Phát triển kinh tế tư nhân trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

môc lôc Lêi më ®Çu 2 Néi dung chÝnh 3 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ KTTN 3 Quan niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña KTTN 3 TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn KTTN trong nÒn KTTT 4 Bµi häc lÞch sö vÒ ph¸t triÓn KTTN rót ra tõ kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi 5 Thùc tr¹ng cña KTTN ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn KTTT ®Þnh h­íng XHCN 8 TiÕn tr×nh ph¸t triÓn 8 Thêi kú tr­íc ®æi míi 8 Thêi kú ®æi míi 9 §¸nh gi¸ chung thùc tr¹ng cña KTTN. 11 Thµnh tùu 11 Tån t¹i vµ nguyªn nh©n cña tån t¹i. 15 Mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m thóc ®Èy KTTN ViÖt Nam trong nÒn KTT ®Þnh h­íng XHCN 17 KÕt luËn 19 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 20 LỜI MỞ ĐẦU Trong nhiều năm trở lại đây, toàn cầu hóa kinh tế là một trong những đề tài giành được nhiều sự quan tâm nhất của các quốc gia trên thế giới. TiÕn trình hội nhập diÔn ra nhanh chóng và ngày càng đa dạng hoá dưới nhiều hình thức đã làm tốc độ phát triển kinh tế thế giới tăng trưởng và biến đổi một cách chóng mặt. Kéo theo đó là sự thay đổi cả về chất lượng và số lượng của các thành phần kinh tế (trong đó có kinh tế tư nhân(KTTN)) ở nhiều quốc gia. KTTN kh«ng chØ cã tiÕng nãi quyÕt ®Þnh ®Õn søc m¹nh kinh tÕ cña hÇu hÕt c¸c quèc gia mµ cßn trë thµnh mét lùc l­îng kinh tÕ cã ý nghÜa chÝnh trÞ toµn cÇu. Ph¸t triÓn khu vùc KTTN còng cã nghÜa lµ b¶o tån tÝnh ®a d¹ng phong phó cña ®êi sèng kinh tÕ, xem nã nh­ lµ nguån gèc cña mäi sù ph¸t triÓn. Trong bèi c¶nh ®ã, Việt Nam đã và đang từng bước đổi mới toàn diện nền kinh tế để bắt kịp với những biến chuyển không ngừng của thị trường quốc tế. Chóng ta đang phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, định hướng XHCN. Theo đó, nếu không có kinh tế nhà nước sẽ không có định hướng XHCN nhưng nếu không có KTTN cũng sẽ không có kinh tế thị trường. Mặt khác, việc gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO (7/11/2006) đã tạo một bước ngoặt lớn trong tiến trình hội nhập của kinh tế nước ta vào nền kinh tế khu vực và thế giới, sự hội nhập đó sẽ ngày càng diễn ra toàn diện và sâu rộng hơn. Cũng có nghĩa rằng, khu vực kinh tế tư nhân là khu vực mà cuộc hội nhập sẽ tác động trên diện rộng và rất đa dạng. Nhiều cơ hội cũng như những thách thức mới sẽ đến, vì vậy, nếu khu vực kinh tế này không được quan tâm và đầu tư một cách kịp thời, đúng mức thì sẽ rất dễ bị thua thiệt trong “cuộc chơi” mà trước mắt là sẽ thua thiệt trên chính sân nhà. Vì vậy em lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Ph¸t triÓn KTTN trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam” Bµi viÕt ®­a ra c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ KTTN, nh»m kh¼ng ®Þnh vai trß cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy trong nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN. §¸nh gi¸ nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ cña thµnh phÇn nµy trong thêi gian qua, tõ ®ã t×m ra mét sè gi¶i ph¸p thÝch hîp cho nh÷ng b­íc ph¸t triÓn tiÕp theo. Néi dung chÝnh I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ KTTN. 1.Quan niÖm vµ ®Æc ®iÓm cñaKTTN. *Quan niÖm vÒ KTTN. Xét về nguồn gốc, KTTN được hình thành dựa trên hình thức sở hữu tư nhân về tư liệu sản. Ở nước ta hiện nay, KTTN bao gồm ba hình thức cơ bản sau: - Kinh tế cá thể: Là hình thức kinh tế dựa trên tư hữu nhỏ về tư liệu sản xuất và khả năng lao động của bản thân người lao động và gia đình. - Kinh tế tiểu chủ: Cũng là hình thức kinh tế dựa trên tư hữu nhỏ về tư liệu sản xuất nhưng có thuê mướn lao động, tuy nhiên, thu nhập vẫn chủ yếu dựa vào sức lao động và vốn của bản thân và gia đình. - Kinh tế tư bản tư nhân: Là hình thức kinh tế mà sản xuất, kinh doanh dựa trên cơ sở chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất và bóc lột sức lao động làm thuê. Trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay, kinh tế tư bản tư nhân còn có vai trò đáng kể xét về phương diện phát triển lực lượng sản xuất, xã hội hoá sản xuất cũng như về phương diện giải quyết các vấn đề xã hội. Tóm lại, KTTN là hình thức kinh tế tự nhiên