Phát hiện và xây dựng lợi thế cạnh tranh cho Tổng công ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam (VNPT)

CHÖÔNG 3: PHAÂN TÍCH VAØ XAÙC ÑÒNH CAÙC LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH CHO VNPT Chöông naøy seõ vaän duïng caùc cô sôû lyù thuyeát trong chöông 2, söû duïng phaân tích moâi tröôøng vó moâ vaø phaân tích moâi tröôøng taùc nghieäp ñeå xaùc ñònh caùc cô hoäi vaø nguy cô cho VNPT tröôùc caùc ñoái thuû trong moâi tröôøng caïnh tranh môùi, ñöôïc coi nhö nhöõng nguoàn goác beân ngoaøi cuûa lôïi theá caïnh tranh. Tieáp theo seõ phaân tích nguoàn löïc vaø chuoãi giaù trò cuûa VNPT ñeå xaùc ñònh caùc ñieåm maïnh vaø ñieåm yeáu cuûa VNPT so vôùi caùc ñoái thuû, ñöôïc coi nhö nguoàn goác beân trong cuûa lôïi theá caïnh tranh. Nhö vaäy thoâng qua caùc phaân tích naøy seõ xaùc ñònh ñöôïc caùc lôïi theá caïnh tranh cho VNPT. 1. Phaân tích moâi tröôøng vó moâ 1.1 Caùc chính saùch caïnh tranh vieãn thoâng ôû Vieät Nam 1.1.1 Hoaøn thieän heä thoáng quy phaïm phaùp luaät Hieän Chính phuû ñang taäp trung: Nhoùm caùc boä luaät veà cô sôû haï taàng thoâng tin quoác gia goàm: Luaät vieãn thoâng, Luaät thoâng tin voâ tuyeán. Nhoùm caùc boä luaät veà coâng nghieäp Böu chính, vieãn thoâng, coâng ngheä thoâng tin goàm: Luaät veà coâng ngheä thoâng tin, Luaät sôû höõu trí tueä, Luaät veà baûn quyeàn Nhoùm Boä luaät phuïc vuï cho vieäc öùng duïng caùc dòch vuï böu chính, vieãn thoâng, coâng ngheä thoâng tin goàm: Luaät thöông maïi ñieän töû; luaät veà chính phuû ñieän töû; Luaät baûo maät thoâng tin, luaät veà chöùng thöïc vaø chöõ kyù ñieän töû, caùc luaät lieân quan ñeán thò tröôøng. Ngoaøi ra caùc boä luaät maø Chính phuû cuõng trình Quoác hoäi thoâng qua bao goàm: luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi, luaät khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc, luaät thöông maïi, luaät phaù saûn, luaät doanh nghieäp, beân caïnh ñoù laø vieäc thaønh laäp caùc Toaø aùn haønh chính, Toaø aùn kinh teá, Toaø aùn daân söï,.. Nhaèm laøm cho moâi tröôøng caïnh tranh ñaûm baûo laønh maïnh, Chính phuû ñaõ coù nhöõng söûa ñoåi veà luaät, thueá vaø caùc chính saùch öu ñaõi ñaàu tö nhaèm taïo ñieàu kieän cho nhöõng nhaø ñaàu tö trong nöôùc cuõng nhö ngoaøi nöôùc tham gia vaøo thò tröôøng. Boä thöông maïi ñaõ ñöa ra laáy yù kieán toaøn ngaønh veà döï thaûo luaät caïnh tranh, trong ñoù theo cô quan soaïn thaûo, döï luaät nhaèm kieåm soaùt ñoäc quyeàn vaø ñieàu tieát caïnh tranh, ngay caû vôùi nhöõng lónh vöïc thuoäc ñoäc quyeàn nhaø nöôùc. Ñieàu naøy roõ raøng seõ taùc ñoäng maïnh vaøo hoaït ñoäng cuûa VNPT trong nhöõng naêm tôùi. 1.1.2 Hoaøn thieän moâi tröôøng phaùp lyù Phaùp leänh Böu chính Vieãn thoâng (soá 43/2002/PL-UBTVQH10) ñöôïc ban haønh ngaøy 25/05/2002 laø moät boä luaät töông ñoái hoaøn chænh do cô quan laäp phaùp ban haønh ñaõ taïo haønh lang phaùp lyù vaø ñònh höôùng roõ neùt cho söï phaùt trieån cuûa ngaønh Böu chính Vieãn thoâng. Thöïc söï môû cöûa thò tröôøng, thuùc ñaåy maïnh caïnh tranh laø nhöõng noäi dung xuyeân suoát cuûa phaùp leänh. Phaùp leänh cuõng ñaõ qui ñònh roõ seõ môû cöûa cho taát