Phát triển nhân lực vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long đến năm 2010

MUÏC LUÏC Môû ñaàu ........................................................................................................................ 01 CHÖÔNG I: LYÙ LUAÄN VEÀ PHAÙT TRIEÅN NGUOÀN NHAÂN LÖÏC........................ 06 1.1 Khaùi nieäm nguoàn nhaân löïc vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc .............................. 06 1.1.1 Nguoàn nhaân löïc ...................................................................................... 06 1.1.2 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ...................................................................... 09 1.2 Nhöõng noäi dung cô baûn cuûa phaùt trieån nguoàn nhaân löïc .................................. 12 1.2.1 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc veà maët soá löôïng ........................................... 12 1.2.2 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc veà maët chaát löôïng ........................................ 13 1.2.3 Naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn nhaân löïc .......................................... 14 1.3 Söï caàn thieát khaùch quan phaûi phaùt trieån nguoàn nhaân löïc .............................. 15 1.3.1 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø nhaân toá thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá....... 15 1.3.2 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø nhaân toá thuùc ñaåy quaù trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá, cô caáu lao ñoäng theo höôùng CNH, HÑH ...................................... 17 1.3.3 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø nhaân toá naâng cao naêng suaát lao ñoäng vaø taêng thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng .................................................................... 18 1.3.4 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø nhu caàu caáp thieát trong boái caûnh toaøn caàu hoùa, hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi........................................................ 19 1.4 Nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa moät soá quoác gia trong khu vöïc vaø theá giôùi ......................................................................................... 22 Baøi hoïc thöù nhaát, coi giaùo duïc - ñaøo taïo ñoùng vai troø quyeát ñònh trong quaù trình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ................................................................................ 24 Baøi hoïc thöù hai, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc döïa treân neàn taûng caùc giaù trò vaên hoùa truyeàn thoáng vaø tieáp thu tinh hoa vaên hoùa nhaân loaïi ................................ 28 Baøi hoïc thöù ba, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc thoâng qua giaùo duïc - ñaøo taïo phaûi gaén lieàn vôùi chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi........................................... 29 Baøi hoïc thöù tö, chính phuû giöõ vai troø chuû ñoäng thöïc hieän quaù trình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc gaén vôùi xaõ hoäi hoùa giaùo duïc ................................................... 30 Baøi hoïc thöù naêm, coù chieán löôïc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vaø heä thoáng chính saùch quaûn lyù, söû duïng vaø ñaõi ngoä nguoàn nhaân löïc hôïp lyù................................ 31 Baøi hoïc thöù saùu, coi troïng hôïp taùc quoác teá vaø ñaåy nhanh hoäi nhaäp ................ 34 Keát luaän chöông I ............................................................................................. 35 CHÖÔNG II: ÑAÙNH GIAÙ THÖÏC TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN NGUOÀN NHAÂN LÖÏC VUØNG ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖÛU LONG .............................................................. 37 2.1 Toång quan veà ÑBSCL......................................................................................... 37 2.1.1 Veà ñieàu kieän töï nhieân............................................................................. 37 2.1.2 Veà kinh teá ............................................................................................... 38 2.1.3 Veà vaên hoùa, xaõ hoäi ................................................................................. 40 2.1.4 Veà con ngöôøi ......................................................................................... 42 2.2 Ñaùnh giaù thöïc traïng phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ÑBSCL .............................. 44 2.2.1 Quy moâ vaø söï phaân boá nguoàn nhaân löïc.................................................. 44 2.2.2 Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc .................................................................... 48 Veà trí löïc ..................................................................................... 48 Veà theå löïc, tuoåi ñôøi vaø tuoåi ngheà ................................................ 57 Veà nhaân caùch, loái soáng vaø thaåm myõ ........................................... 59 2.2.3 Söû duïng nguoàn nhaân löïc ......................................................................... 60 2.2.4 Ñaùnh giaù chung veà thöïc traïng phaùt trieån nguoàn nhaân löïc...................... 64 2.3 Nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán nhöõng toàn taïi trong quaù trình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ÑBSCL........................................................................................................ 67 2.3.1 Heä thoáng giaùo duïc - ñaøo taïo coøn nhieàu baát caäp ..................................... 67 2.3.2 Ñôøi soáng kinh teá cuûa ngöôøi lao ñoäng coøn nhieàu khoù khaên, caùc dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe, vaên hoùa, tinh thaàn caûi thieän chaäm ................................... 80 2.3.3 Tieán trình CNH, HÑH noâng nghieäp, noâng thoân ÑBSCL dieãn ra chaäm, ñaõ vaø ñang caûn trôû quaù trình phaùt trieån vaø söû duïng nguoàn nhaân löïc .............. 89 2.3.4 Cheá ñoä ñaõi ngoä, chính saùch khuyeán khích vaø thu huùt nguoàn nhaân löïc, ñaëc bieät laø nhaân taøi chöa hôïp lyù.............................................................................. 96 Keát luaän chöông II............................................................................................ 98 CHÖÔNG III: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN NGUOÀN NHAÂN LÖÏC VUØNG ÑOÀNG BAÈNG SOÂNG CÖÛU LONG ÑEÁN NAÊM 2020 ............................................. 101 3.1 Quan ñieåm vaø muïc tieâu phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ÑBSCL .......................... 101 3.1.1 Quan ñieåm phaùt trieån nguoàn nhaân löïc.................................................... 101 3.1.2 Muïc tieâu phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ....................................................... 102 3.2 Moät soá giaûi phaùp phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vuøng ÑBSCL ............................ 104 3.2.1 Nhoùm giaûi phaùp 1: Phaùt trieån giaùo duïc - ñaøo taïo .................................. 104 3.2.2 Nhoùm giaûi phaùp 2: Ñaåy nhanh ñaøo taïo ngheà ........................................ 113 3.2.3 Nhoùm giaûi phaùp 3: Gia taêng toác ñoä giaûi quyeát vieäc laøm....................... 120 3.2.4 Nhoùm giaûi phaùp 4: Kieåm soaùt tæ leä taêng daân soá vaø caûi thieän ñieàu kieän soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng................................................................................... 133 3.2.5 Nhoùm giaûi phaùp 5: Phaùt trieån, thu huùt vaø naâng cao hieäu quaû söû duïng nhaân taøi...................................................................................................................... 138 Keát luaän chöông III .......................................................................................... 143 Kieán nghò .................................................................................................................... 144 Keát luaän...................................................................................................................... 147 Danh muïc caùc coâng trình cuûa taùc giaû Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc MÔÛ ÑAÀU I. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI 1. Veà phöông dieän thöïc tieãn Ngaøy nay lôïi theá so saùnh cuûa söï phaùt trieån nhanh ñang chuyeån daàn töø yeáu toá giaøu taøi nguyeân, tieàn voán, giaù nhaân coâng reû sang lôïi theá veà trình ñoä trí tueä cao cuûa con ngöôøi. Nguoàn nhaân löïc trôû thaønh nguoàn taøi saûn quyù giaù, laø nhaân toá quyeát ñònh söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa moïi quoác gia, vuøng laõnh thoå. Ñieàu naøy ñöôïc minh chöùng qua moâ hình taêng tröôûng kinh teá cuûa Nhaät, Singapore, moät soá nöôùc khaùc... cuõng nhö töø thöïc teá cuûa Vieät Nam qua nhöõng naêm ñoåi môùi. Ñoái vôùi ñoàng baèng soâng Cöûu Long (ÑBSCL), vuøng kinh teá lôùn cuûa caû nöôùc coù nhieàu tieàm naêng vaø theá maïnh veà phaùt trieån noâng nghieäp, thuûy saûn, du lòch vaø thöông maïi quoác teá (toång dieän tích töï nhieân toaøn vuøng laø 4 trieäu ha, bôø bieån daøi treân 700 Km, haøng naêm ÑBSCL cung caáp cho caû nöôùc treân 50% saûn löôïng gaïo vaø 60% saûn löôïng thuûy saûn ñeå xuaát khaåu). Tuy nhieân, ngoaøi soá löôïng, thì chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ÑBSCL ñang ôû trình ñoä thaáp (treân caû 3 phöông dieän: trí löïc, theå löïc, nhaân caùch thaåm myõ), cheá ñoä quaûn lyù, söû duïng vaø ñaõi ngoä coøn toàn taïi nhieàu baát caäp. Tình hình ñoù, chaéc chaén seõ gaây khoù khaên lôùn cho vieäc thöïc hieän caùc muïc tieâu coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa (CNH, HÑH) noâng nghieäp, noâng thoân cuûa vuøng. Ñaây chính laø lyù do ñaõ thoâi thuùc toâi choïn ñeà taøi “Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñeán naêm 2020” ñeå nghieân cöùu. Hy voïng söï thaønh coâng cuûa luaän aùn seõ goùp phaàn ñaéc löïc cho vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, treân cô sôû ñoù thuùc ñaåy tieán trình CNH, HÑH noâng nghieäp, noâng thoân ÑBSCL. 2. Veà phöông dieän lyù thuyeát ÔÛ Vieät Nam, trong giai ñoaïn CNH, HÑH, vai troø cuûa nguoàn nhaân löïc ñöôïc Ñaûng coäng saûn Vieät Nam xaùc ñònh “… con ngöôøi vaø nguoàn nhaân löïc laø nhaân toá quyeát ñònh söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc…”, “… Phaùt huy nguoàn löïc con ngöôøi - yeáu toá cô baûn cho söï phaùt trieån nhanh vaø beàn vöõng…” [5]. Do vaäy, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ñang laø vaán ñeà ñöôïc xaõ hoäi ñaëc bieät quan taâm, vaán ñeà coù tính thôøi söï trong giôùi nghieân cöùu vaø caùc nhaø hoaïch ñònh chieán löôïc, chính saùch. Tuy nhieân coù theå noùi raèng, cho ñeán nay haàu heát caùc nghieân cöùu chæ môùi taäp trung xem xeùt moät caùch toång quaùt, hoaëc baøn ñeán caùc khía caïnh rieâng leû cuûa nguoàn nhaân löïc treân phaïm vi caû nöôùc; caùc lyù thuyeát quaûn trò haàu nhö chæ ñeà caäp ñeán phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ôû phaïm vi doanh nghieäp laø chuû yeáu; coøn vieäc nghieân cöùu toång theå vaø mang tính toaøn dieän veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ôû phaïm vi vuøng laõnh thoå vaãn coøn laø khoaûng troáng. Bôûi vaäy, ñeà taøi nghieân cöùu “Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñeán naêm 2020” laø thöïc söï coù tính caáp thieát, nhaèm boå sung vaø hoaøn thieän kòp thôøi nhöõng lyù thuyeát veà phöông phaùp luaän phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cho moät vuøng laõnh thoå. II. