Phát triển kinh tế tư nhân trong thời kì quá độ lên Chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

lêi më ®Çu ViÖt Nam ®ang trong thêi k× qu¸ ®é lªn CNXH, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta chñ tr­¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN mµ thùc tÕ cho thÊy ch­a cã mét n­íc nµo thµnh c«ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng l¹i thiÕu khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n nh­ mét ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®ang thùc sù trë thµnh mét ®éng lùc m¹nh mÏ cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi ë n­íc ta. Vai trß tÝch cùc cña kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta ®· ®­îc nhËn ®Þnh ë NghÞ QuyÕt T¦ 5 kho¸ IX:” Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t­ nh©n ®· gãp phÇn gi¶i phãng lùc l­îng s¶n xuÊt, thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng x· héi, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, t¨ng thªm l­îng c«ng nh©n, lao ®éng vµ doanh nh©n ViÖt Nam, thùc hiÖn c¸c chñ tr­¬ng x· héi ho¸ y tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc…” §¶ng céng s¶n VÞªt Nam: V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø n¨m Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ IX, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2003, tr55-56. Tr­íc vai trß to lín cña kinh tÕ t­ nh©n viÖc ®ßi hái cÇn ph¶i nhËn thøc mét c¸ch ®óng ®¾n khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®­îc ®Æt ra ngµy cµng trë nªn bøc thiÕt h¬n. §ã chÝnh lµ ®éng lùc thóc ®Èy em lùa chän ®Ò tµi: "Ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n trong thêi k× qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam" Trong bµi viÕt nµy em tËp trung vµo viÖc lµm râ h¬n n÷a vÒ kh¸i niÖm kinh tÕ t­ nh©n, x¸c ®Þnh râ vÞ trÝ, vai trß cña khu vùc kinh tÕ nµy, ®ång thêi nªu lªn thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n ë ViÖt Nam hiÖn nay ®Ó tõ ®ã ®­a ra ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn phï hîp kinh tÕ t­ nh©n nh»m ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n PGS,TS.§µo ph­¬ng liªn ®· h­íng dÉn em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Lµ sinh viªn n¨m nhÊt, kiÕn thøc cßn h¹n chÕ nªn ®Ò ¸n nµy khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c b¹n sinh viªn vµ c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o ®Ó ®Ò ¸n ®­îc hoµn chØnh h¬n, ®ång thêi gióp em bæ sung,hoµn thªm kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cña m×nh. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. 1. nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn cña kinh tÕ t­ nh©n trong thêi kú qu¸ ®é lªn cnxh ë viÖt nam. 1.1. kinh tÕ t­ nh©n. 1.1.1. Kh¸i niÖm. Kinh tÕ t­ nh©n lµ kh¸i niÖm chØ khu vùc bao gåm c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh thuéc nhãm c¸c thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n. Tiªu thøc c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh mét thµnh phÇn kinh tÕ, mét h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt nµo ®ã cã thuéc kinh tÕ t­ nh©n hay kh«ng lµ quan hÖ s¶n xuÊt, tr­íc hÕt lµ quan hÖ së h÷u. Tõ ®ã cho thÊy kinh tÕ t­ nh©n lµ khu vùc kinh tÕ dùa trªn së h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt víi c¸c h×nh thøc tæ chøc kinh doanh nh­: doanh nghiÖp, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty hîp doanh, c¸c c¬ së kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ. Kinh tÕ t­ nh©n kh«ng ph¶i lµ mét thµnh phÇn kinh tÕ mµ lµ ph¹m trï ®Ó chØ nhãm c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gåm c¸c thµnh phÇn sau: Kinh tÕ c¸ thÓ lµ h×nh thøc kinh tÕ dùa trªn t­ h÷u nhá vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh. Kinh tÕ tiÓu chñ còng lµ h×nh thøc kinh tÕ dùa trªn t­ h÷u nhá vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt nh­ng cã thuª m­ín lao ®éng, tuy nhiªn thu nhËp vÉn chñ yÕu dùa trªn søc lao ®éng vµ vèn cña b¶n th©n vµ gia ®×nh. Kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n lµ h×nh thøc kinh tÕ mµ s¶n xuÊt, kinh doanh dùa trªn c¬ së chiÕm h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ bãc lét søc lao ®éng lµm thuª. Dùa trªn ®Æc ®iÓm cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ trªn mµ ¸p dông ph­¬ng thøc kinh doanh cho phï hîp víi tõng lÜnh vùc.Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ ®ang cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong nhiÒu ngµnh, nghÒ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ, cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy nhanh vµ hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng vÒ vèn, søc lao ®éng, tay nghÒ cña tõng gia ®×nh, tõng ng­êi lao ®éng. Do ®ã, viÖc më réng s¶n xuÊt, kinh doanh cña kinh tÕ c¸ thÓ vµ tiÓu chñ cÇn ®­îc khuyÕn khÝch. HiÖn nay ë n­íc ta, c¸c h×nh thøc kinh tÕ nµy ho¹t ®éng d­íi h×nh thøc hé gia ®×nh, ®ang lµ mét bé phËn ®«ng ®¶o, cã tiÒm n¨ng to lín, cã vÞ trÝ quan träng, l©u dµi nã gãp phÇn t¹o ra nhiÒu cña c¶i vËt chÊt cho x· héi, gi¶i quyÕt nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng- mét vÊn ®Ò bøc b¸ch hiÖn nay cña ®êi sèng kinh tÕ-x· héi. Tuy nhiªn còng cÇn thÊy r»ng, kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ dï cè g¾ng ®Õn bao nhiªu còng kh«ng thÓ lo¹i bá ®­îc nh÷ng h¹n chÕ vèn cã nh­: tÝnh tù ph¸t, manh món, h¹n chÕ vÒ kü thuËt. Do ®ã §¶ng chØ râ: cÇn gióp ®ì kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ, gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n vÒ vèn, vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, vÒ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. “Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gióp ®ì vµ ph¸t triÓn, khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc tæ chøc hîp t¸c tù nguyÖn, lµm vÖ tinh cho c¸c doanh nghiÖp hoÆc ph¸t triÓn lín h¬n.” - V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX. Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta hiÖn nay, kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n cßn cã vai trß ®¸ng kÓ xÐt vÒ ph­¬ng diÖn ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, x· héi hãa s¶n xuÊt còng nh­ vÒ ph­¬ng diÖn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi. Kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n rÊt n¨ng ®éng, nh¹y bÐn víi kinh tÕ thÞ tr­êng, do ®ã sÏ cã ®ãng gãp kh«ng nhá vµo qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ®Êt n­íc. HiÖn nay, kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n b¾t ®Çu cã sù ph¸t triÓn nh­ng phÇn lín tËp trung vµo lÜnh vùc th­¬ng m¹i, dÞch vô vµ kinh doanh bÊt ®éng s¶n; ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt cßn Ýt vµ chñ yÕu quy m« võa vµ nhá. ChÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lµ khuyÕn khÝch t­ b¶n t­ nh©n bá vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña d©n c­. Nhµ n­íc b¶o hé quyÒn së h÷u vµ lîi Ých hîp ph¸p cña hä; xãa bá ®Þnh kiÕn vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ tÝn dông, vÒ khoa häc c«ng nghÖ, vÒ ®µo t¹o c¸n bé ... cho kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n. Tuy nhiªn, kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n cã tÝnh tù ph¸t rÊt cao. §Çu c¬, bu«n lËu, trèn thuÕ, lµm hµng gi¶... lµ nh÷ng hiÖn t­îng th­êng xuÊt hiÖn ë kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n. §iÒu ®ã ®ãi hái ph¶i t¨ng c­êng qu¶n lý ®èi víi kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n. 1.1.2. B¶n chÊt cña kinh tÕ t­ nh©n. Kinh tÕ t­ nh©n thÓ hiÖn qua quan hÖ së h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖn s¶n xuÊt còng nh­ phÇn cña c¶i vËt chÊt ®­îc t¹o ra tõ t­ liÖu s¶n xuÊt hay vèn ®ã. Nã gåm: Së h÷u t­ nh©n nhá lµ së h÷u cña nh÷ng ng­êi lao ®éng tù do s¶n xuÊt ra s¶n phÈm nhê lao ®éng cña chÝnh m×nh vµ c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh nh­ thî thñ c«ng, tiÓu th­¬ng, c¸c hé n«ng d©n ... Së h÷u t­ nh©n lín cña c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. XuÊt ph¸t tõ quan hÖ së h÷u cña kinh tÕ t­ nh©n, quan hÖ kinh tÕ cña khu vùc kinh tÕ nµy còng bao gåm quan hÖ qu¶n lý dùa trªn së h÷u t­ nh©n nhá vµ quan hÖ qu¶n lý dùa trªn së h÷u t­ nh©n lín: Quan hÖ qu¶n lý dùa trªn së h÷u t­ nh©n nhá lµ quan hÖ dùa trªn sù tù tæ chøc, ®iÒu hµnh, ph©n phèi c«ng viÖc trong néi bé gia ®×nh, gi÷a c¸c thµnh viªn gia ®×nh víi nhau. Quan hÖ qu¶n lý dùa trªn së h÷u t­ nh©n lín lµ quan hÖ qu¶n lý gi÷a chñ thÓ qu¶n lý víi ®èi t­îng qu¶n lý vµ kh¸ch thÓ qu¶n lý, gi÷a ng­êi qu¶n lý vµ ng­êi bÞ qu¶n lý. Trong kinh tÕ t­ nh©n, quan hÖ ph©n phèi dùa trªn c¬ së c¸c lo¹i h×nh së h÷u t­ nh©n kh¸c. §èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh mµ ng­êi së h÷u ®ång thêi lµ ng­êi trùc tiÕp lao ®éng, kh«ng thuª m­ín nh©n c«ng th× ph©n phèi kÕt qu¶ s¶n xuÊt lµ tù ph©n phèi trong néi bé chñ thÓ kinh tÕ ®ã. Cßn ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh lín, chñ së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt sö dông lao ®éng cña lao ®éng lµm thuª th× ph©n phèi kÕt qu¶ s¶n xuÊt c¨n cø vµo së h÷u gi¸ trÞ, tøc lµ gi¸ trÞ søc lao ®éng cña lao ®éng lµm thuª vµ së h÷u t­ b¶n. TÊt nhiªn, trong c¸c chÕ ®é x· héi chÝnh trÞ kh¸c nhau th× quan hÖ ph©n phèi cña kinh tÕ t­ nh©n còng cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh. 1.2 TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n trong thêi kú qu¸ ®é lªn Cnxh ë n­íc ta. Mçi thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng thÓ tù tiÕn hµnh s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng ho¸ mét c¸ch b×nh th­êng, nÕu kh«ng thùc hiÖn nh÷ng mèi quan hÖ trong néi bé tõng thµh phÇn vµ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c khu vùc kinh tÕ chØ cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong mèi quan hÖ phô thuéc vµo nhau qua c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ, khu vùc kinh tÕ võa c¹nh tranh víi nhau, võa hîp t¸c, hç trî, thóc ®Èy nhau, lµ tiÒn ®Ò ph¸t triÓn cña nhau theo c¬ chÕ thÞ tr­êng trong nÒn kinh tÕ thèng nhÊt. Do ®ã, kinh tÕ t­ nh©n trë thµnh mét bé phËn quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nã cã vai trß rÊt lín trong nÒn kinh tÕ thÓ hiÖn trªn nh÷ng vÊn ®Ò sau: Kinh tÕ t­ nh©n cã ®ãng gãp quan träng ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Kinh tÕ t­ nh©n cung cÊp cho x· héi c¸c s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu vÒ ®êi sèng, nhu cÇu cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cña x· héi. Kinh tÕ t­ nh©n ®· huy ®éng ®­îc nhiÒu nguån lùc ®ang cã cña ®Êt n­íc, nh­ vÊn ®Ò vèn vµ vÒ nguån lao ®éng. Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®· huy ®éng ®­îc mét nguån vèn lín vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho hµng triÖu lao ®éng trªn c¶ n­íc. Ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n gãp phÇn xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, t¨ng thu ng©n s¸ch cho Nhµ N­íc. Kinh tÕ t­ nh©n gãp phÇn quan träng ®Ó t¹o viÖc lµm t¹i chç cho gia ®×nh vµ ®Þa ph­¬ng, ®em l¹i thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. Møc thu nhËp cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n tuy thÊp h¬n doanh nghiÖp nhµ n­íc nh­ng cao h¬n khu vùc kinh tÕ tËp thÓ. NhËn thÊy ®­îc tÇm quan träng cña kinh tÕ t­ nh©n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa nªn viÖc khuyÕn khÝch, ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ viÖc lµm cÊp thiÕt lµm ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ®i lªn CNXH. 1.3. bµi häc lÞch sö vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n rót ra tõ kinh nghiÖm mét sè n­íc trªn thÕ giíi. 1.3.1. T­ t­ëng cña LªNin trong thêi kú chÝnh s¸ch kinh tÕ míi. Trong thêi kú néi chiÕn 1918-1920, V.I.Lªnin ®· ¸p dông chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn. Néi dung c¬ b¶n cña ChÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn lµ tr­ng thu l­¬ng thùc thõa cña n«ng dÊn sau khi dµnh cho hä møc ¨n tèi thiÓu. §ång thêi xãa bá quan hÖ hµng hãa- tiÒn tÖ, xãa bá viÖc tù do mua b¸n l­¬ng thùc trªn thÞ tr­êng, thùc hiÖn chÕ ®é cung cÊp hiÖn vËt cho qu©n ®éi vµ bé m¸y nhµ n­íc. ChÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn ®· ®ãng vai trß quan träng trong th¾ng lîi cña nhµ n­íc X«viÕt. Tuy nhiªn khi hßa binh lËp l¹i, ChÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn kh«ng cßn thÝch hîp. Nã trë thµnh nh©n tè k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã chÝnh s¸ch kinh tÕ thÝch øng thay thÕ. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi ®­îc V.I.Lªnin ®Ò x­íng ®Ó ®¸p øng yªu cÇu tiÕp tôc kÕ ho¹ch x©y dùng chñ nghÜa x· héi trong giai ®o¹n míi. Trong chÝnh s¸ch kinh tÕ míi V.I.Lªnin ®· chñ tr­¬ng kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ dùa trªn nguyªn t¾c cña nÒn kinh tÕ hµng hãa,kinh tÕ thÞ tr­êng, sö dông søc m¹nh kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, c¸c h×nh thøc kinh tÕ qu¸ ®é nh­ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng hãa nhá cña n«ng d©n, thî thñ c«ng; khuyÕn khÝch kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n; sö dông chñ nghÜa t­ b¶n nhµ n­íc, chuyÓn sang chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ. §ång thêi V.I.Lªnin chñ tr­¬ng ph¸t triÓn m¹nh mÏ quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c n­íc t­ b¶n ph­¬ng T©y ®Ó tranh thñ kü thuËt, vèn vµ khuyÕn khÝch kinh tÕ ph¸t triÓn. Nh­ vËy, ta cã thÓ thÊy Lªnin còng ®· rÊt ®Ò cao vai trß cña kinh tÕ t­ nh©n trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi. §Ó x©y dùng chñ nghÜa x· héi nhÊt thiÕt ph¶i cã mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn v÷ng m¹nh vµ trong thêi kú qu¸ ®é th× sù tån t¹i cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ tÊt yÕu. Kinh tÕ t­ nh©n lµ mét phÇn hÕt søc quan träng cña nÒn kinh tÕ Êy, nã cã tÝnh n¨ng ®éng, dÔ thÝch nghi nªn phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. 