Phát triển bao thanh toán xuất khẩu tại Ngân hàng Thương mại Việt Nam nhằm tài trợ vốn doanh nghiệp xuất khẩu

BOÄ GIAÙO DUÏC ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH ----------------0O0----------------- NGUYEÃN PHAÏM THIEÂN THANH PHAÙT TRIEÅN BAO THANH TOAÙN XUAÁT KHAÅU TAÏI NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM NHAÈM TAØI TRÔÏ VOÁN DOANH NGHIEÄP XUAÁT KHAÅU LUAÄN VAÊN THAÏC SYÕ KINH TEÁ TP.HOÀ CHÍ MINH – NAÊM 2006 1 LÔØI MÔÛ ÑAÀU Muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi Vieät Nam vaøo WTO ñoàng nghóa vôùi söï gia taêng caïnh tranh giöõa caùc doanh nghieäp. Nhöõng doanh nghieäp nhoû vaø vöøa coù toác ñoä phaùt trieån cao seõ ñoái maët vôùi khoù khaên veà nhu caàu voán vì caùc phöông thöùc vay truyeàn thoáng luoân yeâu caàu taøi saûn ñaûm baûo. Ñaëc bieät khi xu theá gia taêng giao dòch ngoaïi thöông treân theá giôùi baèng phöông thöùc ghi soå thì aùp löïc caïnh tranh treân caùc doanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam chæ quen vôùi caùc phöông thöùc thanh toaùn D/P, L/C..caøng naëng neà hôn vôùi khoù khaên veà voán. Vaø ngaønh taøi chính-ngaân haøng ñaõ ñaùp öùng nhu caàu ñoù baèng caùch cung caáp saûn phaåm ‘bao thanh toaùn xuaát khaåu’ (export factoring) hoaït ñoäng döïa treân Quy cheá hoaït ñoäng bao thanh toaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng QÑ1096 do Ngaân haøng Nhaø nöôùc ban haønh 06/09/2004. Saûn phaåm naøy giaûi quyeát khoù khaên veà nhu caàu voán cho caùc doanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam ñeå coù theå baùn haøng cho nhaø nhaäp khaåu theo ñieàu kieän thanh toaùn ghi soå laïi vöøa thu ñöôïc tieàn maët ngay sau khi giao haøng, do ñoù khoâng bò ngöôøi mua chieám duïng voán, vaãn duy trì saûn xuaát maø naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa mình. Thaät khoâng coâng baèng cho caùc nhaø xuaát khaåu Vieät Nam khi caùc ñoái thuû caïnh tranh cuûa hoï ôû nöôùc khaùc ñang ñöôïc höôûng lôïi theá caïnh tranh töø saûn phaåm naøy. Vì vaäy ngöôøi vieát choïn ñeà taøi Luaän Vaên toát nghieäp: “phaùt trieån bao thanh toaùn xuaát khaåu taïi Ngaân haøng TM Vieät Nam nhaèm taøi trôï voán caùc doanh nghieäp xuaát khaåu” 2 Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Luaän vaên ñeà caäp ñeán nghieäp vuï BTTXK taïi caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. Thoâng qua vieäc tìm hieåu toång quan lyù luaän veà saûn phaåm bao thanh toaùn xuaát khaåu, sau ñoù nghieân cöùu söùc caàu vaø trieån voïng cuûa saûn phaåm naøy taïi caùc NHTM Vieät Nam thoâng qua moái lieân heä vôùi toác ñoä taêng tröôûng xuaát khaåu vaø söû duïng phöông thöùc môû soå trong caùc giao dòch ngoaïi thöông, thöïc traïng nhu caàu voán taïi caùc doanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam, phaân tích nhöõng toàn taïi trong hoaït ñoäng BTTXK töø ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp phaùt trieån nghieäp vuï BTTXK nhaèm taïi trôï voán cho caùc doanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam. Luaän vaên nghieân cöùu treân cô sôû toång hôïp thöïc traïng chung nhaát trong hoaït ñoäng BTTXK, phaân tích soá lieäu thöïc teá veà doanh soá BTTXK treân theá giôùi vaø taïi 5 thò tröôøng ñöùng ñaàu trong hoaït ñoäng BTTXK töø 2000-2005, quy trình nghieäp vuï thöïc teá taïi NHTM ñi tieân phong trong vieäc cung caáp saûn phaåm BTTXK (Ngaân haøng AÙ Chaâu), doanh soá thanh toaùn xuaát khaåu taïi moät soá NHTM tieâu bieåu (NH Ñaàu tö vaø Phaùt trieån chi nhaùnh TP HCM, Ngaân haøng AÙ Chaâu) trong thôøi gian töø 2004 ñeán thaùng 9/2006. Phöông phaùp nghieân cöùu AÙp duïng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng, duy vaät lòch söû keát hôïp vôùi vieäc toång hôïp, phaân tích thoáng keâ, so saùnh vaø ñoái chieáu nhaèm choïn soá lieäu thöïc teá ñaùng tin caäy, xöû lyù ñuùng ñaén vaø khoa hoïc. 3 Tham khaûo, trao ñoåi yù kieán vôùi ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc cuõng nhö baøn baïc, trao ñoåi tröïc tieáp vôùi caùc caùn boä nghieäp vuï taïi Ngaân haøng AÙ Chaâu keát hôïp vôùi thöïc teá coâng vieäc baûn thaân laø moät caùn boä nghieäp vuï taøi trôï thöông maïi taïi Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån TP HCM. Keát caáu cuûa ñeà taøi Noäi dung cô baûn cuûa luaän vaên ñöôïc theå hieän qua 3 phaàn chính nhö sau: Chöông 1: Lyù luaän toång quan veà bao thanh toaùn xuaát khaåu. Chöông 2: Thöïc traïng vaø nhu caàu söû duïng bao thanh toaùn xuaát khaåu taïi caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam. Chöông 3: Moät soá giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån nghieäp vuï BTTXK taïi caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam nhaèm taøi trôï voán caùc doanh nghieäp xuaát khaåu. Vôùi keát caáu 03 chöông nhö treân, luaän vaên ñaõ coá gaéng theå hieän phaàn lyù luaän, phaân tích ñaùnh giaù thöïc traïng vaø trieån voïng BTTXK, treân cô sôû ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp phaùt trieån BTTXK nhaèm taøi trôï voán cho caùc doanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam. Vôùi thôøi gian vaø kieán thöùc coù haïn, chaéc chaén Luaän Vaên naøy seõ khoâng traùnh khoûi nhöõng haïn cheá, Kính mong ñöôïc söï goùp yù, chæ daãn cuûa Quyù Thaày, Coâ ñeå ngöôøi vieát coù hieåu bieát hoaøn chænh hôn. ---O0O--- 4 CHÖÔNG I: LYÙ LUAÄN TOÅNG QUAN VEÀ BAO THANH TOAÙN XUAÁT KHAÅU 1.1 Khái niệm và chức năng của Bao thanh toán (BTT) 1.1.1 Khái niệm: Với tên đề tài là Bao thanh toán xuất khẩu, thì khái niệm được tìm hiểu lẽ ra phải là Bao thanh toán xuất khẩu là gì? Tuy nhiên, theo các ấn bản của nhiều tổ chức lớn thì người ta chủ yếu là đưa ra khái niệm Bao thanh toán là gì? Còn Bao thanh toán xuất khẩu chỉ là một mảng của Bao thanh toán quốc tế (trong mối tương quan so sánh với Bao thanh toán trong nước). Vì thế, cách tiếp cận của bài viết này sẽ đi từ các khái niệm về sản phẩm bao thanh toán. Sau đó, sẽ làm rõ bao thanh toán xuất khẩu thông qua phần phân loại trong mục tiếp theo. * Đầu tiên, chúng ta tìm hiểu về bao thanh toán thông qua một định nghĩa của Công ước Bao thanh toán quốc tế UNIDROIT (Kí tại Ottawa, ngày 28 tháng 5 năm 1988). Theo điều 1, khoản 2 công ước UNIDROIT này thì: “Theo mục tiêu của Công ước này, “một hợp đồng bao thanh toán” có nghĩa là một hợp đồng bao gồm một bên là bên cung cấp hàng và một bên là bên bao thanh toán, hai bên tuân thủ theo các nội dung sau: (a) người bán hàng có thể hoặc sẽ chuyển nhượng cho nhà bao thanh toán khoản phải thu phát sinh từ hợp đồng mua bán hàng hóa giữa bên bán hàng và khách hàng của bên bán (còn gọi là con nợ), chứ không phải là những người mua hàng để sử dụng cho cá nhân và hộ gia đình. (b) bên bao thanh toán phải thực hiện ít nhất hai chức năng sau: Tài trợ cho người bán, bao gồm khoản vay và khoản ứng trước. Theo dõi công nợ (giữ sổ cái) liên quan đến khoản phải thu. 5 Thu tiền từ các khoản phải thu Bảo vệ người bán trước trường hợp người mua không thanh toán. (c) thông báo chuyển nhượng phải được đưa ra bằng văn bản cho con nợ biết.” Đoạn văn bản luật ở trên không nêu rõ bao thanh toán là gì mà chỉ nêu định nghĩa một hợp đồng bao thanh toán. Tuy nhiên, chúng ta cũng có thể hiểu về bao thanh toán thông qua khái niệm này. Có thể suy ra khái niệm bao thanh toán từ khái niệm trên là: Bao thanh toán là dịch vụ do nhà bao thanh toán cung cấp dựa trên hợp đồng mua bán có thực giữa hai bên mua – bán. Và nhà bao thanh toán phải thực hiện ít nhất là hai trong bốn chức năng đề cập ở trên thì mới được công nhận vai trò của mình. * Một khái niệm bao thanh toán khác của một Tổ chức Bao thanh toán quốc tế (FCI – Factors Chain International) nữa có nội dung như sau: “Một hợp đồng bao thanh toán có nghĩa là một hợp đồng mà nó tuân theo điều sau: người bán hàng có thể hoặc sẽ chuyển nhượng khoản phải thu cho nhà bao thanh toán, vì mục đích là để nhận khoản tài trợ hay không, nhưng tốt thiểu là phải có một trong các chức năng sau: Quản trị sổ cái các khoản phải thu Thu tiền từ các khoản phải thu Bảo vệ chống lại các khoản nợ xấu” (Phần 1, điều 1, Qui định chung về Bao thanh toán quốc tế (GRIF), phiên bản tháng 6, 2005) Qua định nghĩa này, ta thấy có một sự kế thừa từ UNIDROIT. Tuy nhiên, có một điều khác biệt là GRIF không coi chức năng tài trợ ứng trước là quan trọng. Mà GRIF chỉ nói đến 3 chức năng còn lại (dù diễn đạt có khác hơn). Điều này có thể được giải thích theo cách sau. Bởi vì chức năng tài trợ ứng trước là một 6 điều tất yếu mà nếu các nhà bao thanh toán không cung cấp thì sẽ tạo ra thiệt thòi cho bản thân họ. Vì rõ ràng, nếu tài trợ ứng trước thì nhà BTT sẽ thu được tiền lãi từ khoản ứng trước. Nên đây là một chức năng là nhà BTT muốn làm, trong khi người bán chưa chắc là muốn làm nếu họ là một doanh nghiệp có đủ vốn tài trợ cho sản xuất kinh doanh. Để hiểu về bao thanh toán tại Việt Nam áp dụng thế nào, chúng ta sẽ khảo sát Chương 1, điều 2, Qui chế hoạt động bao thanh toán của các tổ chức tín dụng 1096/2004/QD-NHNN: ”Bao thanh toán là một hình thức cấp tín dụng của tổ chức tín dụng cho bên bán hàng thông qua việc mua lại các khoản phải thu phát sinh từ việc mua, bán hàng hóa đã được bên bán hàng và bên mua hàng thỏa thuận trong hợp đồng mua, bán hàng hóa”. Khái niệm này đề cập chủ yếu đến vấn đề cấp tín dụng, và không thấy đề cập đến các vai trò khác của ngân hàng khi thực hiện bao thanh toán. Rõ ràng chúng ta thấy được sự khác biệt khá lớn giữa khái niệm bao thanh toán của qui chế trong nước và Công ước quốc tế (và Qui định chung về bao thanh toán quốc tế). Điều này cũng không có gì là quá khó hiểu. Bởi lẽ, trong điều kiện Việt Nam hiện nay, nguồn vốn là yếu tố sống còn, do các doanh nghiệp trong nước còn bé nhỏ. Ngoài ra, qua định nghĩa, chúng ta cũng thấy rõ tâm lí người Việt chưa thấy hết được tầm quan trọng của việc quản trị khoản phải thu, hoặc bảo hiểm các rủi ro tín dụng. Nói tóm lại, có nhiều cách định nghĩa khác nhau, bởi lẽ mỗi quốc gia có ngôn ngữ riêng, có tập quán, luật lệ và nhu cầu tài chính và kinh doanh riêng biệt nên việc sản phẩm BTT ra đời sẽ đáp ứng các nhu cầu ấy trên cơ sở luật lệ và tập quán đặc thù, nhưng nhìn chung bao thanh toaùn ñöôïc hieåu laø söï chuyeån nhöôïng 7 nôï cuûa ngöôøi mua haøng (con nôï) töø ngöôøi baùn hay cung öùng dòch vuï (chuû nôï cuõ) sang ñôn vò bao thanh toaùn (chuû nôï môùi). Ñôn vò bao thanh toaùn ñaûm baûo vieäc thu nôï, traùnh caùc ruûi ro khoâng traû nôï hoaëc khoâng coù khaû naêng traû nôï cuûa ngöôøi mua. Ñôn vò bao thanh toaùn coù theå traû tröôùc toaøn boä hay moät phaàn caùc khoaûn nôï cuûa ngöôøi mua cuøng vôùi moät khoaûn hoa hoàng taøi trôï vaø phí thu nôï. Moïi ruûi ro khoâng thu ñöôïc tieàn haøng ñeàu do ngöôøi taøi trôï gaùnh chòu 1.1.2 Chức năng: Chức năng của bao thanh toán đã nằm gói gọn trong phần định nghĩa bao thanh toán đã trình bày trong phần trên. Đó là bốn chức năng: Bảo hiểm tín dụng (Credit Cover), Tài trợ/ứng trước (Finance), Quản trị khoản phải thu (Account Receivable Administration) và Thu tiền (Collection). Cách tiếp cận bốn chức năng này như sau: tìm hiểu nội dung của bốn chức năng, và bốn chức năng ấy có ích lợi thế nào với doanh nghiệp. Đầu tiên là chức năng bảo hiểm tín dụng. Với chức năng này, người bán sẽ được đảm bảo là nhà bao thanh toán sẽ trả cho người bán 100% giá trị khoản phải thu đã được bảo hiểm trong các trường hợp sau. Trường hợp 1, người mua không