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Ñaây laø ñeà taøi nghieân cöùu phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa moät vuøng laõnh thoå trong moät quoác gia. Vì vaäy, chuùng toâi xaùc ñònh: 1. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: - Nguoàn nhaân löïc thöïc teá ñang tham gia hoaït ñoäng kinh teá (keå caû trong vaø treân ñoä tuoåi lao ñoäng). - Nguoàn nhaân löïc döï tröõ (löïc löôïng lao ñoäng boå sung haøng naêm vaø ñang ñöôïc ñaøo taïo). - Nguoàn nhaân löïc chöa coù vieäc laøm. 2. Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa ÑBSCL. Noäi dung nghieân cöùu ñöôïc taäp trung vaøo caùc vaán ñeà: giaùo duïc - ñaøo taïo, daân soá, chaêm soùc söùc khoûe, caûi thieän ñieàu kieän soáng, giaûi quyeát vieäc laøm, thu huùt, quaûn lyù, söû duïng vaø ñaõi ngoä nguoàn nhaân löïc. Trong ñoù, giaùo duïc - ñaøo taïo ñöôïc xaùc ñònh laø yeáu toá tham gia tröïc tieáp vaø ñoùng vai troø quyeát ñònh trong chieán löôïc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. Do vaäy, luaän aùn cuõng ñaët troïng taâm nghieân cöùu vaøo khía caïnh giaùo duïc - ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc phuïc vuï söï nghieäp CNH, HÑH noâng nghieäp, noâng thoân ÑBSCL. III. TOÅNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIEÂN CÖÙU COÙ LIEÂN QUAN ÑEÁN ÑEÀ TAØI Coù theå noùi caùc ñeà taøi nghieân cöùu veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc hoaëc coù lieân quan ñeán phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa Vieät Nam ñaõ ñöôïc nhieàu nhaø khoa hoïc vaø giôùi quaûn lyù thöïc hieän. Ñoù laø caùc nghieân cöùu veà: - “Döï baùo daân soá, nguoàn lao ñoäng vaø chính saùch vieäc laøm” cuûa Boä Lao ñoäng - Thöông binh vaø Xaõ hoäi thöïc hieän naêm 2002. - “Nhöõng luaän cöù khoa hoïc cuûa vieäc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc coâng nghieäp cho vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam”, do taäp theå caùc taùc giaû (Tröông Thò Minh Saâm, Nguyeãn Theá Nghóa, Phöông Ngoïc Thaïch, Ñaëng Vaên Phan, Traàn Troïng Khueâ, Hoà Anh Duõng, Tröông Vaên Phuùc) thöïc hieän naêm 2002. - “Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc phuïc vuï söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa” ôû goùc ñoä trieát hoïc, cuûa taùc giaû Nguyeãn Thanh - Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Tp. HCM thöïc hieän naêm 2002. - “Quy hoaïch giaùo duïc - ñaøo taïo treân ñòa baøn Tp. HCM” cuûa Sôû Giaùo duïc - Ñaøo taïo Tp. HCM thöïc hieän naêm 1999. - “Moät soá vaán ñeà bieán ñoåi, phaùt trieån daân soá vaø nguoàn lao ñoäng treân ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh” - Vieän Kinh teá Tp. HCM thöïc hieän naêm 1999. Nhìn chung, caùc nghieân cöùu treân môùi chæ ñeà caäp ñeán moät soá khía caïnh khaùc nhau veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, caùc giaûi phaùp vaø kieán nghò coøn chung chung, thieáu tính toaøn dieän vaø cuï theå. - “Chieán löôïc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu CNH, HÑH noâng nghieäp, noâng thoân ÑBSCL ñeán naêm 2010” - Luaän aùn tieán syõ cuûa taùc giaû Nguyeãn Ñình Luaän, Tröôøng Caùn boä quaûn lyù noâng nghieäp, thöïc hieän naêm 2001. Tuy nhieân, vì tieáp caän ôû goùc ñoä chieán löôïc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ñaùp öùng yeâu caàu CNH, HÑH, neân luaän aùn khoâng ñi saâu vaøo caùc giaûi phaùp phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. - “Giaûi phaùp phaùt trieån toaøn dieän noâng nghieäp, noâng thoân ÑBSCL - Ñaøo taïo nhaân löïc, moät yeâu caàu böùc thieát” cuûa TS. Traàn Thöôïng Tuaán, ñaêng treân Baùo Saøi goøn Giaûi phoùng (thaùng 9/2001). Baøi vieát naøy ñaõ phaûn aùnh sô löôïc thöïc traïng ñaøo taïo nhaân löïc ôû ÑBSCL vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp, kieán nghò nhaèm naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuûa vuøng. Tuy nhieân, baøi vieát chæ döøng laïi ôû möùc ñoä cung caáp moät soá thoâng tin trong khuoân khoå moät baøi baùo, vì theá ngöôøi ñoïc cuõng chöa tìm thaáy nhöõng caên cöù khoa hoïc cho caùc giaûi phaùp. Toùm laïi, cho ñeán nay, chöa coù moät coâng trình naøo nghieân cöùu moät caùch khoa hoïc, heä thoáng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp coù tính chieán löôïc nhaèm phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long. IV. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU ÑEÀ TAØI 1. Nghieân cöùu, boå sung vaø laøm saùng toû nhöõng lyù luaän cô baûn veà nguoàn nhaân löïc vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa moät vuøng laõnh thoå. 2. Ñaët cô sôû lyù thuyeát vaø thöïc tieãn cho vieäc hoaïch ñònh chieán löôïc vaø chính saùch phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ÑBSCL ñeán naêm 2020. 3. Cung caáp nguoàn tö lieäu ñeå caùc baïn ñoïc tham khaûo vaø gôïi môû höôùng nghieân cöùu môùi cho caùc nhaø khoa hoïc quan taâm ñeán lónh vöïc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. V. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu neâu treân, ñeà taøi vaän duïng caùc phöông phaùp: duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû, suy luaän logic, ñieàu tra xaõ hoäi hoïc, phöông phaùp chuyeân gia, nghieân cöùu kinh nghieäm theá giôùi, khaûo saùt thöïc teá, phaân tích toång hôïp theo caùch tieáp caän heä thoáng, thoáng keâ moâ taû, ñieàu tra toång hôïp, … ñeå laøm saùng toû caùc noäi dung nghieân cöùu. Nguoàn taøi lieäu: - Taøi lieäu sô caáp: töï thu thaäp, khaûo saùt, ñieàu tra. Maãu ñieàu tra ñöôïc choïn theo phöông phaùp choïn maãu thuaän tieän, kích thöôùc maãu döï tính laø 350. Ñeå ñaït ñöôïc maãu laø 350, 700 baûng caâu hoûi ñöôïc phaùt ra. Sau khi thu thaäp, kieåm tra, 358 baûng caâu hoûi hoaøn taát ñöôïc söû duïng. - Taøi lieäu thöù caáp: Nieân giaùm thoáng keâ, caùc baøi baùo, chuyeân ñeà, saùch chuyeân khaûo vaø caùc cuoäc ñieàu tra ñaõ xuaát baûn. VI. NHÖÕNG ÑOÙNG GOÙP MÔÙI CUÛA LUAÄN AÙN Luaän aùn laø moät coâng trình nghieân cöùu nghieâm tuùc cuûa taùc giaû. Thaønh coâng cuûa luaän aùn tröôùc heát vaø quan troïng laø nhöõng ñoùng goùp môùi cho lónh vöïc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc: Moät laø, laøm giaøu theâm lyù luaän veà nguoàn nhaân löïc vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. Ñoù laø: ruùt ra nhöõng luaän ñieåm cô baûn veà khaùi nieäm vaø noäi dung cuûa nguoàn nhaân löïc vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. Hai laø, goùp phaàn xaây döïng phöông phaùp luaän trong nghieân cöùu caùc giaûi phaùp phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa moät vuøng laõnh thoå. Ñoù laø söï keát hôïp loâgic bieän chöùng vaø heä thoáng giöõa lyù luaän, kinh nghieäm, thöïc traïng vaø yeâu caàu phaùt trieån nguoàn nhaân löïc; laø vieäc xem xeùt phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa moät vuøng laõnh thoå ñaët trong moái lieân heä vôùi söï phaùt trieån chung cuûa moät quoác gia, söï quaûn lyù taäp trung thoáng nhaát cuûa moät nhaø nöôùc. Ba laø, ñeà xuaát heä thoáng caùc nhoùm giaûi phaùp chuû yeáu nhöng mang tính toaøn dieän coù theå vaän duïng hoaëc laøm cô sôû ñeå tieáp tuïc nghieân cöùu phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa ÑBSCL. CHÖÔNG 1 LYÙ LUAÄN VEÀ PHAÙT TRIEÅN NGUOÀN NHAÂN LÖÏC 1.1 Khaùi nieäm nguoàn nhaân löïc vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc Nguoàn nhaân löïc vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø moät trong nhöõng vaán ñeà coát loõi cuûa söï nghieäp phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi ôû moãi quoác gia. Ñaëc bieät trong thôøi ñaïi ngaøy nay, ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, giaûi quyeát vaán ñeà naøy ñang laø yeâu caàu ñöôïc ñaët ra heát söùc böùc xuùc, vì noù vöøa mang tính thôøi söï, vöøa mang tính chieán löôïc xuyeân suoát quaù trình phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa moãi nöôùc. 1.1.1 Nguoàn nhaân löïc Cho ñeán nay, khaùi nieäm nguoàn nhaân löïc ñang ñöôïc hieåu theo nhieàu quan ñieåm khaùc nhau. * Theo Lieân Hieäp Quoác “Nguoàn nhaân löïc laø trình ñoä laønh ngheà, laø kieán thöùc vaø naêng löïc cuûa toaøn boä cuoäc soáng con ngöôøi hieän coù thöïc teá, hoaëc tieàm naêng ñeå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi trong moät coäng ñoàng” [174]. Nghóa laø, nguoàn nhaân löïc bao goàm nhöõng ngöôøi ñang laøm vieäc vaø nhöõng ngöôøi trong tuoåi lao ñoäng coù khaû naêng lao ñoäng. * Theo GS. TSKH Phaïm Minh Haïc cuøng caùc nhaø khoa hoïc tham gia chöông trình KX - 07, “nguoàn nhaân löïc caàn ñöôïc hieåu laø soá daân vaø chaát löôïng con ngöôøi, bao goàm caû theå chaát vaø tinh thaàn, söùc khoûe vaø trí tueä, naêng löïc, phaåm chaát vaø ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi lao ñoäng. Noù laø toång theå nguoàn nhaân löïc hieän coù thöïc teá vaø tieàm naêng ñöôïc chuaån bò saün saøng ñeå tham gia phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa moät quoác gia hay moät ñòa phöông naøo ñoù…” [45, tr. 328]. * Theo quan ñieåm cuûa Ñaûng coäng saûn Vieät Nam [5], “nguoàn löïc con ngöôøi laø quyù baùu nhaát, coù vai troø quyeát ñònh, ñaëc bieät ñoái vôùi nöôùc ta khi nguoàn löïc taøi chính vaø nguoàn löïc vaät chaát coøn haïn heïp”, ñoù laø “ngöôøi lao ñoäng coù trí tueä cao, tay ngheà thaønh thaïo, coù phaåm chaát toát ñeïp, ñöôïc ñaøo taïo, boài döôõng vaø phaùt huy bôûi moät neàn giaùo duïc tieân tieán gaén lieàn vôùi moät neàn khoa hoïc hieän ñaïi” [30, tr. 6,9]. Ngoaøi ra, moät soá taùc giaû khaùc khi nghieân cöùu caùc ñeà taøi veà nguoàn nhaân löïc vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ôû Vieät Nam cuõng ñöa ra caùc quan ñieåm veà nguoàn nhaân löïc. Theo chuùng toâi, khaùi nieäm nguoàn nhaân löïc neân ñöôïc hieåu moät caùch ngaén goïn laø nguoàn löïc con ngöôøi. Vì vaäy tröôùc heát vaø quan troïng khi nghieân cöùu nguoàn nhaân löïc laø phaûi xaùc ñònh vai troø quyeát ñònh cuûa con ngöôøi baèng lao ñoäng saùng taïo ñeå xaây döïng xaõ hoäi vaên minh, khoâng ngöøng phaùt trieån vaø höôùng tôùi moät muïc tieâu ñaõ ñònh. Ñeà caäp ñeán nguoàn löïc con ngöôøi khoâng chæ coù trí löïc (theå hieän kyõ naêng lao ñoäng, naêng löïc toå chöùc vaø quaûn lyù), theå löïc, maø coøn phaûi coù phaåm chaát ñaïo ñöùc, nhaân caùch thaåm myõ, taùc phong laøm vieäc vaø söï keát hôïp giöõa caùc yeáu toá ñoù phuø hôïp vôùi quaù trình phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi ôû töøng thôøi kyø nhaát ñònh. Ñieàu ñoù cuõng coù nghóa laø, noäi haøm cuûa khaùi nieäm nguoàn nhaân löïc phaûi taäp trung phaûn aùnh nhöõng vaán ñeà sau ñaây: Moät laø, xem xeùt nguoàn nhaân löïc döôùi goùc ñoä nguoàn löïc con ngöôøi - yeáu toá quyeát ñònh söï phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Hai laø, nguoàn nhaân löïc goàm hai maët soá löôïng vaø chaát löôïng, trong ñoù maët chaát löôïng theå hieän ôû trí löïc, theå löïc, nhaân caùch, phaåm chaát ñaïo ñöùc, loái soáng vaø söï keát hôïp giöõa caùc yeáu toá ñoù. Ba laø, nghieân cöùu veà nguoàn nhaân löïc vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc nhaát thieát phaûi gaén lieàn vôùi thôøi gian vaø khoâng gian maø noù toàn taïi. Töø caùch tieáp caän ñoù, nhaän xeùt veà caùc quan ñieåm neâu treân, theo chuùng toâi: - Quan ñieåm cuûa Lieân Hieäp Quoác laø chöa toaøn dieän, vì noù chæ môùi ñeà caäp ñeán maët chaát löôïng cuûa nguoàn nhaân löïc treân caùc phöông dieän trình ñoä laønh ngheà, kieán thöùc vaø naêng löïc lao ñoäng, song laïi thieáu quan taâm ñeán nhöõng maët khaùc, ñoù