1.3.2. Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t­ nh©n ë Trung Quèc trong bèi c¶nh héi nhËp. Ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n ë Trung Quèc còng cã nh÷ng vÊn ®Ò t­¬ng tù nh­ ë n­íc ta. Kinh tÕ t­ nh©n lµ ®èi t­îng cÇn ®­îc c¶i t¹o trong giai ®o¹n ®Çu, kh«ng cho phÐp tån t¹i trong giai ®o¹n tiÕp theo. Khi ®­îc thùc hiÖn th× vÉn duy tr× th¸i ®é ph©n biÖt ®èi xö trong tiÕo cËn c¸c nguån lùc x· héi, vÊn ®Ò lý luËn vµ t©m lý x· héi kú thÞ ®èi víi kinh tÕ t­ nh©n vÉn cßn ®Õn ngµy nay. Sau thµnh lËp n­íc, Trung quèc ®· nhanh chãng h×nh thµnh mét khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc lín m¹nh cïng víi sù gióp ®ì cña Liªn X«. Do ®ã, Doanh nghiÖp t­ nh©n cña Trung quèc ®· gi¶m tõ 63,3% vµ n¨m 1949 xuèng cßn 39% vµo n¨m 1952. Nhµ n­íc kiÓm so¸t kinh tÕ t­ nh©n th«ng qua quèc h÷u ho¸. Mét vµi doanh nghiÖp t­ nh©n còng chuyÓn sang h×nh thøc hîp doanh. N¨m 1952, s¶n l­îng cña kinh tÕ t­ nh©n chiÕm 5,7% s¶n l­îng quèc d©n. Nh­ng sau c¸ch m¹ng v¨n ho¸ 1966, tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ph¶i ®ãng cöa. Kinh tÕ t­ nh©n kh«ng tån t¹i trong giai ®o¹n tõ 1966-1979. Cuèi 1988, Trung Quèc cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp tËp thÓ nh­ng thùc chÊt lµ së h÷u t­ nh©n. §ã lµ nh÷ng “ doanh nghiÖp ®éi mò ®á” víi môc ®Ých nóp d­íi danh nghÜa tËp thÓ ®Ó tr¸nh nh÷ng ng¨n cÊm tõ phÝa chÝnh phñ vµ nh÷ng ph©n biÖt vÒ t­ t­ëng hÖ. N¨m 1988 ®¸nh dÊu sù thõa nhËn chÝnh thøc doanh nghiÖp t­ nh©n ë Trung Quèc. Vµo th¸ng 4-1988 ®¹i héi ®¹i biÓu nh©n d©n toµn quèc ®· th«ng qua hiÕn ph¸p söa ®æi, ®iÒu 11 cña HiÕn ph¸p nµy ®­îc söa nh­ sau: “ Nhµ n­íc Trung Quèc cho phÐp kinh tÕ t­ nh©n tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong ph¹m vi luËt ph¸p quy ®Þnh. Kinh tÕ t­ nh©n lµ mét thµnh phÇn bæ sung cho kinh tÕ nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa. Nhµ n­íc b¶o vÖ quyÒn vµ thu nhËp hîp ph¸p cña doanh nghiÖp t­ nh©n, cã sù h­íng dÉn, gi¸m s¸t, ®iÒu chØnh ®èi víi kinh tÕ t­ nh©n. Tõ ®ã ®Õn nay, Nhµ n­íc Céng hoµ d©n chñ nh©n d©n Trung Hoa ®· d­a ra nhiÒu chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn vµ trë thµnh bé phËn quan träng trong nÒn kinh tÕ. Qua ®ã, ®Ò ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam. Ph¶i gi¶i phãng ®­îc t­ t­ëng vÒ sù tiªu cùc ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n ®Õn nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa. Cuéc tranh c·i kÐo dµi vÒ mÆt lý luËn r»ng kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn liÖu cã lµm lÖch h­íng sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi mang mµu s¾c Trung Quèc hay kh«ng? Nh­ng cuèi cïng HiÕn ph¸p söa ®æi n¨m 1999 ®· chÝnh thøc thõa nhËn tÇm quan träng t­¬ng ®­¬ng nhau cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc. Th«ng qua chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt, Nhµ n­íc ph¸t huy thÕ m¹nh, h¹n chÕ ®­îc mÆt tr¸i cña kinh tÐ t­ nh©n vµ h­íng nã vµo sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi mang mµu s¾c Trung Quèc. Th¸o gì ®­îc quan ®iÓm kinh tÕ t­ nh©n kh«ng ®èi lËp víi nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa lµ c¬ së cho viÖc gi¶i to¶ t©m lý x· héi vµ sù kú thÞ, ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi kinh tÕ t­ nh©n, t¹o niÒm tin vµ sù an t©m cho ng­êi d©n bá vèn ®Çu t­ kinh doanh. X©y dùng nh÷ng chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ phï hîp thóc ®Èy ph¸t triÓn ®èi víi doanh nghiÖp t­ nh©n võa vµ nhá nh­: vèn, nguån nh©n lùc, ®Êt ®ai… ChÝnh phñ vµ c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp cã vai trß quan träng thóc ®Èy hç trî ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n. 2. Thùc tr¹ng cña kinh tÕ t­ nh©n trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta hiÖn nay. 2.1. TiÕn tr×nh ph¸t triÓn. 