt vÒ mÆt néi dung th× thÞ tr­êng vèn biÓu hiÖn c¸c quan hÖ b¶n chÊt bªn trong cña qu¸ tr×nh mua vµ b¸n c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh, cßn thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ biÓu hiÖn bªn ngoµi, lµ h×nh thøc giao dÞch vèn cô thÓ. Do ®ã, c¸c thÞ tr­êng nµy kh«ng thÓ ph©n biÖt, t¸ch rêi nhau, mµ nã lµ thèng nhÊt vµ cïng ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ bªn trong vµ bªn ngoµi cña thÞ tr­êng t­ b¶n. V× vËy, trong thùc tÕ, ng­êi ta hay nãi ®Õn thÞ tr­êng chøng kho¸n- h×nh thøc giao dÞch vèn mµ Ýt nãi ®Õn thÞ tr­êng vèn: quan hÖ mua, b¸n, chuyÓn nh­îng c¸c giÊy tê cã gi¸. Thø hai, t¸ch thÞ tr­êng ngo¹i hèi ra khái thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®Ó ph©n tÝch lµ hoµn toµn cã c¬ së v× thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµ mét lÜnh vùc réng vµ cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt vÒ b¶n chÊt còng nh­ kü thuËt nghiÖp vô. ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn mµ t¸c gi¶ chän ph©n tÝch thÞ tr­êng tµi chÝnh dùa trªn quan ®iÓm cña UBCKNN, nghÜa lµ tËp trung ph©n tÝch 3 thÞ tr­êng: thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng hèi ®o¸i vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. ViÖc ph©n ®Þnh ra c¸c bé phËn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh ë trªn chØ lµ biÖn ph¸p ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh nghiªn cøu tõng lo¹i thÞ tr­êng nh­ mét kh¸i niÖm kinh tÕ tån t¹i ®éc lËp vµ tho¸t ly ra khái c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c bé phËn cÊu thµnh cña nã. §©y lµ ph­¬ng ph¸p rÊt khoa häc th­êng ¸p dông khi nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ-x· héi. Trªn thùc tÕ, kh«ng ph¶i dÔ dµng chØ ra ®©u lµ khu vùc chuyªn m«n ho¸ cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ ®©u lµ khu vùc chuyªn m«n ho¸ cña thÞ tr­êng vèn. 3.1. ThÞ tr­êng tiÒn tÖ 3.1.1. Kh¸i niÖm: ThÞ tr­êng tiÒn tÖ lµ thÞ tr­êng vèn ng¾n h¹n, lµ n¬i gÆp nhau cña cung vµ cÇu vÒ vèn ng¾n h¹n trong nÒn kinh tÕ. §Æc ®iÓm quan träng cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ lµ viÖc mua b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n ng¾n h¹n víi qui m« lín, tÝnh láng cao vµ ®é rñi ro Ýt. Nh÷ng ng­êi ®Çu t­ coi viÖc ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng nµy nh­ lµ n¬i dù tr÷ thanh kho¶n. Tøc lµ viÖc ®Çu t­ chØ mang tÝnh nhÊt thêi ®Ó h­ëng l·i suÊt cè ®Þnh, ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc. Cßn nh÷ng ng­êi cÇn vèn, vµo thÞ tr­êng ®Ó mua vèn ng¾n h¹n chñ yÕu lµ nh»m ®¶m b¶o c¸c chi tr¶ th­êng xuyªn, thiÕu hôt t¹m thêi. ChÝnh nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy dÉn ®Õn c¸c c«ng cô l­u th«ng trªn thÞ tr­êng cã thêi h¹n ng¾n. 3.1.2. Vai trß, chøc n¨ng vµ ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ a/ Chøc n¨ng cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ: - T¹o ra mét thÞ tr­êng c«ng khai mµ c¸c tæ chøc kinh tÕ t¹m thêi d­ thõa vèn cã thÓ t×m thÊy n¬i høa hÑn sinh lêi cho nguån vèn d­ thõa Êy, còng nh­ c¸c tæ chøc ®ang thiÕu vèn t×m ®­îc n¬i ®¸p øng nhu cÇu vèn cña m×nh. §ã lµ quan hÖ cung - cÇu tÝn dông ng¾n h¹n víi l·i suÊt tho¶ thuËn. Nh­ vËy, thÞ tr­êng tiÒn tÖ ra ®êi lµ nh»m ®¸p øng c¸c nhu cÇu vÒ vèn ng¾n h¹n b»ng c¸ch ghÐp nèi nh÷ng ng­êi cã vèn t¹m thêi nhµn rçi víi nh÷ng ng­êi thiÕu vèn t¹m thêi, lµm lîi cho c¶ 2 bªn tham gia. Do nhu cÇu bæ sung thanh kho¶n, cho nªn viÖc vay th­êng cã thêi h¹n ng¾n, cã khi rÊt ng¾n (1 ngµy). Vµ nh­ vËy nã cã t¸c dông c©n b»ng kh¶ n¨ng thanh to¸n gi÷a c¸c c¬ së tÝn dông víi nhau. - Cung cÊp c¸c ph­¬ng tiÖn, th«ng qua ®ã Ng©n hµng Trung ­¬ng thùc thi ®­îc chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, ®iÒu phèi ®­îc møc cung øng tiÒn, møc ®é më réng tÝn dông, kiÓm so¸t ®­îc tû lÖ dù tr÷ cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. - Qua ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ, c¸c nguån vèn nhµn rçi, ®¬n lÎ ®­îc tËp hîp chuyÓn ®Õn n¬i thiÕu hôt vµ cã nhu cÇu ®Çu t­, hay nã tËp hîp vµ cung cÊp mét nguån vèn ng¾n h¹n cho c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ t­ nh©n cÇn nã. b/ Vai trß cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ: ThÞ tr­êng tiÒn tÖ gióp lµm t¨ng thu nhËp vµ gi¶m thiÓu rñi ro ®èi víi nh÷ng ng­êi cã vèn nhµn rçi ch­a sö dông hoÆc ®ang chê ®îi c¸c c¬ héi ®Çu t­ trong t­¬ng lai. - ThÞ tr­êng tiÒn tÖ lµ n¬i cung cÊp vèn cho nh÷ng ng­êi thiÕu vèn ®Ó bæ sung thanh kho¶n. §iÒu nµy ®Æc biÖt cã ý nghÜa, nhÊt lµ ®èi víi c¸c ng©n hµng. C¸c ng©n hµng th­êng cã tham väng thu lîi cao, muèn vËy hä ph¶i cho vay nhiÒu vµ dù tr÷ thõa cßn l¹i thÊp. Khi cã c¸c luång tiÒn göi rót ra víi sè l­îng lín, hä ph¶i ®èi phã vµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p hiÖu qu¶ lµ t×m ®Õn thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®Ó vay. - Trªn b×nh diÖn toµn x· héi, thÞ tr­êng TiÒn tÖ ®· gãp phÇn chuyÓn c¸c nguån vèn tiÕt kiÖm thµnh nguån vèn ®Çu t­ sinh lêi, lµm t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn vµ t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ toµn x· héi. - ThÞ tr­êng tiÒn tÖ lµ c«ng cô ®Ó chÝnh phñ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ cô thÓ: + Th«ng qua chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, NHTW ®iÒu tiÕt cung cÇu tiÒn vµ l·i suÊt b»ng c¸ch trùc tiÕp tham gia mua b¸n vèn trªn thÞ tr­êng, tõ ®ã t¸c ®éng ®Õn ®Çu t­ , chi tiªu, s¶n l­îng, gi¸ c¶... cña nÒn kinh tÕ. + Th«ng qua chÝnh s¸ch tµi chÝnh, kho b¹c Nhµ n­íc t×m kiÕm nguån vèn trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®Ó bæ sung thiÕu hôt ng©n s¸ch t¹m thêi vµ c©n b»ng thu chi cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc. - L·i suÊt ®­îc h×nh thµnh trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ lµ c¬ së ®Ó ng©n hµng Nhµ n­íc x¸c ®Þnh l·i suÊt c¬ b¶n vµ x©y dùng chÝnh s¸ch l·i suÊt trong tõng thêi kú, ®ång thêi nã còng lµ c¬ së ®Ó c¸c tæ chøc tÝn dông tham kh¶o, h×nh thµnh l·i suÊt kinh doanh cña m×nh. c/ §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ: - ThÞ tr­êng tiÒn tÖ lµ tËp hîp c¸c thÞ tr­êng cña mét sè c«ng cô, tµi chÝnh riªng biÖt, ®ã lµ nh÷ng c«ng cô ng¾n h¹n, cã tÝnh láng cao vµ ®é rñi ro thÊp nh­: tÝn phiÕu kho b¹c, th­¬ng phiÕu, chøng chØ tiÒn göi... - ThÞ tr­êng tiÒn tÖ lµ thÞ tr­êng mang tÝnh chÊt b¸n bu«n, cã khèi l­îng giao dÞch lín. - ThÞ tr­êng tiÒn tÖ cã sè ng­êi tham gia ®«ng ®¶o, ®­îc chuyªn m«n ho¸ ë tr×nh ®é cao cña ng­êi m«i giíi vµ ng­êi kinh doanh. - ThÞ tr­êng tiÒn tÖ ho¹t ®éng dùa trªn c¬ së t«n träng vµ tÝn nhiÖm lÉn nhau, vµ th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin hiÖn ®¹i chø kh«ng diÔn ra ë mét ®Þa ®iÓm cô thÓ nµo. - H×nh thøc giao dÞch cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ rÊt ®a d¹ng nh­: mua b¸n tr¶ tiÒn ngay, mua b¸n chÞu, cÇm cè, thÕ chÊp kho¶n vay, cho vay khèng, tho¶ thuËn mua l¹i... - §Æc ®iÓm ®Æc tr­ng cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ lµ gi¸ c¶ mua b¸n vèn trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ lµ l·i suÊt. Ho¹t ®éng mua b¸n vèn trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ chñ yÕu lµ mua b¸n quyÒn sö dông vèn. 3.1.3. Ph©n lo¹i thÞ tr­êng tiÒn tÖ: Tuú thuéc vµo tiªu thøc ph©n chia kh¸c nhau mµ ng­êi ta chia thÞ tr­êng tiÒn tÖ thµnh c¸c thÞ tr­êng kh¸c nhau. a/NÕu c¨n cø vµo c¬ cÊu tæ chøc, thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®­îc chia lµm 2 cÊp: *ThÞ tr­êng tiÒn tÖ s¬ cÊp: Lµ thÞ tr­êng thùc hiÖn viÖc mua b¸n lÇn ®Çu c¸c chøng kho¸n míi (tr¸i phiÕu míi) cña ng©n hµng, C«ng ty tµi chÝnh, kho b¹c, doanh nghiÖp nh­ tÝn phiÕu kho b¹c, tÝn phiÕu ng©n hµng TW, th­¬ng phiÕu, chøng chØ tiÒn göi... C¸c lo¹i tr¸i phiÕu míi nµy ®­îc mua b¸n víi khèi l­îng lín (theo tõng l«) vµ thÓ thøc mua b¸n chñ yÕu qua ®Êu gi¸. §èi t­îng b¸n c¸c tr¸i phiÕu nµy lµ nh÷ng ng­êi cÇn vèn phôc vô cho môc ®Ých chi tiªu nh­ kho b¹c Nhµ n­íc, c¸c ng©n hµng vµ c¸c C«ng ty kinh doanh... Cßn ®èi t­îng mua (cho vay) chñ yÕu lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng, c¸c nhµ kinh doanh tiÒn tÖ vµ ®«ng ®¶o c«ng chóng, hä mua víi môc ®Ých ®Ó ®Çu c¬ hoÆc b¸n l¹i víi môc ®Ých kiÕm lêi. *ThÞ tr­êng tiÒn tÖ thø cÊp: Lµ thÞ tr­êng chuyªn tæ chøc mua b¸n c¸c tr¸i phiÕu ®· ph¸t hµnh ë thÞ tr­êng s¬ cÊp. Sau khi ®· mua hµng ë thÞ tr­êng s¬ cÊp, nh÷ng ng­êi chñ së h÷u c¸c tr¸i phiÕu ®ã kh«ng chê ®Õn h¹n ®Ó thu håi vèn vµ l·i, mµ hä ®em b¸n mét phÇn hay toµn bé sè hµng ho¸ ®ã trªn thÞ tr­êng thø cÊp. Sau mçi lÇn giao dÞch, quyÒn së h÷u vµ quyÒn ®ßi nî c¸c tr¸i phiÕu ®ã ®­îc chuyÓn tõ ng­êi nµy sang ng­êi kh¸c, nh­ng ng­êi m¾c nî (tøc ng­êi ph¸t hµnh) cã nghÜa vô tr¶ nî th× kh«ng thay ®æi. ThÞ tr­êng tiÒn tÖ thø cÊp mang tÝnh chÊt chuyÓn ho¸ h×nh th¸i vèn. ThÞ tr­êng tiÒn tÖ thø cÊp ra ®êi vµ më réng sÏ kÝch thÝch thÞ tr­êng s¬ cÊp ph¸t triÓn nhanh chãng, nã lµ n¬i tiªu thô hµng ho¸ cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ s¬ cÊp, n¬i ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ng­êi vay vèn, vµ phÇn nµo cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ c¶ cña c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp. Ng­îc l¹i, thÞ tr­êng tiÒn tÖ s¬ cÊp l¹i lµ nguån cung øng hµng ho¸ cho thÞ tr­êng tiÒn tÖ thø cÊp. b/C¨n cø vµo ph¹m vi cña c¸c ®èi t­îng giao dÞch: Theo tiªu thøc nµy, thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®­îc chia thµnh 2 bé phËn: thÞ tr­êng tiÒn tÖ liªn ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ më réng. *ThÞ tr­êng tiÒn tÖ liªn ng©n hµng: Lµ thÞ tr­êng vèn ng¾n h¹n do ng©n hµng Trung ­¬ng tæ chøc ®Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i muèn trao ®æi víi nhau c¸c kho¶n vèn t¹m thêi thiÕu ë mét sè ng©n hµng nµy víi c¸c kho¶n vèn t¹m thêi thiÕu ë mét sè ng©n hµng kh¸c th«ng qua c¸c tµi kho¶n cña hä ë ng©n hµng Trung ­¬ng nh»m bï ®¾p sè thiÕu hôt quü d­ tr÷ b¾t buéc, ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng, bï ®¾p thiÕu hôt trong thanh to¸n bï trõ gi÷a c¸c ng©n hµng... Do ®ã, viÖc tham gia thÞ tr­êng nµy chØ h¹n chÕ dµnh cho c¸c ng©n hµng c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông ho¹t ®éng theo quy chÕ cña thÞ tr­êng. Ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ Liªn ng©n hµng ®­îc thÓ hiÖn qua h×nh thøc vay m­în cã thÕ chÊp hoÆc kh«ng cã thÕ chÊp hoÆc chiÕt khÊu c¸c chøng phiÕu ng¾n h¹n ch­a ®¸o h¹n. *ThÞ tr­êng tiÒn tÖ më réng Lµ thÞ tr­êng mµ c¸c chñ thÓ tham gia ®­îc më réng h¬n so víi thÞ tr­êng tiÒn tÖ liªn ng©n hµng, bao gåm c¸c ng©n hµng, c¸c c«ng ty kinh doanh, m«i giíi vµ c«ng chóng... §Æc tr­ng cña thÞ tr­êng lµ mua b¸n qua trung gian m«i giíi tiÒn tÖ. Gi¸ c¶ cã thÓ lµ gi¸ ®Êu thÇu hoÆc gi¸ tho¶ thuËn. c/ C¨n cø vµo ®Æc tr­ng c¸c lo¹i hµng ho¸ (lo¹i c«ng cô) giao dÞch trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy ng­êi ta chia thÞ tr­êng tiÒn tÖ thµnh c¸c thÞ tr­êng mµ ë ®ã chuyªn giao dÞch mét lo¹i c«ng cô tµi chÝnh cã tÝnh chÊt ng¾n h¹n nhÊt ®Þnh, bao gåm ba bé phËn thÞ tr­êng: * ThÞ tr­êng giao dÞch mua b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n ng¾n h¹n: Lµ thÞ tr­êng chuyªn giao dÞch c¸c lo¹i chøng kho¸n ng¾n h¹n cã thÓ chuyÓn nh­îng ®­îc nh­: tÝn phiÕu kho b¹c, th­¬ng phiÕu, chøng chØ tiÒn göi ng©n hµng, c¸c phiÕu thuËn tr¶ cña ng©n hµng, tÝn phiÕu æn ®Þnh tiÒn tÖ... Chóng ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng theo ph­¬ng thøc chiÕt khÊu. §©y lµ thÞ tr­êng n¨ng ®éng, s«i næi, chóng lµ bé phËn quan träng nhÊt cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng. C¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n nµy ®ång thêi còng lµ nh÷ng c«ng cô chñ yÕu cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ th­êng cã thêi h¹n d­íi 1 n¨m, cã ®é rñi ro thÊp, tÝnh láng cao. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ, c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n nµy còng kh«ng ngõng ®­îc ph¸t hiÖn míi vµ bæ sung. C¸c chøng kho¸n nµy còng lµ ®èi t­îng ®Ó ng©n hµng Trung ­¬ng sö dông nh»m ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña m×nh qua nghiÖp vô thÞ tr­êng më. C¸c chñ thÓ tham gia thÞ tr­êng nµy còng rÊt ®a d¹ng, phong phó bao gåm tÊt c¶ c¸c chñ thÓ cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ. * ThÞ tr­êng giao dÞch c¸c kho¶n vèn vay ng¾n h¹n: §©y lµ thÞ tr­êng chuyªn giao dÞch c¸c kho¶n vèn vay ng¾n h¹n, c¸c kho¶n vèn vay nµy ®­îc ®Þnh gi¸ trªn c¬ së l·i suÊt vµ kh«ng chuyÓn nh­îng ®­îc. §©y lµ thÞ tr­êng rÊt nh¹y c¶m víi nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ng©n hµng Trung ­¬ng còng nh­ c¸c t¸c ®éng kh¸c tõ bªn ngoµi vµ phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn, tËp qu¸n, t©m lý cña tõng vïng. Nã cã thÓ ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu rÊt lín vÒ vèn ng¾n h¹n. Tuú tõng tr­êng hîp cô thÓ mµ chóng ®­îc ®Þnh gi¸ theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, tõ ®ã h×nh thµnh c¸c lo¹i l·i suÊt kh¸c nhau nh­ l·i suÊt ®¬n, l·i suÊt ghÐp, l·i suÊt hoµn vèn. 3.1.4. C¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng tiÒn tÖ a/ Ng©n hµng Trung ­¬ng (NHTW): Ng©n hµng Trung ­¬ng lµ chñ thÓ quan träng vµ ®Æc biÖt trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Trªn thÕ giíi, mçi thÞ tr­êng cã tõng lo¹i c«ng cô ®Æc tr­ng vµ møc ®é tham gia cña NHTW còng cã kh¸c nhau, song thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®Òu ®­îc ®Æt d­íi sù kiÓm tra gi¸m s¸t cña NHTW. NHTW th­êng lµ ng­êi ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, c¸c thiÕt chÕ nh»m æn ®Þnh tiÒn tÖ, æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn vµ b¶o ®¶m mét thÞ tr­êng tiÒn tÖ ho¹t ®éng n¨ng ®éng, cã hiÖu qu¶, cã tæ chøc ng©n hµng th­¬ng m¹i can thiÖp vµo ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng b»ng c¸ch can thiÖp vµo qu¸ tr×nh t¹o lËp ra tiÒn cña c¸c tæ chøc tÝn dông vµ lµm thay ®æi l·i suÊt thÞ tr­êng qua viÖc t¸c ®éng ®Õn cung cÇu tiÒn tÖ chñ yÕu lµ th«ng qua c¸c c«ng cô qu¶n lý gi¸n tiÕp. Ngoµi ra, NHTW cßn ®ãng vai trß lµ ng­êi m«i giíi trung gian ë thÞ tr­êng tiÒn tÖ, gióp c¸c ng©n hµng trung gian trong viÖc thanh to¸n bï trõ nh÷ng mãn nî víi nhau mµ kh«ng ph¶i di chuyÓn tiÒn b¹c b»ng c¸ch thiÕt lËp phßng giao ho¸n t¹i trô së cña NHTW. NHTW cßn thùc hiÖn cÊp tÝn dông cho c¸c ng©n hµng Trung gian d­íi c¸c h×nh thøc nh­ cho vay theo hå s¬ tÝn dông, chiÕt khÊu, t¸i chiÕt khÊu ®èi víi c¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n... NHTW can thiÖp vµo thÞ tr­êng chñ yÕu th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Bao gåm: chÝnh s¸ch cung øng tiÒn, chÝnh s¸ch tÝn dông, chÝnh s¸ch ngo¹i hèi, chÝnh s¸ch ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc. b/C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i (NHTM): Cã thÓ nãi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ nh÷ng trung gian ho¹t ®éng chÝnh trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. NHTM tham gia thÞ tr­êng nµy nh»m duy tr× kh¶ n¨ng thanh to¸n hay kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng©n hµng, tËn dông vèn t¹m thêi nhµn rçi ®Ó kiÕm lêi ë møc tèi ®a còng nh­ vay vèn cÇn thiÕt víi møc phÝ thÊp nhÊt phôc vô môc tiªu trªn. Sù cã mÆt cña c¸c NHTM víi c¸c tÝnh n¨ng ho¹t ®éng riªng cña nã sÏ lµ ®éng lùc chÝnh ®Ó thóc ®Èy sù ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ. c/Kho b¹c Nhµ n­íc vµ viÖc ph¸t hµnh tÝn phiÕu kho b¹c: Kho b¹c Nhµ n­íc tham gia thÞ tr­êng tiÒn tÖ chñ yÕu ®Ó vay nî, ®Ó bï ®¾p thiÕu hôt t¹m thêi cña ng©n s¸ch b»ng c¸ch ph¸t hµnh tÝn phiÕu kho b¹c. §èi t­îng th­êng xuyªn mua tÝn phiÕu kho b¹c lµ c¸c doanh nghiÖp, c¸c tÇng líp d©n c­... Qua viÖc vay nî vµ tr¶ nî d©n, kho b¹c cã t¸c ®éng tÝch cùc ®iÕn qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ, v× thÞ tr­êng tÝn phiÕu kho b¹c lµ thÞ tr­êng lín trong c¸c bé phËn thÞ tr­êng tiÒn tÖ, h¬n n÷a, tÝn phiÕu kho b¹c lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng ®Ó ng©n hµng Nhµ n­íc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. d/Ng­êi ®Çu t­: §ã lµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ c¸c doanh nghiÖp phi ng©n hµng nh­: HiÖp héi tiÕt kiÖm vµ cho vay, C«ng ty b¶o hiÓm, ng©n hµng tiÕt kiÖm t­¬ng trî, quü tÝn dông quü t­¬ng hç thÞ tr­êng tiÒn tÖ, c¸c tæ chøc x· héi, c¸c liªn hiÖp tÝn dông, c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu... Ngoµi ra cßn cã nh÷ng ng­êi ®Çu t­ t­ nh©n tham gia thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Môc ®Ých tham gia lµ: Thanh to¸n nh÷ng kho¶n vay m­în vµ mua s¾m, ®Ò phßng nh÷ng t×nh huèng ch­a dù kiÕn tr­íc ®­îc, ®Çu c¬, hy väng cã thay ®æi vÒ l·i suÊt ®Ó kiÕm lêi. 3.1.5. C¸c c«ng cô trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. a/TÝn phiÕu kho b¹c (Treasury bills): C¸c tÝn phiÕu kho b¹c viÕt t¾t lµ T.B hay bills lµ lo¹i chøng nhËn nî ng¾n h¹n cña chÝnh phñ do kho b¹c Nhµ n­íc ph¸t hµnh nh»m bï ®¾p thiÕu hôt t¹m thêi cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ lµ mét c«ng cô quan träng ®Ó ng©n hµng TW ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ qua nghiÖp vô thÞ tr­êng më. Chóng kh«ng mang l·i suÊt, ®­îc ph¸t hµnh víi thêi h¹n th«ng th­êng lµ 3 th¸ng, 6 th¸ng, 9 th¸ng, 1 n¨m vµ ph¸t hµnh b»ng c¸ch ®Êu gi¸. ViÖc mua b¸n th­êng ®­îc thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt. Kho b¹c Nhµ n­íc th­êng ph¸t hµnh tÝn phiÕu víi h×nh thøc v« danh. b/Chøng chØ tiÒn göi ng©n hµng (Bank certificates of deposit): Chøng chØ tiÒn göi ng©n hµng (viÕt t¾t lµ CD) lµ c«ng cô vay nî do ng©n hµng th­¬ng m¹i b¸n cho ng­êi göi tiÒn víi l·i suÊt ®­îc quy ®Þnh cho tõng kú h¹n nhÊt ®Þnh, phÇn lín lµ tõ 30 ngµy ®Õn 12 th¸ng, ®­îc thanh to¸n l·i hµng n¨m trªn c¬ së 360 ngµy/n¨m. C¸c chøng chØ tiÒn göi ng©n hµng th­êng lµ v« danh. Khi ®Õn thêi h¹n thanh to¸n, nã sÏ ®­îc hoµn tr¶ hÕt gi¸ mua ban ®Çu. C¸c chøng chØ tiÒn göi còng t­¬ng tù nh­ c¸c lo¹i tiÒn göi cã kú h¹n kh¸c, ®iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n lµ ë chç chøng chØ tiÒn göi cã thÓ ®­îc b¸n (hoÆc chuyÓn nh­îng) cho mét bªn thø 3 mµ kh«ng bÞ ph¹t bëi c¸c ng©n hµng ph¸t hµnh. c/Th­¬ng phiÕu (commercial paper) Th­¬ng phiÕu lµ chøng chØ cã gi¸ ghi nhËn lÖnh yªu cÇu thanh to¸n hoÆc cam kÕt thanh to¸n kh«ng ®iÒu kiÖn mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh trong mét thêi gian x¸c ®Þnh, hay nãi c¸ch kh¸c lµ giÊy nhËn nî ®Æc biÖt mµ ng­êi gi÷ nã cã quyÒn ®ßi tr¶ tiÒn khi ®Õn h¹n, do c¸c c«ng ty næi tiÕng ph¸t hµnh. Th­¬ng phiÕu cã thÓ ®­îc chiÕt khÊu ë ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Ó thu hót vèn vÒ cho ng­êi së h÷u th­¬ng phiÕu tr­íc kú h¹n thanh to¸n. Th­¬ng phiÕu bao gåm c¸c lo¹i sau: *Hèi phiÕu (bill of exchange): lµ mét phiÕu ghi nî do ng­êi b¸n hµng tr¶ chËm, ng­êi cung øng dÞch vô, xuÊt khÈu (chñ nî) ký ph¸t trao cho ng­êi mua hµng tr¶ chËm, ng­êi nhËn cung øng dÞch vô, ng­êi nhËp khÈu (ng­ßi thiÕu nî), trong ®ã yªu cÇu ng­êi nµy ph¶i tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh khi ®Õn h¹n t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh cho ng­êi h­ëng lîi trong hèi phiÕu hoÆc theo lÖnh cña ng­êi nµy tr¶ cho mét ng­êi kh¸c. * LÖnh phiÕu (Promissory Note): Ng­îc l¹i víi hèi phiÕu, lÖnh phiÕu lµ phiÕu nhËn nî do (th­êng lµ ng­êi mua hµng tr¶ chËm) ký ph¸t trao cho ng­êi chñ nî (ng­êi b¸n hµng tr¶ chËm) ký ph¸t trao cho ng­êi chñ nî (ng­êi b¸n hµng tr¶ chËm), trong ®ã ng­êi thiÕu nî cam kÕt tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh khi ®Õn h¹n cho ng­êi chñ nî hoÆc mét ng­êi nµo ®ã do ng­êi chñ nî chØ ®Þnh. d/ Hèi phiÕu chÊp nhËn (Banker’s acceptance) Lµ mét hèi phiÕu do c«ng ty kinh doanh (th­êng trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu) ký ph¸t, trong ®ã ghi râ thanh to¸n vµo mét ngµy nhÊt ®Þnh trong t­¬ng lai, th­êng ph¸t hµnh trong 90 ngµy vµ ®­îc mét ng©n hµng ®¶m b¶o thanh to¸n b»ng c¸ch ®ãng dÊu “chÊp nhËn” lªn hèi phiÕu ®ã. Muèn ®­îc ng©n hµng chÊp nhËn, bªn ký ph¸t hèi phiÕu ph¶i göi tiÒn vµo tµi kho¶n ë ng©n hµng hoÆc ng©n hµng ®ång ý cho hä vay khi thanh to¸n vµ ng©n hµng sÏ ®­îc h­ëng lÖ phÝ b¶o ®¶m. e/Hîp ®ång mua l¹i (RP) Hîp ®ång mua l¹i (Repurchase Agrement, viÕt t¾t lµ Repo hay RP) thùc tÕ lµ nh÷ng mãn vay ng¾n h¹n (kú h¹n thanh to¸n ng¾n h¬n 2 tuÇn lÔ), trong ®ã mét vµi tr¸i phiÕu-th­êng lµ tÝn phiÕu kho b¹c ®­îc dïng lµm vËt ®¶m b¶o cho kho¶n vay ®ã. Tuy nhiªn ng­êi ®i vay cam kÕt sÏ mua l¹i tr¸i phiÕu nµy theo gi¸ cò, céng thªm mét kho¶n l·i qui ®Þnh. Kú h¹n cña hîp ®ång mua l¹i cã thÓ ®­îc Ên ®Þnh hoÆc tho¶ thuËn tù do, trong c¶ hai tr­êng hîp c¶ ng­êi ®i vay vµ cho vay ®Òu cã thÓ kÕt thóc tho¶ thuËn nµy bÊt kú lóc nµo. Hîp ®ång nµy mang l¹i lîi Ých lín cho 2 bªn vµ sù linh ho¹t cña nã lµm cho nã ph¸t triÓn rÊt m¹nh trong thÞ tr­êng tiÒn tÖ thêi gian gÇn ®©y. f/C¸c kho¶n vay liªn ng©n hµng §ã lµ c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n gi÷a c¸c ng©n hµng hay cßn gäi lµ tÝn dông ng¾n h¹n liªn ng©n hµng. Nã gåm c¸c kho¶n vay kh«ng kú h¹n vµ cã kú h¹n tõ 1 ngµy cho ®Õn 1 n¨m gi÷a c¸c ng©n hµng víi nhau, kh«ng cã thÕ chÊp hoÆc thÕ chÊp b»ng c¸c lo¹i chøng phiÕu ng¾n h¹n. h/C¸c kho¶n tiÒn göi trong thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Lµ nh÷ng kho¶n tiÒn göi víi l·i suÊt vµ kú h¹n kh«ng qu¸ 1 n¨m cña c¸c ng©n hµng hay c¸c h·ng chiÕt khÊu bao gåm: tiÒn göi kh«ng kú h¹n (cßn ®­îc gäi lµ tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n hay tµi kho¶n tiÒn göi cã thÓ ph¸t hµnh SÐc), tiÒn göi cã kú h¹n, tiÒn göi tiÕt kiÖm (cã kú h¹n vµ kh«ng cã kú h¹n). C¸c kho¶n tiÒn göi nµy lµ lo¹i kh«ng cã kú h¹n, hoÆc cã kú h¹n tõ 1 ngµy ®ªm, 1 tuÇn hoÆc 1 th¸ng ®Õn 12 th¸ng. L·i suÊt cña nh÷ng kho¶n tiÒn göi nµy ®­îc Ên ®Þnh tuú thuéc vµo l·i suÊt c¬ b¶n vµ kú h¹n cña chóng. 