laø phaåm chaát ñaïo ñöùc, loái soáng, nhaân caùch cuûa ngöôøi lao ñoäng. - Quan ñieåm cuûa GS. TSKH Phaïm Minh Haïc vaø caùc nhaø khoa hoïc tham gia chöông trình KX - 07 ñaõ coù nhöõng ñoùng goùp, boå sung vaø hoaøn thieän hôn. Ñoù laø, beân caïnh chæ ra nhöõng yeáu toá caáu thaønh maët soá löôïng nguoàn nhaân löïc, taùc giaû coøn boå sung nhöõng yeáu toá caáu thaønh maët chaát löôïng nguoàn nhaân löïc: trí löïc, theå löïc, phaåm chaát ñaïo ñöùc, nhaân caùch cuûa con ngöôøi. - Quan ñieåm cuûa Ñaûng coäng saûn Vieät Nam ñaõ phaûn aùnh moät caùch toång quaùt khaùi nieäm nguoàn nhaân löïc treân caû ba phöông dieän trí löïc, theå löïc, nhaân caùch, cuøng vôùi cô sôû khoa hoïc cho söï phaùt trieån caùc yeáu toá ñoù laø neàn giaùo duïc tieân tieán gaén lieàn neàn khoa hoïc hieän ñaïi. Töø söï phaân tích treân, theo chuùng toâi, khaùi nieäm nguoàn nhaân löïc neân ñöôïc hieåu ñaày ñuû nhö sau: Theo nghóa roäng: nguoàn nhaân löïc laø toång theå caùc tieàm naêng lao ñoäng cuûa con ngöôøi ôû moät quoác gia, moät vuøng laõnh thoå, moät ñòa phöông cuï theå naøo ñoù gaén vôùi ñôøi soáng vaät chaát, tinh thaàn vaø truyeàn thoáng daân toäc nôi maø nguoàn nhaân löïc toàn taïi. Theo nghóa heïp: nguoàn nhaân löïc bao goàm nhöõng ngöôøi ñuû 15 tuoåi trôû leân thöïc teá ñang laøm vieäc (goàm nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng vaø nhöõng ngöôøi treân tuoåi lao ñoäng), nhöõng ngöôøi trong tuoåi lao ñoäng coù khaû naêng lao ñoäng nhöng chöa coù vieäc laøm (do thaát nghieäp hoaëc ñang laøm noäi trôï trong gia ñình), coäng vôùi nguoàn lao ñoäng döï tröõ (nhöõng ngöôøi ñang ñöôïc ñaøo taïo trong caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng, daïy ngheà…). Ñieàu ñoù coù nghóa, nguoàn nhaân löïc phaûi ñöôïc nghieân cöùu treân caû hai phöông dieän laø soá löôïng vaø chaát löôïng. • Soá löôïng nguoàn nhaân löïc ñöôïc nghieân cöùu treân caùc khía caïnh quy moâ, toác ñoä taêng nguoàn nhaân löïc, söï phaân boá theo khu vöïc vaø vuøng laõnh thoå. • Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñöôïc nghieân cöùu treân caùc khía caïnh: trí löïc, theå löïc vaø nhaân caùch, thaåm myõ cuûa ngöôøi lao ñoäng. Trong ñoù, trí löïc theå hieän ôû trình ñoä daân trí, trình ñoä chuyeân moân, laø yeáu toá trí tueä, tinh thaàn, laø caùi noùi leân tieàm löïc saùng taïo ra caùc giaù trò vaät chaát, vaên hoùa tinh thaàn cuûa con ngöôøi, vì theá ñoùng vai troø quyeát ñònh trong söï phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. Sau trí löïc laø theå löïc hay theå chaát, bao goàm khoâng chæ söùc khoûe cô baép, maø coøn laø söï deûo dai cuûa hoaït ñoäng thaàn kinh, baép thòt, laø söùc maïnh cuûa nieàm tin vaø yù chí, laø khaû naêng vaän ñoäng cuûa trí löïc. Theå löïc laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå duy trì vaø phaùt trieån trí tueä, laø phöông tieän taát yeáu ñeå chuyeån taûi tri thöùc vaøo hoaït ñoäng thöïc tieãn, ñeå bieán tri thöùc thaønh söùc maïnh vaät chaát. Do ñoù, söùc maïnh trí tueä chæ coù theå phaùt huy ñöôïc lôïi theá khi theå löïc cuûa con ngöôøi ñöôïc phaùt trieån. Noùi caùch khaùc, “trí tueä laø taøi saûn quyù giaù nhaát trong moïi taøi saûn, nhöng chính söùc khoûe laø moät tieàn ñeà caàn thieát ñeå laøm ra taøi saûn ñoù” [29, tr. 16]. Ngoaøi ra, noùi ñeán nguoàn nhaân löïc khoâng theå khoâng xeùt ñeán yeáu toá nhaân caùch, thaåm myõ, quan ñieåm soáng. Ñoù laø söï theå hieän neùt vaên hoùa cuûa ngöôøi lao ñoäng, ñöôïc keát tinh töø moät loaït caùc giaù trò: ñaïo ñöùc, taùc phong, tính töï chuû vaø naêng ñoäng, kyû luaät vaø tinh thaàn traùch nhieäm trong coâng vieäc, khaû naêng hôïp taùc, laøm vieäc theo nhoùm, khaû naêng hoäi nhaäp vôùi moâi tröôøng ña vaên hoùa, ña saéc toäc vaø caùc tri thöùc khaùc veà giaù trò cuûa cuoäc soáng. Chuùng toâi cho raèng, trong moái quan heä vôùi caùc yeáu toá khaùc caáu thaønh nguoàn nhaân löïc, trình ñoä phaùt trieån nhaân caùch, ñaïo ñöùc ñoùng vai troø quan troïng, vì noù ñem laïi cho con ngöôøi khaû naêng thöïc hieän toát hôn caùc chöùc naêng xaõ hoäi vaø naâng cao naêng löïc saùng taïo cuûa hoï trong hoaït ñoäng thöïc tieãn. Leõ taát nhieân, nhö Hoà Chuû Tòch ñaõ noùi: “coù ñöùc maø khoâng coù taøi, laøm vieäc gì cuõng khoù; nhöng coù taøi maø khoâng coù ñöùc laø ngöôøi voâ duïng”. Bôûi vaäy, seõ khoâng ñaày ñuû khi noùi ñeán nguoàn nhaân löïc neáu khoâng ñeà caäp ñeán söï keát hôïp haøi hoøa giöõa ba yeáu toá trí löïc, theå löïc vaø nhaân caùch thaåm myõ, vì noù laø ñieàu kieän taïo neân söùc maïnh trong moãi con ngöôøi, coäng ñoàng vaø cuõng laø ñeå höôùng ngöôøi lao ñoäng ñeán söï phaùt trieån toaøn dieän. 1.1.2 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa nhaân loaïi, khaùi nieäm phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuõng ngaøy caøng ñöôïc hoaøn thieän. Tuy nhieân treân thöïc teá, ñeán nay vaãn chöa tìm ñöôïc moät tieáng noùi chung veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. * Theo quan ñieåm xem “con ngöôøi laø nguoàn voán - voán nhaân löïc” “Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø caùc hoaït ñoäng ñaàu tö nhaèm taïo ra nguoàn nhaân löïc vôùi soá löôïng vaø chaát löôïng ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc, ñoàng thôøi ñaûm baûo söï phaùt trieån cuûa moãi caù nhaân” [177]. Nghóa laø, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc bao haøm nhöõng lónh vöïc hoaït ñoäng vaø chính saùch lieân quan ñeán quaù trình taêng cöôøng naêng löïc cuûa con ngöôøi vaø toå chöùc quaûn lyù, söû duïng coù hieäu quaû nguoàn naêng löïc ñoù cho phaùt trieån kinh teá. * Theo quan ñieåm cuûa caùc nhaø nghieân cöùu cuûa UNDP “Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc chòu söï taùc ñoäng cuûa naêm nhaân toá: giaùo duïc - ñaøo taïo, söùc khoûe vaø dinh döôõng, moâi tröôøng, vieäc laøm vaø söï giaûi phoùng con ngöôøi. Trong quaù trình taùc ñoäng ñeán söï phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, nhöõng nhaân toá naøy luoân gaén boù, hoã trôï vaø phuï thuoäc laãn nhau; trong ñoù, giaùo duïc - ñaøo taïo laø nhaân toá neàn taûng, laø cô sôû cuûa taát caû caùc nhaân toá khaùc. Nhaân toá söùc khoûe vaø dinh döôõng, moâi tröôøng, vieäc laøm vaø giaûi phoùng con ngöôøi laø nhöõng nhaân toá thieát yeáu, nhaèm duy trì vaø ñaùp öùng söï phaùt trieån beàn vöõng nguoàn nhaân löïc. Neàn saûn xuaát caøng phaùt trieån, thì phaàn ñoùng goùp cuûa trí tueä thoâng qua giaùo duïc - ñaøo taïo ngaøy caøng chieám tyû troïng lôùn so vôùi ñoùng goùp cuûa caùc yeáu toá khaùc trong cô caáu giaù trò saûn phaåm cuûa lao ñoäng” [1]. * Theo quan ñieåm söû duïng naêng löïc con ngöôøi cuûa ILO “Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc bao haøm khoâng chæ söï chieám lónh trình ñoä laønh ngheà, maø beân caïnh phaùt trieån naêng löïc, laø laøm cho con ngöôøi coù nhu caàu söû duïng naêng löïc ñoù ñeå tieán ñeán coù ñöôïc vieäc laøm hieäu quaû cuõng nhö thoûa maõn ngheà nghieäp vaø cuoäc soáng caù nhaân” [151]. Nhö vaäy, theo toå chöùc naøy phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ñöôïc xem xeùt ôû moät phaïm vi roäng hôn. Noù khoâng chæ ôû phöông dieän chieám lónh trình ñoä laønh ngheà, maø laø phaùt trieån naêng löïc theo nghóa ñaày ñuû cho ngöôøi lao ñoäng. Söï laønh ngheà, theo hoï laø quaù trình hoaøn thieän nhôø boå sung, naâng cao kieán thöùc trong quaù trình soáng vaø laøm vieäc nhaèm ñaùp öùng nhöõng kyø voïng cuûa con ngöôøi. * Theo GS.TSKH Nguyeãn Minh Ñöôøng “Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ñöôïc hieåu laø gia taêng giaù trò cho con ngöôøi treân caùc maët trí tueä, kyõ naêng lao ñoäng, theå löïc, ñaïo ñöùc, taâm hoàn… ñeå hoï coù theå tham gia vaøo löïc löôïng lao ñoäng, laøm giaøu cho ñaát nöôùc, goùp phaàn caûi taïo xaõ hoäi, cuõng nhö phaùt huy truyeàn thoáng cuûa daân toäc vaø goùp phaàn toâ ñieåm theâm böùc tranh muoân maøu cuûa nhaân loaïi. Do vaäy, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc phaûi ñöôïc tieán haønh treân caû ba maët: phaùt trieån nhaân caùch, phaùt trieån sinh theå, ñoàng thôøi taïo ra moâi tröôøng xaõ hoäi thuaän lôïi cho nguoàn nhaân löïc phaùt trieån” [34]. Keá thöøa vaø phaùt trieån nhöõng quan ñieåm treân, theo chuùng toâi döôùi goùc ñoä nghieân cöùu toång theå, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø phaùt trieån nguoàn löïc con ngöôøi döôùi daïng tieàm naêng thaønh “voán con ngöôøi, voán nhaân löïc”. Xeùt ôû goùc ñoä caù nhaân, ñoù laø naâng cao tri thöùc, söùc khoûe, kyõ naêng thöïc haønh ñeå taêng naêng suaát lao ñoäng daãn ñeán taêng thu nhaäp vaø caûi thieän chaát löôïng cuoäc soáng. Xeùt ôû goùc ñoä xaõ hoäi, laø quaù trình taïo döïng moät löïc löôïng lao ñoäng caû veà soá löôïng, chaát löôïng vaø söû duïng chuùng coù hieäu quaû nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa quoác gia, vuøng laõnh thoå trong töøng thôøi kyø. Do vaäy, moät caùch ñaày ñuû vaø khaùi quaùt hôn, theo chuùng toâi: phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa moät quoác gia, moät vuøng laõnh thoå laø quaù trình taïo ra söï bieán ñoåi soá löôïng vaø chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuøng vôùi vieäc naâng cao hieäu quaû söû duïng chuùng nhaèm ñaùp öùng ngaøy caøng toát hôn nhu ._.caàu phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc, cuûa vuøng. Taát nhieân, cuõng caàn phaân bieät giöõa phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vaø phaùt trieån con ngöôøi. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø khaùi nieäm heïp hôn so vôùi phaùt trieån con ngöôøi. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc nhìn nhaän con ngöôøi döôùi goùc ñoä laø moät yeáu toá cuûa saûn xuaát, moät nguoàn löïc cuûa xaõ hoäi, muïc ñích laø gia taêng söï ñoùng goùp coù hieäu quaû cuûa noù cho quaù trình taùi saûn xuaát ñeå phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Coøn phaùt trieån con ngöôøi ñöôïc nhìn nhaän döôùi goùc ñoä con ngöôøi laø moät chuû theå cuûa töï nhieân vaø xaõ hoäi. Vì theá, phaùt trieån con ngöôøi laø trung taâm cuûa söï phaùt trieån, muïc ñích laø höôùng tôùi söï phaùt trieån toaøn dieän cuûa con ngöôøi. Ñoù laø xaùc laäp caùc quyeàn vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå con ngöôøi thöïc hieän caùc quyeàn cuûa mình. Coù nghóa laø phaùt trieån con ngöôøi khoâng chæ xem xeùt döôùi goùc ñoä laø nguoàn löïc ñoùng goùp cho söï phaùt trieån xaõ hoäi, maø coøn laø söï thoûa maõn caùc nhu caàu ñeå con ngöôøi sôùm coù ñieàu kieän phaùt trieån toaøn dieän. Ñaây chính laø cô sôû giuùp chuùng ta lyù giaûi vì sao nhieàu quoác gia coù chæ soá phaùt trieån con ngöôøi (HDI) töông ñoái cao (chaúng haïn nhö Vieät Nam), nhöng laïi ñöôïc xeáp vaøo nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån hay chaäm phaùt trieån. 1.2 Nhöõng noäi dung cô baûn cuûa phaùt trieån nguoàn nhaân löïc Xuaát phaùt töø quan ñieåm veà nguoàn nhaân löïc vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc neâu treân, theo chuùng toâi, noäi dung cô baûn cuûa phaùt trieån nguoàn nhaân löïc bao goàm: - Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc veà maët soá löôïng; - Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc veà maët chaát löôïng; - Vaø naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn nhaân löïc. 1.2.1 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc veà maët soá löôïng Nguoàn nhaân löïc cuûa moät quoác gia, vuøng laõnh thoå, veà maët soá löôïng theå hieän ôû qui moâ daân soá, cô caáu veà giôùi vaø ñoä tuoåi. Theo ñoù, nguoàn nhaân löïc ñöôïc goïi laø ñoâng veà soá löôïng khi qui moâ daân soá lôùn, tæ leä ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng cao. Taát nhieân, ôû goùc ñoä phaùt trieån, chuùng ta khoâng theå khoâng xeùt ñeán tæ leä gia taêng daân soá haøng naêm. Nghóa laø veà maët soá löôïng, nguoàn nhaân löïc chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa qui moâ daân soá taïi thôøi ñieåm goác vaø chính saùch phaùt trieån daân soá cuûa caùc quoác gia vaø vuøng laõnh thoå. Vaán ñeà naøy, hieän nay treân theá giôùi ñang dieãn ra hai xu höôùng traùi ngöôïc nhau. Ñoái vôùi caùc quoác gia phaùt trieån, ñaëc bieät laø caùc nöôùc ôû Baéc AÂu, do nhieàu yeáu toá: khí haäu, di truyeàn, nhu caàu ñöôïc töï do phaùt trieån cuûa moãi caù nhaân, ñieàu kieän kinh teá vaø ñaëc bieät laø söï trôï giuùp cuûa khoa hoïc - kyõ thuaät trong ngaønh y… neân tæ leä sinh raát thaáp (töø 0,5% - 0,7%/naêm), trong khi ñoù tuoåi thoï laïi cao, daãn ñeán tình traïng giaø hoùa nguoàn nhaân löïc. Heä quaû laø thieáu nguoàn nhaân löïc ñeán möùc baùo ñoäng. Ñoái vôùi caùc quoác gia ñang phaùt trieån, ñaëc bieät laø caùc nöôùc chaäm phaùt trieån, thì laïi hoaøn toaøn ngöôïc laïi. Tæ leä sinh ôû nhöõng nöôùc naøy coøn khaù cao (treân 1,5%/naêm), ñieàu kieän kinh teá, chaêm soùc söùc khoûe vaø y teá chaäm ñöôïc caûi thieän, daãn ñeán dö thöøa lao ñoäng. Heä quaû laø gia taêng thaát nghieäp vaø gaây aùp löïc cho vaán ñeà giaûi quyeát vieäc laøm. 1.2.2 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc veà maët chaát löôïng Hieän nay ñang coù hai quan ñieåm phoå bieán xem xeùt chaát löôïng nguoàn nhaân löïc. Theo quan ñieåm thöù nhaát, chaát löôïng nguoàn nhaân löïc theå hieän ôû caùc maët trí löïc, theå löïc, nhaân caùch, thaåm myõ vaø yeáu toá keát caáu caùc maët ñoù. Nghóa laø, yeáu toá keát caáu ñöôïc taùch rieâng khi xem xeùt chaát löôïng nguoàn nhaân löïc. Theo quan ñieåm thöù hai, chaát löôïng nguoàn nhaân löïc theå hieän treân ba maët: trí löïc, theå löïc vaø nhaân caùch, thaåm myõ. Nghóa laø, yeáu toá keát caáu ñaõ ñöôïc bao haøm trong chính noäi taïi ba yeáu toá ñoù. Chuùng toâi tieáp caän theo quan ñieåm thöù hai khi xem xeùt chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuûa moät quoác gia, vuøng laõnh thoå. Vì chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñöôïc xem xeùt ôû ñaây laø cuûa moät taäp hôïp ngöôøi, bao goàm caû nhöõng ngöôøi trong vaø treân ñoä tuoåi lao ñoäng coù khaû naêng lao ñoäng, thöïc teá ñang laøm vieäc, chöa coù vieäc laøm, hoaëc ñang ñöôïc ñaøo taïo. Neân chuùng ta khoâng theå khoâng tính ñeán yeáu toá phaân boá nhöõng con ngöôøi trong taäp hôïp ñoù. Maët khaùc, khi xem xeùt chaát löôïng nguoàn nhaân löïc, neáu taùch rieâng yeáu toá keát caáu, thì seõ khoâng theå phaùc hoïa ñöôïc moät böùc tranh ñaày ñuû veà chaát löôïng nguoàn nhaân löïc. Do vaäy, thöïc chaát cuûa phaùt trieån nguoàn nhaân löïc veà maët chaát löôïng laø söï phaùt trieån treân caû ba maët: trí löïc, theå löïc vaø nhaân caùch, thaåm myõ cuûa ngöôøi lao ñoäng. Phaùt trieån trí löïc laø phaùt trieån naêng löïc trí tueä. Ñoù laø quaù trình naâng cao trình ñoä daân trí, trình ñoä chuyeân moân, nghieäp vuï, söùc saùng taïo vaø kyõ naêng, kyõ xaûo cuûa ngöôøi lao ñoäng trong hoaït ñoäng thöïc tieãn. Quaù trình naøy chòu aûnh höôûng, taùc ñoäng cuûa nhieàu nhaân toá, trong ñoù giaùo duïc - ñaøo taïo giöõ vai troø quyeát ñònh, vì noù tröôùc heát laø saûn phaåm cuûa giaùo duïc - ñaøo taïo. Do vaäy, trong thôøi ñaïi ngaøy nay ñoàng thôøi vôùi vieäc xem con ngöôøi laø nguoàn löïc quan troïng nhaát, thì giaùo duïc - ñaøo taïo ñeàu ñöôïc caùc quoác gia ñaët ôû vò trí soá moät trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa mình. Theo chuùng toâi, ñaây cuõng laø cô sôû ñeå Nhaø nöôùc Vieät Nam xaùc ñònh: trong khi nguoàn löïc vaät chaát vaø taøi chính coøn haïn heïp, thì cuøng vôùi khoa hoïc vaø coâng ngheä, giaùo duïc - ñaøo taïo phaûi trôû thaønh quoác saùch haøng ñaàu. Phaùt trieån theå löïc laø gia taêng chieàu cao, caân naëng, tuoåi thoï, söùc maïnh vaø ñoä deûo dai cuûa thaàn kinh, cô baép. Vaán ñeà naøy phuï thuoäc vaøo moät loaït caùc yeáu toá: ñieàu kieän töï nhieân, gioáng noøi, thu nhaäp vaø caùch thöùc phaân boá chi tieâu, moâi tröôøng vaø ñieàu kieän laøm vieäc, cheá ñoä nghæ ngôi, caùc dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe coäng ñoàng (giaùo duïc, y teá, vaên hoùa, theå duïc theå thao). Trong ñoù, ngoaøi yeáu toá gioáng noøi, thì thu nhaäp vaø caùc dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe giöõ moät vai troø ñaëc bieät quan troïng. Theo chuùng toâi, nhöõng yeáu toá naøy chæ coù theå ñöôïc caûi thieän treân cô sôû phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Phaùt trieån nhaân caùch, thaåm myõ laø phaùt trieån yeáu toá vaên hoùa, tinh thaàn vaø quan ñieåm soáng nhö: tính tích cöïc, daùm nghó, daùm laøm, ñaïo ñöùc, taùc phong, loái soáng… trong moãi con ngöôøi lao ñoäng. Ñoù laø quaù trình naâng cao trình ñoä nhaän thöùc caùc giaù trò cuoäc soáng, tinh thaàn traùch nhieäm, khaû naêng hoøa hôïp vôùi coäng ñoàng, ñaáu tranh vôùi caùc teä naïn xaõ hoäi ñeå xaây döïng loái soáng laønh maïnh vaø hình thaønh taùc phong lao ñoäng coâng nghieäp. Thöïc chaát laø quaù trình phaùt huy nhöõng giaù trò truyeàn thoáng vaø baûn saéc vaên hoùa daân toäc, ñoàng thôøi tieáp thu nhöõng tinh hoa vaên hoùa cuûa nhaân loaïi. Ñoái vôùi caùc quoác gia, vuøng laõnh thoå ñang phaùt trieån, quaù trình naøy chòu aûnh höôûng cuûa caùc nhaân toá: vaên hoùa vaø phong caùch cuûa ngöôøi saûn xuaát nhoû tieåu noâng, heä quaû coøn soùt laïi cuûa cô cheá quaûn lyù taäp trung, ñaëc bieät laø maët traùi cuûa kinh teá thò tröôøng vaø quaù trình hoäi nhaäp. 1.2.3 Naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn nhaân löïc Nguoàn nhaân löïc laø nguoàn taøi saûn – taøi saûn nhaân löïc. Do vaäy phaùt trieån nguoàn nhaân löïc seõ khoâng ñöôïc coi laø toaøn dieän neáu khoâng quan taâm naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn taøi saûn naøy. Hieäu quaû söû nguoàn nhaân löïc, theo chuùng toâi ñöôïc ñaùnh giaù baèng möùc ñoä toaøn duïng nguoàn nhaân löïc caû veà soá löôïng, chaát löôïng vaø thôøi gian ñöôïc söû duïng. Do vaäy, naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn nhaân löïc ñoàng nhaát vôùi: - Naâng cao heä soá söû duïng soá löôïng nhaân löïc; - Naâng cao hieäu suaát söû duïng nhaân löïc, hay giaù trò taêng theâm ñöôïc taïo ra töø vieäc söû duïng nhaân löïc; - Vaø naâng cao heä soá söû duïng thôøi gian lao ñoäng. Theo chuùng toâi, naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn nhaân löïc laø moät quaù trình chòu aûnh höôûng tröïc tieáp töø tình hình cung caàu treân thò tröôøng lao ñoäng, chaát löôïng nguoàn nhaân löïc vaø chính saùch lao ñoäng, vieäc laøm, tieàn löông cuûa Nhaø nöôùc. Cuï theå, ñoù laø toác ñoä giaûi quyeát vieäc laøm vaø tình traïng thaát nghieäp, chính saùch thu huùt, boá trí, söû duïng vaø ñaëc bieät laø cheá ñoä ñaõi ngoä ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng. Theo ñoù, hieäu quaû söû duïng nguoàn nhaân löïc seõ ñoàng bieán vôùi toác ñoä giaûi quyeát vieäc laøm, nghòch bieán vôùi tæ leä thaát nghieäp vaø phuï thuoäc vaøo chính saùch thu huùt, boá trí, söû duïng vaø cheá ñoä ñaõi ngoä. Neáu nhöõng chính saùch naøy hôïp lyù seõ kích thích ñöôïc tinh thaàn laøm vieäc, khaû naêng saùng taïo cuûa ngöôøi lao ñoäng, treân cô sôû ñoù hieäu quaû seõ ñöôïc naâng cao. 1.3 Söï caàn thieát khaùch quan phaûi phaùt trieån nguoàn nhaân löïc Con ngöôøi vôùi tö caùch laø chuû theå cuûa moïi söï saùng taïo, kieán taïo neân xaõ hoäi. Vì vaäy, ôû moïi thôøi ñaïi, cheá ñoä xaõ hoäi, söï phaùt trieån nguoàn löïc con ngöôøi ñeàu ñöôïc ñaët ôû vò trí trung taâm. Trong thôøi ñaïi ngaøy nay, söï phaùt trieån nguoàn nhaân löïc caøng caàn thieát hôn bao giôø heát, vì nhöõng lyù do cô baûn sau ñaây: 1.3.1 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø nhaân toá thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá Taêng tröôûng kinh teá cuûa moät quoác gia coù moái töông quan chaët cheõ vôùi voán vaät chaát vaø voán con ngöôøi. Theo keát quaû phaân tích hoài quy haøm soá saûn xuaát cuûa caùc neàn kinh teá Ñoâng Nam AÙ, thì 60% toác ñoä taêng tröôûng thöïc cuûa neàn kinh teá laø do ñoùng goùp cuûa tích luõy voán vaät chaát vaø voán con ngöôøi. Hôn nöõa, trong 60% ñoù, voán vaät chaát ñoùng goùp töø 35% - 49%, coøn laïi 51% - 65% laø phaàn ñoùng goùp cuûa voán con ngöôøi (thoâng qua chæ soá veà trình ñoä giaùo duïc) [174]. Hôn nöõa, khi nghieân cöùu veà moái quan heä töông hoã giöõa ñaàu tö phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vaø ñaàu tö voán vaät chaát, caùc lyù thuyeát taêng tröôûng kinh teá ñeàu thoáng nhaát raèng, chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñöôïc naâng cao seõ taêng cöôøng khaû naêng sinh lôïi cuûa maùy moùc thieát bò; ñeán löôït noù, haøm löôïng voán vaät chaát taêng seõ laøm taêng hieäu quaû ñaàu tö vaøo giaùo duïc - ñaøo taïo. Lòch söû phaùt trieån kinh teá theá giôùi cuõng ñaõ chöùng minh raèng, ñeå ñaït ñöôïc söï taêng tröôûng kinh teá cao vaø oån ñònh, nhaát thieát phaûi naâng cao chaát löôïng ñoäi nguõ lao ñoäng kyõ thuaät, nghóa laø phaûi ñaàu tö vaøo giaùo duïc - ñaøo taïo; chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñöôïc naâng cao chính laø tieàn ñeà thaønh coâng cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp môùi ôû Chaâu AÙ. Kinh nghieäm cho thaáy, chöa coù moät quoác gia phaùt trieån naøo ñaït tyû leä taêng tröôûng kinh teá cao tröôùc khi hoaøn thaønh phoå caäp giaùo duïc phoå thoâng. Caùc nöôùc coâng nghieäp hoùa môùi (Haøn Quoác, Ñaøi Loan, Singapore, Hoàng Koâng) vaø caùc quoác gia coù toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao trong nhöõng thaäp nieân 70 - 80 ñaõ hoaøn thaønh phoå caäp giaùo duïc tieåu hoïc tröôùc khi caùc neàn kinh teá ñoù caát caùnh. Nghieân cöùu veà moái töông quan giöõa giaùo duïc vôùi taêng tröôûng kinh teá ôû 74 nöôùc coù thu nhaäp thaáp vaø trung bình giai ñoaïn 1960 - 1985, N. Birdsall, D. Ross vaø R. Sabot ñaõ ruùt ra keát luaän: neáu tyû leä hoïc sinh tieåu hoïc taêng leân 1% thì GDP taêng 0,62%; neáu tyû leä hoïc sinh trung hoïc taêng leân 1% thì GDP taêng 0,34% [132, tr. 485 - 508]. Cho ñeán nay, caùc nhaø kinh teá ñeàu ñoàng yù raèng, ñaàu tö cho con ngöôøi thoâng qua caùc hoaït ñoäng giaùo duïc - ñaøo taïo, chaêm soùc söùc khoûe, caùc chöông trình baûo ñaûm vieäc laøm vaø an sinh xaõ hoäi… ñöôïc xem laø hoaït ñoäng ñaàu tö coù hieäu quaû nhaát, quyeát ñònh khaû naêng taêng tröôûng kinh teá nhanh vaø beàn vöõng cuûa moät quoác gia. Nhö vaäy, coù theå khaúng ñònh raèng moái quan heä giöõa phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vaø taêng tröôûng kinh teá laø moái quan heä bieän chöùng nhaân quaû. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc seõ ñaåy nhanh taêng tröôûng kinh teá; ñeán löôït mình, taêng tröôûng kinh teá taïo ñieàu kieän thuùc ñaåy phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. 1.3.2 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø nhaân toá thuùc ñaåy quaù trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá, cô caáu lao ñoäng theo höôùng CNH, HÑH Nguoàn nhaân löïc ñöôïc xem laø nhaân toá quyeát ñònh cuûa quaù trình saûn xuaát vaø phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi. Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc caøng cao caøng thuùc ñaåy nhanh quaù trình hình thaønh vaø chuyeån dòch cô caáu kinh teá, cô caáu lao ñoäng theo höôùng CNH, HÑH caû veà quy moâ vaø cöôøng ñoä. Cô caáu kinh teá, cô caáu lao ñoäng caøng tieán boä caøng ñoøi hoûi khaû naêng thích öùng cao hôn cuûa nguoàn nhaân löïc caû veà trình ñoä hoïc vaán, trí tueä, naêng löïc saùng taïo, trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät, kyõ naêng ngheà nghieäp, theå löïc cuõng nhö phaåm chaát taâm sinh lyù, yù thöùc, loái soáng, ñaïo ñöùc… Ñoù laø moái quan heä bieän chöùng nhaân quaû giöõa chaát löôïng nguoàn nhaân löïc (keát quaû cuûa phaùt trieån nguoàn nhaân löïc) vôùi söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá vaø cô caáu lao ñoäng cuûa moãi quoác gia vaø vuøng laõnh thoå. Chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng CNH, HÑH ñoøi hoûi phaûi taïo ra söï taêng tröôûng nhanh treân caû ba khu vöïc: noâng nghieäp, coâng nghieäp vaø dòch vuï. Trong ñoù, taêng nhanh tæ troïng khu vöïc coâng nghieäp, dòch vuï vaø giaûm tæ troïng noâng nghieäp trong cô caáu GDP. Muoán vaäy, phaûi phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, maø tröôùc heát laø naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc, ñaëc bieät ôû noâng thoân, bôûi vì, neáu khoâng coù lao ñoäng chuyeân moân kyõ thuaät, lao ñoäng ñaõ qua ñaøo taïo thì khoâng theå ñöa khoa hoïc - coâng ngheä môùi vaøo saûn xuaát, khoâng theå naâng cao naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi; vaø taát nhieân, vì yeâu caàu ñaûm baûo an ninh löông thöïc, maø khoâng ruùt ñöôïc löïc löôïng lao ñoäng noâng thoân ra khoûi khu vöïc noâng nghieäp ñeå boå sung cho khu vöïc coâng nghieäp vaø dòch vuï. Söï maát caân ñoái giöõa cung vaø caàu veà chaát löôïng lao ñoäng ôû noâng thoân ñang laø trôû ngaïi tröïc tieáp cho quaù trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá, cô caáu saûn xuaát noâng nghieäp vaø cô caáu lao ñoäng trong khu vöïc. Chuyeån dòch cô caáu lao ñoäng theo höôùng CNH, HÑH laø quaù trình taêng nhanh caû veà soá löôïng, chaát löôïng vaø tæ leä lao ñoäng laøm vieäc trong khu vöïc coâng nghieäp vaø dòch vuï, giaûm caû veà soá löôïng vaø tæ leä lao ñoäng laøm vieäc trong khu vöïc noâng nghieäp, baèng caùch ruùt nhanh lao ñoäng thuaàn tuùy noâng nghieäp chuyeån sang caùc ngaønh ngheà phi noâng nghieäp, lao ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp ñoäc canh chuyeån sang lao ñoäng noâng nghieäp saûn xuaát haøng hoùa. Muoán vaäy, caàn phaûi taïo ra moät löïc löôïng lao ñoäng ñoâng ñaûo ñaõ qua ñaøo taïo, ñeå moät maët ñaûm baûo cho saûn xuaát noâng nghieäp phaùt trieån theo höôùng hieän ñaïi, nhöng maët khaùc laø ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cuûa saûn xuaát coâng nghieäp. Do vaäy, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, töùc gia taêng veà soá löôïng, ñoåi môùi vaø naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc moät caùch toaøn dieän, laø ñieàu kieän vaø tieàn ñeà thuùc ñaåy quaù trình chuyeån dòch cô caáu kinh teá, cô caáu lao ñoäng theo höôùng CNH, HÑH. 1.3.3 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø nhaân toá naâng cao naêng suaát lao ñoäng vaø taêng thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng Theo lyù thuyeát voán nhaân löïc cuûa T.W. Schultz [171], thì giaùo duïc - ñaøo taïo ñoùng goùp tröïc tieáp vaøo taêng tröôûng kinh teá vaø thu nhaäp quoác daân thoâng qua naâng cao kyõ naêng vaø khaû naêng saûn xuaát cuûa ngöôøi lao ñoäng. Keát quaû nghieân cöùu cuûa Ngaân haøng theá giôùi veà moái lieân heä giöõa phaùt trieån giaùo duïc - ñaøo taïo vôùi möùc taêng thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi vaø möùc taêng tröôûng kinh teá ôû 113 quoác gia [179] cho thaáy, giaùo duïc phoå thoâng coù vai troø raát quan troïng ñoái vôùi möùc taêng thu nhaäp vaø taêng tröôûng kinh teá. Thöïc tieãn töø Uganda, nôi coù neàn giaùo duïc tieåu hoïc keùo daøi töø lôùp 1 ñeán lôùp 7 cuõng khaúng ñònh ñieàu ñoù. Neáu noâng traïi coù moät coâng nhaân coù trình ñoä lôùp 4 thì saûn löôïng cuûa noâng traïi seõ taêng 7%, moät coâng nhaân coù trình ñoä lôùp 7 thì saûn löôïng noâng traïi seõ taêng 13% so vôùi nhöõng noâng traïi khoâng coù ai ñi hoïc [129, p. 426]. Taùc ñoäng tích cöïc cuûa trình ñoä giaùo duïc leân saûn löôïng cuõng ñöôïc minh chöùng trong haøng loaït caùc nghieân cöùu traéc löôïng khaùc nhö: cöù theâm moät naêm ñi hoïc seõ laøm taêng saûn löôïng noâng traïi leân 2% ôû Haøn Quoác, 5% ôû Malaysia vaø 3% ôû Thailand [179]. Ngoaøi ra, caùc nghieân cöùu cuõng cho raèng, trình ñoä giaùo duïc cao hôn cuûa ngöôøi noâng daân, beân caïnh laøm taêng naêng suaát lao ñoäng cuûa chính hoï, thì coøn coù aûnh höôûng tích cöïc tôùi caùc noâng daân khaùc xung quanh nhôø hieäu öùng lan truyeàn cuûa voán nhaân löïc. Nhöõng nghieân cöùu khaùc cuûa Ngaân haøng theá giôùi [180] veà möùc tích luõy voán nhaân löïc nhaèm taïo ra taêng tröôûng cuõng ñaõ khaúng ñònh taàm quan troïng cuûa giaùo duïc - ñaøo taïo ñoái vôùi taêng tröôûng kinh teá thoâng qua naâng cao naêng suaát lao ñoäng. Treân cô sôû ñoù, coù theå noùi raèng phaùt trieån nguoàn nhaân löïc maø trung taâm laø phaùt trieån giaùo duïc - ñaøo taïo laø nhaân toá cô baûn laøm gia taêng naêng suaát, thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø thu nhaäp cao laïi taïo ra caùc ñieàu kieän caàn thieát ñeå phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. 1.3.4 Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø nhu caàu caáp thieát trong boái caûnh toaøn caàu hoùa, hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi Ngaøy nay, toaøn caàu hoùa, khu vöïc hoùa ñaõ laøm cho cuoäc caïnh tranh trôû neân gay gaét vaø khoác lieät hôn. Ñoù laø cuoäc caïnh tranh khoâng chæ veà saûn phaåm, maø caû nguoàn nhaân löïc. Chính ñieàu naøy ñoøi hoûi caùc quoác gia phaûi nhanh choùng taïo ra ñoäi nguõ nhöõng ngöôøi lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân moân, kyõ naêng ngheà nghieäp, tri thöùc khoa hoïc, coâng ngheä, phaåm chaát ñaïo ñöùc, nhaân caùch vaø söï hieåu bieát nhöõng neùt ñaëc thuø veà vaên hoùa ñeå coù theå tham gia vaøo caùc giai ñoaïn khaùc nhau cuûa quaù trình saûn xuaát saûn phaåm mang tính quoác teá. Coøn nhöõng quoác gia chæ döïa vaøo lao ñoäng giaûn ñôn, hoaëc lôïi theá so saùnh truyeàn thoáng (taøi nguyeân, giaù nhaân coâng…) ñang coù nguy cô tuït haäu raát xa. Cuøng vôùi toaøn caàu hoùa, söï xuaát hieän kinh teá tri thöùc vaøo thaäp kyû cuoái cuøng cuûa theá kyû XX laø böôùc phaùt trieån nhaûy voït cuûa löïc löôïng saûn xuaát. Kinh teá tri thöùc taïo ra nhöõng bieán ñoåi to lôùn trong moïi maët ñôøi soáng cuûa con ngöôøi vaø xaõ hoäi. Nguoàn nhaân löïc coù tri thöùc vaø khaû naêng saùng taïo ñang trôû thaønh yeáu toá quyeát ñònh söùc maïnh caïnh tranh cuûa moãi quoác gia, moãi khu vöïc. Ñieàu ñoù cho thaáy raèng, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø yeâu caàu caáp thieát ñoái vôùi moïi quoác gia, vuøng laõnh thoå trong thôøi ñaïi ngaøy nay. Ñoái vôùi Vieät Nam, vôùi xuaát phaùt ñieåm khi tieán haønh coâng nghieäp hoùa, laø moät nöôùc noâng nghieäp laïc haäu, daân soá ñoâng, kinh teá chaäm phaùt trieån, neân ngoaøi nhöõng lyù do treân, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø heát söùc caàn thieát vì: Moät laø, chaát löôïng nguoàn nhaân löïc coøn thaáp Vieät Nam laø moät quoác gia coù daân soá ñöùng thöù 13 theá gôùi, thöù 6 chaâu AÙ vaø thöù 3 trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Ñieàu naøy cho thaáy qui moâ nguoàn nhaân löïc cuûa Vieät Nam laø raát lôùn, nhöng chaát löôïng coøn haïn cheá treân taát caû caùc phöông dieän: trí löïc, theå löïc, nhaân caùch, thaåm myõ, cuõng nhö söï baát hôïp lyù trong phaân boá vaø keát caáu. Cuï theå, keát quaû xem xeùt chaát löôïng nguoàn nhaân löïc treân saùu maët (moãi maët cho ñieåm toái ña laø 10, ñieåm toái thieåu laø 0), Vieät Nam ñöôïc ñaùnh giaù nhö sau (baûng 1.1): Baûng 1.1 Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuûa Vieät Nam thoâng qua 6 maët ñaùnh giaù Maët ñaùnh giaù Ñieåm cuûa Vieät Nam 1. AÁn töôïng chung veà chaát löôïng heä thoáng giaùo duïc 3,25 2. Möùc ñoä saün coù veà lao ñoäng coù chaát löôïng cao 3,25 3. Möùc ñoä saün coù veà nhaân vieân haønh chính thaïo vieäc 3,50 4. Möùc ñoä saün coù veà caùn boä quaûn lyù coù chaát löôïng toát 2,75 5. Kyõ thuaät söû duïng tieáng Anh cuûa ngöôøi lao ñoäng 2,62 6. Kyõ naêng söû duïng coâng ngheä cao cuûa ngöôøi lao ñoäng 2,50 Nguoàn: Döï aùn toång theå baäc trung hoïc naêm 2001, (2002), Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, [18]. Vôùi keát quaû naøy, chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuûa Vieät Nam ñaït toång ñieåm laø 17,87/60 vaø xeáp haïng 9/10 quoác gia ñöôïc so saùnh ôû Chaâu AÙ. Baûng 1.2 Ñieåm chaát löôïng nguoàn nhaân löïc cuûa moät soá quoác gia ôû Chaâu AÙ Quoác gia Ñieåm chaát löôïng nguoàn nhaân löïc Thöù haïng Haøn Quoác 46,50 1 Singapore 42,16 2 Nhaät Baûn 39,50 3 AÁn Ñoä 33,60 4 Trung Quoác 31,54 5 Malaysia 30,00 6 Philippines 29,80 7 Thailand 18,46 8 Vieät Nam 17,87 9 Indonesia 14,50 10 Nguoàn: Döï aùn toång theå baäc trung hoïc naêm 2001, (2002), Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, [18]. Hai laø, trong ñieàu kieän nguoàn löïc vaät chaát vaø taøi chính coøn haïn heïp, thì phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø giaûi phaùp chieán löôïc “ñi taét, ñoùn ñaàu” ñeå ruùt ngaén khoaûng caùch tuït haäu so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån. Theo xeáp loaïi cuûa Lieân Hieäp Quoác, Vieät Nam coù tieàm löïc kinh teá ñöôïc xeáp vaøo haøng nhöõng nöôùc ngheøo treân theá giôùi. Naêm 2003, GDP caû nöôùc ñaït 35 tæ USD, GDP bình quaân ñaàu ngöôøi laø 431 USD vaø döï tröõ ngoaïi teä xaáp xæ 2 tæ USD. Nhö vaäy, neáu so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc ASEAN, thì Vieät Nam chæ ñöùng treân Laøo, Campuchia, Myanma vaø caùch bieät quaù xa so vôùi caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc (baûng 1.3). Theo keát quaû nghieân cöùu cuûa caùc chuyeân gia, hieän taïi veà kinh teá, Vieät Nam tuït xa so vôùi caùc nöôùc trong toáp ñaàu cuûa ASEAN töø 10 - 15 naêm vaø caùc nöôùc phaùt trieån cuûa theá giôùi töø 25 - 30 naêm; coøn veà tieàm löïc coâng ngheä, Vieät Nam laïc haäu so vôùi caùc nöôùc trong toáp ñaàu cuûa khu vöïc töø 5 - 10 naêm vaø vôùi caùc nöôùc phaùt trieån töø 15 - 20 naêm, töùc gaàn moät theá heä. Baûng 1.3 Moät soá chæ tieâu chuû yeáu ño löôøng tieàm löïc kinh teá vaø daân soá naêm 2003 Quoác gia GDP caû nöôùc (tæ USD) GDP/ñaàu ngöôøi (USD) Döï tröõ ngoaïi teä (tæ USD) Daân soá (trieäu ngöôøi) Singapore Malaysia Thailand Philippines Indonesia Laos Cambodia Mianmar Vieät Nam ÑBSCL 86,950 95,157 126,408 77,959 172,915 1,812 4,005 5,305 34,877 6,977 20.901,4 3.879,2 1.994,0 953,0 819,3 327,6 296,7 101,7 435,1 412,0 95,746 44,576 42,148 16,871 36,253 0,213 0,982 0,481 1,907 - 4,16 24,53 63,43 81,80 211,06 5,53 13,50 52,17 80,92 16,93 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ 2003, (2004), Nxb Thoáng keâ, Haø Noäi, [74]. Heä thoáng keát caáu haï taàng cuõng ñöôïc ñaùnh giaù laø keùm phaùt trieån, ñaëc bieät laø khu vöïc noâng thoân, mieàn nuùi, vuøng saâu vaø vuøng xa. Veà taøi nguyeân, ngoaøi taøi nguyeân thuûy saûn vaø ñoä phì nhieâu cuûa ñaát, thì taøi nguyeân trong loøng ñaát ñöôïc ñaùnh giaù khaù phong phuù veà chuûng loaïi, nhöng phaàn lôùn coù tröõ löôïng nhoû vaø haøm löôïng tinh thaáp, neân khai thaùc khoù mang laïi hieäu quaû. Nhö vaäy, nguoàn löïc duy nhaát Vieät Nam coù lôïi theá so saùnh vôùi caùc quoác gia khaùc chæ coù theå laø nguoàn nhaân löïc. Ñoù laø cô caáu daân soá treû, vôùi hôn 40 trieäu lao ñoäng, ñöôïc ñaùnh giaù laø coù tö chaát khaù thoâng minh, coù truyeàn thoáng ñoaøn keát vaø caàn cuø trong lao ñoäng, coù khaû naêng vaän duïng caùi môùi vaø thích öùng nhanh. Vaán ñeà naøy ñaõ ñöôïc Ñaûng coäng saûn Vieät Nam xaùc ñònh “nguoàn löïc con ngöôøi laø quyù baùu nhaát, coù vai troø quyeát ñònh, ñaëc bieät ñoái vôùi nöôùc ta khi nguoàn löïc taøi chính vaø nguoàn löïc vaät chaát coøn haïn heïp”. Vì vaäy, thöïc hieän CNH, HÑH trong ñieàu kieän hieän nay “cuøng vôùi vieäc taïo ra caùc nguoàn löïc vaät chaát, nguoàn löïc taøi chính vaø ñeå phaùt huy caùc nguoàn löïc ñoù, thì ñieàu quan troïng nhaát laø caàn taêng tröôûng nguoàn löïc con ngöôøi Vieät Nam, taïo ra khaû naêng lao ñoäng ôû moät trình ñoä môùi cao hôn nhieàu so vôùi tröôùc ñaây” [4]. 