có khả năng thanh toán. Trường hợp 2, khoản phải thu quá 90 ngày kể từ ngày đáo hạn của hóa đơn. Tuy nhiên, trong trường hợp 2 này, thời gian nhà BTT thanh toán cho người bán có thể khác nhau do sự thỏa thuận trước, nhưng thường thì nhà BTT cam kết là sẽ thanh toán nếu người mua mất khả năng thanh toán. Vấn đề ở đây là, thế nào là một khoản phải thu được bảo hiểm? Có thể giải thích như sau: Khi nhà bao thanh toán cấp cho người mua hàng một hạn mức tín dụng (mục đích là để thanh toán tiền hàng), khi người mua kí hợp đồng mua bán hàng hóa với người bán, thì giá trị khoản phải thu sẽ phải nhỏ hơn hoặc 8 bằng hạn mức còn lại của người mua. Lúc này, nếu không có tranh chấp giữa người mua và người bán thì khoản phải thu ấy được gọi là khoản phải thu được bảo hiểm. Tuy nhiên, nên lưu ý một điều rằng, nếu khoản phải thu có giá trị lớn hơn hạn mức còn lại của người mua thì giao dịch mua bán vẫn diễn ra bình thường, chỉ có điều là, giá trị khoản phải thu tăng thêm sẽ không được nhà BTT bảo hiểm (tức là sẽ không thanh toán nếu người mua mất khả năng thanh toán hoặc không thanh toán trong thời gian 90 ngày). Chức năng này mang lại cho doanh nghiệp các lợi ích sau. Một là, khoản phải thu được bảo hiểm và không có tranh chấp sẽ được thanh toán trong thời gian sau 90 ngày kể từ ngày đáo hạn của hóa đơn. Hai là, loại bỏ tổn thất do các khoản nợ xấu. Cuối cùng là, người bán có thể có được sự đánh giá của chuyên gia về tư cách tín dụng của người mua. Thứ hai, đó là chức năng tài trợ/ứng trước. Với chức năng này, nhà BTT cam kết là sẽ ứng trước cho người bán số tiền với một tỉ lệ khoảng 70-80% giá trị khoản phải thu được phê chuẩn. Khi khoản phải thu đuợc thanh toán thì người bán sẽ nhận tiếp số tiền còn lại sau khi trừ đi phí và lãi. Nhờ chức năng này mà người bán không phải đợi đến hết thời gian bán chịu mà vẫn có thêm tiền để bổ sung vốn lưu động. Mà trong điều kiện hiện nay, vốn lưu động ổn định sẽ giúp doanh nghiệp phát triển nhanh chóng. Những thuận lợi mà chức năng này mang lại cho doanh nghiệp có thể tóm gọn trong mấy ý sau. Một là, cung cấp thêm một khoản vốn lưu động bằng tiền để tài trợ cho việc mở rộng sản xuất của doanh nghiệp. Hai là, có thể được ngân hàng tài trợ số tiền nhiều hơn là vay truyền thống. Vì số tiền tài trợ phụ thuộc vào giá trị khoản phải thu, và nếu khoản phải thu lớn thì nhận được số tiền lớn hơn. Ba là, nếu có tiền thì doanh nghiệp bán hàng có thể trả tiền hàng cho nhà cung cấp hàng đúng hẹn. Như vậy thì uy tín của doanh nghiệp bán hàng có thể tăng lên. Bốn là, 9 chủ doanh nghiệp sẽ không bị mất quyền kiểm soát doanh nghiệp. Có thể giải thích như sau, doanh nghiệp sẽ không phải đi tìm thêm vốn từ cổ đông bên ngoài khi thiếu vốn, bởi vì, nếu vay vốn qua huy động cổ đông thì chủ doanh nghiệp sẽ mất quyền kiểm soát công ty. Cuối cùng là doanh nghiệp có thể bổ sung các quĩ nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển doanh nghiệp. Thứ ba, về quản trị các khoản phải thu, nhà BTT sẽ quản lí hóa đơn, các giấy nhận nợ và các khoản thanh toán liên quan đến người mua. Khi thích hợp thì nhà BTT sẽ gởi thông báo cho người mua để thông tin cho người mua về việc người bán đã chuyển nhượng khoản phải thu cho nhà BTT. Và người mua phải thanh toán tiền cho nhà BTT. Người bán sẽ nhận các báo cáo hàng kì về tình trạng của sổ quản lí các khoản phải thu. Điều này sẽ giúp người bán biết được đầy đủ về việc thanh toán của người mua. Chức năng này mang lại cho người bán một số lợi ích sau. Một là, tiết kiệm được chi phí nhân sự cho doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghịêp đang phát triển mạnh. Các doanh nghiệp này có khoản phải thu gia tăng rất nhanh, để quản lí khoản phải thu họ phải thuê thêm nhân viên. Bao thanh toán sẽ giúp họ giảm bớt số nhân viên không cần thiết. Hai là, giảm các chi phí cố định như: chi phí bưu điện, chi phí điện thoại, fax, di chuyển.... Vì để thu được tiền thì doanh nghiệp phải tốn những chi phí này, đây thực sự là một khoản tiền không nhỏ. Cuối cùng, đó là việc tiết giảm thời gian quản lí, và doanh nghiệp có thể tập trung vào quản lí những công việc có ích khác. Thứ tư, và cũng là chức năng sau cùng, đó là thu tiền. Một trong những vấn đề trong việc sử dụng phương thức thanh toán mở sổ (Open Account) là người mua không có thanh toán cho người bán khi chưa nhận được hàng hóa. Và nhà BTT sẽ giúp giải quyết điều này bằng cách thay doanh nghiệp đi đòi nợ nếu người mua không trả. 10 Với chức năng này, người bán sẽ có thể tập trung vào công việc chính của mình là sản xuất và bán hàng, thay vì phải tốn thời gian thu tiền hàng đã bán. Và người bán hàng cũng có thể “ẩn mình” đằng sau nhà BTT, để tránh ảnh hưởng xấu trong trường hợp người mua hàng không thanh toán. Thêm vào đó, việc thu tiền của nhà BTT sẽ nhanh hơn vì họ chuyên nghiệp hơn. Chính vì nhanh hơn nên sẽ tạo ra ít chi phí tài chính hơn. (Vì vốn luôn có chi phí cơ hội, cũng như là trả lãi vay). Với bốn chức năng trên, chúng ta phần nào thấy được sự tích cực của sản phẩm bao thanh toán. Tuy nhiên, không phải sản phẩm BTT nào cũng có đầy đủ bốn chức năng ấy, mà điều đó còn tùy thuộc vào loại sản phẩm BTT mà nhà BTT cung cấp. Chúng ta sẽ làm rõ điều này trong phần tiếp theo: 1.2 Các loại bao thanh toán: Theo phân loại của Tổ chức Bao thanh toán quốc tế (FCI) thì có 8 loại sản phẩm bao thanh toán. Chúng ta sẽ tiếp cận tám sản phẩm này theo hướng sau. Đầu tiên là giới thiệu về sản phẩm, rồi nói đến thuận lợi và bất lợi của sản phẩm. Thuận lợi và bất lợi này không chỉ nói tới doanh nghiệp mà còn nói tới nhà BTT. 1.2.1 Bao thanh toán cung cấp đầy đủ dịch vụ (Full service Factoring): Như thể hiện trong tên gọi, loại BTT này cung cấp đầy đủ 4 chức năng của BTT, và người mua sẽ được thông báo về việc chuyển nhượng khoản phải thu. Với hình thức này, nhà BTT sẽ đảm nhận sổ cái (quản lí các khoản phải thu) của người bán, và người bán lúc này chỉ có một con nợ duy nhất là nhà BTT. Và kiểu BTT này theo lí thuyết thì thuộc dạng không có truy đòi, nhưng thực tế thì vẫn có hình thức truy đòi. Sản phẩm này có thuận lợi như sau: Sản phẩm này thích hợp cho những doanh nghiệp vừa và nhỏ. Bởi vì, các doanh nghiệp này không những cần sự hỗ 11 trợ về vốn mà còn cần sự giúp đỡ về mặt quản trị (quản lí công nợ), thêm vào đó, họ cũng cần một sự bảo vệ trước các rủi ro có thể gặp phải. Tuy nhiên, nó cũng thích hợp cho các doanh nghiệp lớn trong trường hợp các doanh nghiệp này muốn thâm nhập một thị trường xuất khẩu mới. Sản phẩm này có bất lợi cho nhà BTT ở chỗ, chỉ có những nhà BTT có kinh nghiệm lâu năm mới thực hiện được. 1.2.2 Bao thanh toán truy đòi (Recourse Factoring): Hình thức này chính là BTT đầy đủ nhưng bỏ đi chức năng bảo hiểm rủi ro tín dụng. Tức là, khi người mua không thanh toán hoặc mất khả năng thanh toán thì nhà BTT sẽ truy đòi người bán. Tùy quốc gia, có nơi thì xem BTT có truy đòi là một kiểu cho vay trên bảo đảm là khoản phải thu, có nơi lại xem là một sự mua lại khoản phải thu mặc cho nó có chứa yếu tố truy đòi. Sản phẩm này phù hợp cho người bán hàng không cần đến sự bảo hiểm rủi ro tín dụng của nhà BTT (do xem xét giá cả thấy không phù hợp nên họ đã mua hảo hiểm trực tiếp với công ty bảo hiểm rủi ro tín dụng). Ngoài ra, những đơn vị BTT mới nên tung ra sản phẩm này, vì họ chưa có kinh nghiệm trong việc quản lí rủi ro tín dụng. 1.2.3 Bao thanh toán không thông báo (Non – Notification Factoring): Sản phẩm này đôi khi còn được gọi là Chiết khấu hóa đơn hoặc BTT “kín”. Thông thường, sản phẩm này chỉ cung cấp một khoản ứng trước/tài trợ cho người bán, tuy nhiên, cũng có khi nhà BTT cung cấp bảo hiểm rủi ro tín dụng. Với sản phẩm này, khoản phải thu được chuyển nhượng cho nhà BTT trong khi người mua không hề được thông báo về việc này. Người bán sẽ thu tiền từ khoản phải thu và thanh toán tiền cho nhà BTT. Thông thường sản phẩm này đi kèm với tiêu chí “có truy đòi”, tuy nhiên, cũng có trường hợp nhà BTT cung cấp sản phẩm “miễn truy đòi”. 12 Sản phẩm này thích hợp cho những người bán hàng có qui mô lớn và luôn cần tiền để tài trợ cho nhu cầu vốn lưu động. Với sản phẩm này, nhà BTT phải có kĩ năng và “bí quyết” (know-how) trong việc quản trị rủi ro. Nhà BTT phải biết chọn người bán hàng phù hợp để sau này còn thu được tiền từ người bán. 1.2.4 Bao thanh toán đến hạn (Maturity Factoring): BTT đến hạn hay còn được gọi là BTT thu tiền. Cái tên cũng nói lên mục đích chính của sản phẩm này là giúp người bán thu tiền chứ không phải là ứng trước/tài trợ tiền cho người bán. Với sản phẩm này, sau khi mua lại khoản phải thu, nhà BTT sẽ phải thanh toán cho người bán số tiền hàng theo mức bảo hiểm tín dụng đã cấp (nhưng với điều kiện giữa người mua và người bán không có tranh chấp) trong thời gian thỏa thuận trước (ví dụ là 60 ngày sau ngày đáo hạn của hóa đơn). Với sản phẩm này, người bán hàng phải có những nguồn khác để tài trợ cho hoạt động kinh doanh của mình, điều cần nhất của người bán là thu được tiền và giảm chi phí thu tiền hàng. Trong khi, nhà BTT phải chịu rủi ro là có khả năng người mua không thanh toán được hoặc không thanh toán (do nhà BTT không đánh giá hết được rủi ro tín dụng của người mua). 1.2.5 Hệ thống bao thanh toán quốc tế gồm 2 nhà BTT (Đây là loại hình bao thanh toán xuất khẩu mà chúng ta quan tâm và cần làm rõ) – (The two-factor System): Xuất khẩu ngày càng phát triển và thị trường xuất khẩu của một quốc gia không chỉ là một quốc gia khác mà bao gồm nhiều nước. Chính vì thế, nếu một nhà BTT trong nước muốn phục vụ khách hàng của mình thì họ không thể mở chi nhánh tại tất cả các thị trường nhập khẩu. Vì làm điều này rất tốn kém và không hiệu quả (do nhà BTT trong nước sẽ không am hiểu thị trường, pháp luật và các tập quán của nước ngoài). Để khắc phục điều này, Tổ chức Bao thanh toán quốc tế 13 (FCI) đã ra đời và kéo theo sự hình thành của Hệ thống BTT quốc tế gồm 2 nhà BTT (có sách gọi là BTT hai nhà đại lý). Hệ thống này gồm 1 nhà BTT tại nước xuất (gọi là Export Factor - từ nay gọi tắt là EF) và một nhà BTT tại nước nhập (gọi là Import Factor - từ nay gọi là IF). Hai nhà BTT này có quan hệ với nhau thông qua một hợp đồng (gọi là Interfactor Agreement). Mỗi nhà BTT sẽ tận dụng sự hiểu biết về địa phương để thực hiện nhiệm vụ của mình cho tốt. Cụ thể là EF sẽ chịu trách nhiệm về người bán. EF sẽ tài trợ cho người bán và cung cấp dịch vụ quản trị khoản phải thu. (giữa EF và người bán có một hợp đồng gọi là Hợp đồng Bao thanh toán). Trong khi, IF chịu trách nhiệm về người mua. IF sẽ cấp hạn mức tín dụng cho người mua và thu tiền từ hóa đơn đáo hạn. Sau đây bài viết sẽ giới thiệu một số thuận lợi và hạn chế của Hệ thống BTT gồm 2 nhà BTT. Để từ đó, chúng ta có thể thấy rằng đây là một hệ thống rất phù hợp với Việt Nam. Đầu tiên là thuận lợi cho người bán hàng: bảo hiểm rủi ro tín dụng, chỉ cần tiếp xúc với EF trong nước nên giao tiếp cũng thuận lợi, nhà BTT sẽ lọc lại các khoản nợ có vấn đề và tiến hành đòi tiền người mua vì thế người bán không làm ảnh hưởng xấu đến quan hệ mua bán giữa hai bên mua – bán. Ngoài ra, người bán không cần thông thạo luật hoặc tập quán nước ngoài vì đã có IF hỗ trợ. Thêm vào đó, thông qua EF và IF, người bán có những thông tin về người mua, về thịt trường và về tập quán thương mại. Cuối cùng là chi phí cho phương thức mở sổ cũng rẻ hơn phương thức khác (như L/C). Thứ hai là thuận lợi cho người mua: có