caû caùc doanh nghieäp thuoäc moïi thaønh phaàn kinh teá ñöôïc thaønh laäp vaø caáp pheùp ñeå cung caáp caùc dòch vuï vieãn thoâng, dòch vuï giaù trò gia taêng, baùn laïi dòch vuï vieãn thoâng, cung caáp caùc dòch vuï keát noái, truy nhaäp, öùng duïng Internet. Ngoaøi ra, taát caû caùc doanh nghieäp vieãn thoâng ñeàu coù quyeàn keát noái vaø truy nhaäp ñeán maïng vaø dòch vuï cuûa caùc doanh nghieäp vieãn thoâng khaùc vaø khoâng ñöôïc töø choái yeâu caàu xin keát noái. Ñaây seõ laø ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc doanh nghieäp vieãn thoâng môùi phaùt trieån. Sau phaùp leänh BCVT, ngaøy 26/6/2003 Chính phuû ban haønh nghò ñònh soá 75/2003/NÑ-CP quy ñònh veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa Thanh tra BCVT & CNTT, ñaây laø böôùc tieán quan troïng trong quaù trình hoaøn thieän heä thoáng vaên baûn qui phaïm phaùp luaät veà BCVT & CNTT vaø quaûn lyù nhaø nöôùc veà thöïc thi vaø chaáp haønh luaät trong kinh doanh, khai thaùc vaø söû duïng caùc dòch vuï BCVT & CNTT. Thuû töôùng Chính phuû vöøa ban haønh Quyeát ñònh soá 217/2003/QÑ-TTg ngaøy 27/10/2003 veà quaûn lyù giaù cöôùc dòch vuï Böu chính, Vieãn thoâng. Theo ñoù, Nhaø nöôùc toân troïng quyeàn töï ñònh giaù cöôùc vaø caïnh tranh veà giaù cöôùc cuûa caùc doanh nghieäp Böu chính, Vieãn thoâng theo qui ñònh cuûa phaùp luaät. Nhaø nöôùc söû duïng caùc bieän phaùp caàn thieát ñeå bình oån giaù cöôùc, baûo veä quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa ngöôøi söû duïng dòch vuï, doanh nghieäp Böu chính Vieãn thoâng vaø lôïi ích cuûa Nhaø nöôùc. 1.1.3 Chính saùch giaûm cöôùc caùc dòch vuï vieãn thoâng vaø Internet cuûa Chính phuû Theo chæ ñaïo cuûa chính phuû, giaù cöôùc caùc dòch vuï vieãn thoâng vaø Internet cuûa Vieät Nam trong naêm 2003 phaûi ngang baèng hoaëc thaáp hôn caùc nöôùc trong khu vöïc. Chính phuû ñaõ giao cho Boä Böu chính Vieãn thoâng xaây döïng caùc phöông aùn ñieàu chænh giaù cöôùc. Vieäc ñieàu chænh giaûm cöôùc caùc dòch vuï vieãn thoâng vaø Internet seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc phoå caäp Internet, öùng duïng vaø phaùt trieån CNTT, goùp phaàn vaøo vieäc taêng hieäu quaû vaø söùc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá. Thöïc vaäy, ñôït giaûm giaù cöôùc 1/4/2003 ñoái vôùi 12 loaïi cöôùc caùc dòch vuï vieãn thoâng vaø Internet cuûa Boä Böu chính Vieãn thoâng vöøa qua ñöôïc coi laø “böôùc ñoät phaù” trong quaù trình thöïc hieän loä trình giaûm cöôùc. Möùc giaûm bình quaân cho töøng loaïi dòch vuï laø töø 10% - 40%, cuï theå nhö: Cöôùc dòch vuï ñieän thoaïi quoác teá IDD giaûm bình quaân 33% Cöôùc dòch vuï ñieän thoaïi quoác teá VoIP giaûm treân 37% Cöôùc dòch vuï thoâng tin di ñoäng traû sau: thueâ bao giaûm 20%; caän vuøng giaûm 10%; caùch vuøng giaûm 32%; ñieàu chænh chung cho cöôùc thoâng tin di ñoäng töø 3 vuøng xuoáng coøn 2 vuøng. Cöôùc dòch vuï thoâng tin di ñoäng traû tröôùc: noäi vuøng giaûm 6%; caän vuøng giaûm 16%; caùch vuøng giaûm 35%. Cöôùc dòch vuï thoâng tin di ñoäng traû tröôùc thueâ bao ngaøy: thueâ bao ngaøy giaûm 10%; caän vuøng giaûm 11,5%; caùch vuøng giaûm 31%. Cöôùc