của quá trình phát triển xã hội, nó là thành phần kinh tế cũ tồn tại và đan xen với các thành phần kinh tế mới tạo thành cơ cấu kinh tế nhiều thành phần trong TKQĐ lên XHCN ở nước ta. *§Æc ®iÓm cña KTTN. - Së h÷u: tån t¹i g¾n víi së h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt( t­ h÷u nhá cña c¸c hé c¸ thÓ, tiÓu chñ, së h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa). - C¬ cÊu: gåm kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ, kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n. - H×nh thøc: tån t¹i d­íi d¹ng c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ, c¸c hé kinh doanh tiÓu chñ, doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn mµ vèn thuéc së h÷u t­ nh©n. - Ph©n phèi: gåm nh÷ng h×nh thøc ph©n phèi ®Æc thï g¾n víi së h÷u t­ nh©n: víi ng­êi lao ®éng ph©n phèi theo quyÒn sì h÷u søc lao ®éng( theo gi¸ trÞ søc lao ®éng), víi ng­êi chñ th× ph©n phèi theo tµi s¶n vµ vèn, ph©n phèi theo n¨ng lùc kinh doanh. 2. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn KTTN trong nÒn KTTT. KTTT được hiểu là trình độ phát triển cao của kinh tế hàng hoá, trong đó toàn bộ các yếu tố ‘‘đầu vào” và ‘‘đầu ra” của sản xuất đều thông qua thị trường. Kinh tế hàng hoá và KTTT không đồng nhất với nhau do khác nhau về trình độ phát triển nhưng về cơ bản, chúng lại có cùng nguồn gốc và cùng bản chất. KTTN lµ h×nh thøc kinh tÕ tù nhiªn cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn ngoµi ý muèn chñ quan cña c¸c nhµ chÝnh trÞ cho dï hä ®¹i diÖn cho bÊt kú lùc l­îng x· héi nµo, hoÆc nh©n danh ai, hoÆc víi môc ®Ých nh©n ®¹o hay cao c¶ ®Õn ®©u ®i ch¨ng n÷a. Chõng nµo cßn cÇn ®Õn KTTN nh­ mét ph­¬ng tiÖn h÷u hiÖu ®Ó x©y dùng vµ kiÕn t¹o cuéc sèng cña m×nh vµ ®ång lo¹i, th× KTTN cßn tån t¹i nh­ mét hµnh trang cña con ng­êi trong tiÕn tr×nh ®i tíi t­¬ng lai. KTTN là một bộ phận trong nền KTTT định hướng XHCN, vì vậy sự tồn tại và phát triển của nó cũng là tất yếu khách quan trong nền kinh tế nước ta. Trong nÒn KTTT më, quèc gia nµo cã nÒn KTTN tham gia nhiÒu nhÊt, ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c nhÊt vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu th× quèc gia ®ã cµng cã ­u thÕ c¹nh tranh. Do ®ã, Việt Nam muốn phát triển nền KTTT thì không thể xoá bỏ KTTN - yếu tố tạo nên cơ chế thị trường và cạnh tranh trong nền kinh tế. KTTN được xác định là nguồn lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển KTTT ở nước ta, nó cùng với những thành phần kinh tế khác hình thành nên cơ cấu kinh tế quốc dân đa dạng ở Việt Nam. Ngày nay, khu vực kinh tế trẻ trung, năng động này đang vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước đồng thời cũng đang từng bước mở cửa, hội nhập với thị trường khu vực và thế giới. 3. Bµi häc lÞch sö rót ra tõ kinh nghiÖm cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi. * Bµi häc rót ra tõ t­ t­ëng cña Lªnin vÒ sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n trong thêi kú chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. VËn dông lý luËn cña C¸cM¸c vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña n­íc Nga, V.I.Lªnin ®· ho¹ch ®Þnh kÕ ho¹ch x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n­íc Nga. KÕ ho¹ch x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña V.I.Lªnin cã liªn quan ch¨t chÏ víi chÝnh s¸ch kinh tÕ míi cña «ng. Sau C¸ch m¹ng th¸ng 10, Lªnin cïng chÝnh quyÒn X« ViÕt ®· b¾t tay ngay vµo viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch x©y dùng CNXH ë Liªn X«. Nh­ng c«ng cuéc ®· bÞ gi¸n ®o¹n bëi cuéc néi chiÕn 1918 - 1920. Trong thêi kú nµy, Lªnin ®· ¸p dông chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn. ChÝnh s¸ch nµy ®· ®ãng gãp vai trß quan träng trong th¾ng lîi cña nhµ n­íc X«ViÕt. Nhê ®ã mµ qu©n ®éi ®ñ søc chiÕn th¾ng kÎ thï, b¶o vÖ ®­îc nhµ n­íc non trÎ cña m×nh. Tuy nhiªn khi hoµ b×nh lËp l¹i, chÝnh s¸ch nµy kh«ng cßn phï hîp n÷a, nã trë thµnh nh©n tè k×m h·m lùc l­îng s¶n xuÊt vµ khñng ho¶ng kinh tÕ chÝnh trÞ diÔn ra rÊt s©u s¾c trªn n­íc Nga. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã mét chÝnh s¸ch kinh tÕ thÝch øng thay thÕ. Vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ míi ra ®êi. Trong chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, mét néi dung quan träng ®ã lµ sö dông søc m¹nh kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, c¸c h×nh thøc kinh tÕ qu¸ ®é nh­ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá cña n«ng d©n, thî thñ c«ng, khuyÕn khÝch kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n… Nh­ vËy lµ trong chÝnh s¸ch nµy, Lªnin ®· rÊt coi träng sù ph¸t triÓn cña KTTN trong sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc X«viÕt. Ng­êi ®· coi khu vùc kinh tÕ nµy lµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¬ b¶n trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH. Trong ®iÒu kiÖn chÝnh quyÒn Nhµ n­íc thuéc vÒ tay giai cÊp v« s¶n, sù ph¸t triÓn KTTN kh«ng dÉn ®Õn sù phôc håi cña chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc nÕu nhµ n­íc biÕt c¸ch sö dông vµ ®iÒu tiÕt nã h­íng theo môc tiªu cña m×nh. Vµ ng­êi cho r»ng nh÷ng ng­êi muèn xo¸ bá KTTN trong thêi kú qu¸ ®é lµ “d¹i dét” vµ “tù s¸t”. D¹i dét lµ v× vÒ ph­¬ng diÖn kinh tÕ, chÝnh s¸ch Êy kh«ng thÓ nµo thùc hiÖn ®­îc,tù s¸t lµ v× nh÷ng ng­êi nµo ®Þnh thi hµnh chÝnh s¸ch nh­ thÕ nhÊt ®Þnh sÏ bÞ ph¸ s¶n. *Kinh nghiÖm ph¸t triÓn KTTN cña Trung Quèc trong bèi c¶nh héi nhËp. Trung Quèc lµ mét dÉn ch÷ng cô thÓ vµ tiªu biÓu nhÊt c¶ trªn ph­¬ng diÖn lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ mét m« h×nh ph¸t triÓn KTTT XHCN cã KTTN ®­îc xem lµ yÕu tè cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Thµnh c«ng kinh tÕ nhê tÝch cùc më cöa tõ sau §¹i héi VIII §¶ng Céng S¶n Trung Quèc vµ ®Æc biÖt lµ nhê kinh nghiÖm ph¸t triÓn khu vùc KTTN tõ n¨m 1985 trë l¹i ®©y ®­îc xem lµ tÊm g­¬ng míi cho tÊt c¶ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tÝch cùc héi nhËp vµo quèc tÕ b»ng con ®­êng CNH h­íng vµo xuÊt khÈu. Trong ®ã cã n­íc ta. KTTN còng lµ lùc l­îng chñ yÕu thóc ®Èy tiÕn tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ ë Trung Quèc ®ång thêi còng gãp phÇn thu hÑp chªnh lÖch giµu nghÌo ®ang ngµy cµng nghiªm träng hiÖn nay. KÓ tõ §¹i héi XIV §¶ng Céng s¶n Trung Quèc x¸c ®Þnh vai trß ®Þa vÞ cña KTTN Trung Quèc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, tiÕp ®ã Trung Quèc cho phÐp §¶ng viªn lµm kinh tÕ vµ kÕt n¹p c¸c chñ hé t­ nh©n còng nh­ hé kinh tÕ c¸ thÓ vµo §¶ng Céng s¶n, tíi nay KTTN vµ kinh doanh cña hé c¸ thÓ ®· cã b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, trë thµnh bé phËn cã søc sèng nhÊt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n víi sù ®ãng gãp quan träng cho ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc còng nh­ gi¶i quyÕt viÖc lµm. KTTN còng lµ lùc l­îng chñ yÕu thóc ®Èy tiÕn tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ ë Trung Quèc, ®ång thêi còng gãp phÇn thu hÑp chªng lÖch giµu nghÌo ®ang ngµy cµng nghiªm träng hiÖn nay. Cuèi th¸ng 6/2006, Trung Quèc tæ chøc mét ®oµn kinh tÕ tiÕn hµnh pháng vÊn, trao ®æi víi gÇn 400 chñ xÝ nghiÖp c¸ nh©n, ®ång thêi göi phiÕu th¨m dß ®Õn h¬n 2400 xÝ nghiÖp t­ nh©n vÒ ®¸nh gi¸ vai trß cña KTTN còng nh­ vÊn ®Ò vµ th¸ch thøc mµ hä gÆp ph¶i ®Ó tõng b­íc th¸o gì khã kh¨n, ®­a xÝ nghiÖp t­ nh©n lªn b­íc ph¸t triÓn míi. Sè liÖu thèng kª cña Trung Quèc cho biÕt hiÖn nay cã trªn 1,3 triÖu xÝ nghiÖp t­ nh©n víi vèn ®¨ng ký trªn 817 tû nh©n d©n tÖ (NDT), ®ã lµ ch­a kÓ ®Õn hµng chôc triÖu hé kinh doanh c¸ thÓ. KÓ tõ 1980 ®Õn nay, tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m gi¸ trÞ s¶n l­îng KTTN tíi 71%. Hµng n¨m tû lÖ gi¶i quyÕt viÖc lµm t¨ng tíi 41%. B¸o c¸o cña c«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ (IFC) cho biÕt KTTN Trung Quèc lµ lùc l­îng chñ yÕu thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña Trung Quèc, nhÊt lµ t¨ng thu nhËp quèc d©n vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm, tõ ®ã gi¶m nhÑ ®­îc nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc cña c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ cña Trung Quèc. C¸c nhµ kinh tÕ trung Quèc ®Òu cho r»ng: Sù xuÊt hiÖn cña KTTN lµ kÕt qu¶ quan träng nhÊt trong tiÕn tr×nh c¶i c¸ch cña Trung Quèc, v× KTTN ®· ph¸t huy vai trß quan träng vµ cã ®ãng gãp to lín lµm GDP cña Trung Quèc t¨ng lªn. ChÝnh v× vËy, th¸ng 3/1999 Trung Quèc ®· ®­a thµnh phÇn KTTN vµo hiÕn ph¸p, ®­îc nhµ n­íc b¶o hé. Sù ph¸t triÓn cña KTTN Trung Quèc