Phát triển kinh tế trang trại tại các tỉnh miền núi tỉnh Đồng Nai

Đề tài: phát triển kinh tế trang trại các huyện miền núi của tỉnh Đông Nai (Lấy ví dụ ở huyện Vĩnh Cửu) Lêi më ®Çu 1.Tính cấp thiết của đề tài. Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước, kinh tế hộ nông dân đã phát huy tác dụng to lớn, tạo sức mạnh trong sự nghiệp phát triển nông nghiệpp và kinh tế nông thôn. Trên nền tảng kinh tế tự chủ của hộ nông dân đã hình thành các trang trại được đầu tư vốn, lao động với trình độ công nghệ và quản lý cao hơn, nhằm mở rộng quy mô hàng hoá và nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh trong cơ chế thị trường. Hiện nay, hình thức kinh tế trang trại đang tăng nhanh về số lượng với nhiều thành phần kinh tế tham gia, nhưng chủ yếu vẫn là trang trại hộ gia đình nông dân và một tỷ lệ đáng kể của gia đình cán bộ, công nhân, viên chức, bộ dội, công an đã nghỉ hưu. Hầu hết các trang trại có quy mô đất đai dưới mức hạn điền, với nguồn gốc đa dạng, sử dụng lao động của gia đình là chủ yếu; một số có thuê lao động thời vụ và lao động thường xuyên, tiền công lao động được thoả thuận giữa hai bên. Vốn đầu tư trong hoạt động trang trại thường là vốn tự có và vốn vay của cộng đồng; vốn vay của tổ chức tín dụng chỉ chiếm tỉ trọng thâp. Phần lớn trang trại phát huy được lợi thế của từng vùng, kinh donh tổng hợp, lấy ngắn nuôi dài. Sự phát triển của kinh tế trang trại đã góp phần khai thác thêm nguồn vốn trong dân , mở mang thêm diện tích đất trồng, đồ núi trọc, đất hoang hoá, nhất là ở các vùng trung du, miền núi và ven biển; tạo thêm việc làm cho lao động nông thôn, góp phần xoá đói giảm nghèo, tăng thêm nông sản hàng hoá. Một số trang trại đã góp phần sản xuất và cung ứng giống tốt, làm dịch vụ, kỹ thuật tiêu thụ sản phẩm cho nông dân trong vùng. Thực trạng kinh tế xã hội của tỉnh Đồng Nai trong những năm qua đã minh chứng vị trí, vai trò hết sức quan trọng của kinh tế trang trại trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cây trồng, vật nuôi và cơ cấu lao động trong nông nghiệp nông thôn. Để khuyến khích kinh tế trang trại phát triển , nghị quyết đại hội tỉnh Đảng bộ Đồng Nai lần thứ VI đã có chủ trương “ khuyến khích và đào tạo điều kiện thuận lợi để kinh tế trang trại phát triển nhằm khai thác tiềm năng thế mạnh của địa phương, phát huy vi trò tự chủ của kinh tế hộ, phát triển kinh tế trang trại đi đoi với phát triển kinh tế hợp tác trong nông nghiệp, các hình thức liên kết với các nông lâm trường quốc doanh để tạo động lực và sức mạnh cho nông nghiệp nông thôn phát triển “. Nắm vững chủ trương trên, đồng thời thực hiện nghị quyết 03/NQ/CP ngày 02/02/2000 của chính phủ về kinh tế trang trại, trong mấy năm qua, kinh tế trang trại ở Đồng Nai đã phát triển khá rộng khắp với các hình thức đa dạng phong phú. Nhiều nơi, các chủ trang trại dã đấu tư chiều sâu, nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuấtKinh doanh của trang trại. Tỉnh Đồng Nai hiện có 8 huyện có xã miền núi trong 11 đơn vị hành chính cấp huyện, với 60 xã miền nuí trong tổng 171 xã, phường, thị trấn toàn tỉnh, Huyện Vĩnh Cửu có 5 xã miền núi trong 12 đơn vị hành chính cấp xã, có đặc điểm là diện tích tự nhiên và diện tichd đất lâm nghiệp lớn nhất tỉnh, có đủ các loại hình trang trại:trang trại cây hàng năm, cây lâu năm, chăn nuôi, thuỷ sản, lâm nghiệp và trang trại tổng hợp. ở các huyện miền núi tỉnh Đồng Nai, kinh tế trang trại mới hình thành và đng ở giai đoạn đầu phát triển trong nền kinh tế thị trường còn sơ khai. Thực trạng, xu hướng phát triển, định hướng phát triển và các giải pháp đồng bộ cho kinh tế trang trại các huyện miền núi tỉnh Đồng Nailà những vấn đề đang đặt ra một cách bức xúc mà việc giải quýêt những vấn đề này được coi là một trong những nôi dung cơ bản để phát triển nông nghiệp – nông thôn miền núi tinh Đồng Nai. Với những lý do trên, đề tài “ phát triển kinh tế trang trại cáchuyện miền núi của tỉnh Đồng Nai ( lấy ví dụ ở huyện Vĩnh Cửu)” được chọn để làm luận văn thạc sĩ kinh tế. Nội dung luận văn đóng góp phần nghiên cứu. 2.T×nh h×nh nghiªn cøu cña ®Ò tµi VÊn ®Ò kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta ®­îc ®Ò cËp vµ quan t©m tõ sau ®æi míi, nhÊt lµ tõ sau n¨m 1993. Tõ ®ã ®Õn nay cã nhiÒu bµi viÕt cña nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®­îc ®¨ng trªn nhiÒu t¹p chÝ. Mçi bµi viÕt ®Ò cËp ®Õn mét vµi khÝa c¹nh riªng. Mçi bµi viÕt ®Ì cËp ®Õn mét vµi khÝa c¹nh riªng. Mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu ®­îc xuÊt b¶n thµnh s¸ch, ®¸ng quan t©m lµ cac st¸c phÈm: kinh tÕ trang thÞ tr­êng¹i gia ®×nhtrªn thÕ giíi vµ Ch©u ¸ cña GS,TS NguyÔn §iÒn vµ chuyªn viªn cÊp cao TrÇn §øc ( Nhµ xuÊt b¶n thèng kª-1993) Trang tr¹i gia ®×nh ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi cña TrÇn §øc ( Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia-1995); Kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh oÎ tØnh miÒn nói Yªn B¸i cña TrÇn §øc(1996); M« h×nh kinh tÕ trang tr¹i vïng ®åi nói cña TrÇn §øc ( Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp-1998); ph¸t triÓn vµ qu¶n lý trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña Lª Träng ( Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp-1993); Trang tr¹i – thµnh viªn m« h×nh lËp th©n lËp nghiÖp cña thÕ hÖ trÎ Yªn B¸i ( Nhµ xuÊt b¶n quèc gia-1993); Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam cña GS,TS NguyÔn §×nh H­¬ng (Nhµ chÝnh trÞ quèc gia-2000); kinh tÕ trang tr¹i c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa b¾c cña TS NguyÔn §øc ThÞnh (Nhµ xuÊt b¶n khoa häc x· héi -2001) C¸c t¸c gi¶ trªn ®· nghiªn cøu con ®­êng ph¸t triÓn trang tr¹i ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi ë ch©u ¸, lÞch sö c¸c h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n­íc ta tõ tr­íc tíi nay, m« h×nh trang tr¹i, nh÷ng ­u ®iÓm vµ khuyÕt tËt còng nh­ xu h­íng vËn ®éng cña nã, mét sè ®iÒu kiÖn vµ biÖn ph¸p ®Ó ph¸t triÓn m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta, giíi thÖu nh÷ng trang tr¹i ®iÓn h×nh trong ch¨n nu«i, trång trät ë mét sè tØnh thuéc trung du . miÒn nói n­íc ta; hÖ thèng ho¸ vµ lµm râ nh÷ng vÊn ®Ì lý luËn vÒ kinh tÕ trang tr¹i, kh¸i qu¸t lÞch sñ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ViÖt Nam vµ ë mét sè n­íc kh¸c, x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng vµ c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ hiÖn nay ë n­íc ta; nghiªn cøu tËp trung vµo trang tr¹i gia ®×nh, mét lo¹i h×nh trang tr¹i phæ biÕn nhÊt vµ cã vai trß quan träng nhÊt cña kinh tÕ trang tr¹i . Tuy nhiªn, ®Õn nay ch­a cã c«ng tr×nh nghiªn cøu nµo ®Ò cËp ®Õn viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói trªn ®Þa bµn tØnh §ång Nai . 3.Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu 3.1.Môc ®Ých nghiªn cøu : LuËn gi¶i c¬ së khoa häc cña sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói .Qua kh¶o s¸t thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i huyÖn VÜnh Cöu, luËn v¨n muèn ®­a ra nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói tØnh §ång Nai 3.2.NhiÖm vô nghiªn cøu : §Ó thùc hiÖn môc ®Ých ®· nªu, luËn v¨n tËp trung thùc hiÖn c¸c môc ®Ých sau ®©y: HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói tØnh §ång Nai qua thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë huyÖn VÜnh Cöu . §Ò xuÊt ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói ë tØnh §ång Nai 4.Giíi h¹n nghiªn cøu . M« h×nh kinh tÕ trang tr¹i cã nhiÒu lo¹i h×nh kh¸c nhau. ë ®©y luËn v¨n chØ tËp trung nghiªn cøu ®èi t­îng trang tr¹i lµ kiÓu ®éc lËp s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng gia ®×nh, do ng­êi cã n¨ng lùc vµ uy tÝn trong gia ®×nh ®øng ra qu¶n lý vµ lao ®éng chñ yÕu lµ c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh ; ®©y lµ lo¹i h×nh trang tr¹i phæ biÕn nhÊt ë c¸c n­íc. VÒ ®Þa bµn khao s¸t, luËn v¨n chØ ph©n tÝch c¸c sè liÖu c¸c huyÖn miÒn nói cña tØnh §ång Nai vµ trùc tiÕp h¬n lµ huyÖn VÜnh Cöu. Sè liÖu chung cña c¶ n­íc vµ c¸c tØnh b¹n chØ sö dông trong chõng mùc nhÊt ®Þnh khi cÇn so s¸nh ®¸nh gi¸ . 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Trªn cë së ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, luËn v¨n cßn sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu sau: - Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch hÖ thèng vµ t­ duy logic . - C¸c ph­¬ng ph¸p thèng kª , so s¸nh . - Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra chuyªn s©u… 6.Dù kiÕn ®ãng gãp cña luËn v¨n. - Gãp phÇn lý gi¶i vµ hÖ thèng ho¸ c¬ së khoa häc cña vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. - Kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn còng nh­ thùc tr¹ng kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói tØnh §ång Nai ( qua thùc tiÔn huyÖn VÜnh Cöu) -§Ò xuÊt quan ®iÓm vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói tØnh §ång Nai nãi chung µ huyÖn VÜnh Cöu nãi riªng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hoa hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n … 7. Tªn vµ kÕt cÊu luËn v¨n -Tªn luËn v¨n: “ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói cña tØnh §ßng Nai ( lÊy vÝ dô ë huyÖn VÜnh Cöu )”. -KÕt cÊu luËn v¨n: Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn. Phô lôc, danh môc tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n gåm 3 ch­¬ng: 1. Ch­¬ng 1: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói. 2. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i miÒn nói ë huyÖn VÜnh Cöu -§ång Nai. 3. Ch­¬ng 3: Quan ®iÓm vµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói tØnh §ång Nai. Ch­¬ng I C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i huyÖn miÒn nói Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ kinh tÕ trang tr¹i Quan niÖm vÒ tiªu chÝ nhËn d¹ng kinh tÕ trang tr¹i Kh¸i niÖm trang tr¹i vµ kinh tÕ trang tr¹i Sù xuÊt hiÖn cña trang tr¹i vµ kinh tÕ trang tr¹i Trong nh÷ng ph­¬ng thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tËp trung ®· tån t¹i ë nhiÒu n­íc. Vµ ®Òu cã nh÷ng ®Æc diÓm chug chñ yÕu lµ: VÒ môc ®Ých s¶n xuÊt, c¸c h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tËp trung ®Òu nh»m môc ®Ých chñ yÕu lµ tù cung cÊp ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu trùc tiÕp. VÒ së h÷u, cã nh÷ng h×nh thøc dùa trªn së h÷u riªng cña mét chñ ®éc lËp. Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tËp trung lªn mét tr×nh ®é míi cao h¬n, víi nh÷ng biÕn ®æi c¬ b¶n vÒ kinh tÕ, tæ chøc vµ kü thuËt s¶n xuÊt so víi c¸c h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mang tÝnh .tËp trung tr­íc chñ nghÜa t­ b¶n. Nh÷ng biÕn ®æi Êy bao gåm: -Sù biÕn ®æi vÒ môc ®Ých s¶n xuÊt : s¶n xuÊt chuyÓn tõ tù cung tù cÊp lµ chñ yÕu sang s¶n xuÊt hµng ho¸. -Sù biÕn ®æi vÒ mÆt së h÷u: Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tËp trug vÒ c¬ b¶n lµ dùa trªn quyÒn së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt ( hay quyÒn sö dông nÕy t­ liÖu s¶n xuÊt ®i thuª) cña mét ng­êi chñ ®éc lËp. -Sù thay ®æi vÒ c¸ch thøc tæ chøc s¶n xuÊt vµ kü thuËt s¶n xuÊt: Do môc ®Ých s¶n xuÊt hµng ho¸ nªn ë ®©y s¶n xuÊt ®­îc tæ chøc theo ph­¬ng thøc tiÕn bé h¬n víi kü thuËt s¶n xuÊt cao h¬n h¼n so víi nh÷ng h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mang tÝnh tËp trung trong c¸c ph­¬ng thóc s¶n xuÊt tr­íc chñ nghÜa t­ b¶n. -Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, quy m« gia ®×nh ngµy cµng phæ biÕn vµ chiÕm tuyÖt ®èi ®¹i bé phËn sè l­îng c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mang tÝnh tËp trung. Nh­ vËy cã thÓ nãi r»ng trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng vÒ b¶n chÊt, “ kinh tÕ trang tr¹i” lµ thuËt ng÷ g¾n liÒn víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nã lµ mét lo¹i h×nh kinh tÕ cã tÝnh tËp trung trªn mét diÖn tÝch ®ñ lín nh»m s¶n xuÊt n«ng s¶n phÈm hµng ho¸ víi quy m« gia ®×nh lµ chñ yÕu. 1.1.1.1.2 Trang tr¹i vµ kinh tÕ trang tr¹i: VÒ thùc chÊt “ trang tr¹i “ vµ “ kinh tÕ trang tr¹i” lµ nh÷ng kh¸i niÖm kh«ng ®ång chÊt. Cã thÓ thÊy kh¸i niÖm trang tr¹i réng h¬n kh¸i niÖm kinh tÕ trang tr¹i. Tuy nhiªn ®èi víi trang tr¹i, mÆt kinh tÕ lµ mÆt c¬ b¶n chøa ®ùng nh÷ng néi dung cèt lâi cña trang tr¹i. V× vËy trong nhiÒu tr­êng hîp khi nãi kinh tÕ trang tr¹i, tøc nãi ®Õn mÆt kinh tÕ cña trang tr¹i, ng­êi ta gäi t¾t lµ trang tr¹i. Kh¸i niÖm vÒ trang tr¹i ph¶i thùc hiÖn ®­îc nh÷ng nÐt b¶n chÊt vÒ kinh tÕ, tæ chøc vµ kü thuËt s¶n xuÊt cña trang tr¹i trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng. Víi yªu cÇu ®ã kh¸i niÖm trang tr¹i vÒ mÆt kinh tÕ ®­îc hiÓu nh­ sau: “Trang tr¹i lµ mét h×nh thóc tæ chøc s¶n xuÊt c¬ së trong n«ng l©m ng­ nghiÖp, cã môc ®Ých chñ yÕu lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, t­ liÖu s¶n xuÊt thuéc quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông cña mét ng­íi ®éc