Phát triển kinh tế tư nhân trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam

Lêi nãi ®Çu Mét trong nh÷ng thµnh tùu lín cña c«ng cuéc ®æi míi 20 n¨m qua lµ ®· h×nh thµnh mét nÒn kinh tÕ ®a thµnh phÇn,víi c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c nhau ngµy cµng ph¸t triÓn n¨ng ®éng.Trong sè ®ã khu vùc trÎ trung vµ n¨ng ®éng lµ khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong n­íc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi, kinh tÕ t­ nh©n gåm kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ vµ kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n ®· ph¸t triÓn réng kh¾p c¶ n­íc gãp phÇn quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, huy ®éng c¸c nguån lùc vµo s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n t¨ng tÝch luü, gãp phÇn gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ - x· héi. Tuy vËy, kinh tÕ t­ nh©n hiÖn nay ë n­íc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ, yÕu kÐm: quy m«, vèn Ýt, c«ng nghÖ l¹c hËu, tr×nh ®é qu¶n lý thÊp, søc c¹nh tranh yÕu… NghÞ quyÕt §¹i héi IX cña §¶ng ®· x¸c ®Þnh: "Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh, trong ®ã kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ nhµ n­íc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n". Chän ®Ò tµi: "Ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ViÖt Nam" em muèn gãp thªm tiÕng nãi nhá cña m×nh vµo viÖc nhËn thøc ®óng vai trß vµ sù cÇn thiÕt cña viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n ë ViÖt Nam hiÖn nay. Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¸m ¬n thÇy gi¸o TrÇn ViÖt TiÕn ®· gióp ®ì em trong viÖc hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. I Lý luận về phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam Kinh tế tư nhân không chỉ có tiếng nói quyết định đến sức mạnh kinh tế của hầu hết các quốc gia mà còn trở thành một lực lượng kinh tế có ý nghĩa chính trị toàn cầu. Phát triển khu vực kinh tế tư nhân cũng có nghĩa là bảo tồn tính đa dạng phong phú của đời sống kinh tế, xem nó như là nguồn gốc của mọi sự phát triển. Ngày nay sở hữu tư nhân đã phát triển lên một trình độ mới về chất, quy mô sở hữu của nhiều Cty ngày càng đồ sộ và nhiều Cty tạo ra lượng tài sản có giá trị lớn hơn cả GDP của một số quốc gia. Cùng với quá trình phát triển kinh tế, nhân loại càng ngày càng sáng tạo ra nhiều loại hình sở hữu mới. Ngoài sở hữu tài sản hữu hình, người ta không chỉ sở hữu những tài sản vô hình như các nhãn hiệu hàng hóa, bí quyết công nghệ mà còn sở hữu cả không gian ảo trên mạng Internet và tài sản ảo là những bit thông tin đang tràn ngập trên mạng thông tin toàn cầu. 1.Sự biến đổi về chất của kinh tế tư nhân Chúng ta đang chứng kiến một thời đại các rào cản đầu tư, thương mại hàng hóa và dịch vụ dần bị dỡ bỏ, nền kinh tế thị trường mở đang tạo điều kiện dễ dàng cho kinh tế tư nhân lớn mạnh không ngừng. Trong quá trình phát triển, kinh tế tư nhân đã tồn tại dưới nhiều dạng như kinh tế cá thể, Cty và ngày nay là những Cty đa quốc gia. Sự lớn mạnh của các Cty đa quốc gia trong những năm cuối của thế kỷ XX cho thấy kinh tế tư nhân đã có sự phát triển vượt bậc với những thay đổi về chất. Các Cty đa quốc gia chính là biểu hiện của kinh tế tư nhân được quốc tế hóa, nó trở thành lực lượng hùng mạnh nhất của kinh tế tư nhân. Trong nền kinh tế thị trường mở, quốc gia nào có nền kinh tế tư nhân tham gia nhiều nhất, đầy đủ nhất và sâu sắc nhất vào nền kinh tế toàn cầu thì quốc gia đó sẽ càng có ưu thế trong cạnh tranh. Dựa trên bối cảnh và xu thế phát triển này, mỗi quốc gia cần phải có chính sách phát triển kinh tế tư nhân thích hợp của mình, trong đó, phải đặc biệt chú ý đến sự hợp tác của kinh tế tư nhân trong nước với các công ty đa quốc gia cũng như trực tiếp tham gia vào các công ty đa quốc gia. 2.Phương tiện hiệu quả nhất để phát triển kinh tế là kinh tế tư nhân và kinh tế nhà nước cùng song song tồn tại trong thế giới ngày nay nhưng tại sao kinh tế tư nhân lại tỏ ra năng động hơn, có sức sống đề hơn và phát triển mạnh mẽ hơn? Câu trả lời là kinh tế