dòch vuï thueâ keânh vieãn thoâng lieân tænh giaûm 20% - 40%. Cöôùc dòch vuï thueâ keânh vieãn thoâng quoác teá giaûm 10% - 40%. Cöôùc dòch vuï truy nhaäp Internet qua maïng ñieän thoaïi coâng coäng chæ coøn 40 ñoàng/ phuùt, giaûm hôn 50%. Cöôùc thueâ coång keát noái tröôïc tieáp Internet giaûm bình quaân 30%. Hieän taïi cöôùc caùc dòch vuï vieãn thoâng vaø Internet cuûa Vieät Nam ñaõ thaáp hôn möùc bình quaân cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc. Vieäc giaûm cöôùc naøy laø tín hieäu vui cho khaùch haøng, tuy nhieân ñaõ aûnh höôûng khoâng nhoû ñeán caùc doanh nghieäp cung caáp dòch vuï vieãn thoâng, ñaëc bieät laø thaùch thöùc lôùn ñoái vôùi VNPT, taùc ñoäng cuûa ñôït giaûm cöôùc tôùi saûn xuaát, kinh doanh cuûa VNPT laø khaù maïnh. Tuy nhieân vieäc giaûm cöôùc buoäc VNPT phaûi tính toaùn ñeán vieäc giaûm chi phí vaø naâng cao naêng xuaát lao ñoäng ñeå giaûm giaù thaønh, laø moät yeáu toá quan troïng vaø laø lôïi theá trong caïnh tranh. Beân caïnh ñoù vieäc giaûm cöôùc cuõng seõ kích caàu laøm taêng saûn löôïng vaø doanh thu. 1.2 Aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá kinh teá Theo Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö cho bieát, maëc duø phaûi ñoái ñaàu vôùi nhieàu khoù khaên, neàn kinh teá Vieät Nam 3 naêm qua (2001-2003) vaãn tieáp tuïc duy trì möùc taêng tröôûng GDP laø 7,1%/naêm. Veà maët cô caáu, tyû troïng noâng nghieäp trong GDP cuûa Vieät Nam ñaõ giaûm töø 24,5% naêm 2000 xuoáng coøn 22,2% naêm 2003; tyû troïng coâng nghieäp taêng töø 36,7% leân khoaûng 39%; tyû troïng caùc ngaønh dòch vuï ñöôïc duy trì ôû möùc 38,5%. Ba naêm qua, caû nöôùc ñaõ thu huùt ñöôïc gaàn 1.600 döï aùn FDI, vôùi toång voán khoaûng gaàn 7 tyû USD. Nguoàn voán ñöôïc ñöa vaøo thöïc hieän ñaït khoaûng 7,5 tyû USD. Cuõng trong 3 naêm qua, moãi naêm coù theâm 1,5 trieäu ngöôøi ñöôïc taïo vieäc laøm môùi. Taïi kì hoïp Quoác hoäi thaùng 11/2003 vöøa qua, caùc chæ soá veà phaùt trieån kinh teá naêm 2004 ñaõ ñöôïc thoâng qua vôùi toác ñoä taêng tröôûng GDP ôû möùc 7,5%-8%. Kinh teá phaùt trieån, caùc nhu caàu veà dòch vuï vieãn thoâng vaø Internet cuõng seõ taêng leân do caùc nhu caàu veà thoâng tin lieân laïc phuïc vuï cho saûn xuaát, kinh doanh. Ñaây cuõng laø yeáu toá thuaän lôïi giuùp cho caùc doanh nghieäp cung caáp dòch vuï vieãn thoâng phaùt trieån. 1.3 Aûnh höôûng cuûa hoäi nhaäp kinh teá quoác teá 1.3.1 Caùc thoûa thuaän quan troïng ngaønh vieãn thoâng Vieät Nam ñaõ tham gia Hieäp hoäi caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ – ASEAN: Tham gia vaøo Hieäp ñònh veà Khu vöïc Töï do Thöông maïi ASEAN (AFTA), Hieäp ñònh khung veà Thöông maïi dòch vuï ASEAN (AFAS), Hieäp ñònh veà thöông maïi ñieän töû ASEAN (eASEAN). Dieãn ñaøn Hôïp taùc Kinh teá Chaâu AÙ - Thaùi Bình Döông: Thoâng qua caùc cam keát trong keá hoaïch haønh ñoäng chung vaø keá hoaïch haønh ñoäng quoác gia. Hieäp ñònh Thöông maïi Vieät Nam - Hoa kyø: Phaàn thöông maïi Haøng hoùa vaø Thöông maïi dòch vuï. 1.3.2 Taùc ñoäng aûnh höôûng ñoái vôùi caùc dòch vuï gia taêng giaù trò Söï caïnh tranh treân dòch vuï gia taêng giaù trò seõ raát khoác lieät khi caùc nhaø cung caáp dòch vuï Hoa kyø ñöôïc pheùp thaønh laäp lieân doanh vôùi caùc ñoái taùc ñöôïc pheùp cung caáp dòch vuï vieãn thoâng taïi Vieät nam, töùc hai naêm sau khi hieäp ñònh thöông maïi Vieät-Myõ coù hieäu löïc. Caùc dòch vuï gia taêng giaù trò seõ xuaát hieän khoâng bò giôùi haïn bôûi con soá nhoû nhoi laø vaøi chuïc dòch vuï maø ngaønh BCVT ñang cung caáp, noù seõ xuaát hieän vôùi con soá haøng traêm. Dòch vuï gia taêng giaù trò ñöôïc xaây döïng treân cô sôû gaén lieàn vôùi caùc dòch vuï vieãn thoâng cô baûn vaø phi thoaïi. Caùc doanh nghieäp Vieät Nam cung caáp dòch vuï vieãn thoâng trong thôøi gian vöøa qua ñaõ phaûi ñoái ñaàu vaø trong töông lai gaàn seõ phaûi ñoái ñaàu vôùi hai xu theá: Caïnh tranh giöõa caùc coâng ty thuaàn nhaát veà voán vaø quaûn lyù laø trong nöôùc Caïnh tranh giöõa caùc coâng ty coù sôû höõu nöôùc ngoaøi Lôïi theá cuûa nhöõng ngöôøi ra ñôøi sau laø ñöôïc töï do löïa choïn vaø thöøa höôûng nhöõng thaønh quaû cuûa ngöôøi ñi tröôùc, chính vì vaäy maø caùc coâng ty cung caáp dòch vuï vieãn thoâng ra ñôøi sau vôùi boä maùy goïn nheï hôn, thò tröôøng ñöôïc pheùp löïa choïn, ñoàng thôøi laïi ñöôïc thöøa höôûng nhöõng öu ñaõi theo phöông thöùc giaù caû seõ taïo ra söùc caïnh tranh cöïc kyø lôùn ñoái vôùi nhöõng doanh nghieäp ñaõ cung caáp dòch vuï tröôùc ñaây. 1.3.3 Taùc ñoäng aûnh höôûng ñoái vôùi caùc dòch vuï vieãn thoâng cô baûn Thôøi gian chuaån bò cho vieäc caïnh tranh trong caùc dòch vuï naøy laø daøi hôn so vôùi caùc dòch vuï gia taêng giaù trò vaø moät ñieàu deã nhaän thaáy laø caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch cuûa Vieät Nam coi troïng caùc dòch vuï cô baûn trong lónh vöïc thoaïi hôn laø caùc dòch vuï phi thoaïi; trong khi caùc haõng kinh doanh dòch vuï vieãn thoâng treân theá giôùi ñang ngaøy caøng taäp trung vaøo vieäc ñaàu tö cho caùc dòch vuï phi thoaïi vì söï taêng tröôûng theo nhu caàu cuûa caùc dòch vuï naøy laø raát lôùn, ñoàng thôøi heä quaû taát yeáu laø doanh thu vaø lôïi nhuaän ñem laïi töø caùc dòch vuï naøy seõ ngaøy caøng gia taêng. Do ñoù ñeå chieám lónh thò tröôøng vaø naém quyeàn quaûn lyù, khoâng ít ñoái taùc nöôùc ngoaøi saün saøng töø boû moät phaàn lôïi nhuaän thích hôïp trong cô cheá aên chia ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích laâu daøi. Vì vaäy caùc doanh ngieäp vieãn thoâng Vieät Nam caàn phaûi naâng cao naêng löïc caïnh tranh hôn nöõa trong quaù trình hoäi nhaäp vaø phaùt trieån ñeå thích öùng vôùi moâi tröôøng caïnh tranh môùi. 2. Phaân tích moâi tröôøng taùc nghieäp 2.1 Toång quan veà thò tröôøng vieãn thoâng vaø Internet Vieät Nam 2.1.1 Thò tröôøng vieãn thoâng Veà vieãn thoâng, Vieät Nam ñaõ tieán haønh hieän ñaïi hoùa maïng löôùi truyeàn thoâng quoác gia thoâng qua vieäc söû duïng caùc trang thieát bò kyõ thuaät soá. Maïng löôùi truyeàn thoâng cuûa Vieät Nam hieän nay ñaõ soá hoùa 100% ñoái vôùi caû phaàn chuyeån maïch vaø truyeàn daãn. Maät ñoä ñieän thoaïi töø 0,1 maùy/100 daân naêm 1986 ñaõ ñaït 1 maùy/100 daân vaøo naêm 1995 vaø ñaït treân 9 maùy/100 daân hieän nay; treân maïng hieän coù treân 7 