Phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa

c hình thức sở hữu và các thành phần kinh tế đưa nước ta trở thành nước Xã hội chủ nghĩa với nền công nghiệp,nông nghiệp hiện đại ,khoa học kỹ thuật tiên tiến.Tuy nhiên để xây dựng thành công Chủ nghĩa xã hội thì chúng ta không chỉ đơn thuần phát triển kinh tế thị trường thuần túy mà phải đặt dưới sự lãnh đạo tài tình sáng suốt của Đảng: “Phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa”. Kinh tế tư nhân có vai trò quan trọng trong nền kinh tế thị trường,đối với những nước phát triển sự đóng góp của kinh tế tư nhân chiếm tỷ trọng khá lớn trong nền kinh tế.Ở Việt Nam,từ khi đổi mới,trong các văn kiện đại hội Đảng đã xác định có nhiều thành phần kinh tế trong đó kinh tế tư nhân được chia thành:kinh tế cá thể,tiểu chủ và kinh tế tư bản tư nhân .Đến báo cáo chính trị tại đại họi X của đảng lại xác định thành phần kinh tế tư nhân bao gồm:cá thể ,tiểu chủ ,tư bản tư nhân.Vai trò của kinh tế tư nhân đã được khẳng định là quan trọng ,là một trong những động lực của nền kinh tế.Kinh tế tư nhân là thành phần kinh tế trực tiếp tạo nên sự nhạy cảm về các mặt kinh tế -chính trị.Do đó việc thừa nhận kinh tế tư nhân như hiện nay là một bước đột phá quan trọng .Nếu như những năm trước đổi mới thành phần kinh tế tư nhân được coi là thành phầnkinh tế ‘tàn dư’,chỉ tồn tại trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội sẽ bị thu hẹp dần trong quá trình lớn lên của các thành phần kinh tế xã hội chủ nghĩa thì đến đại hội VIII và đại hội IX của Đảng thành phần kinh tế tư nhân mới được khẳng định sự tồn tại lâu dài cả đến khi chủ nghĩa xã hôi được xây dựng. Kinh tế tư nhân rất năng động, nhạy bén với kinh tế thị trường do đó sẽ có những đóng góp không nhỏ vào quá trình tăng trưởng kinh tế của đất nước.Hiện nay kinh tế tư nhân bước đầu có sự phát triển nhưng phần lớn tập trung vào lĩnh vực thương mại ,dịch vụ và bất dộng sản.Đầu tư vào sản xuất còn ít chủ yếu quy mô vừa và nhỏ. Tuy nhiên kinh tế tư nhân có tính tự phát cao,đầu cơ,buôn lậu ,trốn thuế,làm hàng giả…là những hiện tượng thường xuất hiện trong kinh tế tư nhân Trong quá trình phát triển, kinh tế tư nhân ở nước ta đã bộc lộ những hạn chế,yếu kém và phải đương đầu với nhiều thách thức và khó khăn về môi trường kinh doanh ,năng lực cạnh tranh ,trình độ công nghệ,chất lượng ,giá thành sản phẩm ,khó khăn vướng mắc về vốn,mặt bằng sản xuất,kinh doanh ,khả năng tiếp cận sử lý thông tin về mặt pháp lý...Điều đó đòi hỏi phải luôn tăng cường quản lý đối với kinh tế tư nhân. Như vậy kinh tế tư nhân có khả năng đóng góp vàp công cuộc xây dựng đất nước như:huy động và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn,giải quyết tạo việc làm cho một lượng lớn lao động ,tăng nguồn thu cho ngân sách.Bên cạnh những mặt tích cực khu vực kinh tế tư nhân ở nước ta bộc lộ những yếu kém,hạn chế đòi hỏi phải có sự can thiệp từ phía Nhà nước về các chính sách. Để có thể phát huy tối đa những lợi thế của kinh tế tư nhân và hạn chế đến mức tối thiểu những khuyết tật của nó đòi hỏi Đảng và Nhà nước phải có sự đổi mới cơ chế chính sách để thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân.Xuất phát từ thực tiễn như vậy mà em chọn đề tài: “Thực trạng phát triển kinh tế tư nhân và các giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam hiện nay” làm nội dung chính của đề án kinh tế chính trị của em. I. Lý luËn vÒ kinh tÕ t­ nh©n 1. Quan niỆm, đẶc điỂm kinh tẾ tư nhân Kinh tế tư nhân bao gồm: trước tiên là thành phần kinh tế cá thể tiểu chủ.Thành phần kinh tế này dựa trên hình thức sở hữu tư nhân nhỏ về tư liệu sản xuất. Trong kinh tế cá thể, nguồn thu nhập hoàn toàn dựa vào lao động và vốn của bản thân, gia đình còn trong kinh tế tiểu chủ, nguồn thu nhập vẫn dựa chủ yếu vào lao động, vốn của bản thân và gia đình nhưng có thuê thêm người lao động. Nó có tiềm năng to lớn trong việc sử dụng và phát huy hiểu quả vốn, sức lao động, các kinh nghiệm sản xuất. Tuy nhiên, thành phần kinh tế này có hạn chế ở tính tự phát, manh mún, chậm ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ. Thành phần kinh tế tư bản tư nhân,đây là thành phần kinh tế dựa trên sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất và quan hệ thuê mướn.