Phát triển đồng bộ các loại hình thị trường ở nước ta, lý luận, thực trạng, giải pháp

Lêi nãi §Çu H iÖn nay nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn víi tèc ®é chãng mÆt. Do khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng ®­îc n©ng cao, ®èi ngo¹i ngµy mét më réng, ®ã lµ xu thÕ chung cña toµn nh©n lo¹i. Tuy nhiªn mçi mét quèc gia l¹i cã nh÷ng chÝnh s¸ch, ®­êng lèi riªng. §èi víi nh÷ng n­íc theo chÕ ®é x· héi chñ nghÜa th× x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa thùc sù lµ mét ®iÒu cÇn thiÕt kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lÝ nhµ n­íc. ViÖt Nam xuÊt th©n tõ mét n­íc n«ng nghiÖp nghÌo nµn, l¹c hËu ®· vµ ®ang v­¬n lªn kh¼ng ®Þnh m×nh. Tr¶i qua 20 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn b¾t ®Çu tõ sù ®æ bÓ cña c¬ chÕ quan liªu, bao cÊp víi v« vµn khã kh¨n vµ thö th¸ch, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ®ang dÇn kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß, vÞ trÝ vµ t¸c dông cña m×nh trong thêi më cöa. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ hµng n¨m vÉn gi÷ ë møc cao vµ æn ®Þnh, ®êi sèng cña ng­êi d©n ngµy mét n©ng lªn. Song bªn c¹nh nh÷ng thµnh qu¶ ®· ®¹t ®­îc, nÒn kinh tÕ n­íc ta vÉn ®ang ph¶i ®èi mÆt víi v« vµn khã kh¨n, thö th¸ch. ChÝnh bëi vËy mµ viÖc t×m ra gi¶i ph¸p h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ mét nhu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi n­íc ta hiÖn nay. Víi t­ c¸ch lµ mét sinh viªn Kinh TÕ – nh÷ng nhµ kinh tÕ trÎ trong t­¬ng lai th× viÖc nhËn thøc nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa lµ mét ®iÒu thùc sù cÇn thiÕt. Trong khu«n khæ bµi tiÓu luËn nµy em xin tr×nh bµy mét sè hiÓu biÕt nhá bÐ cña m×nh dùa trªn nh÷ng kiÕn thøc mµ c¸c thÇy c« tr­êng ®¹i häc Kinh TÕ Quèc D©n ®· truyÒn ®¹t vÒ vÊn ®Ò kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta còng nh­ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng trong nÒn kinh tÕ më Êy. Bµi viÕt cña em ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vÒ mÆt néi dung còng nh­ ng«n tõ. Em rÊt mong ®­îc thÇy c« vµ c¸c b¹n chØ b¶o, gióp ®ì. PhÇn 1 Nh÷ng lÝ luËn chung vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng vµ c¸c lo¹i thÞ tr­êng. NÕu nh­ ViÖt Nam gi÷ m·i c¬ chÕ quan liªu, bao cÊp th× nÒn kinh tÕ cña chóng ta sÏ m·i chØ lµ mét nÒn kinh tÕ khÐp kÝn, tù cung, tù cÊp. §iÒu nµy lµm tr× trÖ kÐo dµi lÞch sö. V× thÕ ë ViÖt Nam còng nh­ c¸c n­íc theo con ®­êng x· héi chñ nghÜa ®· vµ ®ang t×m cho m×nh mét h­íng ®i míi ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. §ã chÝnh lµ x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, hoµn thiÖn hÖ thèng thÞ tr­êng. I. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam: 1. Kinh tÕ thÞ tr­êng – qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn: Kinh tÕ thÞ tr­êng x· héi chñ nghÜa thùc chÊt lµ kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nã lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi ®­îc b¾t ®Çu tõ cuèi thêi k× c«ng x· nguyªn thñy, ®Çu chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ. Khi ®ã nh©n lo¹i ®· cã mét b­íc tiÕn nh¶y vät trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt. Nã ®­îc ®¸nh dÊu b»ng sù xuÊt hiÖn cña s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d­ (s¶n phÈm d«i ra ngoµi s¶n phÈm do lao ®éng tÊt yÕu). Ban ®Çu sù d­ thõa ®ã chØ lµ ngÉu nhiªn nh­ng cïng víi chÕ ®é t­ h÷u ®­îc x¸c lËp ng­êi lao ®éng ®· cã thÓ lµm chñ ®­îc s¶n phÈm cña m×nh. MÆt kh¸c do c¸c cuéc ph©n c«ng lao ®éng trong nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c nhau ®· dÉn ®Õn sù chuyªn m«n hãa, mçi ng­êi chØ s¶n xuÊt mét lo¹i hµng hãa nhÊt ®Þnh. Mµ cuéc sèng l¹i lµ sù kÕt hîp cña v« vµn c«ng cô do vËy buéc nh÷ng ng­êi lao ®éng ph¶i trao ®æi s¶n phÈm cho nhau vµ khi Êy s¶n phÈm ®­îc gäi lµ hµng hãa. Ban ®Çu sù trao ®æi chØ th«ng qua h×nh th¸i vËt – vËt. M·i ®Õn khi tiÒn tÖ ra ®êi còng lµ lóc thuËt ng÷ “kinh tÕ hµng hãa” chÝnh thøc ®­îc sö dông. Kinh tÕ hµng hãa lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ- x· héi mµ trong ®ã s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®Ó trao ®æi, ®Ó b¸n trªn thÞ tr­êng. VÒ nguån gèc vµ b¶n chÊt kinh tÕ thÞ tr­êng vµ kinh tÕ hµng hãa lµ gièng nhau nh­ng chóng kh«ng hoµn toµn ®ång nhÊt víi nhau. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng hãa, trong ®ã toµn bé c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n xuÊt ®Òu th«ng qua thÞ tr­êng. So s¸nh gi÷a ng­êi tiÓu n«ng vµ ng­êi Fermier. Ng­êi tiÓu n«ng sö dông nh÷ng yÕu tè s½n cã cña m×nh ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm råi hä ®em chóng b¸n ra thÞ tr­êng nh­ng nÒn kinh tÕ ®ã chØ ®­îc gäi lµ kinh tÕ hµng hãa. Cßn ng­êi Fermier th× kh¸c. Toµn bé c¸c yÕu tè ®Çu vµo ( nguyªn liÖu, lao ®éng) hä ®Òu thuª, mua vµ s¶n phÈm lµm ra hä còng ®em b¸n trªn thÞ tr­êng. §ã míi ®­îc gäi lµ kinh tÕ thÞ tr­êng. Khi kinh tÕ hµng hãa ra ®êi th× thÞ tr­ßng còng xuÊt hiÖn nh­ng kh«ng cã nghÜa lµ ®· cã kinh tÕ thÞ tr­êng. Kinh tÕ thÞ tr­êng chÝnh thøc ®­îc khai sinh vµo giai ®o¹n cuèi cña chÕ ®é phong kiÕn nh­ng m·i ®Õn giai ®o¹n t­ b¶n tù do c¹nh tranh th× nã míi thùc sù ®­îc x¸c lËp hoµn toµn. Tõ khi xuÊt hiÖn ®Õn nay kinh tÕ thÞ tr­êng cã thÓ kh¸i qu¸t thµnh ba m« h×nh: m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng tù do c¹nh tranh, m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc vµ m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng hçn hîp. Kinh tÕ thÞ tr­êng xuÊt hiÖn nh­ mét nhu cÇu kh¸ch quan kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña nÒn kinh tÕ hµng hãa. Nã lµ mét c«ng tr×nh s¸ng t¹o cña loµi ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ trao ®æi. Trong v¨n kiÖn ®¹i héi VIII §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh: “S¶n xuÊt hµng hãa lµ thµnh tùu v¨n minh chung cña nh©n lo¹i” chóng ta kh«ng chØ kiªn ®Þnh “ kh«ng bá qua kinh tÕ hµng hãa” mµ cßn kh¼ng ®Þnh kinh tÕ hµng hãa cßn tån t¹i kh¸ch quan cho ®Õn khi chñ nghÜa x· héi ®­îc thiÕt lËp, vµ ta gäi nã lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa – môc tiªu mµ n­íc ta ®ang theo ®uæi. 2.Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. Trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi riªng, tõng ngµy tõng giê nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vÉn ®ang kh«ng ngõng vËn ®éng vµ ph¸t triÓn. Nã tån t¹i nh­ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Nh­ chóng ta ®· biÕt c¬ së ®Ó tån t¹i nÒn kinh tÕ hµng hãa ®ã sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ sù t¸ch biÖt vÒ së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt. Mµ kinh tÕ thÞ tr­êng lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng hãa do vËy kinh tÕ thÞ tr­êng còng tån t¹i dùa trªn hai ®iÒu kiÖn nµy tuy nhiªn ë nh÷ng tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi:Víi tÝnh c¸ch lµ c¬ së cña nÒn s¶n xuÊt hµng hãa ch¼ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i mµ cßn ngµy cµng ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Nã thÓ hiÖn ë chç s¶n phÈm ®­a ra trao ®æi ngµy cµng phong phó víi chÊt l­îng ngµy cµng cao. §èi víi ViÖt Nam ph©n c«ng lao ®éng x· héi trong tõng khu vùc, tõng ®Þa ph­¬ng ngµy cµng ph¸t triÓn, ngµy cµng chi tiÕt. §iÒu nµy thóc ®Èy tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ t¨ng nhanh. Së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt: NÒn kinh tÕ n­íc ta tån t¹i kh¸ nhiÒu h×nh thøc së h÷u. NhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay khi c¶ n­íc ®ang qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, §¶ng vµ nhµ n­íc x¸c ®Þnh sù ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt chÝnh lµ c¬ së, lµ tiÒn ®Ò cho sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng. Bëi v× quan hÖ së h÷u lµ kh¸c nhau nªn tån t¹i nhiÒu chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp, lîi Ých riªng. Do ®ã quan hÖ gi÷a hä chØ cã thÓ thùc hiÖn b»ng quan hÖ hµng hãa – tiÒn tÖ. Trªn thùc tÕ hiÖn nay n­íc ta tån t¹i bèn h×nh thøc së h÷u: Së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ, së h÷u t­ nh©n (së h÷u c¸ thÓ, së h÷u tiÓu chñ, së h÷u t­ b¶n t­ nh©n), së h÷u hçn hîp. Vµ t­¬ng øng víi chóng lµ s¸u thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc vµ kinh tÕ tËp thÓ tuy cïng dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt nh­ng gi÷a c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ vÉn cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh, cã quyÒn tù chñ trong kinh doanh, cã lîi Ých riªng… MÆt kh¸c c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cßn kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é kü thuËt – c«ng nghÖ, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý do vËy