trieäu thueâ bao ñieän thoaïi, bao goàm caû ñieän thoaïi coá ñònh, ñieän thoaïi di ñoäng traû sau vaø ñieän thoaïi ñoäng traû tröôùc; trong ñoù ñieän thoaïi di ñoäng chieám khoaûng 1/3 soá thueâ bao. Vieät Nam laø moät trong nhöõng nöôùc ñöôïc Lieân minh Vieãn thoâng Quoác teá ñaùnh giaù coù toác ñoä phaùt trieån vieãn thoâng cao treân theá giôùi. Trong giai ñoaïn töø 1995-2003, toác ñoä taêng tröôûng vieãn thoâng cuûa Vieät Nam cao nhaát trong caùc nöôùc ASEAN +3 ( ASEAN + China, Korea, Japan): Taêng tröôûng ñieän thoaïi coá ñònh: 32,5% Taêng tröôûng ñieän thoaïi di ñoäng: 87,3% Tuy nhieân maät ñoä söû duïng ñieän thoaïi coá ñònh, di ñoäng, Internet vaø maùy tính caù nhaân cuûa Vieät Nam thaáp nhaát trong khu vöïc ASEAN +3. Ñoái vôùi thò tröôøng vieãn thoâng trong nöôùc thì VNPT vaãn laø doanh nghieäp chieám thò phaàn khoáng cheá vôùi khoaûng 90%, bao goàm dòch vuï ñieän thoaïi di ñoäng, dòch vuï ñieän thoaïi coá ñònh höõu tuyeán vaø voâ tuyeán. Tuy nhieân thò phaàn cuûa VNPT ñang coù xu höôùng giaûm nhanh do coù söï caïnh tranh quyeát lieät cuûa caùc ñoái thuû. (Hình 3.1) Hình 3.1: Thò phaàn ñieän thoaïi cuûa caùc doanh nghieäp vieãn thoâng (Nguoàn: Boä Böu Chính Vieãn thoâng, 2003) Ñaùng keå nhaát laø SPT duø môùi khai tröông dòch vuï di ñoäng S-Fone töø ngaøy 1/07/2003 ñeán nay ñaõ ñaït 25.000 thueâ bao vaø maïng ñieän thoaïi coá ñònh cuõng ñaõ ñaït 24.000 thueâ bao. Trong khi ñoù Vietel cuõng ñaõ trieån khai xong pha I döï aùn ñieän thoaïi di ñoäng GSM, seõ ñöa vaøo hoaït ñoäng vaøo cuoái naêm 2004. Roõ raøng laø caùc doanh nghieäp nhö SPT, Vietel duø chæ môùi tham gia thò tröôøng vieãn thoâng trong voøng 2 naêm trôû laïi ñaây nhöng ñaõ chieám ñöôïc thò phaàn khoâng nhoû neáu so vôùi VNPT “haàu nhö ñoäc quyeàn” trong lónh vöïc cung caáp dòch vuï vieãn thoâng gaàn 20 naêm. Vaø ñaây thöïc söï laø nguy cô cho VNPT neáu khoâng coù nhöõng giaûi phaùp kòp thôøi ñeå duy trì thò phaàn. Sau nhieàu laàn giaûm cöôùc, ngaøy 1/4/2003 ñöôïc ñaùnh giaù nhö moác lòch söû quan troïng ñeå Vieät nam coù möùc cöôùc vieãn thoâng thaáp hôn möùc bình quaân cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc. Söï kieän naøy taïo ra nhieàu thaùch thöùc ñoái vôùi caùc doanh nghieäp vieãn thoâng Vieät Nam tuy nhieân laïi taïo ñieàu kieän ñeå goùp phaàn thuùc ñaåy söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa Internet vaø coâng ngheä thoâng tin cuûa ñaát nöôùc trong thôøi gian tôùi. Hieän taïi soá löôïng vaø toác ñoä phaùt trieån thueâ bao ñieän thoaïi cuûa VNPT vaãn cao nhaát so vôùi ñoái thuû trong nöôùc. Ñaây laø cô hoäi ñeå VNPT coù theå môû roäng thò tröôøng vaø cung caáp nhieàu dòch vuï gia taêng hôn nöõa cho khaùch haøng. Hình 3.2: Quaù trình phaùt trieån thueâ bao ñieän thoaïi cuûa VNPT (Nguoàn: Toång coâng ty Böu chính Vieãn thoâng Vieät Nam) 2.1.2 Thò tröôøng Internet Ñoái vôùi Internet, sau 5 naêm chính thöùc trieån khai ñeán heát thaùng 12/2003 hieän ñaõ coù 802.908 thueâ bao qui ñoåi vôùi 3.252.432 ngöôøi söû duïng, tyû leä ngöôøi duøng treân 100 daân ñaït 3,99%. Haøng naêm toác ñoä phaùt trieån thueâ bao vaø soá ngöôøi duøng ñeàu