2.1.1. Tr­íc nh÷ng n¨m 1986. Sau khi chiÕn th¾ng sù x©m l­îc cña thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc Mü, §¶ng ta ®· b¾t tay ngay vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖt Nam ®· thö ¸p dông kÕ ho¹ch tËp trung ®èi víi nÒn kinh tÕ n«ng th«n nghÌo sau khi thèng nhÊt ®Êt n­íc n¨m 1975. ë MiÒn B¾c, viÖc chiÕn tranh kÕt thóc vµ sù quen thuéc ®èi víi nÒn n«ng nghiÖp tËp thÓ kh«ng ®em l¹i nhiÒu tiÕn bé, s¶n l­îng l­¬ng thùc t¨ng 22% trong giai ®o¹n tõ 1974 ®Õn 1986, chËm h¬n tû lÖ t¨ng d©n sè.ChÝnh s¸ch nµy còng kh«ng cã kÕt qu¶ tèt ®Ñp ë miÒn Nam víi nh­ng nç lùc tËp thÓ hãa bÞ chèng ®èi mét c¸ch tiªu cùc. Tuy nhiªn, viÖc t¨ng diÖn tÝch trång c¸c mïa vô hµng n¨m lªn 30% th«ng qua nh÷ng ®Çu t­ vµo hÖ thèng thñy lîi vµ viÖc ®­a ra nhiÒu lo¹i gièng c¶i t¹o ®· ®Èy s¶n l­îng g¹o n¨m 1986 t¨ng m¹nh thªm 39% so víi n¨m 1975. Dï vËy l­¬ng thùc vÉn bÞ thiÕu hôt vµ l¹m ph¸t t¨ng nhanh. S¶n l­îng lóa t¨ng 28% nh­ng do d©n sè trong giai ®o¹n nµy t¨ng 27% nªn hÇu nh­ kh«ng cã chót c¶i thiÖn nµo ®èi víi s¶n l­îng g¹o tÝnh theo ®Çu ng­êi. §iÒu ®ã hoµn toµn kh«ng g©y Ên t­îng ®èi víi mét quèc gia phôc håi tõ chiÕn tranh. §Æc biÖt ë thêi kú nµy, kinh tÕ t­ nh©n ®­îc coi lµ bé phËn ®èi lËp víi kinh tÕ x· héi chñ nghÜa, v× vËy n»m trong diÖn c¶i t¹o vµ tiÕn tíi xãa bá. Nhµ n­íc tiÕn hµnh cÊm c¸c h×nh thøc kinh doanh hé gia ®×nh, tËp trung l¹i hîp t¸c x·. Mäi c¸ nh©n tr­íc ®©y tõng lµm ¨n bu«n b¸n ®Òu bÞ nghi ngê lµ phÇn tö ph¶n ®éng, cã t­ t­ëng chèng ®èi c¸ch m¹ng. 2.1.2. Nh÷ng n¨m sau 1986. Sau n¨m 1986, nhËn thøc ®­îc nh÷ng sai lÇm ®· m¾c ph¶i trong thêi kú ®Çu x©y dùng ®Êt n­íc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ®­a ®Êt n­íc b­íc vµo thêi kú ®æi míi.Vµ cã thÓ nãi ®ã lµ mét thµnh c«ng lín cña n­íc ta, ®æi míi ®· ®­a ViÖt Nam tõ mét n­íc nghÌo lªn mét n­íc ®ang ph¸t triÓn hµng ®Çu. §æi míi ®· gi¶i phãng c¸c lùc l­îng s¶n xuÊt trong toµn bé d©n chóng vµ trªn kh¾p ®Êt n­íc, c¶i thiÖn hÇu hÕt mäi khÝa c¹nh cña ®êi sèng cho hÇu hÕt tÊt c¶ mäi ng­êi. Nh­ng trong nh÷ng n¨m ®Çu cña ®æi míi kinh tÕ t­ nh©n vÉn kh«ng ®­îc thõa nhËn ®óng vÞ trÝ, vai trß cña nã trong nÒn kinh tÕ. Kinh tÕ t­ nh©n vÉn bÞ coi lµ thµnh phÇn t­ b¶n, lµ thµnh phÇn chèng ph¸ chñ nghÜa x· héi nªn vÉn ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn cho xøng víi tiÒm n¨ng vèn cã. Nhµ n­íc vÉn ch­a ®­a ra nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn. Nªn trong giai ®o¹n nµy sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t­ nh©n rÊt mê nh¹t, kh«ng cã g× næi bËt. §Õn ®¹i héi §¶ng lÇn thø IX, thÊy ®­îc tÝnh tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· nhËn râ vai trß cña kinh tÕ t­ nh©n ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. §¹i héi §¶ng kh¼ng ®Þnh: “KhuyÕn khÝch kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n ph¸t triÓn réng r·i, kh«ng h¹n chÕ quy m« ho¹t ®éng trong nh÷ng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh cã lîi cho quèc kÕ d©n sinh. T¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi vÒ chÝnh s¸ch ph¸p lý ®Ó kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n ph¸t triÓn”, “T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¸t triÓn thuËn lîi”, “kinh tÕ c¸ thÓ tiÓu chñ c¶ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ ®­îc nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì ®Ó ph¸t triÓn n¨ng ®éng, cã hiÖu qu¶”. Nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã ®· ®­îc biÓu hiÖn cô thÓ qua sù t¨ng tr­ëng c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n trªn mäi lÜnh vùc kinh tÕ. ViÖc “t­ nh©n hãa” trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp lµ mét thµnh c«ng ®¸ng ng¹c nhiªn, gãp phÇn lµm gi¶m ®ãi nghÌo nhiÒu h¬n bÊt cø ®iÒu g× kh¸c trong thËp niªn ®Çu cña ®æi míi. Tû lÖ nghÌo ®ãi gi¶m tõ kho¶ng 3/4 xuèng d­íi 1/4 sau hai thËp kû, bÊt chÊp sù sôp ®æ cña Liªn bang X« viÕt- ®èi t¸c viÖn trî vµ th­¬ng m¹i chÝnh cña ViÖt Nam. TiÕp ®ã lµ quyÕt ®Þnh n¨m 1999 vµ ®­îc triÓn khai vµo th¸ng 1-2000 vÒ viÖc gi¶m c¸c rµo c¶n ph¸p luËt ®èi víi c«ng ty t­ nh©n lµ mét quyÕt ®Þnh quan träng, cã thÓ coi ®©y lµ quyÕt ®Þnh lín nhÊt kÓ tõ sau c¸c c¶i c¸ch n«ng nghiÖp cuèi nh÷ng n¨m 1980. Mét danh nh©n giê kh«ng cÇn xin sù chÊp thuËn cña mét c¸n bé ®Ó khëi ®Çu ho¹t ®éng kinh doanh hîp ph¸p n÷a mµ chØ cßn ®¨ng ký vµ nép ®¬n. TÊt nhiªn lµ ®iÒu ®ã còng kh«ng h¼n dÔ dµng nh­ng c¸c cuéc kh¶o s¸t cho thÊy