tư nhân có sự tương thích rất cao với kinh tế thị trường, đặc biệt là tính chất mở cửa thị trường ngày càng tăng, sự hợp tác và cạnh tranh quốc tế đòi hỏi các thực thể kinh tế phải rất linh hoạt và tự chủ trong hoạt động kinh doanh, điều này vốn là nhược điểm của kinh tế nhà nước. Tính cạnh tranh cao của kinh tế tư nhân không phải ngẫu nhiên mà có, nó Vấn được hình thành thông qua hàng chuỗi các vụ phá sản của các Cty, đó chính là sự chọn lọc tự nhiên trong quá trình phát triển. Về phương diện tình cảm xã hội, người ta thấy ái ngại và thương xót mỗi khi có một vụ phá sản nào đó nhưng kinh tế có quy luật riêng của nó, không phụ thuộc vào tình cảm của chúng ta. Kinh tế tư nhân đối mặt với những thử thách khắc nghiệt như vậy để phát triển cũng như mỗi cá nhân chúng ta cần trải qua những gian lao, thậm chí vấp ngã để trở nên vững vàng hơn trong cuộc sống. 3.Giá trị nhân văn của kinh tế tư nhân Thực tế cho thấy kinh tế tư nhân có vai trò đắc lực tạo ra sự phát triển của xã hội, tạo cho mỗi cá nhân vô số cơ hội có việc làm để khẳng định mình, để mưu cầu cuộc sống và hạnh phúc, tức là góp phần tạo ra con người với nhiều phẩm chất tốt đẹp hơn. Phát triển kinh tế, suy cho cùng không phải là mục tiêu mà chỉ là phương tiện. Mục tiêu tối thượng của nhân loại là xã hội phát triển, con người phát triển. Có thể nói rằng kinh tế tư nhân là một phương tiện quan trọng để con người có cơ hội hoàn thiện mình trong quá trình phát triển hướng thiện của nhân loại. Con người đã sáng tạo ra và quyết định lựa chọn kinh tế tư nhân để phát triển, nhưng đồng thời kinh tế tư nhân lại là môi trường tốt để con người tự thân phát triển, con người có cơ hội tự hoàn thiện vì sự phát triển của chính nó và thông qua đó phát triển toàn xã hội. Đó chính là giá trị nhân văn chân chính của kinh tế tư nhân. 4.Phát triển năng lực con người Kinh tế tư nhân có cội nguồn từ cá nhân, vì vậy phát triển kinh tế tư nhân phải dựa trên nền tảng phát triển các giá trị cá nhân, phát triển năng lực cá nhân, phát triển con người. Có thể nói, không có sự phát triển năng lực cá nhân thì sẽ không có sự phát triển kinh tế tư nhân. Một trong những yếu tố cạnh tranh của một cộng đồng xã hội chính là tính đa dạng của sự sáng tạo, mà tính đa dạng của sự sáng tạo là hệ quả tất yếu của sự đa dạng của những năng lực cá nhân. Sự đa dạng của năng lực cá nhân là kết quả trực tiếp của sự tôn trọng các giá trị cá nhân. Như vậy, có thể nói lý thuyết phát triển kinh tế tư nhân bắt nguồn từ lý thuyết phát triển con người. Phát triển các quyền cá nhân Sự phát triển xã hội gắn liền với sự phát triển ngày càng phong phú các quyền cá nhân. Sự phát triển của các quyền cá nhân đến lượt nó sẽ thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ. Không có các quyền cá nhân làm tiền đề thì không thể có các quyền của kinh tế tư nhân. Trong thực tế, hiện nay, những hiện tượng can thiệp vào đời sống cá nhân diễn ra tràn lan ở khá nhiều quốc gia. Khi chúng ta không xây dựng, không tôn trọng các quyền cá nhân, có nghĩa là các giá trị cá nhân không được pháp chế hóa, định chế hóa, hoặc chúng ta không nhận thức các quyền cá nhân như những động lực của sự phát triển cá nhân, như những không gian xã hội cần thiết cho một cá nhân phát triển thì không thể phát triển khu vực tư nhân lành mạnh được. Chừng nào một xã hội chưa tôn trọng các quyền cá nhân, kèm theo đó là sở hữu cá nhân thì xã hội đó không thể xây dựng khu vực kinh tế tư nhân một cách chuyên nghiệp được. Tóm lại, kinh tế tư nhân là hình thức kinh tế tự nhiên của quá trình phát triển xã hội, tồn tại và phát triển ngoài ý muốn chủ quan của những nhà chính trị cho dù họ đại diện cho bất kỳ lực lượng xã hội nào, hoặc nhân danh ai, hoặc với mục đích nhân đạo hay cao cả đến đâu chăng nữa. Chừng nào con người còn cần đến kinh tế tư nhân như là một phương tiện hữu hiệu để xây dựng và kiến tạo cuộc sống của mình và đồng loại, thì kinh tế tư nhân còn tồn tại như một hành trang của con người trong tiến trình đi tới tương lai. II THùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p 1.Thùc tr¹ng vÒ kinh tÕ t­ nh©n trong bèi c¶nh héi nhËp quèc tÕ a. HiÖn tr¹ng Tõ khi LuËt Doanh NghiÖp ®­îc thi hµnh (1/1/2000 ), DNTN ë n­íc ta ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ .Tr­íc ®ã ,trong thêi gian 10 n¨m chóng ta ®· h×nh thµnh ®­îc mét ®éi ngò kho¶ng 40.000 doanh nghiÖp , nh­ng víi quyÒn kinh doanh rÊt h¹n chÕ, bÞ trãi buéc vµ k× thÞ nÆng nÒ. DNTN cña chóng ta vÉn chØ lµ mét lùc luîng nhá yÕu ,bÞ xem nhÑ vµ ®ãng gãp kh«ng ®¸ng kÓ vµo nÒn kinh tÕ .Trong xuèt h¬n mét thËp kØ ®Çu c¶I c¸ch, kinh tÕ n­íc ta t¨ng tr­ëng chñ yÕu nhê hai ®éng lùc xuÊt khÈu vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, cßn khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ch­a trë thµnh ®éng lùc ph¸t triÓn nh­ c¸c "con rång ch©u ¸ " vµ hÇu hÕt c¸c n­íc kh¸c . Tõ n¨m 2000 trë l¹i ®©y ,KVKTTNTN nãi chung , DNTN nãi riªng ,®ang ph¸t triÓn m¹nh ,®ãng gãp ngµy cµng lín vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi cña ®Êt n­íc vµ ®ang ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vai trß ®éng lùc cña m×nh. Víi viÖc thi hµnh LuËt Doanh NghiÖp vµ hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p c¶I c¸ch kh¸c ,m«I tr­êng kinh doanh ë n­íc ta trong mÊy n¨m gÇn ®©y ®· cã nh÷ng c¶I thiÖn quan träng theo h­íng më réng quyÒn tù do kinh doanh cña ng­êi d©n trªn nguyªn t¾c doanh nghiÖp vµ ng­êi d©n ®­îc tù do kinh doanh tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc mµ luËt ph¸p kh«ng cÊm , khuyÕn khÝch ng­êi d©n lµm ¨n , kinh doanh lµm giµu cho m×nh vµ cho ®Êt n­íc , khuyÕn khÝch mäi doanh nghiÖp tham gia c¸c ngµnh xuÊt khÈu, chó träng hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá…. chÝnh trong m«I tr­êng ®ã KVKTTNTN vµ ®Æc biÖt lµ DNTN ®· nhanh chãng ph¸t triÓn vÒ c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng, ®ãng gãp tÝch cùc vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn x· héi cña ®Êt n­íc trªn c¸c mÆt : t¹o c«ng ¨n viÖc lµm ,t¨ng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn , më réng xuÊt khÈu , thóc ®Èy t¨ng tr­ëng c¸c ngµnh kinh tÕ c«ng nghiÖp ,n«ng nghiÖp , dÞch vô , thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c thÞ tr­êng ,®æi míi kinh tÕ vµ hµnh chÝnh … KVKTTNTN ph¸t triÓn nhanh chãng trong thêi gian qua cßn do tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ®Êt n­íc, khëi ®Çu tõ khi chóng ta ®æi míi , vµ ®Æc biÖt ph¸t triÓn tõ gi÷a thËp kØ 1990 , khi n­íc ta lÇn l­ît tham gia ASEAN, ASEM ,APEC vµ kh«ng ngõng më réng quan hÖ song ph­¬ng víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi . ThÞ tr­êng c¸c n­íc më réng dÇn cho c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam ®· t¹o c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam , trong ®ã cã KVKTTNTN ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh c¸c s¶n phÈm cña m×nh trªn c¸c thÞ tr­êng khu vùc vµ quèc tÕ . §iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng trong bèi c¶nh thÞ tr­êng trong n­íc cßn h¹n hÑp do t×nh tr¹ng n­íc nghÌo ,møc thu nhËp vµ kh¶ n¨ng tiªu dïng cßn thÊp , c¸c DNVN rÊt thiÕu “®Çu ra “ .C¸c quan hÖ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ réng më còng t¹o ra DNVN c¬ héi cã c¸c ®èi t¸c lµm ¨n, c¬ héi häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý , tiÕp thu c«ng nghÖ cña hä ,t¹o nguån nh©n lùc cho m×nh vµ tr­ëng thµnh dÇn qua hîp t¸c vµ c¹nh tranh . Khi n­íc ta tham gia WTO c¸c c¬ héi nµy l¹i cµng më réng , nh÷ng rµo c¶n sÏ ®uîc dì bá , c¸c DNVN sÏ cã vÞ trÝ b×nh ®¼ng kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi sö trªn thÞ tr­êng c¸c n­íc .Hä sÏ cã quyÒn kh«ng chØ xuÊt nhËp khÈu , tiÕp nhËn ®Çu t­, mµ cßn më réng nhiÒu ph­¬ng thøc hîp t¸c kh¸c vµ ®Çu t­ ra c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi , khai th¸c tèi ®a nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh cña m×nh vµ vËn dông s­ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ , tham gia m¹ng l­íi kinh doanh vµ chuçi gi¸ trÞ toµn cÇu theo c¸ch cã lîi nhÊt cho m×nh .Tham gia WTO còng thóc ®Èy n­íc ta c¶i thiÖn m¹nh mÏ m«I tr­êng ph¸p lý , chÝnh s¸ch cho linh doanh , t¹o thuËn