thể giao tiếp bằng ngôn ngữ của mình, có thể thanh toán theo cách tiện nhất (nhanh và rẻ), và có thể sử dụng phương thức mở sổ. 14 Thứ ba là thuận lợi cho EF: cung cấp BTT xuất khẩu trên diện rộng (nhiều quốc gia), IF sẽ chịu rủi ro đối với người mua và IF sẽ phải thu tiền một cách cẩn thận hoặc IF phải có các hành động pháp lí nếu người mua không thanh toán. Thứ tư là tạo ra IF một cách thức mới để phát triển kinh doanh. Tuy nhiên, sản phẩm này cũng có các nhược điểm như: Phải có sự tin cậy giữa các bên EF và IF (một bên phải chịu trách nhiệm về người bán, một bên phải chịu trách nhiệm về người mua) và việc đánh giá rủi ro tín dụng cũng không phải là việc dễ dàng. 1.2.6 Bao thanh toán xuất khẩu trực tiếp: Với loại này, EF không sử dụng dịch vụ của IF. Nói chung là cách làm cũng giống như bao thanh toán trong nước chỉ khác là người bán ở nước ngoài và đồng tiền trên hóa đơn có thể là khác nhau. Ở sản phẩm này có 4 vấn đề chính bao gồm: Một là, bao thanh toán xuất khẩu trực tiếp có thể là một sự lựa chọn thích hợp thay cho Hệ thống gồm 2 nhà bao thanh toán. Hai là, người bán đã mua bảo hiểm tín dụng với một công ty bảo hiểm tín dụng. Hợp đồng bảo hiểm sẽ áp dụng cho toàn bộ doanh thu để mà người bán phải bảo hiểm cho tất cả hàng xuất của anh ta. Hợp đồng có cả những hàng hóa mà có thể là đã được bảo đảm với một thỏa thuận bao thanh toán không truy đòi. Ba là, người bán chỉ xuất khẩu cho quốc gia láng giềng. Bốn là, EF có một khối lượng bao thanh toán trong nước đáng kể với người bán. Yếu tố xuất khẩu thì rất nhỏ khi so sánh với toàn bộ khoản bao thanh toán của người bán, và người bán thì không quan tâm đến bảo đảm rủi ro tín dụng Cách hoạt động của sản phẩm này như sau: 15 Thứ nhất, người bán và EF kí hợp đồng bao thanh toán trực tiếp. Hợp đồng này bao gồm toàn bộ hàng bán xuất khẩu, điều này đúng với ngay cả với những quốc gia nơi mà không có đại lí bao thanh toán. Thứ hai, người bán chuyển nhượng cho EF, EF sẽ thu tiền và quản lí sổ sách. Thứ ba, những nhà xuất khẩu lớn có thể làm việc với EF trên cơ sở doanh thu xuất tổng cộng. Trong trường hợp này, EF tiến hành thu tiền, bao gồm cả những hợp đồng thanh toán bằng L/C. Thứ tư, trong một số trường hợp EF cung cấp cho người bán bảo đảm rủi ro tín dụng. Ngoài ra, người bán có thể xin bảo đảm rủi ro tín dụng từ công ty bảo hiểm. Trong trường hợp này, EF quản lí bằng cách giám sát hạn mức tín dụng, cung cấp báo cáo cho nhà bảo hiểm ... Sản phẩm này có những thuận lợi sau. Một là, bảo đảm lại cho người bán rằng khoản phải thu xuất khẩu của người bán được quản lí bởi một tổ chức chuyên nghiệp. Thứ hai, chỉ có một công ty bao thanh toán và nó ở ngay trên đất nước của người bán. Vì thế, quản trị sẽ ít hơn và chi phí sẽ rẻ hơn. Thứ ba, thanh toán nhanh hơn do đó người bán sẽ thường nhận tiền nhanh hơn. Cuối cùng, BTT xuất khẩu trực tiếp có thể sử dụng khi giải pháp 2 nhà bao thanh toán không thể thực hiện. Điều này có thể là vì phần lớn hàng xuất tới quốc gia không có IF hoặc IF không thể cung cấp mức bảo hiểm rủi ro như yêu cầu. Tuy nhiên, sản phẩm này cũng có bất lợi nhất định, bởi vì, mặc dù là áp dụng cho thị trường xuất là các nước láng giềng nhưng chưa chắc là nhà BTT am hiểu hết thị trường và luật lệ địa phương. 16 1.2.7 Bao thanh toán nhập khẩu trực tiếp: Bao thanh toán nhập khẩu trực tiếp giống như bao thanh toán trong nước ngoại trừ là người bán ở nước ngoài. Điều này có nghĩa là người bán người bán giao dịch trực tiếp với nhà bao thanh toán ở nước người mua. Với sản phẩm này, chúng ta có 2 vấn đề chính để làm cho bao thanh toán nhập khẩu trực tiếp có thể trở thành sự lựa chọn thay thế cho hệ thống 2 nhà bao thanh toán. Một là, người bán xuất hàng chỉ cho một vài quốc gia. Anh ta có thể cần thu những tiện ích thu tiền và bảo đảm rủi rỏ tín dụng hơn là ứng trước. Hai là không có công ty bao thanh toán nào tại quốc gia người bán. Sản phẩm này vận hành như sau. Đầu tiên là người bán và IF kí hợp đồng bao thanh toán nhập khẩu. Sau đó, người bán chuyển nhượng hóa đơn trực tiếp cho IF. Sản phẩm này có những thuận lợi sau: Đầu tiên là tái bảo hiểm cho người bán. Điều này thể hiện ở chỗ khoản phải thu của người bán được quản lí bởi một tổ chức chuyên nghiệp và đóng tại nước người mua. Người bán hưởng lợi từ chuyên nghiệp hóa tại địa phương mà điều này có trong hệ thống hai nhà bao thanh toán. Thứ hai, quản trị ít hơn và chi phí rẻ hơn vì chỉ có một công ty bao thanh toán tại nước nhập khẩu. Tuy nhiên, sản phẩm cũng có những bất lợi nhất định. Một là phức tạp cho người bán. Cụ thể là người bán phải tiến hành giao tiếp với công ty bao thanh toán nước ngoài. Thứ hai là cần kĩ năng ngôn ngữ. Điều này có nghĩa là cả người bán và IF phải cần giao tiếp hiệu quả theo ngôn ngữ của nhau. Thứ ba là tranh chấp. Giải thích rõ ra là khi có vấn đề với việc diễn ý của các thỏa thuận hoặc có tranh chấp khi người bán và IF phải giải quyết thông qua một tổ chức nước ngoài. Cuối cùng là, người bán sẽ không được tài trợ/ứng trước. 17 1.2.8 Sản phẩm “may đo” theo nhu cầu khách hàng: Đây thực chất là một cụm từ chung, nhằm mô tả những loại sản phẩm BTT khác, mà nó xuất phát từ nhu cầu của khách hàng. Do nhu cầu này mà nhà BTT sẽ tung ra sản phẩm phù hợp. Ở phần này, bài viết sẽ giới hiệu thêm một số loại sản phẩm BTT khác. 1.2.8.1 Bao thanh toán giáp lưng: Những công ty xuất khẩu lớn thường bán hàng qua các nhà phân phối. Những nhà phân phối có thể là những công ty chi nhánh hoặc là độc lập. Nhiệm vụ chính của chúng là bán hàng xuất khẩu và nó dựa trên những nhà cung cấp hoặc công ty mẹ về tài chính và sự hỗ trợ về quản trị. Điểm chính của hệ thống là người bán hàng xuất và EF kí một hợp đồng bao thanh toán bảo đảm lượng hàng bán cho nhà phân phối. Cùng lúc đó, nhà phân phối và IF kí một hợp đồng bao thanh toán trong nước. Cả EF và nhà phân phối cùng chuyển nhượng hóa đơn cho IF. Được đảm bảo bởi khoản phải thu của nhà phân phối, IF có thể cấp cho EF một khoản tiền ứng trước để EF đưa cho người bán. IF thu tiền từ người mua của nhà phân phối và trả các hóa đơn trực tiếp cho EF. IF thanh toán số dư còn lại cho nhà phân phối. IF quản lí sổ cho nhà phân phối. Sản phẩm có những thuận lợi là ứng trước cho người bán xuất. Từ đó, người bán có thể tiếp tục xuất hàng cho nhà phân phối. Tuy nhiên, sản phẩm cũng có bất lợi là phức tạp cho EF và IF. Vì bao thanh toán giáp lưng là một dịch vụ phức tạp. Việc giao hàng của người bán thì được bảo đảm rủi ro bởi IF dù IF chưa nắm được khoản phải thu theo cam kết song phương. Và sản phẩm này đòi hỏi mỗi nhà bao thanh toán phải có kiến thức tốt về luật lệ địa phương và phải tổ chức công việc thường ngày và các phương tiện giao tiếp tốt. 18 1.2.8.2 Bao thanh toán xuất khẩu với điều khoản D/A: Áp lực cạnh tranh buộc nhiều nhà xuất ở Châu Á Thái Bình Dương phải thay đổi phương thức thanh toán cổ điển là L/C. Bởi người mua không sẵn lòng chịu chi phí L/C đắt đỏ, hoặc sử dụng những hạn mức tín dụng của họ để đảm bảo L/C. Tuy nhiên, nếu họ đã quen sử dụng L/C trong một thời gian dài thì, nhà xuất khẩu không sẵn lòng để thay đổi sang điều khoản thanh toán mở sổ. D/A có thể xem như là một sự thỏa hiệp. Điều khoản D/A tạo cho người bán an toàn hơn mở sổ còn người mua cũng chịu chi phí thấp hơn L/C. Điều khoản D/A được sử dụng nhiều trong buôn bán đường dài. Lúc đó thì hàng được vận chuyển trong nhiều tuần.Và nếu người mua mất khả năng thanh toán trong khi hàng đang vận chuyển và hối phiếu chưa được chấp nhận thì IF sẽ gặp rủi ro là không thu được tiền mà vẫn phải thanh toán cho người bán. Để tránh điều này, IF có thể qui định là bảo hiểm tín dụng chỉ có hiệu lực khi hối phiếu được chấp nhận. Sơ lược thì có thể hiểu BTT dùng điều khoản D/A như sau: Người bán giao hàng, sau đó sẽ giao chứng từ cho nhà BTT._. xuất, và nhà BTT xuất sẽ chuyển cho nhà BTT nhập, và nhà BTT nhập tiếp đó sẽ gởi cho ngân hàng của người mua. Ngân hàng này thông báo cho người mua. Sau khi người mua chấp nhận hối phiếu thì ngân hàng của người mua sẽ thông báo ngày thanh toán hối phiếu cho IF. Và IF lúc đó, theo thỏa thuận với EF, sẽ thanh toán cho EF trong thời gian đã kí kết. Trên đây là một số kiểu BTT đang được sử dụng trên thế giới. Nhưng trong bài khóa luận này chỉ khảo sát chủ yếu là: Hệ thống BTT gồm 2 nhà BTT. Hệ thống này có thể áp dụng cho phương thức thanh toán mở sổ hoặc D/A. Cụ thể là sẽ áp dụng cho hình thức có truy đòi. 19 1.3 Qui trình nghiệp vụ bao thanh toán 1.3.1 Heä thoáng moät ñôn vò bao thanh toaùn Sơ đồ 1.1: Hệ thống một đơn vị bao thanh toán (Điển hình được sử dụng nghiệp vụ bao thanh toán trong nước) 5.K Ý H § B T T 7. C h u yÓn n h− î n g h o ¸® ¬ n Ng−êi b¸n (Kh¸ch hμng) Ng−êi mua (Con nî) §¬n vÞ bao thanh to¸n 6. Giao hμng 11. T h an h to ¸n ø n g tr− í c 4. T r¶ lê i tÝn d ô n g 8. T h an h to ¸n tr− í c 3. T h Èm ® Þn h tÝn d ô n g 9. T h u n î kh i ® Õn h ¹n 10. T h an h to ¸n 2. Y ªu cÇu tÝn d ô n g 1. Hîp ®ång b¸n hμng (1) Người bán và người mua tiến hành thương lượng trên hợp đồng mua bán hàng hóa. (2) Người bán đề nghị đơn vị bao thanh toán tài trợ với tài sản đảm bảo chính là khoản phải thu trong tương lai từ hợp đồng mua bán hàng hóa. (3) Đơn vị bao thanh toán tiến hành thẩm định khả năng thanh toán tiền hàng của người mua. (4) Nếu xét thấy có thể thu được tiền hàng từ người mua theo đúng hạn hợp đồng mua bán, đơn vị bao thanh toán sẽ thông báo đồng ý tài trợ cho người bán. (5) Đơn vị bao thanh toán xuất khẩu và người bán thỏa thuận và ký kết hợp đồng bao thanh toán. 20 (6) Người bán giao hàng cho người mua theo đúng thỏa thuận trong hợp đồng mua bán hàng hóa. (7) Người bán chuyển giao bản gốc hợp đồng mua bán hàng hóa, chứng từ bán hàng và các chứng từ khác liên quan đến các khoản phải thu cho đơn vị bao thanh toán. (8) Đơn vị bao thanh toán ứng trước một phần tiền cho người bán theo thỏa thuận trong hợp đồng bao thanh toán. (9) Khi đến hạn thanh toán, đơn vị bao thanh toán tiến hành thu hồi nợ từ người mua. (10) Người mua thanh toán tiền hàng cho đơn vị bao thanh toán. (11) Sau khi đã thu hồi tiền hàng từ phía người mua, đơn vị bao thanh toán thanh toán nốt tiền chuyển nhượng khoản phải thu cho người bán. 1.3.2. Hệ thống hai đơn vị bao thanh toán Sơ đồ 1.2: Hệ thống hai đơn vị bao thanh toán (Điển hình được sử dụng trong bao thanh toán quốc tế) 8. ChuyÓn nh−îng Nhμ XK (Ng−êi b¸n) Nhμ NK (Ng−êi mua) 7. Giao hμng §¬n vÞ BTT XK 2. Y ªu cÇu tÝn d ô n g 5. T r¶ lê i tÝn dô n g 6. K Ý H § B T T 8. C h u yÓn n h− î n g ho ¸® ¬ n 9. T han h to ¸n tr− í c 13. T han h to ¸n ø n g tr− í c 5. Tr¶ lêi tÝn dông 3. Yªu cÇu tÝn dông 12. Thanh to¸n, b¸o c¸o chuyÓn tiÒn 4. T h Èm ® Þn h tÝn d ô n g 10. T h u nî kh i ® Õn h ¹n 11. T h an h to ¸n §¬n vÞ BTT NK 1. H§ b¸n hμng 21 (1) Người bán và người mua tiến hành thương lượng trên hợp đồng mua bán hàng hóa. (2) Người bán đề nghị đơn vị bao thanh toán xuất khẩu tài trợ với tài sản đảm bảo chính là khoản phải thu trong tương lai từ hợp đồng mua bán hàng hóa. (3) Đơn vị bao thanh toán xuất khẩu đề nghị đơn vị bao thanh toán nhập khẩu cùng thực hiện hợp đồng bao thanh toán. (4) Đơn vị bao thanh toán nhập khẩu thực hiện phân tích các khoản phải thu, tình hình hoạt động và khả năng tài chính của bên mua hàng. (5) Đơn vị bao thanh toán nhập khẩu đồng ý tham gia giao dịch bao thanh toán với đơn vị bao thanh toán xuất khẩu. Đơn vị bao thanh toán xuất