Ở nước ta hiện nay, thành phần kinh tế này còn có vai trò đáng kể để phát triển lực lượng sản xuất, xã hội hoá sản xuất.Chính vì vậy, Nhà nước, một mặt, cần khuyến khích kinh tế tư bản tư nhân phát triển rộng rãi trong các ngành nghề sản xuất kinh doanh mà pháp luật không cấm. Mặt khác, Nhà nước cần tạo ra môi trường kinh doanh thuận lợi về chính sách, pháp lý để thành phần kinh tế này hoạt động có hiệu quả. Về lâu dài, Nhà nước có thể hướng thành phần này đi vào kinh tế tư bản nhà nước dưới những hình thức khác nhau 2. TẤt yẾu khách quan cỦa sỰ tỒn tẠi, phát triỂn cỦa kinh tẾ tư nhân trong nỀn kinh tẾ thỊ trưỜng Mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta theo chủ nghĩa Mac-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là xác lập quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất nhằm phát triển kinh tế xã hội.Trong đó nội dung cốt lõi là xác lập cơ cấu về sở hữu tư liệu sản xuất và cơ cấu các thành phần kinh tế một cách phù hợp với yêu cầu của quy luật thực tế khách quan trong thời kỳ quá độ ở nước ta .Bước khởi đầu đổi mới trong đó có việc mở đường phát triển kinh tế tư nhân dã diễn ra từ năm 1979 tại nghị quyết hội nghị lần thứ IV,BCHTW Đảng khóa IV.Câu hỏi đặt ra: “Chủ nghĩa xã hội có đặc điểm ưu việt là nền kinh tế công hữu và kế hoạch hóa tập trung nay lại mở đường cho kinh tế tư nhân và kinh tế thị trường phát triển,có thể có lợi trước mắt nhưng lâu dài liệu còn chủ nghĩa xã hội?” Dẫu còn nhiều ý kiến băn khoăn ,cuộc mở đường và phát triển vẫn diễn ra trước hết do áp lực mạnh mẽ từ thực tế.Đông đảo nhân dân và đảng viên đã năng động sáng tạo tìm tòi nhiều nhân tố mới ,không thụ động chấp hành theo cơ chế không phù hợp thực tế “đòi hỏi: cởi trói,tháo gỡ” để sản xuất bung ra cứu vãn đời sống nhân dân đang quá khó khăn thiếu thốn.Khó khăn đó có nguyên nhân khách quan,nhưng nguyên nhân chủ quan trực tiếp là do một số sai lầm trong cải tạo,tập thể hóa và duy trì cơ chế tập trung quan liêu bao cấp.Cùng với áp lực đổi mới từ thực tế cuộc sống ,về mặt tư tưởng lý luận ngay từ những buổi đầu đã gặp nhiều thuận lợi do những nước Xã hội chủ nghĩa đang có trào lưu trở lại những tư tưởng của Lênin trong chính sách kinh tế mới nổi bật nhất là sự tất yếu phát triển kinh tế hàng hóa niều thành phần. Bước đổi mới chính sách kinh tế của đại hội VI(1986) tiếp đó là hội nghị lần thứ 6(1989) BCHTW Đảng khóa VI chính là kết quả tổng kết thực tế tự chủ vân dụng sáng tạo tư tưởng của LêNin về cơ cấu kinh tế nhiều thành phần à quan hệ thị trường để xúc tiến công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội phù hợp với Việt Nam.Chính sách mới của đại hội VI do phù hợp với thực tế và ý nguyện của nhân dân đã đi vào cuộc sống rất nhanh tạo cơ sở lý luận và niềm tin mạnh mẽ trong toàn đảng ,toàn dân trong sự nghiệp đổi mới .Nhờ đó phát triển kinh tế tư nhân và kinh tế thị trường đã trở thành xu hướng không thể đảo ngược dù gặp khó khăn vướng mắc thăng trầm. 3. Bài hỌc lỊch sỦ phát triỂn kinh tẾ tư nhân rút ra tỪ kinh nghiỆm mỘt sỐ nưỚc trên thẾ giỚI a. Tư tưởng Lê Nin: Sự cần thiết phát triển kinh tế tư nhân Tõ khi b­íc vµo c«ng cuéc ®æi míi chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, chóng ta ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ.Ngay tõ khi míi ra ®êi, chñ nghÜa M¸c - Lªnin kh¼ng ®Þnh sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cã thÓ coi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn. chóng ta ph¶i xÐt ®Õn hai nguyªn lý vÒ sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cÇn tÝnh ®Õn khi nghiªn cøu xu h­íng vËn ®éng cña kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n trong c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Thø nhÊt, ®ã lµ quy luËt vÒ mèi quan hÖ gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. §ã chÝnh lµ c¬ së kh¸ch quan cña sù tån t¹i cña kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n. Thø hai, lµ lý luËn vÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt kinh tÕ quyÕt ®Þnh c¬ cÊu x· héi, giai cÊp cña x· héi t­¬ng øng vµ vai trß vÞ trÝ cña nã. b. Sự phát triển kinh tế tư nhân trên thế giới trong thời kỳ cải cách Từ thập niên 90, đặc biệt là sau năm 2000, hầu hết các xu hướng phát triển kinh tế chủ yếu của thế giới đều vận động theo chiều hướng để tạo dựng nền kinh tế toàn cầu thống nhất. Hội nhập kinh tế trên quy mô khu vực và toàn cầu là xu thế tất yếu của kinh tế mỗi nước. Với xu thế toàn cầu như hiện nay thì trong vài thập kỷ tới, một thị trường toàn cầu không biên giới xuất hiện. Trên thị trường thế giới, kết quả của nền kinh tế mới người ta thấy có ba loại hình xuất khẩu: Xuất khẩu hữu hình, xuất khẩu vô hình và xuất khẩu quản lý. Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay, xuất khẩu vô hình các sản phẩm công nghiệp có hàm lượng tri thức cao có thể mang lại lợi nhuận và việc làm nhiều hơn so với xuất khẩu hữu hình. Ngày nay, không phải chỉ ở các nước phát triển mà cả các nước công nghiệp mới, thậm chí ngay cả các nước đang tiến hành CNH đều tìm cách đưa các yếu tố của nền kinh tế tri thức vận dụng vào nước mình. Trong khi liên kết và hợp tác giữa các quốc gia, các khu vực, giữa các tập đoàn kinh tế là xu thế chủ đạo thì sự cạnh tranh giữa chúng vẫn tồn tại và ngày càng quyết liệt. Lợi thế cạnh tranh trong nền kinh tế mới tùy thuộc vào trình độ công nghệ, sức mạnh quy mô tài chính và năng lực quản lý và điều hành của mỗi quốc gia. II. THỰC TRẠNG KINH TẾ TƯ NHÂN VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG Xà HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM 1. KhẢo sát tiẾn trình kinh tẾ Trước đổi mới a. Kinh tế tư nhân thời kỳ phục hồi kinh tế 1955_1957 Sau 9 năm kháng chiến chống thực dân Pháp,tháng 7-1954 hòa bình lập lại trên miền bắc,nền kinh tế đứng trước những hậu quả nặng nề do chiến tranh để lại ,Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung Ương đã họp vào tháng 9-1954 đề ra kế hoạch 3 năm(1955-1957) tập trung khôi phục kinh tế hàn gắn vết thương chiến tranh,tiếp tục hoàn thành cải cách ruộng đất,tạo cơ sở vững chắc đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội. Song song víi viÖc chia ruéng ®Êt cho n«ng d©n , th¸ng 5-1955 ChÝnh phñ ®· ban hµnh 8 chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt bao gåm: (1) B¶o ®¶m quyÒn së h÷u ruéng ®Êt. (2) B¶o hé tµi s¶n n«ng d©n vµ c¸c tÇng líp kh¸c. (3) KhuyÕn khÝch khai hoang, phôc ho¸ b»ng miÔn gi¶m thuÕ 3 n¨m cho ruéng ®Êt khai hoang. Kh«ng ph¶i ®ãng thuÕ phÇn t¨ng vô, t¨ng n¨ng suÊt. (4) Tù do thuª m­ín nh©n c«ng, thuª m­ín tr©u bß, vay vµ cho vay. (5) KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn tæ ®æi c«ng. (6) KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn nghÒ phô vµ nghÒ thñ c«ng trong n«ng d©n vµ n«ng th«n. (7) B¶o hé vµ khuyÕn khÝch, khen th­ëng nh÷ng hé n«ng d©n lµm ¨n giái. (8) Nghiªm cÊm ph¸ ho¹i s¶n xuÊt. Nhê cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, sau ba n¨m kh«i phôc vµ ph¸t triÓn: N«ng nghiÖp: 85% diÖn tÝch hoang ho¸ ®­îc ®­a vµo sö dông; gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng n«ng nghiÖp n¨m 1957 t¨ng 16,7% so víi n¨m 1955; trong ®ã trång trät t¨ng 14,7%, ch¨n nu«i t¨ng 27,7%. S¶n l­îng l­¬ng thùc quy thãc tõ 3.759 ngh×n tÊn n¨m 1955 lªn 4.293 ngh×n tÊn, n¨m 1957. B«ng ®¹t 5,6 ngh×n tÊn, t¨ng 0,6%; chÌ bóp kh« 2,9 ngh×n tÊn, t¨ng 11,5%; l¹c 21,1 ngh×n Ên, t¨ng 75,8%; thuèc lµ 1,4 ngh×n tÊn, t¨ng gÊp 2,3 lÇn. §µn tr©u tõ 1.052 ngh×n con t¨ng lªn 1.237 ngh×n con. C«ng nghiÖp ®¹t tèc ®é t¨ng b×nh qu©n n¨m lµ 64,1%. Trong ®ã c«ng nghiÖp trung ­¬ng t¨ng 171,2%; c«ng nghiÖp ®Þa ph­¬ng t¨ng 50,4%; c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t­ liÖu s¶n xuÊt t¨ng 53,4%, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt t­ liÖu tiªu dïng t¨ng 67,7%. b. Kinh tÕ t­ nh©n thêi kú c¶i t¹o x· héi nÒn kinh tÕ (1958 - 1960) vµ tíi n¨m 1976 Néi dung chñ yÕu cña c«ng cuéc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®Æt ra trong thêi kú nµy lµ biÕn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn thµnh nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.Néi