coù xu höôùng taêng gaáp khoaûng 1,5 laàn so vôùi naêm tröôùc, tuy nhieân soá ngöôøi duøng Internet taïi Vieät Nam chæ ôû möùc trung bình trong khu vöïc vaø so vôùi moät soá nöôùc beân caïnh thì tyû leä naøy coøn thaáp (tyû leä ngöôøi söû duïng Internet treân 100 daân cuûa ASEAN +3 laø 9,12%). Hieän nay coù caùc ISP ñang hoaït ñoäng goàm: VDC (thuoäc VNPT), FPT, Vietel, SPT, NetNam vôùi tyû leä thò phaàn nhö sau: Hình 3.3: Thò phaàn Internet cuûa caùc doanh nghieäp vieãn thoâng (Nguoàn: Boä Böu chính Vieãn thoâng, 2003) Soá löôïng vaø toác ñoä phaùt trieån thueâ bao Internet cuûa VNPT hieän nay vaãn cao nhaát so vôùi caùc ñoái thuû. Hình 3.4: Quaù trình phaùt trieån thueâ bao Internet cuûa VNPT (Nguoàn: Toång coâng ty Böu chính Vieãn thoâng Vieät Nam) Bieän phaùp caïnh tranh chuû yeáu hieän nay cuûa caùc doanh nghieäp vieãn thoâng Vieät Nam laø thöïc hieän caùc bieän phaùp khuyeán maïi thoâng qua caùc noäi dung giaûnm giaù cöôùc, taëng cöôùc vôùi giaù trò lôùn vaø thôøi gian daøi. Vieäc caïnh tranh thoâng qua chaát löôïng dòch vuï vaø phuïc vuï chöa ñöôïc chuù yù, tuy nhieân VNPT ñaõ chuù troïng tôùi phaùt trieån chaát löôïng dòch vuï, phuïc vuï… 2.2 Caùc ñoái thuû caïnh tranh hieän taïi cuûa VNPT Hieän nay söï caïnh tranh trong lónh vöïc dòch vuï vieãn thoâng laø soâi ñoäng vaø khaù gay gaét. Trong ñoù caùc ñoái thuû chính cuûa VNPT hieän nay laø caùc coâng ty sau: Coâng ty Vietel Ñaây laø ñoái thuû caïnh tranh raát maïnh cuûa VNPT chuû yeáu veà dòch vuï VoIP ñöôøng daøi trong nöôùc vaø quoác teá. Ñeán heát naêm 2003, Vietel ñaõ xaây döïng ñöôïc maïng löôùi vieãn thoâng taïi 25 tænh thaønh trong caû nöôùc. Moãi naêm Vietel ñaàu tö haøng nghìn tæ ñoàng vaøo vieäc phaùt trieån cô sôû haï taàng vieãn thoâng. Hieän taïi Vietel ñaõ cung caáp dòch vuï VoIP taïi 20 tænh thaønh trong caû nöôùc trong khi VNPT ñaõ cung caáp dòch vuï VoIP tôùi taát caû 61 tænh thaønh trong caû nöôùc. Tính rieâng dòch vuï VoIP thì hieän nay Vietel chieám khoaûng 27% thò phaàn, SPT chieám khoaûng 25% thò phaàn, VNPT chieám khoaûng 48% thò phaàn. Do ñoù vôùi dòch vuï VoIP thì hieän nay VNPT coù lôïi theá hôn caùc ñoái thuû veà thò phaàn vaø maïng löôùi phaân phoái. Coâng ty SPT Ñaây laø ñoái thuû caïnh tranh cuûa VNPT chuû yeáu veà dòch vuï VoIP ñöôøng daøi trong nöôùc vaø quoác teá. Ñaëc bieät laø dòch vuï ñieän thoaïi di ñoäng S-Fone vôùi coâng ngheä CDMA. Ñeán cuoái naêm 2003, dòch vuï di ñoäng S-Fone ñaõ coù maët taïi 12 tænh thaønh quan troïng trong caû nöôùc vôùi 104 traïm thu phaùt soùng coù khaû naêng cung caáp dòch vuï cho 300.000 thueâ bao. Hieän soá thueâ bao cuûa maïng S-Fone ñaõ ñaït 25.000 thueâ bao vaø ñang phaùt trieån nhanh choùng. Trong khi ñoù dòch vuï di ñoäng GSM cuûa VNPT coù maët taïi taát caû caùc tænh thaønh vôùi haøng nghìn traïm thu phaùt soùng vaø hôn 2,8 trieäu thueâ bao. Tuy coù lôïi theá veà vuøng phuû soùng vaø cô sôû khaùch haøng roäng lôùn nhöng chaát löôïng dòch vuï ñi ñoäng hieän nay cuûa VNPT laø raát keùm vaø raát ñaùng lo ngaïi do dung löôïng treân maïng quaù taûi; trong khi chaát löôïng maïng di ñoäng S-Fone cuûa SPT laø toát hôn