1.4 Nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa moät soá quoác gia trong khu vöïc vaø theá giôùi Vieäc nghieân cöùu kinh nghieäm phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa caùc quoác gia ñi tröôùc, ñaëc bieät laø caùc quoác gia trong khu vöïc, ñeå ruùt ra nhöõng baøi hoïc veà ñaàu tö phaùt trieån nguoàn nhaân löïc moät caùch hôïp lyù vaø coù hieäu quaû laø vieäc laøm coù yù nghóa quan troïng. Taát nhieân, hieäu suaát aùp duïng nhöõng baøi hoïc naøy coøn phuï thuoäc vaøo nhöõng ñieåm töông ñoàng hay khaùc bieät giöõa Vieät Nam vôùi caùc quoác gia ñoù. Vì vaäy, tröôùc khi nghieân cöùu caùc baøi hoïc kinh nghieäm veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa caùc nöôùc, theo chuùng toâi, caàn laøm roõ nhöõng ñieåm töông ñoàng vaø khaùc bieät giöõa Vieät Nam vôùi caùc quoác gia ñoù, tröôùc heát laø caùc quoác gia trong khu vöïc Ñoâng vaø Ñoâng Nam AÙ. * Nhöõng ñieåm töông ñoàng Moät laø, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ôû caùc nöôùc Ñoâng AÙ ñeàu baét ñaàu vaøo thôøi ñieåm thöïc hieän CNH, HÑH ñaát nöôùc. Hai laø, haàu heát caùc nöôùc trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ ñeàu laø thuoäc ñòa cuûa caùc ñeá quoác Anh, Phaùp, Myõ vaø laàn löôït giaønh laïi ñoäc laäp sau theá chieán thöù hai. Do vaäy, caùc nöôùc naøy ñeàu coù chung moät hoaøn caûnh laø ñaát nöôùc bò chieán tranh taøn phaù, cô sôû vaät chaát kyõ thuaät ngheøo naøn, trình ñoä daân trí thaáp, nhöng laïi coù cô caáu daân soá treû, nhaân daân raát hieáu hoïc, caàn cuø, chòu khoù vaø töï haøo veà truyeàn thoáng lòch söû, vaên hoùa daân toäc. Ba laø, xuaát phaùt ñieåm CNH cuûa caùc nöôùc Ñoâng AÙ vaø Ñoâng Nam AÙ raát thaáp, ñoù laø töø neàn kinh teá noâng nghieäp ngheøo naøn, laïc haäu. * Nhöõng ñieåm khaùc bieät Moät laø, tröôùc söï phaùt trieån nhanh cuøng nhöõng thaønh töïu cuûa khoa hoïc, kyõ thuaät vaø coâng ngheä treân theá giôùi, dieãn ra trong boái caûnh toaøn caàu hoùa vaø hoäi nhaäp, thì aùp löïc, thôøi cô vaø thaùch thöùc ñoái vôùi phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ôû Vieät Nam vaø ÑBSCL noùi rieâng hieän nay khaån tröông hôn vaø lôùn hôn so vôùi caùc nöôùc Ñoâng AÙ thôøi kyø ñaàu CNH. Hai laø, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ôû Vieät Nam hieän nay dieãn ra trong ñieàu kieän thuaän lôïi veà maët baèng daân trí vaø keá thöøa kinh nghieäm cuûa caùc quoác gia ñi tröôùc. Ba laø, thôøi kyø ñaàu coâng nghieäp hoùa, caùc nöôùc Ñoâng AÙ vaø Ñoâng Nam AÙ chuû yeáu gaén neàn kinh teá vôùi nhieäm vuï chuyeån dòch cô caáu kinh teá töø noâng nghieäp leân coâng nghieäp. Coøn Vieät Nam trong thôøi kyø ñaàu CNH, phaûi ñoàng thôøi thöïc hieän quaù trình chuyeån ñoåi töø neàn kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung sang neàn kinh teá thò tröôøng, gaén lieàn vôùi chuyeån dòch töø cô caáu kinh teá noâng nghieäp leân cô caáu kinh teá coâng nghieäp vaø neàn kinh teá tri thöùc. Vôùi quan ñieåm khai thaùc trieät ñeå nhöõng ñieåm töông ñoàng, gaïn loïc nhöõng ñieåm khaùc bieät. Treân cô sôû phaân tích nhöõng thaønh coâng vaø thaát baïi trong quaù trình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa caùc quoác gia trong khu vöïc vaø theá giôùi, chuùng toâi ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm cho phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ÑBSCL nhö sau: Baøi hoïc thöù nhaát, coi giaùo duïc - ñaøo taïo ñoùng vai troø quyeát ñònh trong quaù trình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc Phaàn lôùn caùc quoác gia ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ ñeàu xuaát phaùt töø neàn kinh teá noâng nghieäp, tyû leä daân soá soáng döôùi möùc ngheøo khoå ôû Indonesia laø 57%, ôû Thailand laø 39% vaø Malaysia laø 50% nhöõng naêm 1960 [180]. Thu nhaäp daân cö phuï thuoäc chuû yeáu vaøo saûn xuaát tieåu noâng vaø tieåu thöông. Vì vaäy, söï nghieäp CNH, HÑH ñaát nöôùc duø theo moâ hình höôùng noäi hay höôùng ngoaïi, caùc quoác gia naøy ñeàu nhaän thöùc roõ vieäc naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc thoâng qua giaùo duïc - ñaøo taïo laø yeáu toá quyeát ñònh taïo neân coâng baèng xaõ hoäi, taêng thu nhaäp vaø taïo khaû naêng taêng tröôûng, phaùt trieån kinh teá beàn vöõng. Caùc quoác gia coù xuaát phaùt ñieåm thaáp, vôùi löïc löôïng lao ñoäng ñoâng, treû vaø reû, ñeàu nhaän thöùc saâu saéc raèng, muoán naâng cao möùc soáng, ñaåy nhanh toác ñoä taêng tröôûng kinh teá thì chæ coù moät con ñöôøng duy nhaát laø bieán ñaát nöôùc thaønh moät xaõ hoäi coù hoïc vaán cao. Kinh nghieäm cuûa boán con roàng nhoû Chaâu AÙ cho thaáy, söï phaùt trieån nhö vuõ baõo cuûa khoa hoïc - kyõ thuaät khoâng taùch rôøi giaùo duïc vaø ñaøo taïo nhaân taøi ôû trình ñoä cao. Nhaät Baûn, Haøn Quoác, Hoàng Koâng, Singapore thaønh coâng nhanh hôn trong tieán trình CNH do hoï coù moät ñoäi nguõ trí thöùc ñoâng ñaûo, coù khaû naêng tieáp thu vaø aùp duïng thaønh coâng kieán thöùc môùi vaø coâng ngheä tieân tieán. ÔÛ caùc nöôùc ASEAN, vôùi chuû tröông phaùt trieån giaùo duïc cho moïi ngöôøi khoâng phaân bieät ñaúng caáp, daân toäc neân hoï ñaõ nhanh choùng caên baûn hoaøn thaønh caùc chöông trình quoác gia xoùa muø chöõ vaø ph._.eän ñaïi hoùa, Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi. 90. Tröông Thò Minh Saâm, (2003), Nhöõng luaän cöù khoa hoïc cuûa vieäc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc coâng nghieäp cho vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi. 91. Ñaëng Kim Sôn, (2001), Coâng nghieäp hoùa töø noâng nghieäp - lyù luaän, thöïc tieãn vaø trieån voïng aùp duïng ôû Vieät Nam, Nxb Noâng nghieäp, Haø Noäi. 92. Traàn Voõ Huøng Sôn, (1999), Soá lieäu kinh teá - xaõ hoäi 12 tænh Ñoàng baèng Soâng Cöûu Long naêm 1995 - 1999. 93. Traàn Voõ Huøng Sôn, Nguyeãn Taán Khuyeân, (2001), Cô caáu kinh teá vuøng ngaäp luõ Ñoàng baèng soâng Cöûu Long-Hieän traïng vaø ñònh höôùng phaùt trieån, Ñaïi hoïc Kinh teá Tp. HCM. 94. Soá lieäu thoáng keâ cuûa Vuï Ñòa phöông, (2004), Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, Haø Noäi. 95. Nguyeãn Thanh, (2002), Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc phuïc vuï coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, Nxb Chính trò quoác gia, Tp. HCM. 96. Leâ Baøn Thaïch & Traàn Thò Tri, (2000), Coâng nghieäp hoùa ôû Ñoâng AÙ (NIE) vaø kinh nghieäm ñoái vôùi Vieät Nam, Nxb Theá giôùi, Haø Noäi. 97. Phöông Ngoïc Thaïch, (2002), Nhöõng bieän phaùp thuùc ñaåy CNH - HÑH noâng nghieäp, noâng thoân vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long, Nxb Chính trò quoác gia, Haø Noäi. 98. Phöông Ngoïc Thaïch, (1999), Cô sôû khoa hoïc cuûa phaùt huy noäi löïc nhaèm chuyeån dòch cô caáu kinh teá vuøng Ñoàng baèng soâng Cöûu Long ñeán naêm 2010, Trung taâm nghieân cöùu kinh teá mieàn Nam, Tp. HCM. 99. Phöông Ngoïc Thaïch, (1998), Ñònh höôùng vaø moät soá giaûi phaùp chuyeån dòch cô caáu kinh teá vuøng ngaäp luït Ñoàng baèng soâng Cöûu Long, Trung taâm nghieân cöùu kinh teá mieàn Nam. 100. Taïp chí Daân soá vaø phaùt trieån, soá 4/2002. 101. Taïp chí thoâng tin daân soá, soá 5/2002, UÛy Ban quoác gia Daân soá vaø Keá hoaïch hoùa gia ñình. 102. Toång cuïc Thoáng keâ, (2004), Keát quaû ñieàu tra möùc soáng hoä gia ñình naêm 2002, Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ, Haø Noäi. 103. Phaïm Huy Thuï, (1996), Hoaït ñoäng lao ñoäng - höôùng nghieäp cuûa hoïc sinh phoå thoâng Vieät Nam, Tröôøng Caùn boä quaûn lyù giaùo duïc vaø ñaøo taïo, Haø Noäi. 104. Ñaøo Coâng Tieán, (2003), Noâng nghieäp vaø noâng thoân - Nhöõng caûm nhaän vaø ñeà xuaát, Nxb Noâng nghieäp, Tp. HCM. 105. Traàn Vaên Tuøng, Leâ AÙi Laâm, (1996), Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc - kinh nghieäm theá giôùi vaø thöïc tieãn nöôùc ta, Nxb Chính trò quoác gia, Haø Noäi. 106. Traàn Vaên Tuøng, (2001), Neàn kinh teá tri thöùc vaø yeâu caàu ñoåi môùi giaùo duïc Vieät Nam, Nxb Theá giôùi, Haø Noäi. 107. Phaïm Ñoã Trí, Ñaëng Kim Sôn, Traàn Nam Bình, Nguyeãn Tieán Trieån, (2003), Laøm gì cho noâng thoân Vieät Nam, Nxb Tp. HCM. 108. Trung taâm Khoa hoïc xaõ hoäi vaø Nhaân vaên Quoác gia, (2002), Baùo caùo Phaùt trieån con ngöôøi Vieät nam 2001, Nxb Chính trò quoác gia, Haø Noäi. 109. Trung taâm nghieân cöùu phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, (2002), Töø chieán löôïc phaùt trieån giaùo duïc ñeán chính saùch phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, Nxb Giaùo duïc, Haø Noäi. 110. UBND tænh Caàn Thô, Quy hoaïch toång theå kinh teá xaõ hoäi tænh Caàn Thô ñeán 2010. 111. UBND tænh Soùc Traêng, Quy hoaïch toång theå kinh teá xaõ hoäi tænh Soùc Traêng ñeán 2010. 112. UBND tænh Traø Vinh, Quy hoaïch toång theå kinh teá xaõ hoäi tænh Traø Vinh ñeán 2010. 113. UBND tænh Beán Tre, Quy hoaïch toång theå kinh teá xaõ hoäi tænh Beán Tre ñeán 2010. 114. UBND tænh Ñoàng Thaùp, Quy hoaïch toång theå kinh teá xaõ hoäi tænh Ñoàng Thaùp ñeán 2010. 115. UBND tænh An Giang, Quy hoaïch toång theå kinh teá xaõ hoäi tænh An Giang ñeán 2010. 116. UBND tænh Kieân Giang, Quy hoaïch toång theå kinh teá xaõ hoäi tænh Kieân Giang ñeán 2010. 117. UBND tænh Long An, Quy hoaïch toång theå kinh teá xaõ hoäi tænh Long An ñeán 2010. 118. UBND tænh Tieàn Giang, Quy hoaïch toång theå kinh teá xaõ hoäi tænh Tieàn Giang ñeán 2010. 119. UBND tænh Vónh Long, Quy hoaïch toång theå kinh teá xaõ hoäi tænh Vónh Long ñeán 2010. 120. UNDP, Trung taâm Khoa hoïc vaø Nhaân vaên quoác gia, (2002), Baùo caùo phaùt trieån con ngöôøi 2001, Haø Noäi. 121. Vaên kieän Ñaïi hoäi Coâng ñoaøn Vieät Nam laàn thöù IX, Nxb Chính trò quoác gia, Haø Noäi. 122. Vieän chieán löôïc phaùt trieån, (2001), Cô sôû khoa hoïc cuûa moät soá vaán ñeà trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi Vieät Nam ñeán naêm 2010 vaø taàm nhìn 2020, Nxb Chính trò quoác gia, Haø Noäi. 123. Nghieâm Ñình Vyø, Nguyeãn Ñaéc Höng, (2002), Phaùt trieån giaùo duïc vaø ñaøo taïo nhaân taøi, Nxb Chính trò quoác gia, Haø Noäi. 124. Vieän Kinh teá Tp. HCM, (1999), Phaùt trieån vaø ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc. 125. Vieän nghieân cöùu chieán löôïc vaø chính saùch khoa hoïc vaø coâng ngheä, (1997), Vaán ñeà phaùt trieån coâng nghieäp noâng thoân ôû nöôùc ta, Nxb Chính trò quoác gia. TIEÁNG ANH 126. Appleton and Balihutta, (1996), “Education and agriculture productivity: Evidences from Uganda”, Journal of International development, pp. 426. 127. Areeya Fojvithee, (1999), “Lifelong Learning in Thailand”, Social Development and Human Resource Development in APEC Member Economies, Institute of Developing Economies, Zetro – Tokyo. 128. Berman Jere R., (1997), “Simple Analytical Consideration for Skill Development for International Competitiveness”, Skill Development for International Competitiveness, M. Godfrey, Edward Elgar, UK. 129. Birdsall, Ross D. & Sabot R., (1995), “Inequality and growth reconsider”, The World Bank Economic Review, 9(3), pp. 485 - 508. 