khẩu chấp thuận tài trợ cho người bán. (6) Đơn vị bao thanh toán xuất khẩu và người bán thỏa thuận và ký kết hợp đồng bao thanh toán. (7) Người bán giao hàng cho người mua theo đúng thỏa thuận trong hợp đồng mua bán hàng hóa. (8) Người bán chuyển giao bản gốc hợp đồng mua bán hàng hóa, chứng từ bán hàng và các chứng từ khác liên quan đến các khoản phải thu cho đơn vị bao thanh toán xuất khẩu. Đơn vị bao thanh toán xuất khẩu tiếp tục chuyển nhượng các chứng từ trên cho đơn vị bao thanh toán nhập khẩu. (9) Đơn vị bao thanh toán xuất khẩu chuyển tiền ứng trước cho người bán theo thỏa thuận trong hợp đồng bao thanh toán. (10) Khi đến hạn thanh toán, đơn vị bao thanh toán nhập khẩu tiến hành thu hồi nợ từ người mua. (11) Người mua thanh toán tiền hàng cho đơn vị bao thanh toán nhập khẩu. (12) Đơn vị bao thanh toán nhập khẩu trích trừ phí và lãi (nếu có) rồi chuyển số tiền còn lại cho đơn vị bao thanh toán xuất khẩu. 22 (13) Đơn vị bao thanh toán xuất khẩu trích trừ phí rồi chuyển số tiền còn lại cho người bán. Đây chỉ là trường hợp đơn giản khi không có bất kì phát sinh khác nào: ví dụ người mua thanh toán trễ, tranh chấp, hạn mức tín dụng bị rút lại... Hệ thống hai nhà BTT thực chất không chỉ đơn giản như vậy, bởi vì một nhà BTT xuất có quan hệ với rất nhiều với nhà BTT nhập và ngược lại. 1.4. Tìm hiểu về sản phẩm bao thanh toán trên thế giới 1.4.1 Khaùi quaùt veà 2 Hieäp hoäi bao thanh toaùn quoác teá FCI (Factor Chains International) vaø IFG (International Factors Group) Haàu heát caùc coâng ty bao thanh toaùn treân theá giôùi ñeàu laø thaønh vieân cuûa 2 Hieäp hoäi bao thanh toaùn quoác teá FCI vaø IFG neân ngöôøi vieát ñi vaøo giôùi thieäu khaùi quaùt veà 2 Hieäp hoäi naøy. Khái quát về hiệp hội bao thanh toán quốc tế FCI Laø Hieäp hoäi bao thanh toaùn quoác teá lôùn nhaát hieän nay, ñöôïc thaønh laäp töø naêm 1968, truï sôû ñaët taïi Haø Lan. Ñeán thôøi ñieåm thaùng 6 naêm 2006 thì Hieäp hoäi naøy coù 212 thaønh vieân taïi hôn 61 quoác gia . Toång doanh soá bao thanh toaùn cuûa Hieäp hoäi naêm 2005 ñaït hôn 577,832 tyû EUR, chieám khoaûng 57% doanh soá bao thanh toaùn toaøn caàu, rieâng bao thanh toaùn quoác teá FCI ñaït 55,263 tyû EUR, chieám khoaûng 64% doanh soá bao thanh toaùn quoác teá cuûa theá giôùi. FCI coù moät heä thoáng caùc quy taéc ñieàu chænh hoaït ñoäng bao thanh toaùn quoác teá giöõa caùc thaønh vieân cuûa Hieäp hoäi, bao goàm: ñieàu leä FCI, thoûa thuaän ñaïi lyù giöõa caùc thaønh vieân FCI, caùc quy taéc chung veà hoaït ñoäng bao thanh toaùn quoác teá (vieát 23 taét GRIF), quy taéc giao dòch giöõa caùc thaønh vieân trong maïng edifactoring.com vaø quy taéc troïng taøi FCI. (nguoàn soá lieäu: www.factors-chain.com) Khái quát về hiệp hội bao thanh toán quốc tế IFG Ñöôïc thaønh laäp töø naêm 1963, truï sôû ñaët taïi Bæ. Ñeán cuoái naêm 2005, Hieäp hoäi hieän coù 65 thaønh vieân taïi hôn 45 quoác gia, toång doanh soá bao thanh toaùn ñaït hôn 290 tyû EUR chieám khoaûng 33% doanh soá bao thanh toaùn toaøn caàu. Heä thoáng luaät cuûa IFG bao goàm Quy taéc giöõa caùc thaønh vieân, ñieàu leä Hieäp hoäi, caùc quy taéc chung veà hoaït ñoäng bao thanh toaùn quoác teá (GRIF) vaø höôùng daãn DEX quy ñònh quy trình giao dòch giöõa caùc thaønh vieân thoâng qua maïng Ifexchange. (nguoàn soá lieäu: www.ifgroup.com) Ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng 2 ñôn vò bao thanh toaùn laø taát caû caùc giao dòch bao thanh toaùn xuaát khaåu cuûa 1 nhaø bao thanh toaùn xuaát khaåu (EF) chæ caàn thoâng qua 1 nhaø bao thanh toaùn nhaäp khaåu (IF) taïi nöôùc ñoù. Chính vì vaäy moái quan heä giöõa EF vaø IF raát maät thieát. Treân thöïc teá caùc thaønh vieân thöôøng öu tieân choïn caùc thaønh vieân trong cuøng hieäp hoäi vôùi mình laøm ñaïi lyù bao thanh toaùn quoác teá vì khi coù tranh chaáp thì FCI laø nôi EF vaø IF thöôøng tìm ñöôïc söï phaân xöû hôïp lyù. 1.4.2 Doanh soá bao thanh toaùn qua caùc naêm 2000-2005 treân theá giôùi * Baûng 1.1: Soá lieäu doanh soá veà bao thanh toaùn cuûa caùc chaâu luïc treân theá giôùi 24 Ñôn vò tính: trieäu EUR 2000 2001 2002 2003 2004 2005 ChaâuAÂu 414,383 468,326 522,851 546,935 612,504 715,846 Chaâu AÙ 69,865 76,078 69,850 89,096 111,614 135,814 Chaâu Myõ 126,517 127,157 115,301 104,542 110,094 135,630 Chaâu Uùc 7,420 8,320 9,992 13,979 18,417 23,380 Chaâu Phi 5,655 5,801 6,203 5,840 7,856 6,237 Toång coäng theá giôùi 623,840 685,682 724,197 760,392 860,215 1,016,547 nguoàn soá lieäu: www.factors-chain.com) Töø nhöõng soá lieäu treân coù theå thaáy: Khu vöïc chaâu AÂu laø thò tröôøng hoaït ñoäng maïnh nhaát veà lónh vöïc bao thanh toaùn vôùi doanh soá gaáp 6 laàn khu vöïc ñöùng thöù hai (chaâu AÙ). Töø naêm 2003 trôû veà tröôùc Chaâu AÙ ñöùng vò trí thöù 3, Chaâu Myõ ñöùng vò trí thöù 2 vôùi doanh soá gaáp khoaûng 1.5 laàn doanh soá Chaâu AÙ. Nhöng töø naêm 2004 trôû ñi, Chaâu AÙ ñaõ vöôït qua chaâu Myõ vaø vöôn leân vò trí thöù 2 trong soá 5 chaâu luïc treân theá giôùi. Ñieàu naøy cho thaáy chaâu AÙ ñaõ phaùt trieån khaù maïnh veà saûn phaåm bao thanh toaùn, coù nhu caàu maïnh meõ vaø coù tieàm löïc caàn thieát ñeå phaùt trieån khaù maïnh nghieäp vuï naøy neân doanh soá taêng nhanh. Qua caùc naêm doanh soá bao thanh toaùn caùc chaâu luïc ñeàu gia taêng, ñieàu naøy chöùng toû lôïi ích cuûa saûn phaåm naøy ñaõ mang laïi nhöõng keát quaû ñaùng keå cho khaùch haøng, cho ngaân haøng, cho neàn kinh teá 25 * Ñieàu naøy ñöôïc minh hoïa roõ hôn qua soá lieäu doanh soá bao thanh toaùn cuûa 5 thò tröôøng ñöùng ñaàu trong lónh vöïc bao thanh toaùn Baûng 1.2: doanh soá bao thanh toaùn cuûa 5 thò tröôøng ñöùng ñaàu trong lónh vöïc bao thanh toaùn Ñôn vò tính: trieäu EUR 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Anh 123,770 136,080 156,706 160,770 184,520 237,205 YÙ 110,000 124,823 134,804 132,510 121,000 111,175 Myõ 102,268 101,744 91,143 80,696 81,860 94,160 Phaùp 52,450 67,660 67,398 73,200 81,600 89,020 Nhaät 58,473 61,566 50,380 60,550 72,535 77,220 (nguoàn soá lieäu: www.factors-chain.com) Töø soá lieäu treân cho thaáy: Khu vöïc Chaâu AÂu coù 3 ñaïi dieän laø Anh, YÙ, Phaùp trong soá 5 thò tröôøng coù doanh soá cao nhaát theá giôùi vôùi caùc thöù haïng 1,2,4. Hai thöù haïng coøn laïi laø Nhaät (chaâu AÙ) thöù haïng 5 vaø Myõ (chaâu Myõ) thöù haïng 3. Ñieàu naøy thöïc ra cuõng deã hieåu bôûi vì maëc duø nguoàn goác söû duïng nghieäp vuï bao thanh toaùn theo moät soá taøi lieäu baét ñaàu töø Chaâu Myõ, cuï theå laø ôû Myõ, nhöng nhöõng thöông nhaân ñaàu tieân nghó ra vaø söû duïng nghieäp vuï naøy chính laø caùc thöông nhaân chaâu AÂu trong quaù trình hoï thöïc hieän caùc giao dòch buoân baùn töø chaâu AÂu sang Myõ sau khi C.Columbus tìm ra vuøng luïc ñòa môùi naøy. Vì moät soá khoù khaên nhaát ñònh khi buoân baùn nhö khoaûng caùch ñòa lí quaù xa, phöông tieän di chuyeån baèng ñöôøng 26 bieån laïi maát nhieàu thôøi gian neân moät soá thöông nhaân chaâu Aâu ñaõ ñöùng ra nhaän nhieäm vuï cuûa moät ngöôøi moâi giôùi (maø sau naøy ñöôïc goïi laø factors) ñeå ñi thu giuùp caùc khoaûn nôï cho caùc thöông nhaân khaùc vaø ñöôïc höôûng hoa hoàng. Khi nhöõng khoù khaên nhaát ñònh trong vieäc giao thöông ñöôïc giaûi quyeát thì hoï phaùt trieån nghieäp vuï naøy theo moät höôùng môùi vaø gaàn vôùi hình thöùc hieän ñaïi cuûa nghieäp vuï bao thanh toaùn ngaøy nay hôn. *Baûng 1.3: Doanh soá bao thanh toaùn quoác teá qua caùc naêm 2000-2005 treân theá giôùi Ñôn vò tính: trieäu EUR 2001 2002 2003 2004 2005 41,023 42,916 47,735 68,265 86,486 (nguoàn soá lieäu: www.factors-chain.com) Töø baûng 1.5, ta thaáy doanh soá bao thanh toaùn quoác teá taêng nheï töø naêm 2001 ñeán 2003, cuï theå naêm 2002 taêng 4.6% so vôùi naêm 2001, naêm 2003 taêng 11,23% so vôùi naêm 2002. Nhöng töø naêm 2004 trôû ñi, doanh soá bao thanh toaùn quoác teá taêng maïnh cuï theå nhö naêm 2004 taêng 43,01% so vôùi naêm 2003 vaø naêm 2005 taêng 26,69% so vôùi naêm 2004. Ñieàu ñoù chöùng toû nhöõng doanh nghieäp xuaát khaåu ngaøy caøng hieåu ñöôïc lôïi ích cuûa saûn phaåm bao thanh toaùn quoác teá neân ngaøy caøng söû duïng saûn phaåm bao thanh toaùn quoác teá cho caùc giao dòch ngoaïi thöông cuûa hoï. 1.4.3 Phí bao thanh toaùn treân theá giôùi Phí bao thanh toaùn treân theá giôùi tuøy thuoäc vaøo: loaïi saûn phaåm bao thanh toaùn, bao goàm phí taøi trôï , phí quaûn phí dòch vu.ï 27 *Baûng 1.4: Phí taøi trôï bao thanh toaùn ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi Quoác gia Coù truy ñoøi Khoâng truy ñoøi Austria Eb 1.0%-3.5% Eb 1.0%-3.5% Belgium Eb 1.0%-5.0% Eb 1.0%-5.0% Denmark Eb 2.0%-5.0% Eb 3.0%-6.0% Finland Eb 0.5%-3.0% Eb 0.5%-3.0% France Eb 2.0%-3.0% Eb 2.0%-3.0% Germany Tuøy giao dòch Tuøy giao dòch Greece Eb 1.5%-2.5% Eb 1.5%-2.5% Ireland Bb 2.0%-4.0% Khoâng coù Spain Eb 1.0%-3.0% Eb 1.0%-3.0% Sweden Bb 1.0%-3.0% Khoâng coù UK Bb 2.0%-4.0% Bb 2.0%-4.0% (nguoàn: GLE study survey questionnaire 2004) Eb: laõi suaát Libor EUR Bb: laõi suaát lieân ngaân haøng cuûa quoác gia ñoù Ta thaáy phí taøi trôï bao thanh toaùn cho caû truy ñoøi vaø mieãn truy ñoøi trung bình töø 2-3% coäng vôùi laõi suaát Libor hoaëc laõi suaát lieân ngaân haøng. Theo khaûo saùt thì laõi suaát naøy raát caïnh tranh vôùi caùc saûn phaåm taøi trôï khaùc. *Phí dòch vuï bao thanh toaùn ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi Caùch tính phí dòch vuï tuøy thuoäc vaøo loaïi saûn phaåm bao thanh toaùn coøn tuøy thuoäc vaøo töøng khaùch haøng.., nhöng nhìn chung thì döïa treân moät chuaån möïc tính treân invoice nhö sau: 28 Baûng 1.5: Caùch tính phí dòch vuï BTT taïi moät soá quoác gia treân theá giôùi Quoác gia Coù truy ñoøi Khoâng truy ñoøi Austria 0.5%-0.8% 1.0%-1.4% Belgium 0.1%-0.5% 0.3%-1.0% Denmark 0.4%-0.5% 0.5%-0.7% Finland 0.12%-1.35% 0.01%-1.2% France 0.4%-0.5% 0.6%-0.8% Germany 0.4%-1.5% 0.6%-2.5% Greece 1% 1.0%-1.5% Ireland Thöông löôïng Thöông löôïng Spain 0.5%-2.5% 0.5%-2.5% Sweden 0.2%-0.3% Khoâng coù UK 0.75%-2.0% 1.0%-2.5% (nguoàn: GLE study survey questionnaire 2004) Eb: laõi suaát Libor EUR Bb: laõi suaát lieân ngaân haøng cuûa quoác gia ñoù Ta thaáy phí dòch vuï bao thanh toaùn trung bình ñoái vôùi coù truy ñoøi töø 0.5- 1% coøn khoâng truy ñoøi thì khoaûng 1-2%. So vôùi caùc phöông thöùc ñi vay khaùc thì ngöôøi baùn phaûi chòu theâm khoaûng phí naøy, tuy nhieân haõy löu yù ngöôøi baùn so saùnh vôùi nhöõng tieän ích töø bao thanh toaùn nhö: ñöôïc öùng tröôùc tieàn, quaûn lyù soå saùch lieân quan ñeán caùc khoaûn phaûi thu, thu nôï caùc khoaûn phaûi thu, baûo ñaûm ruûi ro khoâng thanh toaùn cuûa beân mua haøng. 