cã 5 ®Æc ®iÓm: Mét lµ, KTTN ®· trçi dËy tõ nh÷ng ®Þa ph­¬ng vµ khu vùc cã ngµnh nghÒ truyÒn thèng, cã lµng nghÒ l©u n¨m, nhÊt lµ nh÷ng xÝ nghÖp gia ®×nh vµ h­¬ng trÊn, ®¹i biÓu lµ thµnh phè V« TÝch, T« Ch©u, Th­êng Ch©u. Hai lµ, cã sù hç trî tÝch cùc cña Hoa kiÒu tõ n­íc ngoµi, nhÊt lµ tõ Hång C«ng, Ma Cao, §µi Loan, b¾t ®Çu tõ c¸c thµnh phè më cöa ven biÓn, lÊy ®ã lµm bµn ®¹p tiÕn s©u vµo néi ®Þa. Ba lµ, ph¸t triÓn c¬ b¶n theo ®óng quy luËt cña KTTT, nh­ng lóc ®Çu vÉn ph¶i dùa vµo kinh tÕ c«ng h÷u lµm chñ ®¹o. Bèn lµ, KTTN ®· ph¸t triÓn vµo lÜnh vùc khoa häc kü thô©t cao ®¹i biÓu lµ khu c«ng nghÖ cao Trung Quan Th«n ë B¾c Kinh. N¨m lµ, mét sè xÝ nghiÖp quèc doanh lµm ¨n thua lç ®· chuyÓn së h÷u sang KTTN, tõ ®ã lµm cho ®éi ngò KTTN ngµy cµng hïng m¹nh, lµm ¨n hiÖu qu¶, cã søc c¹nh tranh. KTTN Trung Quèc ph¸t triÓn v÷ng ch¾c vµ ®¹t ®ù¬c thµnh tùu nh­ vËy lµ do ®­îc ®¶m b¶o b»ng luËt ph¸p. T­ t­ëng c¶i c¸ch cña l·nh ®¹o th«ng tho¸ng, nhËn thøc vÒ KTTN vµ hé c¸ thÓ ®· cã chuyÓn biÕn c¨n b¶n, xo¸ bá nh÷ng ®Þnh kiÕn tr­íc ®©y, nhÊt lµ trong ®¹i héi XV n¨m 1997, §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®· coi KTTN vµ hé c¸ thÓ lµ mét bé phËn quan träng hîp thµnh cña kinh tÕ quèc d©n, tiÕp ®ã th¸ng 3/1999 Trung Quèc ®· söa l¹i hiÕn ph¸p, trong ®ã cã b¶o hé KTTN. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng th¸ch thøc víi KTTN hiÖn nay, Trung Quèc ®· cã mét sè biÖn ph¸p t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a cho xÝ nghiÖp t­ nh©n nh­: Mét lµ nhµ n­íc ph¶i ®­a KTTN vµo quy ho¹ch ph¸t triÓn 5 n¨m cña nhµ n­íc. Hai lµ, nhµ n­íc cÇn cã hç trî kü thuËt cho xÝ nghiÖp t­ nh©n ®Ó hä ph¸t triÓn hiÖu qu¶ h¬n. Ba lµ, xÝ nghiÖp t­ nh©n vµ xÝ nghiÖp quèc doanh cÇn b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt, kh«ng nªn ph©n biÖt ®èi xö nh­ thêi gian qua, nhÊt lµ c¸c xÝ nghiÖp t­ nh©n còng ®­îc vay vèn ng©n hµng theo ®iÒu kiÖn b×nh ®¼ng nh­ xÝ nghiÖp quèc doanh. ViÖt Nam cÇn ph¶i häc hái Trung Quèc trong viÖc x¸c ®Þnh ®óng vÞ trÝ cña KTTN tõ ®ã t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho KTTN ph¸t triÓn. II. Thùc tr¹ng cña KTTN ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. TiÕn tr×nh ph¸t triÓn. a. Thêi kú tr­íc ®æi míi. Trước đổi mới, KTTN chØ ®­îc coi lµ “tµn d­”, chØ tån t¹i kh¸ch quan trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH, sÏ thu hÑp dÇn trong qu¸ tr×nh lín lªn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ toµn d©n vµ tËp thÓ. Do ®ã chủ yếu giới hạn trong khu vực hộ kinh doanh cá thể, hoạt động chủ yếu ở thị trường tự do, tức là ở khu vực không chính thức . - Thêi kú 1954 - 1975 (nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, bao cÊp): sau 1954, c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ tËp trung theo m« h×nh Liªn X« tr­íc ®©y vµ Trung Quèc ®· du nhËp vµo miÒn B¾c ViÖt nam, ®ã lµ mét kh¸ch quan lÞch sö. Theo m« h×nh nµy, khu vùc KTTN, do lµ nguån gèc cña bãc lét vµ bÇn cïng ho¸ ng­êi lao ®éng nªn kh«ng ®­îc chÊp nhËn vµ hÇu nh­ bÞ xo¸ bá. - Thêi kú 1975- 1980: thèng nhÊt hai miÒn vÒ mÆt nhµ n­íc vµ sù më réng m« h×nh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung trªn toµn bé ®Êt n­íc. Phong trµo “c¶i t¹o XHCN” ®èi víi t­ s¶n miÒn Nam ®­îc ph¸t ®éng. ë thµnh thÞ hÇu nh­ tÊt c¶ c¸c xÝ nghiÖp vµ c«ng ty t­ nh©n ®· ®­îc chuyÓn sang h×nh thøc c«ng t­ hîp doanh. Thêi kú nµy, nÒn kinh tÕ ®­îc chia ra lµm hai khu vùc: khu vùc kinh tÕ XHCN, bao gåm xÝ nghiÖp quèc doanh, hîp t¸c x·; khu vùc kinh tÕ phi XHCN - tøc KTTN cßn bÞ kú thÞ vµ bÞ ph©n biÖt ®èi xö. - Thêi kú 1981- 1985: thö nghiÖm c¶i c¸ch vµ sù tr¨n trë lét x¸c cña c¬ chÕ c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Trong thêi kú nµy, khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh (trong ®ã cã KTTN) ®· b¾t ®Çu ®ãng vai trß ®¸ng kÓ trong nÒn kinh tÕ, chiÕm tû lÖ b×nh qu©n hµng n¨m 65,49% trong tæng s¶n phÈm x· héi. b. Thêi kú ®æi míi. Tr­íc 1986, khu vùc KTTN kh«ng ®­îc luËt ph¸p b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn. Nh­ng sau khi nhËn thøc ®­îc sù cÇn thiÕt cña nã cho nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ vai trß cña khu vùc KTTN trong nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN, §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· cã chñ tr­¬ng ph¸t triÓn KTTN, ®Æc biÖt lµ tõ sau ®¹i héi §¶ng VI. Cïng víi thêi gian vµ sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, nhiÒu biÖn ph¸p ®· ®­îc thùc hiÖn vµ ngµy cµng hoµn thiÖn. Trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn söa ®æi vµ ban hµnh míi luËt doanh nghiÖp, luËt thuÕ, luËt ng©n hµng, luËt ®Çu t­, quy ®Þnh c¸c danh môc ngµnh nghÒ…tæ chøc c¸c cuéc ®èi tho¹i, thiÕt lËp c¸c ®­êng d©y nãng, cho phÐp thµnh lËp c¸c c©u l¹c bé doanh nghiÖp, c¸c ngµnh nghÒ, hiÖp héi, hiÖp t¸c víi c¸c tæ chøc n­íc ngoµi. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña khu vùc KTTN trong thêi gian qua cã thÓ ®­îc kh¸i qu¸t ë mét sè khÝa c¹nh sau: - VÒ sè l­îng doanh nghiÖp: n¨m 1991, c¶ n­íc míi cã 414 doanh nghiÖp cña t­ nh©n th× ®Õn hÕt n¨m 1995 ®· cã 15.276 doanh nghiÖp, n¨m 1999 cã 30.500 doanh nghiÖp, t¨ng gÊp 74 lÇn so víi n¨m 1991. TÝnh b×nh qu©n, giai ®o¹n 1991 - 1999 mçi n¨m t¨ng 3.388 doanh nghiÖp. TÝnh ®Õn cuèi 2002 c¶ n­íc cã tæng céng 73.500 doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh. Riªng thµnh phè Hå ChÝ Minh trong hai n¨m 2001- 2002, ®· cã thªm 12.000 doanh nghiÖp míi ra ®êi víi sè vèn 14.000 tû ®ång, b×nh qu©n mçi ngµy cã thªm 19 doanh nghÖp. Từ sau khi có Luật Công ty (năm 1990), số doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN mới chính thức ra đời và chỉ thực sự tăng lên nhanh chóng từ sau khi có Luật Doanh Nghiệp (năm 1999, có hiệu lực từ 1/1/2000). Sau 5 năm thi hành, đến hết năm 2005, cả nước có 2,5 triệu hộ kinh doanh cá thể công thương nghiệp và dịch vụ (năm 1990 chỉ có khoảng 840.000); 13.000 trang trại và 12 triệu hộ nông dân sản xuất hàng hóa theo mô hình kinh tế hộ tự chủ; 205.000 doanh nghiệp tư nhân hoạt động theo Luật với trên 150.000 doanh nghiệp đăng ký mới, cao gấp hơn 3 lần so với thời kỳ 1991 - 1999, tăng bình quân 25%, đưa tỉ lệ bình quân số doanh nghiệp hiện nay trên 1 vạn dân là 25 (theo số liệu của tổng cục thống kê). - C¬ cÊu cña c¸c lo¹i doanh nghiÖp trong khu vùc KTTN. + Trong c¬ cÊu c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, h×nh thøc ®­îc ­a chuéng nhÊt lµ doanh nghiÖp t­ nh©n (72%), tiÕp ®ã lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n (27%) vµ cuèi cïng lµ c«ng ty cæ phÇn (1%). + C¬ cÊu theo ngµnh nghÒ: theo sè liÖu ®iÒu tra th× cã tíi 51,9% doanh nghiÖp tËp trung trong lÜnh vùc kinh doanh th­¬ng m¹i, dÞch vô söa ch÷a vµ nhµ hµng, kh¸ch s¹n, du lÞch; 20,8% doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp; sè l­îng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp nhá lÎ chiÕm 12%. + C¬ cÊu theo l·nh thæ: C¸c doanh nghiÖp t­ nh©n chñ yÕu tËp trung ë miÒn Nam (73%), trong ®ã riªng thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 25%, miÒn B¾c vµ miÒn Trung lµ 18% vµ 9%. §a sè c¸c doanh nghiÖp ph©n bè ë ®ång b»ng vµ ®« thÞ, n¬i cã c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn vµ thÞ tr­êng tiªu thô réng lín, héi tô ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ giao dÞch kinh doanh. - Sè l­îng lao ®éng: khu vùc KTTN lµ nh©n tè quan träng thu hót lao ®éng trong x· héi. Sù lín m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ®ang thÓ hiÖn lµ n¬i gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt, h¹n chÕ tÖ n¹n x· héi vµ n¨ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña mäi tÇng líp d©n c­. Víi l­îng vèn trung b×nh cho mçi chç lµm trong doanh ngiÖp t­ nh©n lµ 35 triÖu, c«ng ty TNHH lµ 45 triÖu trong khi l­îng vèn trung b×nh cho mét chç lµm trong doanh ngiÖp nhµ n­íc lµ 87.5 triÖu, c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc KTTN ®ang lµ n¬i cã nhiÒu thuËn lîi ®Ó tiÕp nhËn sè lao ®éng ®ang gia t¨ng hiÖn nay. HiÖn nay theo thèng kª, DNNN chØ sö dông 10% tæng sè lao ®éng x· héi, sè cßn l¹i cña khu vùc t­ nh©n, b×nh qu©n hµng n¨m thu hót thªm 250.000 lao ®éng. Ng­êi ta tÝnh r»ng cø xuÊt khÈu ®­îc 1 triÖu USD hµng thñ c«ng mü nghÖ th× khu vùc doanh nghiÖp t­ nh©n ®· t¹o viÖc lµm cho tõ 3.000 ®Õn 4.000 lao ®éng . - Quy m«: quy mô trung bình và phạm vi hoạt động của các doanh nghiệp cũng được mở rộng với các loại hình sản xuất - kinh doanh ngày càng phong phú, đa dạng hơn. Hầu hết trong các lĩnh vực kinh doanh, cơ cấu ngành