dung ®­a n«ng d©n vµo hîp t¸c x· coi lµ kh©u chÝnh. KÕt qu¶ ®Õn n¨m 1960 ®· cã: 40,4 ngh×n hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, chiÕm 85,5% tæng sè hé n«ng d©n vµ 68,1% tæng diện tÝch canh t¸c; 2.760 hîp t¸c x· tiÓu thñ c«ng nghiÖp.VÒ th­¬ng nghiÖp ®· cã 65% trong sè 185 ngh×n tiÓu th­¬ng tham gia hîp t¸c x·.Tuy nhiªn kinh tÕ t­ nh©n vÉn tån t¹i d­íi h×nh thøc kinh tÕ c¸ thÓ. Tû träng lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n tuy ®· gi¶m nhiÒu nh­ng vÉn cßn chiÕm gi÷ mét tû lÖ ®¸ng kÓ. MiÒn Nam, n¨m 1976 riªng ngµnh c«ng nghiÖp cã tíi 94.857 hé t­ nh©n, c¸ thÓ. Trong ®ã ngµnh chÕ biÕn l­¬ng thùc vµ thùc phÈm 29.530 hé; dÖt 17.035 hé; vËt liÖu x©y dùng 5.964 hé; ho¸ chÊt 2.413 hé; c¬ khÝ 23.312 hé… c. Knh tÕ t­ nh©n thêi kú 1976 – 1985 §Êt n­íc thèng nhÊt, kinh tÕ t­ nh©n vÉn tån t¹i,sè lao ®éng ho¹t ®éng trong kinh tÕ t­ nh©n hµng n¨m vÉn chiÕm trªn 20% tæng sè lao ®éng ngµnh c«ng nghiÖp; n¨m 1980: 22,3%; n¨m 1984: 26%; n¨m 1985: 23%; n¨m 1986: 23,2%. Gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp do khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¹o ra hµng n¨m chiÕm trªn d­íi 15% gi¸ trÞ s¶n l­îng toµn ngµnh c«ng nghiÖp. Sè l­îng kinh doanh th­¬ng nghiÖp nh÷ng n¨m 1980 còng ë møc 60 v¹n. N¨m 1980: 63,7 v¹n; n¨m 1985: 63,7 v¹n; n¨m 1986: 56,8 v¹n. Nh÷ng sè liÖu trªn cho thÊy søc sèng cña kinh tÕ c¸ thÓ rÊt bÒn bØ, sù hiÖn diÖn cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy trong suèt thêi gian dµi. Sau đổi mới Trong c«ng nghiÖp, t­ nh©n ®· ®Çu t­ thªm tiÒn vèn ®Ó më réng c¸c c¬ së hiÖn cã, hoÆc x©y dùng thªm c¬ së míi. N¨m 1988 khu vùc nµy ®Çu t­ thªm 80 tû ®ång, thµnh lËp thªm 17.000 c¬ së, trong ®ã cã 46 xÝ nghiÖp t­ nh©n; 1.100 c¬ së tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ h¬n 15.000 hé c¸ thÓ. N¨m 1989 sè vèn ®Çu t­ t¨ng thªm 102 tû ®ång, sè xÝ nghiÖp t­ nh©n t¨ng gÊp 4 lÇn so víi n¨m 1988 (tõ 318 xÝ nghiÖp t¨ng lªn 1.284 xÝ nghiÖp); hé tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ c¸ thÓ tõ 31,85 v¹n lªn 33,33 v¹n, t¨ng 4,6%. Trong hai n¨m 1990 - 1991 sè vèn t¨ng thªm mçi n¨m kho¶ng 100 tû đồng. Gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng thµnh phÇn kinh tÕ nµy n¨m 1989 t¨ng thªm 34,5% so víi n¨m 1998, trong ®ã xÝ nghiÖp t­ doanh t¨ng 51,9%; hé tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ c¸ thÓ t¨ng 34, 0%. Tû träng gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp khu vùc t­ nh©n, c¸ thÓ chiÕm trong gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng toµn ngµnh c«ng nghiÖp t¨ng kh¸ ®Òu ®Æn: n¨m 1986: 15,6%; n¨m 1987: 25,69%; n¨m 1998: 19,6%; n¨m 1989: 27,2%; n¨m 1990: 26,5%. Trong th­¬ng nghiÖp, lao ®éng cña thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn nhanh chãng: N¨m 1968: 56,79 v¹n ng­êi; n¨m 1987: 64 v¹n ng­êi; n¨m 1988: 71,89 v¹n ng­êi; n¨m 1989: 79,3 v¹n ng­êi; n¨m 1990: 81,1 v¹n ng­êi. 2. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG KINH TẾ TƯ NHÂN VIỆT NAM HIỆN NAY a. Khả năng thu hút lao động tạo việc làm TÝnh tõ n¨m 1996 ®Õn nay sè lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n phi n«ng nghiÖp trong c¸c n¨m ®Òu t¨ng trõ n¨m 1997. N¨m 2000, lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, kÓ c¶ khu vùc n«ng nghiÖp lµ 21.017.326 ng­êi, chiÕm 65,3% lao ®éng cã viÖc lµm th­êng xuyªn trong c¶ n­íc. TÝnh tõ n¨m 1996 ®Õn nay, lao ®éng trong c«ng nghiÖp t¨ng nhiÒu h¬n ngµnh th­¬ng m¹i, dÞch vô. N¨m 2000 so víi n¨m 1996 lao ®éng trong c«ng nghiÖp thªm ®­îc 363.442 ng­êi, t¨ng 20,68%; trong khi lao ®éng th­¬ng m¹i, dÞch vô thªm ®­îc 271.476 ng­êi. Lao ®éng c«ng nghiÖp ë doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng nhanh h¬n ë hé kinh doanh c¸ thÓ; n¨m 2000 so víi n¨m 1996, lao ®éng c«ng nghiÖp ë doanh nghiÖp t¨ng 114,02%;l lao ®éng c«ng nghiÖp ë hé kinh doanh c¸ thÓ chØ t¨ng ®­îc 6,4%. b. Khả năng thu hút vốn Vèn cña hé kinh doanh c¸ thÓ Tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ n¨m 2000 lµ 29.267 tû ®ång t¨ng 12,93% so víi n¨m 1999. Vèn ®Çu t­ cña hé kinh doanh c¸ thÓ n¨m 2000 chiÕm 81,54% trong