1.4.4 Moät soá kinh nghieäm veà bao thanh toaùn treân theá giôùi Ngöôøi vieát choïn moät soá quoác gia nhö: Myõ, Ñöùc, Nga, Haøn Quoác ñeå neâu moät soá baøi hoïc veà söï thaønh coâng laãn thaát baïi: 29 Kinh nghieäm thành công của Italy. Ngành BTT của Italy có thể phát triển được là nhờ vào sự nỗ lực của các công ty BTT trong việc làm hài lòng khách hàng bằng cách nâng cao chất lượng dịch vụ của mình (thân mật hơn, giảm thời gian làm thủ tục, thực hiện BTT... và làm tăng hiệu quả trong quá trình xử lí công việc). Trong tương lai, họ cần phải phát huy thế mạnh này thông qua việc đầu tư vào công nghệ thông tin, mạng lưới phân phối dịch vụ và tận dụng sự phát triển của thương mại điện tử. Có ba nhóm công ty BTT trên thị trường Italy: nhóm ngân hàng (banking), nhóm công nghiệp (captive) và nhóm độc lập (independent). Nhóm công nghiệp được hình thành bởi những tập đoàn công nghiệp lớn của cả tư nhân và nhà nước. Nhóm công nghiệp hoạt động với các nhà cung cấp và các khách hàng của chính các tập đoàn đã hình thành nên nó. Và theo luật pháp thì khách hàng có quyền ngăn cản các nhà cung cấp kí hợp đồng với các đơn vị BTT không thuộc tập đoàn. Điều này tạo sự thuận lợi cho các tập đoàn. Thị phần BTT ngân hàng nhiều hơn của các đơn vị BTT công nghiệp. Sự thành công của các công ty BTT ngân hàng là do những yếu tố cơ bản sau: tính hiệu quả của mạng lưới phân phối, khả năng kết hợp với tập đoàn ngân hàng mẹ, tính đa dạng của hệ thống sản phẩm dịch vụ và việc sử dụng hiệu quả công nghệ. Kinh nghieäm thaønh coâng cuûa Ñöùc: bao thanh toaùn taäp trung vaøo caùc doanh nghieäp vöøa. Theo luaät Ñöùc, bao thanh toaùn chæ ñöôïc aùp duïng hình thöùc mieãn truy ñoøi. Söï phaùt trieån cuûa bao thanh toaùn quoác teá khoâng lieân quan ñeán söï taêng tröôûng cuûa thò tröôøng xuaát nhaäp khaåu, maø gaén lieàn vôùi moái quan heä khaéng khít giöõa coâng ty bao thanh toaùn vaø caùc khaùch haøng cuûa hoï. Caùc thò tröôøng quan troïng trong bao thanh toaùn quoác teá cuûa Ñöùc laø Phaùp, Benelux, Anh, Italy vaø Aùo. Ngoaøi chaâu Aâu thì Myõ vaø Nhaät laø hai thò tröôøng quan troïng nhaát. Doanh soá bao 30 thanh toaùn cuûa Ñöùc chuû yeáu xuaát phaùt töø khaùch haøng ngaønh saûn xuaát (46%), baùn buoân (35%) vaø dòch vuï (19%). Ngaøy caøng nhieàu caùc doanh nghieäp Ñöùc öa thích loaïi hình bao thanh toaùn “trong nhaø” (in-house factoring), trong ñoù ñôn vò bao thanh toaùn cung caáp chöùc naêng taøi trôï vaø baûo hieåm, nhöng ngöôøi baùn vaãn theo doõi soå saùch baùn haøng vaø töï thu nôï. Ñaây chính laø keõ hôû cho ruûi ro vaø nhöõng vuï löøa ñaûo. Kinh nghieäm thaát baïi cuûa Nga. Ñoù laø vaøo nhöõng naêm 1980. Ngaân haøng trung öông Xoâ Vieát ñaõ töøng ñöa BTT ra aùp duïng nhöng khoâng thaønh coâng. Naêm 1998, moät soá ngaân haøng coù tieáng cuûa Nga böôùc ñaàu thaâm nhaäp thò tröôøng naøy. Tuy nhieân, hoï ñaõ thaát baïi vì caùc ngaân haøng ñaõ coi BTT laø moät phöông thöùc thay theá cho phöông thöùc tín duïng chöùng töø vaø nhöõng cô cheá taøi trôï ngoaïi thöông khaùc. Kinh nghieäm thaát baïi cuûa Haøn Quoác. Sau moät vaøi naêm söû duïng BTTXK, nhaø xuaát khaåu nhaän thaáy nhaø nhaäp khaåu thanh toaùn raát toát. Vì theá caùc nhaø xuaát khaåu Haøn Quoác ñaõ töø boû vieäc söû duïng dòch vuï BTT ñeå giaûm bôùt phí hoa hoàng. Vì theá BTTXK taïi Haøn Quoác giaûm suùt. 1.5 Keát luaän Töø nhöõng noäi dung khaùi quaùt treân, ngöôøi vieát hy voïng ngöôøi ñoïc coù theå hieåu roõ ñöôïc saûn phaåm BTTXK noùi chung vaø ñaëc bieät laø heä thoáng bao thanh toaùn goàm 2 nhaø BTT. Bôûi vì, nhöõng phaân tích sau naøy seõ höôùng vaø lieân quan tröïc tieáp ñeán saûn phaåm BTTXK. 31 CHÖÔNG II: THÖÏC TRAÏNG VAØ NHU CAÀU SÖÛ DUÏNG BAO THANH TOAÙN XUAÁT KHAÅU TAÏI NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VIEÄT NAM 2.1. Khaùi quaùt veà saûn phaåm bao thanh toaùn ôû Vieät Nam theo QD1096 2.1.1. Phaùp lyù Saûn phaåm bao thanh toaùn chòu söï ñieàu chænh cuûa: Luaät Caùc Toå Chöùc Tín Duïng soá 02/1997/QH 10 ngaøy 12 thaùng 12 naêm 1997 vaø Luaät söûa ñoåi, boå sung moät soá ñieàu cuûa Luaät Caùc Toå Chöùc Tín Duïng ngaøy 15 thaùng 6 naêm 2004. Quyeát ñònh cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam soá 1096/2004/QÑ- NHNN ngaøy 6 thaùng 9 naêm 2004, ban haønh Quy cheá hoaït ñoäng bao thanh toaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng. Coâng vaên soá 676/NHNN-CSTT cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam ngaøy 28 thaùng 6 naêm 2005 veà vieäc cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï, chuyeån nôï quaù haïn ñoái vôùi vôùi hoaït ñoäng bao thanh toaùn cuûa caùc toå chöùc tín duïng. 2.1.2. Caùc hình thöùc vaø loaïi hình bao thanh toaùn ñöôïc pheùp Caùc hình thöùc bao thanh toaùn ñöôïc pheùp: Bao thanh toaùn noäi ñòa: laø nghieäp vuï bao thanh toaùn döïa treân hôïp ñoàng mua baùn haøng hoùa trong ñoù beân baùn haøng vaø beân mua haøng laø nhöõng ñôn vò cö truù trong moät nöôùc. Bao thanh toaùn quoác teá: laø nghieäp vuï bao thanh toaùn döïa treân hôïp ñoàng xuaát nhaäp khaåu haøng hoùa, caùc khaùch haøng vaø con nôï laø nhöõng doanh nghieäp ôû 32 caùc nöôùc khaùc nhau. Vai troø cuûa ñôn vò bao thanh toaùn laø thu tieàn nôï töø nöôùc ngoaøi baèng vieäc tieáp caän vôùi nhaø nhaäp khaåu taïi nöôùc cuûa hoï, baèng ngoân ngöõ cuûa hoï vaø theo taäp quaùn kinh doanh cuûa ñòa phöông. Caùc loaïi hình bao thanh toaùn ñöôïc pheùp: Bao thanh toaùn coù truy ñoøi: ñôn vò bao thanh toaùn coù quyeàn ñoøi laïi soá tieàn ñaõ öùng tröôùc cho beân baùn haøng khi beân mua haøng khoâng coù khaû naêng hoaøn thaønh nghóa vuï thanh toaùn khoaûn phaûi thu. Bao thanh toaùn mieãn truy ñoøi: ñôn vò bao thanh toaùn chòu toaøn boä ruûi ro khi beân mua haøng khoâng coù khaû naêng hoaøn thaønh nghóa vuï thanh toaùn khoaûn phaûi thu. Ñôn vò bao thanh toaùn chæ coù quyeàn ñoøi laïi soá tieàn ñaõ öùng tröôùc cho beân baùn haøng trong tröôøng hôïp beân mua haøng töø choái thanh toaùn khoaûn phaûi thu do beân baùn haøng giao haøng khoâng ñuùng nhö thoûa thuaän taïi hôïp ñoàng mua, baùn haøng hoaëc vì moät lyù do khaùc khoâng lieân quan ñeán khaû naêng thanh toaùn cuûa beân mua haøng. 2.1.3. Phöông thöùc bao thanh toaùn Bao thanh toaùn töøng laàn: ñôn vò bao thanh toaùn vaø beân baùn haøng thöïc hieän caùc thuû tuïc caàn thieát vaø kyù hôïp ñoàng bao thanh toaùn ñoái vôùi caùc khoaûn phaûi thu cuûa beân baùn haøng. Bao thanh toaùn theo haïn möùc: ñôn vò bao thanh toaùn vaø beân baùn haøng thoûa thuaän vaø xaùc ñònh moät haïn möùc bao thanh toaùn duy trì trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh. 33 Ñoàng bao thanh toaùn: hai hay nhieàu ñôn vò bao thanh toaùn cuøng thöïc hieän hoaït ñoäng bao thanh toaùn cho moät hôïp ñoàng mua, baùn haøng, trong ñoù moät ñôn vò bao thanh toaùn laøm ñaàu moái thöïc hieän vieäc toå chöùc ñoàng bao thanh toaùn. 2.1.4. Caùc toå chöùc tín duïng ñöôïc thöïc hieän hoaït ñoäng bao thanh toaùn Laø caùc toå chöùc tín duïng thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo Luaät caùc Toå chöùc tín duïng, goàm: Ngaân haøng thöông maïi nhaø nöôùc Ngaân haøng thöông maïi coå phaàn Ngaân haøng lieân doanh Ngaân haøng 100% voán nöôùc ngoaøi Chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi 2.1.5. Quy trình nghieäp vuï bao thanh toaùn Hoaït ñoäng bao thanh toaùn ñöôïc thöïc hieän theo caùc böôùc chính nhö sau: a. Beân baùn haøng ñeà nghò ñôn vò bao thanh toaùn thöïc hieän bao thanh toaùn caùc khoaûn phaûi thu. b. Ñôn vò bao thanh toaùn thöïc hieän phaân tích caùc khoaûn phaûi thu, tình hình hoaït ñoäng vaø khaû naêng taøi chính cuûa beân baùn haøng vaø beân mua haøng. c. Ñôn vò bao thanh toaùn vaø beân baùn haøng thoûa thuaän vaø kyù keát hôïp ñoàng bao thanh toaùn. d. Ñôn vò bao thanh toaùn vaø beân baùn haøng ñoàng kyù göûi vaên baûn thoâng baùo veà hôïp ñoàng bao thanh toaùn cho beân mua haøng vaø caùc beân lieân quan, trong ñoù neâu 34 roõ vieäc beân baùn haøng chuyeån giao quyeàn ñoøi nôï cho ñôn vò bao thanh toaùn vaø höôùng daãn beân mua haøng thanh toaùn tröïc tieáp cho ñôn vò bao thanh toaùn. e. Beân baùn haøng chuyeån giao baûn goác hôïp ñoàng mua, baùn haøng, chöùng töø baùn haøng vaø caùc chöùng töø khaùc lieân quan ñeán caùc khoaûn phaûi thu cho ñôn vò bao thanh toaùn. f. Ñôn vò bao thanh toaùn chuyeån tieàn öùng tröôùc cho beân baùn haøng theo thoûa thuaän trong hôïp ñoàng bao thanh toaùn. g. Ñôn vò bao thanh toaùn theo doõi, thu nôï töø beân mua haøng. h. Ñôn vò bao thanh toaùn taát toaùn tieàn vôùi beân baùn haøng theo quy ñònh trong hôïp ñoàng bao thanh toaùn. i. Giaûi quyeát caùc vaán ñeà toàn taïi phaùt sinh khaùc. 2.1.6. Ñoàng tieàn ñöôïc aùp duïng Caùc giao dòch bao thanh toaùn ñöôïc thöïc hieän baèng ñoàng Vieät Nam. Caùc giao dòch ñöôïc thöïc hieän baèng ngoaïi teä phaûi tuaân thuû theo phaùp luaät Vieät Nam veà quaûn lyù ngoaïi hoái. 2.1.7. Caùc khoaûn phaûi thu khoâng ñöôïc bao thanh toaùn Phaùt sinh töø hôïp ñoàng mua, baùn haøng coù thôøi haïn thanh toaùn coøn laïi daøi hôn 180 ngaøy. Phaùt sinh töø hôïp ñoàng mua, baùn haøng hoaù bò phaùp luaät caám. Phaùt sinh töø caùc giao dòch, thoûa thuaän baát hôïp phaùp. Phaùt sinh töø caùc giao dòch, thoûa thuaän coù tranh chaáp. Phaùt sinh töø caùc hôïp ñoàng baùn haøng döôùi hình thöùc kyù göûi. 35 Caùc khoaûn phaûi thu ñaõ ñöôïc gaùn nôï hoaëc caàm coá, theá chaáp. Caùc khoaûn phaûi thu ñaõ quaù haïn thanh toaùn theo hôïp ñoàng mua, baùn haøng. 2.1.8. Baûo ñaûm cho hoaït ñoäng bao thanh toaùn Ñôn vò bao thanh toaùn vaø beân baùn haøng thoûa thuaän aùp duïng hoaëc khoâng aùp duïng caùc bieän phaùp baûo ñaûm cho hoaït ñoäng bao thanh toaùn. Caùc hình thöùc baûo ñaûm bao goàm: kyù quyõ, caàm coá, theá chaáp taøi saûn, baûo laõng vaø caùc bieän phaùp baûo ñaûm khaùc theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. 2..2. Thöïc traïng caùc doanh nghieäp xuaát khaåu vaø nhu caàu söû duïng saûn phaåm bao thanh toaùn xuaát khaåu ôû Vieät Nam 2..2.1. Trieån voïng taêng söû duïng phöông thöùc môû soå cuûa doanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam Taäp quaùn söû duïng phöông thöùc thanh toaùn môû soå trong caùc giao dòch ngoaïi thöông treân theá giôùi. Vieät Nam vaøo WTO ñoàng nghóa vôùi söï gia taêng caïnh tranh giöõa caùc doanh nghieäp, ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp xuaát khaåu. Treân theá giôùi caùc nhaø nhaäp khaåu ñang coù xu höôùng chuyeån töø phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø, nhôø thu traû ngay sang phöông thöùc thanh toaùn môû soå (open account). Theo thoáng keâ cuûa nhieàu taïp chí thì hieän nay coù khoaûng 80% giao dòch ngoaïi thöông treân theá giôùi ñöôïc thanh toaùn baèng phöông thöùc môû soå. Khaùch haøng ñaõ phaûn aûnh raèng: raát nhieàu nhaø nhaäp khaåu taïi Myõ vaø Taây AÂu yeâu caàu caùc nhaø xuaát khaåu Vieät Nam baùn haøng theo phöông thöùc thanh toaùn môû soå. Vaø hieän nay coù nhieàu quoác gia chaâu AÙ ñaõ maïnh daïn thay ñoåi thoùi quen söû duïng caùc phöông thöùc thanh toaùn traû ngay nhö L/C, D/P… sang phöông thöùc môû soå, cuï theå nhö 36 Ñaøi Loan coù ñeán 80% giao dòch ngoaïi thöông söû duïng phöông thöùc môû soå, Nhaät Baûn-Hoàng Kong-Singapore….thì ñaõ söû duïng phöông thöùc môû soå cuõng khaù laâu roài. Thò tröôøng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam laø caùc quoác gia coù thoùi quen söû duïng phöông thöùc môû soå. Hieän taïi thò tröôøng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam chuû yeáu laø Nhaät baûn, Trung Quoác, Myõ, Ñöùc, Anh, Singapore, Ñaøi Loan, Phaùp…Cuï theå hôn: Baûng 2.1: Doanh soá xuaát khaåu cuûa Vieät Nam vaøo caùc khu vöïc nhö sau: Ñôn vò tính: trieäu USD Naêm 2001 2002 2003 2004 2005 Asean 2.556 2.437 2.958 3.885 5.450 Trung Quoác 1.418 1.495 1.748 2.735 3.082 Nhaät Baûn 2.510 2.438 2.909 3.502 4.639 Chaâu Aâu 3.515 3.640 4.326 5.412 5.872 EU 3.152 3.311 4.017 4.971 5.450 Chaâu Myõ 1.342 2.774 4.327 5.642 6.910 Hoa Kyø 1.065 2.421 3.939 4.992 6.553 Chaâu Phi 176 131 211 427 681 Chaâu Ñaïi Döông 1.072 1.370 1.455 1.879 2.595 (nguoàn soá lieäu: thoáng keâ cuûa Sôû Thöông Maïi) 37 Hình 2.1: Thò phaàn xuaát khaåu cuûa Vieät Nam vaøo caùc khu vöïc nhö sau: 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 2001 2002 2003 2004 2005 chau A chau Au chau My chau Phi chau Dai Duong (nguoàn soá lieäu: baûng 2.1) Baûng ñoà vaø bieåu ñoà giuùp ta hieåu thò tröôøng chaâu AÙ quan troïng nhö theá naøo ñoái vôùi Vieät Nam. Cuï theå hôn caùc quoác gia nhö Trung Quoác, Nhaät Baûn, Ñaøi Loan, Hoàng Koâng…laø caùc thò tröôøng xuaát khaåu chuû yeáu cuûa Vieät Nam. Nhöng nhöõng quoác gia naøy ñeàu coù coù taäp quaùn söû duïng phöông thöùc môû soå. Ngöôøi Nhaät thì coù thoùi quen buoân baùn döïa treân loøng tin. Coøn ôû Trung Quoác, caùc ngaønh theùp, xe ñaïp, deät may hieän ñang ñöa öa chuoäng thanh toaùn traû sau. Ñaøi Loan thì coù ñeán 80% giao dòch ngoaïi thöông söû duïng phöông thöùc môû soå… Ngoaøi ra, hai thò tröôøng xuaát khaåu lôùn theo sau laø chaâu AÂu vaø chaâu Myõ thì treân nhieàu tôø baùo cuûa nöôùc ngoaøi, caùc nhaø nhaäp khaåu taïi khu vöïc chaâu AÂu (ñaëc bieät laø Taây AÂu) vaø Myõ ñaõ tuyeân boá thaúng thöøng raèng: neáu nhaø xuaát khaåu naøo khoâng chòu ñaùp öùng ñieàu kieän thanh toaùn môû soå thì hoï seõ chuyeån ñôn haøng sang caùc nhaø xuaát khaåu khaùc. 