chi phÝ s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt lµ kh«ng gièng nhau. V× thÕ quan hÖ hµng hãa – tiÒn tÖ lµ ph­¬ng tiÖn h÷u Ých ®Ó gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ trong n­íc. MÆt kh¸c quan hÖ hµng hãa – tiÒn tÖ cßn cÇn thiÕt trong nÒn kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay khi mµ xu thÕ chung cña toµn nh©n lo¹i lµ héi nhËp. V× mçi n­íc lµ mét quèc gia riªng biÖt, lµ mét ng­êi chñ së h÷u ®èi víi c¸c hµng hãa ®­a ra trao ®æi trªn thÞ tr­êng thÕ giíi trªn nguyªn t¾c ngang gi¸. Nh­ vËy kinh tÕ thÞ truêng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu ®Ó ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn ngang tÇm quèc tÕ. Do ®ã kh«ng thÓ lÊy ý chÝ chñ quan ®Ó xo¸ bá nã. 3. T¸c dông to lín cña sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam. Hai cuéc chiÕn tranh chèng thùc d©n Ph¸p vµ ®Õ quèc Mü, chèng l¹i ©m m­u biÕn ViÖt Nam trë vÒ thêi k× ®å ®¸ cña chóng ®· khiÕn nÒn kinh tÕ n­íc ta l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng, kiÖt quÖ. Thªm vµo ®ã l¹i lµ sai lÇm trong qu¸ tr×nh kh«i phôc kinh tÕ. Chóng ta ®· véi vµng ¸p dông c¬ chÕ quan liªu bao cÊp do vËy nÒn kinh tÕ cßn mang nÆng tÝnh tù cung tù cÊp. V× thÕ s¶n xuÊt hµng hãa ph¸t triÓn sÏ ph¸ vì dÇn kinh tÕ tù nhiªn vµ chuyÓn thµnh nÒn kinh tÕ hµng hãa, thóc ®Èy qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt. Kinh tÕ thÞ tr­êng ®­îc®Æc tr­ng bëi c¬ chÕ gi¸ c¶ do c¸c quy luËt kinh tÕ quyÕt ®Þnh. ChÝnh ®iÒu nµy t¹o ra sù c¹nh tranh quyÕt liÖt gi÷a c¸c chñ thÓ kinh tÕ. Do vËy ®Ó tån t¹i ®­îc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng buéc hä ph¶i ®æi míi kü thuËt, ¸p dông c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt ®Ó gi¶m chi phÝ ®Çu vµo t¨ng chÊt l­îng hµng hãa, còng theo ®ã mµ lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña tæ chøc doanh nghiÖp m×nh buéc c¸c chñ thÓ ph¶i n¾m b¾t ®­îc thÞ tr­êng, n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu, thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng ®Ó tõ ®ã biÕt m×nh cÇn s¶n xuÊt c¸i g×? Khèi l­în lµ bao nhiªu vµ chÊt l­îng lµ ra sao? V× thÕ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ, kÝch thÝch viÖc n©ng cao chÊt l­îng c¶i tiÕn mÉu m· còng nh­ ph¸t triÓn khèi l­îng hµng hãa vµ dÞch vô cung cÊp trªn thÞ tr­êng ®Ó tháa m·n nhu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi ®ång thêi ph¸t huy ®­îc tiÒm n¨ng lîi thÕ cña tõng vïng, cña ®Êt n­íc vµ më réng quan hÖ kinh tÕ víi n­íc ngoµi. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng sÏ thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn ra ®êi s¶n xuÊt lín cã tÝnh x· héi hãa cao ®ång thêi chän läc ®­îc nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt kinh doanh giái h×nh thµnh ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é, ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. NÕu nh­ tr­íc n¨m 1986 c¬ chÕ quan liªu bao cÊp ®· khiÕn cho nÒn kinh tÕ ®ang trong t×nh tr¹ng khã kh¨n cßn khã kh¨n h¬n. Th× sau n¨m 1986 viÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn ®· gióp n­íc ta b­íc ®Çu khai th¸c ®­îc tiÒm n¨ng trong n­íc, thu hót vèn ®Çu t­ vµ khoa häc, trang thiÕt bÞ tõ n­íc ngoµi t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Thùc tiÔn ®· chøng minh cho ta thÊy tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP cña n­íc ta ngµy mét t¨ng vµ æn ®Þnh ( gÇn 7% ). VÒ c¬ b¶n nÒn kinh tÕ hµng hãa n­íc ta ph¸t triÓn qua 3 giai ®o¹n t­¬ng øng víi 3 giai ®o¹n ph¸t triÓn cu¶ lùc l­îng s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt hµng hãa gi¶n ®¬n, kinh tÕ thÞ tr­êng tù do vµ kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i. Kh«ng thÓ kh«ng chÊp nhËn mét thùc tÕ r»ng nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn ë tr×nh ®é kÐm ph¸t triÓn bëi lÏ c¬ së vËt chÊt cßn l¹c hËu, nÒn kinh tÕ Ýt nhiÒu vÉn cßn tµn d­ cña c¬ chÕ tù cÊp tù tóc. Tuy nhiªn §¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· biÕt rót ra nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u tõ nh÷ng thÊt b¹i cña c¸c n­íc ®i tr­íc mµ ®iÓn h×nh lµ Liªn x« tr­íc ®©y ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i ®Þnh h­íng XHCN theo kiÓu rót ng¾n. Con ®­¬ng nµy ®· sím béc lé nh÷ng ­u ®iÓm to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi riªnng vµ x· héi nãi chung. II. C¸c lo¹i thÞ tr­êng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng: ThÞ tr­êng ®­îc hiÓu lµ lÜnh vùc trao ®æi, lÜnh vùc l­u th«ng hµng hãa. Nã lµ mét yÕu tè cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, nèi s¶n xuÊt víi tiªu dïng. Lµ n¬i giao tiÕp gi÷a ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng. ë ViÖt Nam trong thêi k× qu¸ ®é hiÖn nay tån t¹i bèn lo¹i thÞ tr­êng chÝnh: ThÞ tr­ßng hµng hãa – søc lao ®éng; thÞ truêng hµng hãa dÞch vô; thÞ tr­êng vèn vµ thÞ tr­êng khoa häc c«ng nghÖ. 1. ThÞ tr­êng hµng hãa – søc lao ®éng ( thÞ tr­êng lao ®éng ). a.Kh¸i niÖm. ThÞ tr­êng hµng hãa – søc lao ®éng ( TTL§) Lµ mét c¬ chÕ häat ®éng t­¬ng hç gi÷a ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng trong mét kh«ng gian kinh tÕ x¸c ®Þnh thÓ hiÖn nh÷ng quan hÖ kinh tÕ vµ ph¸p lý gi÷a hä víi nhau. Hay nãi mét c¸ch chi tiÕt h¬n TTL§ lµ nh÷ng quan hÖ ph¸p lý gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi thuª lao ®éng. b. ThÞ tr­êng lao ®éng ë ViÖt Nam hiÖn nay – ®Æc ®iÓm vµ xu h­íng. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh thÞ tr­êng lao ®éng ë ViÖt Nam lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, tõng b­íc chuyÓn ®æi tõ hÖ thèng lao ®éng tËp trung sang thÞ tr­êng. HiÖn nay thÞ tr­êng lao ®éng ViÖt Nam míi chØ ®¹t ®­îc b­íc ®i ban ®Çu trªn con ®­êng gi¶i phãng khái nh÷ng tån ®äng tõ hÖ thèng kinh tÕ mÖnh lÖnh hµnh chÝnh tr­íc ®©y. Nã mang mét sè ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: Thø nhÊt: HiÖn nay ë n­íc ta cung vÒ søc lao ®éng ®ang v­ît qu¸ cÇu vµ cßn tiÕp tôc v­ît trong t­¬ng lai, ®iÒu nµy ®· g©y ra mét ¸p lùc rÊt lín vÒ viÖc lµm trong d©n c­. Hµng n¨m cung søc lao ®éng t¨ng tõ 3,2 % ®Õn 3.5%. ThÕ nh­ng lùc l­îng lao ®éng l¹i cã tr×nh ®é chuyªn m«n kh«ng ®Çy ®ñ v× vËy vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®· trë thµnh vÊn ®Ò cÊp b¸ch, then chèt ®Ó t¨ng chÊt l­îng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña søc lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng. §ã lµ mét bÊt cËp lín gi÷a quy m« vµ cÊu tróc: “cung – cÇu” søc lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng. Thø hai: M©u thuÉn gi÷a lao ®éng vµ viÖc lµm ngµy cµng gay g¾t khi ®Êt n­íc ta tiÕn hµnh c¶i c¸ch triÖt ®Ó. V× cïng víi viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ chóng ta ph¶i tæ chøc l¹i lao ®éng cho phï hîp víi c¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ míi, ®iÒu nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn hiÖn t­îng vµ xu thÕ ®Èy lao ®éng t¸ch khái viÖc lµm vµ lµm cho bé phËn lín lao ®éng trë nªn d­ thõa, tr­íc hÕt lµ trong khu vùc quèc doanh. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch nµy chóng tavõa thiÕu ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ, l¹i võa thõa ®éi ngò lao ®éng phæ th«ng, kh«ng cã chuyªn m«n. MÆc dï ë ViÖt Nam ta c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ ®· diÔn ra gÇn 20 n¨m vµ ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn rÊt tÝch cùc vÒ c¬ cÊu kinh tÕ ( tÝnh theo GDP), thÕ nh­ng c¬ cÊu lao ®«ng trong c¸c ngµnh l¹i gÇn nh­ kh«ng cã sù thay ®æi hoÆc diÔn ra v« cïng chËm ch¹p bëi mét sè nguyªn nh©n nh­: nhµ n­íc ch­a cã mét chiÕn l­îc vµ c¬ cÊu ®Çu t­ cã hiÖu qu¶. Ch­a cã ®Þnh h­íng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp mét c¸ch hîp lÝ (®Çu t­ vÒ sö dông vèn h¬n lµ sö dông lao ®éng…). Thªm vµo ®ã lµ sù mÊt c©n ®èi gi­a c¸c nguån lùc, khan hiÕm vÒ vèn, sö dông vµ qu¶n lÝ ®Êt ®ai kÐm hiÖu qu¶, tr×nh ®é thÊp kÐm cña nguån nh©n lùc. Thø ba: hÖ thèng dÞch vô giíi thiÖu viÖc lµm nh­ c¸c c«ng ty nghiªn cøu t©m lÝ, trung t©m t­ vÊn, giíi thiÖu th«ng tin… chØ míi ®­îc h×nh thµnh vµ ph©n bè ch­a râ rµng, ch­a ®­îc ®¶m b¶o trang bÞ vËt chÊt cÇn thiÕt vµ tæ chøc qu¶n lÝ ch­a cã tÝnh hÖ thèng. §iÒu ®ã kh«ng ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu vÒ søc lao ®éng vµ chç lµm. §èi víi ViÖt Nam, tÝnh c¬ ®éng cña søc lao ®éng theo nghÒ nghiÖp vµ l·nh thæ cßn rÊt h¹n chÕ, phÇn lín d©n c­ ch­a s½n sµng cho cuéc sèng vµ lao ®éng trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng. N­íc ta xuÊt ph¸t tõ mét nÒn n«ng nhiÖp l¹c hËu, t¸c phong cña ng­êi d©n cßn mang nÆng tÝnh n«ng nghiÖp. Nh÷ng ®iÒu nµy lµm lao ®éng ViÖt Nam ch­a thùc sù thÝch nghi víi cuéc sèng hiÖn ®¹i. Thø t­: Nguån lao ®éng ViÖt Nam ph©n bæ rÊt bÊt hîp lÝ, cã tíi gÇn 80% lao ®éng ë n«ng th«n trong khi viÖc