tæng sè vèn ®Çu t­ cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ chiÕm 19,82% vèn ®Çu t­ x· héi. Vèn cña doanh nghiÖp t­ nh©n Tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng c¶ vÒ l­îng vèn vµ tû träng trong tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ cña toµn x· héi. Tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp t¨ng tõ 5.628 tû ®ång n¨m 1999 lªn 6.627 tû ®ång n¨m 2000; t¨ng 17,7%; tû träng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¨ng tõ 17,84% n¨m 1999 lªn 18,46% n¨m 2000; tû träng trong tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi tõ 4.29% n¨m 1999 lªn 4,49% n¨m 2000 . c. Loại hình doanh nghiệp Trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, doanh nghiÖp t­ nh©n chiÕm sè l­îng lín nhÊt, tiÕp ®Õn lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, sau ®ã lµ c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp danh chiÕm sè l­îng kh«ng ®¸ng kÓ. d. Quy mô doanh nghiệp Quy m« cña hé kinh doanh c¸ thÓ nãi chung rÊt nhá, sö dông lao ®éng trong gia ®×nh lµ chÝnh, trung b×nh mçi hé cã 1-2 lao ®éng. Vèn kinh doanh Ýt. Ngo¹i lÖ, qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë c¸c thµnh phè lín, cã nhiÒu hé kinh doanh c¸ thÓ thuª ®Õn hµng chôc thËm chÝ hµng tr¨m lao ®éng nh­ c¬ së §øc Ph¸t (c¬ së lµm b¸nh ngät ë thµnh phè Hå ChÝ Minh) thuª tíi 900 lao ®éng. §¨ng ký doanh nghiÖp Doanh nghiÖp t­ nh©n thùc hiÖn ®¨ng ký kinh doanh tõ khi cã LuËt c«ng ty vµ LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng rÊt nhanh. TÝnh chung thêi kú 1991-2000, sè doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh t¨ng b×nh qu©n lµ 96,24%/n¨m. Tõ 132 doanh nghiÖp n¨m 1991 ®Õn hÕt n¨m 1996 cã 30.897 doanh nghiÖp ®¨ng ký doanh nghiÖp. N¨m 2000 cã 14.400 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký b»ng 250% so víi n¨m 1999. N¨m 2001 cã 21.040 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký b»ng 140% so víi n¨m 2000. VÒ sè doanh nghiÖp thùc tÕ ho¹t ®éng TÝnh ®Õn ngµy 31-12-2000, c¶ n­íc cã 56.834 doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh, nh­ng sè doanh nghiÖp thùc tÕ ho¹t ®éng lµ 29-548 doanh nghiÖp (51,99%), c¸c doanh nghiÖp ch­a ho¹t ®éng 9.581 doanh nghiÖp (16,85%), sè doanh nghiÖp gi¶i thÓ chuyÓn sang lo¹i h×nh thøc kh¸c 18.887 doanh nghiÖp (24,44%), doanh nghiÖp ch­a t×m thÊy lµ 3.818 doanh nghiÖp (6,72%).Sè l­îng doanh nghiÖp thùc tÕ ho¹t ®éng tËp trung cao ë ngµnh th­¬ng m¹i, dÞch vô. e. Trình độ quản lý Trong số 200.000 doanh nghiệp tư nhân (DNTN), với các hình thức tổ chức khác nhau (công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh, doanh nghiệp tư nhân một chủ), có đầy đủ tư cách pháp nhân, thường được coi là khu vực doanh nghiệp tư nhân chính thức; số còn lại được tổ chức kinh doanh ở hình thức thấp hơn, chưa có tư cách pháp nhân và do đó thường được coi là khu vực tư nhân phi chính thức hoặc phi hình thức. Từ khi Luật Doanh nghiệp được thi hành (1-1-2000), DNTN ở nước ta đã phát triển mạnh mẽ. DNTN của chúng ta vẫn chỉ là một lực lượng nhỏ yếu, bị xem nhẹ và đóng góp không đáng kể vào nền kinh tế. f. Hiệu quả kinh doanh Đây là khu vực kinh tế có cường độ làm việc và năng suất công việc cao nhất; hiệu quả tích lũy  là ‘của riêng’, nhưng chính là tài sản quốc gia. Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t­ nh©n ®· ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu míi thóc ®Èy hoµn thiÖn thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §· xuÊt hiÖn nhiÒu doanh nh©n kinh doanh thµnh ®¹t, ®­a doanh nghiÖp cña m×nh ph¸t triÓn, c¶i thiÖn ®­îc ®êi sèng ng­êi lao ®éng, ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu cho x· héi, ®­îc x· héi t«n vinh. Tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ngµy cµng tiÕn bé h¬n, sè l­îng hµng ho¸ tham gia xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng. Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n cßn tham gia nhiÒu c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. XuÊt khÈu trùc tiÕp cña khu vùac kinh tÕ t­ nh©n ®Õn nay ®· t¨ng kh¸, 9 th¸ng ®Çu n¨m 2001 ®¹t 2.189.330.000 USD, trong ®ã c¸c c«ng ty cæ phÇn ®¹t 361.759.990 USD, c«ng ty t­ nh©n ®¹t 211.900.000 USD. g. Tham gia hoạt động kinh tế đối ngoại Cần đẩy mạnh hơn trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp tìm kiếm thị trường, vận động thu hút đầu tư nước ngoài, tăng cường viện trợ cho Việt Nam.Về lĩnh vực thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), sự cạnh tranh giữa các quốc gia đang diễn ra rất gay gắt, vốn FDI vào Việt Nam đang giảm sút và đây là một thách thức lớn đối với nền kinh tế Việt Nam. Về lâu dài, cần phải có sự hỗ trợ tài chính từ phía Nhà nước để đẩy mạnh hơn nữa công tác này. Các doanh nghiệp trong nước cần chuẩn bị tích cực cho việc hội nhập để có thể cạnh tranh được trong một sân chơi lớn khi Việt Nam đã gia nhập WTO.Kinh tế đối ngoại đã đạt tốc độ tăng trưởng khá cao trong cả thập kỷ 90, mặc dù có sự giảm sút tốc độ từ năm 1999. Nước ta đã trở thành nước xuất khẩu hàng đầu thế giới về gạo, cà phê, song đồng thời cũng phải chịu những tổn thất do giá gạo và cà phê suy giảm.Kể từ năm 1989, nước ta trở thành nước xuất khẩu gạo, sau đó là cà phê với vị trí thứ hai, thứ ba thế giới. Ngay trong năm 2001, giá gạo còn tiếp tục hạ thấp tới 12,2%, và giá cà phê hạ thấp 39,9% so với năm 2000. Kim ngạch xuất nhập khẩu của nước ta năm 2001 đã đạt tới 31,2 tỷ USD.Tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đã đăng ký vào Việt Nam đến năm 2001 là 38,8 tỷ USD.  Nếu tính cả các nguồn vốn nước ngoài khác như vốn ODA và vốn vay thương mại, thì nguồn vốn nước ngoài đã chiếm khoảng gần 50% tổng đầu tư xã hội vào giữa những năm 1990 (những năm sau tỷ trọng này đã giảm). Ngành du lịch Việt Nam đã có bước phát triển đáng kể. Số khách du lịch quốc tế vào Việt Nam đã tăng đều, năm 2001, đạt 2,3 triệu khách . 3. VẤN ĐỀ ĐANG ĐẶT RA Một số khó khăn,hạn chế trong sản xuất kinh doanh mà kinh tế tư nhân đang gặp phải a. Khã kh¨n vÒ vèn, h¹n chÕ vÒ tÝn dông C¸c hé kinh doanh c¸ thÓ vµ doanh nghiÖp t­ nh©n nãi chung ®Òu rÊt thiÕu vèn s¶n xuÊt. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n cßn non trÎ. Tû lÖ nî của khu vùc kinh tÕ t­ nh©n nh×n chung cã gi¶m 22,8% n¨m 2000 xuèng 18,9% trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001. Nh­ng tû lÖ nµy vÉn cao h¬n tû lÖ chung cña ng©n hµng vµ chiÕm tû träng lín trªn tæng sè nî xÊu cña ng©n hµng lµ 50,8% n¨m 2000 vµ 43,3% trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001. b. Khã kh¨n vÒ ®Êt ®ai, mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh Nhµ n­íc ®· tiÕn hµnh giao quyÒn sö dông ®Êt theo LuËt ®Êt ®ai, do ®ã vÒ c¬ b¶n kh«ng cßn "®Êt v« chñ"; do c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ra ®êi muén, kh«ng cßn ®­îc Nhµ n­íc ­u ®·i vÒ ®Êt nh­ tr­íc, chÝnh v× vËy thiÕu mÆt b»ng kinh doanh ®ang lµ trë ng¹i lín ®èi víi c¸c c¬ së kinh doanh. NhiÒu doanh nghiÖp t­ nh©n ph¶i sö dông nhµ ë, ®Êt ë cña gia ®×nh trong khu d©n c­ lµm n¬i s¶n xuÊt, kinh doanh nªn chËt hÑp, g©y « nhiÔm m«i tr­êng, ¶nh h­ëng tíi sinh ho¹t cña d©n c­ trong khu vùc, g©y ra nh÷ng khiÕu kiÖn; khã më réng s¶n xuÊt kinh doanh . c. Khã kh¨n vÒ m«i tr­êng ph¸p lý, t©m lý x· héi VÒ m«i tr­êng ph¸p lý Trë ng¹i lín ®èi víi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ m«i tr­êng ph¸p lý ch­a ®ång bé, ch­a hoµn thiÖn, cßn nhiÒu quy ®Þnh ch­a ®Çy ®ñ, ch­a râ rµng, dÉn tíi t×nh tr¹ng c¸c c¬ quan thõa hµnh vµ c¸c doanh nghiÖp lóng tóng trong viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt. Mét sè bé, ngµnh cßn chËm ban hµnh v¨n b¶n h­íng dÉn ®· g©y khã kh¨n cho viÖc ®¨ng ký vµ ho¹t ®éng cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. VÒ m«i tr­êng t©m lý x· héi Trong x· héi cßn cã phÇn ®Þnh kiÕn ®èi víi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, ch­a nh×n nhËn ®óng vai trß nhµ kinh doanh t­ nh©n trong x· héi. Do vËy cßn cã t©m lý e ng¹i, dÌ dÆt, sî chÖch h­íng x· héi chñ nghÜa, kh«ng muèn thóc ®Èy khu vùc nµy ph¸t triÓn nhanh. Cßn tån t¹i c¸ch nh×n nhËn cho lµ ch­a b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ khi thùc hiÖn chñ tr­¬ng kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o. d. Khã kh¨n cña b¶n