38 Vôùi söï phaân tích treân ngöôøi vieát nghó raèng söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa phöông thöùc môû soå treân theá giôùi vaø khu vöïc, ñaëc bieät laø taïi caùc quoác gia laø thò tröôøng xuaát khaåu chuû yeáu cuûa Vieät Nam, Vieät Nam phaûi thay ñoåi thoùi quen söû duïng phöông thöùc thanh toaùn cuûa mình ñeå coù ñöôïc nhöõng söï thuaän lôïi nhaát ñònh cho vieäc caïnh tranh. Ngöôøi vieát nghó raèng, vieäc gia taêng söû duïng phöông thöùc thanh toaùn môû soå seõ keùo theo vieäc gia taêng nhu caàu söû duïng bao thanh toaùn xuaát khaåu. 2..2.2. Trieån voïng taêng tröôûng xuaát khaåu cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam Söï taêng tröôûng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam 2001-2005 Sau ñaây laø moâ taû veà tình hình xuaát khaåu cuûa Vieät nam trong thôøi gian qua: Baûng 2.2: tyû leä kim ngaïch xuaát treân GDP cuûa Vieät Nam töø naêm 2001-2005 Naêm 2001 2002 2003 2004 2005 Kim ngaïch (trieäu USD) 15029 16706 20149 26503 32442 Kim ngaïch xuaát khaåu/GDP (%) 46,2 47,6 50,1 58,3 61,3 (nguoàn soá lieäu: thoáng keâ cuûa Sôû Thöông Maïi) Deät may, giaày da, thuûy saûn, gaïo…laø caùc maët haøng xuaát khaåu chuû löïc cuûa Vieät nam. Thôøi gian töø 2001-2005, thò tröôøng theá giôùi dieãn bieán khoâng thuaän lôïi. Cuï theå nhö: trong 2 naêm ñaàu kinh teá Myõ vaø Nhaät taêng tröôûng chaäm laïi, söï kieän 11/09 naêm 2001 taïi Myõ laøm gia taêng khoù khaên hôn cho kinh teá Myõ, naêm 2001 Trung Quoác gia nhaäp WTO khieán cho caïnh tranh treân theá giôùi ngaøy caøng 39 khoác lieät..taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán hoaït ñoäng xuaát khaåu cuûa caùc nöôùc ñaëc bieät laø Vieät Nam vì Myõ laø moät trong nhöõng thò tröôøng xuaát khaåu chuû yeáu cuûa Vieät Nam. Theá nhöng kim ngaïch xuaát khaåu Vieät Nam naêm 2001 vaãn taêng gaàn 4% so vôùi naêm 2000, ñaït 15,029 tyû USD, vaø naêm 2002 taêng 11% so vôùi naêm 2001, ñaït 16,706 tyû USD. Sang naêm 2003, theá giôùi vôùi cuoäc chieán taïi Iraq ñaõ ñaåy giaù daàu thoâ taêng lieân tuïc vaø ñaïi dòch SARS nhöng kim ngaïch xuaát khaåu Vieät Nam vaãn taêng 20,7% so vôùi 2002. Naêm 2004-2005 kinh teá theá giôùi ñaõ baét ñaàu hoài phuïc duø vaãn coøn nhieàu baát oån. Vieät Nam vôùi caùc khoù khaên nhö söï taêng giaù cuûa giaù ng._. coù söï thay ñoåi veà nhaân söï. Thöù ba laø phaùt sinh töø giao dòch mua baùn hai chieàu. Trong buoân baùn hai chieàu thì ngöôøi baùn cuõng coù theå nôï ngöôøi mua vaø keát quaû laø seõ coù khaáu tröø laãn nhau. Chính vì vaäy khoâng neân cung caáp saûn phaåm BTTXK cho ngöôøi baùn haøng theo kieåu naøy. Cuoái cuøng laø nguyeân nhaân phaùt sinh töø haøng hoaù. Trong caùc nguyeân nhaân naøy, chuùng ta coù theå keå ñeán caùc yeáu toá nhö: haøng hoùa keùm chaát löôïng, haøng hoùa kinh doanh theo muøa, haøng hoùa deã hö hoûng, haøng hoùa theo moác thôøi gian, haøng hoùa ñöôïc baûo haønh, haøng hoùa ñöôïc ñaët qua thö vaø mua haøng qua catalogue. Bieát ñöôïc nguyeân nhaân tranh chaáp, chuùng ta seõ chuaån bò ñöôïc nhöõng bieän phaùp ñeå haïn cheá nhöõng tranh chaáp hay giaûi quyeát tranh chaáp vaø giaûm thieåu ñöôïc toån thaát. 73 3.2.4.2 Moät soá höôùng giaûi quyeát khi coù phaùt sinh tranh chaáp Ñoái vôùi caùc tranh chaáp coù theå hoøa giaûi ñöôïc Nhieàu tranh chaáp coù theå ñöôïc giaûi quyeát oân hoøa. Ngöôøi baùn xaùc nhaän laïi vaán ñeà vaø ñoàng yù thay theá haøng hoùa hoaëc phaùt haønh note giaûm tröø vôùi soá tieàn töông öùng vôùi soá löôïng haøng hoaù bò traû laïi. Maëc duø khoâng coù tranh caõi naøo xaûy ra trong tröôøng hôïp naøy, nhöng thöôøng thì ngöôøi baùn khoâng nhanh choùng trong vieäc giaûi quyeát vaán ñeà. Coù raát nhieàu lyù do giaûi thích cho haønh ñoäng naøy. Chaúng haïn, ngöôøi baùn khoâng coù haøng trong kho ñeå thay theá hoaëc ngöôøi baùn khoâng chòu kyù giaáy ñoåi haøng hoaëc caùc note giaûm tröø cho ñeán khi nhaän ñöôïc haøng hoaù bò göûi traû laïi. Baát keå laø lyù do gì ñi nöõa, tranh chaáp ñöôïc xem laø vaãn toàn taïi cuøng vôùi nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc cuûa noù cho ñeán khi coù moät haønh ñoäng caàn thieát ñöôïc tieán haønh ñeå giaûi quyeát tình hình. Trong raát nhieàu tröôøng hôïp, nhaân vieân boä phaän BTTXK phaûi ñöùng ra thuùc giuïc caùc beân mua vaø beân baùn sôùm coù bieän phaùp ñeå keát thuùc vaán ñeà. Ñoái vôùi nhöõng tranh chaáp caêng thaúng khoâng theå hoøa giaûi ñöôïc Haàu heát caùc tröôøng hôïp thöôøng gaëp laø ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn khoâng beân naøo chòu beân naøo khi coù tranh chaáp phaùt sinh. Nhieàu cuoäc thöông löôïng phaûi ñöôïc tieán haønh seõ gaây toán keùm thôøi gian cho taát caû moïi ngöôøi. Keát quaû thì caùc beân cuõng ñi ñeán thoáng nhaát moät giaûi phaùp chung vaø tranh chaáp ñöôïc giaûi quyeát. Tuy nhieân cuõng coù tröôøng hôïp khoâng may maén nhö theá. Khi ñoù, ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn khoâng theå ñaït döôïc söï thoûa thuaän naøo duø cho coù bao nhieâu 74 cuoäc thöông löôïng dieãn ra, vaø gaây toán keùm cho ñôn vò BTT raát nhieàu. Ñeå giaûi quyeát tình huoáng naøy, hieän taïi coù 3 giaûi phaùp: Cöû ra toå chöùc giaùm ñònh ñoäc laäp. Nhöõng toå chöùc naøy raát coù kinh nghieäm vaø naêng löïc trong vieäc xöû lí nhöõng vaán ñeà kieåu nhö theá naøy. Nhieäm vuï cuûa hoï laø kieåm tra xem vieäc ñoøi boài thöôøng cuûa ngöôøi mua laø coù hôïp phaùp khoâng. Neáu coù, hoï seõ ñònh giaù vieäc ñoøi boài thöôøng. Tuy nhieân, tröôùc khi hoï tieán haønh nhieäm vuï naøy, caùc beân coù lieân quan laø ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn phaûi cam keát toân troïng keát luaän cuûa toå chöùc giaùm ñònh. Giaûi phaùp naøy raát höõu duïng trong tröôøng hôïp soá tieàn ñoøi boài thöôøng coù giaù trò lôùn vaø caùch naøy cuõng ñöôïc xem laø nhanh choùng hôn vaø höõu duïng hôn caùch kieän tuïng. Giaûi quyeát baèng troïng taøi. Nhieàu ngaønh kinh doanh coù caùc hieäp hoäi troïng taøi rieâng ñeå giaûi quyeát tranh chaáp. Neáu moät hoaëc caû hai beân mua vaø baùn laø thaønh vieân cuûa nhöõng hieäp hoäi naøy thì caùc beân coù theå taän duïng toái ña caùch giaûi quyeát naøy. Chi phí troïng taøi töông ñoái thaáp vaø caùc beân coù theå an taâm raèng tranh chaáp seõ ñöôïc giaûi quyeát bôûi nhöõng ngöôøi giaøu kinh nghieäm vaø hieåu bieát raát roõ veà lónh vöïc kinh doanh cuûa hoï. Troïng taøi cuõng coù theå laø töø caùc Phoøng Thöông Maïi. Neáu hôïp ñoàng mua baùn khoâng coù qui ñònh gì thì thoâng thöôøng troïng taøi giaûi quyeát tranh chaáp laø Phoøng Thöông Maïi cuûa nöôùc ngöôøi mua. Kieän tuïng. Ñaây laø giaûi phaùp cuoái cuøng, ñôn vò bao thanh toaùn buoäc phaûi kieän ngöôøi mua ra toaø ñeå buoäc ngöôøi mua thanh toaùn. Bieän phaùp naøy raát toán keùm vaø maát nhieàu thôøi gian. Hôn nöõa, khoâng coù gì laø chaéc chaén laø vuï kieän seõ thaønh coâng, vaø neáu thaát baïi ñôn vò bao thanh toaùn coù theå chòu caùc chi 75 phí toøa aùn cho chính mình vaø cho caû ngöôøi mua. Do vaäy, vaán ñeà quan troïng laø ñôn vò bao thanh toaùn neân ñaùnh giaù chi phí minh phaûi boû ra vaø cô hoäi töø vieäc thaéng kieän trôû veà. 3.2.4.3 Nhaän ñònh chaéc veà khaùch haøng (con nôï) Nhìn nhaän veà caùch laøm cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi, thieát nghó Ngaân haøng Vieät Nam neân baét ñaàu vôùi nhöõng khaùch haøng coù quan heä giao dòch töø tröôùc vì coù theå hieåu roõ hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp ñoù. Ngoaøi ra caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam neân môû roäng moät caùch töø toán ñoái vôùi saûn phaåm naøy. Trong quaù trình tìm hieåu cung caáp saûn phaåm BTTXK cuûa ACB, OCB, ngöôøi vieát coù nhaän thaáy 1 nghòch lí trong caùch choïn ñoái töôïng cung caáp saûn phaåm BTTXK. Ñoù laø ña soá caùc doanh nghieäp nhoû xuaát khaåu haøng sang caùc nöôùc ñeàu söû duïng phöông thöùc thanh toaùn môû soå. Trong khi, ACB, OCB laïi öu tieân cung caáp saûn phaåm cho caùc doanh nghieäp lôùn. Tuy nhieân theo thoâng leä quoác teá, saûn phaåm BTTXK ñöôïc thieát keá ñeå phuïc vuï caùc doanh nghieäp xuaát khaåu vöøa vaø nhoû coù toác ñoä phaùt trieån cao. Ngöôøi vieát nghó chính saùch naøy neân thay ñoåi vì caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû laø moät thò phaàn maøu môõ maø caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam caàn sôùm taän duïng khai thaùc. Vaäy laøm sao coù theå dung hoøa nhu caàu thò tröôøng? Theo ngöôøi vieát, böôùc ñaàu caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam neân chaáp nhaän moät soá doanh nghieäp nhoû coù hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh toát cuõng nhö coù beân ñoái taùc tin caäy. Caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam coù theå chaáp 76 nhaän ruûi ro nhöng ñoái töôïng khaùch haøng seõ ña daïng hôn vaø khaû naêng môû roäng thò phaàn laø raát cao. Vì ña soá caùc doanh nghieäp hieän nay laø vöøa vaø nhoû. Tuy nhieân, giaûi phaùp treân cuõng chöa coù tính heä thoáng. Ñeå coù theå löïa choïn 1 ngöôøi baùn hieäu quaû, caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam caàn hieåu roõ nhieàu khía caïnh cuûa ngöôøi baùn. Sau ñaây baøi vieát seõ giôùi thieäu moät soá bieän phaùp nhaèm löïa choïn moät soá khaùch haøng hieäu quaû. Ñeå löïa choïn ñöôïc khaùch haøng hieäu quaû, ngöôøi ta döïa vaøo moät soá tieâu chí sau ñaây: Tieâu chí ñaàu tieân laø ñaùnh giaù khoaûng phaûi thu. Töùc laø khoaûn phaûi thu phaûi thoûa maõn caùc yeâu caàu sau :khoaûn phaûi thu coù theå chuyeån nhöôïng ñöôïc Neáu qui ñònh choáng chuyeån nhöôïng, khoaûn phaûi thu naøy cuõng phaûi coù khaû naêng thu hoài ñöôïc. Hôïp ñoàng mua baùn haøng hoùa phaûi roõ raøng vaø phaûi laø hôïp ñoàng “mua ñöùt, baùn ñoïan” töùc laø chæ mua baùn moät laàn laø xong. Ngoaøi ra, caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam neân öu tieân cho nhöõng khaùch haøng coù soá löôïng ngöôøi mua lôùn vaø coù uy tín. Caùc khoaûn khaáu tröø trong thöông maïi laø taát yeáu, tuy nhieân cuõng phaûi laøm roõ raøng ñeå traùnh mhöõng tranh chaáp giöõa caùc beân. Cuoái cuøng laø phaûi ñaùnh giaù ñöôïc ruûi ro cuûa caùc phöông thöùc giao haøng. Vôùi phöông thöùc ngöôøi baùn töï giao haøng thì tieàm aån ít ruûi ro hôn. Vaø ruûi ro coù theå phaùt sinh chæ trong tröôøng hôïp laø phöông tieän vaän taûi bò hö hoûng. Coøn vôùi phöông thöùc ngöôøi baùn thueâ ñôn vò vaän chuyeån giao haøng thì phaûi löu yù ñeán vaán ñeà laø quyeàn sôû höõu haøng hoùa seõ thuoäc veà ñôn vò vaän taûi vaø neáu chöa thanh toaùn cöôùc phí thì hoï seõ khoâng giaûi phoùng haøng . 