130. Blaug M., (1987), The Economics of Education and the Education of an Economist, Edward Elgar Publishing Ltd, England. 131. Blomqvist, A., (1987), Higher Education and the Market for Educated Labour in LDCs: Theoretical Approaches and Implications, World Bank Discussion paper, Education and Training series. 132. Begg, Fischer & Dornbusch, 1995. 133. Bowen, W. G, (1964), Economic Aspect of Education, New Jersey: Priceton University. 134. Burzi, M., (1996), “The Links between Social Development and Long - run growth: Health, Nutrition and Education”, From Adjustment of Long - Run Growth, The Role of Human Capital and Informal Sector, Pio (Ed), Milano. 135. Cassen R. & Marotas G., (1997), “Education and training for manufacturing development”, Skill Development for International Competitiveness, Martin Godfrey (Ed), Edward Elgar, UK. 136. Chowd, Hury A., Iyanatul Islam, (1993), The Newly Industrializing Economies in East Asia, London. 137. Cohen, S. I., (1994), Human Resource Development and Utilization, Aldershot: Avebury. 138. Corner L., (1986), “Human Resource Development for Developing countries: A survey on Major Theoretical Issues”, Human Resource Development in Asia and the Pacific: Its Social Dimensions, pp.1-27, Bangkok, UN Economic and Social Commission for Asia and the Pacific. 139. Cumming, (1996), “Asian Values, Education and Development”, Compare, 26 (3). 140. Forojalla, S. B. (1993), Educational Planning for Development, St. Martin’s Press, HongKong. 141. Garry Becker and Murphy K.M., (1988), Economic Growth, Human Capital and Population Growth, Mimeo, University of Chicago. 142. Garry Becker, (1964), Human Capital: A Theoretical and Empirical Analysis, National Bureau of Economic Research, New York. 143. George Psacharopolous and Maureen Woodhall, (1985), Education for Development Investment choosing Analysis, New York, Oxford University Press. 144. Griliches, (1995), Technology, Education and Productivity, Occasional Paper, 18, International Center for Economic Growth. 145. Harry G. Miller, George A. Williams, Linda Grace, (1998), Education for Promoting Enterprise Competencies, Occasional Papers 10, UNESCO Principal Regional Office for Asia and Pacific. 146. Humphrey, J., (1997), “Training motivation in the context of new Approaches to manufacturing production: evidence from Latin America”, Skill Development for International Competitiveness, Martin Godfrey (Ed), Edward Elgar, UK. 147. IMF, (May 1991 & May 1997), World Economic Prospect. 148. Irma, Jairus & M. Hiln, (1981), The political economy of investment in Human capital, Population and Labour policies program, Working paper, ILO, Geneva. 149. Jacques Hallack, (1990), Investing in the future, Setting Educational Priorities in the developing World – UNDP. 150. Juan Luis Londono, (1996), Poverty, Inequality and Human Capital Development in Latin America, World Bank Latin America and Caribean Studies. 151. Jacob Mincer, (1974), Schooling, Experience, and Earning, National Bureau of Economic Research, New York. 152. Keith M. Leewin, (1998), “Education in emerging Asia: pattern, policies, and future into 21st century”, Educational Development, 18(2), pp. 75-119. 153. Lauglo J., (1993), Vocational training: Analysis of policy and modes, case studies of Sweden, Germany and Japan, UNESCO, International institute for education planning, Paris. 154. Linda Low, (1998), “Human Resource Development in the Asia – Pacific”, Asian Pacific Economic Literature, 12(1), pp. 24-45. 155. Lucas and Romer P., (1990), “Why doesn’t capital flown from Rich to Poor Countries”, American Economic Review, The origin of endogenous growth, Journal of Economic Perspectives. 156. Malcom Gillis, Roemer & Snodgrass, (1992), Economics of Development, U.S, Norton & Company, Inc. 157. Marc M. Linderberg, (1993), The Human Development race – improving the quality of life in developing countries, International Center for Economic Growth Publication, Press, Sanfrancisco, California. 158. Martin Godfrey, (1997), Skill Development for International Competitiveness, University of Sussex, UK, Edward Elgar. 159. Martin Carnoy, Manuel Castells, Stephen S. Cohen, Fernaldo Henrique Cedoso, (1993), The new global economy in the information age – Reflection on ours changing world, Pensylvania State University. 160. Mehta, M. M., (1976), “Contribution of Human Resource to Economic Growth”, Human Resource Development Planning with special reference to Asia and Far- East, Chapter 1. 161. Naohiro Ogawa, (1997), Human Resource in Development along the Asia - Pacific area, International Library Foundation. 162. Psacharopolous, (1997), Vocational education and training today: challenges and responses, Journal of Vocational Education and Training. 163. Ranis, (1996), Another look at the East Asian Miracle, the World Bank Economic Review. 164. Ronald A. Wykstra, (1971), Human Capital Formation and Manpower Development, The Free Press, New York. 165. Richard Carlson and Bruce Goldman, (1991), 2020 Vision - long view of a changing world, Stanford Alumni Association, California. 166. Richard Noonan, (1995), Human Resource Development: Paradigms, Policies, and Practices, Occational Papers 2, Helsinki. 167. SAGF, publications (1996), Human Resources Development, TV Rao. 168. Schultz W. Theodore, (1990), The Economic Value of Education, Columbia University Press, New York and London. 169. Schultz. T.P, (1961), Education and Economic Growth, University of Chicago Press. 170. Trannatos Zafiris, Geraint Johnes, (1997), Training and Development in the Asian Newly Industrialized Countries, Journal of Vocational Education and Training. 171. UNDP, (1995), World Development Report. 172. UNESCO, (1997), 50 Years for Education. 173. Welch Finis, (1975), The Human Capital Approach, An Appraisal of Human Capital theory: Education, Discrimination and Life Cycles, the American Economic Review. 174. WB, (2000), World Development Indicators, Oxford, London. 175. WB, (2000), Education Strategy, Oxford, London. 176. WB, (1993), The East Asian Miracle: Economic Growth and Public Policy, Oxford & LonDon. 177. Yoshihara Kunio, (1999), The Nation and Economic Growth - Korea and Thailand - Kyoto University Press. 178. WB.org. 179. IMF.org. 180. ADB.org. 181. ILO.org. 182. Workforceonline. Com. 183. Phuï luïc 1 GIÔÙI THIEÄU MAÃU ÑIEÀU TRA Maãu ñieàu tra ñöôïc choïn theo phöông phaùp choïn maãu thuaän tieän. Kích thöôùc maãu döï tính laø 350. Ñeå ñaït ñöôïc maãu laø 350, 700 baûng caâu hoûi ñöôïc phaùt ra, keát quaû thu veà 432 baûng caâu hoûi. Sau khi thu thaäp vaø kieåm tra, cuoái cuøng 358 baûng caâu hoûi hoaøn taát ñöôïc söû duïng. Döõ lieäu ñöôïc nhaäp vaø laøm saïch thoâng qua phaàn meàm SPSS. 700 baûng caâu hoûi ñöôïc phaân boá nhö sau: Tænh Soá BCH Tænh Soá BCH An Giang Baïc Lieâu Beán Tre Caø Mau Caàn Thô Ñoàng Thaùp 100 48 56 47 100 50 Kieân Giang Long An Soùc Traêng Traø Vinh Tieàn Giang Vónh Long 48 50 46 47 60 48 Trong 358 phieáu ñieàu tra ñöôïc söû duïng, veà giôùi tính, coù 188 ngöôøi ñöôïc phoûng vaán laø nöõ (chieám tyû leä 52,5% maãu nghieân cöùu) vaø 170 ngöôøi laø nam (chieám 47,5% maãu nghieân cöùu). Veà trình ñoä chuyeân moân: coù 133 ngöôøi coù trình ñoä sô caáp (chieám 37,15% maãu nghieân cöùu); 142 ngöôøi coù trình ñoä coâng nhaân kyõ thuaät (chieám 39,67% maãu nghieân cöùu); 65 ngöôøi coù trình ñoä cöû nhaân (chieám 18,16% maãu nghieân cöùu); 12 ngöôøi coù trình ñoä thaïc syõ (chieám 3,35% maãu nghieân cöùu); 6 ngöôøi coù trình ñoä tieán syõ (1,67% maãu nghieân cöùu). Phuï luïc 2 Kính thöa Quyù vò, Chuùng toâi laø nhoùm nghieân cöùu cuûa Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá TP. HCM. Chuùng toâi ñang tieán haønh moät chöông trình nghieân cöùu khoa hoïc veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long. Nhaèm giuùp chuùng toâi ñaùnh giaù chính xaùc thöïc traïng nguoàn nhaân löïc vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long (ÑBSCL) vaø ñeà ra caùc giaûi phaùp phuø hôïp ñeå phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ÑBSCL, Kính xin Quyù vò vui loøng giaønh chuùt ít thôøi gian traû lôøi giuùp chuùng toâi moät soá caâu hoûi sau ñaây. YÙ kieán cuûa Quyù vò seõ laø nhöõng ñoùng goùp voâ cuøng höõu ích cho nghieân cöùu cuûa chuùng toâi. Chuùng toâi xin ñaûm baûo moïi yù kieán cuûa Quyù vò chæ ñöôïc söû duïng bôûi nhoùm nghieân cöùu vaø seõ ñöôïc baûo ñaûm bí maät tuyeät ñoái. Xin traân troïng caûm ôn söï tham gia cuûa Quyù vò Thay maët nhoùm nghieân cöùu Thaïc syõ Buøi Thò Thanh BAÛNG CAÂU HOÛI Maõ soá:  Höôùng daãn traû lôøi: • Quyù vò neân traû lôøi theo thöù töï caùc caâu hoûi. • Khoâng coù caâu traû lôøi naøo laø “ñuùng” hay “sai”, xin Quyù vò cöù thaúng thaén choïn caâu traû lôøi phuø hôïp nhaát vaø ñaùnh daáu X vaøo oâ thích hôïp. Taát caû caùc caâu traû lôøi ñeàu coù giaù trò ñoái vôùi nghieân cöùu cuûa chuùng toâi. I. Thoâng tin toång quaùt 1. Quyù vò hieän ñang thöôøng truù taïi Tænh (TP):…………………………………………….. 2. Ngheà nghieäp hieän nay:………………………………………………………………………………º Nam º Nöõ 3. Neáu ñang laøm vieäc thì cho bieát ñôn vò coâng taùc: …………………………………………………………….. 4. Thuoäc thaønh phaàn kinh teá: º Nhaø nöôùc º Lieân doanh º Tö nhaân 5. Lónh vöïc hoaït ñoäng : º Coâng nghieäp vaø xaây döïng cô baûn º Giaùo duïc, ñaøo taïo º Noâng laâm ngö nghieäp º Dòch vuï 6 Soá ngöôøi trong tuoåi lao ñoäng (töø 15 ñeán 60 tuoåi):……………………………………….... 7. Trình ñoä vaên hoùa: …………………………………. 8. Trình ñoä chuyeân moân: º Sô caáp º Hoïc ngheà º Cöû nhaân º Thaïc syõ º Tieán syõ II. Giaùo duïc vaø ñaøo taïo 9. Quyù vò coù nhu caàu hoïc leân baäc cao hôn: º Coù º Khoâng Neáu coù thì muoán hoïc: º Ngheà º Ñaïi hoïc º Cao hoïc º Tieán syõ 10. Hieän nay, Quyù vò coù muoán boå sung theâm kieán thöùc? º Coù º Khoâng Neáu traû lôøi “coù”, quyù vò vui loøng cho bieát muoán boå sung theâm kieán thöùc veà: º Kinh teá, taøi chính º Ngoaïi ngöõ º Cheá bieán noâng, laâm, thuûy saûn º Tin hoïc º Luaät º Ñieän töû º Cô khí, söûa chöõa º Nuoâi troàng, ñaùnh baét 11. Choã ôû hieän nay cuûa Quyù vò coù gaàn tröôøng hoïc? º Coù º Khoâng 12. Theo Quyù vò, coù caàn môû theâm caùc tröôøng hoïc, trung taâm ñaøo taïo ngheà taïi ñòa phöông cuûa quyù vò? º Coù º Khoâng Neáu traû lôøi “coù”, theo quyù vò caàn môû: º Tröôøng THCS, THPT º Tröôøng Ñaïi hoïc, cao ñaúng º Tröôøng hay trung taâm daïy ngheà 13. Theo Quyù vò, coù caàn ñaàu tö theâm (mua saém, trang bò, xaây döïng môùi…) cho caùc tröôøng hoïc taïi ñòa phöông cuûa Quyù vò? º Coù º Khoâng Neáu traû lôøi “coù” thì caàn ñaàu tö theâm: º Côû sôû vaät chaát (xaây môùi tröôøng, thö vieân, phoøng thí nghieäm, …) º Phöông tieän giaûng daïy º Phöông tieän hoïc taäp 14. Neáu Quyù vò ñöôïc hoïc ngheà, quyù vò seõ hoïc ngheà gì? º Cô khí, söûa chöõa º Noâng, laâm, thuûy saûn º May maëc º Giaøy da º Ñieän töû º Ñaùnh baét, Nuoâi troàng º Xaây döïng 15. Xin Quyù vò vui loøng cho bieát theâm: (1) Quyù vò coù thöôøng xuyeân ñöôïc boài döôõng, naâng cao trình ñoä ? º Coù º Khoâng (2) Theo Quyù vò, cheá ñoä ñaõi ngoä (tieàn löông, thöôûng, phuï caáp, haïn tuoåi veà höu, nhaø ôû, ñaát vöôøn….) ñoái vôùi caùn boä, coâng chöùc, caùc nhaø khoa hoïc, giaùo vieân laøm vieäc ôû caùc tænh ñoàng baèng soâng Cöûu Long hieän nay coù hôïp lyù khoâng? º Coù º Khoâng Neáu “khoâng” hôïp lyù, xin Quyù vò cho bieát nhöõng ñeà nghò cuï theå: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. III. Chaêm soùc söùc khoûe 16. Nôi ôû cuûa Quyù vò coù gaàn beänh vieän, trung taâm hay cô sôû y teá? º Coù º Khoâng 17. Quyù vò coù nhaän ñöôïc thoâng tin tuyeân truyeàn, vaän ñoäng veä sinh phoøng beänh, veä sinh an toaøn thöïc phaåm thöôøng xuyeân (treân baùo, ñaøi, TV, tôø böôùm quaûng caùo…) khoâng? º Coù º Khoâng 18. Khi coù vaán ñeà veà söùc khoûe, Quyù vò coù nhaän ñöôïc söï chaêm soùc ngay cuûa nhaân vieân y teá? º Coù º Khoâng 19. Quyù vò ñaùnh giaù theá naøo veà chaát löôïng khaùm, chöõa beänh cuûa caùc beänh vieän, trung taâm y teá taïi ñòa phöông (nôi Quyù vò sinh soáng)? º Toát º Trung bình º Yeáu, keùm 20. Theo Quyù vò, thaùi ñoä vaø y ñöùc phuïc vuï cuûa baùc syõ, y taù ôû caùc cô sôû khaùm chöõa beänh ñòa phöông nhö theá naøo? º Nhieät tình, taän taâm º Laøm mieãn cöôõng º Thôø ô, khoâng coù traùch nhieäm 21. Theo Quyù vò, coù caàn xaây döïng môùi nhöõng cô sôû y teá, khaùm chöõa beänh phuïc vuï ngöôøi daân trong vuøng khoâng? º Coù º Khoâng 22. Theo Quyù vò coù caàn ñaàu tö theâm cô sôû vaät chaát, trang thieát bò phuïc vuï khaùm chöõa beänh cho caùc cô sôû y teá taïi ñòa phöông cuûa Quyù vò khoâng? º Coù º Khoâng 23. Theo Quyù vò soá y baùc syõ, vaø soá giöôøng beänh taïi caùc trung taâm vaø cô sôû y teá cuûa ñòa phöông Quyù vò coù ñaùp öùng ñaày ñuû nhu caàu khaùm, chöõa beänh cuûa ngöôøi daân khoâng? º Coù º Khoâng IV. Vaên hoùa – xaõ hoäi 24. Quyù vò coù ñoïc baùo haøng ngaøy khoâng? º Coù º Khoâng Neáu coù, baùo gì?