th©n khu vùc kinh tÕ t­ nhân Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n cña ta míi ë tr×nh ®é thÊp cña sù ph¸t triÓn, tæ chøc theo h×nh thøc kinh tÕ hé gia ®×nh c¸ thÓ cßn chiÕm tuyÖt ®¹i ®a sè. Kh¶ n¨ng tÝch tô vèn,huy ®éng nguån vèn kinh doanh cßn thÊp. Tr×nh ®é vµ kü n¨ng qu¶n lý cßn yÕu, kh«ng thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng cã tay nghÒ cao ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n. B¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hÇu hÕt míi tho¸t th©n tõ c¬ chÕ bao cÊp. III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY KINH TẾ TƯ NHÂN TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG Xà HỘI CHỦ NGHĨA Ở VỆT NAM 1. TẠo mÔi trưỜng kinh doanh thuẬn lỢi cho kinh tẾ tư nhân Söa ®æi, bæ sung LuËt doanh nghiÖp vµ mét sè quy ®Þnh ch­a thèng nhÊt gi÷a c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®· ban hµnh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn kinh tÕ t­ nh©n, theo h­íng xo¸ bá ph©n biÖt ®èi xử gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Quy ®Þnh râ nh÷ng ngµnh nghÒ, lÜnh vùc kinh tÕ t­ nh©n kh«ng ®­îc phÐp kinh doanh hoÆc kinh doanh cã ®iÒu kiÖn; khi thay ®æi c¸c quyÕt ®Þnh cÇn cã thêi gian chuyÓn tiÕp vµ chÝnh s¸ch bæ sung ®Ó doanh nghiÖp thÝch øng, gi¶m thiÓu thiÖt h¹i cho ng­êi kinh doanh. 2. Nhà nưỚc có biỆn pháp hỖ trỢ kinh tẾ tư nhân a. Vốn Đầu tư của Nhà nước tiếp tục tăng nhưng phải quản lý nghiêm ngặt, chống lãng phí, tham nhũng để nâng cao hiệu quả.Đầu tư bằng nguồn vốn tín dụng nhà nước, phải thật sự “chuyển từ cách phân bổ mang tính hành chính sang cho vay theo cơ chế thị trường, xóa bỏ bao cấp thông qua tín dụng đầu tư. Xóa bỏ sự phân biệt đối xử trên thực tế giữa doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác khi vay tín dụng từ ngân hàng thương mại quốc doanh. Thu hút mạnh hơn nữa đầu tư trực tiếp của nước ngoài, đặc biệt là đầu tư của các công ty đa quốc gia, coi đó là biện pháp rất quan trọng để nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. b. Mặt bằng kinh doanh Xây dựng các chính sách cụ thể như: tạo môi trường sản xuất kinh doanh, hỗ trợ tín dụng, thông tin về thị trường, ưu đãi về thuế, cho thuê đất, xây dựng cơ sở hạ tầng.Sớm ban hành cơ chế tài chính đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Khuyến khích phát triển các hợp tác xã theo đúng Luật Hợp tác xã và các hình thức hợp tác kinh doanh đa dạng về quy mô, về hình thức giữa các thể nhân và pháp nhân trên cơ sở tôn trọng quyền tự nguyện, tự quyết định của người lao động, dân chủ, công khai. Xử lý dứt điểm nợ tồn đọng của các hợp tác xã cũ nay đã chuyển đổi và chưa chuyển đổi. Giải thể các hợp tác xã hình thức, không có cơ sở kinh tế, người lao động chưa tự nguyện... Khuyến khích phát triển tư vấn pháp lý cho các tổ chức thành lập trên cơ sở cộng đồng và tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức này quản lý tốt hơn các nguồn lực cộng đồng. c. Công nghệ Phát triển kỹ thuật tin hoc và truyền thông. Xây dựng hệ thống đồng bộ về hạ tầng tin học, thông tin, phục vụ kinh tế, xã hội, chương trình chính phủ điện tử. Đào tạo lao động. Có chiến lược đào tạo lao động, nâng cao trình độ cho người lao động qua các chương trình học ngắn hạn, dài hạn. Bảo vệ môi trường. Bảo vệ môi trường là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển công nghiệp bền vững. Phát triển thị trường, thúc đẩy đầu tư. Hỗ trợ cho các xí nghiệp tìm kiếm thị trường quốc tế. Giúp tư vấn, đào tạo nhân viên,giúp nghiên cứu thị trường nước ngoài. Bảo vệ trí tuệ, quyền sở hữu công nghiệp. Hỗ trợ các doanh nghiệp bảo vệ sở hữu công nghiệp, sở hữu bản quyền tác giả, sở hữu thương hiệu sản phẩm trong nước và quốc tế. Công nghệ cao của Việt Nam Phát triển công nghiệp hiện đại trên nền tảng công nghệ cao. Thông thường để phát triển công nghệ cao, cần tập trung vào 3 khâu quan trọng: Thu hút đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao. Nghiên cứu khoa học, đào tạo các chuyên gia, công nhân kỹ thuật trong lĩnh vực công nghệ cao. Ứng dụng công nghệ cao trong các hoạt động kinh doanh, sản xuất, quản lý