lîi cho c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn cña mäi doanh nghiÖp Hai tháng qua, tốc độ tăng trưởng của khu vực kinh tế tư nhân tại Việt Nam lên tới 32,4%. Theo báo cáo mới nhất của Tổng cục Thống kê (GSO) cho hay, tăng trưởng 2 tháng đầu năm của kinh tế quốc doanh, kinh tế tư nhân và kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài của CSVN lần lượt là 17%, 32,4% và 3,1%. Điều này chứng tỏ khu vực kinh tế tư nhân phát triển nhanh, mạnh vượt trội hơn khu vực kinh tế nhà nước. Kinh nghiệm lịch sử cho thấy, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao thường nhờ vào những nỗ lực cải tiến công nghệ, tăng năng suất, thâm nhập thị trường, đặc biệt là thị trường quốc tế của thành phần ngoài quốc doanh. Chẳng hạn tại châu Á, từ hàng trăm năm trước, Nhật Bản đã sớm ý thức được tiềm năng của khu vực tư nhân và đẩy mạnh phát triển thành phần kinh tế này. Nay, Nhật Bản đã đứng thứ hai trên thế giới về quy mô kinh tế (chiếm khoảng 18% GDP toàn cầu, sau mức 25% của Mỹ). Đối với Việt Nam, khu vực tư nhân phát triển sẽ tạo đà cho quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước diễn ra sâu, rộng và nhanh hơn. Kèm theo đó sẽ là sự khởi sắc của thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu công ty. Môi trường kinh doanh sôi động hơn cũng tạo đà cho việc hấp dẫn luồng vốn FDI nhiều hơn. Hiện tại, ở châu Á, theo đánh giá của Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JBIC), sức hấp dẫn FDI của Việt Nam chỉ kém Trung Quốc. b.NhËn xÐt vÒ thùc tr¹ng *Thành tựu Số liệu thống kê của những năm gần đây (giai đoạn 2000-2005) cho thấy đóng góp vào sự tăng trưởng GDP của khu vực ngoài Nhà nước (chủ yếu là kinh tế tư nhân) luôn vượt trội. Nếu năm 1995 đóng góp vào GDP 122.487 tỷ đồng (chiếm 54% GDP cả nước) thì năm 2005 là 382.743 tỷ đồng, tăng 212,47% sau 10 năm phát triển, tăng bình quân mỗi năm 21,24%. Giá trị sản xuất công nghiệp năm 1996 là 35.682,2 tỷ đồng (chiếm 24% cả nước) thì năm 2004 đạt 234.242,8 tỷ đồng (chiếm 29% cả nước) tăng 556%. Đầu tư từ nguồn vốn ngoài nhà nước liên tục tăng ở các năm từ 1995 là 20.000 tỷ đồng chiếm 28% đầu tư cả nước thì số liệu nay năm 2005 là 107.500 tỷ đồng và 32%. Nếu tính cả đầu tư ngoài nhà nước của vốn đầu tư nước ngoài thì số liệu này là 160.000 tỷ đồng và 48%. Đặc biệt, trong lĩnh vực xã hội là giải quyết việc làm, khu vực ngoài nhà nước hoạt động rất hiệu quả. Theo số liệu thống kê năm 2005 thì khu vực ngoài nhà nước giải quyết 88,8% lao động toàn xã hội, trong khi tổng vốn đầu tư chiếm 32% (Niên giám Thống kê năm 2006) * Th¸ch thøc : Mét lµ,b¶n th©n KVKTTNTN vµ c¸c DNTN cña n­íc ta nh×n chung cßn nhá,yÕu.míi h×nh thµnh , rÊt thiÕu cacs nguån lùc cÇn thiÕt còng nh­ thiÕu sù liªn kÕt ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn Trong DNTN cña chóng ta cã tíi 95% thuéc quy m« nhá vµ võa trong ®ã cã kho¶ng 50% thuéc quy m« nhá hoÆc cùc nhá .C¸I yÕu cña DNTN ë n­íc ta thÓ hiÖn râ nhÊt ë n¨ng xuÊt lao ®éng , hiÖu qu¶ kinh doanh vµ c¸c n¨ng lùc c¹nh tranh nh×n chung cßn thÊp so víi c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ nøoc ngoµi (FDI) vµ doanh nghiÖp c¸c n­íc xung quanh . Hä còng yÕu h¬n phÇn lín c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (DNNN) trong cïng lÜnh vùc vÒ quy m« . vÒ kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån lùc vµ kinh nghiÖm th­¬ng tr­êng . Do nhá, yÕu, trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ , võa dÔ bÞ tæn th­¬ng tr­íc nh÷ng biÕn ®éng thÞ tr­êng. H¬n 80% DNTN ë n­íc ta míi ra ®êi sau khi LuËt Doanh NghiÖp 1999 ®­îc thi hµnh nªn hä rÊt thiÕu kinh nghiÖm th­¬ng tr­êng , ch­a ®ñ thêi gian ®Ó tr­ëng thµnh , trong khi ®· ph¶I ®èi phã víi ¸p lùc c¹nh tranh ngµy cµng m¹nh . HÇu hÕt c¸c DNTN ë n­íc ta ®Òu thiÕu nh÷ng nguån lùc c¬ b¶n cÇn thiÕt cho hä :nguån vèn, ®Êt ®ai ,c«ng nghÖ ,kÜ n¨ng qu¶n lý , nh©n lùc cã chÊt l­îng ,thÞ truêng ,th«ng tin …. Vµ c¶ mèi quan hÖ víi c¸c ®èi t¸c quan träng. B¶n th©n hä kh«ng thÓ cã ®ñ nguån lùc , l¹i gÆp khã kh¨n rÊt lín trong viÖc tiÕp cËn víi c¸c nguån lùc cã s½n ë bªn ngoµi doanh