lËp, s¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh trªn quy m« ruéng ®Êt vµ c¸c yÐu tè s¶n xuÊt ®­îc tËp trung ®ñ lín, v¬i c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lý tiÕn bé vµ tr×nh ®é kü thËt cao, ho¹t ®éng tù chñ vµ lu«n g¾n víi thÞ tr­êng”. Víi kh¸i niÖm trªn, trang tr¹i cã hai ®Æc ®iÓm ®¸ng l­u ý: -Mét lµ, t­ liÖu s¶n xuÊt trong trang tr¹i thuéc quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông cña mét ng­êi chñ ®éc lËp. §iÒu nµy cã nghÜa lµ cac sh×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt c¬ së kh¸c trong n«ng nghiÖp dùa trªn së h÷u Nhµ n­íc vµ së h÷u tËp thÓ kh«ng thuéc khai niÖm trang tr¹i. -Hai lµ, trang tr¹i cã sù kh¸c biÖt râ nÐt so víi kinh tÕ n«ng hé nãi chung. Sù kh¸c biÖt thÓ hiÖn ë môc ®Ých s¶n xuÊt, tr×nh ®é kü thuËt s¶n xuÊt, ë c¸ch thøc tæ chøc s¶n xuÊt vµ quy m« s¶n xuÊt. Hé n«ng d©n nãi chung s¶n xuÊt nh»m tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng cña m×nh, cßn trang tr¹i chñ yÕu s¶n xuÊt hµng ho¸ theo nhu cÇu thÞ tr­êng. Kinh tÕ n«ng hé tõ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp lªn s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ sù chuyÓn biÕn quan träng vÒ chÊt, ®ßi hái c¸c n«ng hé ph¶i tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt ; më réng quy m« ®Êt ®ai, tiÒn vèn, t­ liÖu s¶n xuÊt vµ lao ®éng, thay ®æi kü thuËt vµ tæ chøc s¶n xuÊt víi tr×nh ®é cao h¬n kiÓu s¶n xuÊt tiÓu n«ng. Tõ ®ã cã thÓ hiÓu: kinh tÕ trang tr¹i lµ tæng thÓ ccs yÕu tè vËt chÊt cña s¶n xuÊt vµ c¸c quan hÖ n¶y sinh trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña trang tr¹i. Cßn trang tr¹i lµ n¬i kÕt hîp c¸c yÕu tè vËt chÊt cña s¶n xuÊt vµ lµ chñ thÓ cña c¸c quan hÖ kinh tÕ ®ã. §Æc tr­ng vµ tiªu chÝ nhËn d¹ng kinh tÕ trang tr¹i. Nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña kinh tÕ trang tr¹i: -Môc ®Ých chñ yÕu cña kinh tÕ trag tr¹i lµ s¶n xuÊt n«ng s¶n phÈm hµng XuÊt ph¸t tõ kh¸i niÖm trang tr¹i ®­îc thõa nhËn bªn trªn, kinh tÕ trang tr¹i mang nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n sau: ho¸ theo nhu cÇu cña thÞ tr­êng. §Æc tr­ng vÒ môc ®Ých s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ ®Æc tr­ng quan träng nhÊt cña kinh tÕ trang tr¹i, bëi v× môc ®Ých s¶n xuÊt hµng ho¸ chi phèi vµ ¶nh h­ëng rÊt lín, thËm chÝ quyÕt ®Þnh tíi nh÷ng ®Æc tr­ng kh¸c cña kinh tÕ trang tr¹i. C¸c h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tËp trung tr­íc kinh tÕ thÞ tr­êng dï s¶n xuÊt ra khèi l­îng n«ng s¶n phÈm lín h¬n so víi h×nh thøc s¶n xuÊt ph©n t¸n, song môc ®Ých chue yÕu vÉn lµ nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng trùc tiÕp cña chñ nh©n chóng. Cßn kinh tÕ trang tr¹i th× ngay tõ khi ra ®êi ®· mang tÝnh hµng ho¸ vµ cµng ngµy tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é s¶n xuÊt hµng ho¸ cµng cao. -T­ liÖu s¶n xuÊt trong trang tr¹i thuéc quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông cña mét ng­êi ®éc lËp. Ng­êi chñ ®éc lËp ë ®©y lµ ng­êi hoµn toµn cã quyÒn tù chñ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, nh­ng kh«ng biÖt lËp, t¸ch rêi khái c¸c quan hÖ liªn kÕt vµ hîp t¸c víi c¸c chñ thÓ kinh tÕ kh¸c. -Trong c¸c trang tr¹i, c¸c yÕu tè s¶n xuÊt tr­íc hÕt lµ réng ®Êt vµ tiÒn vèn ®­îc tËp trung tíi quy m« nhÊt ®Þnh theo yªu cÇu ph¸t triÓn hµng ho¸. Sù tËp trung c¸c yÕu tè s¶n xuÊt mÆc dï theo yªu cÇu s¶n xuÊt hµng ho¸ song còng cã nh÷ng giíi h¹n nhÊt ®Þnh cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt néi lùc vµ ®Æc ®iÓm ngµnh n«ng nghiÖp. Kinh tÕ trang tr¹i cã c¸ch tæ chøc vµ qu¶n lý tiÕn bé dùa trªn c¬ së chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, th©m canh, øng dông tiÕn bé kü thuËt. Thùc hiÖn h¹ch to¸n, ®iÒu h¸nh s¶n xuÊt hîp lý vµ th­êng xuyªn tiÕp cËn thÞ tr­êng. -Chñ trang tr¹i lµ ng­êi cã ý chÝ, cã n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý, cã kiÕn thøc vµ kinh nhiÖm s¶n xuÊt, ®ång thêi cã hiÓu biÕy nhÊt ®Þnh vÒ kinh doanh. -C¸c trang tr¹i ®Òu cã thuª m­ín lao ®éng Nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña trang tr¹i lµ nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt mang tÝnh b¶n chÊt cña trang tr¹i so víi c¸c h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tËp trung kh¸c vµ so víi kinh tÕ n«ng hé Tiªu chÝ nhËn d¹ng kinh tÕ trang tr¹i: Tr­íc n¨m 2000, ë n­íc ta ch­a cã tiªn chÝ thèng nhÊt ®Ó nhËn r¹ng kinh tÕ trang tr¹i. Tiªu chÝ nhËn r¹ng kinh tÕ trang tr¹i ph¶i hµm chøa ®­îc nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n nhÊt cña trang tr¹i nh­ng ph¶i d¬n gi¶n vµ dÔ vËn dông khi nhËn d¹ng. Tiªu chÝ gåm 2 mÆt ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng. MÆt ®Þnh tÝnh hµm chøa nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n nhÊt. MÆt ®Þnh l­îng gåm nh÷ng chØ tiªu biÓu hiÖn vÒ mÆt l­îng cña c¸c ®Æc tr­ng ®ã. Trªn thùc tÕ, mÆt ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng cã mèi quan hÖ biÖn chøng, h÷u c¬, quy ®Þnh lÉn nhau vµ ph¶i tren c¬ së ®Þnh l­îng ®ñ lín míi ®¹t tíi tiªu chÝ ®Þnh tÝnh. MÆt ®Þnh tÝnh cña kinh tÕ trang tr¹i lµ tr×nh ®é s¶n xuÊt hµng ho¸ ®­îc biÓu hiÖn b»ng gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ vµ tû suÊt hµng ho¸, tr×nh ®é khoa häc – c«ng nghÖ vµ qu¶n lý kinh doanh cña trang tr¹i v.v… nh÷ng tiªu chÝ ®ã l¹i do c¸c tiªu chÝ ®Þnh l­îng quy ®Þnh nh­ quy m« ruéng ®Êt, vèn, lao ®éngv.v… ®ñ lín míi cã thÓ s¶n xuÊt hµng hãa. H¬n n÷a c¸c tiªu chÝ ®Þnh l­îng l¹i rÊt kh¸c nhau ë c¸c vïng kh¸c nhau, ë c¸c lo¹i trang tr¹i kh¸c nhau vµ ë c¸c giai ®o¹n kinh doanh kh¸c nhau. V× vËy, trong thêi gian Nhµ n­íc ch­a cã quy ®Þnh thèng nhÊt vÒ tiªu chÝ ®Þnh l­îng ®èi víi trang tr¹i, c¸c ®Þa ph­¬ng ®· tù ®Æt tiªu chÝ cho ®Þa ph­¬ng m×nh, nªn c¸c tiªu chÝ vÒ mÆt ®Þnh l­îng rÊt kh¸c nhau. ViÖc ®Þnh l­îng tiªu chÝ nhËn dang trang tr¹i th­êng c¨n cø vµo c¸c ®Æc ®iÓm sau: -MÆc dï chØ tiªu s¶n l­îng hµng ho¸ lµ chØ tiªu chñ yÕu, c¸c chØ tiªu vÒ quy m« lµ bæ sung, nh­ng khi vËn dông c¸c ®Þa ph­¬ng ®· sö dông mét c¸ch linh ho¹t theo tõng tr­êng hîp cô thÓ. §èi víi c¸c trang tr¹i ®· ®Þnh h×nh, ®· æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh th× lÊy chØ tiªu n s¶n l­îng hµng ho¸ hoÆc tû suÊt hµng ho¸ lµ chu yÕu, cßn tr­êng hîp ®ang trong thêi kú x©y dùng c¬ b¶n, ch­a cã s¶n phÈm hµng ho¸ th× dùa chñ yÕu vµo cac schØ tiªu quy m« ®Êt, vèn ®Çu t­, lao ®éng, sè ®µn con gia sóc… -C¸c chØ tiªu cßn phô thuéc vµo h­íng s¶n xuÊt kinh doanh cô thÓ ®èi víi c©y trång, vËt nu«i, ngµnh nghÒ. Ch¼ng h¹n trang tr¹i trång rõng th× quy m« ®¸t ®ai lín, tr¸i l¹i trang tr¹i trång hoa c©y c¶nh, nu«i dÆc s¶n th× quy m« diÖn tich kh«ng lín nh­ng quy m« vèn ®Çu t­ vµ vèn kinh doanh ph¶i lín. -C¸c chØ tiªu ph¶i ®­îc quy ®Þnh theo vïng cô thÓ: miÒn nói,®ång b»ng, ven biÓn, ven ®«…vµ theo tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. Sau khi chÝnh phñ cã nghÞ quyÕt 03/NQ/CP ngµy 02/02/2000, bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n vµ tæng côc thèng kª ®· ban hµnh th«ng t­ liªn tÞch sè 69/2000/TTLT/BNN -TCTK ngµy 23/6/2000, th«ng t­ liªn tÞch sè 62/TTLT/BNN-TCTK ngµy 20/5/2003 vµ th«ng t­ sè 74/2003 TT – BNN ngµy04/7/2003 h­íng dÉn tiªu chÝ x¸c ®Þnh trang tr¹i nh­ sau: GÝa trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ dÞch vô b×nh qu©n 1 n¨m: + §èi víi c¸c tØnh phÝa b¾c vµ duyªn h¶i miÒn trung tõ 40 triÖu ®éng trë lªn. + §èi víi c¸c tØnh phÝa Nam vµ T©y Nguyªn tõ 50 triÖu ®ång trë lªn. *Quy m« s¶n xuÊt ph¶i t­¬ng dèi lín vµ v­ît tréi so víi kinh tÕ hé twng øng víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ vïng kinh tÕ: + §èi víi trang tr¹i trång trät -Trang tr¹i trång c©y hµng n¨m: Tõ 2 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa b¾c vµ duyªn h¶i miÒn Trung; tõ 3 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa Nam vµ T©y Nguyªn. -Trang tr¹i trång c©y l©u n¨m: Tõ 3 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa B¾c vµ duyªn h¶i miÒn Trung, tõ 5 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa Nam vµ T©y Nguyªn, Trang tr¹i trång hå tiªu tõ 0,5 ha trë lªn + §èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i -Ch¨n nu«i ®¹i gia sóc: tr©u, bß vv…: Ch¨n nu«i sinh s¶n, lÊy s÷a cã th­êng xuyªn tõ 10 con trë lªn; ch¨n nu«i lÊy thÞt cã th­êng xuyªn tõ 50 con trë lªn. - Ch¨n nu«i gia sóc: lîn , dª vv…: ch¨n nu«i sinh s¶n cã th­êng xuyªn ®èi víi lîn 20 con trë lªn, ®èi víi dª, cõu tõ 100 con trë lªn, ch¨n nu«i lîn thÞt cã tõ 1000 con trë lªn ( kh«ng kÓ lîn s÷a) dª thÞt tõ 200 con trë lªn. -Ch¨n nu«i gia cÇm: gµ , vÞt , ngan, ngçng…: cã th­êng xuyªn tõ 2000 con trë lªn( kh«ng tÝnh sè ®Çu ngµy con d­íi 7 ngµy tuæi). + Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n DiÖn tÝch mÆt n­íc ®Ó nu«i trång thuû s¶n cã tõ 2 ha trë lªn( riªng víi nu«i t«m thÞt theo kiÓu c«ng nghiÖp tõ 1 ha trë lªn). + §èi víi c¸c lo¹i s¶n phÈm n«g l©m nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n cã tÝnh ®Æc thï nh­: trång hoa, c©y c¶nh, trång nÊm, nu«i ong, gièng thuû s¶n vµ thuû ®Æc s¶n, th× tiªu chÝ x¸c ®Þnh lµ gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸( tiªu chÝ 1). Ph©n lo¹i kinh tÕ trang tr¹i ViÖc ph©n lo¹i kinh tÕ trang tr¹i cã thÓ ®­îc thùc hiÖn theo nh÷ng tiªu thøc ph©n lo¹i nhÊt ®Þnh tuú thuéc vµo môc ®Ých cña viÖc ph©n lo¹i. ë nuÊoc ta, ®Ó phôc vô cho viÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ – x· héi ®èi víi trang tr¹i, ng­êi ta chó ý tíi viÖc ph©n lo¹i kinh tÕ trang tr¹i theo tÝnh chÊt vµ quy m« së h÷u, kinh tÕ trang tr¹i cã thÓ ph©n thµnh c¸c lo¹i h×nh sau: - Kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh: Sö dông lao ®éng gia ®×nh lµ chñ yÕu - Kinh tÕ trang tr¹i tiÓu chñ: Sö dông lao ®éng thuª m­ín lµ chñ yÕu, song sè l­îng lao ®éng thuª m­ín thÊp h¬n møc quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó x¸c ®Þnh doanh nghiÖp t­ nh©n. - Kinh tÕ trang tr¹i t­ nh©n: Hoµn toµn sö dông lao ®éng thuª m­ín víi sè l­îng lao ®éng b»ng hay lín h¬n sè lao ®éng mµ ph¸p luËt quy ®Þnh. ®Ó x¸c ®Þnh doanh nghiÖp t­ nh©n. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t trioÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, c¶ ba lo¹i h×nh trang tr¹i lín nãi trªn ®Òu cÇn ®­îc khuýªn khÝch ph¸t triÓn, song trong giai ®o¹n hiÖn nay cÇn ­u tiªn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh h¬n v× n­íc ta lo¹i h×nh kinh tÕ trang tr¹i nµy lµ lo¹i h×nh kinh tÕ trang chñ chñ yÕu trong n«ng nghiÖp, l¹i gÇn gòi víi kinh tÕ n«ng hé. Ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh lµ mét con ®­êng quan träng ®Ó ®­a kinh tÕ n«ng hé n­íc ta lªn s¶n xuÊt hµng hãa vµ gãp phÇn quan träng ®Ó ®­a kinh tÕ n«ng hé ë n­íc ta lªn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ gãp phÇn tÝch cùc vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. 1.1.2 Nh÷ng xu h­íng vËn ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i. Tr­íc sù vËn ®éng kh«ng ngõng cña m«i tr­êng kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi, mäi h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ nãi chung vµ kinh tÕ trang tr¹i nãi riªng còng vËn ®éng ®Ó thÝch nghi víi m«i tr­êng míi. Qu¸ tr×nh vËn ®éng sÏ lµ qu¸ tr×nh ph¸t huy nhiÒu h¬Phong Nam n÷a nh÷ng ­u ®iÓm vµ kh¾c phôc tèt h¬n, khuyÕt ®iÓm ®Ó thÓ hiÖn ®­îc vÞ trÝ vai trß cña m×nh. - Xu h­íng vËn ®éng vÒ quy m«: Quy m« trang tr¹i ë c¸c n­íc, c¸c khu vùc rÊt kh¸c nhau. Tiªu chuÈn xÕp h¹ng quy m« trang tr¹i lµ diÖn tÝch ®Êt hoÆc thu nhËp hµng n¨m. Theo sù biÕn ®æi cña ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, quy m« cña mét doanh nghiÖp còng biÕn ®æi ®Ó ®i ®Õn mét quy m« tèi ­u ®¶m b¶o s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt theo h­íng tËp trung ho¸, th©m canh ho¸. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn thÕ giíi cho thÊy nh×n chung c¸c trang tr¹i ®Òu cã xu h­íng gia t¨ng quy m« s¶n xuÊt( c¶ t¨ng diÖn tÝch vµ ®Çu t­ th©m canh). Ban ®Çu c¸c trang tr¹i chó träng th©m canh, sau ®ã khi cã tÝch luü vèn vµ kinh nghiªm sÏ më réng dÇn quy m« diÖn tÝch. Do ®ã kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn theo h­íng tËp trung ho¸ s¶n xuÊt hµng ho¸ th× quy m« trang tr¹i sÏ t¨ng vµ sè l­îng trang tr¹igi¶m. Mét sè n­íc ë giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, quy m« trang tr¹i t¨ng vµ sè l­îng trang tr¹i còng t¨ng nh­ng sau ®ã sè l­îng trang tr¹i sÏ gi¶m dÇn. Tr­íc xu h­íng trªn, cã ng­êi dù ®o¸n kinh tÕ trang tr¹i sÏ kh«ng cßn n÷a v× sÏ ®Õn ph©n cùc. C¸c trang tr¹i nhá sÏ ph¸ s¶n vµ trë thµnh lao ®éng lµm thuª. Nh­ng thùc tÕ diÔn ra kh¸c víi dù ®o¸n trªn. Sè l­îng vµ quy m« trang tr¹i cã thay ®æi nh­ng c¬ cÊu trang tr¹i nhá võa vµ lín vÉn cã t­¬ng quan nhÊt ®Þnh. Sè trang tr¹i lín cã t¨ng, sè trang tr¹i nhá cã gi¶m, nh­ng kh«ng diÖt vong, mµ cã n¬i nh­ Mü, sè trang tr¹i lín nhá ®Òu t¨ng, cßn sè trang tr¹i võa l¹i gi¶m. Nh­ vËy c¬ cÊu trang tr¹i víi nhiÒu quy m« kh¸c nhau vÉn tån t¹i l©u dµi. §iÒu nµy phï hîp víi qui luËt cña thÞ tr­êng c¹nh tranh chèng ®éc quyÒn. C¸c trang tr¹i víi nhiÒu quy m« kh¸c nhau cã t¸c ®éng qua l¹i víi nhau, c¹nh tranh víi nhau, thóc ®Èy lÉn nhau vµ bæ sung cho nhau. Xu h­íng biÕn ®æi vÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu thu nhËp: Trang tr¹i cã c¬ cÊu s¶n xuÊt kinh doanh rÊt ®a d¹ng phô tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ ®Æc ®iÓm thÞ tr­êng cña tõng vïng. Cã nhiÒu trang tr¹i cã c¬ cÊu s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ nh­ c¸c trang tr¹i chuyªn s¶n xuÊt ngò cèc ( ë Mü,Canada, T©y ¢u…), chuyªn ch¨n nu«i gµ, l¬n, bß thÞt, bß s÷a, huyªn trång hoa, trång rau, trång c©y ¨n qu¶…. Cã nh÷ng trang tr¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp nhiÕu s¶n phÈm trong ®ã cã s¶n phÈm chñ yÕu. C¬ cÊu s¶n xuÊt kÕt hîp trång trät víi ch¨n nu«i xuÊt hiÖn ë nhiÒu n­íc, kÕt hîp v¬i l©m nghiÖp ( phæ biÕn ë c¸c n­íc B¾c ¢u), kÕt hîp n«ng nghiÖo v¬i c¸c ngµnh nghÒ ë n«g th«n ( phæ biÕn ë c¸c n­íc Ch©u ¸)…Chuyªn m«n ho¸ s©u sÏ ®¹t n¨ng suÊt sinh häc vµ lao ®éng cao nh­ng ®ßi hái ®iÒu kiÖn tù nhiªn t­¬ng ®èi ®ång nhÊt, tr×nh ®é s¶n xuÊt cao, thÞ tr­êng æn ®inh, nh­ng th­êng kh«ng sö dông triÖt ®Ó tiÒm n¨ng n«ng nghiÖp. Ng­îc l¹i kinh doanh tæng hîp mÆc dï n¨ng xuÊt lao ®éng vµ n¨ng xuÊt sinh häc cã thÓ h¬i thÊp do chuyªn m«n ho¸, nh­ng thÝc hîp h¬n víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®a d¹ng, tr×nh ®é s¶n xuÊt cßn thÊp, thÞ tr­êng thiÕu æn ®Þnh vµ ®Æc biÖt lµ tËn dông thËt triÖt ®Ó tÊt c¶ c¸c tiÒm n¨ng s¶n xuÊt. Do ®ã ë c¸c ®Êt n­íc hÑp, ng­êi ®«ng tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ thÞ tr­êng cßn ch­a ph¸t triÓn th× xu h­íng h×nh thµnh trang tr¹i cã c¬ cÊu s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp vÉn lµ xu huíng chñ yÕu. XÐt vÒ c¬ cÊu thu nhËp ta cã trang tr¹i thuÇn n«ng ( cã thu nhËp chñ yÕu tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp) vµ trang tr¹i thu nhËp chñ yÕu ngoµi n«ng nghiÖp. Trang tr¹i thuÇn n«ng th­êng lµ trang tr¹i cã quy m« võa vµ lín, cã thu nhËp ®ñ ®Ó trang tr¶i nhu cÇu sinh ho¹t vµ t¸i s¶n xuÊt. Trang tr¹i cã thu nhËp chñ yÕu ngoµi n«ng nghiÖp th­êng lµ trang tr¹i uy m« nhá, ph¶i ®i lµm ngoµi ®Ó t¨ng thu nhËp. §èi víi c¸c n­íc khu vùc Ch©u ¸ , ®Ê Ýt, ng­êi ®«ng, quy m« ®Êt ®ai trang tr¹i th­êng nhá, nªn xu h­íng ph¸t triÓn thªm nguån thu nhËp ngoµi n«ng nghiÖp h×nh hµnh phæ biÕn. -Xu h­íng hîp t¸c x· gi÷a c¸c trang tr¹i ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c : Do tÝnh chÊt x· héi cña lao ®éng nªn trang tr¹i yÕu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ng­êi lao ®éng vµ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt ph¶i liªn kÕ víi nhau, s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn , sù ph©n c«ng lao ®éng cµng s©u th× mèi quan hÖ hîp t¸c lao ®éng cµng chÆt chÏ, réng r·i vµ ®a d¹ng. Nh×n chung cã 2 lo¹i h×nh hîp t¸c: Mét lµ hîp t¸c víi nhau ®Ó cïng s¶n xuÊt ra 1 lo¹i s¶n phÈm , lo¹i h×nh nµy xuÊt ph¸t tõ sù ph©n c«ng lao ®éng trong néi bé doanh nghiÖp. Hai lµ hîp t¸c trao ®æi s¶n phÈm cho nhau, lo¹i h×nh nµy xuÊt ph¸t tõ sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Hîp t¸c lao ®éng cã vai trß to lín trong ph¸t triÓn kinh tÕ, lµm cho n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ lao ®éng t¨ng lªn kh«ng ngõng. Hîp t¸c lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña lao ®éng vµ cña c¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Nã xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt cu¶ lao ®éng. Kinh tÕ tËp thÓ ( d­íi h×nh thøc hîp t¸c x·) chØ lµ mét h×nh thøc biÓu hÖn cña kinh tÕ hîp t¸c, vµ lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh hîp t¸c. Trong tÊt c¶ c¸c h×nh thøc hîp t¸c , chØ nh÷ng hîp t¸c ®¹t tíi yªu cÇu kh¸ch quan lµm n¶y sinh sù liªn kÕt c¸c chñ thÓ kinh tÕ míi ®ßi hái sù kiÕn lËp kinh tÕ hîp t¸c x·. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng tu©n thñ quy luËt hîp t¸c ho¸ nh­ nh÷ng ngµnh kh¸c. NghÜa lµ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c ho¸, vµ còng tÊt yÕu sÏ ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c x·. Tuy nhiªn do ®Æc ®iÓm ®Æc thï cña ngµnh n«ng nghiÖp, nªn mét sè mÆt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tu©n thñ quy luËt chung cña hîp t¸c ho¸, mÆt kh¸c nã còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt so víi c¸c ngµnh kh¸c. Tr­íc hÕt, tõ ®Æc ®iÓm sinh vËt lµ ®ãi t­îng s¶n xuÊt cña ngµnh n«ng nghiÖp, nªn trong n«ng nghiÖp, kinh tÕ hé ( d­íi h×nh thøc tiÓu n«ng hay trang tr¹i gia ®×nh ) lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt tån t¹i l©u dµi trong lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ cung cÊp ®¹i bé phËn n«ng phÈm cho nhu cÇu nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nh­ng hîp t¸c ho¸ l¸ mét tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp thÞ tr­êng. Do ®ã kinh tÕ hîp t¸c x· vµ kinh tÕ trang tr¹i kh«ng ®èi lËp víi nhau mµ tån t¹i cïng song song vµ hç trî cho nhau, lµ tiÒn ®Ò cña nhau cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nãi c¸ch kh¸c, c¸c trang tr¹i tÊt yÕu ph¶i hîp t¸c víi nhau ®Ó h×nh thµnh nh÷ng tæ hîp hîp t¸c hoÆc hîp t¸c x· khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn. Kinh tÕ trang tr¹i cµng ph¸t triÓn, nhu cÇu hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i cµng bøc xóc vµ ®iÒu kiÖn hµnh thµnh c¸c hîp t¸c x· cµng thuËn lîi. Thø hai: Còng tõ vÊn ®Ò ®èi t­îng s¶n xuÊt cña ngµng c«ng nghiÖp lµ sinh vËt ( c¸c qu¸ tr×nh thuÇn tuý sinh häc trong ®iÒu kiÖn trång trät vµ ch¨n nu«i ®ßi hái sù ch¨m sãc chu ®¸o tõng c¸ thÓ) mµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hîp t¸c, hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, kh«ng ph¶i b¾t ®Çu tõ qu¸ tr×nh sinh häc mµ tõ c¸c qu¸ tr×nh t¸ch rêi nhau ngoµi qu¸ tr×nh sinh häc ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh sinh häc. §©y lµ c¬ së kh¸ch quan quy ®Þnh b­íc ®i hîp t¸c ho¸ dÇn tõ th¸p ®Õn cao, tõ hîp t¸c x· tÝn dông, cung cÊp vËt t­, tiªu thô s¶n phÈm, ®Õn c¸c hîp t¸c x· ë c¸c kh©u gÇn h¬n víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh­ lµm ®Êt, s¶n xuÊt ph©n bãn, chÕ biÕn n«ng s¶n … Toµn bé hÖ thèng Êy dÇn dÇn h×nh thµnh hÖ thèng kinh tÕ hîp t¸c cã hiÖu qu¶ cña n«ng th«n. HÖ thèng hîp t¸c x· ë n«ng th«n cã 2 d¹ng: Mét lµ hîp t¸c xa dÞch vô( cã h¬p t¸c x· dÞch vô chuyªn s©u vµ hîp t¸c x· dÞch ô tæng hîp). Hai lµ hîp t¸c x· s¶n xuÊt kÕt hîp víi dÞch vô. Lo¹i hîp t¸c x· nµy th­êng d­íi d¹ng hîp t¸c x· chuyªn m«n hoµ theo s¶n phÈm , lµ hîp t¸c x· dÞch vô chuyªn ngµnh g¾n dÞch vô s¶n xuÊt víi dÞch vô chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm, trong ®ã trùc tiÕp s¶n xuÊt vÉn lµ hé n«ng d©n. C¸c hîp t¸c x· s¶n xuÊt n«ng nghiÖp thuÇn tuý nh­ m« h×nh hîp t¸c x· tr­íc khi ®æi míi cã thÓ tån t¹i ë nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc thï kh«ng phæ biÕn. Môc tiªu cña hîp t¸c x· kh«ng ph¶i lµ lîi nhuËn cho hîp t¸c x·, mµ nh»m hîp lùc ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ cña c¸c trang tr¹i nh­: b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c chñ trang tr¹i tr­íc c¸c tæ chøc ban bu«n hay c¸c nhµ c«ng kü nghÖ, cung øng kÞp thêi vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cho yªu cÇu s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i … Ngoµi ra cßn cã môc ®Ých chèng l¹i sù ®éc quyÒn trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn m¹nh. Trªn ®©y lµ nh÷ng xu h­íng ph¸t triÓn nh÷ng lo¹i h×nh hîp t¸c cña c¸c trang tr¹i. Kinh tÕ trang tr¹i, kinh tÕ hîp t¸c vµ kinh tÕ hîp t¸c x· lµ tiÒn ®Ò tån t¹i vµ ph¸t triÓn cho nhau. LÞch sö ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao ®· béc lé rÊt râ xu h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c trong n«ng nghiÖp nh­ ®· nªu. -Xu h­íng kinh tÕ trang tr¹i liªn doanh liªn kÕt víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c: Kinh tÕ trang tr¹i h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång thêi víi qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c hãa trong lÜnh vùc trao ®æi s¶n phÈm dÞch vô cho nhau gi÷a c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh trong ngµnh vµ trong nÒn kinh tÕ ; ®©y lµ 1 qu¸ tr×nh tÊt yÕu. NÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay ®ang lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, cã sù qu¶n lý._. cña Nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Trong nÒn kinh tÕ ®· vµ ®ang tõng b­íc h×nh thµnh nhiÒu lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cã sù ®an xen c¸c chÒ ®é së h÷u, ®an xen c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nh»m ph¸t huy ­u thÕ vµ kh¾c phôc nh­îc ®iÓm b¶n chÊt cña mçi thµnh phÇn ®Î h×nh thµnh 1 c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý. Trang tr¹i mÆc dï cã nhiÕu ­u ®iÓm nh­ ®· nªu trªn, nhÊt lµ ë c¸c kh©u trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh sinh häc. Tuy nhiªn trang tr¹i vÉn cã nh÷n khuyÕt ®iÓm ®ßi hái ph¶i liªn kÕt víi nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, víi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng, míi cã thÓ ph¸t huy hÕt ­u thÓ vèn cã cña m×nh. Nh÷ng khuyÕt ®iÓm Êy tËp trung nhÊt ë c¸c vÊn ®Ò khoa häc c«ng nghÖ, chÕ biÐn, tiªu thô s¶n phÈm, cung øng vËt t­ kü thuËt, vèn… ë c¸c n­íc ph¸t triÓn , c¸c trang tr¹i ®Òu tham gia vµo mét hoÆc nhiÒu hîp t¸c x·, c¸c hîp t¸c x· ®­îc tæ chøc liªm kÕt l¹i ë nhiÒu cÊp, ®ång thêi c¸c trang tr¹i vµ hîp t¸c x· còng tham gia h×nh thµnh nh÷ng hiÖp héi cã nhiÒu chñ thÓ kinh doanh ë nhiÒu kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ.§ã lµ biÓu hiÖn cô thÓ xu h­íng x· héi ho¸ tÊt yÕu cña kinh tÕ trang tr¹i. ë n­íc ta, nh÷ng loaÞ h×nh kinh tÕ liªn kÕt gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ë n«ng th«n vµ trong n«ng nghiÖp ®ang ®­îc quan t©m nghiªn cøu. Thùc tÕ ë c¸c n­íc ®· h×nh thµnh nhiÒu m« h×nh cã søc thuyÕt phôc nh­ hiÖp héi mÝa ®­êng Lam S¬n… trang tr¹i gia ®Ýnh tÊt yÕu ph¶i lµ thµnh viªn trong c¸c h×nh thøc kinh tÕ liªn kÕt ®a d¹ng ë n«ng th«n. 1.1.3 Qóa tr×nh h×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta -Thêi kú phong kiÕn d©n téc:(thÕ kû X ®Õn gi÷a thÕ kû XIX) Trong thêi kú phong kiÕn d©n téc, tõ thêi Lý- TrÇn cho ®Õn th¬i NguyÔn, trong n«ng nghiÖp ®· cã nhiÒu h×nh thøc s¶n xuÊt tËp trung víi nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau nh­ ®iÒn trang, th¸i Êp, ®ån ®iÒn… mét bé phËn lín lµ së h÷u t­ nh©n, nhÊt lµ nh÷ng ®¬n vÞ h×nh thµnh do tæ chøc khai hoang. ë ®µng trong thêi chóa NguyÔn, kinh tÕ ®ån ®iÒn t­ nh©n cã b­íc ph¸t triÓn ®· gãp phÇn t¨ng c­êng ph¸t triÓn n«ng phÈm hµng ho¸. Cã thÓ xem trang tr¹i ®· xuÊt hiÖn tõ lóc nµy nh­ng ch­a râ nÐt v× ph­¬ng ph¸p canh t¸c ch­a thËt tiÕn bé. ë n­íc ta kinh tÕ tiÓu n«ng xuÊt hiÖn rÊ sím trong thêi kú phong kiÕn, nh­ng trang tr¹i gia ®×nh vÉn ch­a thÓ xuÊt hiÖn, ngay c¶ ë giai ®o¹n Ph¸p b¾t ®Çu x©m l­îc Nam Kú. §ã lµ do tr×nh ®é s¶n xuÊt cña kinh tÕ hé cßn qu¸ thÊp vµ ®Æc biÖt m«i tr­êng kinh tÕ – x· héi thêi Êy kh«ng khuyÕn khÝch vµ cã nhiÒu bÊt lîi cho hé n«ng d©n. -Thêi kú Ph¸p thuéc (1858-1954). Tõ gi÷a thÕ kû XIX, víi chÝnh s¸ch bãc lét thuéc ®Þa cña thùc d©n Ph¸p, nÒn n«ng nghiÖp n­íc ta b¾t ®Çu cã sù biÕn ®æi quan träng, hÖ thèng ®ån ®iÒn ph¸t triÓn m¹nh g¾n liÒn víi s¶n xuÊt hµng ho¸ b­íc ®Çu ph¸t triÓn. §iÒn chñ hÇu hÕt lµ ng­êi Ph¸p. Mét Ýt ®iÒn chñ lµ ng­êi ViÖt ®· xuÊt hiÖn nh­ng rÊt Ýt. §Õn ngµy 31/12/1943 ng­êi Ph¸p chiÕm tren 1 triÖu ha ®Êt trång trªn c¶ n­íc ViÖt Nam vµ ®­îc tæ chøc thµnh 3.928 ®ån ®iÒn. §ån ®iÒn thêi kü nµy cã thÓ xem thùc sù lµ nh÷ng trang tr¹i t­ b¶n t­ nh©n. Trang tr¹i cã thÓ ®· xuÊt hiÖn trong thêi kú nµy d­íi d¹ng c¸c hé t¸ ®iÒn.C¸c hé t¸ ®iÒn nµy “ thuª ®Êt “ hoÆc” cÊy rÏ” cho c¸c chñ ®ån ®iÒn ng­êi Ph¸p. -Thêi kú 1954-1975 ë miÒn b¾c Tr­íc n¨m1975, nÒn c«ng nghiÖp miÒn B¾c mang nÆng tÝnh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ cã c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt chñ yÕu nh­ c¸c n«ng l©m tr­êng quèc doanh, c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp. §Õn n¨m 1975 ®· cã 97% sè hé n«ng d©n vµo hîp t¸c x·, trong ®ã 88% lµ hîp t¸c x· bËc cao. Kinh tÕ hé n«ng d©n chØ cßn häat ®éng trªn 5% ®Êt n«ng nghiÖp ®Ó l¹i cho hé gia ®×nh víi ý nghÜa chiÕu cè t©m lý t­ h÷u cña ng­êi n«ng d©n. V× thÕ cã thÓ nãi kh«ng cß kinh tÕ trang tr¹i vµ kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ë miÒn B¾c trong giai ®o¹n nµy. ë MiÒn Nam Trong thêi kú nµy c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë MiÒn Nam chñ yÕu lµ c¸c ®ån ®iÒn, ®inh ®iÒn vµ kinh tÕ hé gia ®×nh s¶n xuÊt hµng ho¸. Cuèi n¨m 1962 MiÒn Nam cã 755 ®ån ®iÒn cµ phª, chÌ, cao su kinh doanh kiÓu t­ b¶n chñ nghÜa víi tæng diÖn tÝch 93.000 ha vµ 62.000 c«ng nh©n. Chñ ®ån ®iÒn mét sè lµ ng­êi Ph¸p, mét sè lµ t­ s¶n ViÖt Nam. Tr×nh ®é canh t¸c trong ®ån ®iÒn ®­îc thµnh lËp víi tæng diÖn tÝch 75.000 ha vµ 50.931 hé gia ®×nh. ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long, hé n«ng d©n s¶n xuÊt hµng ho¸ theo h×nh thøc trang tr¹i chiÕm tíi vµi chôc %. Nh­ vËy trong thêi kú nµy ë MiÒn Nam, trang tr¹i t­ b¶n t­ nh©n dÉ ph¸t triÓn kh¸ nhiÒu. §Æc biÖt cac stt gia ®×nh ®· h×nh thµnh, nhÊt lµ ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. -Thêi kú 1975 ®Õn nh÷ng n¨m 1980. Sau ngµy MiÒn Nam ®­îc hoµn toµn gi¶i phãng, c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ®­îc ¸p dông réng réng d·i nÒn c«ng nghiÖp c¶ n­íc, mét lo¹t l©m tr­êng quèc doanh ra ®êi, c¸c tËp ®oµn vµ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp ë MiÒn Nam ph¸t triÓn rÊt nhanh. Trong qu¸ tr×nh tËp thÓ ho¸ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn hÖ thèng n«ng – l©n tr­êng quèc doanh trong thêi kú nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ®· lµm cho kinh tÕ n«ng hé mÊt quyÒn tù chñ vèn cã cña nã. Trong n«ng nghiÖp, ruéng ®Êt vµ c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu bÞ tËp thÓ ho¸ triÖt ®Ó. Kinh tÕ hé chØ cßn lµ kinh tÕ phô trong gia ®×nh. Kinh tÕ t­ nh©n, kinh tÕ c¸ thÓ bÞ h¹n chÕ vµ kh«ng ®­îc thõa nhËn. V× vËy, kinh tÕ trang tr¹i kh«ng cã c¬ së ®Ó tån t¹i, nhÊt lµ kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh. -Thêi kú ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ n«ng nghiÖp sau 1980. NÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp c¶ n­íc bÞ khñng ho¶ng nÆng vµo nh÷ng n¨m 1979- 1980 `ngoµi nguyªn nh©n chñ yÕu do thiªn tai mÊt mïa liªn tiÕp, kh«ng ph¶i kh«ng ¶nh h­ëng cña phong trµo hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp. Ngµy 13/1/1981, Ban BÝ th­ ra chØ thÞ 100 vÒ c¶i tiÕn c«ng t¸c kho¸n, më réng kho¸n s¶n phÈm cuèi cïng ®Õn nhãm vµ ng­êi lao ®éng trong häp t¸c x· n«ng nghiÖp , b­íc ®Çu ®· nhËn thÊy, thõa nhËn vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy vai trß cña hé gia ®×nh trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ChØ thÞ 100 ®· t¹o ®iÒu kiÖn chi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn dÇn trë l¹i sau khñng ho¶ng. Trong giai ®o¹n nµy, c¬ b¶n kinh tÕ hé vÉn ho¹t ®ong chØ chiÕm trªn ®©t 5% cña kinh tÕ gia ®×nh vµ 3 kh©u hé nhËn kho¸n cña hîp t¸c x· ( lµm cá, ch¨m sãc, thu ho¹ch). ë MiÒn Nam mét bé phËn c¸c tËp ®oµn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kho¸n tr¾ng, kho¸n nguyªn canh kh«ng ®iÒu chØnh th× kinh tÕ hé cã m«i tr­êng ho¹t ®éng m¹nh mÏ h¬n, nh­ng nh×n chung vÉn bÞ trãi buéc trong c¬ chÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cña nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng. Do ®ã , cã thÎ nhËn ®Þnh trang tr¹i gia ®×nh ch­a xuÊt hiÖn, cã thÓ chØ cã ë mét sè vïng c©y ¨n qu¶ ë MiÒn Nam, nh­ng ch¾c ch¾n sè l­îng trang tr¹i rÊt h¹n chÕ ( chñ tr­¬ng thêi Êy kh«ng tiÕn hµnh tËp thÓ ho¸ v­ên c©y l©u n¨m, nh­ng m«i tr­êng kinh tÕ – x· héi lóc Êy kh«ng khuyÕn khÝch më réng vµ th©m canh v­ên c©y l©u n¨m). Tõ 1986 ®Õn nay, cã thÓ xem lµ giai ®o¹n mµ m«i tr­êng kinh tÕ – x· héi tõng b­íc më ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ngµy cµng thuËn lîi ®Î kinh tÕ n«ng hé nãi chung vµ kinh tÕ trang tr¹i nãi riªng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. §¹i héi VI cña ®¶ng (12-1986) víi ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn, ®¸nh dÊ mét b­íc ngoÆt quan träng trong ®æi m¬i qu¶n lý kinh tÕ , kh¼ng ®Þnh ®Êt n­íc ta x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn , vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa . §Þnh h­íng ®æi m¬i qu¶n lý kinh tÕ cña §¶ng toµn quèc lÇn VI lµ 1 tiÒn ®Ò ban ®Çu cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Ó tõng b­íc x©y dùng m«i tr­êng kinh tÕ – x· héi ®Î kinh tÕ hé, trang tr¹i gia ®×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn. TiÕp sau ®ã nhiÒu nghÞ quyÕt, chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc nh»m tõng b­íc tæ chøc thùc hiÖn ®Þnh h­íng trªn. Trªn mÆt trËn n«ng nghiªp, n«ng th«n, nghÞ quyÕt 10 cña bé ChÝnh TrÞ vÒ ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ n«ng nghiÖp, ban hµnh ngµy 5/4/1988 ®· tiÕp tôc më réng h¬n n÷a quyÒn tù chñ cña hé n«ng d©n b»ng c¸ch thõa nhËn quyÒn së h÷u cña hé n«ng d©n vÒ mét sè t­ liÖu s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp vµ kho¸n æn ®Þnh ®Êt ®ai, s¶n l­îng l©u dµi h¬n ( s¶n l­îng kho¸n æn ®Þnh 5 n¨m, ®Êt ®ai kho¸n æn ®Þnh 15 n¨m). NghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø 5 BCHTW§ kho¸ VII vÒ tiÕp tôc ®æi míi cµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n«ng th«n, ban hµnh ngµy 10/6/1993 ®· thõa nhËn hé lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ. NghÞ quyÕt ®· chñ tr­¬ng “ Thùc hiÖn chÝnh s¸ch giao quúªn sö dông ruéng ®Êt lau dµi cho hé n«ng d©n, khuyÕn khÝch kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ t­ nh©n, x©y dùng c¸c n«ng, l©m, ng­ tr¹i víi quy m« thÝch hîp”. LuËt ®Êt ®ai thõa nhËn hé cã 5 quyÒn ®èi víi ®Êt ®ai: quyÒn sö dông l©u dµi, chuyÓn ®æi chuyÓn nh­îng, cho thuª, thõa kÕ vµ thÕ chÊp. C¸c chñ tr­¬ng vÒ s¾p xÕp vµ ®æi míi qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong n«ng nghiÖp, ®æi míi vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý c¸c hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, thùc hiÖn chÝnh s¸ch tÝn dông®èi víi hé n«ng d©n, thùc hiÖn c«ng t¸c khuyÕn n«ng, ®æi míi nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m«…®Òu h­íng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ hé n«ng th«n. Nh÷ng ®æi míi nªu trªn ®· t¸c ®éng rÊt m¹nh mÏ vµ lµm cho kinh tÕ trang tr¹i h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nhanh chãng gÇn 20 qua. §Õn nay trªn ph¹m vi c¶ n­íc ®· cã 10 v¹n trang tr¹i , chñ yÐu lµ trang tr¹i gia ®×nh. Kinh tÕ trang tr¹i n­íc ta mÆc dï míi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ch­a ®Çy 20 n¨m trong m«i t R­êng kinh tÕ –x· héi ch­a thËt thuËn lîi vµ cßn nhá bÐ, nh­ng dÉ ph¸t huy néi lùc, kh¬i dËy tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn trongd©n c­ ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng­ nghiÖpvµ ph¸t triÓn n«ng th«n. kinh tÕ trang tr¹i còng gãp phÇn ®¾c lùc trong c«ng viªvj thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm ë n«ng th«n vµ n©ng cao d©n trÝ, ®êi sèng v¨n ho¸ ë n«ng th«n. Tãm l¹i cã thÓ nãi kinh tÕ trang tr¹i ®· ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong gÇn 20 naem kÓ tõ khi ®¶ng cã chñ tr­¬ng ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ, ®¸nh dÊu bëi nghÞ quyÕt §¹i héi toµn quèc lÇn thø VI cña ®¶ng. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi Êy nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc tõng b­íc më réng quyÒn tù chñ cña hé n«ng d©n ®i ®Õn thõa nhËn hé n«ng d©n lad ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ vµ t¹o nhiÒu m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó lt hé n«ng d©n ph¸t triÓn . Qóa tr×nh ®æi míi Êy còng chÝnh lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn t­¬ng øng cña kinh tÕ trang tr¹i. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói. 1.2.1 §Æc ®iÓm cña kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói. -Ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c trang tr¹i miÌn nói diÔn ra trªn kh«ng gian réng lín, ph©n t¸n. §ßng Nai lµ tØnh tiÕp gi¸p gi÷a cao nguyªn nam trung bé vµ ®«ng b»ng nam bé, cã 11 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp huyÖn, trong ®ã 3 huyÖn phÝa b¾c gåm T©n Phó, §Þnh Qu¸n, VÜnh Cöu lµ c¸c huyÖn miÒn nói ®iÓn h×nh cña tØnh. Tæng diÖn tÝch tù nhiªn cña 3 huyÖn miÒn nói lµ 238.918ha, chiÕm 48,10% diÖn tÝch toµn tØnh. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 2006 cña së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh §ßng Nai, 3 huyÖn miÒn nói cña tØnh cã 688 trang tr¹i chiÕm 18,77% tæng sè trang tr¹i cña tØnh. -H×nh thøc tæ chøc cña c¸c trang tr¹i chñ yÕu lµ trang tr¹i gia ®×nh. PhÇn lín trang tr¹i ë3 huyÖn miÒn nói h×nh thµnh tõ nh÷ng n¨m tõ 1986- 2000, lµ giai ®o¹n mµ m«i tr­êng kinh tÕ –x· héi cña n­íc ta tõng b­íc më ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ngµy cµng thuËn l¬i ®Ó kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh mÏ, theo chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc víi ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn, kh¼ng ®Þnh ®Êt n­íc ta x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµn phÇn. VËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. -Do mÆt b»ng tr×nh ®é d©n trÝ thÊp nªn n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn th«ng tin vÒ thÞ tr­êng vµ c«ng nghÖ cña c¸c chñ trang tr¹i bÞ h¹n chÕ. Tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ chuyªn m«n cña ®éi ngò lao ®éng còng thÊp. Lao ®éng d­îc thuª th­êng xuyªn ë c¸c trang tr¹i phÇn lín lµ lao ®éng nghÌo kh«ng cã ®Êt ®ai, tõ n¬i xa dÕn lËp nghiÖp, tr×nh ®« v¨n ho¸ vµ kü thuËt thÊp, c¸c chñ trang tr¹i ph¶i tõng b­íc ®µo t¹o l¹i tay nghÒ. Nh×n chung quan hÖ gi÷a chñ trang tr¹i víi ng­êi lµm thuª trong trang tr¹i mang nÆng tÝnh chÊt gia ®×nh nh»m g¾n bã l©u dµi ng­êi lao ®äng lµm thuª víi trang tr¹i vµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña ng­êi lµm thuª víi c«ng viÖc hµng ngµy. -Ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt chÝnh cña c¸c trang tr¹i lµ c©y l©u n¨m, c©y l©m nghiÖp vµ ch¨n nu«i gia sóc. Trang tr¹i ë 3 huyÖn miÒn nói cña tØnh gåm 6 lo¹i h×nh: c©y hµng n¨m, c©y l©u n¨m, ch¨n nu«i, thuû s¶n, l©m nghiÖpvµ tæng hîp, trong ®ã 2 lo¹i h×nh trang tr¹i chñ yÕu lµ trang tr¹i c©y l©u n¨mvµ trang tr¹i ch¨n nu«i chiÕm trªn 67% tæng sè trang tr¹i cña 3 huyÖn miÌn nói. 1.2.2 Vai trß cña kinh tÕ trang tr¹i dãi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi miÒn nói. §Æc ®iÓm kinh tÕ –x· héi cña miÒn nói lµ c¸c ho¹t ®éngkt diÔn ra trªn ®Þa bµn vµ kh«ng gian réng lín, ph©n t¸n, giao th«ng ®i lai khã kh¨n, d©n trÝ vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng rÊt thÊp. C¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®­îc tiÕn hµnh chñ yÕu theo thãi quen, kinh nghiÖm vµ phong tôc ®Þa ph­¬ng. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt mang nÆng tÝnh tù cung, tù cÊp, tû su¸t hµng ho¸ rÊt thÊp. V× vËy ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói ®­îc xem nh­ lµ mét h­íng ®i míi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«nmiÒn nói, t¹o ®iÒu kiÖn cho miÒn nói hßa nhËp víi miÒn xu«i, còng nh­ hoµ nhËp víi kinh tÕ thÞ tr­êng. Cô thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c huyÖn miÒn nói cã nh÷ng vai trß chñ yÕu sau: -kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt cã 1 tËp thÓ lao ®éng gän nhÑ. TËp thÓ Êy lµ c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh cã quan hÖ huýªt thèng nªn rÊt thuËn tiÖn trong viÖc qu¶n lý ®iÒu hµnh,®ªm l¹i hiÖu xuÊt vµ hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng cao h¬n h×nh thøc qu¶n lý sö dông lao ®éng cña c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kh¸c trong n«ng nghiÖp. -Kinh tÕ trang tr¹i cã søc chÞu ®ùng lín tr­íc nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng vµ m«i tr­êng thiªn nhiªn.Kinh doanh nãi chung vµ kinh doanh trong n«ng nghiÖp nãi riªng th­êng gÆp rñi ro . Khi thÞ tr­êng vµ m«i tr­êng thiªn nhiªn biÕn ®éng bÊt lîi lµm cho gi¸ b¸n b»ng gi¸ thµnh s¶n xuÊt n«ng phÈm (ho¹c thÊp h¬n ), trang tr¹i gia ®×nh vÉn cã thu nhËp theo c¬ chÕ lÊy c«ng lµm l·i . Trang tr¹i gia ®×nh sö dông chñ yÕu søc lao ®éng cña m×nh , tù thuª m­ín søc lao ®éng cña m×nh . V× thÕ , trong ®iÒu kiÖn Êy trang tr¹i gia ®×nh vÉn tån t¹i ®­îc , trong khi c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i kh¸c chñ yÕu sö dông søc lao ®éng lµm thuª sÏ bÞ ph¸ s¶n . - Kinh tÕ trang tr¹i ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña nÒn n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i lµ s¶n xuÊt tËp chung chuyªn m«n ho¸ trªn c¬ së ph¸t triÓn tæng hîp , ®a d¹ng ®Ó võa tËn dông tèi ®a c¸c yÕu tè s¶n xuÊt , võa b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i .C¸c m« h×nh s¶n xuÊt tæng hîp VAC , VACR …Trªn thùc tÕ ®· tá râ hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi vµ sinh th¸i cña nã cao h¬n so víi c¸c m« h×nh s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ ®éc canh . Mét nÒn n«ng nghiÖp tæng hîp ®a d¹ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng chØ cã thÓ cã ®­îc khi mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sinh häc ®Òu ®­îc kiÓm so¸t chÆt chÏ , tØ mØ.