lµm ë ®©y cßn Ýt do vËy tØ lÖ ng­êi thÊt nghiÖp cã thÓ lªn tíi 30%. §iÒu nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn sù di d©n tõ n«ng th«n ra thµnh phè kiÕm viÖc, lµm t¨ng l­îng cung vÒ søc lao ®éng h¬n n÷a l­îng lao ®éng nµy kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n nªn hä lu«n s½n sµng lµm viÖc víi gi¸ nh©n c«ng rÎ m¹t. ChÝnh ®iÒu ®ã cµng lµm t¨ng thªm sù tiªu cùc trong c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng lao ®éng. Thø n¨m:M©u thuÉn gi÷a nhu cÇu viÖc lµm rÊt lín víi tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lÝ nhµ n­íc trong lÜnh vùc viÖc lµm cßn nhá hÑp, h¹n chÕ, ch­a phï hîp víi c¬ chÕ míi . Thªm vµo ®ã lµ nh÷ng bÊt cËp trong chÝnh s¸ch vµ cÊu tróc ®Çu t­, cïng víi viÖc säan th¶o chiÕn l­îc ®æi míi c«ng nghÖ kh«ng ®Çy ®ñ vµ sù chËm ch¹p trong dÞch chuyÓn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi kÐo theo sù mÊt c©n ®èi nghiªm träng trong cÊu tróc viÖc lµm ë ViÖt Nam. Trong khi ngµnh c«ng nghiÖp rõng, khai th¸c h¶i s¶n, du lÞch vµ dÞch vô cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn rÊt lín th× chóng ta l¹i kh«ng thÓ biÕn kh¶ n¨ng ®ã thµnh hiÖn thùc v× thiÕu vèn, c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm. Ng­îc l¹i ë khu vùc miÒn nói vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long ®ang thiÕu hôt nh©n lùc th× viÖc di d©n ®Õn ®ã l¹i cßn h¹n chÕ. Cho dÕn nay nhµ n­íc vÉn ch­a cã mét chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch thËt sù hîp lÝ cho kinh tÕ gia ®×nh, lÜnh vùc s¶n xuÊt phi vËt chÊt…hoÆc hÇu nh­ nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî viÖc lµm kh«ng ®Õn ®­îc víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n. Thø s¸u: Nh×n chung hiÖn nay møc tiÒn c«ng lao ®éng ë ViÖt Nam cßn rÊt thÊp. Trong khi møc l­¬ng trung b×nh cña ng­êi lao ®éng In®«nªxia vµo kho¶ng 60 USD/th¸ng, ë Th¸i Lan lµ 180 USD/ th¸ng th× ë ViÖt Nam con sè nµy míi dõng l¹i ë 25-35 USD/ th¸ng. Thªm vµo ®ã l¹i lµ sù ph©n hãa ngµy cµng t¨ng gi÷a c¸c vïng l·nh thæ trªn c¶ n­íctheo c¸c chØ sè ph¸t triÓn kinh tÕ. §iÒu nµy ®· g©y ra nh÷ng bÊt æn ®Þnh trong chÝnh trÞ. Nh­ vËy thÞ tr­êng lao ®éng ë ViÖt Nam ®ang h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn nÒn t¶ng thÞ tr­êng lao ®éng thÕ giíi. Tuy cßn nhiÒu bÊt cËp nh­ng chóng ta cã c¬ së ®Ó tin t­ëng r»ng cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng chóng ta cã thÓ x©y dùng ®­îc mét thÞ tr­êng lao ®éng ViÖt Nam æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. 2. ThÞ tr­êng hµng hãa – dÞch vô: Tõ khi b¾t ®Çu c«ng cuéc ®æi míi n¨m 1986 ®Õn nay thÞ tr­êng hµng hãa dÞch vô n­íc ta kh«ng ngõng biÕn ®æi c¶ vÒ chÊt vµ l­îng. ThÓ hiÖn ë mét sè ®Æc ®iÓm sau: Thø nhÊt: hiÖn nay thÞ tr­êng hµng hãa – dÞch vô ®· ®­îc thèng nhÊt trong toµn quèc vµ b­íc ®Çu h×nh thµnh víi c¸c cÊp ®é kh¸c nhau. Tõ khi ®æi míi ®¶ng vµ nhµ n­íc ta ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do hãa th­¬ng m¹i. ChÝnh ®iÒu nµy ®· xãa bá hÞªn t­îng ¸ch t¾c trong l­u th«ng hµng hãa tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c. §ång thêi chóng ta cã thÓ khai th¸c ®­îc nh÷ng tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng, tõng doanh nghiÖp. Qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung trªn thÞ tr­êng ®· dÉn tíi viÖc h×nh thµnh c¸c trung t©m th­¬ng m¹i – cöa ngâ giao l­u hµng hãa, dÞch vô, trung t©m ph©n luång hµng hãa, dÞch vô, ®ßn bÈy thóc ®Èy kinh tÕ khu vùc ph¸t triÓn. Thø hai: còng nh­ c¸c lo¹i thÞ tr­êng kh¸c, thÞ tr­êng hµng hãa – dÞch vô còng cã ®ñ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®«ng ®¶o th­¬ng nh©n vµ c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau. C¸c ®¬n vÞ kinh tÕ nhµ n­íc chi phèi 70%- 75% kh©u bu«n b¸n, tû träng b¸n lÎ chØ cßn 20% -21% trong tæng møc l­u chuyÓn hµng hãa vµ dÞch vô b¸n lÎ. HÖ thèng hîp t¸c x· tuy vÉn gi÷ ®­îc vai trß ë n«ng th«n vµ khu vùc miÒn nói song chØ cßn chiÕm trªn d­íi 1% tæng møc b¸n lÎ trªn thÞ tr­êng. §«ng ®¶o nhÊt trªn thÞ tr­êng lµ c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi quèc doanh, t­ th­¬ng, tiÓu th­¬ng. H¬n n÷a khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi còng ®· tham gia vµo thÞ tr­êng néi ®Þa, chiÕm kho¶ng 3% tæng møc l­u th«ng hµng hãa vµ dÞch vô b¸n lÎ. Thø ba: mèi quan hÖ cung cÇu hµng hãa, dÞch vô trªn thÞ tr­êng ®· cã sù thay ®æi c¬ b¶n tõ chç thiÕu