thêi gian, tiÒn b¹c vµ t×nh tr¹ng kh«ng râ rµng xung quanh viÖc ®¨ng ký kinh doanh míi ®· gi¶m ®¸ng kÓ. Trong giai ®o¹n tõ 1991-1999 chØ cã duíi 5.000 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký hµng n¨m, cßn tr­íc n¨m 1991 th× tæng céng chØ cã 5.000 doanh nghiÖp. Ph¶n øng trong vßng vµi n¨m sau khi th«ng qua LuËt ®ã ®· v­ît xa sù mong ®îi cña gÇn nh­ tÊt c¶ mäi ng­êi. Cho ®Õn n¨m 2005, cã trªn 120.000 c«ng ty míi ®· ®¨ng ký, mét tû lÖ ®¨ng ký hµng n¨m gÊp 6 lÇn so víi nh÷ng n¨m 1990! Trong khi mét sè doanh nghiÖp ®· tån t¹i tr­íc ®ã nh­ nh÷ng c«ng ty gia ®×nh råi míi “xuÊt hiÖn” khi ®· an toµn h¬n, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp kh¸c míi lµ thËt sù. TÊt nhiªn lµ còng nhiÒu doanh nghiÖp trong sè ®ã kh«ng cßn n÷a. Nh÷ng con sè ­íc tÝnh vÒ t¨ng tr­ëng tæng s¶n phÈm c«ng nghiÖp cña c¸c c«ng ty t­ nh©n trong n­íc ®iÓn h×nh tõ 18-24%/n¨m sau khi LuËt Doanh NghiÖp ra ®êi. Tû lÖ s¶n phÈm c«ng nghiÖp cña lÜnh vùc nµy lµ 33% trong quý ®Çu tiªn n¨m 2006, lín h¬n so víi tû lÖ 30% cña lÜnh vùc nhµ n­íc. Liªn quan ®Õn viÖc lµm, cã kho¶ng mét triÖu ng­êi trong c¸c c«ng ty t­ nh©n chÝnh thøc vµ tËp thÓ (khã ph©n biÖt t­ nh©n vµ tËp thÓ trªn thùc tÕ nÕu kh«ng ph¶i trªn lý thuyÕt: t­ nh©n bao gåm c¸c c«ng ty mét chñ, c«ng ty hîp danh vµ c«ng ty cæ phÇn). §Õn n¨m 2004, kh¶o s¸t vÒ lùc l­îng lao ®éng cho thÊy 3,3 triÖu ng­êi lµm viÖc trong c¸c c«ng ty tËp thÓ vµ “t­ nh©n” ( kh«ng ph¶i hé gia ®×nh). §iÒu ®ã cã nghÜa lµ t¨ng h¬n gÊp 3 lÇn trong 5 n¨m. §èi víi tæng s¶n phÈm c«ng nghiÖp, tû lÖ cña lÜnh vùc t­ nh©n trong n­íc t¨ng tõ 1/4 n¨m 2000 lªn 1/3 trong quý I n¨m 2006, cßn c¸c lÜnh vùc nhµ n­íc vµ n­íc ngoµi ®Òu gi¶m víi tû lÖ t­¬ng ®­¬ng. Tû lÖ t¨ng tr­ëng s¶n phÈm c«ng nghiÖp trong lÜnh vùc nhµ n­íc nay chØ cßn 15-20%, mÆc dï sö dông nhiÒu vèn vµ lao ®éng cã tr×nh ®é h¬n trong lÜnh vùc t­ nh©n. Mét lÇn n÷a, viÖc dùa vµo lÜnh vùc t­ nh©n ®· cã kÕt qu¶ tèt ®Ñp ®¸ng kinh ng¹c, gãp phÇn tiÕp tôc gi¶m ®ãi nghÌo vµ t¨ng cao h¬n n÷a tû kÖ t¨ng tr­ëng GDP. 2.2. thùc tr¹ng kinh tÕ t­ nh©n ë viÖt nam hiÖn nay 2.2.1. Nh÷ng ®¸nh gi¸ chung. ChØ sau mÊy n¨m, khi t­ t­ëng cña ®ai héi VI ®­îc qu¸n triÖt trong cuéc sèng, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn râ rÖt. NÕu quan niÖm kinh tÕ t­ nh©n gåm c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn ®­îc thµnh lËp theo LuËt doanh nghiÖp th× ta thÊy cã b­íc ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng vµ trë thµnh mét thµnh phÇn kinh tÕ hÕt søc quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta giai ®o¹n hiÖn nay. §ãng gãpvµo GDP: Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®· cã ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo GDP. Khu vùc nµy ®· t¹o ra 255,7 ngh×n tû ®ång, chiÕm 33.2% tæng GDP ( n¨m 2003). Trong ®ã doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chiÕm 8,8%, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 13,8%. Vèn ®Çu t­ : HiÖn nay doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chiÕm tû träng ®Çu t­ 26,7% toµn x· héi. §Æc biÖt, sau 6 n¨m ¸p dông LuËt Doanh NghiÖp 1999, ®· cã 26 tû USD vèn néi ®Þa ®­îc huy ®éng. Thu hót lao ®éng: Lao ®éng lµm viÖc trong khèi doanh nghiÖp n¨m 2000 chiÕm 11,3% tæng sè lao ®éng toµn x· héi ®ang tham gia lµm viÖc vµ t¨ng lªn 13% trong n¨m 2001.Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sè doanh nghiÖp t¨ng nhanh ®· gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu viÖc lµmcho ng­êi lao ®éng. T¹i thêi ®iÓm 01-01-2003 lµ 4,658 triÖu lao ®éng. B×nh qu©n mçi n¨m gÇn 700 ngh×n lao ®éng, lµ con sè ®¸ng kÓ trong gi¶i quyÕt yªu cÇu t¹o ra viÖc lµm míi cho toµn x· héi. VÒ c¬ cÊu : Nh÷ng n¨m 1991-1996 trong tæng sè 17.442 c¬ së th× lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô cã kho¶ng 6.802 c¬ së chiÕm tû träng 39%, lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã 6.105 c¬ së chiÕm tû träng 35%, c¸c lÜnh vùc kh¸c cã 4.534 c¬ së chiÕm 26%. Trong nh÷ng n¨m 1997-1998 cã sù chuyÓn biÕn theo h­íng c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i dÞch vô t¨ng (trong tæng sè 26.021 doanh nghiÖp th× c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i vµ dÞch vô cã 12.753 c¬ së chiÕm 49%). Víi c¸c vïng : lo¹i h×nh doanh nghiÖp t­ nh©n ph¸t triÓn m¹nh vµ tËp trung nhiÒu nhÊt ë vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long 40%, ë ®ång b»ng s«ng Hång lµ 33% vµ ë §«ng Nam Bé lµ 25%. C¸c c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn m¹nh ë §«ng Nam Bé lµ 54% vµ ë ®ång b»ng s«ng Hång lµ 23%. 