vaø caùch tính cöôùc linh hoaït hôn. Coâng ty FPT Ñaây laø ñoái thuû caïnh tranh raát maïnh cuûa VNPT chuû yeáu veà dòch vuï Internet. Ñieåm maïnh cuûa FPT hieän nay laø nhôø ñaàu tö nhieàu vaøo lónh vöïc CNTT neân hieän nay FPT ñöôïc khaùch haønh bieát ñeán raát nhieàu, coù nhieàu chuyeân gia vaø ñoäi nguõ kyõ thuaät treû, gioûi, naêng ñoäng, coù nhieàu ñoái taùc haøng ñaàu trong lónh vöïc CNTT vaø naém baét thoâng tin thò tröôøng toát. Ñaây laø caùc lôïi theá raát lôùn cho FPT phaùt trieån caùc dòch vuï gia taêng treân maïng Internet, ñuû söùc caïnh tranh vôùi VNPT. Chi tieát veà caùc coâng ty naøy ñöôïc trình baøy trong phaàn phuï luïc A. 2.3 Nguy cô xaâm nhaäp cuûa caùc ñoái thuû caïnh tranh tieàm naêng Tröôùc söùc eùp cuûa trao ñoåi thöông maïi giöõa caùc quoác gia nhö hieäp ñònh thöông maïi Vieät Myõ, Vieät nam ñaõ gia nhaäp AFTA vaø saép tôùi gia nhaäp toå chöùc thöông maïi quoác teá WTO, cuõng nhö tröôùc söùc eùp cuûa ngöôøi tieâu duøng, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø ñeå taïo moâi tröôøng thích hôïp cho kinh teá phaùt trieån, Chính phuû buoäc phaûi xoùa boû ñoäc quyeàn doanh nghieäp, môû cöûa lónh vöïc vieãn thoâng cho caùc doanh nghieäp trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi ñaàu tö kinh doanh lónh vöïc vieãn thoâng. Thöïc vaäy, thò tröôøng vieãn thoâng baét ñaàu coù söï caïnh tranh töø naêm 2001, ñaëc bieät ôû caùc dòch vuï, khu vöïc thò tröôøng coù lôïi nhuaän cao, VNPT phaûi chia seõ thò tröôøng vôùi caùc doanh ngieäp khaùc. Naêm 2003, thò tröôøng vieãn thoâng ñaõ coù 4 nhaø cung caáp haï taàng (VNPT, Vietel, SPT, ETC), 5 nhaø cung caáp dòch vuï ñieän thoaïi coá ñònh (VNPT, Vietel, ETC, SPT, Vishipel, Hanoi telecom), 5 nhaø cung caáp dòch vuï ñieän thoaïi di ñoäng (Vinaphone, Mobifone: thuoäc VNPT, SPT, Vietel , Hanoi telecom), 6 nhaø cung caáp dòch vuï keát noái Internet – IXP(VNPT, FPT, Vietel, ETC, SPT, Hanoi telecom) vaø gaàn 20 nhaø cung caáp dòch vuï truy nhaäp Internet – ISP. Ngoaøi ra, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vôùi lôïi theá veà voán, coâng ngheä, kinh nghieäm trieån khai dòch vuï thöïc söï laø moät moái lo ngaïi cho ngaønh dòch vuï vieãn thoâng trong nöôùc. 2.4 Nguy cô töø caùc saûn phaåm vaø dòch vuï thay theá Xaùc ñònh caùc saûn phaåm, dòch vuï thay theá chính laø vieäc xem xeùt caùc saûn phaåm, dòch vuï coù cuøng coâng naêng nhö saûn phaåm, dòch vuï cuûa ngaønh. Caùc saûn phaåm vaø dòch vuï thay theá laãn nhau laø: Ñieän thoaïi coá ñònh, ñieän thoaïi di ñoäng, ñieän thoaïi Internet, thö ñieän töû (e-mail), Fax, nhaén tin, maùy boä ñaøm, chat thoâng tin qua maïng Internet. Vôùi söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa khoa hoïc kyõ thuaät vaø coâng ngheä, caùc dòch vuï vieãn thoâng môùi treân nhöõng coâng ngheä môùi seõ daàn thay theá nhöõng coâng ngheä cuõ, loãi thôøi. Chaúng haïn, trong töông lai seõ coù theå ñieän thoaïi qua ñöôøng daây ñieän löïc, hay coù theå truy nhaäp Internet töø Ti vi. Tuy nhieân söï thay theá naøy chæ mang tính chaát töông ñoái maø khoù coù theå thay theá ñöôïc hoaøn toaøn. Do ñoù aùp löïc ñoái vôùi saûn