Phát triển Chính phủ điện tử ở một số nước - Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam

Tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng ********************** §Ò tµi: Ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë mét sè n­íc Bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi viÖt nam Gi¸o viªn h­íng dÉn : ThÇy NguyÔn Quang HiÖp Sinh viªn thùc hiÖn : TrÇn ThÞ Liªn Líp : Anh 5 K38B Hµ Néi - 2003 Môc lôc Néi dung Trang Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng I: Tæng quan vÒ chÝnh phñ ®iÖn tö …………… 4 I. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö..........… 4 1. Sù ra ®êi ChÝnh phñ ®iÖn tö……………………………………….. .…………… 4 2. Kh¸i niÖm vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö………………………………………………… 11 3. Sù kh¸c nhau gi÷a ChÝnh phñ ®iÖn tö vµ ChÝnh phñ truyÒn thèng ………… 16 II. C¸c h×nh thøc cung cÊp dÞch vô chÝnh trong ChÝnh phñ ®iÖn tö……………………………………………... 17 1. H×nh thøc cung cÊp dÞch vô tõ ChÝnh phñ ®Õn ChÝnh phñ - G2G (Government to Government)……………………………………………………… 17 2. H×nh thøc cung cÊp dÞch vô tõ ChÝnh phñ ®Õn Doanh nghiÖp - G2B (Government to Business)………………………………………………………….. 17 3. H×nh thøc cung cÊp dÞch vô tõ ChÝnh phñ ®Õn C«ng d©n - G2C (Government to Citizen)……………………………………………............................................... 18 III. Lîi Ých cña ChÝnh phñ ®iÖn tö ………………………… 18 1. Lîi Ých vÒ dÞch vô cña ChÝnh phñ ………………………………………………. 18 2. Lîi Ých trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc 19 3. T¹o mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a chÝnh phñ víi chÝnh phñ, gi÷a chÝnh phñ víi doanh nghiÖp vµ gi÷a chÝnh phñ víi c«ng d©n ……………………………………. 21 Ch­¬ng II: Ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë mét sè n­íc vµ bµi häc kinh nghiÖm víi ViÖt nam………….. 22 I. Kh¸i qu¸t chung vÒ t×nh h×nh vµ triÓn väng ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö trªn thÕ giíi………………… 22 1. T×nh h×nh ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö trªn thÕ giíi…………………………… 22 2. Dù b¸o triÓn väng ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö trong t­¬ng lai……………… 27 Ii. Ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Mü………………….. 28 1. Sù ra ®êi ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Mü ……………………………………………… 28 2. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña Mü …………………………….. 29 3. Thùc tr¹ng ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Mü …………………………………………… 32 IIi. Ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Australia …….. 38 1. Sù ra ®êi ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Australia………………………………………… 38 2. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña Australia………………….. 39 3. Thùc tr¹ng ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Australia………………………………… 45 Iv. Ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Singapore…… 47 1. Sù ra ®êi ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Singapore ………………………………… 47 2. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña Singapore ………………………. 48 3. Thùc tr¹ng ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Singapore ……………………………………. 55 V. Bµi häc kinh nghiÖm trong ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë c¸c n­íc…… ……………………………………… 57 1. Nh÷ng c¬ héi ®­îc t¹o ra khi ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö …………………. 57 2. Nh÷ng th¸ch thøc ph¶i gi¶i quyÕt trong ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö…… 58 Ch­¬ng III: §Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam………………………………… 61 I. §¸nh gi¸ vÒ c¸c tiÒn ®Ò cho viÖc x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam………………………………………... 61 1. C¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng ……………………………. 61 2. Nguån nh©n lùc cho viÖc triÓn khai ChÝnh phñ ®iÖn tö ………………………. 66 3. NhËn thøc cña ng­êi d©n vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c dÞch vô ®iÖn tö cña ChÝnh phñ……………………………………………………………………………... 67 4. C¬ së ph¸p lý ……………………………………………………………………. 67 5. VÊn ®Ò b¶o mËt th«ng tin ……………………………………………………….. 69 6. HÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö……………………………………………………… 69 II. Mét sè øng dông b­íc ®Çu cña ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam…………………………………………………….. 71 1. Qu¸ tr×nh tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc …………………………. 71 2. Mét sè dÞch vô hµnh chÝnh c«ng qua Website cña ChÝnh phñ ……………… 80 III. §Þnh h­íng vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam…………………….. 86 1. §Þnh h­íng ChÝnh phñ trong viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin vµ øng c«ng nghÖ th«ng tin vµo c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ ………………………….. 86 2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam …………… 89 KÕt luËn……………………………………………………………... 93 Tµi liÖu tham kh¶o Danh môc tõ viÕt t¾t AGLS: Government Locator Service Standard ATO: Australian Taxation Office CIO: Chief Information Officer G2B: Government to Business G2C: Government to Citizen G2E: Government to Employee G2G: Government to Government ICT: Information and Communication Technology IEE: Internal Effectiveness and Efficiency IMSC: Information Management Strategy Committee IPT: Integrated Project Team NOIE: National Office for the Information economy OMB: Office of Management and Budget RCB: Registry of Companies and Businesses RCSA: Recruitment and Consulting Service Association Lêi nãi ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Trong xu thÕ héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay, vai trß cña nhµ n­íc ngµy cµng trë nªn quan träng. Nhµ n­íc ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi nh»m môc tiªu x©y dùng mét x· héi c«ng b»ng, v¨n minh vµ ®­a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn s¸nh ngang víi c¸c c­êng quèc kinh tÕ trªn thÕ giíi. Nh­ng lµm thÕ nµo ®Ó c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ®ã ®Õn ®­îc víi nh©n d©n míi lµ vÊn ®Ò mµ ChÝnh phñ cÇn ph¶i suy tÝnh. C¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®· t×m ra lêi gi¶i cho bµi to¸n, ®ã lµ ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. HÇu hÕt c¸c n­íc nµy ®· nhËn thøc ®­îc r»ng ChÝnh phñ ®iÖn tö mang l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho ®Êt n­íc. Trong t­¬ng lai, n­íc nµo cã mét nÒn ChÝnh phñ ®iÖn tö ph¸t triÓn, n­íc ®ã sÏ cã lîi thÕ h¬n c¸c n­íc kh¸c. Kh«ng mét n­íc nµo muèn bÞ tôt hËu so víi c¸c n­íc, do ®ã, ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ®· trë thµnh xu h­íng chung cña c¸c quèc gia trªn toµn thÕ giíi. ThÕ nh­ng, ë n­íc ta, kh¸i niÖm ChÝnh phñ ®iÖn tö ®èi víi hÇu hÕt mäi ng­êi lµ mét kh¸i niÖm hoµn toµn míi mÎ vµ hÕt søc l¹ lÉm. HÇu nh­ ch¼ng ai biÕt ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ g× chø kh«ng nãi g× ®Õn viÖc liÖu ChÝnh phñ ®iÖn tö sÏ mang l¹i lîi Ých g× cho ®Êt n­íc. HiÖn nay cã rÊt Ýt, nÕu kh«ng nãi lµ kh«ng cã t¸c gi¶ trong n­íc nµo ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ChÝnh phñ ®iÖn tö. C¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®· ®Ò ra vµ thùc hiÖn chiÕn l­îc ChÝnh phñ ®iÖn tö tõ nhiÒu n¨m tr­íc, vËy mµ n­íc ta míi b¾t ®Çu triÓn khai c¸c ®Ò ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý nhµ n­íc. Khëi ®éng chËm nh­ vËy th× n­íc ta cßn rÊt l©u míi ®uæi kÞp c¸c n­íc kh¸c. Do vËy, nghiªn cøu vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ vÊn ®Ò rÊt cÇn thiÕt ®èi víi n­íc ta. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn, em m¹nh d¹n lùa chän ®Ò tµi: "Ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë mét sè n­íc - Bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi viÖt nam" víi hy väng phÇn nµo ®ã n©ng cao nhËn thøc cña m×nh vÒ vÊn ®Ò nµy còng nh­ ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ nh»m ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt Nam. 2. §èi t­îng, ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi Kho¸ luËn b¾t ®Çu b»ng viÖc nghiªn cøu nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö víi môc ®Ých ®em l¹i c¸i nh×n tæng qu¸t, kh¸ch quan nhÊt vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö. Tõ ®ã, kho¸ luËn sÏ ®i s©u nghiªn cøu vÒ chiÕn l­îc vµ tæng hîp mét sè d÷ liÖu vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë mét sè n­íc tiªu biÓu, cô thÓ lµ ba n­íc Mü, Australia vµ Singapore, qua ®ã rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm vÒ ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. PhÇn cuèi cïng cña bµi kho¸ luËn sÏ dµnh ®Ó t×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ c¸c tiÒn ®Ò cho viÖc x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam, tõ ®ã ®Ò ra ®Þnh h­íng vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam. 3. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Bµi viÕt ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc sau: Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu tham kh¶o vµ tæng hîp tµi liÖu; Ph­¬ng ph¸p suy luËn logic, ph­¬ng ph¸p so s¸nh. 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu Qua nghiªn cøu vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ba n­íc Mü, Singapore vµ Australia, kho¸ luËn ®· rót ra ®­îc mét sè bµi häc kinh nghiÖm cho c¸c n­íc ®i sau. Kho¸ luËn còng ®· ®i s©u t×m hiÓu vÒ t×nh h×nh chuÈn bÞ cho ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt Nam.Tõ ®ã, kho¸ luËn ®· m¹nh d¹n ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö phï hîp víi kh¶ n¨ng cña n­íc ta. 5. Néi dung nghiªn cøu Kho¸ luËn gåm ba ch­¬ng: Ch­¬ng I: Tæng quan vÒ chÝnh phñ ®iÖn tö Ch­¬ng II: Ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë mét sè n­íc vµ bµi häc kinh nghiÖm víi ViÖt nam Ch­¬ng III: §Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam Em xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh tíi ThÇy NguyÔn Quang HiÖp, ng­êi ®· tËn t×nh h­íng dÉn, gióp ®ì em hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. Em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®· gióp ®ì em trong viÖc thu thËp tµi liÖu ®Ó hoµn thµnh kho¸ luËn nµy. Do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ vµ thêi gian còng cã h¹n, kho¸ luËn nµy ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. V× vËy, em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n. Hµ néi, ngµy 20/11/2003 Sinh viªn TrÇn ThÞ Liªn Ch­¬ng I Tæng quan vÒ chÝnh phñ ®iÖn tö I. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö 1. Sù ra ®êi ChÝnh phñ ®iÖn tö Ngµy nay ng­êi ta nãi nhiÒu vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö (e-government). Mét khi mµ Internet vµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö ra ®êi, th× sù ra ®êi ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ ®iÒu tÊt yÕu. Tr­íc kia, hÇu hÕt chÝnh phñ c¸c n­íc ph¶i gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi theo c¸ch cò, tøc lµ hoµn toµn kh«ng cã sù tham gia cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng. Nh­ ®· thÊy ë hÇu hÕt c¸c n­íc, c¬ cÊu bé m¸y nhµ n­íc bao gåm c¸c Bé nh­ bé Gi¸o dôc, Bé y tÕ, Bé Giao th«ng vËn t¶i, Bé Th­¬ng m¹i, Bé Khoa häc vµ c«ng nghÖ… Trung b×nh mçi chÝnh phñ cã kho¶ng 50 tíi 70 bé hay c¬ quan kh¸c nhau ë trung ­¬ng. Mçi bé nh­ vËy ®Òu cã c¸c c¬ quan chøc n¨ng riªng. ViÖc ph¸t hiÖn mét c¬ quan lµm kh«ng ®óng chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh cã thÓ lµ khã kh¨n. TÖ h¬n, ngay c¶ c¸c vÊn ®Ò ®¬n gi¶n nh­ cÊp giÊy phÐp kinh doanh cho mét doanh nghiÖp, b¸n mét c¨n nhµ hoÆc ®¨ng ký khai sinh cho trÎ s¬ sinh th× mét sè lín c¸c c¬ quan kh¸c nhau ®ßi hái mét sè biÓu mÉu kh¸c nhau. §iÒu nµy lµ qu¸ thõa vµ kh«ng cÇn thiÕt. H¬n n÷a, thñ tôc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý th­êng qu¸ r­êm rµ, g©y khã kh¨n cho ng­êi d©n khi cã nhu cÇu. VÝ dô nh­ phè Phoenix tØnh thµnh Arizon thuéc bang SW T©y Nam n­íc Mü, d©n chóng th­êng xuyªn ph¶i chen lÊn nèi ®u«i nhau ®Ó ®¨ng ký l¹i xe h¬i vµ xe t¶i ®· g©y ån µo vµ lµm bÈn c¶ mét khu vùc tr­íc trô së thµnh phè. T×nh tr¹ng nµy ®· x¶y ra kh«ng riªng g× ë Mü mµ ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi. D©n chóng quan hÖ víi c¸c c¬ quan, ban ngµnh cña chÝnh phñ tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng ®Òu n»m trong t×nh tr¹ng ¶m ®¹m vµ hao phÝ thêi gian nªn hä còng muèn tr¸nh nÐ cµng nhiÒu cµng hay. Mét trong c¸c lý do c¬ b¶n lµm cho khu vùc c«ng kÐm hiÖu qu¶, quan liªu lµ nh÷ng viÖc x¶y ra ë trªn. HÖ thèng tæ chøc hµng däc hay ngang cña c¸c c¬ quan cã qu¸ nhiÒu ban ngµnh t¹o ra sù phøc t¹p cho c¸n bé nh©n viªn trong lóc thõa hµnh nhiÖm vô. §Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng trªn, ChÝnh phñ c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®· t×m ra gi¶i ph¸p ¸p dông Internet vµ c¸c thµnh tùu kh¸c cña khoa häc c«ng nghÖ ®Ó c¶i thiÖn ho¹t ®éng cña bé m¸y nhµ n­íc. Kh¶ n¨ng ¸p dông Internet ®Ó cung cÊp th«ng tin ChÝnh phñ tíi mäi ng­êi ë mäi n¬i mµ kh«ng cÇn bÊt cø kh©u trung gian nµo sÏ ¶nh h­ëng rÊt lín tíi b¶n th©n c¸c quan chøc ChÝnh phñ. C¸c doanh nghiÖp nhá cã thÓ thu thËp c¸c quy t¾c vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt dÔ dµng h¬n mµ kh«ng cÇn ph¶i th«ng qua luËt s­. Ngay c¶ ng­êi d©n còng cã thÓ nép thuÕ tõ nhµ riªng võa ®ì tèn thêi gian tiÒn b¹c võa hiÖu qu¶. MÆt kh¸c, viÖc mäi ng­êi cã thÓ chñ ®éng h¬n khi truy cËp c¸c th«ng tin vµ sö dông c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ còng gãp phÇn h¹n chÕ hiÖn t­îng l¹m dông quyÒn lùc cña c¸c quan chøc nhµ n­íc, b¶o vÖ quyÒn lîi c¸ nh©n cho c«ng d©n vµ ®¶m b¶o an toµn vµ b¶o mËt c¸c th«ng tin quan träng cña ChÝnh phñ. MÆc dï vÉn cßn sím ®Ó dù ®o¸n nh÷ng ¶nh h­ëng cña Internet ®èi víi ChÝnh phñ, nh­ng cã mét ®iÒu ch¾c ch¾n r»ng nh÷ng øng dông cña Internet trong viÖc ®­a th«ng tin vµ dÞch vô cña ChÝnh phñ tíi mäi ng­êi ë mäi n¬i mäi lóc t¹o ra c¬ héi më réng, c¶i thiÖn vµ n©ng cao chÊt l­îng th«ng tin vµ dÞch vô cña ChÝnh phñ. Lîi Ých cña viÖc ¸p dông Internet l¹i cµng râ rµng khi c¸c ChÝnh phñ trªn kh¾p thÕ giíi ®ang tù chuyÓn ®æi sang ChÝnh phñ ®iÖn tö. VËy lý do cña tÊt c¶ c¸c hµnh ®éng trªn lµ g× vµ c¬ së h¹ tÇng th«ng tin ®ãng vai trß g× trong viÖc nµy? 1.1. Lý do ra ®êi ChÝnh phñ ®iÖn tö Cã 4 lý do chÝnh khiÕn ChÝnh phñ c¸c n­íc chuyÓn ®æi sang ChÝnh phñ ®iÖn tö: 1.1.1. TiÕt kiÖm chi phÝ cho c¶ ChÝnh phñ vµ d©n chóng Trªn thÕ giíi hÇu hÕt c¸c ChÝnh phñ ®Òu n»m trong t×nh tr¹ng chÞu g¸nh nÆng vÒ chi phÝ. MÆc dï ë nhiÒu n­íc, kho¶n thu tõ thuÕ t¨ng lªn cïng víi tèc ®é t¨ng cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp, c¸c kho¶n chi tiªu cña ChÝnh phñ vÉn t¨ng lªn mét c¸ch nhanh chãng, nhÊt lµ khi d©n sè vµ c¸c yÕu tè kh¸c t¨ng lµm cho c¸c kho¶n chi dµnh cho l­¬ng h­u vµ c¸c kho¶n trî cÊp thÊt nghiÖp, y tÕ t¨ng nhanh mçi n¨m. Nh÷ng kho¶n chi nh­ vËy lµm cho ng©n s¸ch nhµ n­íc ngµy cµng c¹n kiÖt, khiÕn cho ChÝnh phñ ph¶i v¾t ãc nghÜ c¸ch gi¶m chi phÝ. ChÝnh phñ c¸c n­íc thÊy r»ng ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng vµo qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc vµ cung cÊp dÞch vô cña ChÝnh phñ võa gióp gi¶m chi cho nhµ n­íc võa tiÕt kiÖm thêi gian tiÒn b¹c cho c¸c ®èi t­îng sö dông dÞch vô cña ChÝnh phñ. Râ rµng lµ sö dông dÞch vô thanh to¸n b»ng ®iÖn sÏ nhanh h¬n vµ rÎ h¬n rÊt nhiÒu so víi viÖc dïng tiÒn mÆt hay c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n truyÒn thèng kh¸c. ChÝnh phñ còng tiÕt kiÖm ®­îc rÊt nhiÒu nÕu ®¨ng t¶i c¸c th«ng tin mêi thÇu trªn m¹ng thay v× ph¶i ®¨ng t¶i trªn b¸o chÝ. Tõ n¨m 1996, thµnh phè Arizona cña Mü ®i tiªn phong trong viÖc cho phÐp d©n chóng sö dông dÞch vô ®¨ng ký l¹i giÊy phÐp l¸i xe qua trang Web. Thay v× ph¶i ®øng xÕp hµng c¶ buæi tr­íc së giao th«ng ®Ó chê ®Õn l­ît m×nh th× nay d©n chóng cã thÓ lªn m¹ng ®¨ng ký sè xe, xin b¶ng sè 24/24 giê liªn tôc vµ 7 ngµy mét tuÇn. Nhê giao dÞch qua m¹ng nªn mçi giao dÞch rót l¹i trung b×nh chØ cßn 2 phót vµ ng­êi d©n còng tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ do kh«ng ph¶i ®ãng lÖ phÝ cho Së Giao th«ng nh­ tr­íc ®©y. Website nµy do IBM x©y dùng, b¶o qu¶n vµ c«ng ty nµy ®­îc tr¶ 2% trªn trÞ gi¸ cña giao dÞch. TiÕn tr×nh thùc hiÖn trªn m¹ng chØ tèn 1,6 USD so víi 6,6USD cho mçi giao dÞch t¹i Së. ViÖc nµy tiÕt kiÖm cho ChÝnh phñ mét sè tiÒn lín, Së Giao th«ng tiÕt kiÖm ®­îc 1,7 triÖu USD mçi n¨m nhê cung cÊp dÞch vô qua m¹ng. (Nguån: Kinh tÕ häc Internet: Tõ th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®Õn ChÝnh phñ ®iÖn tö - V­¬ng Liªm, NXB TrÎ, 2001) 1.1.2. ¸p lùc c¹nh tranh tõ khu vùc t­ nh©n Ngoµi vÊn ®Ò chi phÝ, ChÝnh phñ ph¶i ®èi mÆt víi ¸p lùc c¹nh tranh ngµy cµng t¨ng vµ phøc t¹p tõ khu vùc t­ nh©n. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ m«i tr­êng c¹nh tranh tù do hiÖn nay, s¶n phÈm vµ dÞch vô kh¸ch hµng do khu vùc t­ nh©n cung cÊp ngµy cµng t¨ng vÒ c¶ l­îng vµ chÊt. C¸c c«ng ty ®ang rÊt tÝch cùc t×m hiÓu thÞ hiÕu vµ t©m lý kh¸ch hµng ®Ó t×m c¸ch kh¸c biÖt ho¸ s¶n phÈm vµ dÞch vô cña m×nh so víi c¸c c«ng ty kh¸c. MÆc dï viÖc nµy mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho ng­êi tiªu dïng vµ x· héi, song nã l¹i lµm n¶y sinh mét vÊn ®Ò quan träng, ®ã lµ khi c¸c kh¸ch hµng ®­îc h­ëng dÞch vô ngµy cµng tèt tõ khu vùc t­ nh©n th× hä l¹i cµng mong ®îi mét dÊu hiÖu t­¬ng tù tõ c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ. Tr­íc ®©y, khi ChÝnh phñ cung cÊp th«ng tin vµ dÞch vô phôc vô ng­êi d©n, viÖc ph¶i bá ra bao nhiªu chi phÝ ®Ó cung cÊp dÞch vô ®ã lu«n lµ vÊn ®Ò ®­îc xem xÐt ®Çu tiªn, sau ®ã míi ®Õn chÊt l­îng dÞch vô. NÕu cø trong t×nh tr¹ng nµy th× chÊt l­îng dÞch vô do ChÝnh phñ cung cÊp kh«ng bao giê c¹nh tranh ®­îc víi chÊt l­îng dÞch vô cña khu vùc t­ nh©n. V× vËy, c¸c c«ng d©n cµng ®­îc h­ëng dÞch vô tèt bao nhiªu tõ khu vùc t­ nh©n l¹i cµng yªu cÇu bÊy nhiªu tõ c¸c dÞch vô do ChÝnh phñ cung cÊp. 1.1.3. C«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng ®ang c¶i thiÖn chÊt l­îng dÞch vô ë kh¾p mäi n¬i Ngµy nay, víi sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña khoa häc c«ng nghÖ, ChÝnh phñ còng nhËn thÊy ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó c¶i thiÖn chÊt l­îng dÞch vô. NÕu mét sinh viªn ®¹i häc cã thÓ ®¨ng ký líp cho m×nh qua m¹ng tõ nhµ hay tõ ký tóc x¸ th× t¹i sao ChÝnh phñ l¹i kh«ng thÓ cho phÐp c«ng d©n cña m×nh nép thuÕ theo c¸ch t­¬ng tù nh­ vËy? Khi c«ng nghÖ gãp phÇn c¶i thiÖn chÊt l­îng dÞch vô ChÝnh phñ theo h­íng tÝch cùc c¶ vÒ tÝnh kinh tÕ lÉn tÝnh kü thuËt th× ChÝnh phñ kh«ng cßn sù lùa chän nµo kh¸c lµ ph¶i ®i theo chiÒu h­íng chung ®ã. Sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tho¹t tiªn c¸c viªn chøc ChÝnh phñ cÇn ph¶i gi¶i quyÕt víi nhiÒu lo¹i giao dÞch phong phó h¬n víi c«ng d©n vµ do ®ã ph¶i cã kiÕn thøc s©u réng h¬n vÒ c«ng nghÖ. C¸c tæ chøc ChÝnh phñ còng sÏ chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng. Tr­íc kia, nÕu mét c«ng d©n muèn xin giÊy phÐp l¸i xe, ®¨ng ký xe hay muèn nép thuÕ, anh ta sÏ ph¶i ®Õn ba c¬ quan nhµ n­íc kh¸c nhau. ChØ ®Ó thùc hiÖn mét dÞch vô rÊt ®¬n gi¶n mµ ph¶i ®i ®Õn rÊt nhiÒu n¬i vµ thùc hiÖn nhiÒu thñ tôc r­êm rµ. §Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng nµy, ChÝnh phñ cÇn ph¶i rót gän l¹i bé m¸y hµnh chÝnh cña m×nh. Nh­ vËy th× mét c«ng d©n thÊt nghiÖp khi muèn h­ëng trî cÊp thÊt nghiÖp, båi th­êng hay trî cÊp vÒ y tÕ cã thÓ ngåi ë nhµ vµ yªu cÇu qua ®iÖn tho¹i hay mét m¸y tÝnh c¸ nh©n thay v× cø ph¶i ®i ®Õn 4, 5 c¬ quan kh¸c nhau cña ChÝnh phñ ®Ó yªu cÇu. 1.1.4. T¨ng tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ C¸c ChÝnh phñ d©n chñ tù do trªn thÕ giíi thÊy r»ng ChÝnh phñ còng lµ mét thµnh viªn quan träng trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. ChÝnh phñ ngµy nay nhËn thøc râ r»ng ChÝnh phñ cÇn thùc hiÖn thªm chøc n¨ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ kü thuËt sè- mét ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ cña thÕ kû 21. Vai trß míi nµy cña ChÝnh phñ yªu cÇu ph¶i cã nhiÒu c«ng cô qu¶n lý h¬n ngoµi c¸c c«ng cô truyÒn thèng. C¬ së h¹ tÇng vËt chÊt cò nh­ hÖ thèng ®­êng bé, ®­êng s¾t, ®­êng èng, hÖ thèng ph©n phèi ga vµ ®iÖn vÉn quan träng, song chóng cÇn ph¶i ®­îc bæ sung thªm c¸c c¬ së h¹ tÇng míi nh­ m¹ng ®iÖn tho¹i cè ®Þnh, ®iÖn tho¹i kh«ng d©y, vÖ tinh, Internet kh«ng d©y,… NÕu kh«ng cã c¬ së h¹ tÇng viÔn th«ng tiªn tiÕn còng nh­ hÖ thèng gi¸o dôc vµ hÖ thèng kü thuËt sè hiÖn ®¹i cho c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ th× n­íc ®ã sÏ kh«ng cã lîi thÕ c¹nh tranh so víi c¸c n­íc kh¸c. Trªn ®©y lµ mét sè lý do chÝnh khiÕn cho ChÝnh phñ c¸c n­íc, nhÊt lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn, ph¶i nhanh chãng gÊp rót t¹o tiÒn ®Ò, c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó chuyÓn ®æi sang ChÝnh phñ ®iÖn tö vµ ®Æt ra môc tiªu cho chiÕn l­îc ChÝnh phñ ®iÖn tö cña m×nh. B¶ng d­íi ®©y sÏ cung cÊp mét sè th«ng tin vÒ môc tiªu mµ ChÝnh phñ c¸c n­íc G7 vµ mét sè n­íc kh¸c ®Æt ra trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. Tªn n­íc Môc tiªu óc §Õn n¨m 2001 tÊt c¶ c¸c dÞch vô ChÝnh phñ sÏ ®­îc thùc hiÖn trªn m¹ng. Canada §Õn n¨m 2004 tÊt c¶ c¸c dÞch vô ChÝnh phñ quan träng sÏ ®­îc cung cÊp trùc tuyÕn. PhÇn lan Tíi n¨m 2000, ®a sè c¸c biÓu mÉu sÏ ®­îc ®iÖn ho¸. Ph¸p N¨m 2000, tÊt c¶ chÝnh quyÒn c¸c cÊp ph¶i phæ cËp truy cËp dÞch vô vµ th«ng tin ChÝnh phñ qua m¹ng. §øc ChØ ®Æt ra mét sè môc tiªu cÊp bé. Ailen Cung cÊp hÇu hÕt c¸c lo¹i dÞch vô ChÝnh phñ qua trªn m¹ng vµo cuèi n¨m 2001. ý ChØ ®Æt ra mét sè môc tiªu cÊp bé. NhËt b¶n TÊt c¶ c¸c thñ tôc nh­ ®¨ng ký, xin cÊp giÊy phÐp vµ c¸c thñ tôc kh¸c sÏ ®­îc cung cÊp trªn m¹ng Internet vµo n¨m tµi chÝnh 2003. Singapore Thùc hiÖn c¸c dÞch vô thanh to¸n ®iÖn tö vµo n¨m 2001. UK 100% dÞch vô c«ng sÏ ®­îc thùc hiÖn b»ng ®iÖn vµo n¨m 2005. Mü Phæ cËp truy cËp dÞch vô vµ th«ng tin ChÝnh phñ qua m¹ng vµo n¨m 2003. Nguån: Central Internet Unit (2000) 1.2. C¸c nh©n tè thóc ®Èy sù ra ®êi ChÝnh phñ ®iÖn tö 1.2.1. Toµn cÇu ho¸ Trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸ diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ nh­ hiÖn nay, c¸c quèc gia trë nªn g¾n bã víi nhau vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸ vµ x· héi. Sù phô thuéc lÉn nhau vÒ v¨n ho¸ vµ x· héi gi÷a c¸c n­íc kh¸c nhau lµ c¬ së cho viÖc h×nh thµnh nÒn v¨n ho¸ toµn cÇu. §Ó tham gia vµo sù h×nh thµnh nÒn v¨n ho¸ toµn cÇu nµy còng nh­ viÖc ®­îc thõa nhËn nh÷ng nÐt ®Æc s¾c trong v¨n ho¸ cña m×nh, c¸c quèc gia ph¶i t×m c¸ch gióp ®ì c¸c c«ng d©n vµ c¸c tæ chøc kinh doanh cña m×nh c¹nh tranh trong m«i tr­êng toµn cÇu ho¸. Do ®ã viÖc cung cÊp th«ng tin cho c¸c c«ng ty trong n­íc, gióp ®ì c¸c c«ng ty trong n­íc còng nh­ c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ho¹t ®éng cÇn ph¶i cã sù tham gia cña ChÝnh phñ. NÕu vÉn cø tån t¹i d­íi h×nh thøc ChÝnh phñ cò tr­íc kia, tøc lµ kh«ng cã sù trî gióp cña c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong viÖc cung cÊp th«ng tin vµ dÞch vô, th× ChÝnh phñ sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n khi thùc hiÖn vai trß cña m×nh. ChÝnh phñ ®iÖn tö ra ®êi cã thÓ dÔ dµng ®¸p øng yªu cÇu cña toµn cÇu ho¸ b»ng c¸ch ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. H¬n n÷a, trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸, quèc tÕ ho¸, c¸c quèc gia cÇn trao ®æi th«ng tin mét c¸ch hiÖu qu¶ ®Ó cïng gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh toµn cÇu nh­ b¶o vÖ m«i tr­êng, chia sÎ c¸c nguån tµi nguyªn chiÕn l­îc vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c kh«ng thÓ ®­îc gi¶i quyÕt bëi tõng quèc gia riªng lÎ. ChÝnh phñ ®iÖn tö hoµn toµn ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu nµy bëi ChÝnh phñ ®iÖn tö gióp rót ng¾n kh«ng gian vµ tiÕt kiÖm thêi gian, t¹o ra kh¶ n¨ng kiÓm so¸t c¸c "rñi ro toµn cÇu" mét c¸ch hiÖu qu¶. 