77 Tieâu chí thöù hai laø ñaùnh giaù khaû naêng toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa beân baùn. Trong ñoù phaûi xem xeùt kó caùc yeáu toá sau ñaây. Baûn thaân söùc khoûe cuûa coâng ty hieän taïi nhö theá naøo? Naêng löïc quaûn lí ra sao? Tình hình taøi chính coù oån khoâng? Saûn phaåm cung caáp coù phaûi laø loaïi tieàm naêng vaø coù khaû naêng caïnh tranh cao khoâng? Lí do naøo maø coâng ty phaûi caàn taøi trôï (traùnh tröôøng hôïp quaù nhieàu ruûi ro)? Tieâu chí thöù ba raát quan troïng vaø phaûi laøm kó löôõng, ñoù laø ñaùnh giaù khoái löôïng coâng vieäc phaûi thöïc hieän vaø hieäu quaû thu ñöôïc. Ñôn vò BTT seõ öu tieân caùc ñôn haøng lôùn vì neáu ñôn haøng nhoû thì chi phí vaän haønh vaø quaûn lí boä phaän BTTXK seõ khoâng buø ñaép ñöôïc. Tuy nhieân khoâng phaûi vì theá maø chæ löïa choïn nhöõng ñon haøng lôùn. Caùc ngaân haøng TM Vieät Nam coù theå löïa choïn nhöõng khaùch haøng nhoû hôn neáu khaùch haøng ñoù chöùng minh ñöôïc raèng trong töông lai gaàn löôïng haøng xuaát cuûa hoï seõ coù söï gia taêng ñaùng keå. Ngoaøi ra, neáu khoái löôïng coâng vieäc phaùt sinh quaù nhieàu töø vieäc coù quaù nhieàu hoùa ñôn hay quaù nhieàu khaùch haøng cuõng laø vieäc caàn phaûi xem xeùt. Tuy coù quaù nhieàu khaùch haøng seõ giaûm ñöôïc ruûi ro nhöng quaù nhieàu khaùch haøng thì laøm gia taêng chi phí vaø thôøi gian ñeå thu hoài ñöôïc khoaûng phaûi thu. 3.2.4.4 Tuyeån chuyeân gia nöôùc ngoaøi coù kinh nghieäm veà BTTXK Chi phí ñeå tuyeån chuyeân vieân nöôùc ngoaøi coù kinh nghieäm laø khaù cao. Tuy nhieân, hieäu quaû cuûa vieäc söû duïng chuyeân vieân nöôùc ngoaøi mang laïi coøn ñaùng xem xeùt hôn nhieàu. Trieån voïng BTTXK laø coù thöïc. Chính vì theá laøm sao phaùt trieån ñöôïc thò tröôøng, laøm sao giaûi quyeát caùc vaán ñeà phaùt sinh moät caùch 78 nhanh choùng thì ñoøi hoûi phaûi coù moät chuyeân vieân am hieåu saâu saéc lónh vöïc BTTXK cuõng nhö veà kinh doanh quoác teá. Hieän taïi ñeå tieát kieäm chi phí thì caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam coù theå thueâ nhöõng chuyeân gia ôû caùc nöôùc trong khu vöïc nhö Singapore, Ñaøi Loan, Hong Kong.. 3.2.5 Chieán löôïc khai thaùc saûn phaåm BTTXK 3.2.5.1 Chu kì soáng cuûa saûn phaåm vaø möùc lôïi nhuaän döï tính Baøi vieát xin ñöa ra moät soá kieán nghò veà phaùt trieån saûn phaåm qua chu kì soáng cuûa saûn phaåm BTTXK: Gioáng nhö haàu heát caùc saûn phaåm ngaân haøng khaùc, chu kì soáng cuûa saûn phaåm BTTXK cuõng coù daïng nhö sau: Hình 3.1: Chu kyø soáng cuûa saûn phaåm BTTXK Giôùi thieäu Taêng tröôûng Chín muøi Suy thoaùi Thôøi gian Trong giai ñoïan giôùi thieäu caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam phaûi chaáp nhaän moät möùc lôïi nhuaän thaáp hoaëc thaäm chí lôïi nhuaän seõ aâm. Bôûi leõ, trong giai ñoïan 79 naøy caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam phaûi hoïp baùo, quaûng caùo, tieáp thò vaø khuyeán maõi nhaèm giôùi thieäu saûn phaåm BTTXK tôùi khaùch haøng. Tuy nhieân trong giai ñoaïn naøy caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam coù theå taän duïng ñeå thöû saûn phaåm BTTXK, nhaèm ñieàu chænh laïi cho thích hôïp hôn. Ngoøai ra cuõng trong giai ñoaïn ñaàu tö naøy, caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam caàn chuù troïng ñeán vieäc ñaàu tö cho con ngöôøi nhaèm chuaån bò môû roäng thò phaàn trong thôøi gian saép tôùi. Ñaây thaät söï laø moät giai ñoaïn quan troïng. Trong thôøi gian qua, khi cung caáp saûn phaåm BTTXK, caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam ñaõ khoâng chuaån bò kyõ löôõng cho böôùc naøy. Maø Ngaân haøng Vieät Nam ñaõ quaù tin raèng mình seõ cung caáp moät saûn phaàm hoaøn haûo cho thò tröôøng. Keát quaû laø saûn phaåm BTT noäi ñòa gaëp nhieàu khoù khaên veà qui trình thuû tuïc vaø caùc vaán ñeà khaùc. Ruùt kinh nghieäm cho söï thaát baïi ñoù, ngöôøi vieát mong raèng caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam coù theà ñaàu tö nhieàu hôn cho giai ñoaïn giôùi thieäu nhaèm hoaøn thieän hôn saûn phaåm BTTXK. Trong giai ñoaïn taêng tröôûng, khaùch haøng ñaõ baét ñaàu söû duïng saûn phaåm BTTXK thì vaán ñeà veà quaûn lí khaùch haøng seõ trôû neân quan troïng. Khaùch haøng khoâng chæ söû duïng saûn phaåm BTTXK cuûa caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam maø coù theå seõ söû duïng saûn phaåm naøy taïi caùc chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam nhö Citi Bank, HSBC, FENB, Deutsche Bank….Chính vì vaäy caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam phaûi tieáp tuïc coù chính saùch giöù chaân khaùch haøng, naâng cao naêng löïc phuïc vuï. Vaø ñaây cuõng laø thôøi ñieåm cho chính saùch môû roäng thò phaàn, vì luùc naøy nhöõng phaùt sinh trong nghieäp vuï ñaõ ñöôïc haïn cheá vaø caùc Ngaân haøng 80 TM Vieät Nam ñaõ phaàn naøo coù kinh nghieäm trong vieäc gaït ñi nhöõng khaùch haøng chöùa quaù nhieàu ruûi ro. Tuy nhieân trong giai ñoaïn naøy baét ñaàu phaùt sinh nhieàu khaùch haøng xaáu. Chính vì vaäy, caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam neân baét ñaàu thieát laäp moät heä thoáng chaám ñieåm tín duïng daønh rieâng cho ñoái töôïng khaùch haøng BTTXK vôùi caùc tieâu chí ñaëc thuø. Laøm ñöôïc ñieàu naøy thì khi khaùch haøng coù söï gia taêng ñoät bieán thì caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam vaãn coù theå choïn löïa khaùch haøng toát. Keát thuùc giai ñoaïn taêng tröôûng vaø chuyeån sang giai ñoaïn chín muøi, ñoù cuõng laø luùc caïnh tranh dieãn ra khoác lieät nhaát. Hieän nay chæ coù moät soá quoác gia ôû giai ñoaïn naøy nhö YÙ. Coøn laïi haàu heát ôû giai ñoaïn giôùi thieäu vaø taêng tröôûng. Trong giai ñoaïn naøy, vieäc nghieân cöùu phaùt trieån ñeå cung caáp theâm saûn phaåm môùi nhaèm laøm ña daïng daõy saûn phaåm laø moät vieäc raát caàn thieát. Tuy nhieân, vieäc nghieân cöùu caùc saûn phaåm môùi khoâng nhaát thieát phaûi baét ñaàu ôû giai ñoaïn naøy maø coù theå ôû giai ñoaïn tröôùc ñoù. Bôûi leõ, neáu caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam coù theå ñi tieân phong trong cung caáp saûn phaåm môùi thì khaû naêng bieán phoøng BTTXK trôû thaønh coâng ty con chuyeân veà BTTXK cuûa caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam laø coù theå thöïc hieän ñöôïc. 3.2.5.2 Lôïi nhuaän döï kieán trong nhöõng naêm ñaàu khai thaùc saûn phaåm BTTXK Phaàn treân laø nhöõng yù töôûng veà 1 chu kyø soáng cuûa saûn phaåm BTTXK. Tuy nhieân, noù môùi chæ khaùi quaùt ñöôïc nhöõng noäi dung khaù chung veà marketing 81 cho saûn phaåm trong töøng giai ñoaïn. Phaàn tieáp theo, baøi vieát seõ coá gaéng chæ ra nhöõng vaán ñeà veà chi phí vaø doanh thu trong nhöõng naêm ñaàu ñeå caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam coù theå ñaët ra cho mình moät lôïi nhuaän thöïc teá. Ñaàu tieân, chi phí caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam phaûi chi cho boä phaän BTTXK goàm: phí thöôøng nieân cuûa FCI hoaëc IFG, phí tö vaán veà kyõ thuaät, chi phí löông nhaân vieân, chi phí vaên phoøng, chi phí quaûn lyù, chi phí baùn haøng… Caùc chi phí naøy seõ coù xu höôùng taêng nheï do söï môû roäng quy moâ hoaït ñoäng BTTXK. Do thôøi gian tôùi ñaây, khi Vieät Nam ñaõ laø thaønh vieân chính thöùc cuûa WTO thì ngoaïi thöông caøng phaùt trieån maïnh. Trong 5 naêm ñaàu hoaït ñoäng, vôùi caùi nhìn laïc quan, ngöôøi vieát tin raèng saûn phaåm BTTXK seõ thu ñöôïc lôïi nhuaän töø naêm thöù 3 trôû ñi. Lôïi nhuaän Hình 3.2: Döï kieán veà möùc lôïi nhuaän trong 5 naêm ñaàu cung caáp saûn phaåm BTTXK 0 1 2 3 4 5 naêm Ngöôøi vieát ñöa ra noäi dung veà möùc lôïi nhuaän naøy ñeå caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam coù theå hieåu roõ raèng vieäc cung caáp moät saûn phaåm môùi khoâng laø ñieàu ñôn giaûn. Noù ñoøi hoûi thôøi gian vaø tieàn baïc. Neáu trong giai ñoaïn ñaàu, keát quaû lôïi 82 nhuaän khoâng ñöôïc khaû quan thì caùc Ngaân haøng Vieät Nam cuõng khoâng vì ñoù maø thu heïp phaïm vi cung caáp maø phaûi tieáp tuïc ñieàu chænh vaø tìm ra nhieàu giaûi phaùp nhaèm naâng cao lôïi nhuaän vaø thò phaàn. Thieát nghó, neáu laøm ñöôïc ñieàu naøy, chæ trong thôøi gian ngaén nöõa, caùc doanh nghieäp xuaát khaåu seõ hieåu nhieàu veà saûn phaåm BTTXK ôû caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam. 3.2.6 Moät soá chính saùch veà saûn phaåm vaø giaù caû cuûa saûn phaåm BTTXK 3.2.6.1 Chính saùch saûn phaåm Chaát löôïng saûn phaåm phaûi oån ñònh vaø töông öùng vôùi lôøi cam keát. Ngöôøi vieát nghó, muoán ñöa ñöôïc saûn phaåm BTTXK gaàn vôùi khaùch haøng thì caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam phaûi taäp trung nghieân cöùu caùc khaùch haøng xuaát khaåu vaø doõi theo böôùc chaân cuûa hoï. Phaûi traû lôøi ñöôïc nhöõng caâu hoûi ñaïi loaïi nhö: khaùch haøng quan taâm vaø caàn nhöõng gì, ôû ñaâu? Hoï baùn haøng cho ai vaø mua haøng cuûa ai?…töø ñoù ñoøi hoûi caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam phaûi noã löïc coù nhöõng giaûi phaùp ñoàng boä trong caùc vaán ñeà nhö phaùt trieån theâm caùc goùi saûn phaåm dòch vuï coù chaát löôïng thích hôïp cho töøng nhoùm ñoái töôïng khaùch haøng, quaûng baù vaø xaây döïng thöông hieäu, ñaàu tö ñoåi môùi thieát bò vaø coâng ngheä, giaùm saùt heä thoáng, kyõ naêng chaêm soùc khaùch haøng. Thoâng qua keát quaû ñieàu tra sau khi quaûng baù giôùi thieäu saûn phaåm, chuùng ta seõ ñieàu chænh nhöõng ñieåm chöa hôïp lyù cuûa saûn phaåm. Beân caïnh ñoù khoâng ngöøng hoïc hoûi kinh nghieäm phaùt trieån saûn phaåm BTTXK cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc nhö Hoàng Koâng, Ñaøi Loan, Singapore…ñeå caûi tieán saûn phaåm BTTXK ngaøy moät chaát löôïng hôn, ñaùp öùng 83 ñöôïc nhu caàu ña daïng cuûa khaùch haøng. Ñoàng thôøi laøm toát coâng taùc sau baùn haøng. Caùc ngaân haøng neân raø soaùt ñaùnh giaù hieäu quaû kinh doanh dòch vuï cho töøng khaùch haøng lôùn, caùc nhoùm khaùch haøng ñeå chuû ñoäng caùc giaûi phaùp marketing taêng cöôøng khai thaùc saûn phaåm BTTXK. Luoân luoân phaùt trieån saûn phaåm BTTXK vôùi phöông chaâm: hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng laø muïc tieâu cuûa Ngaân haøng. 