nghiÖp ,kÓ c¶ nh÷ng nguån lùc ®­îc nhµ n­íc cam kÕt hç trî , ­u ®·I hoÆc giµnh quyÒn b×nh ®¼ng khi tiÕp cËn .T×nh tr¹ng thiÕu nguån lùc cña DNTN bÞ kÐo dµi ®· h¹n chÕ rÊt lín sù ph¸t triÓn cña hä . Tuy trong thêi gian qua , DNTN ®¹t tèc ®é ph¸t triÓn nhanh trªn mét sè lÜnh vùc , nh­ng ®iÒu ®ã còng do ®iÓm xuÊt ph¸t cña hä rÊt thÊp. NÕu tÝnh tíi hµm l­îng t¨ng tr­ëng , DNTN khã s¸nh ®­îc víi DNNN ,cßn tÝnh c¶ vÒ hµm l­îng vµ chÊt l­îng , hä khã s¸nh ®ù¬c víi FDI, nhÊt lµ trong ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ c¸c lÜnh vùc ®ßi hái nguån vèn lín .Do vËy , DNTN võa khã c¹nh tranh võa khã lµ ®èi t¸c b×nh ®¼ng víi DNNN ,FDI vµ doanh nghiÖp c¸c nøoc kh¸c .Cho tíi nay sè DNTN tr­ëng thµnh ,®¹t quy m« kinh tÕ hiÖu qu¶ cßn chiÕm tØ lÖ rÊt thÊp trong DNTN ë n­íc ta .Ngay trong sè DNTN ®· tr­ëng thµnh còng kh«ng Ýt doanh nghiÖp ®ang lóng tong vÒ chiÕn l­îc vµ nguån lùc ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn trong thêi gian tíi . DNTN còng ch­a thiÕt lËp ®­îc sù liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ víi nhau trong tõng ngµnh , gi÷a c¸c ngµnh liªn quan ,hoÆc trong tong vïng ®Ó t¹o thÕ m¹nh cña tÝnh hÖ thèng vµ hiÖu qu¶ cña sù phèi hîp.Tõng DNTN míi chØ dùa vµo søc m×nh lµ chÝnh ch­a khai th¸c ,sö dông ®­îc søc manh cña sù liªn kÕt vèn rÊt cÇn thiÕt , nhÊt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa .Thùc tÕ ®©y còng lµ vÊn ®Ò chng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam , víi nh÷ng m¹ng l­íi kinh doanh ch­a ®­îc h×nh thµnh ®Çy ®ñ , thiÕu nh÷ng doanh nghiÖp thËt m¹nh cã kh¶ n¨ng lµm trô cét ,®Çu ®µn t¹o sù liªn kÕt ,hîp t¸c v÷ng ch¾c ®Ó nh©n thªm søc m¹nh trong c¹nh tranh quèc tÕ. Hai lµ , m«I tr­êng kinh doanh trong n­íc cßn nhiÒu khã kh¨n vµ thiÕu b×nh ®¼ng. T×nh tr¹ng nµy kÐo dµi ®· l©u nh­ng ch¼ng ®­îc kh¾c phôc ,khiÕn cho m«I tr­êng kinh doanh lu«n lµ th¸ch thøc lín n»m ngoµi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña doanh nghiÖp . Trong m«I tr­êng kinh doanh ë n­íc ta hiÖn nay ,trë ng¹i lín nhÊt cña KVKTTNTN vµ DNTN lµ ë n¨m mÆt sau : +ViÖc gia nhËp thÞ tr­êng tuy lµ ®­îc c¶I thiÖn nhiÒu ra LuËt Doanh NghiÖp nh­ng vÉn cßn ®ßi hái chi phÝ cao vÒ tiÒn cña vµ thêi gian. Do vËy ,vÉn cßn cã khã kh¨n cho nhiÒu ng­êi ,nhiÒu vïng khi muèn lËp thªm doanh nghiÖp míi . HiÖn nay ngoµi kh©u ®¨ng kÝ kinh doanh lµ nhanh chãng vµ Ýt tèn kÐm nhÊt , c¸c doanh nghiÖp míi ra ®êi cßn ph¶I qua ba kh©u (kh¾c dÊu ,®¨ng kÝ m· sè thuÕ ,mua ho¸ ®¬n ) tr­íc khi cã thÓ b¾t ®Çu ho¹t ®éng , víi tæng thêi gian 50-60 ngµy vµ chi phÝ kho¶ng 3-5 triÖu ®ång ,t­¬ng ®­¬ng víi 49% thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi trong mét n¨m ë nøoc ta .Ngoµi ra quyÒn kinh doanh cña DNTN trong mét sè lÜnh vùc cßn bÞ h¹n chÕ ,hoÆc do c¸c quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn kinh doanh hoÆc do quy ho¹ch ngµnh ,vïng ë mét sè n¬I ,hoÆc do c¸c rµo c¶n thùc tÕ kh¸c +Cßn nh÷ng rµo c¶n lín vÒ ph¸p lý vµ hµnh chÝnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp .HÖ thèng luËt ph¸p vµ chÝnh s¸ch cña n­íc ta cßn nh÷ng nh­îc ®iÓm : thiÕu minh b¹ch ,thiÕu nhÊt qu¸n ,thiÕu æn ®Þnh ,khã tiªn liÖu ;tæ chøc thùc thi l¹i kÐm.HÖ thèng hµnh chÝnh cña ta kÐm hiÖu qu¶,víi t×nh tr¹ng can thiÖp hµnh chÝnh vµo ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp phæ biÕn vµ kÐo dµi. Sù yÕu kÐm nhòng nhiÔu cña kh«ng Ýt c¸c c«ng chøc ®·lµm v« hiÖu ho¸ nh÷ng chÝnh s¸ch tèt vµ cam kÕt c¶I c¸ch cña nhµ n­íc .NhiÒu v­íng m¾c cña doanh nghiÖp trong lÜnh vùc thanh tra , kiÓm tra ,thuÕ, phÝ ,h¶I quan ,®Êt ®ai …..kÐo dµi ®· l©u nh­ng rÊt chËm ®­îc gi¶I quyÕt .§ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò chung cña mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp ë n­íc ta ,nh­ng ®èi víi DNTN , nh÷ng vÊn ®Ò nµy cßn nÆng nÒ h¬n do sù ph©n biÖt ®èi xö vÉn tån t¹i trªn thùc tÕ . + TiÕp cËn c¸c nguån lùc rÊt khã kh¨n vµ tèn kÐm .Nh­ ®· nªu trªn ,doanh nghiÖp t­ nh©n rÊt khã tiÕp cËn víi c¸c nguån lùc cÇn thiÕt , hä ph¶I tr¶ gi¸ rÊt cao ®Ó tiÕp cËn víi c¸c nguån lùc ®ã .Trong khi ®ã ,c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi l¹i ®­îc tiÕp cËn dÔ dµng h¬n , víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ­u ®·I vµ chi phÝ thÊp h¬n nhiÒu .Thùc tÕ nµy g©y lªn sù bÊt b×nh ®¼ng lín cho DNTN lµm cho hä mÊt ®I nhiÒu c¬ héi thÞ tr­êng , t¨ng rñi ro vµ gi¶m ®¸ng kÓ kh¶ n¨ng ®Çu t­ cña hä . +Chi phÝ kinh doanh ë nøoc ta kh¸ cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc ,khiÕn cho DNTN cña ta khã cã thÓ gi¶m gi¸ thµnh ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh .§ång thêi chi phÝ cao còng h¹n chÕ kh¶ n¨ng sinh lêi , lµm gi¶m ®éng lùc vµ nguån lùc trong kinh doanh , c¶n trë nhiÒu ng­êi ®I vµo ho¹t ®éng th­¬ng tr­êng hoÆc tÝch luü thªm vèn cho ®Çu t­ míi . So víi c¸c n­íc trong khu vùc ,chi phÝ kinh doanh ë n­íc ta cao vÒ nhiÒu mÆt .C¸c dÞch vô h¹ tÇng nh­ ®Êt ®ai ,nhµ x­ëng ,®iÖn, th«ng tin liªn l¹c ,giao th«ng vËn t¶I …®Òu cã møc gi¸ cao ,chÊt l­îng dÞch vô l¹i thÊp , khiÕn cho chi phÝ thùc tÕ ®èi víi doanh nghiÖp cµng lín .Chi phÝ vèn cao vÒ l·I suÊt ,phÝ tiÕp cËn l¹i khã vay trung h¹n ,dµi h¹n nªn thªm ®¾t ®á cho c¸c doanh nghiÖp cÇn vèn ®Ó ®Çu t­. Chi phÝ hµnh chÝnh , chi cho c¸c dÞch vô cÇn thiÕt , nhiÒu kho¶n chi kh«ng ®­îc tÝnh vµo gi¸ thµnh ®Ó trõ thuÕ … cµng lµm t¨ng chi phÝ thùc tÕ cña doanh nghiÖp .Nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n cña t×nh tr¹ng chi phÝ kinh doanh cao ë n­íc ta nh­ qu¶n lý yÕu kÐm , ®éc quyÒn kinh doanh cña mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc trong mét sè lÜnh vùc …chem. ®­îc kh¾c phôc,nªn t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi vµ trë thµnh g¸nh nÆng lín ®èi víi DNTN. +ThiÕu hÖ thèng dÞch vô vµ tæ chøc hç trî doanh nghiÖp .HÖ thèng dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh ,hÖ thèng tæ chøc doanh nghiÖp rÊt cÇn thiÕt ®èi víi KVKTTNTN ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá , c¸c doanh nghiÖp phi h×nh thøc .ë n­íc ta c¶ hai hÖ thèng nµy ®Òu ch­a ®­îc ph¸t triÓn ,võa thiÕu ,võa yÕu ,võa kÐm vÒ mÆt chÊt l­îng . Ba lµ ,th¸ch thøc cña m«I tr­êng kinh doanh quèc tÕ trong tiÕn tr×nh héi nhËp .Lµ n­íc ®I sau ,doanh nghiÖp tham gia sau vµo thÞ tr­êng thÕ giíi , nø¬c ta vµ c¸c daonh nghiÖp ,®Æc biÖt lµ KVKTTNTN gÆp kh«ng Ýt trë ng¹i trong quan hÖ víi céng ®ång kinh doanh quèc tÕ trªn thÕ giíi Tr­íc hÕt ,m«I tr­êng kinh doanh quèc tÕ chøa ®ùng nhiÒu ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ n­íc ta hiÖn nay .Sù bÊt c«ng ,bÊt b×nh ®¼ng kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m mµ cßn cã chiÒu h­íng t¨ng lªn trªn nhiÒu lÜnh vùc .C¸c n­íc lín ,c¸c c«ng ty ®a quèc gia n¾m quyÒn chi phèi thÞ tr­êng ®· lu«n t×m c¸ch l¸ithÞ tr­êng thÕ giíi theo h­íng cã lîi cho hä . Trong khi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lu«n gÆp søc Ðp ®ßi ph¶I më cña thÞ tr­êng , th× trong thùc tÕ c¸c rµo c¶n thuÕ vµ phi thuÕ ,c¸c hµng rµo kÜ thuËt l¹i ngµy cµng ®­îc c¸c n­íc ph¸t triÓn dùng lªn nhiÒu h¬n , g©y trë ng¹i cho xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn . N­íc ta vµ KVKTTNTN cña n­íc ta th©m chÝ cßn ph¶I chÞu sù ph©n biÖt ®èi xö tõ nh÷ng thñ tôc nh­ chøng minh n¨ng lùc s¶n xuÊt , kiÓm tra t¹i doanh nghiÖp… do mét sè n­íc b¹n hµng t¹o thªm. Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy , kho¶ng c¸ch víi b¹n hµng, sù h¹n chÕ cña KVKTTNTN do thiÕu th«ng tin hiÓu biÕt ,kinh nghiÖm , kÜ n¨ng ,ph­¬ng tiÖn trong kinh doanh quèc tÕ cµng ®Èy chóng ta vµo thÕ khã kh¨n h¬n . Trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay ,chóng ta cßn ®ang bÞ søc Ðp rÊt lín vÒ thêi gian .N­íc ta cÇn héi nhËp sím ,nh­ng doanh nghiÖp ta l¹i cã qu¸ Ýt thêi gian ®Ó chuÈn bÞ .Chóng ta ph¶I chÊp nhËn c¹nh tranh toµn cÇu ngay tõ b©y giê,trong khi n¨ng lùc c¹nh tranh cña chóng ta cßn thÊp vµ ph¶I mÊt nhiÒu thêi gian,c«ng søc ®Ó c¶I thiÖn.Chóng ta ph¶I cè g¾ng ®Ó theo kÞp tr×nh dé ph¸t triÓn ë mét sè n­íc kh¸c,nh­ng do thÕ giíi bªn ngoµi thay ®ái nhanh nªn tèc ®é vµ chÊt l­îng thay ®æi cña chung ta khã theo kÞp hä.Dï tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP,t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña n­íc