3.2. ThÞ tr­êng chøng kho¸n(TTCK) 3.2.1. Kh¸i niÖm: ThÞ tr­êng chøng kho¸n (TTCK) lµ lÜnh vùc trao ®æi c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ dµi h¹n nh­ cæ phiÕu, tr¸i phiÕu vµ mét sè c«ng cô ph¸t sinh tõ cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. TTCK lµ h×nh th¸i ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ thÞ tr­êng, khi c¸c quan hÖ hµng hãa tiÒn tÖ kh«ng chØ trë thµnh phæ biÕn trong c¸c giao dÞch s¶n phÈm vµ dÞch vô, mµ cßn ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong c¸c g._.iao dÞch vÒ vèn, ®Çu t­. D­íi h×nh th¸i biÓu hiÖn cña giao dÞch chøng kho¸n, quyÒn së h÷u vèn trë thµnh hµng ho¸ vµ sù l­u ®éng cña quyÒn së h÷u ®ã còng nh­ gi¸ c¶ thÞ tr­êng cña quyÒn së h÷u ®ã ®­îc h×nh thµnh theo nguyªn t¾c cung - cÇu. Trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ng­êi cã tiÒn cã thÓ mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu cña c¸c tæ chøc kinh tÕ ph¸t hµnh chøng kho¸n vµ trë thµnh ng­êi ®Çu t­, còng nh­ dÔ dµng chuyÓn vèn ®Çu t­ sang c¸c ngµnh, c¸c tæ chøc ph¸t hµnh kh¸c, thËm chÝ rót vèn khái thÞ tr­êng mµ kh«ng ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt nh­ ®Çu t­ trùc tiÕp. Do ®ã, TTCK lµ m«i tr­êng kh¸ thuËn lîi ®Ó ng­êi ®Çu t­ xö lý vèn cña m×nh, ®Ó giíi qu¶n lý doanh nghiÖp huy ®éng vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®Ó giíi kinh doanh chøng kho¸n t×m kiÕm lîi nhuËn... §Æc biÖt TTCK cßn lµ mét kªnh l­u ®éng vèn trong n­íc vµ ngoµi n­íc kh¸ thuËn tiÖn. Víi ­u thÕ ®ã, hÇu nh­ ë c¸c n­íc cã kinh tÕ thÞ tr­êng kh¸ ph¸t triÓn, TTCK ®Òu ®­îc hç trî ®Ó sím ra ®êi. 3.2.2. Vai trß, chøc n¨ng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n a/Vai trß cña TTCK. - TTCK cã vai trß quan träng trong huy ®«ng vèn ®Ó ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt, kinh doanh vµ c¸c nhu cÇu chi tiªu cña chÝnh phñ. Trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi më réng tÊt yÕu h×nh thµnh hai nguån tiÒn tÖ ,mét lµ nguån vèn tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn rçi, hai lµ nguån vèn chê c¬ héi ®Çu t­. C¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng thÓ nÐm nguån vèn chê c¬ héi ®Çu t­ vµo ng©n hµng ®Ó lÊy l·i cho vay, mµ hä ph¶i ®Çu t­ trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt ®Ó kiÕm lêi tËn gèc. Bëi vËy TTCK ra ®êi ®Ó thu hót nguån vèn nµy vµ chuyÓn t¶i trùc tiÕp vµo c¸c doanh nghiÖp c«ng, n«ng, th­¬ng nghiÖp. - TTCK huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cho c¸c doanh nghiÖp, mét lÜnh vùc mµ hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ch­a thÓ ®¸p øng ®­îc cho c¸c doanh nghiÖp. - TTCK gãp phÇn ®iÒu hoµ vèn gi÷a c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, do ®ã t¹o nªn sù ph¸t triÓn nhanh vµ ®ång ®Òu cña nÒn kinh tÕ. - Th«ng qua TTCK, c¸c chñ thÓ kinh tÕ ®Òu cã thÓ trë thµnh nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp vµo nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trë thµnh nh÷ng ng­êi chñ së h÷u mét phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n cña c¸c doanh nghiÖp. - Nhê vµo trµo l­u quèc tÕ ho¸ TTCK quèc gia cho nªn nã cã vai trß nh­ lµ ng­êi dÉn vèn ®Çu t­ cña ng­êi n­íc ngoµi vµo trong n­íc, ®ång thêi dÉn vèn ®Çu t­ trong n­íc ra n­íc ngoµi, nh÷ng n­íc cã c¬ héi vµ m«i tr­êng ®Çu t­ cã lîi h¬n. - Cuèi cïng, vai trß cña TTCK nh­ chiÕc phßng vò biÓu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thùc vËy, kinh tÕ ph¸t triÓn th× lîi nhuËn ®ªm chia cho c¸c chñ ®Çu t­ t¨ng lªn. Lîi nhuËn t¨ng lµ mét yÕu tè lµm cho gi¸ c¶ chøng kho¸n t¨ng lªn, dung l­îng mua b¸n chøng kho¸n do ®ã còng t¨ng theo. Ng­îc l¹i, kinh tÕ suy tho¸i sÏ dÉn ®Õn sù ho¹t ®éng sót kÐm cña thÞ tr­êng. b/Chøc n¨ng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. TTCK tõ khi ra ®êi (TK 15 - 16) cho ®Õn nay ®· chøng tá ®­îc sù cÇn thiÕt trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi cña c¸c n­íc víi c¸c chøc n¨ng chÝnh sau: - TTCK ®­îc xem nh­ lµ chiÕc cÇu nèi v« h×nh nèi liÒn gi÷a ng­êi thõa vèn vµ ng­êi thiÕu vèn, ®Ó hä gióp ®ì nhau th«ng qua viÖc mua b¸n c¸c lo¹i chøng kho¸n, hay nãi c¸ch kh¸c TTCK sinh ra lµ ®Ó huy ®éng vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ, bá vµo ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, gi¶m thÊt nghiÖp, gãp phÇn æn ®Þnh ®êi sèng d©n c­, æn ®Þnh x· héi. - TTCK ®ãng vai trß tù ®éng ®iÒu hoµ vèn gi÷a n¬i thõa sang n¬i thiÕu vèn, v× vËy nã gãp phÇn giao l­u vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Møc ®é ®iÒu hoµ nµy phô thuéc vµo quy m« cña tõng TTCK. - TTCK ®¶m b¶o th«ng tin chÝnh x¸c, kÞp thêi vÒ t×nh h×nh cung-cÇu, thÞ gi¸c cña tõng lo¹i chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng m×nh vµ trªn c¸c TTCK h÷u quan. - TTCK ®¶m b¶o cho c¸c lo¹i chøng kho¸n ®­îc phÐp l­u hµnh cã n¬i mua b¸n thuËn tiÖn theo quy luËt cung cÇu nh­ mäi hµng ho¸ kh¸c. Tuy nhiªn, cã ®iÒu kh¸c lµ hµng ho¸ ë thÞ tr­êng nµy lµ c¸c cæ phiÕu, tr¸i phiÕu. Gi¸ cña c¸c lo¹i chøng kho¸n nµy kh«ng ph¶i do hai bªn trùc tiÕp mua b¸n trªn thÞ tr­êng nµy ®Þnh ra nh­ tr­íc ®©y, mµ ngµy nay do sù bïng næ th«ng tin lµ hÖ thèng ®iÖn b¸o hiÖn ®¹i, cho nªn gi¸ cæ phiÕu, tr¸i phiÕu do nhiÒu thÞ tr­êng h÷u quan liªn kÕt víi nhau ®Þnh ra. Tãm l¹i, TTCK ®· gãp phÇn lÊp ®i c¸i hè ng¨n c¸ch gi÷a cung vµ cÇu vÒ vèn, gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n chøng kho¸n, gi÷a ®Çu c¬ n©ng gi¸ vµ ®Çu c¬ h¹ gi¸ chøng kho¸n. §Æc biÖt TTCK lÊp ®i sù ng¨n c¸ch gi÷a nhu cÇu vay vèn dµi h¹n trong nÒn kinh tÕ vµ c¸c ho¹t ®éng cho vay ng¾n h¹n mµ nhiÒu nhµ ®Çu t­ th­êng ­a thÝch, v× nã lµ n¬i ®Ó cho mçi khi c¸c nhµ ®Çu t­ ®em vèn nhµn rçi ra mua chøng kho¸n, khi kh«ng muèn ®Çu t­ , cÇu tiÒn chi dïng, th× mang chøng kho¸n ra b¸n. Râ rµng c¸c ho¹t ®éng cña TTCK linh ho¹t mÒm dÎo thuËn lîi h¬n nhiÒu so víi c¸c c¸ch huy ®éng vèn th«ng qua c¸c quü tiÕt kiÖm. 3.2.3. Ph©n lo¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n. a/C¨n cø vµo ®èi t­îng mua b¸n lµ cæ phiÕu hay tr¸i phiÕu, cã thÓ chia ra 2 lo¹i TTCK c¬ b¶n: *ThÞ tr­êng cæ phiÕu (the stock market) lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh cæ phiÕu míi vµ mua ®i b¸n l¹i cæ phiÕu cò. Ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng cæ phiÕu chøa ®ùng c¶ hai lÜnh vùc ®Çu t­ chøng kho¸n vµ lÜnh vùc kinh doanh chøng kho¸n. *ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu (bond market) lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ mua ®i b¸n l¹i tr¸i phiÕu cò. Tr¸i phiÕu th­êng bao gåm 2 lo¹i c¬ b¶n: tr¸i phiÕu doanh nghiÖp (corporate bond) vµ tr¸i phiÕu chÝnh phñ (government bond). T­¬ng øng víi hai lo¹i thÞ tr­êng tr¸i phiÕu kh¸c nhau: thÞ tr­êng tr¸i phiÕu doanh nghiÖp vµ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu chÝnh phñ. c/C¨n cø vµo nguån gèc ra ®êi cña chøng kho¸n, cã thÓ chia thµnh TTCK s¬ cÊp (Primary market) vµ TTCK thø cÊp (secondary market). *TTCK s¬ cÊp (primary market) lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn hoÆc t¨ng vèn cho doanh nghiÖp vµ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ ®Ó vay tiÒn tõ tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. ChÝnh v× lÏ ®ã, ng­êi ta cßn gäi thÞ tr­êng nµy lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh. *TTCK thø cÊp (secondary market) kh«ng ph¶i lµ thÞ tr­êng ph¸t hµnh chøng kho¸n míi, mµ lµ thÞ tr­êng mua ®i b¸n l¹i c¸c chøng kho¸n cò. C¸c chøng kho¸n mua b¸n trªn thÞ tr­êng nµy rÊt ®a d¹ng bao gåm c¸c lo¹i cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu cña c¸c doanh nghiÖp hoÆc cña chÝnh phñ, c¸c c«ng cô ph¸t sinh nh­ chøng quyÒn, b¶o chøng phiÕu, hîp ®ång quyÒn lùa chän vµ hîp ®ång t­¬ng lai. Trung t©m cña TTCK thø cÊp lµ së giao dÞch chøng kho¸n. c/ C¨n cø vµo kú h¹n giao dÞch, TTCK ®­îc chia thµnh thÞ tr­êng giao ngay, thÞ tr­êng giao dÞch kú h¹n vµ thÞ tr­êng t­¬ng lai. *ThÞ tr­êng giao ngay (spot market) lµ thÞ tr­êng mµ viÖc giao dÞch mua b¸n chøng kho¸n theo gi¸ tho¶ thuËn khi ký hîp ®ång, nh­ng thanh to¸n vµ giao nhËn chøng kho¸n x¶y ra sau ngµy ký hîp ®ång mét hai ngµy quy ®Þnh. §Æc diÓm chñ yÕu cña TTCK s¬ cÊp lµ huy ®éng vµ t¨ng vèn, do vËy ng­êi ta cã thÓ gäi TT s¬ cÊp lµ thÞ tr­êng giao ngay. *ThÞ tr­êng giao dÞch kú h¹n (forward market) lµ thÞ tr­êng giao dÞch mua b¸n chøng kho¸n theo gi¸ tho¶ thuËn khi ký hîp ®ång, nh­ng thanh to¸n vµ giao nhËn chøng kho¸n x¶y ra sau ngµy ký hîp ®ång mét sè ngµy nhÊt ®Þnh: 30 ngµy, 60 ngµy, 180 ngµy... *ThÞ tr­êng giao dÞch t­¬ng lai (Futures market) ®­îc hiÓu gièng nh­ thÞ tr­êng giao dÞch chøng kho¸n kú h¹n. 3.2.4. C¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n . a/ Ng­êi m«i giíi (broker) Lµ ng­êi kinh doanh m«i giíi chøng kho¸n ®Ó h­ëng hoa hång. Ng­êi m«i giíi cã c¸c chøc n¨ng lµm trung gian mua b¸n cæ phiÕu, tr¸i phiÕu chøng quyÒn, b¶o chøng phiÕu, hîp ®ång quyÒn lùa chän (option), hîp ®ång t­¬ng lai (future). Ngoµi ra, ng­êi m«i giíi cßn cã chøc n¨ng t­ vÊn ®Çu t­ cho kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, ng­êi m«i giíi còng cã thÓ tù kinh doanh chøng kho¸n cho b¶n th©n. b/ Chuyªn viªn mua b¸n chøng kho¸n (specialist) Chuyªn viªn mua b¸n chøng kho¸n (specialist) lµ thµnh viªn cña Së giao dÞch. Chuyªn viªn cã chøc n¨ng thùc hiÖn c¸c lÖnh mua b¸n cã giíi h¹n (limit orders) víi danh nghÜa cña broker kh¸c ®Ó h­ëng hoa hång, ®ång thêi thùc hiÖn c¸c giao dÞch mua b¸n (®Æc biÖt lµ b¸n khèng-Short sale) kh¸c ®Ó lËp l¹i sù c©n b»ng gi÷a cung vµ cÇu nh»m ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ thÞ tr­êng c/C¸c c«ng ty chøng kho¸n (securities company) Lµ thµnh viªn cña së giao dÞch. Nã lµ mét doanh nghiÖp cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, chuyªn kinh doanh mua b¸n chøng kho¸n trong së giao dÞch. C«ng ty chøng kho¸n cã c¸c chøc n¨ng cña ng­êi m«i giíi, ng­êi chuyªn viªn, vµ ng­êi b¶o l·nh chøng kho¸n. Ngoµi ra, ta cßn thÊy nh÷ng thµnh viªn kh¸c nh­: Quü t­¬ng hç ®Çu t­, c«ng ty dÞch vô t­ vÊn ®Çu t­ vµ c¸c doanh nghiÖp, chÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan chÝnh phñ víi c­¬ng vÞ lµ ng­êi huy ®éng vèn. 3.2.5. C¸c c«ng cô trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n Chøng kho¸n lµ ®èi t­îng mua b¸n, chuyÓn nh­îng vµ trao ®æi trªn TTCK. Chóng th­êng bao gåm chøng kho¸n vèn (equity securities), chøng kho¸n nî (debt securities) vµ chøng tõ tµi chÝnh cã nguån gèc chøng kho¸n hay cßn gäi lµ c«ng cô ph¸i sinh (Derivative documents). §iÓn h×nh cña chøng kho¸n vèn lµ cæ phiÕu (stock), cña chøng kho¸n nî lµ tr¸i phiÕu (bond), cña chøng tõ ph¸i sinh lµ chøng quyÒn (right certificate), b¶o chøng phiÕu (warant) vµ hîp ®ång quyÒn lùa chän (option contract), hîp ®ång t­¬ng lai (future contract). D­íi ®©y sÏ lÇn l­ît t×m hiÓu c¸c chøng kho¸n ®iÓn h×nh. a/ Cæ phiÕu Cæ phiÕu lµ mét chøng th­ x¸c nhËn sù gãp vèn vµ quyÒn së h÷u hîp ph¸p cña mét chñ thÓ ®èi víi mét doanh nghiÖp cæ phÇn. Møc lîi tøc cæ phÇn ®­îc h­ëng phô thuéc vµo lîi nhuËn vµ chÝnh s¸ch ph©n chia lîi nhuËn cña doanh nghiÖp cæ phÇn ®ã. Trong tr­êng hîp doanh nghiÖp bÞ ph¸ s¶n, gi¸ trÞ tµi s¶n thanh lý (nÕu cã) sÏ ®­îc dïng ®Ó trang tr¶i cho c¸c kho¶n nî tr­íc khi thanh to¸n cho c¸c cæ ®«ng. Cã hai lo¹i cæ phiÕu: Cæ phiÕu ­u ®·i vµ cæ phiÕu th«ng th­êng. Ng­êi së h÷u cæ phiÕu ­u ®·i ®­îc nhËn mét møc thu nhËp cè ®Þnh kh«ng phô thuéc vµo sù biÕn ®éng cña lîi nhuËn c«ng ty, nh­ng hä kh«ng cã quyÒn bÇu cö còng nh­ tham gia vµo c¸c quyÕt ®Þnh kh¸c cña c«ng ty. Cßn nh÷ng ng­êi së h÷u cæ phiÕu th«ng th­êng ®­îc h­ëng lîi Ých mang l¹i tõ quyÒn së h÷u c«ng ty, bao gåm: quyÒn bá phiÕu ®èi víi c¸c quyÕt ®Þnh cña c«ng ty, quyÒn h­ëng lîi tøc cæ phÇn c¨n cø vµo lîi nhuËn cña c«ng ty. b/ Tr¸i phiÕu Tr¸i phiÕu lµ mét chøng th­ x¸c nhËn mét kho¶n nî cña tæ chøc ph¸t hµnh ®èi víi ng­êi së h÷u, trong ®ã cam kÕt sÏ tr¶ kho¶n nî kÌm víi tiÒn l·i trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Cã 2 lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh: Tr¸i phiÕu c«ng ty vµ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ. c/ C¸c chøng kho¸n ph¸i sinh: Lµ c«ng cô ®­îc thÓ hiÖn d­íi d¹ng c¸c hîp ®ång mua - b¸n ®­îc chuÈn mùc ho¸ vÒ gi¸ trÞ hîp ®ång, vÒ thêi h¹n vµ thÞ tr­êng giao dÞch. C¸c hµng ho¸ ®­îc mua b¸n theo hîp ®ång nµy bao gåm: cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, dÇu löa, cµ phª, b«ng, ngo¹i tÖ... Cã hai lo¹i hîp ®ång: hîp ®ång t­¬ng lai vµ hîp ®ång lùa chän. Hîp ®ång t­¬ng lai cho phÐp nh÷ng ng­êi tham gia hîp ®ång mua hay b¸n hµng ho¸ ®­îc lùa