§iÒu nµy chØ cã thÓ cã ®­îc khi qui m« s¶n xuÊt trong mét ®¬n vÞ kh«ng qu¸ lín vµ nhê tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao cña mçi ng­êi lao ®éng tham gia qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sinh häc ®ã.V× thÕ chØ cã trang tr¹i kinh tÕ gia ®×nh míi cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu trªn. -kinh tÕ trang tr¹i cã qui m« võa ph¶i , gän nhÑ nªn cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh mét c¸ch kinh ho¹t qui m« vµ c¬ cÊu s¶n xuÊt , c¬ cÊu s¶n phÈm , ®¸p øng kÞp thêi nh÷ng thay ®æi theo thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng, t¹o lîi thÕ c¹nh tranh víi nh÷ng c¬ së n«ng nghiÖp qui m« lín.Trang tr¹i gia ®×nh còng cã kh¶ n¨ng dung n¹p nhiÒu qui m« qu¶n lý kh¸c nhau : nhá , võa ,lín biÕn ®éng linh ho¹t. Môc tiªu ho¹t ®éng trang tr¹i gia ®×nh lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Khi cã ®iÒu kiÖn, trang tr¹i gia ®×nh sÏ më réng qui m« kinh doanh theo 2 c¸ch: më réng diÖn tÝch ®Êt ®ai vµ n©ng cao doanh thu trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch b»ng th©m canh , ®Çu t­ chiÒu s©u, ph¸t triÓn c¸c lo¹i s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao vµ cÇn Ýt ®Êt. Qui m« kinh doanh vµ qui m« ®Êt ®ai cña trang tr¹i gia ®×nh bÞ giíi h¹n bëi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sinh häc cña nh÷ng ng­êi lao ®ég trong gia ®×nh mµ tr­íc hÕt lµ ng­êi chñ trang tr¹i . NÕu v­ît qu¸ giíi h¹n nµy, nh÷ng ­u thÕ cu¶ trang tr¹i gia ®×nh sÏ kh«ng cßn n÷a. LuËt ph¸p cã thÓ kh«ng cÇn h¹n chÕ viªc më réng qui m« ®Êt ®ai cña trang tr¹i gia ®×nh nh­ng chÝnh tÊt yÕu kinh tÕ kh¸ch quan míi lµ giíi h¹n cña viÖc më réng qui m« ®Êt ®ai vµ qui m« kinh doanh cña kinh tÕ trang tr¹i. -Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét c¬ së s¶n xuÊt c¸ thÓ, nh­ng kh«ng ®èi lËp v¬i kinh tÕ hîp t¸c vµ kinh tÕ Nhµ n­íc, mµ l¹i cã tÝnh ch©t mÒn dÎo, cã kh¼ n¨ng dung n¹p c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c th«ng qua c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®a d¹ng: liªn doanh, liªn kÕt gi÷a c¸c trang tr¹i víi c¸c tæ chøc kinh tÕ hîp t¸c vµ Nhµ n­íc ®Î lµm t¨ng thªm n¨ng lùc s¶n xuÊt cu¶ kinh tÕ trang tr¹i. -Kinh tÕ trang tr¹i cã kh¼ n¨ng dung n¹p nhiÒu tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ kh¸c nhau tõ th« s¬ ®Òn hiÖn ®¹i, phï hîp víi yªu cÇu vµ kh¼ n¨ng s¶n xuÊt cña tõng trang tr¹i nªn ®· ®¹t tíi møc chi phÝ s¶n xuÊt thÊp vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trong s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸. C¸c trang tr¹i víi gia ®×nh qui m« kh«ng lín vµ ph©n t¸n kh«ng nh÷ng kh«ng c¶n trë mµ cßn dung n¹p ®­îc hiÖn ®Ëi ho¸ n«ng nghiÖp v¬i møc ®é ngµy cµng cao.ë c¸c n­íc ph¸t triÓn , trang tr¹i gia ®×nh ®· hoµn thµnh c¬ b¶n c¬ gíi ho¸ , ®iÖn khÝ ho¸ vµ ®an tiÕn lªn tù ®éng ho¸, tin häc ho¸ t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc t¨ng nhanh n¨ng lùc s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸. 1.3 Kinh nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña mét sè quèc gia vµ ®Þa ph­¬ng trong nø¬c. 1.3.1 Kinh nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë mét sè n­íc Ch©u ¸ . Kinh tÕ trang tr¹i xuÊt hiÖn lÇn ®Çu tiªn ë mét sè n­íc T©y ¢ñtong cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp lÇn thø nhÊt ®É ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ râ rÖt.Sau ®ã kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn ë tÊt c¶ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ho¸ ®Çu tiªn cña Ch©u ¢u, B¾c Mü, Ch©u §¹i D­¬ng ch« ®Õn ngµy nay. Ë Ch©u ¸ kinh tÕ trang tr¹i ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë 1 sè n­íc c«ng nghiÖp ho¸ ®Çu tiªn cña ch©u lôc nµy tõ nh÷ng n¨m 50 vµ dÕn nay còng ®ang xuÊt hiÖn ë nhiÒu nhiÕu n­íc ®ang ph¸t triÓn trªn ®­êng ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸ . N­íc ta còng b¾t ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. T×m hiÓu kinh nghiÖm tæ chøc ho¹t ®éng kinh tÕ trang tr¹i cña n­íc ngoµi lµ viÖc cÇn thiÕt, tr­íc hÕt lµ kinh nghiÖm cña c¸c n­íc Ch©u ¸ cã nh÷ng ®Æc ®iªmt tù nhiªn, kinh tÕ –x· héi gÇn gièng víi n­íc ta. Kinh tÕ trang tr¹i b¸t ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë c¸c vïng §«ng B¾c ¸ (NhËt B¶n, §µi Loan, Hµn Quèc) lµ nh÷ng quèc gia vµ l·nh thæ ®i vµo c«ng nhiÖp ho¸ ®Çu tiªn ë Ch©u ¸. GÇn ®©y kinh tÕ trang tr¹i xuÊt hiÖn ë vïng §«ng Nam ¸, Nam ¸ khi c¸c n­íc nµy ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸. Kinh tÕ trang tr¹i ë Ch©u ¢u hiÖn nay cã sù kh¸c biÖt gi÷a hai nhãm n­íc: C¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 1.3.1.1 Kinh nghiÖ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë mét sè n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. NhËt B¶n, §oµi Loan, Hµn Quèc lµ nh÷ng n­íc vµ l·nh thæ oÎ §«ng B¾c ¸ ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸ sím nhÊt Ch©u ¸. C«ng nghiÖp ho¸ ®Æt ra yªu cÇu ®èi víi n«ng nghiÖp lµ ph¶i s¶n xuÊt ra nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸. Muèn thÕ tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ ë c¸c n­íc nµy ®· tr¶i chuyÓn tõ s¶n xuÊt tù cÊp, tù tóc sang s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸, tøc lµ thay ®æi kinh tÕ tiÓu n«ng b»ng kinh tÕ trang tr¹i. Tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, kinh tÕ trang tr¹i ë §ong B¾c ¸ Cã b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. NhËt B¶n,§µi Loan, Hµn Quèc ®· lÇn l­ît tiÕn hµnh c¶i c¸ch ruéng ®Êt, xo¸ bá quan hÖ së h÷u ruéng ®Êt vµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn, t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ hé n«ng d©n tiÓu n«ng trë thµnh c¸c ®¬n vÞ chñ s¶n xuÊt theo m« h×nh trang tr¹i. §«ng B¾c ¸ lµ mét vïng ®Êt Ýt ng­êi ®«ng, quy m« dÊt ®ai cña hé n«g d©n nhá bÐ, do ®ã trang tr¹i gia ®×nh cã quy m« nhá bÐ nhÊt thÕ giíi. §©y lµ mét nÐt tiªu biÓu cña trang tr¹i Ch©u ¸. B×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt ®ai cña trang tr¹i ë NhËt B¶n, §µi Loan,Hµn Quèc chØ trªn d­íi 1 ha, so víi b×nh qu©n trang tr¹i cña T©y ¢u lµ 20-30ha vµ Mü lµ 150-180 ha, th× nhá h¬n 20-30 ®Ðn 100-200 lÇn. ë NhËt B¶n tõ nh÷ng n¨m 50 ®Õn nay kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn trong tÊt c¶ c¸c nghµnh s¶n xuÊt n«ng, l©m ,ng­ nghiÖp, ë tÊt c¶ c¸c vïng kinh tÕ s¶n xuÊt ra khèi l­îng n«ng s¶n hµng ho¸ lín vÒ lóa g¹o , rau qu¶ , thÞt s÷a vv…®¸p øng nhu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸ , h×nh thµnh c¸c vïng n«ng s¶n hµng hãa tËp trung quy m« lín trªn c¬ së tËp hîp s¶n phÈm cña nhiÒu trang tr¹i nhá, ph©n t¸n. Trong nña thÕ kû qua, kinh tÕ trang tr¹i NhËt B¶n ®· ph¸t triÓn theo h­íng gi¶m sè l­îng vµ t¨ng quy m« trang tr¹i , theo quy luËt ®· diÔn ra ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ho¸ ¢u Mü, trªn c¬ së tÝch tô ruéng ®Êt. Nh­ng do ®Æc thï lµ quü ®Êt h¹n chÕ, nªn mÆc dÇu sè trang tr¹i gi¶m nhiÒu nh­ng quy m« trang tr¹i t¨ng chËm vµ vÉn cßn nhá bÐ. BiÓu 1.1: Sè l­îng vµ quy m« trang tr¹i cña NhËt B¶n N¨m Sè l­îng trang tr¹i Quy m« b×nh qu©n mét trang tr¹i (ha) 1950 6.176 0,8 1970 5.382 1,1 1980 4.661 1,2 1995 5.382 1,5 Sè liÖu thèng kª cho thÊy, ngay ®Õn nh÷ng n¨m 90, khi NhËt B¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp cao ®øng thø nh× thÕ giíi, quy m« trang tr¹i trång trätvÒ diÖn tÝch ®Êt ®ai vÉn rÊt nhá bÐ. N¨m 1995, trong tæng sè gÇn 2,5 triÖu trang tr¹i trång trät, gÇn 60% trang tr¹i cã quy m« 0,5-1 ha, 27% cã quy m« 1-2 ha, 7% cã quy m« 2-3 ha vµ 5% cã quy m« 3 ha trë lªn. Trang tr¹i l©m nghiÖp:58% sè trang tr¹i cã quy m« 0,1-1 ha, 31% cã quy m« 1-5 ha, 6% cã quy m« 5-10ha, 0,4% cã quy m« 50-100ha. Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸,c¸c trang tr¹i NhËt B¶n cã sù chuyÓn dÞch tõ thuÇn n«ng sabng kiªm nghiÖp ( ho¹t ®éng kinh tÕ trong vµ ngoµi n«ng nghiÖp, trong vµ ngoµi trang tr¹i ) vµ ph¸t triÓn theo chiÒu h­íng ho¹t ®éng vµ thu nhËpngoµi n«ng nghiÖp vµ ngioµ trang tr¹i nagý cµng t¨ng. Trong 40 n¨m gÇn ®©y c¸c trang tr¹i thuÇn n«ng NhËt B¶n gi¶m kho¶ng 3 lÇn, tõ 40% xuèng 15% trong tæng sè trang tr¹i vµ ®· xuÊt hiÖn hµng lo¹t trang tr¹i cã thu nhËp tõ ngoµi n«ng nghiªp lµ chÝnh. C¸c trang tr¹i qu m« nhá cña NhËt B¶n ®· t¹o ra khèi l­îng vµ tû suÊt n«ng s¶n hµng ho¸ cao, ®¶m b¶o nhu cÇu l­¬ng thùc thùc phÈm cña 125 triÖ d©n:100% nhu cÇu vÒ g¹o, 81% nhu cÇu thÞt, tren 90% nhu cÇu vÒ trøng, s÷a, 76% nhu cÇu vÒ rau qu¶. §µi Loan vµ Hµn Quèc tiÒn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ sau NhËt B¶n, nªn kinh tÕ trang tr¹i còng ph¸t triÓn sau NhËt B¶n. Víi ®Æc ®iÓm ®Êt Ýt ng­êi ®«ng t­¬ng tù nh­ NhËt B¶n, nªn trang tr¹i cña §µi Loan vµ Hµn Quèc cã quy m« nhá trªn d­íi 1 havµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i còng t­¬ng tù nh­ NhËt B¶n. BiÓu 1.2: Sè l­îng vµ quy m« trang tr¹i cña §µi Loan N¨m Sè l­îng trang tr¹i Quy m« b×nh qu©n1 trang tr¹i (ha) 1952 679.750 1,29 1970 880.274 1,03 1980 879.267 1,04 1996 779.000 1,20 Thêi kú b¾t ®Çu c«ng nghiÖp ho¸(1952-1970), sè l­îng trang tr¹i t¨ng tõ679.750 lªn 880.274 vµ quy m« trang tr¹i b×nh qu©n gi¶m tõ 1,29 xuèng 1,03ha. Thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ ®¹t tr×nh ®é cao(1970-1996) sè l­îng t gi¶m xuèng cßn 779000 vµ quy m« trang tr¹i b×nh qu©nt¨ng lªn 1,2 ha. Sè l­îng vµ quy m« trang tr¹i ë §µi Loan t¨ng ®Òu trong suèt thêi kú c«ng nghiÖp ho¸.N¨m 1974 sè trang tr¹i nu«i d­íi 100 con lîn chiÕm 99,5% trong tæng sè trang tr¹i vµ 68,63 % tæng ®µn lîn. §Õn n¨m 1994 sè trang tr¹i nu«i d­íi 100 con lîn gi¶m xuèng cßn 53,53 % trong tæng sè trang tr¹i vµ 3,1 % tæng ®µn lîn. Sè trang tr¹i ch¨n nu«i lîn quy m« 100 – 5.000 con trë lªn, n¨m 1994 chiÕm 45% trong tæng sè trang tr¹i vµ 78% tæng sè ®µn lîn. C¬ cÊu s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i ë §µi Loan còng cã sù chuyÓn dÞch tõ thuÇn n«ng sang kiªm nghiÖp nh­ ë NhËt B¶n. Thêi gian1955-1990, sè trang tr¹i thuÇn n«ng gi¶m tõ 39,67% trong tæng sè trang tr¹i xuèng 8,98% vµ sè trang tr¹i kiªm nghiÖp t¨ng tõ 60.13% lªn 91,02%. ë Hµn Quèc, c«ng nghiÖp ho¸ còng nh­ kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn sau NhËt B¶n, qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña Hµn Quèc còng cã nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång. §Æc ®iÓm trang tr¹i Hµn Quèc còng lµ quy m« nhá. Thêi kú 1953-1965 sè l­îng trang tr¹i t¨ng tõ 2.249 c¬ së lªn 2.507 cá së, víi quy m« b×nh qu©n 0,9 ha. Trang tr¹i Hµn Quèc còng nhanh chãng tiÕn lªn c«ng nghiÖp ho¸ s¶n xuÊt , t¹o ra khèi l­îng n«ng s¶mn hµng ho¸ nhiÒu, tû suÊt cao. 1.3.1.2 Kinh nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn : ë mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn Ch©u ¸, gÇn d©y míi b¾t ®Çu ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸ vµ b¾t ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. V× theo quy luËt ph¸t triÓn, c«ng nghiÖp ho¸ ®ßi hái n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸ vµ tÊt yÕu ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i thay thÕ cho kinh tÕ tiÓu n«ng. kinh tÕ tiÓu n«ng ë ®©y vÒ c¬ b¶nlµ tæ chøc s¶n xuÊt tiÓu n«ng cæ truyÒn Ch©u ¸. Khi b­íc vµo c«ng nghiÖp ho¸ cã nhu cÇu vÒ n«ng s¶n hµng ho¸, mét bé phËn c¸c hé tiÓu n«ng cã ruéng ®Êt, cã vèn cã n¨ng lùc kinh doanh ®· tho¸t ra khái quü ®¹o s¶n xuÊt tù tóc, tiÕn lªn s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ víi møc ®é tõ thÊp ®Õn cao, tõ Ýt ®Õn nhiÒu theo m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i. Trong qu¸ tr×nh cong nghiÖp ho¸, vËt c¶n trë h¹n chÕ sù chuyÓn dÞch theo m« h×nh trang tr¹i ë nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn Ch©u ¸ hiÖn nay lµ ch­a xo¸ bá ®­îc quan hÖ së h÷­ ruéng ®Êt cña ®Þa chñ, víi ph­¬ng thøc ph¸t canh thu t«, nªn ch­a h×nh thµnh ®­îc 1 tÇng líp n«ng d©n tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh nh­ c¸c chñ trang tr¹i ë c¸c n­íc §«g B¾c ¸ ®· thøc hiÖn thµnh c«ng c¶i c¸ch ruéng ®Êt trong nh÷ng n¨m 50 (NhËt B¶n, §µi Loan,Hµn Quèc). C¸c Doanh nghiÖp n«g nghiÖp t­ b¶n t­ nh©n( ®ån ®iÒn) ë c¸c n­íc nh­ Malaixia,In®onªxia,¢n §é… tr­íc ®©y sö dông lao ®éng lµm thuª ®Ó s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸, dÇn dÇn ®· chuyÓn sang c¬ chÕ s¶n xuÊt míi, giao kho¸n ®Êt ®ai, cung cÊp vËt t­ vµ h­íng dÉn kü thËt cho c¸c hé c«ng nhÉn theo hîp ®ång, Doanh nghiÖp thu mua s¶n phÈm lµm ra ®Ó chÕ biÕn xuÊt khÈu, t¹o ra 1 lo¹t c«ng nh©n- n«ng d©n chñ trang tr¹i s¶n xuÊt hµng ho¸ cµ phª, cao su, cä dÇu, ca cao , chÌ…. Nh­ vËy, trang tr¹i ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn Ch©u ¸ ®­îc h×nh thµnh tõ c¸ché n«ng d©n tiÓu n«ng tiÕn lªn s¶n xuÊt hµng hoa vµ c¸c hé c«ng nh©n lao ®éng ë ®ån ®iÒn cò chuyÓn sang ho¹t ®éng theo m« h×nh trang tr¹i. Th¸i Lan trë thµnh nøoc xuÊt khÈu nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸, lµ do trong qu¸ tr×nh ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸ ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn cá së kinh tÕ hé n«ng d©n tiÕn lªn s¶n xuÊt nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸. C¸c trang tr¹i vïng ®åi nói hµng n¨m s¶n xuÊt ra hµng chôc triÖu tÊn s¾n vµ døa xuÊt khÈu cho Liªn Minh Ch©u ©u. C¸c trang tr¹i vïng ven biÓn ®· s¶n xuÊt hµng v¹n tÊn t«m xuÊt khÈu.C¸c trang tr¹i vïng chung quanh c¸c ®« thÞ ®· s¶n xuÊt ra khèi l­îng lín thÞt gµ, thÞt lîn xuÊt khÊu vµ bß s÷a. Cuèi thÕ kûXX sè l­îng trang tr¹i ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn Ch©u ¸ ch­a nhiÒu vµ tû träng trang tr¹i trong tæng sè hé n«ng d©n cßn thÊp, nh­ng ®ang cã xu thÓ ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh h¬n cïng víi nhÞp ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ , cñng cè vai trß l­c l­îng xung kÝch trong s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ vµ tiÕn dÇn lªn vÞ trÝ chñ l÷c n«ng s¶n hµng ho¸ vµ tiÕn dÇn lªn vÞ trÝ chñ l÷c n«ng s¶n hµng hãa nh­ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë §«ng B¾c ¸ hÖn nay. 1.3.2. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë mét sè tØnh trung du, miÒn nói phÝa b¾c. Theo sè liÖu ®iÒu tra kh¸o s¸t cña c¸c ®Þa ph­¬ng, c¬ së th× c¶ n­íc cã kho¶ng h¬n 11,3 v¹n trang tr¹i , trong ®ã c¸c tØnh trung du miÒn nói phÝa b¾c cã kho¶ng h¬n 3,8 v¹n trang tr¹i, chiÕm 34% so víi tæng trang tr¹i trong c¶ nø¬c. So víi c¸c vïng sinh thÝa kh¸c trong c¶ n­íc, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c tØnh btrung du miÒn nói phÝa b¾c cã nhiÕu ­u thÕ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®Êt ®ai, khÝ hËu, con ng­êi,…. Sù ®a d¹ng cña c¸c ®iÒu kÖn tù nhiªn ®· t¹o ra sù ®a d¹ng trong c¸c h×nh thøc tæ chøc vµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña kinh tÕ trang tr¹i. T¹i c¸c ®Þa ph­¬ng nµy,trang tr¹i ph¸t triÓn chñ yÕuë vïng ®Êt trång, ®åi nói träc, vïng ®Êt khai hoang, phôc ho¸ cã nhiÒu khã kh¨n. Sù ph¸t triÓn thµnh c«ng cña kinh tÕ trang tr¹i ë nh÷ng ®Þa bµn khã kh¾n nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng vÒ mÆt thùc tiÔn.Nã x¸c ®Þnh râ vÒ nhËn thøc vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi ë miÒn nói vïng cao. §©y lµ m« h×nh thÝch hîp nhÊt ®Ó chuyÓn tõ s¶n xuÊt tù ung tù cÊp sang s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ ë miÒn nói, vïng cao. Do chia c¾t vÒ ®Þa lý vµ tÝnh phøc t¹p ®a d¹ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi, c¸c tØnh trung du miÒn nói phÝa b¾c cã thÓ ®­îc chia lµm 3 tiÓu vïng: Vïng T©y B¾c, Vïng §«ng B¾c.vµ vïng trung t©m. Sù h×nh thµnhvµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë c¶ 3 vïng trªn tuy mang tÝnh tÊt yÕuvµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn gièng nhau nh­ng mçi vïng l¹i cã nÐt ®Æc thï riªng. 1.3.2.1 Vïng T©y B¾c Bao gåm c¸c tØnh Lai Ch©u, S¬n La, Hoµ B×nh, tæng sè trang tr¹i cã h¬n9,8 ngh×n trang tr¹i. C¸c trang tr¹i lÊy ph­¬ng høíng s¶n xuÊt chÝnh lµ c©y l©u n¨m, c©y l©m nghiÖp chiÕm tíi 56,4% c¸c trang tr¹i , m« h×nh kinh doanh tæng hîp chiÕm43,6%. Tr­íc thêi kú ®æi míi, ë c¸c ®Þa ph­¬ng vïng T©y B¾c ®· cã nh÷ng trang tr¹i gia ®×nh do n«ng d©n ®Þa ph­¬ng vµ nh©n dan tõ miÒn xu«i lªn khai hoang ®Êt ®ai ®Î lËp nghiÖp vµ lµm kinh tÕ . Tuy nhiªn ®ã chØ lµ c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt t­¬ng ®èi biÖt lËp rÊt Ýt trao ®æi , mua b¸n s¶n phÈm hµng ho¸, ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Trong thêi kú ®æi míi vµ nhÊt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kinh tÕ trang tr¹i d· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn nhanh c¶ vÒ quy m«, sè l­îng, hiÖu qu¶ kinh tÕ –x· héi. KÕt qu¶ ®ã lad c¶ mét qu¸ tr×nh py do t¸c ®äng m¹nh mÏ, toµn diÖn cña c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®· ®­îc v©n dông cô thÓ cua tõng ®Þa ph­¬ng. C¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cña tØnh ®· cã t¸c dông h­íng dÉn, khuyÕn khÝch vµ hç trî rÊt lín cho kinh tÕ hé n«ng d©n ph¸t triÓn s¶n xuÊt , trong ®ã cã kinh tÕ trang tr¹i nh»m chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i tõ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp vµ 1 bé phËn cßn khai th¸c tù nhiªn, du canh du c­, chuyÓn dÇn sang s¶n xuÊt hµng ho¸, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi. Khi míi thµnh lËp, th­êng ë c¸c vïng n«ng th«n h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn d¹ng trang tr¹i cã c¬ cÊu s¶n xuÊt ®a canh,nh»m tr¸nh rñi ro, ®¹t hiÖu qu¶ bÒn v÷ng. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nhê chÝnh s¸ch khuyÕn khÝchvµ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu g¾n víi viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n: cµ phª, mÝa, chÌ… cña c¸c tØnh trung du miÌn nói phÝa b¾c, nhiÒu trang tr¹i ®· ph¸t triÓn coe cÊu s¶n xuÊt theo h­íng chuyªn canh ®Ó ®­îc h­ëng lîi tõ c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ ®Êt ®ai,vÒ vèn ®Çu t­ vµ tÝn dông, chÝnh s¸ch bao tiªu, tiªu thô s¶n phÈm…. 1.3.2.2 Vïng §«ng B¾c: Bao gåm c¸c tØnh L¹ng S¬n, Cao B»ng, Th¸i ._. quyÕt vÊn ®Ì thÞ tr­êng s¶n phÈm ®Çu ra 1 c¸ch thiÕt thùc vµ c¨n b¶n cho c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt c©y cong nghiÖp , c©y ¨n qu¶. Tæ chøc hÖ thèng c¸c kªnh l­u th«ng n«ng s¶n, trong ®ã cÇn cã c¸c Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i Nhµ n­íc lµm nhiÖm vô xuÊt khÈu cho c¸c trang tr¹i ë vïng chuyªn canh lín, ®¶m b¶o hµi hoµ lîi Ých gi÷a c¸c phÝa tham gia vµ chèng sù lòng ®o¹n thÞ tr­êng cña c¸c t­ th­¬ng, Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ngoµi quèc doanh. 3.2.2.6. Gi¶I ph¸p vÒ khoa häc c«ng ngÖ: §©y lµ gi¶I ph¸p võa cã tÝnh cÊp b¸ch tr­íc m¾t võa cã ý nghÜa l©u dµi ®Ó ®¶m b¶o cho kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn æn ®Þnh, ®¹t hiÖu qu¶ cao. Trong sè 3.666 trang tr¹i ®iÒu tra trªn toµn tØnh n¨m 2006, cã 5,32%^ trang tr¹i trång c©y hµng n¨m, 42,2% trang tr¹i trång c©y l©u n¨m,39,93 % trang tr¹i ch¨n nu«I, 0,41% trang tr¹i lam nghiÖp, 6,08% trang tr¹i nu«I trång thuû s¶n vµ 6,06% trang tr¹i tæng hîp.C¸c h­íng kd ®Òu cã ®Çu t­ lín, l·I cã thÓ cao nh­ng rñi ro x¶y ra th× lç còng lín do vËy ®Ó tr¸h c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng hiÖu qu¶ do ¶nh h­ëng cña khoa häc c«ng nghÖ cÇn l­u ý c¸c vÊn ®Ò: + §Çu t­ tho¶ ®¸ng tõ ng© s¸ch cho viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc ®Ó ®µo t¹o c¸c gièng c©y trång, vËt nu«I cã phÈm chÊt t«t, s¶n phÈm ChÊt l­îng cao. + KhuyÕn c¸o c¸c trang tr¹i cã thÓ bè trÝ c©y trång vËt nu«I phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, sinh th¸I tõng vïng vµ phï hîp víi quy ho¹ch c¸c vïng chuyªn canh lín cña ®Þa ph­¬ng. Cã quy ho¹ch c¸c khu ch¨n nu«I vµ quy ®Þnh cô thÓ vÒ vÖ sinh m«I tr­êng, ®ång thêi h­íng dÉn c¸c trang tr¹i kÕt hîp ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh víi thùc tiÔn c¸c quy ®Þnh b¶o vÖ m«I tr­êng sinh th¸I, nhÊt lµ ë c¸c vïng ®«ng d©n c­. +ChuyÓn giao kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cho n«ng d©n, g¾n víi quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt hµng hãa vµ vïng s¶n xuÊt nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn, g¾n s¶n xuÊt víi chÕ biÕn vµ tiªu thô n«ng s¶n. 3.2.2.7 Thóc ®Èy liªn kÕt hîp t¸c cña c¸c trang tr¹i: Trong nh÷ng n¨m tíi, víi c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch cña ®¶ng vµ Nhµ n­íc, kinh tÕ trang tr¹i sÏ ngµy cµng cang ph¸t triÓn , quy m« s¶n xuÊt c¸c trang tr¹i sÏ ngµy cµng më réng, tõ ®ã n«ng s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra hµng n¨m ngµy cµng t¨ng cao. MÆt kh¸c yªu cÇu cña ng­êi tªu dïng vÒ chÊt l­îng n«ng s¶n nµy cµng cao. Ngoµi ra ®Õn n¨m 2006, nh÷ng biÖn ph¸p thuÕ quan theo lé tr×nh AFTA vÒ c¬ b¶n kh«ng cßn n÷a. Nh÷ng diÔn biÕn trªn sÏ dÉn tíi t×nh tr¹ng tiªu thô s¶n phÈm Ngµy cµng khã kh¨n h¬n, nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt sÏ ph¶I c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t h¬n trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô n«ng s¶n phÈm. Do ®ã muè ®øng v÷ng trong c¹nh tranh, c¸c chñ trang tr¹i buéc ph¶I liªn kÕt vµ hîp t¸c víi nhau vµ víi c¸c Doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Liªn kÕt hîp t¸c trong s¶n xuÊt kinh doanh lµ 1 trong nh÷ng gi¶I ph¸p cã ý nghia quyÕt ®Þnh ®¶m b¶o cho kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn æn ®Þnh trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ trang tr¹i vµ héi nhËp. 3.2.2.8 T¨ng c­êng vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc: Kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ë n­íc ta h×nh thµnh lµ 1tÊt yÕu, tÓ hiÖn xu h­íng míi cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ g¾n víi thÞ tr­êng. Tuy nhiªn còng ph¶I thÊy r»ng kinh tÕ trang tr¹i ®­îc kh«I phôc vµ ph¸t triÓn m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu cña nh÷ng chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc . Nh×n chung kinh tÕ trang tr¹i mang tÝnh tÝch cùc rÊt râ nÐt, xu thÕ ph¸t triÓn cã triÓn väng. Tuy nhiªn còng kh«ng ph¶I kh«ng cã nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c. Nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu nh©n tè rÊt phøc t¹p mµ ë ph¹m vi trang tr¹i kh«ng thÓ gi¶I quyÕt ®­îc.Do ®ã ®ßi hái ph¶I cã sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®Ó b¶o ®¶m kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn nhanh, m¹nh vµ v÷ng ch¾c. Cïng víi nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý Nhµ n­íc ®«Ý víi kinh tÕ trang tr¹i ®· nªu trªn, §ång Nai c©n thiÕt ph¶I tæ chøc ®iÒu tr ®Þnh kú vÒ kinh tÕ trang tr¹i ®Ó cã ®¸nh gia chÝnh x¸c thùc tr¹ng, ®Ò ra ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn vµ gi¶I ph¸p thiÕt thùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Thùc ra ®©y lµ chøc n¨ng quan träng hµng ®Çu trong qu¶n lý Nhµ n­íc – chøc n¨ng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn . Kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh lµ 1 lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt míi trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n n­íc ta. HÖ thèng c¸c gi¶I ph¸p ®Ó ph¸t triÓn rÊt phong phó vµ phøc t¹p, chóng cã mèi liªn hÖ h÷u c¬ víi nhau. Tuú ®iÒu kiÖn thùc tÕ tõng n¬I mµ mâi gi¶I ph¸p chñ yÕu cã vi trÝ quan träng hµng ®Çu trong nhiÒu gi¶I ph¸p kh¸c cã liªn quan nh­ gi¶I ph¸p vÒ thuÕ, khoa häc kü thËt, kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n… Uû ban nh©n d©n c¸c ®Þa ph­¬ng t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i ®¶m b¶o c¸c chñ trang tr¹i thùc hiÖn ®Çy ®ñ quy tr×nh kü thuËt canh t¸c vµ lµm giµu ®Êt, b¶o vÖ m«I tr­êng vµ thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc theo ph¸p lô©t.§ång thêi b¸o c¸o quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña chñ trang tr¹i vÒ tµi s¶n vµ c¸c lîi Ých kh¸c, tæ chøc thèng kª, th­êng xuyªn theo dâi vÒ sè l­îng trang tr¹i t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh Cña c¸c trang tr¹i. §Þnh kú tæ chøc tæng kÕt, ®óc rót kinh nghiÖm c¸c m« h×nh trang tr¹i tiªn tiÕn ®Ó tuyªn truyÒn phæ biÕn, tham quan häc tËp lÉn nhau, khen th­ëng kÞp thêi nh÷ng trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh Giái. 3.2.3 Mét sè kiÕn nghÞ nh»m ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ trang tr¹i miÒn nói ë huyÖn VÜnh Cöu cña tØnh §ång Nai. -Tõ thùc tr¹ng kinh tÕ ë huyÖn VÜnh Cöu tØnh §ång Nai, chóng t«I thÊy kinh tÕ trang tr¹i ë huyÖn VÜnh Cöu nãi riªng vµ kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta nãi chung ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é kh¸ nhanh, quy m« ngµy cµng lín, ph¹m vi ho¹t ®éng réng. Víi møc ®é tËp trung ho¸ vµ chuyªn m«n ho¸, víi ph¹m v ho¹t ®éng ®a ngµnh nghÒ, nhiÒu trang tr¹i kh«g thÓ ®­îc coi lµ kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng th«n n÷a mµ thùc sù ®· lµ nh÷ng c¬ së kinh doanh. Tuy nhiªn, nh÷ng v¨n b¶n quy ph¹m ph¸op luËt hiÖn hµnh ®iÒu chØnh sù h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c trang tr¹i, tuy thÓ hiÖn nhiÒu chÝnh s¸ch ­u ®·I ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i, nh­ng vÉn ch­a x¸c ®Þnh ®­îc hiÖn nay trang tr¹i ®ang ho¹t ®éng theo luËt nµo. C¸c trang tr¹i còng kh«ng chiu sù ®iÒu chØh cña luËt hîp t¸c x· vµ lËt Doanh nghiÖp. Cã thÓ nãi r»ng, sù h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c trang tr¹i hiÖn nay cã kho¶ng trèng ph¸p lý rÊt ®¸ng quan t©m, dÉn ®Õ hËu qu¶ kh«ng Ýt tr­êng hîp thµnh lËp trang tr¹i chØ lµ tr¸ h×nh, lµ c¸I cí ®Ó chiÕm gi÷ ®Êt ®ai.Còng do kh«ng bÞ ®iÒu chØnh bëi luËt nµo nªn hµng lo¹t chÝnh s¸ch nh­ hîp ®ång lao ®éng, chÕ ®ä b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ víi ng­êi lao ®éng, nhøng quy ®Þng vÒ ®Çu t­… víi c¸c trang tr¹i còng ®ang trong t×nh tr¹ng thiÕu tÝnh kh¶ thi. V× vËy, cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu vµ cã nh÷ng gi¶I ph¸p cÊp b¸ch®¬I víi kinh tÕ trang tr¹i nh­ sau: Mét lµ, thùc hiÖn ngay 1 cuéc tæng ®iÒu tra vÒ c¸c trang tr¹i ®· h×nh thnµh hiÖn nay, nh»m lµm râ nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n vÒ c¸c trang tr¹i nh­ quy m«, ngµnh nghÒ kinh doanh, sè lao ®éng sö dông vµ doanh thu hµng n¨m. Quan träng h¬n c¶ lµ t×m ra vµ sö lý thÝch ®¸ng nh÷ng trang tr¹i tr¸ h×nh nh»m chiÕm gi÷ ®Êt ®aivµ chuyÓn nh­îng, thu lêi bÊt chÝnh. Hai lµ, ®èi víi nh÷ng trang tr¹i ch©n chÝnh, do cã kh¸c nhau rÊt lín vÒ quy m«, ph¹m vi ho¹t ®éng vµ n¨ng lùc qu¶n lý, nªn cÇn ph©n biÖt c¸c lo¹i trang tr¹i vµ ®­a vµo sù ®iÒu chØnh cña nh÷ng luËt t­¬ng øng. Nh÷ng trang tr¹i cã quy m« nhá, sö dông lao ®éng chñ yÕu trong gia ®×nh sÏ chÞu sù ®iÒu chØnh cña luËt hîp t¸c x·. Nh÷ng trang tr¹i cã quy m« lín, ph¹m vi ho¹t ®éng réng, kinh doanh ®a ngµnh, sö dông nhiÒu lao ®éng lµm thuª… sÏ chÞu sù ®iÒu chØnh cña luËt doanh nghiÖp . Ba lµ , hoµn thiÖn c¸c thñ tôc ,cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö sông ®Êt cho c¸c chñ trang tr¹i kh«ng nhËn kho¸n ®Êt cña c¸c n«ng ,l©m tr­êng quèc doanh ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thÕ chÊp vay vèn më r«ng s¶n xuÊt kinh doanh.