xã hội và đời sống d. Một số biện pháp thúc đẩy phát triển công nghệ cao của Việt Nam Họach định chính sách chung công bố chính sách để mọi thành phần kinh tế, người dân tham gia góp ý. Huy động các thành phần kinh tế cùng đầu tư xây dựng hạ tầng - Hình thành cơ chế liên kết khoa học với doanh nghiệp. Tuyên truyền rộng rãi để mỗi người dân hiểu biết về công nghệ cao. Huy động tài chính, phân bổ ngân sách nhà nước, các quỹ đầu tư, ngân hàng hỗ trợ cho doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao và ứng dụng công nghệ mới. 3. Phát triỂn mỐi quan hỆ hỢp tác giỮa doanh nghiỆp nhà nưỚc và tư nhân, hưỚng kinh tẾ tư nhân phát triỂn theo đỊnh hưỚng xã hỘi chỦ nghĩa Phát triển kinh tế tập thể với các hình thức hợp tác đa dạng. Chuyển đổi hợp tác xã cũ theo Luật Hợp tác xã đạt hiệu quả thiết thực. Trong nông nghiệp,chú trọng phát triển các hình thức hợp tác và hợp tác xã cung cấp dịch vụ, vật tư và tiêu thụ sản phẩm cho kinh tế hộ gia đình và trang trại. Nhà nước giúp hợp tác xã đào tạo, bồi dưỡng cán bộ kỹ thuật và quản lý, mở rộng thị trường, ứng dụng công nghệ mới, phát triển vốn tập thể, giải quyết nợ tồn đọng của hợp tác xã cũ. Kinh tế tư bản tư nhân được khuyến khích phát triển không hạn chế về quy mô trong những ngành, nghề, lĩnh vực và địa bàn mà pháp luật không cấm. Kinh tế tư bản nhà nước dưới các hình thức liên doanh, liên kết giữa kinh tế nhà nước với kinh tế tư nhân trong và ngoài nước ngày càng phát triển đa dạng. Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài là một bộ phận của nền kinh tế Việt Nam, được khuyến khích phát triển. 4. ĐỔi mỚi cơ chẾ chính sách tăng cưỜng thúc đẨy kinh tẾ tư nhân phát triỂn a. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai Nhµ n­íc giao ®· nép tiÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, th× t­ nh©n ®­îc tiÕp tôc sö dông mµ kh«ng ph¶i nép thªm tiÒn thuª ®Êt cho Nhµ n­íc khi dïng ®Êt nµy vµo s¶n xuÊt kinh doanh. Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch x©y dùng nh÷ng khu c«ng nghiÖp víi c¬ së h¹ tÇng cÇn thiÕt, cã gi¸ phï hîp. b. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝn dông Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tÝn dông ®èi víi kinh tÕ t­ nh©n b×nh ®¼ng víi doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Nhµ n­íc hç trî vÒ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng chung (giao th«ng, ®iÖn, n­íc, th«ng tin liªn l¹c…) t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn. Sím ban hµnh quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ c¬ chÕ tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa, trong ®ã doanh nghiÖp t­ nh©n. c. ChÝnh s¸ch lao ®éng tiÒn l­¬ng Sím ban hµnh ®ång bé c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o hiÓm x· héi ®Ó ng­êi lao ®éng trong hé kinh doanh c¸ hÓ vµ doanh nghiÖp cña t­ nh©n ®Òu ®­îc tham gia. TiÕn tíi h×nh thµnh ®a d¹ng vÒ m« h×nh tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi phï hîp víi tõng nhãm ®èi t­îng cã nhiÒu møc ®ãng, møc h­ëng kh¸c nhau. d. ChÝnh s¸ch hç trî vÒ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ Nhµ n­íc trî gióp ®µo t¹o, båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt ®­êng lèi, chñ tr­¬ng cña §¶ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n­íc, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, n¨ng lùc kinh doanh cho chñ doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng. Ph¸t triÓn c¸c trung t©m d¹y nghÒ cña Nhµ n­íc ®Æt biÖt lµ ë khu vùc n«ng th«n, miÒn nói. e. ChÝnh s¸ch hç trî vÒ th«ng tin, xóc tiÕn th­¬ng m¹i Cã c¬ chÕ vµ ph­¬ng tiÖn ®¶m b¶o cho khuvùc kinh tÕ t­ nh©n nhËn ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cña ®Êt n­íc và trªn thÕ giíi.Nhµ n­íc khuyÕn khÝch vµ hç trî kinh doanh, doanh nghiÖp cña t­ nh©n vµ c¸c hiÖp héi ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i ë c¶ thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. 5. Tăng cưỜng công tác quẢn lý kiỂm tra, giám sát nhỮng hoẠt đỘng sẢn xuẤt kinh doanh cỦa tư nhân Mỗi doanh nghiệp Việt Nam khi bước vào hội nhập nhất thiết phải thực hiện công tác kiểm s._.