chän vµo mét ngµy x¸c ®Þnh trong t­¬ng lai theo gi¸ ®· ®­îc x¸c ®Þnh vµo thêi ®iÓm ký hîp ®ång. Cßn hîp ®ång quyÒn chän l¹i cho phÐp ng­êi mua hîp ®ång ®­îc quyÒn mua hoÆc b¸n hµng ho¸ ®­îc lùa chän vµo mét ngµy x¸c ®Þnh trong t­¬ng lai theo gi¸ ®· ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc vµo thêi ®iÓm ký hîp ®ång. 3.3. ThÞ tr­ßng ngo¹i hèi (TTNH ) 3.3.1. Kh¸i niÖm: Chóng ta thÊy r»ng, mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ th­¬ng m¹i néi ®Þa lµ: Th­¬ng m¹i néi ®Þa chØ diÔn ra trong ph¹m vi mét quèc gia vµ th­êng chØ liªn quan ®Õn néi tÖ, trong khi ®ã, th­¬ng m¹i quèc tÕ v­ît ra ngoµi ph¹m vi quèc gia vµ th­êng liªn quan ®Õn viÖc sö dông c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau ®Ó thanh to¸n chi tr¶ cho nhau. Khi nhµ xuÊt khÈu thu vÒ ngo¹i tÖ, th× hä ph¶i b¸n sè ngo¹i tÖ nµy ®Ó lÊy néi tÖ, v× nhµ xuÊt khÈu ph¶i trang tr¶i c¸c chi phÝ ®Çu vµo trong n­íc b»ng néi tÖ. Khi nhµ nhËp khÈu ®­îc yªu cÇu thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ, th× hä ph¶i dïng néi tÖ ®Ó mua sè ngo¹i tÖ nµy thanh to¸n cho nhµ xuÊt khÈu n­íc ngoµi. Ho¹t ®éng mua b¸n c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau ®­îc diÔn ra trªn thÞ tr­êng, vµ thÞ tr­êng nµy ®­îc gäi lµ thÞ tr­êng ngo¹i hèi (The Foreign exchange Market- FOREX ). Mét c¸ch tæng qu¸t, thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµ n¬i diÔn ra viÖc mua b¸n c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau. Trªn thÕ giíi, do hÇu hÕt c¸c giao dÞch ngo¹i hèi th­êng ®­îc xem lµ thÞ tr­êng cã tæ chøc. Nh­ vËy, nÕu trªn toµn thÕ giíi chØ sö dông mét ®ång tiÒn chung duy nhÊt, th× ho¹t ®éng mua b¸n c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau sÏ bÞ triÖt tiªu vµ ¾t h¼n thÞ tr­êng ngo¹i hèi sÏ kh«ng tån t¹i vµ viÖc nghiªn cøu nã sÏ trë nªn v« nghÜa. 3.3.2. §Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi. a/ §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi: ThÞ tr­êng ngo¹i hèi kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tËp trung t¹i vÞ trÝ ®Þa lý h÷u h×nh nhÊt ®Þnh, mµ th«ng qua m¹ng l­íi ho¹t ®éng toµn cÇu cña c¸c ng©n hµng trªn thÕ giíi. §©y lµ thÞ tr­êng toµn cÇu, bëi lÏ: Thêi l­îng giao dÞch 24/24 giê ( trõ nh÷ng ngµy nghØ); vµ hÇu kh¾p mäi n¬i trªn thÞ tr­êng ®Òu diÔn ra viÖc mua b¸n chuyÓn ®æi c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau. Trung t©m cña TTNH lµ thÞ tr­êng liªn ng©n hµng quèc tÕ ( Interbank ) víi c¸c thµnh viªn chñ yÕu lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c¸c nhµ m«i giíi ngo¹i hèi vµ c¸c NHTW. Doanh sè giao dÞch trªn Interbank chiÕm 85% tæng doanh sè giao dÞch ngo¹i hèi toµn cÇu. C¸c nhµ kinh doanh duy tr× quan hÖ liªn tôc víi nhau b»ng ®iÖn tho¹i, telex, fax, hÖ thèng Swift, m¹ng vi tÝnh... Ngµy nay, do th«ng tin ®­îc truyÒn ®i rÊt nhanh vµ hiÖu qu¶, cho nªn tuy c¸c nhµ kinh doanh ë rÊt xa nhau vÒ mÆt ®Þa lý nh­ng hä vÉn cã c¶m gi¸c lµ ®ang ngåi ®èi diÖn vµ cïng ho¹t ®éng d­íi mét m¸i nhµ chung . Gi¸ c¶ mua b¸n trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµ tû gi¸ hèi ®o¸i. Do thÞ tr­êng cã tÝnh toµn cÇu vµ ho¹t ®éng hiÓu qu¶, nªn tû gi¸ trªn c¸c thÞ tr­êng kh¸c nhau hÇu nh­ lµ thèng nhÊt víi nhau. §ång tiÒn ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt trong giao dÞch lµ USD, ­íc tÝnh chiÕm tíi 41,5% trong tæng sè c¸c ®ång tiÒn tham gia (®iÒu nµy còng cã nghÜa lµ cã tíi 83% c¸c giao dÞch trªn FOREX lµ cã mÆt cña USD). §©y lµ thÞ tr­êng rÊt nh¹y c¶m víi c¸c sù kiÖn chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, t©m lý... nhÊt lµ víi c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. Nh÷ng thÞ tr­êng ngo¹i hèi quan träng nhÊt ngµy nay bao gåm: London, New york, Tokyo, Singapore vµ Frankfurt. b/ C¸c chøc n¨ng cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi : Chøc n¨ng c¬ b¶n cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµ kÕt qu¶ ph¸t triÓn tù nhiªn cña mét trong c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña ng©n hµng th­¬ng m¹i, ®ã lµ: nh»m cung cÊp c¸c dÞch vô cho kh¸ch hµng thùc hiÖn c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i quèc tÕ. VÝ dô: mét kh¸ch hµng lµ c«ng ty muèn nhËp khÈu hµng ho¸, dÞch vô tõ n­íc ngoµi sÏ cã nhu cÇu ngo¹i hèi nÕu ho¸ ®¬n hµng hãa vµ dÞch vô ®­îc ghi b»ng ngo¹i tÖ. C¸c giao dÞch ngo¹i hèi nh»m gióp kh¸ch hµng, vµ ®ång thêi còng lµ dÞch vô mµ c¸c kh¸ch hµng lu«n mong ®îi tõ phÝa ng©n hµng. Ngoµi dÞch vô cho kh¸ch hµng thùc hiÖn c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i quèc tÕ, TTNH cßn cã mét sè chøc n¨ng kh¸c nh­ sau: Gióp lu©n chuyÓn c¸c kho¶n ®Çu t­ quèc tÕ, tÝn dông quèc tÕ, c¸c giao dÞch tµi chÝnh quèc tÕ kh¸c gi÷a c¸c quèc gia. Th«ng qua ho¹t ®éng cña TTNH, mµ gi¸ trÞ ®èi ngo¹i cña tiÒn tÖ ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch kh¸ch quan theo quy luËt cung cÇu cña thÞ tr­êng. TTNH cung cÊp c¸c c«ng cô phßng ngõa rñi ro tû gi¸ cho c¸c ng©n hµng, c¸c nhµ xuÊt nhËp khÈu, c¸c nhµ ®Çu t­ vµ ®i vay quèc tÕ b»ng c¸c hîp ®ång nh­: hîp ®ång kú h¹n, hîp ®ång ho¸n ®æi, hîp ®ång quyÒn chän vµ hîp ®ång t­¬ng lai. TTNH lµ n¬i ®Ó NHTW tiÕn hµnh can thiÖp ®Ó tû gi¸ biÕn ®éng theo h­íng cã lîi cho nÒn kinh tÕ. 3.3.3 Nh÷ng thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng ngo¹i hèi a/ Nhãm kh¸ch hµng mua b¸n lÎ: Nhãm kh¸ch hµng mua b¸n lÎ bao gåm c¸c c«ng ty néi ®Þa, c¸c c«ng ty ®a quèc gia, nh÷ng nhµ ®Çu t­ quèc tÕ vµ tÊt c¶ nh÷ng ai cã nhu cÇu mua b¸n ngo¹i hèi nh»m phôc vô cho môc ®Ých ho¹t ®éng cña chÝnh m×nh. VÝ dô nhµ nhËp khÈu cã nhu cÇu mua ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n ho¸ ®¬n nhËp khÈu ghi b»ng ngo¹i tÖ; nhµ xuÊt khÈu cã nhu cÇu b¸n ngo¹i tÖ lÊy néi tÖ ®Ó chi tiªu... Nh­ vËy, nhãm kh¸ch hµng mua b¸n lÎ cã nhu cÇu mua b¸n ngo¹i tÖ ®Ó phôc vô cho môc ®Ých ho¹t ®éng cña chÝnh m×nh chø kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh ngo¹i hèi (kiÕm l·i khi tû gi¸ thay ®æi). Th«ng th­êng, nhãm kh¸ch hµng mua b¸n lÎ kh«ng giao dÞch trùc tiÕp víi nhau (vÝ dô: c«ng ty nµy mua b¸n víi c«ng ty kia) mµ mua b¸n th«ng qua hÖ thèng Ng©n hµng th­¬ng m¹i. b/ C¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i (NHTM) : NHTM tiÕn hµnh giao dÞch ngo¹i hèi nh»m hai môc ®Ých: Cung cÊp dÞch vô cho kh¸ch hµng, mµ chñ yÕu lµ mua hé vµ b¸n hé cho nhãm kh¸ch hµng mua b¸n lÎ; Giao dÞch kinh doanh cho chÝnh m×nh, tøc mua b¸n ngo¹i hèi (t¹o tr¹ng th¸i ngo¹i hèi) nh»m kiÕm l·i khi tû gi¸ thay ®æi. Trong tr­êng hîp mua b¸n hé cho kh¸ch hµng, NHTM chØ lµ ng­êi mua hé vµ b¸n hé cho nªn kh«ng chÞu rñi ro tû gi¸ vµ nh÷ng ho¹t ®éng mua b¸n hé kh«ng lµm thay ®æi c¬ cÊu b¶ng c©n ®èi tµi s¶n néi b¶ng cña ng©n hµng. Th«ng qua cung cÊp dÞch vô, NHTM thu mét kho¶n phÝ... Trong tr­êng hîp NHTM giao dÞch ngo¹i hèi cho chÝnh m×nh nh»m kiÕm l·i, th× NHTM ph¶i chÞu rñi ro khi tû gi¸ thay ®æi. C¸c giao dÞch cho chÝnh m×nh lµm thay ®æi c¬ cÊu tµi s¶n ph©n theo tõng lo¹i tiÒn trong b¶ng c©n ®èi tµi s¶n cña ng©n hµng. C¸c ng©n hµng tiÕn hµnh giao dÞch ngo¹i hèi theo hai c¸ch: Giao dÞch trùc tiÕp gi÷a c¸c ng©n hµng víi nhau vµ víi kh¸ch hµng; TiÕn hµnh giao dÞch th«ng qua m«i giíi. c/ Nh÷ng nhµ m«i giíi ngo¹i hèi: Ngµy nay, ngoµi h×nh thøc mua b¸n ngo¹i hèi trùc tiÕp gi÷a c¸c ng©n hµng víi nhau, th× h×nh thøc giao dÞch th«ng qua nhµ m«i giíi cã ­u ®iÓm ë chç: nhµ m«i giíi thu thËp hÇu hÕt c¸c lÖnh ®Æt mua vµ lÖnh ®Æt b¸n ngo¹i tÖ tõ c¸c ng©n hµng kh¸c nhau, trªn c¬ së ®ã cung cÊp tû gi¸ chµo mua vµ chµo b¸n cho kh¸ch hµng mét c¸ch nhanh nhÊt víi ­u viÖt nhÊt (gäi lµ gi¸ tay trong-inside rate).Tuy nhiªn, giao dÞch qua m«i giíi còng cã nh­îc ®iÓm lµ: c¸c ng©n hµng ph¶i tr¶ cho nhµ m«i giíi mét kho¶n phÝ. Nh÷ng ai muèn hµnh nghÒ m«i giíi ngo¹i hèi ph¶i cã giÊy phÐp. T¹i mçi trung t©m tµi chÝnh quèc tÕ, nh÷ng nhµ m«i giíi chuyªn nghiÖp ho¹t ®éng gióp c¸c ng©n hµng thùc hiÖn c¸c lÖnh mua vµ b¸n ngo¹i hèi. d/ C¸c ng©n hµng Trung ¦¬ng: Nh×n chung, c¸c NHTW kh«ng thê ¬ tr­íc sù biÕn ®éng cña tû gi¸ ®èi víi ®ång tiÒn do m×nh ph¸t hµnh. Do ®ã, mÆc dï hÇu hÕt c¸c ®ång tiÒn cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®­îc th¶ næi tõ n¨m 1973, nh­ng trªn thùc tÕ, c¸c NHTW vÉn th­êng xuyªn can thiÖp b»ng c¸ch mua vµo hay b¸n ra néi tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi nh»m ¶nh h­ëng lªn tû gi¸ theo h­íng mµ NHTW cho lµ cã l¬i. Trong chÕ ®é tû gÝa cè ®Þnh, can thiÖp cña NHTW lªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµ b¾t buéc nh»m duy tr× tû gi¸ giao ®éng trong mét biªn ®é nhÊt ®Þnh. NHTW tiÕn hµnh mua néi tÖ vµo khi cung néi tÖ lín h¬n cÇu; vµ tiÕn hµnh b¸n néi tÖ ra khi cÇu lín h¬n cung trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi, nhê ®ã tû gi¸ ®­îc duy tr× cè ®Þnh. 3.3.4. C¸c nghiÖp vô c¬ b¶n. a/ NghiÖp vô mua b¸n ngo¹i hèi giao ngay (Spot) Giao dÞch hèi ®o¸i trao ngay lµ giao dÞch sau khi kÕt thóc ngo¹i tÖ ®­îc giao sau 2 ngµy lµm viÖc. Trªn thùc tÕ c¸c giao dÞch cã ngµy gi¸ trÞ trong vßng mét tuÇn ®Òu ®­îc gäi lµ giao dÞch ngay. C¸c giao dÞch trao ngay b»ng ngo¹i tÖ cã thÓ ®­îc thùc hiÖn b»ng ngo¹i tÖ tiÒn mÆt (tiÒn mÆt hay sÐc du lÞch) hoÆc b»ng ®ång tiÒn ghi sæ qua c¸c tµi kho¶n cã t¹i ng©n hµng. b/ NghiÖp vô mua b¸n ngo¹i hèi cã kú h¹n. Lµ mét lo¹i giao dÞch trong ®ã mäi ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång mua b¸n ®­îc ®Þnh ra trong hiÖn t¹i, song viÖc thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n ®ã sÏ x¶y ra trong t­¬ng lai, hay nãi c¸ch kh¸c, ®ã lµ nghiÖp vô mua b¸n ngo¹i hèi mµ viÖc giao nhËn sÏ tiÕn hµnh sau mét gian nhÊt ®Þnh, theo mét tû gi¸ tho¶ thuËn lóc ký kÕt hîp ®ång. c/ NghiÖp vô arbitrage. NghiÖp vô arbitrage lµ mét d¹ng biÕn t­íng cña nghiÖp kinh doanh ngo¹i hèi giao ngµy. NghiÖp vô ¸cbÝt theo ý nhÜa nguyªn thuû cña nã lµ viÖc lîi dïng sù chªnh lÖch vÒ tû gi¸ gi÷a c¸c thÞ tr­êng hèi ®o¸i kh¸c nhau ®Ó thu lêi th«ng qua ho¹t ®éng mua vµ b¸n. Néi dung cña nghiÖp vô nµy bao gåm viÖc mua mét l­îng ngo¹i hèi nhÊt ®Þnh t¹i thÞ tr­êng hèi ®o¸i rÎ nhÊt hoÆc b¸n mét l­îng ngo¹i hèi ®¾t nhÊt vµo mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. d/ NghiÖp vô SWAP (ho¸n ®æi) Lîi dông c¬ chÕ tÝn dông SWAP, ng©n hµng phèi hîp mua vµ b¸n ngo¹i tÖ giao ngay víi mua, b¸n ngo¹i tÖ cã kú h¹n theo h­íng ng­îc l¹i nh»m kiÕm l·i hoÆc b¶o tån vèn. e/ Giao dÞch hîp ®ång ngo¹i hèi Futures. Trong c¸c giao dÞch kú h¹n th­êng ®­îc tiÕn hµnh qua ®iÖn tho¹i th× c¸c giao dÞch nµy th­êng diÔn ra t¹i mét ®Þa ®iÓm cô thÓ, ch¼ng h¹n nh­ c¸c së giao dÞch. T¹i ®©y c¸c hîp ®ång mua b¸n ngo¹i tÖ ®­îc ký kÕt th«ng qua m«i giíi. Mét ®Æc ®iÓm næi bËt cña c¸c hîp ®ång Futures lµ tÝnh chuÈn ho¸ cao. Tû gi¸ trong giao dÞch Futures th­êng cao h¬n tû gi¸ trong c¸c giao dÞch kú h¹n do chi phÝ giao dÞch futures cao h¬n. f/ NghiÖp vô quyÒn lùa chän mua b¸n ngo¹i tÖ (option transation) Giao dÞch quyÒn lùa chän mua b¸n ngo¹i tÖ lµ mét giao dÞch ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së ký hîp ®ång quyÒn chän mua (call option) hoÆc quyÒn chän b¸n (put option) mét sè l­îng ngo¹i tÖ nhÊt ®Þnh, theo mét gi¸ quy ®Þnh vµ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång sÏ x¶y ra trong t­¬ng lai. II/ Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ Héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh lµ mét xu thÕ tÊt yÕu vµ kh¸ch quan hiÖn nay ®èi víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. ViÖt Nam còng kh«ng n»m ngoµi xu thÕ ®ã, chóng ta ®ang tÝch cùc chñ ®éng tham gia héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ThÞ tr­êng tµi chÝnh l¹i lµ mét bé phËn quan träng cña nÒn kinh tÕ, bëi vËy viÖc héi nhËp nÒn kinh tÕ sÏ kÐo theo sù héi nhËp cña thÞ tr­êng tµi chÝnh. §Ó cã thÓ héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh thµnh c«ng chóng ta cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ. 1. Héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ lµ g×? Héi nhËp quèc tÕ thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia lµ qu¸ tr×nh më cöa thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia cho sù tham gia cña n­íc ngoµi, ®ång thêi ng­îc l¹i ®ã còng lµ qu¸ tr×nh më cöa t¹o kh¶ n¨ng tham gia c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh n­íc ngoµi cña c¸c tæ chøc ,c¸ nh©n trong n­íc. Nh­ vËy, qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia bao gåm hai mÆt : -Tham gia thÞ tr­êng tµi chÝnh trong n­íc cña n­íc ngoµi. Tøc lµ kh¶ n¨ng c¸c tæ chøc,c¸ nh©n n­íc ngoµi cã thÓ tham gia kinh doanh trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh néi ®Þa cña mét quèc gia. VÝ dô, mét c«ng ty chøng kho¸n n­íc ngoµi cã thÓ tham gia kinh doanh chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam; hoÆc mét nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n ë Mü cã thÓ tham gia ®Çu t­ chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam… -Tham gia c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh n­íc ngoµi cña c¸c tæ chøc,c¸ nh©n trong n­íc. Ng­îc l¹i víi qu¸ tr×nh trªn, héi nhËp quèc tÕ thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia còng ph¶i mang l¹i c¬ héi cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong n­íc trong viÖc më réng thÞ tr­êng ra n­íc ngoµi. Cã nghÜa lµ, c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã thÓ më réng ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc cung cÊp dÞch vô trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh n­íc ngoµi; hoÆc c¸c c¸ nh©n trong n­íc còng cã thÓ thô h­ëng c¸c dÞch vô trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh n­íc ngoµi. Nãi tãm l¹i, héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ lµ qu¸ tr×nh tù ®iÒu chØnh mét c¸ch chñ ®éng nh»m t¹o dùng kh¶ n¨ng ®ãn nhËn sù tham gia cña n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh trong n­íc vµ thóc ®Èy sù tham gia vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong n­íc. 2. H×nh thøc héi nhËp Quèc tÕ. 2.1 Më cöa thÞ tr­êng néi ®Þa cho sù tham gia cña n­íc ngoµi Mét trong nh÷ng néi dung quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ lµ më cöa thÞ tr­êng néi ®Þa cho sù tham gia cña n­íc ngoµi (bao gåm c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c tæ chøc n­íc ngoµi). §©y lµ vÊn ®Ò quan träng, c¨ng th¼ng nhÊt ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, c¸c n­íc nghÌo trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ. Sù tham gia cña n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh mét quèc gia ®­îc thÓ hiÖn trªn hai khÝa c¹nh : -Thø nhÊt, cã sù hiÖn diÖn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia, tøc lµ cã trô së ®Æt t¹i quèc gia ®ã ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh. -Thø hai, kh«ng cã sù hiÖn diÖn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia hay kinh doanh c¸c dÞch vô tµi chÝnh qua biªn giíi, cã nghÜa lµ c¸c t¸c nh©n n­íc ngoµi chØ thùc hiÖn c¸c giao dÞch tµi chÝnh qua biªn giíi. §èi víi h×nh thøc tham gia thø nhÊt - cã sù hiÖn diÖn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia. C¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc n­íc ngoµi cã thÓ tham gia vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh cña mét quèc gia d­íi c¸c h×nh thøc: më v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh, thµnh lËp c«ng ty con, thµnh lËp c«ng ty liªn doanh, thµnh lËp c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi. §èi víi mçi lo¹i h×nh tham gia cña c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc n­íc ngoµi nªu trªn, møc ®é tham gia cã sù kh¸c nhau. Tuy nhiªn, ®Æc ®iÓm chung nhÊt, næi bËt nhÊt lµ c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc n­íc ngoµi ph¶i ®¨ng ký víi c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc cña n­íc së t¹i theo hÖ thèng ph¸p luËt cña n­íc së t¹i vµ ho¹t ®éng trong khu«n khæ hÖ thèng ph¸p luËt cña n­íc së t¹i vµ ho¹t ®éng trong khu«n khæ hÖ thèng ph¸p luËt cña quèc gia ®ã. §èi víi h×nh thøc thø hai: Kh«ng cã sù hiÖn diÖn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia. C¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc n­íc ngoµi cã thÓ tham gia vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh mét quèc gia th«ng qua h×nh thøc : (i) Cung cÊp c¸c dÞch vô qua biªn giíi (ii) C¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ chøng kho¸n cña c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n cña mét quèc gia. VÝ dô, mét nhµ ®Çu t­ ë Th¸i Lan, Singapo hoÆc Hång K«ng cã thÓ th«ng qua mét c«ng ty chøng kho¸n(ch¼ng h¹n ®ã lµ C«ng ty cæ phÇn chøng kho¸n B¶o ViÖt) ®Ó ®Çu t­ mua chøng kho¸n ®­îc niªm yÕt trªn TTGDCK Tp. Hå ChÝ Minh. Nhµ ®Çu t­ nµy kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i sèng ë ViÖt Nam, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®Õn ViÖt Nam mµ cã thÓ sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt nh­ ®iÖn tho¹i, internet…®Ó thùc hiÖn ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. 2.2 Tham gia vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong n­íc Mét néi dung kh¸c ®èi víi vÊn ®Ò héi nhËp quèc tÕ cña thÞ tr­êng tµi chÝnh mét quèc gia lµ viÖc cho phÐp c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong n­íc tham gia vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh n­íc ngoµi. C¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong n­íc còng cã kh¶ n¨ng tham gia vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh n­íc ngoµi theo 2 con ®­êng: (i) Kh«ng cã sù hiÖn diÖn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh n­íc ngoµi. C¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong n­íc thùc hiÖn cung cÊp c¸c dÞch vô tµi chÝnh qua biªn giíi vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh cña mét quèc gia mµ kh«ng më trô së ë quèc gia ®ã. VÝ dô, Mét c«ng ty cæ phÇn cña ViÖt Nam cã thÓ ph¸t hµnh vµ niªm yÕt cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n NhËt B¶n... (ii) Cã sù hiÖn diÖn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh n­íc ngoµi. C¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong n­íc më v¨n phßng ®¹i diÖn, chi nh¸nh, thµnh lËp c«ng ty liªn doanh, c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi ë mét quèc gia kh¸c ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh tµi chÝnh ë quèc gia ®ã. Trong tr­êng hîp nµy, c¬ së kinh doanh cña tæ chøc vµ c¸ nh©n trong n­íc ph¶i chÞu sù ®iÒu chØnh bëi hÖ thèng luËt ph¸p cña quèc gia së t¹i. 2.3 ThÞ tr­êng tµi chÝnh khu vùc vµ quèc tÕ. Trong h×nh thøc héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh khu vùc vµ quèc tÕ th× ranh giíi quèc gia bÞ xãa bá. C¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh khu vùc hoÆc quèc tÕ ®­îc tù do ho¹t ®éng trong khu«n khæ ph¹m vi thÞ tr­êng mµ kh«ng chÞu sù ph©n biÖt ®èi xö cña hÖ thèng ph¸p luËt tõng quèc gia riªng biÖt, thay vµo ®ã lµ hÖ thèng luËt ph¸p mang tÝnh khu vùc hoÆc quèc tÕ. §©y lµ h×nh thøc héi nhËp cao vµ rÊt phøc t¹p, chÝnh v× vËy mµ nã míi chñ yÕu ë trong ý t­ëng, hoÆc míi ®­îc thùc hiÖn trong tõng lÜnh vùc riªng lÎ cña thÞ tr­êng tµi chÝnh. 3. Ph­¬ng thøc héi nhËp quèc tÕ. ViÖc më cöa thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia cho sù tham gia cña n­íc ngoµi vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong n­íc tham gia vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ ®­îc thÓ hiÖn theo c¸c ph­¬ng thøc sau: 3.1 Héi nhËp theo HiÖp ®Þnh song ph­¬ng: Lµ h×nh thøc hai quèc gia ký kÕt mét hiÖp ®Þnh cam kÕt më cöa thÞ tr­êng tµi chÝnh cho c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc cña n­íc ®èi t¸c tham gia theo c¸c ®iÒu kho¶n cña hiÖp ®Þnh. VÝ dô, gi÷a ViÖt Nam vµ Mü ®· ký HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt - Mü, trong HiÖp ®Þnh nµy cã quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò më cöa thÞ tr­êng tµi chÝnh cña mçi n­íc cho c¸c nhµ ®Çu t­ cña quèc gia ®èi t¸c tham gia. Khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt - Mü cã hiÖu lùc, c¸c nhµ ®Çu t­ cña ViÖt Nam vµ Mü cã quyÒn tham gia vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh cña ViÖt Nam vµ Mü theo khu«n khæ cña HiÖp ®Þnh. 3.2 Héi nhËp theo HiÖp ®Þnh ®a ph­¬ng hoÆc HiÖp ®Þnh cña c¸c khu vùc, c¸c khèi liªn kÕt vÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ: Lµ h×nh thøc mét sè quèc gia tham gia ký kÕt mét hiÖp ®Þnh ®a ph­¬ng hoÆc c¸c quèc gia trong mét khèi liªn kÕt vÒ kinh tÕ - chÝnh trÞ ký kÕt mét hiÖp ®Þnh chung cam kÕt më cöa thÞ tr­êng tµi chÝnh cña nhau cho c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc cña c¸c quèc gia tham gia ký kÕt hiÖp ®Þnh. VÝ dô, c¸c n­íc gia nhËp WTO ph¶i më cöa thÞ tr­êng tµi chÝnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ cña c¸c n­íc n»m trong WTO theo cam kÕt chung cña WTO. 3.3 Ph­¬ng thøc héi nhËp th«ng th­êng: Lµ h×nh thøc c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n cña mét quèc gia tham gia vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh n­íc ngoµi theo hÖ thèng ph¸p luËt cña quèc gia ®ã vµ hÖ thèng luËt ph¸p cña quèc gia mµ hä tham gia; ng­îc l¹i, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh cña mét quèc gia theo c¸c ®iÒu kiÖn më cöa thÞ tr­êng tµi chÝnh chung cña quèc gia ®ã. VÝ dô, ChÝnh phñ ViÖt Nam muèn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµo thÞ tr­êng Mü, ®ît ph¸t hµnh ®ã ph¶i chÞu sù ®iÒu chØnh cña luËt ph¸p ViÖt Nam vµ hÖ thèng luËt cña Mü. 4. Sù cÇn thiÕt ph¶i héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ: Héi nhËp thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ cã nhiÒu mÆt lîi nh­ng còng kh«ng kÐm nh÷ng mÆt bÊt lîi. 4.1 T¸c ®éng tÝch cùc: 4.1.1 VÊn ®Ò vèn: ViÖc më cöa thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia cho sù tham gia cña n­íc ngoµi ch¾c ch¾n sÏ thu hót mét l­îng vèn kh«ng nhá ch¶y vµo nÒn kinh tÕ quèc gia d­íi c¸c con ®­êng kh¸c nhau: ®Çu t­ trùc tiÕp, ®Çu t­ gi¸n tiÕp trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh, vay nî vµ viÖn trî. Nguån vèn n­íc ngoµi nµy sÏ bæ sung cho nguån vèn h¹n hÑp cña nÒn kinh tÕ quèc gia, t¨ng kh¶ n¨ng ®Çu t­ cña nÒn kinh tÕ. §èi víi n­íc ta, vèn ®ãng mét vai trß rÊt quan träng, bëi chóng ta ®ang thùc hiÖn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ thµnh c«ng ®ßi hái mét l­îng vèn rÊt lín, nªn viÖc thu hót tõ bªn ngoµi lµ hÕt søc cÇn thiÕt. 4.1.2 Thu hót c«ng nghÖ._.Õt hay kh«ng. ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ b»ng viÖc tham gia vµo AFTA, APEC vµ ®ang tÝch cùc chuÈn bÞ cho viÖc tham gia vµo WTO, vµ c¸c doanh nghiÖp nµo ®· vµ ®ang tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ còng ®Òu hiÓu r»ng mét doanh nghiÖp kh«ng thÓ b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô trªn thÞ tr­êng nÕu kh«ng tu©n thñ c¸c th«ng lÖ quèc tÕ chung, trong ®ã, viÖc kiÓm to¸n vµ c«ng khai hãa th«ng tin ®ang trë thµnh nh÷ng th«ng lÖ quan träng nhÊt. §èi víi c¸c lo¹i tr¸i phiÕu ®· ph¸t hµnh cßn ®¬n ®iÖu vÒ chñng lo¹i, gß bã vÒ c¸ch thøc thanh to¸n. PhÇn lín tr¸i phiÕu ph¸t hµnh qua hÖ thèng kho b¹c ch­a ®­îc chuÈn ho¸ vÒ mÖnh gi¸, vÒ thêi gian ®¸o h¹n... nªn kh«ng ®ñ tiªu chuÈn tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n tËp trung. Do vËy, viÖc huy ®éng vèn còng ch­a ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra. VËy trong thêi gian tíi, ®Ó thùc hiÖn môc tiªu huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ, ®Ó Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ thùc hiÖn ®­îc chøc n¨ng ng­êi “anh c¶” trong c¸c c«ng cô ®Çu t­ vµ thùc sù lµ mét hµng ho¸ mÉu mùc trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, thiÕt nghÜ Nhµ n­íc cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p c¶i thiÖn sau ®©y: Mét lµ , lËp ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ ®èi víi c¸c lo¹i kú h¹n chñ yÕu 1,2,3,5,7 vµ 10 n¨m. Víi kÕ ho¹ch ®­îc c«ng bè nµy, c¸c nhµ ®Çu t­ lu«n cã hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng ®Ó ®Çu t­ phï hîp víi chiÕn l­îc ®Çu t­ riªng cña m×nh vµ thÞ tr­êng còng lu«n tån t¹i møc l·i suÊt chuÈn ®Ó c¸c c«ng cô ®Çu t­ kh¸c sö dông tham chiÕu. Hai lµ, tiÕp tôc ®æi míi, c¶i tiÕn vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c ph­¬ng thøc ph¸t hµnh, giao dÞch, thanh to¸n... tr¸i phiÕu ChÝnh phñ. §èi víi ph­¬ng thøc ®Êu thÇu, b¶o l·nh ph¸t hµnh: cÇn cã sù nghiªn cøu, chØnh söa l¹i c¬ chÕ ®Êu thÇu vµ b¶o l·nh, trong ®ã nªn giíi h¹n tû lÖ n¾m gi÷ tr¸i phiÕu theo danh môc ®Çu t­ cña tæ chøc ®Êu thÇu vµ b¶o l·nh. Trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi, cÇn ph¶i hoµn thiÖn vµ më réng c¸c nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i tÖ. *§Ó thóc ®Èy nghiÖp vô kú h¹n vµ ho¸n ®æi, tr­íc m¾t nªn cho phÐp c¸c ng©n hµng thùc hiÖn c¸c hîp ®ång víi c¸c kú h¹n linh ho¹t mµ kh«ng bÞ khèng chÕ nh­ quy ®Þnh trong QuyÕt ®Þnh sè 1198/2001/Q§-NHNN, ngµy 18 th¸ng 9 n¨m 2001 cña Thèng ®èc NHNN. Bªn c¹nh ®ã, tõng b­íc níi réng tû lÖ % gia t¨ng cho phÐp ®Ó c¸c ng©n hµng cã thÓ yÕt gi¸ c¹nh tranh t¹o hµng ho¸ cho thÞ tr­êng cã ®é thanh kho¶n cao h¬n vµ s«i ®éng h¬n. *Më réng nghiÖp vô quyÒn chän tiÒn tÖ: §Ó phï hîp víi tr×nh ®é thÞ tr­êng vµ nhu cÇu thùc tiÔn, tr­íc m¾t NHNN cã thÓ cho phÐp vµ h­íng dÉn c¸c NHTM tiÕn hµnh thùc hiÖn nghiÖp vô quyÒn chän tiÒn tÖ. *VÒ giao dÞch kú h¹n- kú h¹n (Forward- Forward Swap): V× nghiÖp vô nµy t­¬ng ®èi phøc t¹p, h¬n n÷a nhu cÇu cña thÞ tr­êng vÒ nghiÖp vô nµy hÇu nh­ ch­a ph¸t sinh, do ®ã, còng nh­ giao dÞch t­¬ng lai chóng ta nªn giíi thiÖu nghiÖp vô nµy vµo trong nÒn kinh tÕ. Trªn c¬ së ®a d¹ng ho¸ lo¹i s¶n phÈm tµi chÝnh, khuyÕn khÝch c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian ph¸t triÓn c¸c lo¹i dÞch vô tµi chÝnh míi nh­ mua b¸n nî, chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu, thuª mua tµi chÝnh, b¶o l·nh ph¸t hµnh, t­ vÊn, l­u ký, thanh to¸n bï trõ, ®Þnh gi¸ vµ xÕp h¹ng tÝn nhiÖm... 3. Hoµn thiÖn c¸c lo¹i h×nh thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng ngo¹i hèi. §Ó thÞ tr­êng tµi chÝnh ®­îc hoµn thiÖn th× kh«ng g× kh¸c lµ ph¶i hoµn thiÖn tõng lo¹i h×nh thÞ tr­êng: thÞ tr­êng tÝn dông ng¾n h¹n, thÞ tr­êng cæ phiÕu, thÞ tr­êng tr¸i phiÕu, thÞ tr­êng tÝn phiÕu kho b¹c, thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng... 3.1 §èi víi thÞ tr­êng tÝn dông ng¾n h¹n: Ph¶i hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn ph­¬ng thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. MÆc dï, n¨m 1991 Ng©n hµng Nhµ n­íc ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh 101Q§-NH vÒ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt vµ QuyÕt ®Þnh 181/ Q§-NH vÒ thanh to¸n bï trõ, vµ ngµy 25/11/1993 ChÝnh phñ còng ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 91/CP vÒ tæ chøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. N¨m 1996 ChÝnh phñ tiÕp tôc ban hµnh NghÞ ®Þnh 30/CP quy ®Þnh vÒ thanh to¸n sÐc trong nÒn kinh tÕ, nh­ng cho ®Õn nay, c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ë n­íc ta cßn rÊt kÐm, tû lÖ thanh to¸n dïng tiÒn mÆt vÉn chiÕm mét tû träng cao, ®Æc biÖt lµ trong khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh vµ trong c¸c tÇng líp d©n c­. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn, cÇn ph¶i ®­a ra nhiÒu ph­¬ng thøc thanh to¸n ®a d¹ng víi nhiÒu tiÖn Ých ®Ó ng­êi sö dông dÞch vô thanh to¸n cã thÓ lùa chän ph­¬ng thøc thanh to¸n cã lîi cho m×nh nhÊt, më réng viÖc sö dông tµi kho¶n c¸ nh©n vµ sÐc c¸ nh©n trong c¶ n­íc; ph¶i hoµn thiÖn nghiÖp vô thanh to¸n, nhÊt lµ thñ tôc thanh to¸n sao cho nhanh gän ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n chu chuyÓn vèn cña thÞ tr­êng; §èi víi ho¹t ®éng cho vay: KhuyÕn khÝch c¸c ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh cho vay, kÓ c¶ ho¹t ®éng thuª mua, b¶o l·nh, tÝn chÊp, ®ång tµi trî, cho vay hîp vèn...; ph¶i t¨ng c­êng vèn tù cã cña c¸c NH, c¸c tæ chøc tÝn dông bëi v× dï c¸c NH cã n©ng cao chÊt l­îng, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc cho vay nh­ng theo quy ®Þnh vÒ tû lÖ cho vay tèi ®a víi 1 kh¸ch hµng trªn vèn tù cã cña tæ chøc tÝn dông lµ 15%, trong khi vèn tù cã cña c¸c NH n­íc ta l¹i qu¸ nhá, do ®ã l­îng cho vay kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vay vèn s¶n xuÊt kinh doanh. 3.2 Hoµn thiÖn thÞ tr­êng néi tÖ liªn ng©n hµng MÆc dï thÞ tr­êng néi tÖ liªn ng©n hµng b¾t ®Çu ®i vµo ho¹t ®éng tõ th¸ng 7 n¨m 1993 nh­ng ®Õn nay quy m« thÞ tr­êng nµy vÉn cßn nhá, kÐm linh ho¹t, cßn tr«ng cËy vµo sù b¶o l·nh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. Trong thêi gian tíi, ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng nµy cÇn tËp trung thùc hiÖn mét sè vÊn ®Ò sau: *§Èy m¹nh viÖc cñng cè hÖ thèng ng©n hµng, t¨ng c­êng søc c¹nh tranh tiÒm lùc tµi chÝnh vµ thùc hiÖn gi¸m s¸t chÆt chÏ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng nh»m ®¶m b¶o sù lµnh m¹nh cña c¶ hÖ thèng vµ t¹o ra nh÷ng thµnh viªn cã ®ñ uy tÝn trªn thÞ tr­êng. HiÖn ®¹i ho¸ m¹ng l­íi c«ng nghÖ th«ng tin trong hÖ thèng ng©n hµng, dÇn b¾t kÞp víi nh÷ng c«ng nghÖ cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. *¸p dông kü thuËt, c«ng nghÖ thanh to¸n hiÖn ®¹i ®Ó ®¶m b¶o viÖc thanh to¸n, chuyÓn vèn ®­îc thùc hiÖn nhanh gän, chÝnh x¸c, ngay trong ngµy, cã nh­ vËy c¸c giao dÞch vay m­în rÊt ng¾n tõ mét ngµy ®Õn mét tuÇn míi cã thÓ ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng giao dÞch vèn qua ®ªm, mét bé phËn chiÕm tû träng rÊt lín trong thÞ tr­êng liªn ng©n hµng. *Tæ chøc ®Êu thÇu th­êng xuyªn tÝn phiÕu kho b¹c ®ång thêi ph¸t triÓn c¸c c«ng cô cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ kh¸c nh­ chøng chØ tiÒn göi, hèi phiÕu, kú phiÕu, th­¬ng phiÕu... ®Ó cã c¸c ph­¬ng tiÖn lµm thÕ chÊp trong c¸c quan hÖ vay m­în gi÷a c¸c ng©n hµng, tr¸nh nh÷ng rñi ro trong c¸c giao dÞch còng nh­ sù lÖ thuéc qu¸ nhiÒu vµo sù b¶o l·nh cña ng©n hµng nhµ n­íc. *Thµnh lËp c¸c c«ng ty m«i giíi lµm trung gian cho c¸c giao dÞch trªn thÞ tr­êng nh»m gióp cho cung cÇu tªn thÞ tr­êng gÆp nhau mét c¸ch dÔ dµng, thuËn lîi h¬n. *TiÕp tôc cñng cè vµ hoµn thiÖn viÖc cung cÊp th«ng tin cña trung t©m th«ng tin tÝn dông ng©n hµng. *Söa ®æi, bæ sung vµ ban hµnh l¹i c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ thanh to¸n bï trõ liªn ng©n hµng cho phï hîp víi LuËt ng©n hµng vµ t×nh h×nh míi; Më réng cho phÐp c¸c thµnh viªn kh¸ca cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®­îc tham gia thanh to¸n bï trõ, nhÊt lµ c¸c ng©n hµng liªn doanh vµ chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi. KhuyÕn khÝch c¸c tæ chøc tÝn dông hoµn thiÖn c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ kü thuËt ®Ó tiÕn tíi thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö trong toµn bé hÖ thèng thay cho ph­¬ng ph¸p thanh to¸n thñ c«ng vµ b¸n thñ c«ng ®ang ¸p dông. §ång thêi còng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p b¶o mËt ®Ó tr¸nh rñi ro trong thanh to¸n ®iÖn tö. Cã vËy míi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu thanh to¸n vèn nhanh chãng, chÝnh x¸c, an toµn. (HiÖn nay, trong thanh to¸n bï trõ, c¸c c¸n bé chuyªn tr¸ch cña ng©n hµng ph¶i mang tµi liÖu, chøng tõ göi kÌm theo c¸c b¶ng kª giao nhËn ®Õn ng©n hµng chñ tr× ®Ó ®èi chiÕu vµ bï trõ cho nhau, võa mÊt thêi gian, võa ph¸t sinh rñi ro nhÇm lÉn, mÊt m¸t chøng tõ trong qu¸ tr×nh chuyªn trë, giao nhËn). 3.3 Hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng. ë n­íc ta, do tr×nh ®é thÞ tr­êng cßn s¬ khai, do ®ã doanh sè giao dÞch trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng míi chØ chiÕm tû lÖ vµo kho¶ng 15-20%; chÝnh v× vËy, thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng míi chØ ®ãng vai trß thø yÕu, do ®ã tû gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng nµy ch­a thÓ lµ tû gi¸ c¬ b¶n vµ ®Æc tr­ng cho c¶ nÒn kinh tÕ. §Ó cã mét thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng ho¹t ®éng hiÖu qu¶, chóng ta cÇn ph¶i lµm nh÷ng viÖc sau: TiÕn hµnh thiÕt lËp thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng theo m« h×nh tæ chøc kÐp, bao gåm thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng trùc tiÕp gi÷a c¸c ng©n hµng vµ thÞ tr­êng gi¸n tiÕp qua m«i giíi. NHNN cÇn ph¶i can thiÖp kÞp thêi víi quy m« thÝch hîp, cã nh­ vËy thÞ tr­êng míi ho¹t ®éng th«ng suèt. Mét khi NHNN kh«ng tiÕn hµnh can thiÖp hoÆc can thiÖp diÔn ra chËm hoÆc quy m« can thiÖp kh«ng thÝch hîp sÏ lµm ph¸t sinh t©m lý rôt rÌ ngãng ®îi, khiÕn cho thÞ tr­êng r¬i vµo t×nh tr¹ng trÇm l¾ng, kÝch thÝch ®Çu c¬ vµ g©y ¸p lùc lªn tû gi¸. TiÕn hµnh thiÕt lËp thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng theo m« h×nh tæ chøc kÐp, bao gåm thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng trùc tiÕp gi÷a c¸c ng©n hµng vµ thÞ tr­êng gi¸n tiÕp qua m«i giíi. CÇn më réng sè l­îng thµnh viªn, vµ t¹o ra m«i tr­êng ®Ó c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng ®­îc tÝch cùc h¬n. Bëi v×, ®· cã 60 thµnh viªn ®­îc c«ng nhËn lµ thµnh viªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, nh­ng sè thµnh viªn tham gia tÝch cùc th× rÊt h¹n chÕ, ®iÒu nµy khiÕn cho thÞ tr­êng ho¹t ®éng trÇm l¾ng. H¬n n÷a, giao dÞch trªn thÞ tr­êng th­êng diÔn ra mét chiÒu, nghÜa lµ mét sè ng©n hµng th× chuyªn ®i b¸n, sè kh¸c th× chuyªn ®i mua, ®iÒu nµy khiÕn cho thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng mÊt ®i tÝnh ®Æc thï cña nã. Ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò c¨n b¶n nªu trªn, th× viÖc hoµn thiÖn quy chÕ giao dÞch, hiÖn ®¹i ho¸ kh©u thanh to¸n, trang bÞ c«ng nghÖ th«ng tin tiªn tiÕn, n©ng cao tr×nh ®é vµ kü n¨ng kinh doanh cho c¸n bé... còng cÇn ®­îc xem xÐt thùc hiÖn. 3.3 Hoµn thiÖn thÞ tr­êng mua b¸n c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n: a/ ThÞ tr­êng tÝn phiÕu kho b¹c: CÇn ph¶i tæ chøc ®Êu thÇu tÝn phiÕu kho b¹c mét c¸ch ®Òu ®Æn, th­êng xuyªn h¬n nh»m gióp c¸c NHTM, c¸c tæ chøc tÝn dông phi NH, c¸c doanh nghiÖp cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ chñ ®éng; ®ång thêi ®¶m b¶o cung cÊp cho thÞ tr­íng sè l­îng tÝn phiÕu ®ñ lín, lµm ph¸t sinh vµ nu«i d­ìng c¸c giao dÞch mua ®i b¸n l¹i. Ph¸t hµnh nhiÒu lo¹i tÝn phiÕu kho b¹c víi thêi h¹n kh¸c nhau nh­ 3 th¸ng, 6 th¸ng, 9 th¸ng hoÆc 1 n¨m (nh­ng chñ yÕu lµ lo¹i 3 th¸ng vµ 6 th¸ng) víi nhiÒu møc l·i suÊt xÊp xØ gÇn b»ng l·i suÊt cña tiÒn göi cã kú h¹n cïng lo¹i cña ng©n hµng ®Ó khuyÕn khÝch c¸c chñ thÓ ®Çu t­ vµo c«ng cô nµy. §Èy m¹nh ph¸t triÓn c¸c giao dÞch tho¶ thuËn mua l¹i, v× ®©y lµ ph­¬ng thøc giao dÞch phæ biÕn nhÊt ®èi víi tÝn phiÕu kho b¹c trªn thÞ tr­êng thø cÊp. Muèn vËy, cÇn sím ban hµnh c¸c quy chÕ giao dÞch còng nh­ c¸c mÉu cô thÓ cña c¸c hîp ®ång mua l¹i Nhanh chãng hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn nghiÖp vô thÞ tr­êng më ®Ó t¹o thÞ tr­êng thø cÊp cho tÝn phiÕu kho b¹c ho¹t ®éng. Tæ chøc ®Êu thÇu, thùc hiÖn ®Æt thÇu vµ c«ng bè kÕt qu¶ trªn m¹ng m¸y tÝnh ®Õn mäi thµnh viªn thÞ tr­êng ®Òu ®­îc biÕt kÕt qu¶ cïng mét lóc, ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ c«ng b»ng cho c¸c ®èi t­îng tham gia. b/ ThÞ tr­êng chøng chØ tiÒn göi, kú phiÕu ng©n hµng: §èi víi thÞ tr­êng nµy, cÇn ph¶i quy ®Þnh tiªu chuÈn hãa c¸c lo¹i chøng chØ tiÒn göi vÒ h×nh thøc, néi dung, kú h¹n, l·i suÊt còng nh­ nh÷ng tiªu chuÈn thèng nhÊt cho viÖc ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nµy nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t hµnh, giao dÞch vµ thanh to¸n trªn thÞ tr­êng, ®ång thêi còng cÇn ph¶i cã nh÷ng h­íng dÉn cÇn thiÕt khi cÊp giÊy phÐp cho viÖc ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng chØ tiÒn göi. Nªn ®­a vµo sö dông réng r·i c¸c lo¹i chøng chØ tiÒn göi nh­ chøng chØ tiÒn göi l·i suÊt cè ®Þnh, chøng chØ tiÒn göi l·i suÊt th¶ næi, chøng chØ tiÒn göi l·i suÊt chiÕt khÊu, chøng chØ tiÒn göi ngo¹i tÖ ®Ó t¹o ra sù phong phó, ®a d¹ng c¸c c«ng cô cho thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn cho ng©n hµng. CÇn t¹o ra mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng vµ ph¶i trao mét quyÒn h¹n hoµn toµn cho c¸c NH trong viÖc ph¸t hµnh chøng chØ tiÒn göi. V× hiÖn nay, mÆc dï trong luËt NH cho phÐp tÊt c¶ c¸c NH ®Òu ®­îc ph¸t hµnh chøng chØ tiÒn göi, nh­ng trong thùc tÕ viÖc ph¸t hµnh chøng chØ tiÒn göi ®èi víi tõng NH l¹i phô thuéc vµo sù phª chuÈn cña NHNN. Vµ trong sè c¸c ng©n hµng ®­îc ph¸t hµnh th× NHNN l¹i xem xÐt cho tõng tr­êng hîp mét. ViÖc ph¸t hµnh c¸c chøng chØ tiÒn göi còng chØ giíi h¹n cho c¸c ng©n hµng néi, cßn víi c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi l¹i kh«ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ viÖc ph¸t hµnh c«ng cô nµy. §iÒu nµy ®· lµm ¶nh h­ëng tiªu cùc ®èi víi viÖc thu hót thªm nguån vèn vµo hÖ thèng NH vµ c¶n trë viÖc t¨ng nguån vèn kh¶ dông cho c¸c thÞ tr­êng tiÒn tÖ. 4. N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng tµi chÝnh. 4.1 N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam: Më cöa kinh tÕ ph¶i ®i ®«i víi c¶i c¸ch, ®Æc biÖt lµ c¶i c¸ch hÖ thèng tµi chÝnh th× míi ®¶m b¶o ®­îc sù t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng, míi thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c dßng vèn tõ bªn ngoµi. Víi môc tiªu thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch, tiÕn tíi ®uæi kÞp c¸c n­íc kh¸c vÒ mÆt kinh tÕ, hÖ thèng ng©n hµng ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu vÊn ®Ò cÊp b¸ch vµ nan gi¶i cÇn ph¶i ®­îc quan t©m gi¶i quyÕt; trong ®ã cã vÊn ®Ò lµm thÕ nµo ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ hiÖu qña ho¹t ®éng cña c¸c NHTM. Tr­íc m¾t, cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò sau: *Ph¶i cã kÕ ho¹ch kh¶ thi, cô thÓ ®Ó c¸c NHTM ®Èy nhanh ®­îc ch­¬ng tr×nh c¬ cÊu l¹i, gi¶i quyÕt døt ®iÓm nî tån ®äng, nî khã ®ßi, t¨ng vèn tù cã. *X©y dùng l¹i m« h×nh tæ chøc cña NHTM, tiªu chuÈn ho¸ c¸n bé nh©n viªn theo h­íng ®¸p øng nhanh chãng, chÝnh x¸c nhu cÇu thÞ tr­êng, nhÊn m¹nh kh¶ n¨ng thu thËp, xö lý vµ khai th¸c th«ng tin. X©y dùng quy tr×nh ra quyÕt ®Þnh sao cho võa khoa häc võa nhanh chãng ®Ó n¾m b¾t thêi c¬ kÞp thêi. Muèn vËy cÇn chuÈn bÞ cho ®éi ngò c¸n bé, nhÊt lµ ®éi ngò c¸n bé trÎ, vÒ kü n¨ng nghiÖp vô vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp phï hîp víi tr×nh ®é chuÈn mùc quèc tÕ. Tham gia c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ®ßi hái mçi ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i cã chÝnh s¸ch vµ ph­¬ng ph¸p kinh doanh riªng cña m×nh phï hîp trong tõng thêi gian sao cho hiÖu qña. CÇn tiÕn hµnh x©y dùng hÖ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ an toµn kinh doanh nh»m më réng ho¹t ®éng vµo khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. Khu vùc nµy réng lín, kinh doanh n¨ng ®éng, cã nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá kinh doanh m¹o hiÓm... nh­ng còng ®­a l¹i nhiÒu lîi Ých cho x· héi vµ nÒn kinh tÕ; ®ång thêi còng tiÒm Èn nhiÒu rñi ro cho ng©n hµng khi më réng dÞch vô kinh doanh vµo ®©y. §ång thêi n©ng cao n¨ng lùc nghiªn cøu, thiÕt kÕ, c¶i tiÕn vµ tiÕp thÞ s¶n phÈm nh»m ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng, më ra c¸c s¶n phÈm míi, thÞ tr­êng míi, tho¶ m·n vµ n©ng cao nhu cÇu, thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng. *ChuÈn bÞ tiÒm n¨ng vÒ tri thøc vµ c«ng nghÖ nh»m chñ ®éng ®¸p øng vµ khai th¸c tèt nh÷ng t×nh huèng ®ét biÕn cã thÓ x¶y ra trong c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ-th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c quèc gia kh¸c. Theo lé tr×nh x¸c ®Þnh trong c¸c hiÖp ­íc quèc tÕ mµ n­íc ta ®· cam kÕt th× chØ mét thêi gian ng¾n n÷a c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt trong cuéc c¹nh tranh toµn diÖn víi c¸c NHTM khu vùc nãi riªng vµ quèc tÕ nãi chung. §iÒu nµy ®· buéc c¸c NHTM n­íc ta ph¶i tù v­¬n lªn ngay tõ b©y giê ®Ó n¾m thêi c¬ vµ ®iÒu hµnh tèt c¸c kh©u kinh doanh trong ®iÒu kiÖn míi. §· ®Õn lóc cã NHTM ViÖt Nam cÇn tÝnh ®Õn viÖc më réng thÞ tr­êng ®Çu t­ cña m×nh kh«ng nh÷ng trong n­íc mµ c¶ víi thÞ tr­êng ë n­íc ngoµi. * H¬n n÷a, trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n tíi ®©y vÒ th­¬ng m¹i vµ dÞch vô trong ®ã cã dÞch vô tµi chÝnh - ng©n hµng ®Ó gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), c¸c n­íc thµnh viªn sÏ yªu cÇu ViÖt Nam ph¶i tiÕp tôc më cöa thÞ tr­êng, dµnh ®·i ngé tèi huÖ quèc, ®·i ngé quèc gia cho c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô n­íc ngoµi, tu©n thñ c¸c quy ®Þnh luËt lÖ cña WTO vµ tiÕp tôc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nh­: ng­êi n­íc ngoµi mua l¹i ng©n hµng trong n­íc, cô thÓ ho¸ c¸c ®iÒu kiÖn vµ thñ tôc cÊp phÐp cho c¸c tæ chøc tÝn dông n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn, viÖc ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp WTO sau vßng ®µm ph¸n uruguay ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i chÊp nhËn nhiÒu ®iÒu kiÖn kh¾c nghiÖt h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· gia nhËp tr­íc ®©y. Do vËy, ®Ó cã thÓ v­ît qua nh÷ng th¸ch thøc nhiÒu mÆt, ViÖt Nam ph¶i x©y dùng mét chiÕn l­îc ®µm ph¸n vµ c¶i c¸ch hÖ thèng rÊt khÈn tr­¬ng nh»m gi¶m thiÓu ®Õn møc tèi ®a c¸c t¸c ®éng tiªu cùc sÏ xuÊt hiÖn. Trong ®ã, mét sè biÖn ph¸p c¶i c¸ch chñ yÕu nªn ®­îc thùc hiÖn trong thêi gian tíi: *T¨ng c­êng khung khæ ph¸p lý vµ kiÓm s¸t, tËp trung vµo viÖc c¶i thiÖn kh¶ n¨ng gi¸m s¸t cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông, ¸p dông c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng vÒ sù an toµn vµ lµnh m¹nh cña c¸c nghiÖp vô ng©n hµng; c¶i tiÕn c¸c tiªu chuÈn kÕ to¸n vµ thùc hiÖn kiÓm to¸n hµng n¨m do c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp n­íc ngoµi tiÕn hµnh, phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ; *Cñng cè vµ s¾p xÕp l¹i c¸c ng©n hµng cæ phÇn, khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc nµy liªn kÕt l¹i víi nhau, tiÕn tíi hîp nhÊt thµnh c¸c tæ chøc tÝn dông quy m« lín h¬n, ho¹t ®éng æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn trong thÞ tr­êng biÕn ®éng vµ c¹nh tranh; *N©ng møc vèn c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh ®Õn møc cña c¸c ng©n hµng trung b×nh trong khu vùc. ViÖc n©ng møc vèn ph¶i ®¶m b¶o dùa trªn mét kÕ ho¹ch tæng thÓ víi viÖc c¬ cÊu l¹i c¸c kho¶n vay, c¶i tæ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh vµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. KÕ ho¹ch nµy ph¶i bao gåm nh÷ng biÖn ph¸p c¬ cÊu nh­ chuyÓn nh÷ng ho¹t ®éng cho vay ­u ®·i phi th­¬ng m¹i cho c¸c ng©n hµng chÝnh s¸ch, xãa mét sè kho¶n cho vay chÝnh s¸ch vµ c¸c kho¶n nî khoanh, tiÕn hµnh cæ phÇn hãa vµ liªn doanh víi c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi; *Song song viÖc c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng, cÇn tiÕn hµnh thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ nh­ c¸c ®iÒu kho¶n cam kÕt víi Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c th­¬ng m¹i vµ dÞch vô (AFAS) cña ASEAN b¾t ®Çu tõ n¨m 2005. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü; ®ång thêi b­íc ®Çu x©m nhËp vµo thÞ tr­êng khu vùc. 4.2 N©ng cao hiÖu qña ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n: Trong thêi gian tíi, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c CtyCK n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, UBCKNN nªn xem xÐt, h­íng dÉn cho phÐp c¸c CtyCK nhËn lÖnh qua ®iÖn tho¹i, m¸y Fax, internet; phèi hîp cïng víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng nh»m th¸o gì nh÷ng bÊt cËp trong c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt, n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô, chñ ®éng t×m kiÕm kh¸ch hµng, ®Æc biÖt trong bèi c¶nh m«i tr­ßng c¹nh tranh trong lÜnh vùc ho¹t ®éng chøng kho¸n ®· cã dÊu hiÖu t¨ng lªn vµ h¬n thÕ n÷a thêi h¹n ®­îc h­ëng ­u ®·i vÒ thuÕ theo quy ®Þnh sÏ kÕt thóc vµo cuèi n¨m nay. 4.3 H×nh thµnh c¸c c«ng ty m«i giíi ngo¹i hèi Còng nh­ trªn c¸c thÞ tr­êng kh¸c, c¸c c«ng ty m«i giíi ngo¹i hèi ®ãng vai trß lµ cÇu nèi gi÷a cung vµ cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi. Do thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, c¸c ph­¬ng tiÖn giao dÞch ch­a hiÖn ®¹i, th× vai trß ch¾p nèi cung cÇu ngo¹i tÖ cña c¸c c«ng ty m«i giíi ngo¹i hèi cµng trë nªn quan träng vµ thiÕt thùc. Trong thêi gian qua, thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng ViÖt Nam ho¹t ®éng ®«i khi bÞ gi¸n ®o¹n, lóc trÇm, lóc bæng, ngoµi c¸c nguyªn nh©n cè h÷u thuéc vÒ c¬ chÕ tû gi¸, vai trß can thiÖp cña NHNN, t×nh tr¹ng g¨m gi÷ ngo¹i tÖ vµ ph­¬ng tiÖn giao dÞch cßn l¹c hËu... th× viÖc thiÕu v¾ng c¸c c«ng ty m«i giíi ngo¹i hèi còng ®­îc xem lµ nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn. Víi t­ c¸ch lµ trung gian cho c¸c ng©n hµng, c¸c c«ng ty m«i giíi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó NHTM cã nhu cÇu b¸n gÆp gì giao dÞch víi ng©n hµng cã nhu cÇu mua vµ ng­îc l¹i. VÒ mÆt nguyªn t¾c, c¸c c«ng ty m«i giíi kh«ng ®­îc phÐp kinh doanh cho chÝnh m×nh, mµ chØ m«i giíi cho c¸c ng©n hµng (kh«ng ph¶i c¸c c«ng ty), chÝnh v× vËy, c¸c c«ng ty m«i giíi sÏ duy tr× th«ng tin liªn l¹c th­êng xuyªn víi c¸c phßng kinh doanh ngo¹i tÖ. Sau mçi cuéc ch¾p nèi thµnh c«ng, c«ng ty thu mét kho¶n phÝ dÞch vô m«i giíi tõ c¶ hai bªn ®èi t¸c tham gia vµo giao dÞch mua b¸n ngo¹i tÖ. Giao dÞch qua c«ng ty m«i giíi cã ­u ®iÓm h¬n so víi giao dÞch trùc tiÕp gi÷a c¸c ng©n hµng, bëi vËy cÇn cã gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch, cÊp phÐp cho mét vµi c«ng ty m«i giíi ngo¹i hèi ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam trong thêi gian tíi. 5. T¹o lËp mét thÞ tr­êng tµi chÝnh b×nh ®¼ng, lµnh m¹nh vµ chñ ®éng héi nhËp Tõng b­íc ®iÒu chØnh nghiªm ngÆt c¬ chÕ, chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ, võa t¹o ®iÒu