§ång thêi , cho phÐp c¸c chñ trang tr¹i cã qui m« nhá gãp vèn thµnh lËp doanh nghiÖp b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt .Tõ ®ã , chóng ta sÏ cã hµng lo¹t c¸c c«ng ty TNHH nhiÒu thµnh viªn , c«ng ty cæ phÇn trong n«ng nghiÖp ,l©m nghiÖp vµ n«ng th«n, nh»m n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý trong ngµnh n«ng , l©m nghiÖp ViÖt Nam . Bèn lµ , rµ so¸t l¹i tÊt c¶ nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·I ®ang ¸p dông hiÖn nay ®èi víi c¸c trang tr¹i , ng¨n chÆn t×nh tr¹ng lîi dông c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·I ®Ó thµnh lËp trang tr¹i chØ nh»m chiÕm gi÷ ®Êt ®ai. Th«ng qua rµ so¸t vµ tæng ®iÒu tra , cÇn ¸p dông m¹nh mÏ nh­ng ­u ®·I kh«ng vi ph¹m c¸c cam kÕt quèc tÕ ®Ó khuyÕn khÝch sù tËp chung ho¸ , ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c trang tr¹i cã qui m« lín, h×nh thµnh c¸c tæ hîp c«ng – n«ng nghiÖp trong n«ng, l©m nghiÖp vµ n«ng th«n. N¨m lµ, trªn c¬ së x¸c ®Þnh râ rµng luËt ®iÒu chØnh cña tõng lo¹i trang tr¹i cÇn chØ ®¹o triÓn khai thùc hiÖn nghiªm tóc nh÷ng qui ®Þnh cña bé luËt lao ®éng , luËt kÕ to¸n vµ c¸c luËt thÕu ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i .§ã lµ biÖn ph¸p rÊt cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o sù c©n b»ng gi÷a c¸c c¬ së kinh doanh vµ nh»m t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc . 1-HuyÖn VÜnh Cöu lµ huyÖn cã diÖn tÝch tù nhiªn lín nhÊt tØnh §ång Nai(109.256 ha), trong ®ã ®Êt l©m nghiÖp chiÕm 68,10 ha.PhÇn lín ®Êt l©m nghiÖp lµ khu b¶o tån thiªn nhiªn cã gi¸ trÞ cao vÒ ®a d¹ng sinh häc rõng m­a nhiÖt ®íi , trong ®ã diÖn tÝch ®Êt trèng qui ho¹ch l©m nghiÖp vµ c¸c lo¹i ®Êt ®ang sö dông trång c©y c«ng nghiÖp , c©y ¨n qu¶ , c©y n«ng nghiÖp kh¸c hiÖn cßn trªn 7.000 ha.Tuy nhiªn , theo kÕt qña ®iÒu tra trang tr¹i ®Õn 31/12/2003, toµn huyÖn chØ cã 1 trang tr¹i l©m nghiÖp , vµ hiÖn nay lµ 2 trang tr¹i . Chóng ta biÕt. Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn quan träng trog viÖc xo¸ ®èi gi¶m nghÌo ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng,trang tr¹i ®· v­¬n lªn lµm giµu vÒ kinh tÕ ®ång thêi lµm phong phó sinh ®éng thªm c¶nh quan thiªn nhiªn, kh¬I dËy c¸c nguån lùc vÒ c¶ vËt chÊt lÉn kiÕn thøc b¶n ®Þa gãp phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc phñ xanh ®Êt rrèng ®åi träc ë trung du, miÒn nói. V× vËy, bªn c¹nh viÖc rµ so¸t, s¾p xÕp l¹i c¸c ®¬n vÞ thuéc Nhµ n­íc giao ®Êt l©m nghiÓpten dÞa bµn huyÖn, viÖc ph¸t triÓn trang tr¹i l©m nghiÖp ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ch­a cã rõng lµ 1 môc tiªu cÇn quan t©m. §Ó duy tr×, ph¸t triÓn tÝnh ®a d¹ng sinh häc ë huyÖn VÜnh Cöu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, c«ng t¸c quy ho¹ch ph¶I dùa trªn c¬ së hÖ sinh th¸I, ®ång thêi tu©n htñ c¸c quy t¾c c¬ b¶n vÒ quy luËt kinh tÕ trong ph¸t triÓn bÒn v÷ng. ViÖc h×nh thµnh, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i dï ë quy m« nµo hay bÊt cø trªn dÞa bµn nµo còng ®Òu ph¶I cã c¸ch nh×n tæng hîp trªn c¬ së tiÕp cËn sinh th¸I hÖ thèng. Bëi lÏ, mçi 1 vïng hay 1 tiÓu vïng trªn ®Þa bµn dù ®Þnh ph¸t triÓn trang tr¹i, ph¶I coi nh­ 1 hÖ thèng bao gåm c¸c yÕu tè tù nhiªn, kinh tÕ –x· héi, cã sù t¸c ®äng qua l¹i lÉn nhau bëi chu tr×nh vËt cí©t vµ n¨ng l­îng mµ trong ®ã vai trß cña ®a d¹ng sinh häc,cô thÓ la c¸c nguån gen thùc vËt, ®éng vËt, vi sinh vËt dï lµ hoang d¹i hay c¸c c©y trång, vËt nu«I truyÒn thèng ®Òu cã vÞ trÝ then chèt. §ã lµ mét quan ®iÓm ®óng ®¾n, mét c¸ch nh×n tæng hîp ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt trªn nh÷ng vïng ®Êt trèng, ®åi träc, h¹n chÕ c¸c tr­êng hîp lµm suy tho¸I ®Êt, lµm mÊt ®I c¸c nguån gen b¶n ®Þa ®· tõng thÝch nghi trªn diÖn tÝch m×nh ®ang kinh doanh, g©y « nhiÔm m«I tr­êng. Khi tiÕn hµnh quy ho¹ch ph¸t triÓn trang tr¹i ë huyÖn VÜnh Cöu cÇn tu©n theo c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n sau: Mét lµ, g¾n chÆt mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi b¶o vÖ m«I tr­êng, phôc vô lîi Ých céng ®ång ( gia ®×nh vµ x· héi ) mét c¸ch l©u dµi vµ æn ®Þnh. Hai lµ, ®¶m b¶o c©n b»ng vËt chÊt, c©n b»ng n¨ng l­îng vµ c©n b»ng sinh thÊi trong trang tr¹i, nh»m gi÷ thÕ æn ®Þnh cña chu tr×nh sinh- ®Þa –ho¸, kh«ng lµm v­ît qu¸ kh¼ n¨ng, chøc n¨ng ®¸p øng vµ tiªu thô c¶u 1 hÖ sinh th¸I. Ba lµ, ph¶I ®¹t møc ®é phï hîp coi träng viÖc khai th¸c hîp lý tiÒm n¨n ®Êt ®ai, vi khÝ hËu, nguån n­íc, tµi nguyªn sinh vËt trªn nÒn t¶ng sinh th¸I c¸ thÓ, sinh th¸I quÇn thÓ vµ b¶o vÖ c¶I thiÖn c¶nh quan. Bèn lµ, ®¶m b¶o ®¸p øng sù ph¸t triÓn nh­ng kh«ng m©u thuÉn víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vÜ m« vµ ho¹t ®éng b¶o vÖ m«I tr­êng, b¶o tån ®a d¹ng sinh häc ë ®Þa ph­¬ng. N¨m lµ, kh«ng lµm c¶n trë sù ph¸t triÓn c¸c hÖ sih th¸I kh¸c, kh«ng g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn c¸c sinh th¸I l©n cËn còng nh­ sù ¶nh huëng ®èi víi søc khoÎ céng ®ång xung quanh. S¸u lµ, ph¶I tu©n thñ thùc hiÖn nghiªm tóc luËt b¶o vÖ m«I tr­êng, c¸c quy chÕ quy ®Þnh, c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc vµ ®Þa ph­¬ng. B¶y lµ, ph¶I x©y dùng ph¸t triÓn tiÒm lùc vÒ vèn cïng víi häc hái kÕ thõa c¸c kiÕn thøc b¶n ®Þa, kinh nghiÖm truyÒn thèng cña c¸c l·o n«ng , l·o ng­… còng nh­ ¸p dông thÝch hîp c¸c kü thuËt tiÕn bé vµo s¶n xuÊt. T¸m lµ, ®¸nh gÝa yÕu tè thuËn lîi ( sö dông) vµ dù b¸o nh÷ng khã kh¨n vµ nh÷ng diÔn biÕn vÒ m«I truêng c¶nh quan ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt vµ dù kiÕn c¸c gi¶I ph¸p ®Ò phßng, kh¾c phôc. ChÝn lµ, sö dông, båi d­ìng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kü thuËt lao ®éng coa tay nghÒ, gi÷ mèi quan hÖ chÆt chÏ víi céng ®ång. ViÖc ph¸t triÓn trang tr¹i l©m nghiÖp ë huyÖn VÜnh Cöu sÏ gãp phÇn lµm phong phó c¸c s¶n phÈm n«ng- l©m nghiÖp, thuû s¶n, d­îc liªô còng nh­ t«n t¹o sù phong phó cña c¸c c¶nh quan thiªn nhiªn, lµm ®Ëm ®µ c¸c nÒn v¨n ho¸ ®Æc s¾c ë mäi miÒn ®Êt n­íc. §ång thêi trang tr¹i l©m nghiÖp nÕu cã quy ho¹ch trªn c¬ së t«n träng cã c¶I thiÖn c¸c hÖ sinh th¸I th× sÏ gi÷ vai trß quan träng trong viÖc thùc hiÖn Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng quèc gia b¶o tån ®a d¹ng sinh häc ë ViÖt Nam ; lµ tiÒn ®Ò ®Ó t¹o lËp sù giao l­u v¨n ho¸, troa ®æi kinh nghiÖm, b¶o vÖ vµ ph¸t huy c¸c kiÕn thøc b¶n ®Þa ë c¸c vïng kh¸c nhau; lµm chç dùa cho tõng b­íc x©y dùng n«ng th«n míi mét miÒn quª hµi hoµ Êm cóng gi÷a con ng­êi víi thiªn nhiªn. 2-§Ó gãp phÇn ph¸t huy thÕ m¹nh vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi cña huyÖn VÜnh Cöu vµ c¸c trang tr¹i miÒn nói thuéc tØnh §ång Nai, chóng t«I ®Ò nghÞ uû ban nh©n d©n tØnh cã 1 sè chÝnh s¸ch cô thÓ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nh­ sau: Mét lµ, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai: Hé cã nhu cÇu vµ kh¼ n¨ng sö dông ®Êt ®ai ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i ®­îc uû ban nh©n d©n huyÖn giao ®Êt hoÆc cho thuª ®Êt vµ ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña luËt ®Êt ®ai; diÖn tÝch ®Êt ®­îc giao, ®­îc thuª phô thuéc vµo quü ®Êt cñ¨ ®Þa ph­¬ng vµ kh¼ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh cña chñ trang tr¹i. Hé sö dông ®Êt lµm kinh tÕ trang tr¹i ®­îc chñ ®éng chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông c¸c lo¹i ®Êt theo ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt, kinh doanh ®· ®­îc Uû ban nh©n d©n huyÖn xÐt duyÖt theo quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai. Hé ®ang sö dông ®Êt lµm kinh tÕ trang tr¹i phï hîp quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®· ®­îc xÐt duyÖt, ®­îc Uû ban nh©n d©n x·, thÞ trÊn x¸c nhËn lµ kh«ng cã tranh chÊp th× ®­îc tiÕp tôc sö dông theo quy ®Þnh sau: -Tr­êng hîp ®Êt ®­îc giao kh«ng thu tiÒn sö dông ®¸t cho hé gia ®×nh, c¸ nh©n kh«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, nu«I trång thuû s¶n th× ph¶I chuyÓn sang thuª ®Êt. -Tr­êng hîp sö dông ®Êt do ®­îc Nhµ n­íc cho thuª, ®Êt chuûªn nh­îng, ®Êt ®­îc thõa kÕ, nhË kho¸n cña tæ chøc, do hé gia ®×nh, c¸ nh©n gãp vèn th× ®­îc tiÕp tôc sö dông theo quy ®Þnh cña luËt ®Êt ®ai. Nghiªm cÊm viÖc lîi dôg h×nh thøc kinh tÕ trang tr¹i bao chiÕm, tÝch tô ®Êt ®ai kh«ng v× môc ®Ých s¶n xuÊt. Hai lµ, chÝnh s¸ch giao rõng, cho thuª rõng trång lµ rõng s¶n xuÊt: C¸c hé cã nhu cÇu vµ kh¼ n¨ng, sñ dông rõng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo dù ¸n cã hiªu qu¶ kinh tÕ ®­îc uû ban nh©n d©n huyÖn giao rõng, cho thuª rõng, ®¨ng ký quyÒn sö dông rõng,quyÒn së h÷u rõng trång lµ rõng s¶n xuÊt th­o quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh sè 23/2006/N§-CP ngµy 03/3/2006 cña chÝnh phñ vÒ thi hµnh luËt b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng; diÖn tÝch rõng ®­îc giao, ®­îc thuª phô thuéc vµo diÖn tÝch rõng hiÖn cã cña ®Þa ph­¬ng vµ kh¼ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh cña chñ trang tr¹i. Ba lµ, chÝnh s¸ch thuÕ: Trang tr¹i cña hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n phÈm trång trät ch¨n nu«I, nu«I trång thuû s¶n ch­a ph¶I nép thuÕ thu nhËp Doanh nghiÖp . ViÖc nép thuÕ Doanh nghiÖp ¸p dông ®èi víi trang tr¹i s¶n xuÊt hµng ho¸ lín, cã thu nhËp cao tõ s¶n phÈm Trång trät, ch¨n nu«I, nu«I trång thuû s¶n sÏ cã h­íng dÉn riªng sau khi cã quy ®Þnh cña chÝnh phñ. Chñ trang tr¹i ®­îc miÔn toµn bé thuÕ ®Êt, thuª mÆt ­íc khi ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc ®Æc biÖt khuýªn khÝch ®Çu t­ ( theo quy ®Þnh cô thÓ cña tØnh) trªn ®Þa bµn c¸c huyÖn miÒn nói. Trang tr¹i míi thµnh lËp ®­îc miÔn tiÒn thuª ®Êt trªn mÆt n­íc víi thêi h¹n cô thÓ ( 7-10 n¨m) kÓ tõ khi ®I vµo ho¹t ®éng. C¸c chñ trang tr¹i x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi , sö dông m¹t n­íc, n­íc ngÇm trong ph¹m vi trang tr¹i theo quy ho¹ch kh«ng ph¶I nép thuÕ tµi nguyªn n­íc. Bèn lµ, chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng: C¸c trang tr¹i ®­îc ­u tiªn hç trî tõ c¸c ch­¬ng t×nh dù ¸n cña Nhµ n­íc vÒ khuyÕn n«ng, l©m, ng­ vµ ph¸t triÓn n«ng th«n do së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n qu¶n lý vµ triÓn khai thùc hiÖn hµng n¨m, th«ng qua viÖc cö c¸n bé kü thuËt trùc tiÕp h­íng dÉn, t­ vÊn kü thuËt. C¸c trang tr¹i øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt míi, c«ng nghÖ míi vÒ gièng c©y, con hî c«ng nghÖ hiÖn dang sö dôngvµo s¶n xuÊt phï hîp víi quy ho¹ch chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y tri×ng, vËt nu«I theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ trªn ®Þa bµn ®­îc hç trî kinh phÝ khuyÕn n«ng ®Ó x©y dùng m« h×n cô thÓ nh­ sau: -Ng©n s¸ch Nhµ n­íc hç trî phÇn chªnh lÖch vÒ gièng, vËt t­ chÝnh( thøc ¨n ,ph©n bãn ho¸ chÊt, thuèc) trong tr­êng hîp ¸p dông tiÕn bé kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt mµ nhu cÇu ®Çu t­ t¨ng thªm so víi møc b×nh th­êng, møc hç trî tèi ®a 60% møc chi phÝ vÒ gièng vµ tèi ®a 40% chi phÝ vËt t­ chÝnh nh­ng tæng møc hç trî kh«ng qu¸ 20 triÖu ®ång/m« h×nh. -§èi víi mét sè m« h×nh cã tÝnh ®Æc thï riªng, møc hç trî nh­ sau: + M« h×n c«ng nghÖ cao hç trî tèi ®a 40% møc chi phÝ vÒ gièng vµ tèi ®ao 20% møc chi phi­ vËt t­ chÝnh vµ 1 phÇn kinh phÝ chuyÓn giao c«ng nghÖ,nh­ng tæng møc hç trî kh«ng qu¸ 50 triÖu ®ång/ m« h×nh + M« h×nh ¸p dông c«ng cô, c¶I tiÕn kü thuËt, hç trî tèi ®a 30% gi¸ trÞ c«ng cô, nh­ng tæng møc hç trî kh«ng qu¸ 10 triÖu ®ång/ m« h×nh +M« h×nh c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp, b¶o qu¶n chÕ biÕn vµ ngµnh nghÒ kh¸c(kh«ng bao gåm lß sÊy cña m« h×nh b¶o qu¶n chÕ biÕn): hç trî tèi ®a 50% trang thiÕt bÞ, nh­ng tæng móc hç trî kh«ng qu¸ 75 triÖu ®ång/m« h×nh. -VÒ mua b¶n quyÒn, quy tr×nh c«ng nghÖ míi, ph¶I g¾n víi m« h×nh cô thÓ ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt,Nhµ n­íc hç trî tèi ®a 70% chi phÝ mua b¶n quyÒn ( kh«ng bao gåm kinh phÝ mua nhµ x­ëng, nhµ l­íi, nhµ kÝnh, thiÕt bÞ c«ng nghÖ), nh­ng t¬ng møc hç trî kh«ng qu¸ 80 triÖu ®ång/m« h×nh Quy m« m« h×nh, møc hç trî cho tõng m« h×nh cô thÓ do chñ tÞch uû ban nh©n d©n tØnh xem xÐt quyÕt ®Þnh, trªn c¬ së ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt cña tõng m« h×nh vµ tõng ®¬n gi¸ vËt t­ cña tõng