nghề, chủng loại sản phẩm đều có sự góp mặt của các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế năng động này. Hơn thế nữa, từ năm 2001 đến năm 2005, số vốn đầu tư thành lập mới và mở rộng quy mô sản xuất của KTTN đã tăng rất nhanh, đạt 293.878 tỷ đồng, tương đương khoảng 18,4 tỷ USD (cao hơn cả số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam trong cùng thêi kỳ). Cũng phải nhận thấy rằng, trong nhiều ngành kinh tế, KTTN đang giữ vị trí chủ yếu trong sản xuất và xuất khẩu, như gạo, hải sản, chè, cà phê, hàng thủ công mỹ nghệ, đồ gỗ, v.v... với hiệu quả cao rõ rệt. Qua những số liệu thống kê trên, ta có thể thấy được sự phát triển nhanh chóng cả về số lượng cũng như chất lượng của khu vực KTTN, đặc biệt là các doanh nghiệp tư nhân trong nước. Khu vực kinh tế được nhiều chuyên gia trong và ngoài nước đánh giá là ‘‘mới nổi’’ này đang dần khẳng định vị trí của mình và trở thành nhân tố không thể thiếu trong quá trình đổi mới và phát triến lâu dài của nền kinh tế quốc dân. 2. §¸nh gi¸ chung thùc tr¹ng cña KTTN. a. Nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc. * §¸nh gi¸ chung: Trong thời gian qua, khu vực KTTN đã đạt được mức tăng trưởng vượt bậc, chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong GDP cũng như trong đầu tư và phát triển đất nước. Theo thống kê năm 2005, khu vực KTTN chiếm 38,5% tổng GDP toàn quốc, cao gấp 5,4 lần tỷ trọng 7,11% của khu vực kinh tế tập thể, cao gấp hơn 2,5 lần tỷ trọng 15,17% của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài và đạt xấp xỉ với tỷ trọng 39,22% của khu vực kinh tế Nhà nước. N¨m 2006, møc GDP ®¹t ®­îc lµ trªn 40% vµ sÏ cßn tiÕp tôc t¨ng trong n¨m 2007. Riªng tû träng GDP cña c¸c doanh nghiÖp thuéc KTTN nh×n chung ®· t¨ng lªn qua c¸c n¨m: n¨m 2001 míi chiÕm 7,31% th× n¨m 2005 lµ 8,91%. Đáng lưu ý, tốc độ tăng trưởng GDP do các doanh nghiệp thuộc khu vực KTTN luôn luôn cao hơn gấp rưỡi, gấp đôi tốc độ tăng chung cũng như cao hơn tốc độ tăng của các khu vực khác. Không những vậy, khu vực KTTN còn chiếm tỷ trọng cao trong tổng số lao động đang làm việc (88,8%), cao hơn rất nhiều so với tỷ trọng 9,7% của khu vực Nhà nước. Trong tổng số lao động làm việc ở khu vực doanh nghiệp (5.175 nghìn lao động) thì doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân chiếm 42,9%, cao hơn tỷ trọng 39,9% của khu vực doanh nghiệp Nhà nước. Khu vực này cũng đã chiếm gần 1/3 tổng vốn đầu tư toàn xã hội. XÐt riªng trong 4 n¨m gÇn ®©y víi 72.601 doanh nghiÖp t­ nh©n trong tæng ®Çu t­ x· héi tõ 23% tíi 25%. XÐt vÒ tæng quan chung th× khu vùc KTTN ®· ph¸t triÓn dåi dµo. *XÐt cô thÓ trong tõng ngµnh: Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp: hµng triÖu n«ng d©n ViÖt Nam lµm kinh tÕ hé gia ®×nh, kinh tÕ trang tr¹i, c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa ho¹t ®éng cã tÝnh c«ng nghiÖp ë n«ng th«n ph¸t triÓn m¹nh t¹o sù thay ®æi lín ë n«ng th«n. HiÖn nay n­íc ta cã hµng triÖu c¬ së kinh tÕ c¸ thÓ tiÓu chñ, h¬n 130.000 trang tr¹i vµ h¬n 120.000 doanh nghiÖp t­ nh©n vµ kho¶ng 11 triÖu hé s¶n xuÊt kinh tÕ hé gia ®×nh theo m« h×nh kinh tÕ tù chñ. C¸c n¨m gÇn ®©y, s¶n l­îng n«ng nghiÖp t¨ng 4,3% mét n¨m, s¶n l­îng lóa cña ®ång b»ng s«ng cöu Long t¨ng nhanh nhê viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn thuû lîi... Cã thÓ nãi KTTN trong thêi gian qua ®· gãp phÇn xøng ®¸ng vµo thµnh tÝch cña ngµnh n«ng nghiÖp nãi chung, t¹o ra gÇn 1/4 tæng s¶n l­îng cña ViÖt nam vµ 30% kim ng¹ch xuÊt khÈu. Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp: N¨m 1991 th× hÇu nh­ ch­a cã doanh nghiÖp t­ nh©n, ®Õn n¨m 1995 s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ®¹t 24.801 tû ®ång, n¨m 1996 lµ 27.685 tû ®ång, n¨m 1999 lµ 35.915 tû ®ång, 1998 lµ 32.533 tû, n¨m 1999 lµ 35.915 tû, n¨m 2000 lµ 42.810 tû, n¨m 2001 ®· ®¹t tíi con sè 51.514 tû ®ång. Trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ dÞch vô: ®©y lµ lÜnh vùc ho¹t ®éng s«i næi nhÊt, sè l­îng t¨ng lªn nhanh chãng. N¨m 1986 lµ 58,6 v¹n hé ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy, ®Õn n¨m 1995 t¨ng lªn 94 v¹n hé. + VÒ mÆt sè l­îng vµ c¬ cÊu th× ®Õn 1-1-1995, sè hé c¸ thÓ trong c¶ n­íc lµ 18.827.981 hé, trong ®ã riªng lÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ kh¸ch s¹n lµ 940.994 hé( chiÕm 49,9%) . + VÒ ®ãng gãp nguån ng©n s¸ch: tæng sè thuÕ nép vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc ®· t¨ng lªn tõ 908 tû ®ång (1991) lªn 5.180 tû ®ång (1995), t¨ng gÊp h¬n 5 lÇn. N¨m 2006 tæng gi¸ trÞ xuÊt nhËp khÈu ®¹t 84 tû USD trong ®ã xuÊt khÈu ®¹t 39,6 tû USD , t¨ng 7,163 tû USD. T­¬ng øng t¨ng 22,1% so víi n¨m 2005, v­ît gÇn 5% chØ tiªu kÕ ho¹ch cña chÝnh phñ giao, nhËp khÈu 44,4 tû USD t¨ng 20,1% so víi n¨m 2005. NhiÖm vô xuÊt khÈu n¨m 2007 tèi thiÓu ®¹t 47,74 tû USD t¨ng 20% so n¨m 2006. Víi nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc ë trªn, KTTN cã vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ. ThÓ hiÖn ë: - Mét lµ, KTTN khai th¸c vµ tËn dông cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng vÒ vèn c¸c nguån nguyªn liÖu ë tØnh, ®Þa ph­¬ng. Ph¸t triÓn KTTN sÏ t¹o ra nguån ®Çu t­ quan träng ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. - Hai lµ, KTTN ph¸t triÓn sÏ t¹o viÖc lµm cho mét l­îng lín lao ®éng, b¶o ®¶m ®êi sèng vµ do ®ã gãp phÇn vµo viÖc æn ®Þnh kinh tÕ x· héi. Trong 5 n¨m qua( 2000 - 2005 ), khu vùc KTTN c¶ n­íc thu hót kho¶ng 1,6 ®Õn 23 triÖu chç lµm viÖc vµ ®ang trë thµnh n¬i thu hót lao ®éng chñ yÕu cña c¶ n­íc. Do cã quy m« võa vµ nhá, c¸c c¬ së vµ doanh nghiÖp t­ nh©n dÔ thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn n«ng th«n, n¬i cã nhiÒu lao ®éng nhµn dçi, gi¶i quyÕt viÖc lµm, thÊt nghiÖp. Vai trß ngµy cµng cã ý nghÜa quan träng trong ®iÒu kiÖn n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. - Ba lµ, KTTN t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm, hµng ho¸ vµ dÞch vô, ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu, gãp phÇn b×nh æn gi¸ c¶, kiÒm chÕ l¹m ph¸t. Khu vùc KTTN cã thÕ m¹nh trong viÖc huy ®éng vèn, khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng kh¸c cã hiÖu qu¶, ®ãng gãp ngµy cµng lín cho ng©n s¸ch nhµ n­íc... - Bèn lµ, KTTN gi÷ vai trß hç trî, bæ sung cho khu vùc kinh tÕ thuéc së h÷u nhµ n­íc, t¹o thµnh mèi liªn kÕt cïng hîp t¸c cïng c¹nh tranh vµ cïng ph¸t triÓn. Vai trß hç trî kh«ng chØ t¹o ra hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng mµ cßn lµ ®éng lùc ®Ó kinh tÕ nhµ n­íc thùc hiÖn tèt vai trß chñ ®¹o cña m×nh th«ng qua c¹nh tranh. Víi sù xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu c¸c chñ thÓ KTTN . - N¨m lµ, KTTN gãp phÇn duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng, qua ®ã sö dông vµ ph¸t huy kinh nghiÖm s¶n xuÊt kinh doanh, kinh nghiÖm qu¶n lý s¶n xuÊt ®· ®­îc tÝch luü qua nhiÒu thÕ hÖ, kÕt hîp tÝnh truyÒn thèng vµ tÝnh hiÖn ®¹i trong s¶n xuÊt. §Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña ngµnh nghÒ truyÒn thèng lµ g¾n chÆt víi kinh tÕ c¸ thÓ vµ thùc tÕ ®· chøng minh, KTTN ph¸t triÓn th× c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, c¹nh tranh lµ ®éng lùc cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ n©ng cao tay nghÒ, øng dông khoa häc - c«ng nghÖ míi. - S¸u lµ, KTTN t¹o lËp sù c©n ®èi vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c vïng, gãp phÇn tÝch cùc vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®¸p øng nhu cÇu CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. §Ó CNH - H§H ®Êt n­íc kh«ng thÓ kh«ng cã doanh nghiÖp quy m« lín, cã nhiÒu vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong mét sè ngµnh nh»m t¹o søc m¹nh ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, cÇn kh¶ n¨ng tÝch tô vµ tËp trung vèn cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó v­¬n lªn thµnh doanh nghiÖp lín. §iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua ph¸t triÓn KTTN. Thùc tÕ cho thÊy, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTN ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh t×m kiÕm ph­¬ng thøc kinh doanh hiÖu qu¶ nh»m gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. §ã lµ qu¸ tr×nh c¸c chñ doanh nghiÖp ph¶i tù ®æi míi c«ng nghÖ, kü thuËt t¹i doanh cña doanh nghiÖp m×nh, chuyÓn h­íng kinh doanh vµo nh÷ng s¶n phÈm cã lîi nhÊt. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, tù nã lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng hiÖn ®¹i, hîp lý h¬n. §iÒu nµy cµng trë nªn cã ý nghÜa ®èi víi sù nghiÖp CNH - H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n n­íc ta. - B¶y lµ, KTTN gãp phÇn n¨ng cao chÊt l­îng lao ®éng, nu«i d­ìng tiÒm n¨ng trÝ tuÖ kinh doanh. TiÒm n¨ng trÝ tuÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý, tay nghÒ lao ®éng vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc tÝch luü, l­u truyÒn trong tõng ngµnh nghÒ sÏ gãp phÇn quan träng cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ bÒn v÷ng. b. Những tån t¹i vµ nguyªn nh©n cña tån t¹i. Bªn c¹nh vai trß vµ t¸c dông tÝch cùc cho nÒn kinh tÕ, khu vùc KTTN còng cã nh÷ng khuyÕt tËt nh­ : KTTN g¾n víi môc ®Ých vµ ®éng lùc c¸ nh©n, nÕu nhµ n­íc qu¶n lý kh«ng tèt dÔ ch¹y theo lîi Ých tr­íc m¾t,lîi Ých c¸ nh©n mµ quªn ®i lîi Ých l©u dµi vµ lîi Ých c«ng céng. §ång thêi trong c¹nh tranh, KTTN mang nÆng tÝnh triÖt tiªu lÉn nhau, c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. Quy m« ho¹t ®éng cña KTTN th­êng nhá, ph©n t¸n nªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®Æc biÖt c¹nh tranh trªn tr­êng quèc tÕ cßn h¹n chÕ. * Nh÷ng tån t¹i. - Một là, số doanh nghiệp đang thực sự hoạt động chưa nhiều như con số đăng kí. Theo điều tra của Tổng cục thống kê, số doanh nghiệp đang hoạt động tính đến thời điểm cuối năm 2002 là 62.908, cuối năm 2003 là 72.012, tức là khoảng 55% so với số doanh nghiệp đã đăng ký. - Hai là, các doanh nghiệp tư nhân đang hoạt động chưa phát triển mạnh mẽ về chất: Một doanh nghiệp tư nhân bình quân chỉ có 31 lao động, 4 tỷ đồng vốn - thấp hơn đáng kể so với con số 421 lao động và 167 tỷ đồng vốn của doanh nghiệp nhà nước và 299 lao động, 134 tỷ đồng vốn của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Ngoài ra, trong tổng số doanh nghiệp tư nhân trong nước có tới 95% thuộc quy mô nhỏ và vừa, trong đó có khoảng 50% thuộc quy mô nhỏ hoặc cực nhỏ. - Ba là, một số doanh nghiệp lợi dụng những kẽ hở cña luật pháp để khai man, thành lập các doanh nghiệp “ma”, khu vực kinh doanh chưa chính thức, kinh doanh chụp giật, làm hàng giả, hàng nhái… Tình trạng buôn lậu, gian lận, trốn thuế, vi phạm bản quyền về sở hữu công nghiệp, cạnh tranh không lành mạnh còn diễn ra rất phổ biến, rất nhiều doanh nghiệp đã không áp dụng chế độ phụ cấp, điều kiện bảo hộ và an toàn lao động, đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động. - Bốn là, hầu hết các doanh nghiệp tư nhân ở nước ta đÒu thiÕu những nguồn lực cơ bản cần thiết cho họ như: nguyên liệu, nguồn vốn, đất đai, công nghệ, kỹ năng quản lý, nhân lực có chất lượng, thị trường, thông tin... và cả mối quan hệ với các đối tác quan trọng. Bản thân họ không thể có đủ nguồn lực, lại gặp khó khăn rất lớn trong việc tiếp cận với các nguồn lực có sẵn ở bên ngoài doanh nghiệp, kể cả những nguồn đã được Nhà nước cam kết hỗ trợ, ưu đãi hoặc giành quyền bình đẳng khi tiếp cận. - Năm là, năng suất lao động, hiệu quả kinh doanh và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp tư nhân trong nước nhìn chung còn thấp so với các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp các nước xung quanh. Họ cũng yếu hơn phần lớn các doanh nghiệp nhà nước trong cùng lĩnh vực về quy mô và kinh nghiệm thương trường. - Sáu là, doanh nghiệp tư nhân cũng chưa thiết lập được sự liên kết giữa các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế với nhau trong từng ngành, giữa các ngành liên quan, hoặc trong từng vùng để tạo thế mạnh có tính hệ thống và hiệu quả của sự phối hợp. Từng doanh nghiệp tư nhân mới chỉ dựa vào sức mình là chính, chưa khai thác, sử dụng được sức mạnh của sự liên kết vốn rất cần thiết, nhất là đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa. * Nguyªn nh©n cña tån t¹i: KTTN, nÕu lµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, hiÖn ®ang bÞ thiÖt thßi nhÊt trong “lµng Doanh nghiÖp”, vÒ mÆt nµy, hä chiÕm nhiÒu c¸i “nhÊt”, ®ã lµ: - Vèn Ýt nhÊt: 85% sè doanh nghiÖp cã vèn ho¹t ®éng d­íi 1tû. - Khã tiÕp cËn nhÊt c¸c nguån vèn cho vay cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, tiÕp cËn nguån vèn cho vay cña nhµ n­íc cµng khã h¬n. §¬n gi¶n chØ v× hä kh«ng cã tµi s¶n gi¸ trÞ t­¬ng øng ®Ó thÕ chÊp. V× thÕ ®Ó cã vèn, hä th­êng xuyªn ph¶i vay ngoµi víi l·i suÊt cao. - Khã t×m kiÕm mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh nhÊt. Hä p._.