hôt sang tr¹ng th¸i ®ñ vµ d­ thõa. §iÒu nµy lµ tÊt yÕu. V× cïng víi sù ph¸t triÓn chung cña nh©n lo¹i th× lùc l­îng s¶n xuÊt n­íc ta còng kh«ng ngõng ph¸t triÓn. §iÒu ®ã lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ ®­¬ng nhiªn khèi l­îng hµng hãa t¹o ra còng theo ®ã mµ t¨ng lªn. NhiÒu mÆt hµng tr­íc ®©y ph¶i nhËp khÈu th× nay ta ®· tù s¶n xuÊt ®ñ vµ cã thÓ xuÊt khÈu nh­ g¹o, ®­êng, xi m¨ng…Qu¸ tr×nh th­¬ng m¹i hãa ®· ®em l¹i sù cëi trãi cho c¸c nhu cÇu. Nhu cÇu ®a d¹ng vµ thu nhËp cña ng­êi d©n t¨ng lªn lµm cho thÞ tr­êng hµng hãa dÞch vô ph¸t triÓn m¹nh mÏ.Tõ chç dÞch vô chØ lµ mét ho¹t ®éng yÓm trî b¸n hµng ®· trë thµnh ®Þa h¹t cña nµh ®Çu t­ kinh doanh. Thø t­: thÞ tr­êng hµng hãa- dÞch vô b­íc ®Çu ®· cã sù th«ng th­¬ng víi thÞ tr­êng quèc tÕ, thÞ tr­êng quèc tÕ ®· cã sù ph¸t triÓn c¶ vÒ l­îng vµ chÊt. §ã lµ tÝn hiÖu ®¸ng mõng víi nÒn kinh tÕ n­íc nhµ, nã t¹o c¬ héi cho c¸c nhµ kinh doanh ViÖt Nam. §ång thêi còng t¹o ra ¸p lùc, nguy c¬ lín cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh. §¶ng vµ nhµ n­íc ta cã chñ tr­¬ng më cöa héi nhËp, thùc hiÖn AFTA/CEPT, tham gia c¸c tæ chøc APEC vµ WTO vµo n¨m 2006. §iÒu nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn sù c¹nh tranh m¹nh mÏ trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng néi ®Þa. Chóng ta ®· cã quan hÖ víi 221 n­íc vµ vïng l·nh thæ cña c¶ 5 ch©u lôc. XuÊt khÈu sang 219 n­íc vµ nhËp khÈu tõ 70 n­íc. Quy m« xuÊt khÈu ngµy mét t¨ng, tèc ®é kim ng¹ch xuÊt khÈu lu«n gi÷ ë møc cao. N¨m 2000 t¨ng 25,5% so víi n¨m 1999. MÆt hµng xuÊt khÈu ®­îc më réng vÒ danh môc chñng lo¹i vµ chÊt l­îng. Chóng ta ®· t¹o ®­îc danh tiÕng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi ë mét sè mÆt hµng. Thø n¨m: nhµ n­íc ta ®· cã sù ®æi míi trong qu¶n lÝ vÜ m« ®èi víi thÞ tr­êng vµ th­¬ng m¹i.Tõ c¬ chÕ can thiÖp, kiÓm tra, kiÓm so¸t thÞ tr­êng lµ chñ yÕu chuyÓn sang c¬ chÕ t¸c ®éng gi¸n tiÕp vµ t¹o m«i tr­êng chÝnh s¸ch cho kinh doanh. Chóng ta ®· x©y dùng ®­îc hÖ thèng ph¸p lÝ an toµn, b×nh ®¼ng cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh hµng hãa, dÞch vô. Bé m¸y qu¶n lÝ nhµ n­íc vÒ thÞ tr­êng th­¬ng m¹i ®· ®­îc s¾p xÕp l¹i theo h­íng tinh gi¶m vµ hiÖu qu¶.C¸c thñ tôc hµnh chÝnh g©y c¶n trë, phiÒn hµ cho viÖc kinh doanh liªn tôc ®­îc b·i bá. Dï nh÷ng ®æi míi trªn ®©y cßn chËm ch¹p vµ ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu nh­ng ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ héi nhËp. Thø s¸u: Tuy vËy thÞ tr­êng hµng hãa - dÞch vô ë n­íc ta hiÖn nay vÉn ®ang cßn tån t¹i nh÷ng ¸ch t¾c vµ m©u thuÉn lín nh­ tr×nh ®é ph¸t triÓn cßn thÊp, vÒ c¬ b¶n míi manh nha, ph©n t¸n vµ nhá bÐ.T×nh tr¹ng gian lËn vµ bu«n lËu, bu«n b¸n hµng gi¶, hµng kÐm chÊt l­îng vÉn ®ang lµ mét nçi lo lín cña ®Êt n­íc. ThÞ tr­êng n«ng th«n vµ miÒn nói cßn kÐm, ch­a phôc vô ®ñ nhu cÇu cña ng­êi d©n. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu ch­a æn ®Þnh, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn kÐm trªn thÞ tr­êng thÕ giíi…Thùc tÕ hiÖn nay n­íc ta vÉn lµ mét n­íc nhËp siªu. Trong khi tØ lÖ xuÊt khÈu hµng tinh chÕ cßn ë møc rÊt thÊp th× con sè ®ã víi hµng th« l¹i t¨ng cao do ta ch­a cã c¬ së h¹ tÇng ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Tuy vËy vÒ c¬ b¶n chóng ta ®· vµ ®ang tõng b­íc x©y dùng vµ hoµn thiÖn cã hiÖu qu¶ thÞ tr­êng hµng hãa – dÞch vô. 3. ThÞ tr­êng vèn: Vèn lµ mét nhu cÇu cÊp thiÕt cña mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, nhÊt lµ ®èi víi mét n­íc kinh tÕ nghÌo ®ang b­íc ®Çu ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam. V× vËy viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn trë thµnh mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ­u tiªn hµng ®Çu cña n­íc ta hiÖn nay. HÖ thèng tÝn dông, ng©n hµng kh«ng ngõng ®­îc më réng. Cho tíi nay tÝn dông ng¾n h¹n chiÕm kho¶ng 60% tØ träng tÝn dông trong nÒn kinh tÕ. H¹t nh©n cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ ViÖt nam lµ thÞ tr­êng ng©n hµng h×nh thµnh n¨m 1994 t¹i Hµ Néi víi chøc n¨ng cho vay ng¾n h¹n gi÷a c¸c tæ chøc tÝn dông, bï ®¾p thiÕu hôt vèn t¹m thêi, thùc hiÖn thanh to¸n bï trõ qua ng©n hµng nhµ n­íc. Tõ n¨m 1997, phÇn lín c¸c giao dÞch vèn gi÷a c¸c ng©n hµng ®­îc thùc hiÖn trùc tiÕp. Th¸ng 5/2002 hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö ng©n hµng ®· b¾t ®Çu vËn hµnh lµ tiÒn ®Ò ph¸t triÓn vµ më réng hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö hiÖn ®¹i theo tiªu chuÈn quèc tÕ.Tham gia hÖ thèng nµy cã 200 chi nh¸nh cña 50 tæ chøc thµnh viªn, trung b×nh mçi ngµy xö lÝ 9000 – 10.000 lÖnh thanh to¸n víi tæng sè tiÒn kho¶ng 5.000 tØ ®ång.Tuy nhiªn h×nh thøc nµy ch­a ®­îc thùc hÖn trªn qui m« toµn quèc. Sè phiªn giao dÞch cßn qu¸ Ýt ( chØ tõ 1-2 phiªn/ngµy), tèc ®é thanh to¸n bï trõ cßn chËm, thiÕu nhiÒu ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së ph¸p lÝ, h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin… Mét thÞ tr­êng vèn t¹i ViÖt nam lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n (TTCK). thÞ tr­êng nµy khai tr­¬ng vµ ho¹t ®éng vµo th¸ng 7/2000 do vËy vÉn cßn ®ang trong t×nh tr¹ng thö nghiÖm ch­a cã ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®Õn nÒn kinh tÕ. Do TTCK cßn non yÕu, thªm vµo ®ã thÞ tr­êng tiÒn tÖ còng rÊt s¬ khai nªn mèi quan hÖ gi÷a hai thÞ tr­êng nµy hÕt søc mê nh¹t. Vèn trung vµ dµi h¹n ®­îc cung øng chñ yÕu tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ( chiÕm trªn 60%), cßn l¹i lµ vèn tù cã cña dianh nghiÖp. Hµng n¨m chóng ta cã thÓ huy ®éng ®­îc vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn lªn tíi 30.000 tû ®ång, ®­a tû träng nî cña chÝnh phñ lªn kho¶ng 50% GDP vµo n¨m 2005. Nhê huy ®éng ®­îc nguån vèn lín mµ chóng ta cã thÓ x©y dùng ®­îc c¬ së h¹ tÇng, ®ång thêi n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lÝ nî cña chÝnh phñ. Nh­ vËy viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn ë ViÖt Nam hiÖn nay ®ang lµ mét nhu cÇu cÊp b¸ch kh«ng nh÷ng ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ mµ cßn trong viÖc gi¶m bít chia sÎ gh¸nh nÆng vÒ vèn trung, dµi h¹n cña hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i, ®ång thêi n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn. 4. ThÞ tr­êng khoa häc – c«ng nghÖ (KH – CN): Còng nh­ c¸c lo¹i thÞ tr­êng kh¸c thÞ tr­êng khoa häc – c«ng nghÖ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng cÊu thµnh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta. §¶ng vµ nhµ n­íc ®· cã chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ thÝch hîp. Bëi vËy tõ khi ®æi míi ®Õn nay nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. S¶n phÈm khoa häc c«ng nghÖ lµ lo¹i s¶n phÈm ®Æc thï kh«ng gièng nh­ c¸c lo¹i hµng hãa th«ng th­êng kh¸c. chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra nã th­êng rÊt cao h¬n n÷a s¶n phÈm ®­îc ®­a vµo sö dông th­êng kh«ng ph¸t huy hiÖu qu¶ ngay mµ cÇn cã thêi gian ®Ó kiÓm nghiÖm …Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã cã thÓ xem xÐt t×nh h×nh t¹o lËp vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng khoa häc c«ng nghÖ trªn nh÷ng mÆt sau. Qua sè liÖu thèng kª ®Çu t­ cho khoa häc c«ng nghÖ vµ ®æi míi c«ng nghÖ cña c¸c æ chøc s¶n xuÊt, chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c hé s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp cho thÊy : c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cã chi phÝ ®æi míi c«ng nghÖ hiÖn chØ ®¹t møc 0.2-0.3% tæng doanh thu hµng n¨m cña hä. T¹i thµnh phè HCM, møc ®Çu t­ cña khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc ®¹t 10 triÖu USD /n¨m ; doanh nghiÖp cã vèn n­íc ngoµi kho¶ng 1200 triÖu USD/n¨m nh­ng cã tíi 95-99.95% lµ c«ng nghÖ nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi. nh÷ng con sè nµy ch­a thÓ ph¶n ¸nh ®­îc thÞ tr­êng khoa häc c«ng nghÖ ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua. Do vËy hiÖn nay vÉn ch­a cã mét con sè chung vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng thÞ tr­êng khoa häc c«ng nghÖ h»ng n¨m. VÒ ch­¬ng tr×nh chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ trªn ®Þa bµn miÒn nói vµ n«ng th«n : trong nh÷ng n¨m 1998-2002 n­íc ta ®· ®Çu t­ chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ cho vïng n«ng th«n kho¶ng 313 tû ®ång víi 224 dù ¸n. t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng, nhiÒu ho¹t ®éng nghiªn cøu triÓn khai øng dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ ®Õn c¸c doanh nghiÖp, hé s¶n xuÊt ®· ®­îc tiÕn hµnh. ë B×nh §Þnh, ®Çu t­ cho khoa häc c«ng nghÖ t¨ng dÇn tõ 1.2%/n¨m vµo n¨m 1996 lªn 2% vµo n¨m 2000, 3% vµo n¨m 2003 trªn tæng chi ng©n s¸ch th­êng xuyªn. nhiÒu ®Þa ph­¬ng cã chÝnh s¸ch mêi chµo c¸c nhµ khoa häc ë ®Þa ph­¬ng vµ trong c¶ n­íc tham gia. ë