…………………………………………………………………………………………………………………………… Neáu khoâng, xin Quyù vò vui loøng cho bieát vì lyù do: º Khoâng coù khaû naêng mua º Khoâng thích ñoïc º Baän coâng vieäc 25. Quyù vò coù xem tivi haøng ngaøy khoâng? º Coù º Khoâng Neáu coù, thöôøng xem chöông trình gì?……………………………………………………………………………….. Neáu khoâng, xin Quyù vò vui loøng cho bieát vì lyù do: º Khoâng coù ti vi º Baän coâng vieäc º Khoâng thích xem º Khoâng coù ñieän ñeå xem. 26. Quyù vò coù tham gia sinh hoaït theå duïc, theå thao khoâng? º Coù º Khoâng Neáu coù, moân gì (boùng ñaù, bôi loäi, ñua thuyeàn, caàu loâng, quaàn vôït…)?.......... Ai toå chöùc?………………………………………………………………………………………………………………………………… Quyù vò gaëp khoù khaên gì trong vieäc tham gia vaø coù ñeà nghò gì?………………..…..…… ………………………………………………………………………………………………………………………… 27. Quyù vò coù tham gia sinh hoaït vaên ngheä khoâng? º Coù º Khoâng Ai toå chöùc?……………………………………………………………………………………………………………………………….. Quyù vò gaëp khoù khaên gì trong vieäc tham gia vaên ngheä?………….……………………………… 28. Quyù vò coù tham gia sinh hoaït du lòch khoâng? º Coù º Khoâng Quyù vò gaëp khoù khaên gì trong vieäc tham gia hoaït ñoäng naøy?………………………………… 29. Quyù vò coù ñöôïc cung caáp nhöõng thoâng tin môùi veà chính trò, vaên hoùa, xaõ hoäi… cuûa ñòa phöông khoâng? º Thöôøng xuyeân º Khoâng thöôøng xuyeân º Khoâng ñöôïc cung caáp 30. Theo Quyù vò, cô sôû vaät chaát, trang thieát bò cho caùc hoaït ñoäng vaên hoùa, xaõ hoäi (nhö aâm thanh, nhaïc cuï, aùnh saùng… cuûa nhaø vaên hoùa tænh, huyeän, xaõ) coù ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi daân trong vuøng khoâng? º Coù º Khoâng 31. Theo Quyù vò, caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi (cöùu trôï thieân tai, giuùp ngöôøi giaø neo ñôn, treû em ngheøo hieáu hoïc, xaây nhaø tình thöông, chaêm soùc gia ñình thöông binh, lieät só, coù coâng vôùi caùch maïng….) coù ñöôïc thöïc hieän toát ôû ñòa phöông cuûa quyù vò khoâng? º Coù º Khoâng Neáu traû lôøi coù, Quyù vò coù theå cho bieát ñoù laø hoaït ñoäng gì?………………………….………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 32. Theo Quyù vò coù caàn xaây döïng theâm nhaø vaên hoùa, khu vui chôi coâng coäng, trung taâm vaên hoùa taïi ñòa phöông cuûa Quyù vò? º Coù º Khoâng Thay maët nhoùm nghieân cöùu, Xin chaân thaønh caûm ôn caùc Quyù vò ñaõ daønh chuùt thôøi gian quyù baùu ñeå hoã trôï chuùng toâi. Phuï luïc 3 DANH SAÙCH CAÙC TRÖÔØNG TRUNG HOÏC CHUYEÂN NGHIEÄP TREÂN ÑÒA BAØN CAÙC TÆNH ÑBSCL STT Teân tröôøng Ñòa phöông 1 Tröôøng THCN noâng nghieäp – PTNT Nam boä Tieàn Giang 2 Tröôøng TH xaây döïng mieàn Taây Vónh Long 3 Tröôøng TH kinh teá – kyõ thuaät Long An 4 Tröôøng TH Y teá Long An 5 Tröôøng TH Y teá Ñoàng Thaùp 6 Tröôøng TH Y teá An Giang 7 Tröôøng TH Noâng nghieäp An Giang 8 Tröôøng TH Y teá Vónh Long 9 Tröôøng TH Kinh teá – taøi chính Vónh Long 10 Tröôøng TH Löông thöïc – thöïc phaåm Vónh Long 11 Tröôøng TH Y teá Tieàn Giang 12 Tröôøng TH Sö phaïm Traø vinh 13 Tröôøng TH Vaên hoùa – ngheä thuaät Traø Vinh 14 Tröôøng TH Y teá Beán Tre 15 Tröôøng TH kinh teá – kyõ thuaät Beán Tre 16 Tröôøng TH Y teá Kieân Giang 17 Tröôøng TH kinh teá – kyõ thuaät Kieân Giang 18 Tröôøng TH Vaên hoùa – ngheä thuaät Caàn Thô 19 Tröôøng TH Y teá Caàn Thô 20 Tröôøng TH kinh teá – kyõ thuaät Caàn Thô 21 Tröôøng TH Sö phaïm Soùc Traêng 22 Tröôøng TH Vaên hoùa – ngheä thuaät Soùc Traêng 23 Tröôøng TH Sö phaïm Baïc Lieâu 24 Tröôøng TH kinh teá - kyõ thuaät Baïc Lieâu 25 Tröôøng TH Sö phaïm Caø Mau 26 Tröôøng TH kinh teá - kyõ thuaät An Giang 27 Tröôøng TH nghieäp vuï giao thoâng An Giang 28 Tröôøng TH nghieäp vuï theå duïc theå thao An Giang 29 30 Nguoàn: Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo (2002), Soá lieäu thoáng keâ veà giaùo duïc - ñaøo taïo cuûa caùc tröôøng Ñaïi hoïc, cao ñaúng, trung hoïc chuyeân nghieäp, Trung taâm Thoâng tin quaûn lyù giaùo duïc, Haø Noäi, [20]. Phuï luïc 4 DANH SAÙCH CAÙC TRÖÔØNG DAÏY NGHEÀ TREÂN ÑÒA BAØN CAÙC TÆNH ÑBSCL STT Teân tröôøng Ñòa phöông 1 Tröôøng daïy ngheà Ñoàng Thaùp 2 Tröôøng Nghieäp vuï giao thoâng vaän taûi An Giang 3 Tröôøng coâng nhaân kyõ thuaät Tieàn Giang 4 Tröôøng coâng nhaân kyõ thuaät giao thoâng Tieàn Giang 5 Tröôøng coâng nhaân kyõ thuaät Caàn Thô 6 Tröôøng nghieäp vuï kyõ thuaät giao thoâng ñöôøng boä Mieàn Nam Caàn Thô 7 Tröôøng daïy ngheà noâng nghieäp vaø PTNT Nam boä Caàn Thô 8 Tröôøng nghieäp vuï kyõ thuaät giao thoâng ÑBSCL Soùc traêng 9 Tröôøng coâng nhaân cô ñieän Baïc Lieâu Nguoàn: Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo (2002), Soá lieäu thoáng keâ veà giaùo duïc - ñaøo taïo cuûa caùc tröôøng Ñaïi hoïc, cao ñaúng, trung hoïc chuyeân nghieäp, Trung taâm Thoâng tin quaûn lyù giaùo duïc, Haø Noäi, [20]. Phuï luïc 5 HEÄ THOÁNG TRÖÔØNG ÑH, CÑ, THCN VAØ CAO ÑAÚNG COÄNG ÑOÀNG ÔÛ ÑBSCL ÑEÁN NAÊM 2010 Ñôn vò tính: Tröôøng Baäc Tieåu ÑT vuøng Ñaïi hoïc Cao ñaúng sö phaïm Cao ñaúng coäng ñoàng THCN & CÑ thuoäc Boä, ngaønh TW Long An Tieàn Giang Beán Tre Long An Beán Tre Tieàn Giang 8 THCN Ñoàng Thaùp An Giang ÑH Sö Phaïm Ñoàng Thaùp ÑH An Giang Ñoàng Thaùp 4 THCN Kieân Giang Caø Mau Baïc Lieâu ÑH Thuûy Saûn Kieân Giang Baïc Lieâu Kieân giang Caø Mau 7 THCN Vónh Long Traø Vinh ÑH DL Vónh Long Phaân hieäu ÑH Kieán Truùc Traø Vinh 2 CÑ, 4 THCN Caàn Thô Soùc traêng ÑH Caàn Thô ÑH Y döôïc Caàn Thô Caàn Thô Soùc Traêng 5 THCN Nguoàn: Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo (2002), Soá lieäu thoáng keâ veà giaùo duïc - ñaøo taïo cuûa caùc tröôøng Ñaïi hoïc, cao ñaúng, trung hoïc chuyeân nghieäp, Trung taâm Thoâng tin quaûn lyù giaùo duïc, Haø Noäi, [20]. Phuï luïc 6 THU NHAÄP BÌNH QUAÂN MOÄT NHAÂN KHAÅU/ THAÙNG CHIA THEO NGUOÀN THU NHAÄP Ñôn vò tính: Nghìn ñoàng Nguoàn thu nhaäp Toång Thu nhaäp Tieàn löông, tieàn coâng Noâng - laâm - thuûy saûn Phi noâng - laâm - thuûy saûn Khaùc Toaøn vuøng 371,30 92,69 139,57 87,76 51,28 Long An Ñoàng Thaùp An Giang Tieàn Giang Vónh Long Beán Tre Kieân giang Caàn Thô Traø Vinh Soùc Traêng Baïc Lieâu Caø Mau 360,60 390,23 415,72 352,17 334,37 302,79 411,14 400,10 321,03 320,18 387,52 394,83 125,94 73,26 103,72 90,85 81,53 93,74 109,16 108,26 72,29 71,54 94,37 69,28 122,49 140,57 108,45 121,97 128,59 111,61 179,58 116,66 157,66 144,85 177,35 219,74 66,61 135,23 113,68 93,53 66,52 61,78 77,69 115,21 50,88 54,65 78,44 70,61 45,58 41,15 89,88 45,82 57,74 35,67 44,71 59,97 40,21 49,15 37,37 35,20 Nguoàn: Keát quaû ñieàu tra möùc soáng hoä gia ñình naêm 2002 (2004), Nhaø xuaát baûn thoáng keâ, Haø Noäi, [102]. Phuï luïc 7 TYÛ LEÄ HOÄ COÙ NHAØ ÔÛ CHIA THEO LOAÏI NHAØ ÔÛ CAÙC TÆNH ÑBSCL Ñôn vò tính:% Loaïi nhaø Chung Nhaø bieät thöï Nhaø kieân coá kheùp kín Nhaø kieân coá khoâng kheùp kín Nhaø baùn kieân coá Nhaø ñôn sô vaø nhaø khaùc ÑBSCL 100,00 0,13 2,38 4,18 39,29 54,02 Long An Ñoàng Thaùp An Giang Tieàn Giang Vónh Long Beán Tre Kieân Giang Caàn Thô Traø Vinh Soùc Traêng Baïc Lieâu Caø Mau 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 0,15 - 0,37 0,13 0,10 0,07 0,08 0,21 0,09 0,18 - - 3,35 2,23 2,29 2,33 2,22 1,97 3,92 2,85 0,54 1,48 2,27 2,27 5,55 2,33 2,82 3,61 3,89 3,84 6,13 4,87 3,62 2,79 6,94 6,41 43,19 34,74 47,26 45,78 45,53 38,41 36,54 38,62 22,89 29,01 32,40 45,05 47,76 60,70 47,26 48,15 48,26 55,71 53,33 53,44 72,86 66,54 58,40 46,28 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ 2003 (2004), Nhaø xuaát baûn thoáng keâ, Haø Noäi, [74]. Phuï luïc 8 SOÁ HOÏC SINH PHOÅ THOÂNG CUÛA ÑBSCL TAÏI THÔØI ÑIEÅM 31/12/2003 Ñôn vò tính: Ngöôøi Trong ñoù Toång soá Tieåu hoïc Trung hoïc cô sôû Trung hoïc phoå thoâng ÑBSCL 3.277.290 1.702.951 1.166.812 407.527 Long An Ñoàng Thaùp An Giang Tieàn Giang Vónh Long Beán Tre Kieân Giang Caàn Thô Traø Vinh Soùc Traêng Baïc Lieâu Caø Mau 265.595 320.472 386.066 306.357 206.201 257.118 332.720 336.859 200.913 251.060 170.055 243.874 132.953 163.670 211.355 149.433 89.727 119.072 188.635 175.988 93.710 147.767 93.120 137.521 98.629 120.426 127.716 115.078 78.731 95.297 112.359 120.526 77.839 78.084 60.076 82.051 34.013 36.376 46.995 41.846 37.743 42.749 31.726 40.345 29.364 25.209 16.859 24.302 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ 2003 (2004), Nhaø xuaát baûn thoáng keâ, Haø Noäi, [74]. Phuï luïc 9 SOÁ GIAÙO VIEÂN, SINH VIEÂN ÑAÏI HOÏC, CAO ÑAÚNG VAØ TRUNG HOÏC CHUYEÂN NGHIEÄP VUØNG ÑBSCL NAÊM 2003 Ñôn vò: Ngöôøi Ñaïi hoïc, cao ñaúng Trung hoïc chuyeân nghieäp Giaùo vieân Sinh vieân Giaùo vieân Sinh vieân ÑBSCL 2.728 63.683 987 30.053 Long An Ñoàng Thaùp An Giang Tieàn Giang Vónh Long Beán Tre Kieân Giang Caàn Thô Traø Vinh Soùc Traêng Baïc Lieâu Caø Mau 89 175 274 153 589 97 116 850 106 96 125 58 885 3.144 6.883 1.926 7.621 995 1.603 36.504 1.505 820 1.112 685 43 - 132 104 99 101 149 160 14 58 70 57 746 - 4.396 2.436 2.835 2.591 2.962 6.727 936 643 3.951 1.830 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ 2003 (2004), Nhaø xuaát baûn thoáng keâ, Haø Noäi, [74]. Phuï luïc 10 CHAÁT LÖÔÏNG NGUOÀN NHAÂN LÖÏC THOÂNG QUA HDI VAØ TYÛ LEÄ LAO ÑOÄNG COÙ TRÌNH ÑOÄ ÑAÏI HOÏC, CAO ÑAÚNG STT Ñòa phöông Tyû leä lao ñoäng coù trình ñoä ÑH, CÑ (%) HDI 1 Long An 20 0,686 2 Ñoàng Thaùp 23 0,648 3 An Giang 24 0,653 4 Tieàn Giang 14 0,684 5 Vónh Long 22 0,695 6 Beán Tre 13 0,668 7 Kieân Giang 12 0,678 8 Caàn Thô 23 0,670 9 Traø Vinh 10 0,656 10 Soùc Traêng 7 0,654 11 Baïc Lieâu 8 0,649 12 Caø Mau 8 0,680 Nguoàn: UNDP, baùo caùo phaùt trieån con ngöôøi 2002 (2003), Nhaø xuaát baûn Chính trò quoác gia, Haø Noäi, [171]. Phuï luïc 11 CÔ CAÁU LÖÏC LÖÔÏNG LAO ÑOÄNG HOAÏT ÑOÄNG KINH TEÁ THÖÔØNG XUYEÂN THEO TRÌNH ÑOÄ CHUYEÂN MOÂN KYÕ THUAÄT Ñôn vò tính: % Trong ñoù Khu vöïc Khoâng coù CMKT Coù chuyeân moân, KT Sô caáp CNKT khoâng baèng CNKT coù baèng Trung hoïc CN CÑ, ÑH trôû leân ÑB soâng Hoàng 75,22 24,78 4,10 5,40 3,86 4,91 6,51 Ñoâng Baéc 84,76 15,24 2,42 1,63 2,70 5,20 3,28 Taây Baéc 90,18 9,82 1,23 0,89 1,63 3,83 2,25 Baéc Trung Boä 81,11 18,89 6,24 3,36 2,25 4,17 2,87 Duyeân haûi NT Boä 81,18 18,82 1,74 6,39 2,72 3,46 4,52 Taây Nguyeân 86,26 13,74 1,26 3,19 1,84 4,28 3,19 Ñoâng Nam Boä 68,19 31,81 4,14 3,90 14,41 3,33 6,04 ÑBSCL 88,46 11,54 2,27 3,29 1,79 2,24 1,96 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ Lao ñoäng - Vieäc laøm 2003 (2004), Nhaø xuaát baûn Thoáng keâ, Haø Noäi, [82]. ._.