2.2.2. Nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc. Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp: Cïng víi sù ®æi míi kinh tÕ hîp t¸c, sù ra ®êi cña LuËt doanh nghiÖp ®· cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn n«ng nghiÖp cña n­íc ta. Kinh tÕ hé gia ®×nh, kinh tÕ trang tr¹i, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp ë n«ng th«n ph¸t triÓn m¹nh mÏ, t¹o sù thay ®æi to lín bé mÆt cña nhiÒu vïng n«ng th«n. NÕu nh­ n¨m 1990, sè l­îng c¸c hé c¸ thÓ cã kho¶ng 9,4 triÖu hä th× ®Õn n¨m 1995 ®· lªn tíi 11.974.595 hé ho¹t ®éng trªn gÇn 9000 x· trong kh¾p 7 vïng sinh th¸i. Trong ®ã sè hé n«ng nghiÖp lµ 9.528.896 hé: hé l©m nghiÖp lµ 18.456 hé; hé thñy s¶n lµ 229.909 hé; hé c«ng nghiÖp lµ 160370 hé; hé x©y dùng lµ 31.914 hé; hé thu¬ng nghiÖp lµ 384.272 hé; hé dÞch vô lµ 14.165 hé. Trong c¸c hé ®ã, nhãm hé c«ngnghiÖp chiÕm tû träng lín nhÊt. §©y thùc sù lµ lùc l­îng kinh tÕ m¹nh thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau ®©y: ChØ trong thêi gian ng¾n, c¸c hé n«ng d©n ®· mua s¾m c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho n«ng nghiÖp lªn mét b­íc: c¸c n«ng d©n mua s¾m thªm ®­îc 109.483 m¸y ph¸t ®iÖn, 9088 ®éng c¬ ®iÖn, 36011 ®éng c¬ ch¹y x¨ng, 97808 m¸y tuèt lóa. N«ng d©n ®· bá vèn ra lËp trªn 110.000 trang tr¹i trong ®ã riªng tØnh phÝa B¾c 67.000 trang tr¹i. Trang tr¹i lµ nh÷ng tæ chøc kinh tÕ n»m trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n nh»m ®­a s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lªn tr×nh ®é s¶n xuÊt hµng hãa víi sè vèn kh¸ lín, vèn b×nh qu©n cña mét trang tr¹i lµ 291,43 triÖu ®ång. C¸c trang tr¹i ®· t¹o ra mét l­îng hµng hãa lín víi tû träng hµng hãa lµ 86,74% t¹o viÖc lµm cho 60 v¹n lao ®éng, víi møc tiÒn c«ng hµng th¸ng lµ 434,29 ngµn ®ång. Cã thÓ nãi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong n«ng nghiÖp thêi gian qua ®· gãp phÇn xøng ®¸ng vµo thµnh tÝch cña ngµnh n«ng nghiÖp nãi chung: t¹o ra gÇn 1/4 tæng s¶n l­îng cña ViÖt Nam vµ 30% kim ng¹ch xuÊt khÈu (bao gåm c¶ thñy s¶n). Theo côc thèng kª, nÕu nh­ n¨m 1990 n«ng nghiÖp chiÕm 30% GDP cña ViÖt Nam th× n¨m 1999 n«ng nghiÖp chiÕm tû träng 24% GDP. Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. Víi c¬ chÕ míi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n còng th©m nhËp m¹nh mÏ vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp. Toµn bé khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong c«ng nghiÖp ( bao gåm c¸c doanh nghiÖp hé gia ®×nh, c¸c doanhnghiÖp võa vµ nhá trong n­íc, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ) ®· ®­a phÇn ®ãng gãp vµo s¶n l­îng c«ng nghiÖp c¶ n­íc tõ 37% n¨m 1990 lªn 58% n¨m 2000, trong ®ã ®ãng gãp quan träng nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong lÜnh vùc dÇu khÝ vµ lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o (khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong n¨m 2000 chiÕm 22,7%; khu vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 35,2%). Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong n­íc mµ ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp hé gia ®×nh cã vai trß quan träng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o (n¨m 1999 cã 600.000 doanh nghiÖp hé gia ®×nh nhá ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp chÕ t¹o, chiÕm 1/4 sè doanh nghiÖp rÊt nhá, ®ãng gãp 28% gi¸ trÞ gia t¨ng trong c«ng nghiÖp chÕ t¹o. Ngoµi ra cßn 5.600 doanh nghiÖp võa vµ nhá còng ho¹t ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ t¹o ra 10% GDP cña ngµnh c«ng nghiÖp. Vai trß cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong c«ng nghiÖp sÏ cßn t¨ng h¬n n÷a v× nh÷ng ®æi míi trong thÓ chÊt rÊt m¹nh víi nh÷ng bé luËt míi ra ®êi tõ n¨m 1998 ®Õn nay, nhÊt lµ LuËt doanh nghiÖp vµ LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ dÞch vô. §©y lµ khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ho¹t ®éng s«i næi nhÊt lÊn ¸t c¶ khu vùc quèc doanh. Sè l­îng t¨ng lªn nhanh chãng: n¨m 1986 lµ 56,8 v¹n hé, ®Õn n¨m 1995 ®· ®Õn 94 v¹n hé, víi tæng møc b¸n lÎ n¨m 1987 lµ 59% ®Õn n¨m 1991 lµ 74,9%. VÒ mÆt sè l­îng vµ c¬ cÊu: TÝnh ®Õn 1/1/1995 sè hé c¸ thÓ trong c¶ n­íc lµ 1.882.798 hé, trong ®ã riªng lÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ kh¸ch s¹n lµ 940.994 hé. Tuy nhiªn sè l­îng hé ph©n bè