Th¸i Nguyªn ®ang thÝ ®iÓm m« h×nh “®èm löa”. Theo m« h×nh nµy sÏ cã mét dù ¸n hoÆc ch­¬ng tr×nh chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®­îc ¸p dông trªn ®Þa bµn tØnh víi qui m« th­êng lµ mét x·. TØnh Kon Tum ®· triÓn khai c¸c dù ¸n x©y dùng m« h×nh øng dông khoa häc c«ng nghÖ hç trî ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¹i §¾c Sao. Ngoµi ra chóng ta cßn cã c¸c chî khoa häc c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ kÜ thuËt. H×nh thøc t¹o lËp thÞ tr­êng nµy ®· ®­îc thµnh phè HCM tæ chøc 12 lÇn, trung t©m khoa häc c«ng nghÖ Quèc gia tæ chøc 4 lÇn vµo c¸c n¨m 1994,2000,2001,2002. Thªm vµo ®ã, thÞ tr­êng khoa häc c«ng nghÖ cßn tù ph¸t ®èi víi c¸c ®¬n vÞ vµ c¸c c¸ nh©n kh¸c. Kh«ng chØ cã c¸c c¬ quan, c¸c viÖn nghiªn cøu, tr­êng ®¹i häc, c¸c doanh nghiÖp mµ c¸c s¸ng chÕ khoa häc c«ng nghÖ cßn ®­îc mét sè tæ chøc c¸ nh©n t¹o ra vµ chuyÓn giao. §ã lµ c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt t¹i ®Þa bµn. Ngµy nay cïng víi sù ph¸t triÓn bïng næ cña c«ng nghÖ th«ng tin th× §¶ng vµ Nhµ n­íc ta còng cã c¸c chñ tr­¬ng vµ chÝnh s¸ch ®Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin phôc vô cho c«ng cuéc CNH-H§H ®Êt n­íc do vËy thÞ tr­êng c«ng nghÖ th«ng tin n­íc ta ®· ®­îc ®Þnh h×nh vµ ph¸t triÓn liªn tôc víi tèc ®é cao tuy nhiªn vÉn ch­a ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng cña nã. PhÇn 2 Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN lµ m« h×nh kinh tÕ më, vËn ®éng theo nh÷ng qui luËt vèn cã cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ qui luËt gi¸ trÞ, qui luËt cung cÇu, qui luËt c¹nh tranh …KÕt hîp víi sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. I. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng: 1. Lý luËn chung vÒ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng ë ViÖt Nam Sù ®ång bé cña thÞ tr­êng tr­íc hÕt lµ hÖ thèng thÞ tr­êng víi ®Çy ®ñ c¸c lo¹i thÞ tr­êng : thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng c«ng nghÖ, thÞ tr­êng ®Êt ®ai, thÞ tr­êng hµng hãa dÞch vô. C¸c thÞ tr­êng nµy võa ®éc lËp víi nhau l¹i võa liªn hÖ víi nhau trong hÖ thèng thÞ tr­êng. Sù ®éc lËp t­¬ng ®èi cña c¸c thÞ tr­êng ®ßi hái sù c©n b»ng míi vµ ¨n khíp víi nhau. VÊn ®Ò ë ®©y lµ ®Ó c©n b¾ng tù ph¸t hay chñ ®éng ®iÒu tiÕt ®Ó cã sù ¨n khíp hîp lý. Vai trß t¹o ®iÒu kiÖn vµ chñ ®éng ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc ®Ó t¹o sù ®ång bé ¨n khíp vµ hîp lùc c¸c hÖ thèng thÞ tr­êng lµ ®Æc biÖt quan träng. Sù ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng lµ vÊn ®Ò ¨n khíp vÒ møc ®é hay cÊp ®é ph¸t triÓn thÞ tr­êng. VÒ ph­¬ng diÖn lÞch sö thÞ tr­êng, cã 3 cÊp ®é ph¸t triÓn sau : CÊp ®é thÞ tr­êng cæ ®iÓn : ®©y lµ d¹ng thøc cña thÞ tr­êng mµ ë cïng mét kh«ng gian, thêi gian, ®Þa ®iÓm 3 yÕu tè ng­êi mua, ng­êi b¸n vµ hµng hãa xuÊt hiÖn ®ång thêi víi nhau. CÊp ®é thÞ tr­êng ph¸t triÓn: ë d¹ng thøc nµy hµng hãa kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i xuÊt hiÖn ®ång thêi víi ng­êi mua, ng­êi b¸n. Víi d¹ng thøc thÞ tr­êng nµy, tÝnh hiÖn h÷u cña thÞ tr­êng kh«ng nh×n thÊy ®­îc. thÞ tr­êng tr¶i réng c¶ kh«ng gian vµ thêi gian. CÊp ®é thÞ tr­êng hiÖn ®¹i : ë d¹ng thøc nµy thÞ tr­êng chØ xuÊt hiÖn hoÆc ng­êi b¸n hoÆc ng­êi mua. Ng­êi trung gian xuÊt hiÖn lµm c¸c c«ng viÖc giao dÞch vµ th­¬ng m¹i lµ c¸c së giao dÞch chøng kho¸n, giao dÞch th­¬ng m¹i …§Æc tr­ng cña thÞ tr­êng hiÖn ®¹i lµ c¸c h×nh thøc dÞch vô phong phó vµ ph¸t triÓn rÊt cao. VÒ lÞch sö, thÞ tr­êng lÇn l­ît tr¶i qua 3 cÊp ®é ph¸t triÓn nh­ trªn. Song ®èi víi mçi quèc gia, mçi khu vùc th× cã thÓ kh«ng diÔn ra tuÇn tù nh­ vËy. HiÖn nay ë c¸c n­íc ph¸t triÓn th× cÊp ®é thÞ tr­êng hiÖn ®¹i chiÕm ­u thÕ phæ biÕn. Cßn ®èi víi ViÖt Nam cã thÓ nãi, cÊp ®é thÞ tr­êng cæ ®iÓn lµ phæ biÕn vµ ë chõng mùc nµo ®ã th× cÊp ®é thÞ tr­êng ph¸t triÓn ®· cã søc chi phèi lín ®Õn thÞ tr­êng, cßn cÊp ®é thÞ tr­êng hiÖn ®¹i th× míi ®ang ë giai ®o¹n khëi ph¸t. Mét vÊn ®Ò n÷a cña viÖc ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ tr­êng lµ sù ¨n khíp nhÞp nhµng, c©n ®èi vµ t¹o lùc cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Tõng lo¹i thÞ tr­êng còng nh­ hÖ thèng thÞ tr­êng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt, kh«ng bÞ chia c¾t bëi ®Þa giíi hµnh chÝnh. Nhµ n­íc t¹o m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng hãa, t¹o c¬ së cho t._.