3.2.6.2 Chính saùch veà giaù caû Moät yeáu toá quan troïng haïn cheá söï phaùt trieån saûn phaåm BTTXK chính laø giaù caû. Haàu heát caùc doanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam ñeàu cho raèng taøi trôï theo saûn phaåm BTTXK toán keùm hôn nhieàu so vôùi tín duïng ngaân haøng. Tuy nhieân trong giai ñoaïn ñaàu naøy khaùch haøng chöa nhieàu neân raát khoù ñeå haï giaù thaønh saûn phaåm, sau ñaây laø moät soá kieán nghò cuûa ngöôøi vieát: Khai thaùc baùn saûn phaåm cheùo Ñaây laø khaùi nieäm khoâng coøn môùi vaø ñöôïc caùc Ngaân haøng thöïc hieän ñaõ raát nhieàu. Ñoù chính laø baùn saûn phaåm BTTXK naøy vôùi giaù öu ñaõi ñeå coù theå cung caáp tieáp nhöõng saûn phaåm khaùc nhaèm gia taêng thò phaàn vaø môû roäng daõy saûn phaåm. Trong vieäc tính phí saûn phaåm BTTXK thì khoâng nhaát thieát luùc naøo cuõng tính phí coá ñònh (nhö 2% treân giaù trò loâ haøng vaø laõi suaát öùôùc tính cho khoaûn öùng tröôùc bò truy ñoøi laø Sibor 3 thaùng) maø coù theå thay ñoåi tuøy theo khaùch haøng. Coù khaùch haøng coù ñôn haøng lôùn maø ruûi ro thaáp thì coù theå haï phí xuoáng nhöng ñi keøm vôùi moät soá ñieàu kieän khaùc nhö tieàn phaûi chuyeån vaøo taøi khoaûn, duy trì soá 84 dö toái thieåu trong moät thôøi gian nhaát ñònh hoaëc phaûi baùn ngoaïi teä cho ngaân haøng khi coù nhu caàu chuyeån ñoåi thanh toaùn, hoaëc khi thanh toaùn vôùi nhaø cung caáp trong nöôùc thì phaûi söû duïng saûn phaåm cuûa ngaân haøng. Ngoaøi ra, dòch vuï tö vaán quaûn lyù coâng nôï cuõng laø moät ñieàu ñaùng ñeå caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam xem xeùt. Trong thôøi gian qua, tình hình quaûn lyù coâng nôï cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam cuõng coù nhieàu khuùc maéc. Neáu khai thaùc ñöôïc dòch vuï tö vaán naøy thì seõ khai thaùc ñöôïc saûn phaåm bao thanh toaùn. Vieäc tính toaùn hieäu quaû trong khai thaùc baùn saûn phaåm cheùo phaûi ñöôïc theo doõi thöôøng xuyeân ñeå coù nhöõng ñieàu chænh thích hôïp trong tröôøng hôïp lôïi nhuaän do baùn saûn phaåm cheùo mang laïi khoâng buø ñaép ñöôïc phaàn giaûm phí BTTXK Tieát kieäm chi phí Cuøng chia seû vôùi nhau veà heä thoáng ñaùnh giaù tín duïng, ví duï nhö caùc dòch vuï ñaùnh giaù möùc tín duïng, chaám ñieåm tín duïng qua maïng döïa treân caùc döõ lieäu quaù khöù cuûa khaùch haøng, chæ roõ khaùch haøng naøo khoâng phuø hôïp thì caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam seõ giaûm ñöôïc chi phí. Cuøng chia seû haï taàng hoäi sôû chính vaø chi nhaùnh cuõng giuùp giaûm ñöôïc chi phí. Ví duï nhö: trung taâm lieân heä ñeå thu vaø xöû lyù nôï Cuøng chia seû maïnh löôùi thoâng tin vaø heä thoáng ñaûm baûo an toaøn… laøm giaûm ñöôïc chi phí. 85 Taän duïng maïng löôùi chi nhaùnh lôùn vôùi kinh nghieäm vaø nhieàu thoâng tin ñeå ñoàng thôøi laøm ñôn vò bao thanh toaùn xuaát khaåu vaø ñôn vò bao thanh toaùn nhaäp khaåu. Toùm laïi tieát kieäm ñöôïc chi phí thì seõ haï ñöôïc giaù thaønh saûn phaåm 3.2.6 Moät soá giaûi phaùp khaùc Moâ hình ñeà xuaát: Ngaân haøng TM Vieät Nam kyù hôïp ñoàng nguyeân taéc vôùi Ngaân haøng nöôùc ngoaøi coù kinh nghieäm veà nghieäp vuï bao thanh toaùn xuaát khaåu (ví duï nhö Sinopac (Ñaøi Loan)) thoûa thuaän hôïp taùc trong nghieäp vuï bao thanh toaùn. Vôùi thoûa thuaän naøy Ngaân haøng Vieät Nam ñoùng vai troø laø Ngaân haøng cho vay taøi trôï cho nhaø xuaát khaåu trong nöôùc. Ngaân haøng Far East National chi nhaùnh Tp.Hoà Chí Minh (FENB, ngaân haøng con cuûa Sinopac) laø ñôn vò bao thanh toaùn xuaát khaåu vaø Ngaân haøng Sinopac ñoùng vai troø laø ñôn vò bao thanh toaùn nhaäp khaåu. Cuï theå hôn: 86 6. Pheâ duyeät hoaëc töø choái 2.Ñ eà nghò ñaùnh giaù TD cuûa nhaø khaåu nhaäp 4.Ñ aùnh giaù tín duïng 3.Yeâu caàu ñaùnh giaù tín duïng cuûa ngöôøi xuaát khaåu 5. Pheâ duyeät hoaëc töø choái 1. Nhaän ñôn ñaët haøng seller Sinopac Far E st National Bank (export factor) buyer 12.Thanh toaùn 6.ÖÙng tröôùc 5.Thoâng baùo soá tieàn 10.Thanh t ù 11.Thoâng baùo soá nôï 3.C huyeån nhöôïng hoùa ñôn 4.Chuyeån nhöôïng hoùa ñôn 9.Thanh toaùn 8. Thanh toaùn 7. Thu nôï khi ñeán haïn Ngaân haøng Vieät Nam Sinopac (bao TT NK) Far East National Bank (bao TT X khaåu) 2. Giao haøng 1. Nhaän ñôn ñaët haøng Ngöôøi muaNgöôøi baùn Hình 3.3 moâ hình hôïp taùc vôùi Ngaân haøng nöôùc ngoaøi cung caáp BTTXK 87 Treân cô sôû nhu caàu cuûa ngöôøi xuaát khaåu khi kyù hôïp ñoàng xuaát khaåu haøng hoùa, Ngaân haøng Vieät Nam seõ ñeà nghò Ngaân haøng Sinopac thaåm ñònh khaû naêng thanh toaùn vaø xaùc ñònh haïn möùc tín duïng cho nhaø nhaäp khaåu. Khi nhaän ñöôïc söï ñoàng yù cuûa Sinopac, ba beân goàm FENB chi nhaùnh Tp.Hoà Chí Minh, Ngaân haøng Vieät Nam, ngöôøi xuaát khaåu seõ kyù hôïp ñoàng bao thanh toaùn. Sau khi giao haøng, Ngaân haøng Vieät Nam seõ thanh toaùn öùng tröôùc cho ngöôøi xuaát khaåu (moät phaàn hoaëc toaøn boä giaù trò haøng giao). Khi ñeán haïn thanh toaùn (toái ña 120 ngaøy sau khi giao haøng). Sinopac coù traùch nhieäm thu hoài nôï töø ngöôøi mua vaø hoøan traû cho Ngaân haøng Vieät Nam. Sinopac ñaûm baûo veà khaû naêng taøi chính cuûa ngöôøi xuaát khaåu. Tröôøng hôïp ngöôøi mua maát khaû naêng thanh toaùn, Sinopac vaãn phaûi traû tieàn cho Ngaân haøng Vieät Nam thay cho ngöôøi mua. Vieäc thanh toaùn naøy seõ ñöôïc thöïc hieän trong voøng 90-150 ngaøy keå töø ngaøy ñeán haïn. Trong tröôøng hôïp coù tranh chaáp veà thöông maïi (haøng hoùa), Sinopac seõ khoâng thöïc hieän thanh toaùn cho ñeán khi tranh chaáp treân ñöôïc giaûi quyeát xong Trong quaù trình nghieân cöùu, ngöôøi vieát nhaän thaáy coøn coù moät hình thöùc BTTXK khaùc coù theå thöïc hieän nhö BTTXK tröïc tieáp. Hieän taïi kim ngaïch xuaát khaåu sang caùc quoác gia nhö: Laøo, Campuchia, Trung Quoác ngaøy caøng gia taêng. BTTXK tröïc tieáp coù theå thöïc hieän ñöôïc maø khoâng caàn nhaø BTTNK khi Ngaân haøng TM Vieät Nam coù chi nhaùnh ôû Laøo, Campuchia, Trung Quoác. Hoaëc khoâng 88 caàn thieát phaûi coù chi nhaùnh maø Ngaân haøng TM Vieät Nam coù theå mua baûo hieåm cho khoaûn phaûi thu trong hôïp ñoàng bao thanh toaùn. Thaønh laäp toå chöùc baûo hieåm tín duïng xuaát khaåu Baûo hieåm tín duïng XK laø moät hình thöùc baûo hieåm cho nhaø XK vaø ngaân haøng phuïc vuï nhaø XK khoûi nhöõng tröôøng hôïp ruûi ro khoâng thanh toaùn cho haøng hoùa dòch vuï ñaõ ñöôïc cung caáp do caùc ruûi ro veà chính trò hoaëc ruûi ro thöông maïi. Vieäc toå chöùc thöïc hieän vaø phaùt trieån baûo hieåm tín duïng XK laø heát söùc caàn thieát ñeå khuyeán khích XK, phaùt trieån thò tröôøng XK vaø chia seû ruûi ro vôùi nhöõng nhaø XK Vieät Nam, nhaát laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû vôùi naêng löïc caïnh tranh coøn yeáu vaø coøn khaù bôõ ngôõ trong moâi tröôøng giao thöông quoác teá ñaày raãy ruûi ro. Hôn nöõa, phaùt trieån baûo hieåm tín duïng XK cuõng giuùp chia seû ruûi ro vôùi ngaân haøng, taïo ra coâng cuï baûo ñaûm giuùp NHTM maïnh daïn thöïc hieän BTTXK mieãn truy ñoøi. 3.3 Moät soá kieán nghò Ñeå Vieät Nam coù theå phaùt trieån ñöôïc moät thò tröôøng dòch vuï bao thanh toaùn hoaøn thieän nhaèm ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa caùc doanh nghieäp, nhaát laø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá thì seõ caàn söï coá gaéng vaø noã löïc cuûa nhieàu beân. Veà phía Nhaø nöôùc: Ngaân haøng Nhaø nöôùc phaûi laø ngöôøi môû ñöôøng, laø löïc löôïng ñöùng ñaèng sau thò tröôøng vaø laøm neân thò tröôøng. thò tröôøng. Vì theá caùi goác seõ vaãn laø nhöõng ñieàu chænh phuø hôïp cuûa caùc vaên baûn luaät hieän haønh sao cho vaãn giöõ ñöôïc nhöõng 89 ñaëc tröng voán coù cuûa loaïi nghieäp vuï ñaëc bieät naøy vaø ñoàng thôøi phaùt huy hieäu quaû trong quaù trình trieån khai nghieäp vuï. Ñoù laø: Neân taùch baïch hoaït ñoäng cho vay vôùi bao thanh toaùn, hai nghieäp vuï naøy khoâng theå laø moät vaø khoâng chòu chung söï kieåm soaùt theo cuøng moät kieåu, cuõng nhö neáu coù theå thì boä phaän cung caáp dòch vuï bao thanh toaùn seõ naèm ñoäc laäp vôùi caùc boä phaän cung caáp caùc dòch vuï khaùc cuûa ngaân haøng, nhaát laø boä phaän tín duïng ñeå coù theå taäp trung vaøo nhöõng tieâu chuaån thaåm ñònh rieâng cuûa mình, töø ñoù tieán tôùi laø coâng ty bao thanh toaùn seõ laø moät coâng ty ñoäc laäp vaø khoâng chòu söï chi phoái cuûa luaät toå chöùc tín duïng hieän haønh Ngaân haøng nhaø nöôùc neân laøm ñaàu moái thaønh laäp Hieäp hoäi bao thanh toaùn Vieät Nam, khuyeán khích caùc ngaân haøng tham gia ñeå ñöôïc cung caáp thoâng tin, hoã trôï coâng ngheä… Sôùm ban haønh luaät thöông phieáu quy ñònh roõ raøng traùch nhieäm, nghóa vuï, quyeàn lôïi cuûa caùc beân lieân quan, tuaân thuû caùc quy taéc vaø taäp quaùn quoác teá. Ban haønh quy ñònh kieåm toaùn baét buoäc ñoái vôùi taát caû caùc doanh nghieäp ñeå ñöa ra caùc baùo caùo taøi chính coù theå phaûn aùnh tình hình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp moät caùch ñaày ñuû vaø chính xaùc nhaát. Thaønh laäp toå chöùc baûo hieåm tín duïng xuaát khaåu nhaèm hoã trôï xuaát khaåu. Veà phía doanh nghieäp xuaát khaåu Doanh nghieäp laø ngöôøi quyeát ñònh sö thaønh baïi cuûa moät saûn phaåm. Ngöôøi vieát nghó: Luoân tìm hieåu veà nhöõng saûn phaåm taøi chính môùi ñeå bieát khi naøo caàn söû duïng. 90 Coâng boá coâng khai, roõ raøng, minh baïch tình hình taøi chính baèng vieäc thöïc hieän kieåm toaùn bôûi moät beân ñoäc laäp coù uy tín. Veà phía caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam Caùc ngaân haøng thöông maïi laø ngöôøi xung traän, laø löïc löôïng tröïc tieáp ñöông ñaàu vôùi caïnh tranh. Ngöôøi vieát nghó: Taêng cöôøng coâng taùc marketing, giôùi thieäu nhöõng tieän ích BTTXK cho doanh nghieäp. Ñôn giaûn hoaù thuû tuïc BTTXK. Coù chính saùch phí linh hoaït phuø hôïp. Khoâng ngöøng naâng cao kieán thöùc vaø kinh nghieäm veà BTTXK. Caûi tieán saûn phaåm BTTXK thích öùng vôùi nhu caàu thò tröôøng 3.4 Keát Luaän Thò tröôøng bao thanh toaùn xuaát khaåu Vieät Nam chæ môùi ôû giai ñoaïn nghieân cöùu vaø thöû nghieäm, chöông naøy ngöôøi vieát coá gaéng tìm hieåu veà trieån voïng cuûa saûn phaåm BTTXK, ñoàng thôøi ñöa ra moät soá giaûi phaùp nhaèm phaùt trieån saûn phaåm BTTXK taïi caùc Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam. Tuy nhieân tình hình kinh teá thò tröôøng luoân bieán ñoäng, ñaëc bieät laø Vieät Nam saép gia nhaäp vaøo WTO thaùng 11/2006, ngöôøi vieát nghó caùc giaûi phaùp neân thay ñoåi ñeå thích öùng vôùi töøng giai ñoaïn soáng cuûa saûn phaåm BTTXK vaø tình hình môùi. Hy voïng, trong töông lai nghieäp vuï naøy seõ thöïc söï ñöôïc phaùt trieån ôû Vieät Nam nhaèm taïo ra nhieàu saûn phaåm taøi chính cho caùc toå chöùc taøi chính Vieät Nam vaø taïo theâm coâng cuï cho caùc doanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam löïa choïn trong quaù trình thöïc hieän kinh doanh cuûa mình. 91 KEÁT LUAÄN Vieät Nam vaøo WTO neân phaûi môû cöûa thò tröôøng taøi chính ñeå caùc toå chöùc taøi chính nöôùc ngoaøi vôùi caùc saûn phaåm môùi, coâng ngheä tieân tieán, caùch quaûn lyù hieän ñaïi…vaøo caïnh tranh. Ñeán thôøi ñieåm naøy thì thò tröôøng bao thanh toaùn xuaát khaåu ñaõ phaùt trieån ôû caùc caùc nöôùc trong khu vöïc nhö Singapore, Taiwan, HongKong… nhöng laø thò tröôøng môùi taïi Vieät Nam, vì theá coù moät söï cheânh leäch trong caïnh tranh giöõa caùc Ngaân haøng TM Vieät Nam vaø caùc chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi. Nhieàu Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñaõ thaáy ñöôïc trieån voïng bao thanh toaùn xuaát khaåu vaø ñaõ xin giaáy pheùp hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng nhaø nöôùc. Tuy nhieân, ñeå saûn phaåm BTTXK phaùt trieån thì ñoøi hoûi phaûi coù moät chieán löôïc cuï theå cuûa töøng giai ñoaïn vaø caàn coù söï phoái hôïp ñoàng boä giöõa caùc boä ngaønh lieân quan. Vì theá nhieàu Ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ñaõ gia nhaäp FCI nhöng vaãn chæ ôû giai ñoaïn nghieân cöùu, chöa trieån khai saûn phaåm. Vì theá thaùch thöùc ñaët ra laø caùc Ngaân haøng Vieät Nam phaûi tìm ra nhöõng böôùc ñi rieâng phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thò tröôøng taøi chính Vieät Nam nhaèm cung caáp cho caùc doanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam saûn phaåm BTTXK toát nhaát. Luaän vaên naøy taäp trung vaøo nghieân cöùu thöïc traïng cuûa hoaït ñoäng BTTXK ñeå töø ñoù ñöa ra nhöõng giaûi phaûm nhaèm phaùt trieån dòch vuï BTTXK taïi caùc Ngaân haøng TM ôû Vieät Nam. 92 ._.