ta hiÖn nay cã kh¸ cao,th× víi hµm l­îng t¨ng nhá h¬n,n¨ng su©t lao ®éng thÊp h¬n nhiÒu n­íc kh¸c,trªn thùc tÕ chóng ta vÉn ®ang tôt l¹i xa h¬n sau hä.Trªn thùc tÕ ®ã cßn khiÕn chóng ta kÐm kh¶ n¨ng øng phã víi c¸c biÕn ®éng cña thÞ tr­êng vµ dÔ bÞ tæn th­¬ng h¬n… Nh×n chung chÆng ®­êng tr­íc m¾t cña KVKTTNTN n­íc ta cßn rÊt dµi vµ ®Çy gian nan. Tuy nhiªn , víi quyÕt t©m cao vµ ®­êng låi, chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ N­íc trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN cña ViÖt Nam .víi lùc l­îng doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®ang tr­ëng thµnh ,®Çy ý chÝ v­¬n lªn lµm giµu co m×nh vµ cho ®Êt n­íc ,víi b¶n lÜnh vµ tµi n¨ng cña m×nh , víi sù liªn kÕt hîp t¸c ngµy cµng ph¸t trÓn gi÷a c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam víi nhau vµ víi céng ®ång kinh doanh quèc tÕ , ch¾c ch¾n KVKTTNTN ViÖt Nam sÏ v­ît qua mäi thö th¸ch , giµnh nh÷ng th¾ng lîi lín h¬n trong kinh doanh , ph¸t triÓn nhanh vµ v÷ng ch¾c ®Ó lµ mét ®éng lùc m¹nh ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn vµ héi nhËp . 2.Giải pháp cho phát triển kinh tế tư nhân trong điều kiện hội nhập a. Đánh giá, định vị các doanh nghiệp Việt Nam đang đứng ở vị trí nào trong chuỗi giá trị toàn cầu để có chiến lược đầu tư phát triển. Đánh giá năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam để có những dự báo chính xác những ngành nào Việt Nam có thể cạnh tranh và phát triển; những ngành nào cần phải tập trung đầu tư nhằm phát huy lợi thế so sánh để có phương hướng đầu tư là hết sức cần thiết, ảnh hưởng đến sự sống còn của các doanh nghiệp. Những năm qua, hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam thường tập trung ở các lĩnh vực gia công, sản xuất trong chuỗi giá trị gia tăng của sản phẩm. Đây là khâu tạo ra ít giá trị gia tăng nhất trong chuỗi giá trị, chỉ cung cấp sức lao động phổ thông và nguyên liệu thô. Sự sáng tạo, chủ động, độc lập trong một mắt xích của chuỗi giá trị toàn cầu còn rất hạn chế. Không phân biệt là khâu nào của chuỗi giá trị từ thiết kế, sản xuất, lắp ráp, vận chuyển, phân phối đến việc phát triển thương hiệu..., các doanh nghiệp Việt Nam cần phải xác định lợi thế của mình để có chiến lược phát triển trong điều kiện cạnh tranh khốc liệt của kinh tế toàn cầu. Việt Nam có hai tình huống đặc biệt hơn so với các nước khác nên cần phải chú ý khi tham gia hội nhập: Thứ nhất, Việt Nam là nước gia nhập sau, lại là nước nghèo và lạc hậu kết hợp với những điều kiện gia nhập lại khắc nghiệt hơn các nước đi trước rất nhiều; Thứ hai, ngay sau khi gia nhập Việt Nam lập tức phải cạnh tranh với hai cường quốc lớn là Trung Quốc và Ấn Độ. Đây là một yếu tố hết sức khó khăn cho các doanh nghiệp Việt Nam. b. Đặt khu vực kinh tế tư nhân vào đúng vị trí xứng đáng Đại hội X của Đảng nhấn mạnh: “Đẩy mạnh việc sắp xếp, đổi mới và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước, trọng tâm là cổ phần hóa. Cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, tập trung chủ yếu vào một số lĩnh vực kết cấu hạ tầng, sản xuất tư liệu sản xuất và dịch vụ quan trọng của nền kinh tế, vào một số lĩnh vực công ích” Như vậy, khu vực kinh tế nhà nước chỉ cần nắm giữ một số những lĩnh vực, ngành nghề quan trọng nhất của nền kinh tế. Phần còn lại, kinh tế tư nhân có nhiệm vụ phát triển tương xứng với tầm vóc và vị trí của mình. Trong điều kiện nền kinh tế thị trường hiện đại thì khu vực kinh tế nhà nước và khu vực kinh tế tư nhân có vai trò, vị trí và chức năng đặc thù trong một cơ cấu phát triển chung, vì thế không thể thay thế nhau, không có xu thế lấn át nhau hoặc loại trừ nhau. Vì vậy, nền kinh tế chỉ có thể đạt được các mục tiêu tăng trưởng cao, lâu dài và ổn định khi hai khu vực kinh tế đó hỗ trợ, bổ sung cho nhau để thực hiện chức năng riêng của mình trong một hệ thống phát triển chung. Trong những năm đến, kinh tế Việt Nam phát triển trong điều kiện hội nhập sâu hơn, rộng hơn với kinh tế thế giới. Điều đó cần phải coi nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội là tạo môi trường và điều kiện thuận lợi cho