kh«ng ®Òu, tËp trung nhiÒu ë c¸c thµnh phè lín: Thµnh phè Hå ChÝ Minh cã 12 v¹n hé; thñ ®« Hµ Néi cã 7,6 v¹n hé; An Giang cã 7,5 v¹n hé ... VÒ mÆt lao ®éng: LÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ dÞch vô t­ nh©n lµ n¬i thu hót lao ®éng vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm. Tû träng lao ®éng th­¬ng nh©n c¸ thÓ tõ chç chØ chiÕm 68,7% lao ®éng th­¬ng nghiÖp x· héi n¨m 1990 ®· lªn ®Õn 84,7% n¨m 1995. Ngµnh giao th«ng vËn t¶i t­ nh©n ®· huy ®éng ®Õn 267.700 lao ®éng. VÒ doanh sè ho¹t ®éng: Tæng møc b¸n lÎ cña th­¬ng nghiÖp t­ nh©n ®· t¨ng 66,9% lªn 75,1% vµ th­¬ng nghiÖp quèc doanh gi¶m tõ 30,4% xuèng cßn 23,7%. Giao th«ng vËn t¶i t­ nh©n ®· ®¶m nhËn 63,5% khèi l­îng hµng hãa vËn t¶i vµ 74,5% khèi l­îng hµnh kh¸ch, t¹o ra 989,8 tû ®ång. §· cã tr­êng hîp t­ th­¬ng c¸ thÓ lÊn ¸t th­¬ng nghiÖp quèc doanh vµ hîp t¸c x· mua b¸n. VÝ dô: ë tØnh An Giang tÝnh ®Õn th¸ng 10/1997 c¶ tØnh cã 3 hîp t¸c x· víi sè vèn ch­a ®Çy 1 tû ®ång trong khi toµn tØnh cã 21.979 hé kinh doanh th­¬ng m¹i c¸ thÓ víi tæng sè vèn ®¨ng ký 112 tû ®ång chiÕm 98,38% tæng møc b¸n lÎ toµn tØnh. VÒ ®ãng gãp vµo nguån chi ng©n s¸ch: Tæng sè thuÕ nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®· t¨ng tõ 908 tû ®ång( n¨m 1991) lªn 5180 tû ®ång ( n¨m1995) Trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô, cßn ph¶i kÓ ®Õn vai trß cña kinh tÕ t­ nh©n nh©n trong xuÊt nhËp khÈu. Tû träng cña khu vùc doang nghiÖp t­ nh©n trong n­íc, trong gi¸ trÞ xuÊt khÈu kh«ng kÓ dÇu löa ®· t¨ng tõ 12% trong n¨m 1997 lªn 22% vµo gi÷a n¨m 2000 vµ tû träng gi¸ trÞ nhËp khÈu ®· t¨ng tõ 4% lªn tíi 16%. NÕu tÝnh c¶ doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi th× khu vùc doanh nghiÖp t­ nh©n ®· ®ãng gãp trong xuÊt khÈu lµ 35% n¨m 1997 vµ 54% gi÷a n¨m 2000. Trong x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng Víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 10 n¨m, ChÝnh phñ ®· ®Ò ra ch­¬ng tr×nh víi rÊt nhiÒu kú väng vÒ x©y dùng kÕt cÊu hË tÇng, bao gåm nh÷ng ch­¬ng tr×nh lín vÒ ph¸t triÓn ®­êng s¾t, ®­êng bé vµ hÖ thèng cÇu qua s«ng, ®­êng hµng kh«ng víi hÖ thèng c¸c s©n bay quèc tÕ vµ néi ®Þa.KÕt cÊu h¹ tÇng cã vÞ trÝ quan träng trong viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi nh­ng ®Ó cã kÕt cÊu h¹ tÇng ph¸t triÓn nh­ kÕ ho¹ch cña ChÝnh phñ th× cÇn cã nguån vèn rÊt lín mµ nÕu chØ Nhµ n­íc th× kh«ng ®ñ søc thùc hiÖn. Nh÷ng chØ sè sau ®©y cho thÊy râ ®iÒu ®ã: sè vèn ®Çu t­ cho ngµnh n¨ng l­îng hµng n¨m xÊp xØ 2-2,5 tû USD, trong ®ã nhµng ®iÖn dù ®Þnh cÊn sè vèn ®Çu t­ trung b×nh hµng n¨m lµ 1,5-2 tû USD mµ 52-58% dµnh cho s¶n xuÊt ®iÖn vµ 42-48% dµnh cho truyÒn t¶i vµ ph©n phèi ®iÖn. V× kÕt cÊu h¹ tÇng ngµnh n¨ng l­îng cña ViÖt Nam rÊt l¹c hËu nªn ph¶i dµnh 5,3-5,5% GDP ®Çu t­ cho lÜnh vùc nµy. Nh­ vËy, viÖc thu hót sù tham gia cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng lµ hÕt søc quan träng. 2.3. Nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i vµ nguyªn nh©n cña nh÷ng vÊn ®Ò ®ã. 2.3.1. Nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i. MÆc dï gi÷ vai trß, vÞ trÝ quan träng song hiÖn nay khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, ®iÒu nµy thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau: Sè l­îng doanh nghiÖp : Cho ®Õn cuèi n¨m 2005 ViÖt Nam cã kho¶ng 220.000 ®Õn 250.000 doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, sè doanh nghiÖp th­c sù cßn ho¹t ®éng Ýt h¬n nhiÒu so víi con sè doanh nghiÖp cÊp ®­îc ®¨ng ký kinh doanh. Tû lÖ doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng ë ViÖt Nam trªn sè doanh nghiÖp ®¨ng ký kh«ng cao. ë mét sè ®Þa ph­¬ng, sè l­îng doanh nghiÖp bÞ thu håi giÊy phÐp ®¨ng ký kinh doanh vµ gi¶i thÓ kh¸ lín. Trong mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tù do c¹nh tranh, viÖc dõng kinh doanh còng nh­ ®¨ng ký kinh doanh míi lµ hiÖn t­îng b×nh th­êng, song ®iÒu ®¸ng nãi ë ®©y lµ nhiÒu doanh nghiÖp thµnh lËp chØ lµ doanh nghiÖp ma ®Ó mua hãa ®¬n ®á. Quy m« doanh nghiÖp cßn nhá vµ ph©n t¸n : MÆc dï sè l­îng lín vµ t¨ng nhanh trong thêi gian gÇn ®©y song quy m« cña hÇu hÕt doanh nghiÖp cßn rÊt nhá. Theo sã liÖu ®iÒu tra doanh nghiÖp ( Tæng côc thèng kª 2000-2004), quy m« vèn b×nh qu©n cña doanh nghiÖp chØ ®¹t 22,5 tû ®ång. Tû lÖ doanh nghiÖp cã quy m« vèn d­íi 10 tû ®ång chiÕm 86,06% (trong ®ã d­íi 5 tû ®ång chiÕm 78,43%), tõ 10 ®Òn d­íi 50 tû ®ång chiÕm9,23%; tõ 50 ®Õn 200 tû ®ång chiÕm._.