n¨m ®¶m b¶o phï hîp víi tÝnh chÊt cña tõng m« h×nh, nh­ng kh«ng v­ît qu¸ tû lÖ tèi ®a vµ tæng møc hç trî quy dÞnh trªn. N¨m lµ, chÝnh s¸ch tÝn dông: Trang tr¹i cã dù ¸n ®Çu t­ trªn ®Þa bµn c¸c huyÖn miÒn nói tØnh §ång Nai ®­îc vay vèn tÝn dông ®Çu t­, b¶o l·nh tÝn dôg ®Çu t­, hç trî sau ®Çu t­ cña ng©n hµnh ph¸t triÓn theo quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh sè 151/2006/N§-CP ngµy 20/12/2006 cña chÝnh phñ vÒ tÝn dông ®Çu t­ vµ tÝn dông xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc. Trang tr¹i ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh ®­îc vay vèn tÝn dông th­¬ng m¹i cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh; viÖc vay vèn ®­îc thùc hiÖntheo quy ®Þnh t¹i quyÕt ®Þnh sè 423/2000/Q§-NHNN1 ngµy 22/9/2000 cña thèng ®ãc ng©n hµng Nhµ n­íc vÒ chÝnh s¸ch tÝn dông ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i, chñ trang tr¹i ®­îc dïng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay ®Ó b¶o ®¶m tiÒn vay theo quy ®Þnh cô thÓ cña chÝnh phñ vµ ng©n hµng Nhµ n­íc. S¸u lµ, chÝnh s¸ch lao ®éng, ®µo t¹o: Nhµ n­íc khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn hç trî ®Ó c¸c chñ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n vïng s©u, vïng xa, ­u tªn sö dông lao ®éng cña hé n«ng d©n kh«ng cã ®Êt, thiÕu ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, hé nghÌo thiÕu viÖc lµm, hé ®ång bµo d©n téc. Chñ trang tr¹i ®­îc thuª lao ®éng kh«ng h¹n chÕ vÒ sè l­îng; tr¶ c«ng lao ®éngtrªn c¬ së tho¶ thuËn víi ng­êi lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng. Chñ trang tr¹i ph¶I trang bÞ ®å dïng b¶o hé vµ cã tr¸ch nhiÖm víi ng­êi lao ®éng khi gÆp rñi ro, tai n¹n, oãm ®au trong thêi gian lµm viÖc theo hîp ®«ng lao ®éng. §èi víi trang tr¹i trªn ®Þa bµn c¸c huyÖn miÒn nói, chñ trang tr¹i ®­îc ­u tiªn vay vèn thuéc ch­¬ng tr×nh gi¶I quyÕt viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ®Ót¹o viÖc cho lao ®éng t¹i chç, thu hót lao ®éng ë c¸c vïng ®«ng d©n c­ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. C¸c chñ trang tr¹i míi thµnh lËp ®­îc cö ®I ®µo t¹o, båi d­ìng, tËp huÊn theo c¸c chuyªn ®Ò n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, khoa häc c«ng nghÖ phôc vô s¶n xuÊt, ph¸t triÓn trang tr¹i ®­îc hç trî 100% kinh phÝ ®µo t¹o, møc hç trî khong qu¸ 2 triÖu ®«ng/trang tr¹i/n¨m; thêi gian hç trî trong 3 n¨m kÓ tõ khi trang tr¹i ®­¬c cÊp giÊy chøng nhËn kinh tÕ trang tr¹i theo quy ®Þnh. B¶y lµ, chÝnh s¸ch thÞ tr­êng: C¸c trang tr¹i ®­îc hç trî cug cÊp th«ng tin th­¬ng m¹i thÞ tr­êng, kü thuËt, c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i, dù b¸o thÞ tr­êng, dÞch vô khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn trong s¶n xuÊt tr«ng trät, l©m gnhiÖp, ch¨n nu«I, thuû s¶n, dÞch vô tæng hîp trong n«ng nghiÖp. Hç trî 30% kinh phÝ ®¨ng ký nh½n hiÖu, chÊt l­îng th­¬ng hiÖu ®èi víi chut trang tr¹i cã s¶n phÈm hµng ho¸ ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn lµ hµng ViÖt Nam chÊt l­îng cao, nh­ng hç trî tèi ®a kh«ng qu¸ 50 triÖu ®ång/ s¶n phÈm . T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c chñ trang tr¹i ®­îc tiÕp cËn vµ tham gia c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n hîp t¸c, héi chî triÓn l·m, chñ trang tr¹i tham gia héi chî triÓn l·m lÇn ®Çu tiªn ®­îc ng©n s¸ch tØnh hç trî kinh phÝ thuª gian hµng trr­ng bµy s¶n phÈm Hµng ho¸ theo møc tèi ®a kh«ng qóa 10 triÖu/ trang tr¹i. KhuyÕn khÝch chñ trang tr¹i xuÊt khÈu trùc tiªpsp cña m×nh vµ s¶n phÈm Mua gomcña c¸c trang tr¹i kh¸c, cña c¸c hé n«ng d©n. T¸m lµ, chÝnh s¸ch vÒ vÖ sinh m«I tr­êng: C¸c trang tr¹i ch¨n nu«I gia sóc, gia cÇm tËp trung theo quy ho¹ch ®­îc hç trî 1 lÇn kinh phÝ x©y hÇm bioga ®Ó ®¶m b¶o vÖ sinh m«I tr­êng vµ søc khÎo céng ®ång d©n c­, møc hç trî t«t ®a mkh«ng qu¸ 2 triÖu ®ång/trang tr¹i. ChÝn lµ, chÝnh s¸ch b¶o hé tµi s¶n®· ®Çu t­ cña trang tr¹i: Tµi s¶n vµ vèn ®Çu t­ hîp ph¸p cña trang tr¹i kh«ng bÞ quèc h÷u ho¸, kh«ng bÞ tÞch thu b»ng biÖn ph¸p hµnh chÝnh. Trong tr­êng hîp v× lý do quèc phßng, an ninh, v× lîi Ých quèc gia, Nhµ n­íc cÇn thu håi ®Êt ®­îc giao, ®­î thuª cña trang tr¹i th× chñ trang tr¹i ®­îc thanh to¸n hoÆc båi th­êng theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc. KÕt luËn Kinh tÕ trang tr¹i lµ 1 lo¹i h×nh kinh tÕ míi trong sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n §ång Nai. Kinh tÕ trang tr¹i ®· kh¬I dËy vµ ph¸t huy n¨ng lùc néi sinh, kÕt hîp hµi hoµ gi÷a tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn lîi, g¾n lîi Ých víi lµm gi·u hµng ho¸ vµ ®ãng gãp nghÜa vô víi Nhµ n­íc. Kinh tÕ trang tr¹i cã vÞ trÝ, vai trß hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c©y trång vËt nu«I vµ c¬ cÊu lao ®éng trong n«ng nghiÖp n«ng th«n miÒn nói. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i lµ vÊn ®Ò võa mang ý nghÜa kinh tÕ, võa mng tÝnh x· héi s©u s¾c. Néi dung nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¸c huyÖn miÒn nói tØnh §ång Nai. ViÖc nghiªn cøu ®· ®¹t ®­îc 1 sè kÕt qu¶ sau ®©y: -HÖ thèng hãa 1 sè vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kinh tÕ trang tr¹i, lµm râ kh¸I niÖm b¶n chÊt xu h­íng vËn ®éng cña trang tr¹i gia ®×nh ®Ó tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ, vai trß cña nã trong tiÕn t×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Qóa tr×nh h×nh thµnh vµ vËn ®éng cña trang tr¹i miÒn nói tØnh §ång Naihoµn toµn tu©n theo c¸c quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ chung cña c¶ n­íc.§iÒu nµy cã ý nghÜa trong viwcj nghiªn cøu x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch nh»m thóc ®Èy kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn ®óng h­íng vµ cã hiÖu qu¶, gãp phÇn ®­a nÒn c«ng nghiÖp sang s¶n xuÊt hµng ho¸. H×nh thµnh 1 bøc tranh tæng thÓ cña kinh tÕ trang tr¹i miÒn nói tØnh §ång Nai, lµ 1 bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi v¬I hÖ thèng trang tr¹i cña tØnh §ång Nai vµ c¶ n­íc.tt miÒm nói còng bao gåm nh÷ng lo¹i h×nhtt phæ biÕn lµ trang tr¹i n«ng nghiÖp, trang tr¹i l©m nghiÖp, trang tr¹i ch¨n nuoi, trang tr¹i thuû s¶n, trang tr¹i tæng hîp. Quy m« sö dông ®Êt cña trang tr¹i miÌn nói phÇn lín cao h¬n vïng ®ång b»ng. Tû lÖ sö dông lao ®éng thuª ngoµi th­êng xuyªn chiÕm gÇn t­¬ng ®­¬ng víi lao ®éng cña gia ®×ng chñ trang tr¹i. -Nªu lªn quan ®iÓm, ph­¬ng h­íng vµ 1 sè gi¶I ph¸p chñ yÕu cã hÖ thèng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë §ång Nai 1 c¸ch cã hiÖu qu¶, phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ , x· héi cña tØnh §ång Nai. C¸c chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai, khuyÕn khÝch ®Çu t­ s¶n xuÊt, x©y dùng h¹ tÇng tÝn dông, tuÕ th«ng tin thÞ tr­êng, tiªu thô s¶n phÈm , b¶o hiÓm rñi ro… lµ nh÷ng gi¶I ph¸p thiÕt thùc lµm cho kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn æn ®Þnh, bÒn v÷ng, gãp phÇn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®ai ho¸ ®Êt n­íc. MÆc dï kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ®· xuÊt hiÖn tõ l©u ë §ång Nai, nh­ng nã thËt sù ®­îc t¸I lËp trong thêi kú ®æi míi vµ vÉn lµ 1 h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt ®ang trong qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn, víi nhiÒu ph¸t sinh míi rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cña luËn ¸n sÏ lµ 1 ®ãng gãp nhá trong viÖc thóc ®Èy nhanh h¬n qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ë §ång Nai nãi riªng vµ c¶ n­íc nãi chung. Tµi liÖu tham kh¶o 1. PTS. Ph¹m Thanh B×nh (1997), “ Giaã tr×nh qu¶n trÞ kinh doanh Trang tr¹i “. Tñ s¸ch tr­êng ®¹i hoc n«ng l©m TPHCM. 2.Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ( HN th¸ng 3/1999), kÕ ho¹ch triÓn khai thù hiÖn nghÞ quyÕt 06-NQ/TW cña bé chÝnh trÞ vÒ mét sè vÊn ®Ò ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n. 3. Côc thèng kª §ång Nai.” Niªn gi¸m ®ãc thèng kª tØnh §ång Nai 2005” 4. Côc thèng kª §ång Nai.” Niªn gi¸m ®ãc thèng kª tØnh §ång Nai 2006” 5.Phan DiÔn ( c«ng t¸c khoa gi¸o, th¸ng 12/1998), ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n lµ nhiÖm vô ­u tiªn hµng ®Çu 6. TrÇn §øc, so s¸nh trang tr¹i vïng ®åi nói ë Yªn B¸I vµ B×nh D­¬ng, B×nh Ph­íc. T¹p chÝ th«ng tin lý luËn sè 12/1997. 7. T« §øc H¹nh-Ph¹m V¨n Linh (2000), ph¸t triÓn kinh tÕ trong hµng ho¾ n«ng th«n c¸c tØnh miÒn nói phÝa b¾c ViÖt Nam- thùc tr¹ng vµ gi¶I ph¸p NXB chÝnh trÞ quèc gia HN 8.Hoµng Kim, Thùc tr¹ng vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi tØnh §ång Nai ®Õn n¨m 2000. T¹p chÝ th«ng tin kinh tÕ kÕ ho¹ch- Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­- Trung t©m th«ng tin- 5/1997 9. Ph¹m ViÖt Hoµng: Vµi nÐt vÒ vÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm Cña c¸c trang tr¹i ë n­íc ta. T¹p chÝ th«ng tin kinh tÕ kÕ ho¹ch – Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ – trung t©m th«ng tin -1+2/2000 10. Minh H­ng: §ång Nai ph¸t triÓn c«ng gnhiÖp chÕ biÕn g¾n víi vïng n«ng s¶n hµng ho¸. T¹p chÝ con sè vµ sù kiÖn 4/1999. 11. NguyÔn §iÒn, TrÇn §øc (1993), “ kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh trªn thÕ giíi vµ Ch©u ¸” NXB thèng kª, HN 12. TrÇn §øc (1995).” Trang tr¹i gia ®×nh ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi”NXB chÝnh trÞ quèc gia HN 13. TrÇn §øc (1998) “M« h×nh kinh tÕ trang tr¹i vïng ®åi nói” NXB n«ng nghiÖp HN 14.NguyÔn §×nh H­¬ng(2000).”Thùc tr¹ng vµ gi¶I ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam “ NXB chÝnh trÞ quèc gia HN 15.Vò Ngäc kû,TrÇn Söu (1996) “ kinh tÕ trang tr¹i ë tØnh miÒn nói Yªn B¸I”. NXB chÝnh trÞ quèc gia , HN 16. LuËt ®Êt ®ai. Quèc héi th«ng qua ngµy 14/7/1993. 17.LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña luËt ®Êt ®ai. Quèc héi th«ng qua ngµy 02/12/1998. 18. LuËt Doanh nghiÖp. Quèc héi th«ng qua ngµy 12/6/1999 19. LuËt hîp t¸c x·. Qu«c héi th«ng qua ngµy 26/11/2003 20.LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc (söa ®æi). Quèc héi th«ng qua ngµy 20/5/1998. 21. Lª Träng(1993). “ ph¸t triÓn vµ qu¶n lý trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng” NXB n«ng nghiÖp , HN. 22.TRÇn Tr¸c vµ céng sù(2000) “ t­ liÖu vÒ kinh tÕ trang tr¹i “ NXB TPHCM 23.NguyÔn §øc ThÞnh (2001)” kinh tÕ trang tr¹i c¸c tØnh trung du, miÒn nói phÝa b¾c”. NXB khoa häc x· héi, HN. 24. UBND huyÖn VÜnh Cöu tØnh §ång Nai (2004), b¸o c¸o ®iÒu chØnh, bæ sung quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai huyÖn VÜnh Cöu ®Õn n¨m 2010” 25.TØnh uû-UBND TØnh §ång Nai (2005). ‘Tæng kÕt 12 n¨m ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n tØnh §ång Nai(1992-2004) NXB tæng hîp §ång Nai. 26. TØnh uû §ång Nai(2006). “ 30 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ tØnh§ång Nai(1975-2005) NXB lý luËn chÝnh trÞ, HN 27.GS.VS.§µo ThÕ TuÊn ( 1997).”kinh tÕ h« n«ng d©n”. NXBkhoa häc x· héi, HN 28.Së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n §ång Nai. “ kÕt qu¶ ®iÒu tra trang tr¹i cã ®Õn 31/12/2003 tØnh §«ng Nai” 29. Chu V¨n Vò ( chñ biªn )(1995) “ kinh tÕ hé trong n«ng h«n ViÖt Nam” NXB khoa häc x· héi, HN 30. PTS §Æng Thä X­¬ng(chñ biªn)( 1997) “n«ng nghiÖp n«ng th«n trong giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸” N XB chÝnh trÞ quèc gia, HN 31.Tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n ( kû yÕu héi th¶o khoa häc, HN, 9/1999) “ Thùc tr¹ng vµ gi¶I ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam” 32. ViÖn quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ n«ng nghiÖp (1993),” n«ng nghiÖp trung du miÒn nói. HiÖn tr¹ng vµ triÓn väng”.NXB n«ng nghiÖp , HN 33. Tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n (kû yÕu héi th¶o khoa häc, HN, 18/18/1999)”§æi míi tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c tØnh vïng nói , vïng cai phÝa b¾c ViÖt Nam “ 34.Hång Vinh (héi th¶o quècgiavÒ chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n. B¾c Ninh 1/2000). ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ; b­íc ®I quan träng ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n. 35. §Æng H÷u (héi th¶o quècgiavÒ chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n. B¾c Ninh 1/2000). Khoa häc c«ng nghÖ phôc vô c¬ cÊ chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ trong n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. 36. Hå V¨n VÜnh, n«ng nghiÖp §ång Nai chuyÓn dÞch theo h­íng c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸. T¹p chÝ céng s¶n sè 5 th¸ng 03/1998. 37. Lª Du Phong, Hoµng V¨n Hoa (1998). Ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi c¸c vïng d©n téc vµ miÒn nói theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hho¸. NXB chÝnh trÞ quèc gia HN 38. §oµn Phóc Thanh ( 2001). Gi¸o tr×nh kinh tÕ ph¸t triÓn. NXB thèng kª HN 39. T¹p chÝ th«ng tin lý luËn sè 10-2001 40.Deanna Donovan, A.Terry Rambo, Jefferson. Lª Träng Cóc, TrÇn §øc Viªn(1997). “Nh÷ng xu h­íng ph¸t triÓn ë vïng nói phÝa b¾c ViÖt Nam “. ._.