sự ra đời và hoạt động có hiệu quả, có trật tự, kỷ cương của các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Kinh tế nhà nước giữ vai trò điều tiết, hướng dẫn và bổ sung để thúc đẩy sự phát triển mạnh của thị trường chứ không phải khống chế thị trường. Nhà nước đóng vai trò chủ lực trong việc dự báo, định hướng phát triển quốc gia và hỗ trợ nhân dân làm giàu chứ không làm thay việc của dân và doanh nghiệp. Những năm qua, kinh tế nhà nước đã được ưu tiên đầu tư rất nhiều. Hai nguồn lực chính là tài nguyên quốc gia và nguồn lực tài chính đã và đang được phân bổ chủ yếu cho khu vực nhà nước, trong khi rất nhiều doanh nghiệp nhà nước hoạt động kém hiệu quả. Khu vực kinh tế tư nhân bị cạnh tranh về nguồn lực làm ảnh hưởng đến chất lượng tăng trưởng và năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp tư nhân, vì vậy phải coi đầu tư của doanh nghiệp tư nhân là nguồn lực quốc gia cần được khơi dậy để trở thành động lực phát triển kinh tế. Trước mắt, phải đẩy nhanh công tác sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước, tiến hành cổ phần hoá các doanh nghiệp. Nhiệm vụ này nằm trong mối quan hệ biện chứng với việc phát triển khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước và tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. c. Xây dựng chiến lược phát triển doanh nghiệp theo tinh thần của tư duy thị trường toàn cầu, hội nhập và phát triển bền vững Trong điều kiện hội nhập, quá trình cạnh tranh quốc tế chắc chắn sẽ rất khốc liệt. Tuy nhiên, trên thực tế, mặc dù Việt Nam đã phát triển kinh tế thị trường 20 năm nhưng hệ thống doanh nghiệp Việt Nam hầu hết vẫn là các doanh nghiệp có quy mô nhỏ, thiếu kinh nghiệm về quản trị kinh doanh và tiềm lực tài chính thì còn quá khiêm tốn. Chưa có doanh nghiệp nào đủ tầm để làm đầu tàu dẫn dắt, có khả năng liên kết các doanh nghiệp nhỏ và vừa thành một khối vững mạnh để cạnh tranh hiệu quả với thế giới. Vì vậy những năm đến cần: - Nâng cao khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam, giúp chúng giảm thiểu nguy cơ bị tổn thương khi hội nhập. Đối với khu vực kinh tế tư nhân, Việt Nam mới chỉ có những bước phát triển trong thời gian quá ngắn, còn yếu và thiếu kinh nghiệm nên rất dễ bị những thách thức tác động hơn khi hội nhập. Để giải quyết vấn đề này cần phải tiến hành cải cách hành chính một cách triệt để, thực sự có hiệu quả. Đây là vấn đề có tính quyết định cho sự phát triển của các doanh nghiệp. Đội ngũ quản lý nhà nước công tâm sẽ điều hành có hiệu quả và giảm bớt các chi phí tiêu cực. Đồng thời phải tạo ra một môi trường kinh doanh thông thoáng, hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận và mở rộng thị trường, tạo thêm sức mạnh cho doanh nghiệp. - Hỗ trợ xây dựng những doanh nghiệp có quy mô lớn, tập trung sức phát triển một số ngành chọn lọc, mũi nhọn. Xây dựng mối liên kết giữa các doanh nghiệp Việt Nam với nhau và với doanh nghiệp nước ngoài để khẳng định vị trí của các doanh nghiệp Việt Nam trong phân công lao động quốc tế theo “chuỗi giá trị toàn cầu” . Giải quyết vấn đề này, các doanh nghiệp Việt Nam cần có chiến lược đầu tư công nghệ và đào tạo, sử dụng lao động có trình độ cao để tăng hàm lượng chất xám trong sản phẩm xuất khẩu, nâng cao giá trị gia tăng trong sản phẩm xuất khẩu, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới. Đẩy mạnh xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp hội nhập trong bối cảnh cạnh tranh và hợp tác quốc tế. Khi mà các điều khoản cam kết của tổ chức WTO có hiệu lực, các doanh nghiệp Việt Nam không chỉ cạnh tranh trên sân nhà mà còn phải vươn ra thị trường quốc tế. Vì vậy, ngay từ bây giờ các doanh nghiệp phải có kế hoạch xây dựng các chiến lược kinh doanh thích hợp (về công nghệ, tài chính, nhân lực, marketing...) Về phía nhà nước, cần khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động nghiên cứu, phát triển các sản phẩm mới và nâng cao chất lượng sản phẩm trong những ngành vốn đã có khả năng cạnh tranh (chế biến nông sản, thuỷ hải sản, giày da, dệt may,..) Xu hướng hội nhập kinh tế đang đặt ra nhiều cơ hội ._.