1.2.2. ThÞ tr­êng ho¸ Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña th­¬ng m¹i ®iÖn tö, c¸c c«ng ty ®ang tù tæ chøc l¹i ®Ó trë thµnh c¸c doanh nghiÖp ®iÖn tö nh»m thu lîi nhuËn tèi ®a. Th«ng qua viÖc ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng, c¸c c«ng ty cã thÓ gi¶m chi phÝ gi¸ thµnh vµ t¨ng chÊt l­îng dÞch vô tõ ®ã thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng h¬n. Nh­ vËy nÕu ChÝnh phñ ®iÖn tö ®­îc nh×n nhËn nh­ mét nhµ cung cÊp dÞch vô, mµ vÉn sö dông c¸c ph­¬ng thøc truyÒn thèng th× sÏ gÆp ph¶i sù c¹nh tranh gay g¾t tõ khu vùc t­ nh©n. ChÝnh phñ cÇn ph¶i ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®Ó c¶i tiÕn chÊt l­îng dÞch vô, x©y dùng mét c¬ së h¹ tÇng qu¶n lý vµ b¶o mËt th«ng tin th× míi cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c«ng d©n vµ doanh nghiÖp. Qua mét sè ph©n tÝch ë trªn chóng ta ®· hiÓu phÇn nµo lý do khiÕn ChÝnh phñ ®iÖn tö l¹i lµ m¬ ­íc chung cña ChÝnh phñ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, ®Ó tr¶ lêi c©u hái ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ g× th× mçi n­íc l¹i cã mét kh¸i niÖm kh¸c nhau. V× vËy, ®Õn nay vÉn ch­a cã mét kh¸i niÖm thèng nhÊt vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö. 2. Kh¸i niÖm vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö 2.1. Kh¸i niÖm Víi mét thuËt ng÷ míi nh­ ChÝnh phñ ®iÖn tö th× khã cã thÓ ®­a ra mét kh¸i niÖm ®óng ®¾n, râ rµng vµ tho¶ m·n tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng. ThËt sai lÇm khi cho r»ng ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ m¹ng m¸y tÝnh trang bÞ cho c¸c c¬ quan ChÝnh phñ vµ viÖc sö dông m¹ng nµy cña c¸c quan chøc ChÝnh phñ tõ cÊp cao nhÊt ®Õn c¸c chuyªn viªn ®Ó thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc cña m×nh. ChÝnh phñ ®iÖn tö tuyÖt nhiªn kh«ng ph¶i lµ ®iÖn to¸n ho¸ c¸c c¬ quan ChÝnh phñ. §iÖn to¸n ho¸ c¸c c¬ quan ChÝnh phñ lµ viÖc cÇn lµm trong tiÕn tr×nh t¹o dùng tõng b­íc ChÝnh phñ ®iÖn tö, nh­ng ®ã chØ lµ biÖn ph¸p chø kh«ng ph¶i lµ môc tiªu. Tho¹t nh×n, ChÝnh phñ ®iÖn tö gièng nh­ viÖc ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p kinh doanh ®iÖn tö vµo c¸c dÞch vô do ChÝnh phñ cung cÊp nh­ th«ng tin ChÝnh phñ, cÊp giÊy phÐp l¸i xe… Tuy nhiªn nhiÒu t¸c gi¶ vµ nhiÒu nhµ kinh tÕ häc l¹i ®­a ra c¸c kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö. Theo Sally Katzen, phã gi¸m ®èc ®iÒu hµnh c¬ quan qu¶n lý ng©n s¸ch thêi tæng thèng B.Clinton th× "ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ viÖc mäi c«ng d©n vµ doanh nghiÖp cã thÓ truy cËp th«ng tin vµ sö dông dÞch vô ChÝnh phñ 24/24 giê, 7 ngµy mçi tuÇn. ChÝnh phñ ®iÖn tö chñ yÕu dùa vµo c¸c c¬ quan ChÝnh phñ sö dông Internet vµ c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn kh¸c ®Ó nhËn vµ cung cÊp th«ng tin, dÞch vô dÔ dµng h¬n, nhanh h¬n, hiÖu qu¶ h¬n vµ rÎ h¬n." (Nguån: C¸ch hiÓu nµy ®· ®­îc nªu trong nhiÒu chiÕn l­îc vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö cña c¸c quèc gia, cã thÓ coi ®©y lµ kh¸i niÖm ®óng nhÊt vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö. D­íi thêi tæng thèng G.Bush hiÖn nay cßn xuÊt hiÖn mét kh¸i niÖm réng h¬n vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö nh­ sau: "B»ng viÖc cung cÊp cho c¸c c¸ nh©n kh¶ n¨ng tham gia vµo bé m¸y hµnh chÝnh liªn bang ®Ó truy cËp th«ng tin vµ giao dÞch kinh doanh, Internet høa hÑn trao bít quyÒn lùc tõ tay c¸c nhµ l·nh ®¹o trong chÝnh quyÒn Washington vµo tay c¸c c«ng d©n Mü. Tæng thèng G.Bush tin t­ëng r»ng viÖc ng­êi d©n cã thÓ truy cËp th«ng tin vµ dÞch vô ChÝnh phñ dÔ dµng h¬n chÝnh lµ b­íc ®Çu tiªn cña ChÝnh phñ ®iÖn tö." (Nguån: Tæng thèng G.Bush tin r»ng ChÝnh phñ ®iÖn tö sÏ ®em l¹i kh¶ n¨ng t¸i thiÕt bé m¸y hµnh chÝnh quan liªu cña liªn bang. §Õn ®©y l¹i cã mét c©u hái lµ ChÝnh phñ ®iÖn tö chØ tËp trung vµo viÖc tiÕp nhËn, phæ biÕn th«ng tin vµ cung cÊp dÞch vô hay cßn bao gåm c¶ c¸c ph­¬ng thøc ®iÒu hµnh x· héi truyÒn thèng? Chóng ta thÊy r»ng hiÖn nay cßn xuÊt hiÖn kh¸i niÖm "NÒn d©n chñ ®iÖn tö (e-democracy)". Do vËy, ®Ó tr¶ lêi ®­îc c©u hái trªn nhÊt thiÕt ph¶i ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a ChÝnh phñ ®iÖn tö vµ NÒn d©n chñ ®iÖn tö. Rogers W'O Okot-Uma, t¸c gi¶ cuèn "E- democracy: Re-inventing Good Governance" cho r»ng "Theo nghÜa réng, NÒn d©n chñ ®iÖn tö ®Ò cËp ®Õn tÊt c¶ c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin b»ng ®iÖn tö gi÷a ChÝnh phñ vµ c«ng d©n. Theo nghÜa hÑp, NÒn d©n chñ ®iÖn tö bao gåm tÊt c¶ ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®iÖn tö gi÷a cö tri vµ nh÷ng ng­êi ®¾c cö." ( D©n chñ ®iÖn tö lµ viÖc c¸c c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc cã thÓ tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn ®iÖn tö nh­ m¹ng World Wide Web. Do ®ã chóng ta cã thÓ kÕt luËn r»ng mÆc dï ChÝnh phñ ®iÖn tö vµ D©n chñ ®iÖn tö kh«ng lo¹i trõ lÉn nhau, nh­ng l¹i kh¸c nhau ë chç NÒn d©n chñ ®iÖn tö tËp trung vµo c¬ cÊu vµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña ChÝnh phñ, ®Æc biÖt lµ viÖc ®iÒu hµnh x· héi. Trong khi ®ã, ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ ChÝnh phñ tËp trung vµo viÖc cung cÊp dÞch vô ®iÖn tö tíi c«ng chóng. Nãi mét c¸ch ng¾n gän h¬n ChÝnh phñ ®iÖn tö ®Ò cËp ®Õn viÖc cung cÊp dÞch vô, cßn NÒn d©n chñ ®iÖn tö ®Ò cËp ®Õn viÖc sù tham gia cña d©n chóng vµo ChÝnh phñ. 2.2. Ba giai ®o¹n cña ChÝnh phñ ®iÖn tö ChÝnh phñ c¸c n­íc cã c¸c chiÕn l­îc kh¸c nhau ®Ó x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö. Mét sè n­íc lËp ra c¸c kÕ ho¹ch dµi h¹n trªn mäi lÜnh vùc, mét sè l¹i chØ tËp trung vµo mét vµi lÜnh vùc khi b¾t ®Çu dù ¸n x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö. Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c n­íc ®ang x©y dùng thµnh c«ng ChÝnh phñ ®iÖn tö chän c¸ch chia dù ¸n ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö lµm 3 giai ®o¹n nhá. C¸c giai ®o¹n nµy kh«ng phô thuéc lÉn nhau, tøc lµ kh«ng cÇn ph¶i giai ®o¹n nµy hoµn thµnh th× giai ®o¹n kia míi b¾t ®Çu. 2.2.1. Giai ®o¹n sö dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng ®Ó më réng truy cËp th«ng tin cña ChÝnh phñ ChÝnh phñ t¹o ra khèi l­îng lín th«ng tin, hÇu hÕt c¸c th«ng tin nµy ®Òu cã Ých ®èi víi c¸ nh©n vµ doanh nghiÖp. Internet vµ c¸c c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i kh¸c cã thÓ chuyÓn c¸c th«ng tin nµy nhanh chãng h¬n vµ trùc tiÕp tíi c«ng d©n. ViÖc thùc hiÖn giai ®o¹n nµy rÊt ®a d¹ng vÒ néi dung, do ®ã mçi n­íc cÇn dùa vµo kh¶ n¨ng cña m×nh ®Ó cã c¸ch triÓn khai phï hîp. Ch¼ng h¹n ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, c¬ së tÇng phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn vµ triÓn khai ChÝnh phñ ®iÖn tö cßn kÐm so víi c¸c n­íc c«ng nghiÖp, nªn b¾t ®Çu giai ®o¹n nµy b»ng viÖc phæ biÕn th«ng tin ChÝnh phñ trªn m¹ng, tËp trung phæ biÕn c¸c ®iÒu lÖ, quy t¾c, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt… §èi víi c¸c quèc gia cã nhiÒu hiÖn t­îng quan chøc ChÝnh phñ lµm viÖc kÐm hiÖu qu¶ vµ tham nhòng th× viÖc t¹o cho c«ng d©n vµ doanh nghiÖp kh¶ n¨ng truy cËp th«ng tin ChÝnh phñ mµ kh«ng cÇn ph¶i tíi c¸c c¬ quan hµnh chÝnh, ®øng xÕp hµng hµng giê vµ thËm chÝ ®­a hèi lé lµ mét cuéc c¸ch m¹ng thùc sù. Khi triÓn khai thùc hiÖn giai ®o¹n nµy cÇn chó ý nh÷ng ®iÓm sau: - B¾t ®Çu b»ng viÖc phæ biÕn th«ng tin trùc tuyÕn; - TruyÒn ®¹t th«ng tin cã Ých tíi c«ng chóng hµng ngµy, chó ý tíi ng«n ng÷ ®Þa ph­¬ng; - Lu«n cËp nhËt th«ng tin trªn trang Web cña ChÝnh phñ; - TËp trung vµo nh÷ng néi dung phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ, chèng tham nhòng, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi… 2.2.2. Giai ®o¹n t¨ng c­êng sù tham gia cña ng­êi d©n vµo ChÝnh phñ Nh­ ®· nãi ë trªn, c¸c trang Web phæ biÕn th«ng tin ChÝnh phñ chØ lµ b­íc ®Çu cña ChÝnh phñ ®iÖn tö. ChÝnh phñ ®iÖn tö ph¶i cã kh¶ n¨ng l«i kÐo, thu hót d©n chóng tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ, kÕt hîp víi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ë mäi cÊp cña ChÝnh phñ. Cñng cè, t¨ng c­êng sù tham gia nµy sÏ t¹o dùng ®­îc lßng tin tõ phÝa c«ng chóng vµo ChÝnh phñ. Nh÷ng ®iÓm cÇn l­u ý khi x©y dùng trang Web t­¬ng t¸c gi÷a ChÝnh phñ vµ d©n chóng: - Ph¶i cho c«ng chóng thÊy kÕt qu¶ cña viÖc hä tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ; - Ph©n tÝch, lý gi¶i nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh s¸ch phøc t¹p mét c¸ch dÔ hiÓu; - ThuyÕt phôc c«ng chóng tham gia; - Sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn th«ng ®Ó phæ biÕn kiÕn thøc vÒ Internet. Khi thùc hiÖn giai ®o¹n nµy, c¸c ChÝnh phñ cÇn chó ý lËp ra nh÷ng diÔn ®µn gi÷a ChÝnh phñ vµ c«ng d©n. Nh÷ng diÔn ®µn nh­ vËy sÏ t¹o ra nh÷ng cuéc th¶o luËn trùc tuyÕn trong ®ã mäi ng­êi cã thÓ tham gia trao ®æi ý kiÕn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ. 2.2.3. Giai ®o¹n cung cÊp réng r·i c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ qua m¹ng ChÝnh phñ cã thÓ b¾t ®Çu b»ng viÖc cho phÐp ng­êi d©n thùc hiÖn giao dÞch qua m¹ng. ChÝnh phñ chÞu ¸p lùc tõ phÝa khu vùc t­ nh©n khi khu vùc nµy b¾t ®Çu thùc hiÖn giao dÞch kinh doanh trªn m¹ng. Thªm vµo ®ã, kh¶ n¨ng sö dông giao dÞch qua m¹ng lµm gi¶m chi phÝ, t¨ng n¨ng suÊt còng lµ mét nguyªn nh©n quan träng khiÕn ChÝnh phñ ph¶i suy tÝnh. Tr­íc kia, c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ nh­ ®¨ng ký hé tÞch hay ra h¹n thÎ c¨n c­íc ph¶i mÊt mét thêi gian dµi chê ®îi hµng giê ®Ó gÆp ®­îc c¸c quan chøc chÝnh phñ cã tr¸ch nhiÖm hay thËm chÝ lµ ph¶i ®ót lãt. B»ng c¸ch cung cÊp dÞch vô trùc tuyÕn, chØ cÇn ngåi ë nhµ hay t¹i n¬i lµm viÖc, tr¹m ®iÖn tho¹i vµ bËt m¸y vi tÝnh lªn ®Ó nèi vµo m¹ng cña ChÝnh phñ, b¹n sÏ nhËn ®­îc nhiÒu dÞch vô do c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp. Cã lÏ ®éng lùc lín nhÊt trong viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô trªn m¹ng lµ ®Ó rót gän, tinh gi¶m bé m¸y nhµ n­íc vµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh tõ ®ã tiÕt kiÖm tiÒn b¹c vµ n©ng cao hiÖu qu¶ trong dµi h¹n. Thªm vµo ®ã, b»ng c¸ch tù ®éng ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc thu thuÕ, ChÝnh phñ hi väng sÏ h¹n chÕ ®­îc hiÖn t­îng tham nhòng, t¨ng thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc trong khi vÉn duy tr× ®­îc lßng tin cña d©n chóng vµo ChÝnh phñ. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh lµ hÖ thèng thu lÖ phÝ xa lé ë tØnh Gujarat cña Ên ®é. §©y lµ tØnh cã hiÖn t­îng ®a sè tiÒn lÖ phÝ cÇu ®­êng ®Òu chui vµo tói cña nh©n viªn thu phÝ. Tõ khi lËp ra hÖ thèng tÝnh vµ thu phÝ tù ®éng, hiÖn t­îng thÊt thu phÝ ®· gi¶m h¼n. Sau mét n¨m ¸p dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ, sù tr× trÖ vµ hiÖn t­îng tham nhòng ®· gi¶m ®¸ng kÓ trong khi doanh thu tõ phÝ cÇu ®­êng t¨ng 3 lÇn. 3. Sù kh¸c nhau gi÷a ChÝnh phñ ®iÖn tö vµ ChÝnh phñ truyÒn thèng MÆc dï cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö nh­ng chóng ta cã thÓ rót ra mét sè ®Æc ®iÓm chung vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö nh­ sau: ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ ChÝnh phñ sö dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng ®Ó tù ®éng ho¸ vµ triÓn khai c¸c thñ tôc hµnh chÝnh. ChÝnh phñ ®iÖn tö cho phÐp c¸c c«ng d©n cã thÓ truy cËp c¸c ._.thñ tôc hµnh chÝnh th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn ®iÖn tö nh­ Internet, ®iÖn tho¹i di ®éng, truyÒn h×nh t­¬ng t¸c. ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ ChÝnh phñ lµm viÖc víi ng­êi d©n 24/24 giê, 7 ngµy mçi tuÇn vµ 365 ngµy mçi n¨m, ng­êi d©n cã thÓ thô h­ëng c¸c dÞch vô c«ng dï hä ë bÊt cø ®©u. Tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn ta thÊy r»ng ChÝnh phñ ®iÖn tö cã nhiÒu ®iÓm kh¸c so víi ChÝnh phñ truyÒn thèng. Víi ChÝnh phñ truyÒn thèng, qu¸ tr×nh qu¶n lý hµnh chÝnh trong néi bé c¸c c¬ quan nhµ n­íc diÔn ra thñ c«ng, tèn nhiÒu c«ng søc, thêi gian vµ tiÒn b¹c. D©n chóng kh«ng thÓ liªn l¹c víi ChÝnh phñ ngoµi giê hµnh chÝnh, kh«ng thÓ ë bÊt cø n¬i nµo ngoµi trô së cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc. Ng­êi d©n kh«ng thÓ ®¨ng ký lÊy giÊy phÐp kinh doanh, lµm khai sinh cho con m×nh hay ®ãng thuÕ tr­íc b¹ 24/24 giê, 7/7 ngµy vµ ë bÊt cø ®©u. ChÝnh phñ ®iÖn tö cã thÓ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ nµy cña ChÝnh phñ truyÒn thèng. Ngoµi ra, sù kh¸c biÖt chñ yÕu gi÷a ChÝnh phñ ®iÖn tö vµ ChÝnh phñ truyÒn thèng lµ sù kh¸c biÖt vÒ tèc ®é xö lý gi÷a c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®­îc tù ®éng hãa so víi c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®­îc xö lý thñ c«ng. ViÖc tù ®éng ho¸ thñ tôc hµnh chÝnh cña ChÝnh phñ ®iÖn tö cho phÐp xö lý c¸c thñ tôc nhanh h¬n, gän h¬n, ®¬n gi¶n h¬n rÊt nhiÒu. Kh«ng nh÷ng thÕ, th«ng tin ®­îc cung cÊp cho ng­êi d©n cßn ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ dÔ dµng h¬n, ng­êi d©n còng ®ì mÊt nhiÒu chi phÝ ®Ó thu thËp c¸c th«ng tin nµy. Nãi tãm l¹i ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ mét ChÝnh phñ hiÖn ®¹i h¬n nhiÒu so víi ChÝnh phñ truyÒn thèng. ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ môc tiªu mµ c¸c c¬ quan ChÝnh phñ c¸c cÊp sÏ tiÕn dÇn tõng b­íc tíi vµ cã lÏ kh«ng bao giê cã thÓ nãi r»ng ChÝnh phñ ®iÖn tö ®· ®­îc x©y dùng xong. II. C¸c h×nh thøc cung cÊp dÞch vô chÝnh trong ChÝnh phñ ®iÖn tö §èi t­îng sö dông dÞch vô ChÝnh phñ bao gåm c¬ quan ChÝnh phñ c¸c cÊp, doanh nghiÖp, c«ng d©n vµ c¸c nh©n viªn ChÝnh phñ. Bèn ®èi t­îng chÝnh trªn t­¬ng øng víi 4 h×nh thøc cung cÊp dÞch vô chÝnh: 1. H×nh thøc cung cÊp dÞch vô tõ ChÝnh phñ ®Õn ChÝnh phñ - G2G (Government to Government) NhiÒu dÞch vô c«ng d©n vµ c¸c b¶n b¸o c¸o quan träng rÊt cÇn sù liªn kÕt gi÷a chÝnh quyÒn c¸c cÊp. Môc ®Ých cña hÝnh thøc cung cÊp dÞch vô tõ ChÝnh phñ ®Õn ChÝnh phñ (G2G) nµy lµ ®Ó t¹o lËp vµ cñng cè mèi quan hÖ gi÷a chÝnh quyÒn c¸c cÊp víi nhau. Nh÷ng mèi quan hÖ míi nµy sÏ thóc ®Èy sù liªn kÕt gi÷a c¸c c¬ quan trong néi bé ChÝnh phñ nh»m môc ®Ých cung cÊp c¸c dÞch vô phôc vô d©n chóng ngµy cµng tèt h¬n. 2. H×nh thøc cung cÊp dÞch vô tõ ChÝnh phñ ®Õn Doanh nghiÖp - G2B (Government to Business) §iÒu quan träng cÇn ph¶i ghi nhí lµ G2B lµ mét yÕu tè quan träng gãp phÇn t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ t¹o mèi quan hÖ l©u dµi, ®«i bªn cïng cã lîi gi÷a chÝnh phñ vµ doanh nghiÖp. Môc ®Ých cña h×nh thøc G2B nµy lµ nh»m gi¶m bít g¸nh nÆng cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc truy cËp th«ng tin ChÝnh phñ nh­ c¸c quy t¾c luËt ®iÒu chØnh viÖc kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trang Web BusinessLaw.gov cña ChÝnh phñ Mü lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ h×nh thøc cung cÊp dÞch vô tõ ChÝnh phñ ®Õn doanh nghiÖp. Qua trang Web nµy c¸c doanh nghiÖp cã thÓ truy cËp c¸c th«ng tin, c¸c nghÞ ®Þnh vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c. Còng trªn trang Web nµy c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông ngay c¸c dông cô chuyªn ngµnh ®Ó t×m hiÓu xem c¸c v¨n b¶n luËt yªu cÇu g× ®èi víi c«ng viÖc kinh doanh cña m×nh. 3. H×nh thøc cung cÊp dÞch vô tõ ChÝnh phñ ®Õn C«ng d©n - G2C (Government to Citizen) Môc ®Ých cña h×nh thøc cung cÊp dÞch vô tõ ChÝnh phñ tíi C«ng d©n nµy lµ ®Ó cung cÊp th«ng tin vµ dÞch vô trùc tuyÕn tíi mäi ng­êi d©n. D©n chóng cã thÓ thu thËp c¸c th«ng tin liªn quan tíi cuéc sèng hµng ngµy cña m×nh vµ sö dông c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ mét c¸ch nhanh chãng vµ tiÕt kiÖm th«ng qua viÖc kÕt nèi vµo m¹ng cña ChÝnh phñ. ë hÇu hÕt c¸c n­íc, h×nh thøc cung cÊp dÞch vô nµy cña ChÝnh phñ ®ang trong qu¸ tr×nh triÓn khai vµ còng ®· ®¹t mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. III. Lîi Ých cña ChÝnh phñ ®iÖn tö 1. Lîi Ých vÒ dÞch vô cña ChÝnh phñ Trong kû nguyªn ChÝnh phñ ®iÖn tö, mäi c«ng d©n cã thÓ ®­îc h­ëng c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ mäi lóc, mäi n¬i, víi chi phÝ thÊp h¬n vµ ®­îc phôc vô nhiÖt t×nh h¬n. ChÝnh phñ ®iÖn tö còng ¶nh h­ëng rÊt lín lªn giíi doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp nhá. C¸c c«ng ty giê ®©y cã thÓ hoµn thµnh c¸c yªu cÇu cña ChÝnh phñ trªn m¹ng, t×m kiÕm c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî doanh nghiÖp, thùc hiÖn c¸c giao dÞch hoÆc nép thuÕ ngay trªn m¹ng. ChÝnh phñ ®iÖn tö cã thÓ khiÕn cho c¸c c¸ nh©n truy cËp th«ng tin vµ dÞch vô liªn quan ®Õn m×nh qua mét cöa duy nhÊt. C¸c th«ng tin ®­îc cung cÊp cña ChÝnh phñ ®iÖn tö lu«n ®¶m b¶o ®¸p øng mäi nhu cÇu cña tõng c¸ nh©n riªng lÎ. Nãi chung, ChÝnh phñ ®iÖn tö mang l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho c¸ nh©n còng nh­ c¸c doanh nghiÖp, cô thÓ bao gåm c¸c lîi Ých sau: Cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin cho mäi ®èi t­îng; §¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh; §¶m b¶o viÖc xö lý c¸c thñ tôc hµnh chÝnh mét c¸c c«ng khai, c«ng b»ng, tin cËy, æn ®Þnh vµ kÞp thêi; TiÕt kiÖm thêi gian vµ tiÒn b¹c; T¨ng tÝnh thuËn tiÖn khi sö dông c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ; … 2. Lîi Ých trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc ChÝnh phñ ®iÖn tö gãp phÇn lµm trong s¸ng bé m¸y nhµ n­íc, h¹n chÕ vµ lo¹i trõ hiÖn t­îng tham nhòng. B¶ng d­íi ®©y thÓ hiÖn c¸c lo¹i th«ng tin cã thÓ ®¹t ®­îc tÝnh minh b¹ch th«ng qua ChÝnh phñ ®iÖn tö, lµm n¶n lßng c¸c quan chøc quan liªu tham nhòng trong ChÝnh phñ. Lo¹i th«ng tin Lîi Ých VÝ dô - C¸c quy t¾c vµ thñ tôc vÒ dÞch vô - Tªn c¸c quan chøc ChÝnh phñ - Th«ng tin vÒ c«ng d©n - Tiªu chuÈn ho¸ c¸c thñ tôc cung cÊp dÞch vô - H¹n chÕ sù tr× ho·n - Gi¶m tÝnh chuyªn quyÒn cña c¸c viªn chøc chÝnh phñ. C«ng khai ng©n s¸ch ë Argentina vµ Karnataka, Ên ®é KÕt qu¶ cña c¸c quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ. Gi¶m t×nh tr¹ng tham nhòng E-procurement ë Chile, Philippines. D÷ liÖu vÒ nhµ ®Êt, tiÒn thanh to¸n c¸c kho¶n thuÕ… - C«ng khai t×nh tr¹ng ¨n hèi lé vµ tham nhòng - Trao nhiÒu quyÒn lùc h¬n cho c«ng d©n tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cña chÝnh phñ Bhoomi, C¸c b¸o c¸o nhµ ®Êt trùc tuyÕn ë Karnataka, Ên ®é C¸c quyÕt ®Þnh cña chÝnh phñ nh­ cÊp phÐp, cÊp giÊy th«ng hµnh cho hµng ho¸… Theo dâi c¸c hµnh ®éng ®ót lãt, hèi lé, mua chuéc H¶i quan trùc tuyÕn, OPEN ë Seoul, Hµn quèc OPEN: Online Procedures Enhancement for Civil Applications Nguån: "Administrative Corruption: How Does E-Government Help?", Professor Subhash Bhatnagar, Indian Institute of Management, Ahmedabad, India. Ngoµi ra, bé m¸y nhµ n­íc cã thÓ ®­îc tinh gi¶m nhê ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin, gióp tiÕt kiÖm ng©n s¸ch dµnh cho chi phÝ qu¶n lý, tiÕt kiÖm thêi gian vµ n©ng cao hiÖu qu¶ trong c¸c ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan ChÝnh phñ. 3. T¹o mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a chÝnh phñ víi chÝnh phñ, gi÷a chÝnh phñ víi doanh nghiÖp vµ gi÷a chÝnh phñ víi c«ng d©n T­¬ng tù nh­ th­¬ng m¹i ®iÖn tö cho phÐp c¸c nghiÖp giao th­¬ng víi nhau mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n (B2B) vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho kh¸ch hµng tiÕp cËn gÇn h¬n víi doanh nghiÖp (B2C), ChÝnh phñ ®iÖn tö còng h­íng tíi viÖc t¹o ra mèi quan hÖ t­¬ng hç ChÝnh phñ - c«ng d©n (G2C), ChÝnh phñ - doanh nghiÖp (G2B), vµ quan hÖ gi÷a chÝnh c¸c c¬ quan c«ng quyÒn (G2G) ngµy cµng th©n thiÖn h¬n, thuËn lîi h¬n vµ c«ng khai h¬n. C¸c mèi quan hÖ nµy cã thÓ ®­îc duy tr× th­êng xuyªn, liªn tôc nhê cã c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c hiÖn ®¹i, ®ì tèn thêi gian. Trong dµi h¹n, c¸c dÞch vô ®iÖn tö cã thÓ gióp gi¶m chi phÝ cung cÊp dÞch vô cña ChÝnh phñ. Ng­êi d©n còng ngµy cµng cã xu h­íng sö dông nhiÒu dÞch vô ®iÖn tö cña ChÝnh phñ v× hä kh«ng cÇn ph¶i ®Õn, viÕt th­ hoÆc gäi ®iÖn tho¹i tíi mét c¬ quan ChÝnh phñ ®Ó yªu cÇu thùc hiÖn mét dÞch vô cô thÓ. Víi ngµy cµng nhiÒu dÞch vô ®­îc cung cÊp trùc tuyÕn, ChÝnh phñ ®iÖn tö sÏ lµ mét cuéc c¸ch m¹ng trong mèi quan hÖ gi÷a ChÝnh phñ vµ c«ng d©n. Ch­¬ng II Ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë mét sè n­íc vµ bµi häc kinh nghiÖm víi ViÖt nam I. Kh¸i qu¸t chung vÒ t×nh h×nh vµ triÓn väng ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö trªn thÕ giíi 1. T×nh h×nh ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö trªn thÕ giíi (Nguån : Global E-government Full Report, 2003 - www.insidepolitics.org/egovt03int.html) Theo b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ®iÖn tö toµn cÇu cña Darrell M. West, tr­êng §¹i häc Brown ë Providence, Rhode Island vµo th¸ng 9 n¨m 2003, t×nh h×nh ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi tiÕn bé rÊt nhiÒu so víi c¸c n¨m tr­íc. §©y lµ b¸o c¸o ®­îc hÇu hÕt c¸c quèc gia sö dông trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. Nh÷ng d÷ liÖu ph©n tÝch ®­îc lÊy tõ 2166 trang Web cña ChÝnh phñ ë 198 quèc gia kh¸c nhau cho thÊy: - 16% Website cña ChÝnh phñ ®· thùc hiÖn cung cÊp dÞch vô trªn m¹ng, t¨ng 12% so víi n¨m 2002. - 89% Website cung cÊp c¸c Ên phÈm vµ 73% Website cho phÐp kÕt nèi víi c¸c c¬ së d÷ liÖu kh¸c. - 75% Website cña ChÝnh phñ sö dông tiÕng Anh. - 51% Website ®a ng«n ng÷, tøc lµ sö dông tõ hai ®Õn ba ng«n ng÷. C¸c quèc gia trªn thÕ giíi cã tèc ®é ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö kh¸c nhau phô thuéc vµo tõng khu vùc. Cao nhÊt vÉn lµ c¸c n­íc B¾c Mü, sau ®ã ®Õn Ch©u ¸, t©y ¢u, c¸c quèc gia thuéc Th¸i B×nh D­¬ng, Trung §«ng, §«ng ¢u, Nga vµ Trung ¸, Nam Mü, Trung Mü vµ cuèi cïng lµ Ch©u Phi. B¶ng: Tû lÖ c¸c quèc gia thùc hiÖn ChÝnh phñ ®iÖn tö gi÷a c¸c khu vùc trªn thÕ giíi (§¬n vÞ %) Khu vùc 2001 2002 2003 B¾c Mü 51.0 60.4 40.2 T©y ¢u 34.1 47.6 33.1 §«ng ¢u -- 43.5 32.0 Ch©u ¸ 34.0 48.7 34.3 Trung ®«ng 31.1 43.2 32.1 Nga vµ Trung ¸ 30.9 37.2 29.7 Nam Mü 30.7 42.0 29.5 C¸c quèc ®¶o Th¸i B×nh D­¬ng 30.6 39.5 32.1 Trung Mü 27.7 41.4 28.6 Ch©u Phi 23.5 36.8 27.6 HÇu hÕt c¸c trang Web cña ChÝnh phñ ®­îc thiÕt kÕ ®Ó cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin phôc vô d©n chóng nh­ c¸c Ên phÈm vµ c¸c c¬ së d÷ liÖu kh¸c. §a sè c¸c trang Web kh«ng cung cÊp phim ¶nh vµ ca nh¹c. §©y lµ ®Æc ®iÓm chung cña c¸c Website cña ChÝnh phñ. Tuy nhiªn vÉn cã kho¶ng 8% Website cung cÊp c¸c dÞch vô nghe nh¹c vµ xem phim. VÒ dÞch vô trªn m¹ng, trong sè c¸c trang Web cña ChÝnh phñ ®­îc ®iÒu tra cã 16% Website cung cÊp dÞch vô trùc tuyÕn, t¨ng 12% so víi n¨m 2002. Trong ®ã, 9% chØ cung cÊp mét dÞch vô, 3% cung cÊp 2 dÞch vô, 4% cung cÊp tõ 3 dÞch vô trë lªn, 84% kh«ng cung cÊp dÞch vô nµo. HÇu hÕt c¸c dÞch vô ®­îc thùc hiÖn trªn trang Web cña ChÝnh phñ ®Òu lµ c¸c lo¹i dÞch vô nh­ göi kiÕn nghÞ, ®Æt c¸c Ên phÈm, t×m kiÕm viÖc lµm, ®¨ng ký giÊy th«ng hµnh vµ gia h¹n giÊy phÐp l¸i xe. B¾c Mü (bao gåm Mü, Canada vµ Mehic«) lµ khu vùc cã tû lÖ dÞch vô thùc hiÖn trùc tuyÕn lín nhÊt, tíi 45%, t¨ng so víi 41% n¨m 2002. D­íi ®©y lµ b¶ng xÕp h¹ng c¸c khu vùc cã tû lÖ c¸c Website cña ChÝnh phñ thùc hiÖn dÞch vô trùc tuyÕn lín nhÊt: Khu vùc 2001 2002 2003 B¾c Mü 28% 41% 45% C¸c quèc ®¶o Th¸i B×nh D­¬ng 19 14 17 Ch©u ¸ 12 26 26 Trung §«ng 10 15 24 T©y ¢u 9 10 17 §«ng ¢u -- 2 6 Trung Mü 4 4 9 Nam Mü 3 7 14 Nga vµ Trung ¸ 2 1 1 Ch©u Phi 2 2 5 Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm lµm chËm tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c dÞch vô trùc tuyÕn lµ kh«ng thÓ sö dông ®­îc thÎ tÝn dông vµ ch÷ ký sè trong c¸c giao dÞch tµi chÝnh. Trong khi ®ã ë c¸c trang Web t­ viÖc nµy rÊt phæ biÕn. Tuy vËy, ®· cã 2% Website cña ChÝnh phñ chÊp nhËn sö dông thÎ tÝn dông vµ 0,1% cho phÐp dïng ch÷ ký sè trong c¸c giao dÞch tµi chÝnh, vÝ dô nh­ trang Web cña ChÝnh phñ Singapore vµ §an M¹ch. VÒ th«ng tin c¸ nh©n vµ tÝnh an toµn b¶o mËt: ®©y lµ nçi b¨n kho¨n lo l¾ng cña mäi c«ng d©n vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö. ChØ khi ®¶m b¶o ®­îc an toµn th«ng tin c¸ nh©n th× míi cã thÓ trÊn an ®­îc d©n chóng vµ khuyÕn khÝch mäi ng­êi sö dông nhiÒu dÞch vô c«ng trªn m¹ng. Tuy vËy, chØ cã mét sè Ýt c¸c trang Web cña ChÝnh phñ lµ chó ý tíi ®iÒu nµy. §a sè ®Òu n»m trong c¸c lÜnh vùc mµ ChÝnh phñ cho lµ quan träng. ChÝnh phñ ®iÖn tö sÏ kh«ng ®­îc triÓn khai mét c¸ch nhanh chãng trõ phi d©n chóng c¶m thÊy an toµn khi sö dông th«ng tin vµ dÞch vô trªn m¹ng. B¶ng: Tû lÖ trang Web cã ®é an toµn th«ng tin c¸ nh©n cao ë c¸c n­íc Singapore Canada Mü óc New Zealand Anh NhËt B¶n §µi Loan 90% 65% 62% 39% 30% 21% 15% 12% C¸c n­íc ®­îc ®iÒu tra trong b¸o c¸o nµy ®­îc ®¸nh gi¸ vÒ chØ sè ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö theo thang ®iÓm tõ 0 ®Õn 100. ChØ sè nµy chñ yÕu dùa trªn kh¶ n¨ng s½n cã c¸c th«ng tin, c¬ së d÷ liÖu vµ sè l­îng c¸c dÞch vô trùc tuyÕn. Sau ®©y lµ b¶ng xÕp h¹ng mét sè n­íc vÒ viÖc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö : Singapore 46.3 Mü 45.3 Canada 42.4 óc 41.5 §µi Loan 41.3 Thæ NhÜ Kú 38.3 Anh 37.7 Malaysia 36.7 Vatican 36.5 Austria 36.0 Thuþ §iÓn 35.9 Trung Quèc 35.9 New Zealand 35.5 PhÇn Lan 35.5 Philippines 35.5 §an M¹ch 35.5 Hång K«ng 34.5 §øc 34.4 NhËt 34.2 Ph¸p 33.8 Céng hoµ SÐc 33.8 Brunei 32.8 Th¸i land 32.4 §«ng Timo 32.6 Campuchia 31.0 Vietnam 30.5 Myanma 28.0 Indonesia 24.0 Ir¨c 20.0 Lµo 19.0 2. Dù b¸o triÓn väng ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö trong t­¬ng lai Xu h­íng ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ®ang trë thµnh mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Cã rÊt nhiÒu lý do khiÕn c¸c n­íc kh«ng thÓ bá qua c¬ héi ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. Lý do quan träng nhÊt chÝnh lµ nh÷ng lîi Ých mµ ChÝnh phñ ®iÖn tö ®em l¹i. Kh«ng thÓ phñ nhËn mét ®iÒu r»ng ChÝnh phñ ®iÖn tö ®· gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña bé m¸y nhµ n­íc vèn cång kÒnh, quan liªu vµ tr× trÖ víi mét khèi l­îng c«ng viÖc khæng lå. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin viÔn th«ng vµo ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ lµ ch×a kho¸ cña mäi thµnh c«ng mµ ChÝnh phñ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· ®¹t ®­îc. §ã chÝnh lµ nh÷ng b­íc khëi ®Çu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö mµ hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®ang ®eo ®uæi. HiÖn nay, Singapore, Mü, Canada vµ Australia lµ 4 n­íc ®øng ®Çu trªn thÕ giíi vÒ ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. Singapore lµ n­íc c«ng nghiÖp míi duy nhÊt ®­îc n»m trong tèp c¸c n­íc dÉn ®Çu, cßn l¹i hÇu hÕt lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn. T×nh h×nh ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kÐm kh¶ quan h¬n nhiÒu, hä cßn mét kho¶ng c¸ch rÊt xa míi ®uæi kÞp c¸c n­íc ®i tr­íc. Tuy nhiªn, khi ChÝnh phñ ®iÖn tö diÔn ra m¹nh mÏ nh­ hiÖn nay, c¸c n­íc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn cã thÓ rót kinh nghiÖm tõ c¸c n­íc ®i tr­íc ®Ó rót ng¾n thêi gian triÓn khai ChÝnh phñ ®iÖn tö. Nh­ vËy, trong n¨m tíi, n¨m 2004, t×nh h×nh ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö trªn thÕ giíi sÏ cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc. C¸c n­íc ®i tiªn phong vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö ®ang tiÕp tôc hoµn thiÖn, cßn c¸c quèc gia kÐm ph¸t triÓn h¬n nh­ Th¸i Lan, Campuchia,ViÖt Nam… ®ang gÊp rót chuÈn bÞ c¬ së vËt chÊt vµ v¹ch ra chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. Ii. Ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Mü 1. Sù ra ®êi ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Mü Bé m¸y hµnh chÝnh hiÖn t¹i cña Mü lµ s¶n phÈm cña c¸c xung ®ét chÝnh trÞ trong suèt hai thËp kû qua. Cho ®Õn nay hÖ thèng hµnh ph¸p cña Liªn bang Mü ®­îc ®¸nh gi¸ lµ kh¸ t¶n m¹n. HÖ thèng nµy bao gåm tæng thèng, c¸c trî lý, Bé tr­ëng, 14 bé vµ hµng lo¹t c¸c c¬ quan kh¸c víi kho¶ng ba triÖu c«ng chøc. Víi mét bé m¸y chÝnh quyÒn kh¸ cång kÒnh nh­ vËy th× sù ra ®êi ChÝnh phñ ®iÖn tö thùc sù lµ mét cuéc c¸ch m¹ng. Ng­êi Mü ®· sím biÕt r»ng khi c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o vµ l·nh ®¹o hîp nhÊt th× sÏ t¹o ra nh÷ng kÕt qu¶ m¹nh mÏ. §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu ChÝnh phñ n¾m lÊy c«ng nghÖ th«ng tin víi trÝ s¸ng t¹o vµ sù l·nh ®¹o t¸o b¹o? §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu tÊt c¶ ng­êi Mü ®Òu nhËn thøc ®­îc ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ c¸ch ®Ó thay ®æi thÕ giíi mét c¸ch cã ý nghÜa? Vµ ®iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu c¨n bÖnh th©m niªn cña ChÝnh phñ lµ sù mÊt liªn l¹c gi÷a ng­êi d©n vµ ChÝnh phñ ®­îc nèi l¹i? KhÝch lÖ bëi nh÷ng c©u hái nµy, hµng tr¨m nhµ l·nh ®¹o trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, ChÝnh phñ, c¸c nhµ nghiªn cøu vµ c¸c tæ chøc phi lîi nhuËn ®· b¾t ®Çu hîp t¸c lµm viÖc vµo th¸ng 11/1999 ®Ó ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. C«ng viÖc cña hä ®­îc ph¸t ®éng, h­íng dÉn vµ ®iÒu phèi bëi tæ chøc phi lîi nhuËn vµ phi chÝnh phñ CEG (Council for Excellence in Government). Theo dù ¸n nµy, hai chuyªn gia t­ vÊn Peter Hart vµ Robert Teeter thùc hiÖn hai cuéc ®iÒu tra vµo th¸ng 8/2000 vµ th¸ng 1/2001. Cuéc tr­ng cÇu d©n ý vµo th¸ng 1/2001 cña P.Hart vµ R.Teeter cho thÊy trong 3 ng­êi Mü th× cã 1 ng­êi nãi ChÝnh phñ ®iÖn tö nªn ®­îc tæng thèng míi ­u tiªn. Hai phÇn ba sè ng­êi ®­îc tr­ng cÇu ý kiÕn ñng hé c«ng viÖc cña c¬ quan c«ng nghÖ Nhµ Tr¾ng nh»m ®æi míi ChÝnh phñ vµ c¶i thiÖn dÞch vô th«ng qua m¹ng Internet. Hai phÇn ba cho r»ng sù tån t¹i mèi liªn hÖ gi÷a nhµ n­íc vµ khu vùc t­ nh©n bao giê còng tèt h¬n lµ ®Ó hai khu vùc nµy ho¹t ®éng ®éc lËp víi nhau. Còng 2/3 sè ng­êi ®­îc hái ñng hé viÖc sö dông quü ChÝnh phñ ®Ó gióp c¸c bang hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng bÇu cö, vÝ dô nh­ l¾p ®Æt c¸c m¸y bá phiÕu ®iÖn tö t­¬ng tù nh­ c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng ®ang ®­îc sö dông réng r·i ë c¸c ng©n hµng. (Nguån: N¨m 2001, tæng thèng Bush ®· b¾t ®Çu mét vµi nç lùc c¶i c¸ch ChÝnh phñ nh»m lµm cho ChÝnh phñ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n vµ lÊy d©n lµm träng t©m. Mét trong nh÷ng nç lùc nµy lµ t¹o lËp nªn mét ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Mü. V× vËy vµo ngµy 18/7/2001, gi¸m ®èc c¬ quan Qu¶n lý vµ Ng©n s¸ch (OMB: Office of Management and Budget), «ng Mitchell E.Daneils ®· thµnh lËp nhãm thùc hiÖn ChÝnh phñ ®iÖn tö v¹ch kÕ ho¹ch hµnh ®éng ®Ó thùc hiÖn nh÷ng b­íc khëi ®Çu cho ChÝnh phñ ®iÖn tö. 2. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña Mü 2.1. Môc tiªu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña ChÝnh phñ Mü Ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ mét thµnh phÇn quan träng trong ch­¬ng tr×nh qu¶n lý cña tæng thèng G.Bush. B¾t ®Çu vµo n¨m 2001, ch­¬ng tr×nh nµy cña ChÝnh phñ Mü nh»m môc ®Ých øng dông c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó tiÕt kiÖm hµng triÖu ®« la l·ng phÝ trong chi tiªu cña ChÝnh phñ, gi¶m g¸nh nÆng lªn c«ng d©n vµ doanh nghiÖp khi ph¶i lµm viÖc víi ChÝnh phñ, rót ng¾n thêi gian tr¶ lêi nh÷ng c©u hái cña c«ng d©n tõ hµng tuÇn xuèng cßn vµi phót. Môc ®Ých quan träng cña chiÕn l­îc nµy lµ ph¶i lµm sao cho ng­êi d©n cã thÓ truy cËp th«ng tin vµ sö dông dÞch vô ChÝnh phñ chØ b»ng ba lÇn nhÊn chuét khi sö dông Internet. Sau ®©y lµ mét sè môc tiªu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö: Œ Môc tiªu chung: C¸c c¬ quan ChÝnh phñ tËp trung vµo viÖc hiÖn ®¹i ho¸ th«ng qua øng dông c«ng nghÖ th«ng tin. C¸c hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin chÝnh ph¶i ®­îc c«ng chóng thõa nhËn lµ an toµn tuyÖt ®èi. ChÝnh phñ ®iÖn tö b­íc ®Çu ph¶i ®¹t ®­îc nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc nh­ tiÕt kiÖm chi phÝ, rót ng¾n thêi gian mµ d©n chóng ph¶i chê ®îi ®Ó cã ®­îc sù håi ©m tõ phÝa ChÝnh phñ, gi¶m g¸nh nÆng cho c¸c doanh nghiÖp, c¶i thiÖn dÞch vô ChÝnh phñ… §Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu chi phÝ ®Çu t­ cho c«ng nghÖ th«ng tin kh«ng cÇn thiÕt trong s¸u lÜnh vùc kinh doanh cña ChÝnh phñ vµo n¨m tµi chÝnh 2004 (®­îc nªu trong phÇn sau cña ch­¬ng nµy).  Môc tiªu cô thÓ: G2G (ChÝnh phñ - ChÝnh phñ): Môc tiªu chñ yÕu cña lo¹i h×nh quan hÖ nµy lµ lµm sao cho chÝnh quyÒn c¸c cÊp lµm viÖc víi nhau dÔ dµng h¬n ®Ó phôc vô ng­êi d©n ngµy cµng tèt h¬n. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu nµy ph¶i cã biÖn ph¸p lµm cho chÝnh quyÒn c¸c bang vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cã thÓ dÔ dµng nhËn ®­îc th«ng tin vµ ®¸p øng yªu cÇu cña nhau. C¶i tiÕn c¸ch truyÒn th«ng tin gi÷a c¸c cÊp chÝnh quyÒn sÏ mang l¹i lîi Ých rÊt lín cho ChÝnh phñ. G2B (ChÝnh phñ - Doanh nghiÖp): T¨ng kh¶ n¨ng c«ng d©n vµ doanh nghiÖp cã thÓ t×m, xem vµ bµn luËn vÒ c¸c quy t¾c vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt; Gi¶m g¸nh nÆng cho doanh nghiÖp b»ng c¸ch cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tr×nh v¨n b¶n thuÕ vµ nép thuÕ qua m¹ng; Rót ng¾n thêi gian ®iÒn vµo c¸c mÉu ®¬n xuÊt khÈu; vµ Rót ng¾n thêi gian mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®Ö tr×nh vµ tu©n thñ c¸c quy t¾c ph¸p luËt. G2C (ChÝnh phñ - C«ng d©n): Rót ng¾n thêi gian truy cËp th«ng tin vÒ c¸c kho¶n vay; T¨ng sè l­îng c«ng d©n tr×nh v¨n b¶n thuÕ vµ nép thuÕ qua m¹ng; Rót ng¾n thêi gian cho ng­êi d©n khi ph¶i t×m kiÕm c¸c th«ng tin gi¶i trÝ. 2.2. ChÝnh s¸ch ChÝnh phñ Mü sö dông ®Ó ®¹t môc tiªu ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö Vµo n¨m 2003 vµ 2004, ChÝnh phñ ®iÖn tö sÏ cung cÊp dÞch vô ngµy cµng tèt h¬n tíi ng­êi d©n víi chi phÝ thÊp h¬n. §Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu trªn, c¬ quan ChÝnh phñ ®iÖn tö vµ c«ng nghÖ th«ng tin sÏ thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch sau: §¬n gi¶n hãa qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ nh»m c¶i thiÖn chÊt l­îng dÞch vô. Sö dông ng©n s¸ch hµng n¨m ®Ó hç trî cho viÖc thùc hiÖn dù ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö. §Èy nhanh t×nh h×nh thùc hiÖn dù ¸n th«ng qua ph¸t triÓn, tuyÓn dông vµ gi÷ ch©n lùc l­îng c¸n bé c«ng nghÖ th«ng tin cã tr×nh ®é. TiÕp tôc hiÖn ®¹i ho¸ qu¶n lý th«ng qua øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong c¸c c¬ quan ChÝnh phñ, bao gåm qu¶n lý chi phÝ, qu¶n lý c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, qu¶n lý sæ s¸ch; cung cÊp th«ng tin vµ d÷ liÖu liªn quan tíi t×nh h×nh ®Êt n­íc; qu¶n lý nguån nh©n lùc;… Liªn kÕt l·nh ®¹o c¸c c¬ quan ChÝnh phñ ®Ó hç trî cho viÖc thùc hiÖn dù ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö. 3. Thùc tr¹ng ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Mü PhÇn lín ng­êi Mü hiÖn nay ®ang sö dông Internet, con sè nµy chiÕm 63% trong ®ã cã 31% sè ng­êi sö dông nã v× c«ng viÖc. Mét nöa trong nhãm nµy (35%) lµ nh÷ng ng­êi sö dông mét c¸ch th­êng xuyªn. C«ng chóng cã mét quan ®iÓm rÊt tÝch cùc vÒ Internet, nh­ng vÉn hoµi nghi vÒ tÝnh an toµn cña nã. 74% sè ng­êi sö dông Internet cho r»ng Internet cã ¶nh h­ëng tÝch cùc ®èi víi cuéc sèng cña hä. §©y lµ mét yÕu tè quan träng khiÕn cho ChÝnh phñ ®iÖn tö kh«ng cßn chØ lµ lý thuyÕt n÷a mµ nã ®ang vµ sÏ trë thµnh hiÖn thùc. Nh÷ng sè liÖu sau ®©y sÏ lµ nh÷ng b»ng chøng râ rµng nhÊt cho sù ra ®êi vµ tån t¹i mét ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Mü. HÇu nh­ mäi quan chøc ChÝnh phñ liªn bang, c¸c quan chøc cña c¸c bang vµ c¸c quan chøc ë ®Þa ph­¬ng cho r»ng c¬ quan cña hä ®Òu cã mét trang Web riªng vµ ®ang ho¹t ®éng rÊt tèt. C¸c Website nµy ®Òu ®¨ng th«ng tin, mét vµi trang Web cßn cho phÐp c«ng chóng thùc hiÖn c¸c giao dÞch trªn m¹ng. Mét sè c¸c Website cßn cho phÐp ng­êi truy cËp ®­a ra nh÷ng lêi b×nh luËn vÒ c¸c dÞch vô hoÆc vÒ c¸c ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ. Nguån: HiÖn nay ChÝnh phñ ®ang ®Çu t­ cho ChÝnh phñ ®iÖn tö vµ c¸c quan chøc tin t­ëng viÖc ®Çu t­ ®ang cã kÕt qu¶ tèt. ChÝnh phñ ®iÖn tö trî gióp c¸c c¬ quan ChÝnh phñ trong c¸c c«ng viÖc hµnh chÝnh néi bé, gióp tiÕp cËn nhiÒu h¬n víi c«ng chóng vµ phèi hîp tèt h¬n víi c¸c c¬ quan c¸c cÊp kh¸c cña ChÝnh phñ. C«ng chóng trªn m¹ng ®ang sö dông vµ ®¸nh gi¸ rÊt cao c¸c trang Web cña ChÝnh phñ. S¸u m­¬i s¸u phÇn tr¨m ng­êi sö dông Internet ë Mü ®· ghÐ th¨m Ýt nhÊt mét trong sè rÊt nhiÒu Website cña chÝnh quyÒn Liªn Bang, chÝnh quyÒn c¸c bang vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. Trong sè ®ã nhiÒu nhÊt lµ nh÷ng ng­êi sö dông Internet th­êng xuyªn vµ nh÷ng ng­êi cã liªn quan ®Õn ChÝnh phñ. B¶ng: Tû lÖ sö dông Website cña ChÝnh phñ Website Ng­êi sö dông Internet Lßng tin vµo chÝnh phñ TÊt c¶ nh÷ng ng­êi sö dông Internet Ng­êi sö dông Internet th­êng xuyªn Ng­êi sö dông Internet kh«ng th­êng xuyªn Cao Trung b×nh ThÊp Website cña ChÝnh phñ Liªn Bang 54% 66% 38% 56% 53% 51% Website cña ChÝnh phñ c¸c Bang 45% 58% 29% 44% 48% 41% Website ®Þa ph­¬ng 36% 45% 26% 42% 37% 30% (Nguån: C¸c doanh nghiÖp vµ tæ chøc phi lîi nhuËn còng tiÕp cËn víi ChÝnh phñ ®iÖn tö. §a sè nh÷ng ng­êi ®øng ®Çu c¸c tæ chøc nµy nãi r»ng hä cã sö dông c¸c trang Web cña ChÝnh phñ vµ ®¸nh gi¸ c¸c trang Web nµy rÊt tèt. Ba phÇn t­ c¸c doanh nghiÖp giao dÞch víi chÝnh quyÒn Liªn Bang ë møc ®é kh«ng th­êng xuyªn nãi r»ng kh¶ n¨ng t×m kiÕm th«ng tin vµ ®iÒu khiÓn c¸c giao dÞch qua Internet ®· lµm cho mèi quan hÖ gi÷a hä víi c¸c c¬ quan ChÝnh phñ kh«ng cßn nÆng nÒ nh­ tr­íc n÷a. Hä cßn cho r»ng kh¶ n¨ng t×m kiÕm th«ng tin ChÝnh phñ trªn Internet lµm cho hä dÔ dµng tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 3.1. Th¸i ®é cña ng­êi d©n Mü vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö N¨m 2001, Hart Teeter ®· thay mÆt héi ®ång c¸c ®¹i biÓu quèc héi tæ chøc nhiÒu cuéc ®iÒu tra vÒ th¸i ®é cña c«ng chóng, c¸c quan chøc ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc ®èi víi ChÝnh phñ ®iÖn tö. Cuéc ®iÒu tra ®· rót ra ba kÕt luËn sau: * Ng­êi d©n Mü tin t­ëng r»ng ChÝnh phñ ®iÖn tö ®ång nghÜa víi mét ChÝnh phñ hiÖu qu¶ h¬n. C¶ ba ®èi t­îng cña cuéc ®iÒu tra ®Òu nhËn thÊy tiÒm n¨ng to lín cña ChÝnh phñ ®iÖn tö trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ. N¨m m­¬i s¸u phÇn tr¨m c«ng chóng dù ®o¸n r»ng trong vßng 5 ®Õn 10 n¨m tíi ChÝnh phñ ®iÖn tö sÏ cã nh÷ng ¶nh h­ëng tÝch cùc nhiÒu h¬n lµ tiªu cùc. ChÝn m­¬i hai phÇn tr¨m quan chøc ChÝnh phñ vµ 76% tæ chøc cho r»ng ChÝnh phñ ®iÖn tö ®ång nghÜa víi mét ChÝnh phñ hiÖu qu¶ h¬n. Ban ®Çu chØ cã 58% sè ng­êi MÜ cã niÒm tin thÊp ®èi víi ChÝnh phñ ®iÖn tö. Tuy nhiªn sau khi c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ ®iÖn tö ®­îc thö nghiÖm th× sù ñng hé cña hä ®èi víi ChÝnh phñ ®iÖn tö ®· t¨ng 13% lªn thµnh 71%. Tuy cßn qu¸ sím ®Ó dù ®o¸n kh¶ n¨ng thay ®æi niÒm tin cña c«ng chóng vµo ChÝnh phñ ®iÖn tö, nh­ng kÕt qu¶ cña cuéc ®iÒu tra cho thÊy ChÝnh phñ ®iÖn tö sÏ cã ¶nh h­ëng tÝch cùc tíi mäi mÆt cña ®êi sèng. * C«ng chóng Mü mong muèn tiÕn hµnh ChÝnh phñ ®iÖn tö mét c¸ch thËn träng nh»m ®¶m b¶o sù an toµn vµ bÝ mËt th«ng tin c¸ nh©n. C¸c ®èi t­îng tham gia trong cuéc ®iÒu tra cßn thÓ hiÖn hai quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö: - Quan ®iÓm 1: Nªn tiÕn hµnh dÇn dÇn viÖc kÕt nèi Internet gi÷a ChÝnh phñ vµ c«ng chóng bëi v× cßn rÊt nhiÒu ng­êi kh«ng truy cËp ®­îc vµo Internet vµ cßn nhiÒu vÊn ®Ò quan träng nh­ an toµn vµ bÝ mËt th«ng tin c¸ nh©n vÉn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt. - Quan ®iÓm 2: Nªn tiÕn hµnh nhanh chãng viÖc më réng sö dông Internet trong viÖc giao tiÕp gi÷a ChÝnh phñ vµ c«ng chóng bëi v× ChÝnh phñ ®iÖn tö t¹o ra nhiÒu c¬ héi c¶i thiÖn dÞch vô, kh¶ n¨ng liªn l¹c vµ hiÖu qu¶ cña ChÝnh phñ. 65% ng­êi d©n Mü ñng hé quan ®iÓm 1 tøc lµ mong muèn tiÕn hµnh mét c¸ch chËm ch¹p viÖc thùc thi ChÝnh phñ ®iÖn tö, trong khi chØ cã 30% ng­êi mong muèn tiÕn hµnh nã mét c¸ch nhanh chãng. §¹i ®a sè ng­êi d©n cßn lo l¾ng vÒ ®é an toµn vµ bÝ mËt. Ng­îc l¹i, c¸c quan chøc ChÝnh phñ l¹i cã mét quan ®iÓm ®èi lËp, 56% c¸c quan chøc ®­îc hái ñng hé quan ®iÓm 2. §iÒu nµy còng ch¼ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn bëi v× c¸c quan chøc ChÝnh phñ biÕt nhiÒu vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö h¬n so víi c«ng chóng vµ ®· ®­îc thÊy nh÷ng lîi Ých cña nã mét c¸ch trùc tiÕp, h¬n 80% tin t­ëng r»ng c¬ quan cña hä sÏ thùc hiÖn tèt c«ng viÖc b»ng c¸ch sö dông Internet ®Ó c¶i thiÖn hiÖu qu¶ vµ chÊt l­îng dÞch vô. * Mong muèn cña c«ng