kiÖn th¸o gì mäi trë ng¹i, khã kh¨n, thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh vµ dÞch vô trong n­íc ph¸t triÓn nãi chung vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh tµi chÝnh-tiÒn tÖ nãi riªng theo h­íng b¶o hé cã chän läc, cã thêi h¹n vµ gi¶m dÇn, võa hç trî vµ h­íng dÉn c¸c tæ chøc tµi chÝnh-tiÒn tÖ vµ c¸c tæ chøc dÞch vô ®æi míi tr×nh ®é qu¶n lý, ®ång thêi më cöa vµ níi láng c¸c h¹n chÕ ®èi víi ho¹t ®éng cña n­íc ngoµi trong lÜnh vùc kinh doanh dÞch vô tµi chÝnh, tiÒn tÖ, kÕ to¸n, kiÓm to¸n vµ chøng kho¸n nh»m t¨ng c­êng m«i tr­êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Thùc hiÖn më cöa cã chän läc víi møc ®é hîp lý thÞ tr­êng tµi chÝnh, tiÒn tÖ ViÖt Nam cho c¸c bªn n­íc ngoµi tham gia; tõng b­íc thùc hiÖn tù do ho¸ c¸c lo¹i l·i suÊt trªn c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh vµ tù do ho¸ c¸c giao dÞch thanh to¸n trªn tµi kho¶n v·ng lai vµo cuèi thËp kû; x©y dùng nÒn t¶ng vµ ®iÒu kiÖn thùc thi tù do hãa tµi kho¶n vèn sau 2010; xo¸ bá dÇn c¸c giíi h¹n vÒ sè l­îng tæ chøc, tæng gi¸ trÞ giao dÞch nghiÖp vô ng©n hµng, m«i giíi b¶o hiÓm, ph¹m vi thùc hiÖn dÞch vô; vÒ tû lÖ giíi h¹n tham gia gãp vèn cña bªn n­íc ngoµi d­íi h×nh thøc së h÷u tèi ®a sè cæ phÇn cña c¸c tæ chøc trong n­íc; xóc tiÕn cæ phÇn ho¸ mét hoÆc hai NHTMQD, c«ng ty t¸i b¶o hiÓm quèc gia, c«ng ty kiÓm to¸n víi sù tham gia cña c¸c tæ chøc n­íc ngoµi cã quy m« lín vµ cã uy tÝn nh»m t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh cña thÞ tr­êng trong n­íc; gi¶m ¶nh h­ëng cña hiÖn t­îng ®« la ho¸ nÒn kinh tÕ vµ phÊn ®Êu thùc hiÖn thanh to¸n chñ yÕu lµ ViÖt Nam ®ång; t¨ng c­êng ®Çu t­ cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, tµi chÝnh, tiÒn tÖ ViÖt Nam ra n­íc ngoµi. X©y dùng kÕ ho¹ch chuyÓn ®æi tù do ®ång tiÒn ViÖt Nam, t¹o lËp m«i tr­êng kinh doanh tiÒn tÖ vµ cung øng dÞch vô tµi chÝnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cho c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh trong n­íc th«ng qua viÖc x©y dùng c¸c thÓ chÕ phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña c¬ chÕ thÞ tr­êng; T¹o lËp m«i tr­êng b×nh ®¼ng vÒ quyÒn kinh doanh cho c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh - tiÒn tÖ, b¶o hiÓm, kÕ to¸n, kiÓm to¸n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc vµ n­íc ngoµi. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang ph¶i chÞu møc gi¸ cao h¬n so víi doanh nghiÖp trong n­íc. Chóng ta cÇn nhanh chãng gi¶m dÇn kho¶ng c¸ch vÒ gi¸ phÝ dÞch vô vµ tiÕn ®Õn ¸p dông chÝnh s¸ch mét gi¸ ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng. Sù ph©n biÖt vÒ gi¸ phÝ dÞch vô (nÕu cã) chØ nªn ¸p dông theo tiªu thøc ngµnh hoÆc vïng l·nh thæ víi môc ®Ých t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ngµnh hoÆc vïng l·nh thæ nh»m ph¸t triÓn toµn diÖn nÒn kinh tÕ-x· héi. ThiÕt lËp hÖ thèng kiÓm so¸t cã hiÖu lùc, ®¶m b¶o an toµn tµi chÝnh nh­ng kh«ng ng¨n c¶n tiÕn tr×nh héi nhËp; X©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t néi bé vµ gi¸m s¸t, ph©n tÝch, dù b¸o c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m«; §¶m b¶o an toµn tµi chÝnh trong n­íc, héi nhËp tµi chÝnh ph¶i g¾n liÒn víi viÖc x©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t, kÞp thêi ®­a ra c¸c dÊu hiÖu c¶nh b¸o sím nh»m t¨ng c­êng sù æn ®Þnh cña hÖ thèng tµi chÝnh, æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« vµ æn ®Þnh thÞ tr­êng tµi chÝnh. 6. §Èy m¹nh viÖc ®µo t¹o c¸n bé lµm c«ng t¸c héi nhËp quèc tÕ CÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o con ng­êi v× con ng­êi míi lµ trung t©m cña qu¸ tr×nh héi nhËp: thùc hiÖn ®µm ph¸n vµ ký c¸c cam kÕt, so¹n th¶o hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt... X¸c ®Þnh c¸n bé lµ kh©u then chèt vµ nghiªn cøu ban hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn ho¸ ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c héi nhËp quèc tÕ; Coi träng c«ng t¸c ®µo t¹o tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng c¸n bé, tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng, tõ c¸n bé qu¶n lý nhµ n­íc ®Õn c¸n bé trong doanh nghiÖp nh»m trang bÞ kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i, th­¬ng m¹i quèc tÕ còng nh­ kü n¨ng qu¶n lý tµi chÝnh vµ qu¶n trÞ kinh doanh, kü thuËt ®µm ph¸n, tr×nh ®é ngo¹i ng÷ vµ kh¶ n¨ng giao tiÕp, ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh héi nhËp cã hiÖu qu¶. Trªn ph­¬ng diÖn qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi vÊn ®Ò héi nhËp quèc tÕ, vÊn ®Ò ®µo t¹o con ng­êi tËp trung vµo hai ®èi t­îng chñ yÕu sau: Thø nhÊt, ®éi ngò c¸n bé tham gia ®µm ph¸n vµ ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh quèc tÕ. §èi víi ®èi t­îng nµy, c¸c néi dung cÇn tËp trung ®µo t¹o bao gåm: ngo¹i ng÷ (chñ yÕu lµ tiÕng Anh), luËt ph¸p (trong n­íc vµ quèc tÕ), kiÕn thøc chuyªn m«n vÒ lÜnh vùc tham gia ®µm ph¸n, chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ héi nhËp thÞ tr­êng quèc gia vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. Thø hai, ®éi ngò c¸n bé thùc thi tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ. §èi víi c¸c ®èi t­îng nµy, c¸c néi dung cÇn tËp trung ®µo t¹o bao gåm: Ngo¹i ng÷, hÖ thèng ph¸p luËt, néi dung c¸c HiÖp ®Þnh... Trªn ph­¬ng diÖn toµn bé nÒn kinh tÕ, cÇn ®Èy m¹nh ®µo t¹o con ng­êi (nguån nh©n lùc) cã ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c yªu cÇu héi nhËp quèc tÕ thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia bao gåm: - §­a néi dung héi nhËp quèc tÕ thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc gia trùc tiÕp vµo néi dung ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y ®¹i häc cña c¸c tr­êng §¹i häc thuéc khèi kinh tÕ - tµi chÝnh. - KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé cña doanh nghiÖp vÒ néi dung héi nhËp quèc tÕ trong lÜnh vùc tµi chÝnh th«ng qua hai h×nh thøc: Thø nhÊt, doanh nghiÖp tù bá kinh phÝ ®µo t¹o l¹i; Thø hai, Nhµ n­íc hç trî mét phÇn kinh phÝ ®µo t¹o th«ng qua viÖc më c¸c líp miÔn phÝ cho c¸n bé cña c¸c doanh nghiÖp vÒ néi dung héi nhËp quèc tÕ. 7. §æi míi thÞ tr­êng tµi chÝnh theo h­íng c«ng nghÖ ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ Tr­íc tiªn, cÇn nghiªn cøu x©y dùng mét hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ tµi chÝnh theo th«ng lÖ quèc tÕ, hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã thÓ trao ®æi ®­îc víi bªn ngoµi; x©y dùng c¬ chÕ cung cÊp th«ng tin, thèng nhÊt ¸p dông trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c cÊp; x©y dùng c¬ chÕ gi¸m s¸t néi bé vµ c¬ chÕ gi¸m s¸t tµi chÝnh, tiÒn tÖ quèc gia phï hîp víi tiÕn ®é më cöa, tù do ho¸ tµi chÝnh. Trªn gãc ®é vi m«, ph¶i c¶i tiÕn c«ng nghÖ ng©n hµng: bao gåm c¶ viÖc c¶i tiÕn quy tr×nh c«ng nghÖ, c¸c s¶n phÈm tÝn dông, dÞch vô ng©n hµng, x©y dùng vµ ¸p dông c¸c tiªu chuÈn kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n quèc tÕ vµ c¶ viÖc øng dông tiÕn bé kü thuËt th«ng tin vµo ho¹t ®éng ng©n hµng, ¸p dông hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý ®a ph­¬ng (MIS) ®Ó qu¶n trÞ ®iÒu hµnh ng©n hµng ®¸p øng yªu cÇu ho¹t ®éng cña ng©n hµng hiÖn ®¹i. §æi míi c«ng nghÖ ng©n hµng ®· trë thµnh mét ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh cho viÖc t¨ng tr­ëng vµ n©ng cao chÊt l­îng, n©ng cao søc c¹nh tranh trªn con ®­êng héi nhËp. Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p chÝnh nh»m ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay. KÕt luËn Qua nghiªn cøu ®Ò tµi “Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp” cã thÓ rót ra mét sè kÕt luËn sau: ThÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam nh×n chung ®Õn nay ®· cã nhiÒu b­íc tiÕn: thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· ®i vµo ho¹t ®éng ®­îc 2 n¨m, thÞ tr­êng tiÒn tÖ thø cÊp ®· b­íc ®Çu ®­îc h×nh thµnh, ®· cã nhiÒu ng©n hµng n­íc ngoµi trªn l·nh thæ ViÖt Nam vµ nhiÒu ng©n hµng cña ViÖt Nam ®· tham gia vµo hÖ thèng thanh to¸n toµn cÇu... Tuy nhiªn cho ®Õn nay, thùc tÕ cho thÊy thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam ®· béc lé nhiÒu h¹n chÕ: h¹n chÕ vÒ m«i tr­êng ph¸p lý, vÒ hµng ho¸ giao dÞch trªn thÞ tr­êng, vÒ c¬ cÊu tæ chøc... Nh­ c¸c qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ cã tÝnh chÊt thÞ tr­êng kh¸c, héi nhËp trong lÜnh vùc thÞ tr­êng tµi chÝnh còng cã c¶ mÆt lîi vµ bÊt lîi. MÆt lîi lµ chóng ta nhanh chãng sö dông ®­îc c¸c nguån vèn dåi dµo cña thÕ giíi vµo ph¸t triÓn kinh tÕ nh»m tiÕn hµnh nhanh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. MÆt bÊt lîi lµ nÕu kh«ng kiÓm so¸t ®­îc sù ra vµo cña nguån vèn còng nh­ kh«ng ®ñ lùc gi¸m s¸t vµ ®Çu c¬ quèc tÕ th× qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi trong n­íc sÏ dÔ bÞ ¶nh h­ëng tai h¹i cña c¸c biÕn ®éng trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh thÕ giíi còng nh­ sÏ chÞu sù lòng ®o¹n cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh lín. Do vËy héi nhËp lµ cÇn thiÕt nh­ng ph¶i thËn träng chuÈn bÞ tõng b­íc v÷ng ch¾c ®Ó cã thÓ héi nhËp cã lîi nhiÒu h¬n cã h¹i. §Ó cã thÓ héi nhËp ®­îc thµnh c«ng vµ rót ng¾n kho¶ng c¸ch chªnh lÖch so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi th× ViÖt Nam ph¶i chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ vµ nhanh chãng ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh ViÖt Nam. tµi liÖu tham kh¶o 1 V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc §CS ViÖt Nam lÇn thø IX 2 HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú 3 HiÖp ®Þnh Khung vÒ khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN 4 LuËt NHNN&LuËt c¸c TCTD vµ c¸c v¨n b¶n cã liªn quan tíi chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi. 5 “KÕt qu¶ vßng ®µm ph¸n URUGUAY vÒ hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a biªn”, Nhµ xuÊt b¶n Thèng Kª-2000 6 NguyÔn V¨n TiÕn, “ThÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ”, nhµ xuÊt b¶n Thèng Kª, 2001 7 NguyÔn V¨n TiÕn, “CÈm nang thÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ c¸c nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi”, nhµ xuÊt b¶n Thèng Kª 8 §inh Xu©n Tr×nh, “ThÞ tr­êng chøng kho¸n”, nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc 9 §inh Xu©n Tr×nh, “Gi¸o tr×nh Thanh To¸n quèc tÕ”, nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc 10 T¹p chÝ ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam sè 7 th¸ng 7 n¨m 2002 11 T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ th¸ng 6 n¨m 2002 12 T¹p chÝ ng©n hµng sè 5 n¨m 2002 13 T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ th¸ng 10,11 n¨m 2002 14 T¹p chÝ Céng S¶n, sè 17, th¸ng 6-2002 15 T¹p chÝ Tµi chÝnh quèc tÕ, sè 9, th¸ng 5-2002 16 T¹p chÝ Ng©n hµng, sè 11 n¨m 2000 17 T¹p chÝ Ng©n hµng, sè 1 n¨m 2001 18 “Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ThÞ tr­êng Ngo¹i hèi”, Kho¸ luËn tèt nghiÖp, tr­êng §HNT 19 “Sù ph¸t triÓn ThÞ tr­êng Chøng kho¸n VN trong ®iÒu kiÖn héi nhËp: th¸ch thøc vµ triÓn väng”, Kho¸ luËn tèt nghiÖp, tr­êng §HNT 20 “C«ng nghÖ ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ trong lÜnh vùc ng©n hµng-thùc tr¹ng vµ triÓn väng”, Kho¸ luËn tèt nghiÖp, tr­êng §HNT 21 Maurice D.Levi: International Finance-The Markets&Financial Management of Multinational Business; Mc Graw-Hill, Inc, 1996 22 Sam Y.Cross: The Foreign exchange Market in the United States, Federal Reserve Bank of New york, 1998 ._.