chóng vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö kh«ng chØ dõng l¹i ë nh÷ng dÞch vô cã chÊt l­îng cao vµ hiÖu qu¶ mµ hä cßn mong muèn ®­îc th«ng tin nhiÒu h¬n, ®­îc trao nhiÒu quyÒn lùc h¬n vµ mong chê ë mét ChÝnh phñ cã tr¸ch nhiÖm h¬n. Ng­êi Mü ®¸nh gi¸ mét c¸ch rÊt râ rµng tiÒm n¨ng cña ChÝnh phñ ®iÖn tö trong viÖc t¹o ra mét ChÝnh phñ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n, cung cÊp nhiÒu dÞch vô tèt h¬n vµ thuËn tiÖn h¬n. Hä ñng hé viÖc hä cã thÓ nép thuÕ, ®¨ng ký xe hay sinh viªn cã thÓ vay tiÒn qua m¹ng. Khi ®­îc hái lîi Ých nµo lµ quan träng nhÊt mµ ChÝnh phñ ®iÖn tö mang l¹i, 36% cho r»ng t¹o ra mét ChÝnh phñ cã tr¸ch nhiÖm h¬n ®èi víi ng­êi d©n lµ lîi Ých quan träng nhÊt, 23% ñng hé kh¶ n¨ng ChÝnh phñ ®iÖn tö ®em l¹i sè l­îng ng­êi truy cËp th«ng tin nhiÒu h¬n, 21% cho r»ng ChÝnh phñ t¹o ra nhiÒu lîi Ých h¬n vµ hiÖu qu¶ h¬n, 13% tin t­ëng ChÝnh phñ ®iÖn tö sÏ t¹o ra nh÷ng dÞch vô thuËn tiÖn h¬n. (Nguån: The Next American Revolution - Tãm l¹i, ng­êi d©n Mü cã nhËn thøc rÊt tèt vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö vµ nh÷ng lîi Ých cña ChÝnh phñ ®iÖn tö. §iÒu nµy chøng tá t×nh h×nh triÓn khai ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Mü cã nh÷ng dÊu hiÖu rÊt kh¶ quan, Ýt nhÊt th× ®a sè ng­êi d©n Mü cßn biÕt ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ g× vµ t¹i sao ph¶i ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. Cã thÓ nãi ®©y lµ mét kÕt qu¶ quan träng cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña ChÝnh phñ Mü. 3.2. Mét sè sù kiÖn næi bËt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ChÝnh phñ ®iÖn tö FirstGov.gov: ®©y lµ Website cã tíi 186 triÖu trang th«ng tin kÕt nèi víi h¬n 22.000 Website cña chÝnh quyÒn Liªn bang vµ chÝnh quyÒn c¸c bang. FirstGov.gov lµ mét trong 50 Website tiÖn Ých nhÊt do Yahoo thiÕt kÕ vµo th¸ng 7/2002, vµ hiÖn thêi trang Web nµy ®· ®­îc c¶i tiÕn ®Ó cung cÊp dÞch vô ChÝnh phñ chØ trong vßng "3 nh¸y chuét". ChiÕn l­îc "3 nh¸y chuét" nµy ®· thu hót sè ng­êi sö dông trang Web ngµy cµng t¨ng, tõ 5 triÖu ng­êi n¨m 2001 lªn tíi 28 triÖu ng­êi n¨m 2002. Volunteer.gov: trang Web nµy cho phÐp c«ng d©n Mü ®¨ng ký lµm t×nh nguyÖn viªn. Recreation.gov: cho phÐp c«ng d©n truy cËp vµo c¸c c«ng viªn gi¶i trÝ vµ c¸c trung t©m gi¶i trÝ kh¸c. Website nµy kÕt nèi víi h¬n 2500 Website gi¶i trÝ kh¸c cña ChÝnh phñ. GovBenefits.gov: cho phÐp truy cËp th«ng tin vµ dÞch vô cña h¬n 400 ch­¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ ®¹t h¬n 2000 tû ®« la lîi nhuËn hµng n¨m. Website nµy mçi th¸ng cã tíi h¬n 500.000 ng­êi truy cËp. IRS Free Filing: h¬n 78 triÖu ng­êi Mü cã thÓ tr×nh v¨n b¶n thuÕ trªn m¹ng miÔn phÝ. Theo dù ®o¸n, sÏ cã tíi 3,5 triÖu ng­êi Mü sö dông dÞch vô nµy vµo n¨m 2003. Integrated Acquisition Environment: IAE ®· cho ra ®êi mét sè trang Web vµ c«ng cô quan träng nh­ HÖ thèng phôc håi th«ng tin (www.PPIRS.gov) ®­îc dïng ®Ó t×m vµ phôc håi l¹i nh÷ng th«ng tin ®· mÊt vµ HÖ thèng d÷ liÖu kü thuËt Liªn bang (www.FedTeDS.gov). BusinessLaw.gov: cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp nhá kh¶ n¨ng truy cËp th«ng tin vÒ c¸c quy t¾c ph¸p luËt, c¸c c«ng cô hç trî vµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn giao dÞch trªn m¹ng. Website nµy còng lµ mét cæng th«ng tin ®­îc kÕt nèt víi c¸c trang Web cña chÝnh quyÒn Liªn bang, chÝnh quyÒn c¸c bang vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng. Regulation.gov: b»ng c¸ch t¹o ra mét hÖ thèng duy nhÊt hç trî cho qu¸ tr×nh lµm luËt, ®Ò ra c¸c ®iÒu lÖ, c¸c quy t¾c, Website nµy theo dù tÝnh sÏ tiÕt kiÖm ®­îc 94 triÖu ®« la. GoLearn.gov: ®©y lµ mét trong nh÷ng Website ®µo t¹o ®iÖn tö ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt trªn thÕ giíi. GoLearn.gov nµy cã h¬n 45.000 ng­êi sö dông ®¨ng ký tham gia ®µo t¹o víi häc phÝ rÊt thÊp trong khi ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o truyÒn thèng chØ phôc vô ®­îc mét sè Ýt ng­êi, ®«i khi häc phÝ lªn tíi 2500 ®Õn 5000 ®« la mét líp. E-Payroll: Dù ¸n hÖ thèng tr¶ l­¬ng ®iÖn tö nµy sÏ rót gän c¸c c¬ quan qu¶n lý tiÒn l­¬ng cho nh©n viªn ChÝnh phñ tõ con sè 22 xuèng cßn 2, ®ã lµ DoD/GSA vµ USDA/DOI. Theo dù ®o¸n, hÖ thèng nµy gióp ChÝnh phñ tiÕt kiÖm ®­îc 1,2 tû ®« la trong 10 n¨m tíi. IIi. Ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Australia 1. Sù ra ®êi ChÝnh phñ ®iÖn tö ë Australia §æi míi vµ tÝnh hiÖu qu¶ lµ hai ®éng lùc quan träng ®èi víi Australia ®Ó t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. T._.Æt chÏ gi÷a c«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh chÝnh nhµ n­íc víi c«ng t¸c tin häc ho¸. C¶i c¸ch hµnh chÝnh ch­a dùa vµo tin häc ho¸, nªn thiÕu mét ®éng lùc m¹nh mÏ vµ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó c¶i c¸ch. MÆt kh¸c, quy tr×nh c«ng t¸c qu¶n lý, lÒ lèi lµm viÖc vÉn l¹c hËu, t­ duy kh«ng ®æi míi th× tin häc còng kh«ng thÓ ¸p dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®­îc. RÊt Ýt l·nh ®¹o coi träng viÖc cÊu tróc l¹i c¸c quy tr×nh cò ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña øng dông c«ng nghÖ th«ng tin. Kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng tÇm quan träng trong mèi quan hÖ t­¬ng t¸c víi ng­êi sö dông. NhiÒu thiÕt kÕ h×nh thµnh mµ kh«ng cã ý kiÕn ®ãng gãp cña ng­êi sö dông. C«ng c¸c tæ chøc thÇu hiÖn nay chñ yÕu dùa vµo gi¸ bá thÇu. C¸c tiªu chÝ vÒ kü thuËt, kinh nghiÖm triÓn khai, ®éi ngò thùc hiÖn, quy tr×nh thùc hiÖn Ýt ®­îc chó ý. Mét sè c¸c dù ¸n kh«ng hiÖu qu¶ do kh«ng cã kinh phÝ ®Ó duy tr× hÖ thèng sau khi nghiÖm thu nh­ cËp nhËt d÷ liÖu, kh¾c phôc sù cè… 1.2. §Ò ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc giai ®o¹n 2001 - 2005 Theo nhiÒu chuyªn gia ®¸nh gi¸, mÆc dï cã tiÕn bé do rót kinh nghiÖm tõ dù ¸n tin häc ho¸ giai ®o¹n 1996 - 2000, ®Ò ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc ch­a ®­îc chuÈn bÞ thËt sù kü cµng dÉn tíi nhiÒu thiÕu sãt. * NhËn thøc ch­a ®Çy ®ñ vÒ vai trß cña h¹ tÇng th«ng tin qu¶n lý hµnh chÝnh quèc gia. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ nÐt ë: - Trang 6: "do c­íc phÝ truyÒn th«ng qu¸ cao nªn nhiÒu bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng ph¶i h¹n chÕ sö dông m¹ng…". §Ó thùc thi ChÝnh phñ ®iÖn tö th× viÖc sö dông m¹ng lµ hÕt søc th­êng xuyªn vµ cÇn thiÕt, vËy mµ nhµ n­íc ta l¹i quy ®Þnh c¸c bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng ph¶i h¹n chÕ sö dông m¹ng. CÇn nhËn thøc râ viÖc ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ lµ trªn hÕt vµ truyÒn th«ng ph¶i phôc vô sù ®iÒu hµnh ®ã. - Trang 15: "M¹ng tin häc diÖn réng cña ChÝnh phñ gåm: Mét trôc truyÒn th«ng B¾c - Nam tèc ®é 64KB kiÓu X25, 35, ISDN…". LÏ ra ph¶i viÕt lµ "64 Kbps", nghÜa lµ "64 kilobit mét gi©y". Tuy vËy 64 Kbps chØ lµ tèc ®é ®ñ dïng cho mét doanh nghiÖp chø kh«ng thÓ nµo ®ñ cho ChÝnh phñ ®iÒu hµnh c¶ n­íc. Thªm vµo ®ã, X25 lµ kü thuËt truyÒn th«ng ®· rÊt l¹c hËu, kh«ng cßn n­íc nµo trªn thÕ giíi dïng n÷a mµ chØ dïng c¸p quang hay v« tuyÕn ®iÖn cho tr­êng hîp nµy. * Sù chËm trÔ: KÕ ho¹ch triÓn khai cho giai ®o¹n 2001 - 2005 mµ ®Õn nöa cuèi n¨m 2002 míi hoµn thµnh xong phÇn so¹n th¶o ®Ò ¸n. Nh­ vËy th× chØ cßn 4 n¨m ®Ó thùc hiÖn ®Ò ¸n. * ThiÕu hoµn toµn thiÕt kÕ tæng thÓ: §Ò ¸n cßn nhiÒu vÊn ®Ò ch­a ®­îc h­íng dÉn râ rµng, g©y khã hiÓu cho ng­êi ®äc vµ g©y khã kh¨n cho ng­êi thùc hiÖn, vÝ dô nh­: - KÕt cÊu th«ng tin qu¶n lý hµnh chÝnh tõ ChÝnh phñ ®Õn bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng gåm nh÷ng néi dung g×, theo tiªu chuÈn g×, cã cÊu tróc nh­ thÕ nµo? - HÖ thèng phÇn mÒm øng dông thèng nhÊt gåm nh÷ng phÇn mÒm g×, ho¹t ®éng nh­ thÕ nµo? - H¹ tÇng th«ng tin qu¶n lý nhµ n­íc gåm nh÷ng g×? - C¸c trung t©m tÝch hîp d÷ liÖu thùc hiÖn tÝch hîp th«ng tin theo c¸c tiªu chuÈn nµo, ai x©y dùng, vµ khi nµo cung cÊp? - Lùc l­îng nµo sÏ thùc hiÖn ®Ò ¸n? §ay lµ nh÷ng sai sãt kh«ng ®¸ng cã, do vËy cÇn ph¶i ®­îc söa ch÷a kÞp thêi ®Ó tr¸nh kÕt côc gièng nh­ ®Ò ¸n tin häc ho¸ hµnh chÝnh nhµ n­íc giai ®o¹n 1996 - 2000. 2. Mét sè dÞch vô hµnh chÝnh c«ng qua Website cña ChÝnh phñ 2.1. M¹ng Cityweb TP. HCM Tõ th¸ng 2/2001, UBND TP. HCM ban hµnh quyÕt ®Þnh néi dung th«ng tin cho c¸c së, ngµnh nèi m¹ng HCM Cityweb cña toµn thµnh phè. Trang Web nµy cung cÊp tÊt c¶ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn thµnh phè, phôc vô nhiÒu ®èi t­îng, trong ®ã cã c¶ c¸c doanh nghiÖp trong vµ ngoµi n­íc. Qua môc "Tæng quan vÒ thµnh phè" vµ môc "§Çu t­", doanh nghiÖp cã thÓ nhËn ®­îc ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ kinh tÕ - x· héi, m«i tr­êng ®Çu t­, c¸c dù ¸n ®ang kªu gäi ®Çu t­, c¸c ®Þa chØ cÇn thiÕt ®Ó giao dÞch, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña ViÖt nam vµ thµnh phè ®Ó chuÈn bÞ quyÕt ®Þnh ®Çu t­. HiÖn nay, ngoµi phÇn tiÕng ViÖt, môc ®Çu t­ ®· cã thªm phÇn tiÕng Anh vµ ®ang thùc hiÖn chuyÓn thÓ sang tiÕng Trung, tiÕng NhËt. §©y lµ c«ng cô phôc vô ®¾c lùc cho c¸c nhµ ®Çu t­. Ng­êi d©n ViÖt nam ë mäi miÒn ®Êt n­íc hoÆc ng­êi n­íc ngoµi cã thÓ truy cËp c¸c th«ng tin vÒ lÞch sö thµnh phå, vÒ v¨n ho¸, du lÞch, vÒ c¸c hÖ thèng gi¸o dôc, y tÕ, vÒ nhiÖm vô, chøc n¨ng cña c¸c së, ngµnh cña thµnh phè, vÒ c¸c quyÕt ®Þnh cña c¸c UBND thµnh phè liªn quan ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ, vÒ ®Òn bï vµ gi¶i to¶, vÒ quy ho¹ch ®« thÞ… Bªn c¹nh trang th«ng tin tÝch hîp trªn Internet, thµnh phè còng ®ang triÓn khai hÖ thèng th«ng tin ®èi tho¹i trªn m¹ng côc bé cña thµnh phè. HÖ thèng nµy t¹o ra kªnh ®èi tho¹i qua m¹ng gi÷a ng­êi d©n, doanh nghiÖp vµ c¸c së, ngµnh cña thµnh phè. Th«ng qua hÖ thèng ®èi tho¹i qua m¹ng, ng­êi d©n cã thÓ ph¶n ¸nh kÞp thêi c¸c khã kh¨n trong cuéc sèng. L·nh ®¹o c¸c cÊp, c¸c ngµnh cã thÓ tr¶ lêi trùc tiÕp cho ng­êi d©n, ®ång thêi th«ng qua kªnh ®èi tho¹i cã thÓ biÕt ®­îc cÊp d­íi thùc hiÖn sù chØ ®¹o cña cÊp trªn ra sao. 2.2. HÖ thèng th«ng tin tin häc ho¸ t¹i QuËn 1 Thµnh phè Hå ChÝ Minh QuËn 1 ®· øng dông c«ng nghÖ th«ng tin tõ n¨m 1990. §Õn nay, nh×n chung viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo dÞch vô hµnh chÝnh vµ qu¶n lý nhµ n­íc t¹i QuËn 1 ®· ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan; trong ®ã cã mét sè ch­¬ng tr×nh ho¹t ®éng tèt, æn ®Þnh nh­ ch­¬ng tr×nh cÊp giÊy chøng nhËn kinh doanh, cÊp phÐp x©y dùng, xö lý vi ph¹m hµnh chÝnh, gi¶i quyÕt ®¬n khiÕu n¹i, qu¶n lý d©n sè vµ lao ®éng, qu¶n lý c¸n bé vµ ®Æc biÖt lµ kÕt nèi víi m¹ng diÖn réng cña V¨n phßng ChÝnh phñ, V¨n phßng UBND thµnh phè, gióp tra cøu mét c¸ch thuËn tiÖn c¸c v¨n b¶n phôc vô qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh. KÕt qu¶ nµy cã ®­îc lµ do UBND QuËn 1 cã mét hÖ thèng th«ng tin ®¶m b¶o phôc vô tèt m« h×nh tiÕp d©n vµ c«ng t¸c xö lý hå s¬ liªn quan ®Õn c«ng d©n, tæ chøc… mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. TÊt c¶ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña Trung ­¬ng do V¨n phßng ChÝnh phñ ®­a xuèng ®­îc ®­a vµo c¬ së d÷ liÖu vµ cµi ®Æt m¸y ë c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc. Th«ng qua m¹ng néi bé, c¸c phßng ban vµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc ®Ó cã thÓ tra cøu c¸c th«ng tin nµy khi cÇn thiÕt. C¸c v¨n b¶n ph¸p quy ®­îc s¾p xÕp s½n theo hÖ thèng vµ cho phÐp truy cËp, tra cøu dÔ dµng víi kiÕn thøc s¬ ®¼ng vÒ m¸y tÝnh. Cã thÓ më thªm nhiÒu tr¹m tra cøu ®Ó ng­êi d©n truy cËp vµo. §©y lµ ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®Ó ng­êi d©n th«ng hiÓu ph¸p luËt vµ c¸c chØ thÞ v¨n b¶n ®­îc c«ng bè. 2.3. §¨ng ký kinh doanh qua m¹ng Vµo n¨m 1997, Së KH&§T TP. HCM ®· tiÕn hµnh x©y dùng mét m¹ng th«ng tin diÖn réng vµ lËp c¬ së d÷ liÖu cña h¬n 10.000 doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký, x©y dùng quy tr×nh ®¨ng ký kinh doanh khÐp kÝn. TiÕp ®Õn, tõ th¸ng 8/2000, Së ®· khai tr­¬ng "Trang th«ng tin doanh nghiÖp" bao gåm th«ng tin vÒ tÊt c¶ doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn thµnh phè. HÖ thèng th«ng tin cña Së KH&§T ®· ph¸t huy t¸c dông. Theo LuËt Doanh nghiÖp, c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh ph¶i cung cÊp th«ng tin cho c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc, c¸c tæ chøc vµ thËm chÝ lµ c¶ c¸c c¸ nh©n. Nhê hÖ thèng th«ng tin cña m×nh, Së ®· ®¸p øng th«ng tin kÞp thêi, tæng hîp c¸c b¸o c¸o cña c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh víi c¸c ngµnh chøc n¨ng theo tõng thêi k× hoÆc ®ét xuÊt. §Æc biÖt, Së KH&§T dÔ dµng b¸o c¸o cho l·nh ®¹o thµnh phè biÕt ®­îc cã bao nhiªu doanh nghiÖp theo ngµnh nghÒ ho¹t ®éng trªn tõng ®Þa bµn, tæng vèn ®· ®¨ng ký, sè l­îng lao ®éng… hoÆc gióp doanh nghiÖp t×m hiÓu vÒ mét doanh nghiÖp kh¸c ®ang ho¹t ®éng hay gi¶i thÓ, cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt kh¸c ®Ó hä cã thÓ ký kÕt hîp ®ång víi ®èi t¸c. Së KH&§T TP. HCM còng ®· ®­a ra trang Web www.hcminvest.gov.vn b»ng tiÕng Anh phôc vô cho ng­êi n­íc ngoµi. PhÇn néi dung dµnh cho c«ng chóng trong n­íc b»ng tiÕng ViÖt ®­îc ®­a lªn trang www.hcmste.gov.vn thuéc Së Khoa häc c«ng nghÖ vµ M«i tr­êng TP. HCM. Sau khi x©y dùng xong quy tr×nh ®¨ng ký kinh doanh khÐp kÝn, tõ ngµy 1/1/2000, c«ng t¸c ®¨ng ký kinh doanh cña Së ®· ®­îc xö lý qua m¹ng néi bé (LAN). §iÒu nµy cã nghÜa lµ khi doanh nghiÖp nép hå s¬, phßng §¨ng ký kinh doanh sÏ tiÕp nhËn xö lý theo quy tr×nh trªn m¹ng néi bé. Víi h×nh thøc ®¨ng ký nµy, doanh nghiÖp ph¶i ®Õn Së ®Ó nhËn mÉu ®¬n ®óng theo yªu cÇu vµ nép l¹i. Trong qu¸ tr×nh xö lý, nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm sÏ kiÓm tra th«ng tin trong ®¬n, bé phËn tiÕp nhËn sÏ hÑn ngµy ®Õn nhËn giÊy phÐp. §¨ng ký kinh doanh qua m¹ng ®em l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho c¶ c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh vµ c¶ doanh nghiÖp. §¨ng ký kinh doanh qua m¹ng gióp h¹n chÕ nh÷ng sai sãt trong nhËp liÖu nh­ ngµy th¸ng n¨m sinh, sè chøng minh th­ nh©n d©n. C¸c doanh nghiÖp, thay v× ph¶i ®Õn c¬ quan ®¨ng ký kinh doanh ®Ó ®­îc h­íng dÉn ®¨ng ký kinh doanh, cã thÓ ngåi t¹i v¨n phßng dÓ xem h­íng dÉn trùc tiÕp tõ hÖ thèng. NÕu ®¨ng ký kinh doanh qua m¹ng, doanh nghiÖp cã thÓ tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian chê ®îi, gi¶m ®­îc sè lÇn ph¶i ®Õn Së (chØ ph¶i ®Õn mét lÇn). 2.4. Nh÷ng Website cho n«ng nghiÖp ViÖt nam HiÖn Bé NN&PTNT ®ang rÊt nç lùc tËn dông c«ng nghÖ Internet vµo môc tiªu thóc ®Èy sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ViÖt nam, thÓ hiÖn râ ë ba Website sau: * www.mard.gov.vn: Bé NN&PTNT quy ®Þnh: tõ ngµy1/7/2001, thñ tr­ëng c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc bé, gi¸m ®èc c¸c Së NN&PTNT, chi côc tr­ëng chi côc kiÓm l©m c¸c tØnh… cã tr¸ch nhiÖm kÕt nèi víi m¹ng cña Bé ®Ó nhËn th«ng tin phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý, chØ ®¹o, ®iÒu hµnh, tæ chøc lÊy tin, göi tin, b¸o c¸o qua m¹ng tin häc cña bé vµ qua th­ ®iÖn tö. Hµng ngµy l·nh ®¹o c¸c ®¬n vÞ nµy ph¶i truy cËp th«ng tin trªn m¹ng Ýt nhÊt hai lÇn vµo buæi s¸ng vµ buæi chiÒu ®Ó theo dâi vµ n¾m b¾t thêi c¸c ý kiÕn chØ ®¹o cña Bé, c¸c v¨n b¨n míi cña nhµ n­íc. Qua Website nµy, nh÷ng v¨n b¨n kh«ng cÇn ph¶i ®ãng dÊu ®á sÏ ®­îc ®­a trùc tiÕp lªn m¹ng. C¸c v¨n b¶n nµy bao gåm c¸c b¸o c¸o th«ng b¸o t×nh h×nh cña bé, b¸o c¸o cña bé göi ChÝnh phñ, c¸c c¬ quan cña bé… chiÕm 70% tæng sè l­îng c«ng v¨n, giÊy tê. * www.pclb.vnn.vn: §©y lµ trang Web hç trî phßng chèng b·o lôt, gi¶m nhÑ thiªn tai. Tõ Wevsite nµy, chóng ta cã thÓ kÕt nèi sang Website www.pclb.vnn.vn do Phßng chèng b·o lôt miÒn Trung phô tr¸ch. T¹i ®©y, nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh thiªn tai trªn c¶ n­íc ®­îc liªn tôc cËp nhËt. VÝ dô, tin ¸p thÊp nhiÖt ®íi cña Trung t©m quèc gia dù b¸o khÝ t­îng thuû v¨n ®­îc ph¸t lóc 14 giê 30 phót th× 25 phót sau b¶n tin ®ã còng xuÊt hiÖn trªn Internet. * www.agroviet.gov.vn: §©y lµ trang th«ng tin vÒ n«ng s¶n. Nhê sù céng t¸c cña M¹ng th«ng tin th­¬ng m¹i thÞ tr­êng ViÖt nam (Vitranet) vµ B¶n tin thÞ tr­êng (Bé Th­¬ng M¹i), Website www.agroviet.gov.vn cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng, thiÕt lËp cÇu nèi gi÷a ng­êi s¶n xuÊt, ng­êi kinh doanh, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch víi c¸c nhµ ®Çu t­ vµ nhµ tµi trî trong vµ ngoµi n­íc. Th«ng qua Website nµy c¸c doanh nghiÖp cã thÓ t×m kiÕm ®èi t¸c trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh liªn quan ®Õn n«ng nghiÖp. Nguån th«ng tin cña Website nµy thu tõ c¸c kªnh th«ng tin trªn thÕ giíi qua ¨ngten parabol (th«ng tin vÒ n«ng phÈm, gi¸ c¶ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp trªn thÕ giíi…), th«ng tin trong n­íc cã nguån tõ Ban vËt gi¸ ChÝnh phñ, Tæng côc thèng kª, Tæng côc h¶i quan, Th«ng tÊn x· ViÖt nam… §èi t­îng h­ëng lîi trùc tiÕp tõ trang th«ng tin nµy chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Trªn c¸c trang chuyªn ®Ò vÒ n«ng s¶n ViÖt nam, vÒ lóa g¹o, mÝa ®­êng, cµ phª, cao su ®Òu cã c¸c th«ng tin vÒ gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i n«ng s¶n nµy nh­ gi¸ ®ãng cöa, gi¸ më cöa cña c¸c thÞ tr­êng n«ng s¶n thÕ giíi, gi¸ c¶ trong n­íc, nh÷ng chÝnh s¸ch míi vÒ n«ng s¶n trong n­íc, trªn thÕ giíi, c¸c dù b¸o vÒ thÞ tr­êng n«ng s¶n… Nh÷ng th«ng tin nµy rÊt h÷u Ých cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc xóc tiÕn th­¬ng m¹i, ®ång thêi gióp hä tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian vµ tiÒn b¹c. 2.5. Khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö Khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö ë ViÖt nam hiÖn nay míi chØ ë møc ®é thÊp nhÊt. T¹i c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®ang tån t¹i ba møc ®é cña h×nh thøc khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö. Cao nhÊt lµ khai b¸o h¶i quan tøc th× qua hÖ thèng m¹ng ChÝnh phñ ®iÖn tö. Møc trung b×nh lµ khai b¸o ®iÖn tö tr­íc, sau ®ã 3-4 ngµy sÏ nép hå s¬. Møc ®é thÊp nhÊt lµ võa khai b¸o ®iÖn tö võa nép hå s¬. C¸c møc ®é cña h×nh thøc khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö bÞ chi phèi bëi ba yÕu tè: c¬ së ph¸p lý, c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin cña c¸c ngµnh, ®¬n vÞ liªn quan vµ h¹ tÇng riªng cña ngµnh H¶i quan. Nh­ng hiÖn khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö vÉn cßn thiÕu mét h¹ tÇng c¬ së ph¸p lý cÇn thiÕt vµ c¸c h¹ tÇng c¬ së kh¸c ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö. H¶i quan ®ang cã mét Website hÕt søc nghÌo nµn vµ ®¬n ®iÖu víi chøc n¨ng tuyªn truyÒn cho ngµnh, nh­ng l¹i kh«ng ®­îc th­êng xuyªn cËp nhËt. Cø víi t×nh tr¹ng nµy, Website nµy sÏ kh«ng thÓ trë thµnh cæng hµnh chÝnh phôc vô ch­¬ng tr×nh khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö vµ c¸c dÞch vô c«ng kh¸c cña ngµnh h¶i quan. ChÝnh v× vËy, mÆc dï khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö thùc sù ®­îc ®­a vµo ¸p dông vµo th¸ng 6/2002, song ®Õn th¸ng 8/2002, tiÕn tr×nh khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö chØ ®­îc thùc hiÖn víi tèc ®é rÊt chËm. T¹i TP. HCM, sau hai th¸ng triÓn khai còng chØ cã 6 doanh nghiÖp lµm hµng gia c«ng tham gia ch­¬ng tr×nh khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö. Trong khi ®ã, víi viÖc trang bÞ hÖ thèng m¸y tÝnh vµ n¨m ®­êng ®iÖn tho¹i kÕt nèi vµo n¨m modem khi b¾t ®Çu thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, Côc h¶i quan thµnh phè ®· mong ®îi sÏ cã h¬n 200 doanh nghiÖp tham gia. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy. MÆc dï nãi lµ khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö nh­ng so víi c¸ch lµm cò, mäi c«ng ®o¹n vÉn gi÷ nguyªn, c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i mÊt thªm thêi gian vµ kinh phÝ trang bÞ m¸y tÝnh, phÇn mÒm ®Ó lªn m¹ng. Thùc tÕ chøng minh khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö chËm h¬n khai b¸o thñ c«ng, do doanh nghiÖp võa khai b¸o ®iÖn tö võa ph¶i mang hå s¬ lªn Côc h¶i quan nép nh­ b×nh th­êng. Thªm vµo ®ã, nhiÒu doanh nghiÖp cßn ch­a vµo cuéc do ng¹i ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng th«ng tin. Mét lý do kh¸c lµ H¶i quan ch­a bao giê c«ng bè c«ng khai chi tiÕt c¸c chuÈn cña m×nh vÒ tê khai ®iÖn tö còng nh­ bé hå s¬ ®iÖn tö, khiÕn cho c¸c c«ng ty phÇn mÒm vÉn thê ¬ víi ch­¬ng tr×nh khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö cña ngµnh H¶i quan. Nh÷ng lý do trªn ®©y dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khai b¸o h¶i quan ®iÖn tö, dï ®· triÓn khai thùc hiÖn gÇn mét n¨m nh­ng vÉn kh«ng ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶. 2.6. B¸o ®iÖn tö HiÖn ViÖt Nam cã 21 tê b¸o, t¹p chÝ ®iÖn tö, ®iÓn h×nh lµ c¸c tê Nh©n D©n, Sµi Gßn Gi¶i Phãng, Lao §éng, Ng­êi Lao §éng, Quèc TÕ, Quª H­¬ng, §Çu T­, Thêi B¸o Kinh TÕ, Sµi Gßn TiÕp ThÞ …. Con sè 21 trªn 500 tê b¸o vµ t¹p chÝ in vÉn cßn khiªm tèn. Xong ®Ó t×m ®­îc hÕt tÊt c¶ c¸c b¸o, t¹p chÝ ®iÖn tö nµy l¹i kh«ng ®¬n gi¶n chót nµo, kÓ c¶ ®èi víi nh÷ng ng­êi lµm viÖc th­êng xuyªn trªn m¹ng. Khã kh¨n l¾m míi t×m ®­îc mét nöa sè b¸o, t¹p chÝ ®iÖn tö ®ã. C¸c tê b¸o dÔ t×m thÊy trªn m¹ng cã néi dung vµ h×nh thøc kh¸ tèt. C¸c trang chñ tæ chøc cã trËt tù, mµu s¾c b¾t m¾t, chøng tá chóng ®­îc x©y dùng vµ duy tr× ë møc chuyªn nghiÖp cao. Tuy nhiªn, ®a sè c¸c bµi ®­îc ®­a lªn m¹ng chØ dõng ë møc lÆp l¹i trang tin trªn c¸c tê b¸o in cña chÝnh nã. Lîi thÕ cña b¸o ®iÖn tö lµ ®­a tin nhanh, dung l­îng tin lín, ®a d¹ng gÇn nh­ bÞ tuét khái tay c¸c tæng biªn tËp. PhÇn lín nh÷ng ng­êi lµm b¸o ®iÖn tö chØ ®¬n thuÇn lµ biªn tËp viªn chø ch­a cã c¸c phãng viªn thùc thô vµ chuyªn nghiÖp theo nghÜa “®iÖn tö”. §ã lµ nguyªn nh©n chÝnh lµm thu hÑp thÞ tr­êng ®éc gi¶ vµ do ®ã c¸c b¸o ®iÖn tö ë n­íc ta vÉn sèng nhê vµo b¸o in, nguån thu tõ qu¶ng c¸o trùc tuyÕn còng rÊt khiªm tèn. HiÖn b¸o ®iÖn tö ®ang gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n. §Çu tiªn lµ vÒ vÊn ®Ò thiÕu ng©n s¸ch. Mét vÊn ®Ò kh¸c n÷a lµ hµnh lang ph¸p lý cho b¸o ®iÖn tö. Bªn c¹nh ®ã, c¸c tê b¸o ®iÖn tö ®ang vÊp ph¶i ®èi thñ c¹nh tranh lµ c¸c trang tin ®iÖn tö nh­ VASC-Orienrtz (www.vnn.vn), VN-Express (Vnexpress.net)... Hµng ngµy cã kho¶ng 6 triÖu l­ît ng­êi truy cËp trang www.vnn.vn. Dung l­îng tin tøc cña hä v­ît tréi, kho¶ng 140 tin mçi ngµy. Thùc chÊt, l­îng tin Êy cã ®Õn 60% chÐp l¹i tõ c¸c tê b¸o in vµ 25% dÞch tõ nguån tin n­íc ngoµi. (Nguån: PCWorld B ViÖt nam sè 11/2002) III. §Þnh h­íng vµ mét sè kiÕn nghÞ nh»m ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam 1. §Ò xuÊt mét sè ph­¬ng h­íng nh»m ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn thùc hiÖn c¸c ®Ò ¸n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc, t«i xin ®­îc nªu ý kiÕn cña m×nh nh»m ®Þnh h­íng ChÝnh phñ trong viÖc ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo c¸c dÞch vô cña ChÝnh phñ nh­ sau: - Ph¶i g¾n tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc víi vÊn ®Ò c¶i c¸ch hµnh chÝnh. C¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin lµ hai vÊn ®Ò cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ. C«ng nghÖ th«ng tin lµ mét yÕu tè hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt, cã t¸c ®éng tÝch cùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh. - C¸c nhµ qu¶n lý ph¶i gi÷ vai trß chñ ®¹o, ph¶i cã sù l·nh ®¹o thèng nhÊt tõ cÊp cao nhÊt cña ChÝnh phñ. NÕu ng­êi l·nh ®¹o kh«ng nhËn thøc ®­îc ®Çy ®ñ vai trß vµ ý nghÜa cña øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý nhµ n­íc th× viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin khã cã thÓ thµnh c«ng. Nh­ vËy, ng­êi l·nh ®¹o ph¶i hiÓu tr­íc, hiÓu s©u h¬n vÒ c«ng nghÖ th«ng tin th× míi cã thÓ ®­a c«ng nghÖ th«ng tin vµo øng dông mét c¸ch hiÖu qu¶. - HiÖu qu¶ ph¶i ®o ®­îc, tøc lµ ph¶i l­îng ho¸ ®­îc nh÷ng g× mµ c«ng nghÖ th«ng tin gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng qu¶n lý. - HiÖu qu¶ ®Çu t­ cÇn ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. C¸c dù ¸n c«ng nghÖ th«ng tin ph¶i cã môc tiªu râ rµng cô thÓ, ph¶i tÝnh to¸n kü, ®¶m b¶o sù ®ång bé gi÷a phÇn cøng, phÇn mÒm, ®µo t¹o huÊn luyªn chuyªn viªn kü thuËt vµ nh÷ng ng­êi sö dông, ng­êi qu¶n lý sao cho khi hÖ thèng ®­îc thiÕt lËp xong lµ vËn hµnh ngay ®­îc, thùc hiÖn ®­îc môc tiªu ®Æt ra mét c¸ch hiÖu qu¶. Tr¸nh véi vµng, rËp khu«n, lµm µo ¹t theo phong trµo mµ kh«ng chuÈn bÞ kü cµng c¸c ®iÒu kiÖn thùc hiÖn. - T¹o hµnh lang ph¸p lý cho tin häc ho¸, cho øng dông vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin. - Tin häc ho¸ kh«ng chØ h­íng vµo bªn trong mµ ph¶i h­íng ra bªn ngoµi, h­íng vµo c¸c dÞch vô c«ng. Tin häc ho¸ ngoµi viÖc trî gióp c¸c quy tr×nh ho¹t ®éng trong c¸c c¬ quan nhµ n­íc nh»m n©ng cao hiÖu suÊt c«ng viÖc cßn ph¶i h­íng tíi viÖc tæ chøc l¹i ®Ó t¹o ra c¸c dÞch vô nh»m phôc vô tèt h¬n cho nh©n d©n. - 24 b­íc cÇn thiÕt cña mét dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin: XuÊt ph¸t tõ kinh nghiÖm thùc hiÖn dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin cña c«ng ty FPT trong nhiÒu n¨m qua, c¸c c¬ quan nhµ n­íc cã thÓ ¸p dông quy tr×nh thùc hiÖn dù ¸n gåm 24 b­íc sau ®Ó cã thÓ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ vµ lo¹i bá ®­îc nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan dÉn ®Õn tÝnh kÐm hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc. 8 b­íc h×nh thµnh c«ng viÖc: Kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng. Tham kh¶o m« h×nh t­¬ng tù (trong vµ ngoµi n­íc). X¸c ®Þnh nhu cÇu øng dông c«ng nghÖ th«ng tin. X©y dùng c¸c môc tiªu, x¸c ®Þnh ph¹m vi cña dù ¸n. X¸c ®Þnh c¸c nguån lùc cÇn thiÕt cho dù ¸n. H×nh thµnh c¸c bµi to¸n víi c¸c møc ®é ­u tiªn. H×nh thµnh hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Þnh l­îng. X©y dùng lé tr×nh chung cho dù ¸n. 8 b­íc x©y dùng gi¶i ph¸p cho c«ng viÖc: Lùa chän nh©n sù phï hîp cho dù ¸n, ®Æc biÖt lµ nh©n sù then chèt. Lùa chän gi¶i ph¸p vµ c¸c c«ng nghÖ liªn quan. Lùa chän ®èi t¸c tin cËy. Ph©n tÝch thiÕt kÕ hÖ thèng. T¸i cÊu tróc c¸c quy tr×nh kh«ng hîp lý. X©y dùng c¸c øng dông mÉu. TiÕp tôc ®æi míi quy tr×nh nghiÖp vô. X¸c ®Þnh m« h×nh øng dông vµ gi¶i ph¸p. 8 b­íc triÓn khai: X©y dùng c¸c øng dông diÖn réng. Tõng b­íc më réng diÖn khai th¸c thö nghiÖm. §¸nh gi¸ s¬ bé hiÖu qu¶ sö dông. §µo t¹o tiÕp nhËn vµ khai th¸c hÖ thèng. §o møc ®é ®¸p øng hÖ thèng chØ tiªu dÞnh l­îng. NghiÖm thu, bµn giao hÖ thèng Duy tr× hÖ thèng. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ øng dông, ®­a ra h­íng c¶i tiÕn. 2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam Dùa trªn kinh nghiÖm ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë mét sè n­íc ®· nghiªn cøu trong ch­¬ng II vµ dùa vµo ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt cña ®Êt n­íc ta, kho¸ luËn sÏ ®­a ra mét sè ®Ò xuÊt nh»m ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam. * Tr­íc hÕt, ®Ó x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö, n­íc ta cÇn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, trong ®ã ph¶i x©y dùng nh÷ng c¬ së h¹ tÇng theo thø tù ­u tiªn. Cã thÓ xÕp h¹ng ­u tiªn c¸c c¬ së h¹ tÇng nh­ sau: - H¹ tÇng viÔn th«ng: c¸c thiÕt bÞ viÔn th«ng vµ m¸y tÝnh ph¶i ®­îc ®Ò cËp tíi trong bÊt kú kÕ ho¹ch nµo vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö. Møc ®é ph¸t triÓn h¹ tÇng viÔn th«ng phô thuéc vµo ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö. - KÕt nèi sö dông c«ng nghÖ th«ng tin viÔn th«ng cña ChÝnh phñ: T×nh h×nh sö dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng cña ChÝnh phñ cho thÊy møc ®é s½n sµng qu¶n lý th«ng tin vµ thùc hiÖn ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö. Do vËy cÇn ph¶i x©y dùng h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng ®¸p øng tiªu chuÈn quèc tÕ. - §éi ngò c¸n bé trong ChÝnh phñ. §©y lµ nh©n tè quan träng nhÊt trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö ë bÊt cø quèc gia nµo. §éi ngò c¸n bé nhµ n­íc ph¶i hiÓu râ vÒ tÇm quan träng cña ChÝnh phñ ®iÖn tö, vµ ph¶i ®­îc trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt nh»m thùc hiÖn tèt chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. - Kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®ang vµ sÏ cã. ChÝnh phñ nªn dµnh riªng mét phÇn ng©n s¸ch ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tµi chÝnh phôc vô cho qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. - M«i tr­êng kinh doanh ®iÖn tö nh­ khung ph¸p lý, an toµn th«ng tin…Ngoµi nh÷ng hç trî vÒ tµi chÝnh, nhµ n­íc cÇn x©y dùng mét khung ph¸p lý chÝnh thøc vµ hoµn chØnh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc thi ChÝnh phñ ®iÖn tö. * TiÕp ®Õn lµ x©y dùng vµ qu¶n lý ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö, bao gåm: - ThiÕt lËp c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö trong ChÝnh phñ. Thùc tÕ cho thÊy r»ng khã cã thÓ thùc thi ®­îc ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö mµ kh«ng cã mét ®éi ngò qu¶n lý tõ khi b¾t ®Çu ®Õn khi kÕt thóc. Nh÷ng c¬ quan nh­ vËy cÇn ®­îc hç trî vÒ tµi chÝnh, nh©n lùc vµ qu¶n lý ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®­îc giao. - §¶m b¶o trao ®ñ quyÒn lùc cho c¬ quan qu¶n lý ®Ò ¸n: SÏ rÊt khã kh¨n cho c¬ quan qu¶n lý ®Ò ¸n nÕu bÊt cø quyÕt ®Þnh nµo còng ph¶i chê c¬ quan cÊp trªn th«ng qua råi míi ®­îc thùc hiÖn. §iÒu nµy sÏ lµm chËm tiÕn ®é thùc hiÖn ®Ò ¸n. Do vËy, c¬ quan qu¶n lý ®Ò ¸n cÇn ®­îc trao ®ñ quyÒn lùc ®Ó cã thÓ tù quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò n»m trong ph¹m vi nhiÖm vô ®Ó rót ng¾n thêi gian vµ chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt. - X©y dùng mét kÕ ho¹ch lµm viÖc ®Ó thùc hiÖn ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö. KÕ ho¹ch lµm viÖc nªn tËp trung vµo 6 thµnh phÇn chÝnh sau: Ph¸t triÓn néi dung: bao gåm ph¸t triÓn øng dông, më réng tiªu chuÈn, x©y dùng c¸c giao diÖn ng«n ng÷ ®Þa ph­¬ng, h­íng dÉn sö dông vµ ®µo t¹o ®iÖn tö. Nguån nh©n lùc vµ c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ë tÊt c¶ c¸c cÊp. KÕt nèi m¹ng néi bé vµ m¹ng Internet. Khung ph¸p lý. C¸c giao diÖn t­¬ng t¸c víi c«ng d©n ®¶m b¶o dÔ dµng truy cËp vµ phï hîp víi tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng. Nguån vèn: KÕ ho¹ch ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc nguån doanh thu nh­ phÝ sö dông hay ng©n s¸ch ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o c©n b»ng vÒ tµi chÝnh. * V­ît qua nh÷ng trë ng¹i t©m lý trong ChÝnh phñ: Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö, c¸c quan chøc chÝnh phñ th­êng cho r»ng c«ng nghÖ sÏ lµm cho hä mÊt viÖc lµm, mÊt quyÒn lùc, mét sè cßn lo sî sÏ ph¶i lµm nhiÒu viÖc h¬n, vÊt v¶ h¬n, lo sî sÏ kh«ng thÝch øng ®­îc víi c«ng nghÖ míi... Nh÷ng t­ t­ëng nh­ vËy h¹n chÕ rÊt nhiÒu tiÕn tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö. Do vËy, ChÝnh phñ cÇn ph¶i gi¶i thÝch cho hä hiÓu môc ®Ých cña ®Ò ¸n, gi¶i to¶ nh÷ng lo l¾ng, ®µo t¹o hä thµnh nh÷ng "nh©n viªn tri thøc". §©y chÝnh lµ néi dung cña qu¶n lý tri thøc, mét thµnh phÇn quan träng trong bÊt cø ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö nµo. ChÝnh phñ còng nªn ®Ò ra nh÷ng phÇn th­ëng ®Ó tuyªn d­¬ng nh÷ng c¸n bé cã thµnh tÝch trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò ¸n. * X©y dùng ph­¬ng ph¸p ®o hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ dùa trªn nh÷ng tiªu chuÈn sau: - Tiªu chuÈn ®o sù thÝch øng cña ChÝnh phñ víi ChÝnh phñ ®iÖn tö: Khèi l­îng giao dÞch ®iÖn tö; Thêi gian thùc hiÖn yªu cÇu cña ng­êi sö dông; Sè l­îng hoÆc phÇn tr¨m c¸c dÞch vô ®iÖn tö do ChÝnh phñ cung cÊp; Sè l­îng c¸c dÞch vô ®iÖn tö míi; Mét dÞch vô ®iÖn tö ®­îc thùc hiÖn ë bao nhiªu tØnh, thµnh trong c¶ n­íc. - Tiªu chuÈn ®o nh÷ng ¶nh h­ëng cña ChÝnh phñ ®iÖn tö: Sè l­îng ng­êi truy cËp th«ng tin vµ dÞch vô ®iÖn tö cña ChÝnh phñ; HiÖu qu¶ trong viÖc cung cÊp th«ng tin vµ dÞch vô ®iÖn tö 24/24 giê, 7/7 ngµy nh­ thÕ nµo; Thêi gian ng­êi sö dông cã ®­îc hµng ho¸, dÞch vô, th«ng tin lµ bao nhiªu; Gi¶m bao nhiªu chi phÝ mµ ng­êi sö dông vµ ChÝnh phñ ph¶i chÞu. * Tuyªn truyÒn c«ng céng ®èi víi c«ng d©n vµ doanh nghiÖp, tuyªn truyÒn trong ChÝnh phñ ®Ó n©ng cao nhËn thøc vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö. Trªn thùc tÕ, viÖc x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö rÊt tèn kÐm, thêi gian ®em l¹i lîi Ých cho c«ng chóng kh«ng ph¶i lµ ng¾n, v× vËy cã thÓ ¸p dông ph­¬ng ph¸p triÓn khai nhanh. ViÖc nµy nhanh chãng t¹o nªn m«i tr­êng linh ®éng vµ c¹nh tranh h¬n trªn thÞ tr­êng. §ång thêi cã thÓ tiÕn hµnh x©y dùng c¸c cæng th«ng tin kinh tÕ trªn c¬ së th«ng tin cña Bé Th­¬ng m¹i ®Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp. kÕt luËn HiÓu ®óng nghÜa th× ChÝnh phñ ®iÖn tö lµ ­íc m¬ vµ cã lÏ lµ ­íc m¬ kú diÖu nhÊt cña nÒn d©n chñ, cña mét nhµ n­íc cña d©n, do d©n vµ v× d©n trong thêi ®¹i th«ng tin. V× vËy bÊt cø n­íc nµo, dï lµ n­íc x· héi chñ nghÜa hay n­íc t­ b¶n chñ nghÜa ®Òu cÇn ph¶i x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö, bëi ChÝnh phñ ®iÖn tö kh«ng nh÷ng kh«ng lµm biÕn ®æi b¶n chÊt chÕ ®é mµ n­íc ®ã ®ang ®eo ®uæi, mµ nã cßn gióp cho n­íc ®ã n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh. Cã nhiÒu c¸ch ®Ó x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö. Mçi n­íc cã mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö kh¸c nhau, phï hîp víi ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt cña n­íc ®ã. Mét n­íc nghÌo nh­ n­íc ta kh«ng thÓ ¸p dông chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña Mü, Australia hay cña Singapore. NÕu ¸p dông rËp khu«n sÏ rÊt dÔ dÉn ®Õn thÊt b¹i v× nã kh«ng phï hîp víi hoµn c¶nh kinh tÕ - x· héi n­íc ta. V× vËy, cã x©y dùng ChÝnh phñ ®iÖn tö thµnh c«ng hay kh«ng chñ yÕu phô thuéc vµo viÖc ®Ò ra mét chiÕn l­îc hîp lý vµ ph¶i cã sù chuÈn bÞ kü cµng. Tuy nãi lµ chóng ta kh«ng thÓ ¸p dông chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña c¸c n­íc ®i tr­íc, nh­ng chóng ta vÉn cã thÓ nghiªn cøu chiÕn l­îc ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö cña c¸c n­íc nµy, tõ ®ã rót ra nh÷ng bµi häc thµnh c«ng vµ kh«ng thµnh c«ng cña hä ®Ó rót kinh nghiÖm. Con ®­êng mµ c¸c n­íc ®· ®i qua trong lé tr×nh triÓn khai ChÝnh phñ ®iÖn tö mÊt mét kho¶ng thêi gian kh¸ dµi, hi väng mét n­íc ®i sau nh­ ViÖt nam sÏ kh«ng ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian nh­ vËy. Muèn vËy, ViÖt nam ph¶i tù t×m ra nh÷ng h­íng ®i thÝch hîp trong øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ truyÒn th«ng vµo viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ vµ hiÖu lùc cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp, ®ång thêi tõng b­íc cung cÊp dÞch vô c«ng cho ng­êi d©n qua Internet nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ tiÕt kiÖm thêi gian vµ søc lùc cña ng­êi d©n trong quan hÖ víi ChÝnh phñ. ChÝnh phñ ®iÖn tö ë ViÖt nam míi chØ ®ang trong giai ®o¹n ®Çu, tøc lµ giai ®o¹n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin sao cho bé m¸y ChÝnh phñ ®iÒu hµnh hiÖu qu¶ h¬n, cung cÊp c¸c th«ng tin ChÝnh phñ phôc vô ®êi sèng x· héi, tin häc ho¸ qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ n­íc… V× vËy, nhiÖm vô cÊp b¸ch hiÖn nay cña ViÖt nam lµ ph¶i thùc hiÖn nh÷ng b­íc ®i hîp lý, thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ vµ hiÖu qu¶ ®Ó nhanh chãng chuyÓn sang giai ®o¹n tiÕp theo cña ChÝnh phñ ®iÖn tö. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy, ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ®Æc biÖt lµ c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin viÔn th«ng, x©y dùng vµ cã kÕ ho¹ch qu¶n lý chÆt chÏ ®Ò ¸n ChÝnh phñ ®iÖn tö, lo¹i bá nh÷ng trë ng¹i t©m lý trong ChÝnh phñ vµ tÝch cùc tuyªn truyÒn ®Ó n©ng cao nhËn thøc cña mäi tÇng líp d©n chóng vÒ ChÝnh phñ ®iÖn tö. Nh÷ng gi¶i ph¸p trªn ®­îc kho¸ luËn rót ra tõ bµi häc kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc vµ t×nh h×nh thùc tÕ cña ViÖt Nam, hi väng sÏ nhanh chãng ®­îc ¸p dông nh»m gióp n­íc ta tiÕn nhanh trªn con ®­êng ph¸t triÓn ChÝnh phñ ®iÖn tö. Tµi liÖu tham kh¶o T¹p chÝ Tæ chøc nhµ n­íc, sè th¸ng1, 2, 4/2002 T¹p chÝ Nghiªn cøu NhËt B¶n vµ §«ng B¾c ¸, sè 3(33) th¸ng 6/2001 Th«ng tin Kinh tÕ - X· héi, sè th¸ng 10 vµ 12/2002 PCWorld B ViÖt nam, c¸c sè n¨m 2000, 2001, 2002 T¹p chÝ BCVT kú II - Internet th¸ng 8/2003 Public Agenda for a Digital World - Leslie David Simon E-Commerce and Development Report 2001 Electronic Governance & Electronic Democracy: Living & working in the Wired World - Professor Thomas Briley, 2000 Administrative Corruption: How Does E-Government Help? - Professor Subhash Bhatnagar, Indian Institute of Management, Ahmedabad, India. A Framework for Pricing Government E-Services - Dr. Craig L. Johnson, Indiana University, 2003 Investment, Access, and Security: A Policy Environment For E-Government - US Internet Industry Association - E-government Best Practices an Implementation manual - Robert H. Smith, School of Business University of Maryland, College Park, May 2001 Prototyping e-Government Applications - Richard Heeks, IDPM, University of Manchester, UK, 2001 What citizens want from E-Government - Meghan E-Cook, Center for Technology in Government, University at Albany, SUNY, 10/2000 E-government - E-citizen - Birgit Wilder, Chief Information Office Austria Joint IEG Statement- Suffolk Accessible Government Partnership, 2001, 2002 - Benchmarking the E-Government Revolution: Year 2000 Report on Citizen and Business demand - E-Government: The Next American Revolution - Hart - Teeter, Council for Excellence in Government the E-Government, Global E-government full report, sept, 2003 - E-government: The Singapore - Roadmap for e-government in the developing world - Applying the e-government framework to transitional countries - Theodore Tsekos - E-government handbook for Developing nations - E-government Project - The kingdom of Thailand - What citizens want from E-govenrnment, Macghan E-Cook, Center for Technology in Government, University at Albany, SUNY E-Government Strategy - E-government case studies: P.S.Portals - E-government Bulletin - E-government workflow software solution - E-government Strategy 2003 - Office of E-government, Western Australia - E-government in Europe - What is e-government? - Japanese E-Government Timetable - Kinh tÕ häc Internet: Tõ Th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®Õn ChÝnh phñ ®iÖn tö - V­¬ng Liªm, NXB TrÎ, 2001 Vietnam e-Readiness and e-Needs Assessment Report (5/2003) Th­¬ng m¹i ®iÖn tö - Häc viÖn hµnh chÝnh quèc gia - NXB Lao ®éng 2003 ._.