phaåm, dòch vuï thay theá ñoái vôùi ngaønh vaø ñoái vôùi VNPT laø khoâng lôùn. 2.5 Aùp löïc töø phía khaùch haøng Khaùch haøng cuûa VNPT hieän nay goàm coù: Caùc nhaø khai thaùc dòch vuï vieãn thoâng khaùc, caùc doanh nghieäp trong nöôùc, caùc lieân doanh, caùc cô quan nhaø nöôùc, caùc tröôøng hoïc, vieän nghieân cöùu, caùc ñaïi lyù vaø ngöôøi tieâu duøng. Ngaøy nay khaùch haøng caøng coù quyeàn löïc hôn trong vieäc löïa choïn caùc dòch vuï vieãn thoâng bôûi hieän nay ñaõ coù cuoäc caïnh tranh thöïc söï giöõa caùc nhaø cung caáp dòch vuï vieãn thoâng. Hôn nöõa, khaùch haøng ngaøy caøng ñoøi hoûi cao hôn veà chaát löôïng dòch vuï vieãn thoâng cuõng nhö coù nhöõng ñoøi hoûi raát cao veà maët giaù caû, söï tieän lôïi, thaùi ñoä phuïc vuï, phong caùch phuïc vuï. Maët khaùc, söùc eùp cuûa xaõ hoäi raát lôùn vì caû xaõ hoäi cuõng phaûi caïnh tranh trong moâi tröôøng kinh teá thò tröôøng vaø hoäi nhaäp kinh teá. Caùc khaùch haøng lôùn cuõng phaûi chòu söùc eùp giaûm chi phí ñeå taêng khaû naêng caïnh tranh, trong ñoù coù chi phí cho thoâng tin lieân laïc. Do vaäy, doanh nghieäp naøo ñaùp öùng toát ñöôïc nhu caàu cuûa khaùch haøng, xaây döïng ñöôïc moái quan heä toát vôùi khaùch haøng, taïo döïng nieàm tin cuûa khaùch haøng ñoái vôùi saûn phaåm vaø dòch vuï cuûa mình seõ giuùp cho caùc doanh nghieäp coù ñöôïc lôïi theá caïnh tranh raát lôùn vaø seõ laø ngöôøi thaønh coâng treân thöông tröôøng. 2.6 Aùp löïc cuûa ngöôøi cung öùng Hieän nay caùc nhaø cung caáp thieát bò vieãn thoâng cho thò tröôøng Vieät Nam vaãn chuû yeáu laø caùc haõng vieãn thoâng noåi tieáng treân theá giôùi ñaõ coù maët treân thò tröôøng Vieät Nam trong thôøi gian qua goàm coù caùc coâng ty Ericsson, Siemens, Alcatel, Samsung, LGIC, Fujitsu. Do tính chaát cuûa caùc thieát bò vieãn thoâng thöôøng laø nhöõng phaùt minh, saùng cheá coù coâng ngheä cao, tuaân theo caùc chuaån möïc vieãn thoâng quoác teá neân taïo ra nhöõng öu theá vaø ñaëc quyeàn cuûa nhaø cung caáp ñoái vôùi caùc doanh nghieäp khai thaùc dòch vuï vieãn thoâng nhö thôøi gian cung caáp, giaù caû, tính oån ñònh cuûa vieäc cung caáp thieát bò vaø caùc yeáu toá ñaàu vaøo. Tuy nhieân, caùc haõng naøy ñaõ coù quaù trình cung caáp vaø hôïp taùc laâu daøi vôùi VNPT neân laø moät lôïi theá raát lôùn cho VNPT trong vieäc löïa choïn nhaø cung caáp cuõng nhö caùc cheá ñoä haäu maõi chu ñaùo ngoaøi yeáu toá giaù caû. Gaàn ñaây thò tröôøng cung caáp thieát bò vieãn thoâng noåi leân nhieàu nhaø saûn xuaát vaø cung caáp thieát bò vieãn thoâng Chaâu AÙ nhö Trung quoác, Haøn Quoác, Ñaøi Loan … vôùi chaát löôïng töông ñoái, giaù caû thì reû hôn nhieàu so vôùi caùc haõng phöông Taây vaø cuõng tuaân theo caùc chuaån möïc vieãn thoâng quoác teá. Do ñoù caøng coù nhieàu söï löïa choïn hôn, giaûm ñöôïc aùp löïc cuûa nhaø cung caáp. 3. Phaân tích nguoàn löïc cuûa VNPT 3.1 Giôùi thieäu veà Toång coâng ty Böu chính Vieãn thoâng Vieät Nam Truï sôû chính: 18 Nguyeãn Du – Quaän Hai Baø Tröng – Haø Noäi Ñieän thoaïi: (84-4) 9435104; Fax: (84-4) 8225421 Toång coâng ty Böu chính Vieãn thoâng Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp theo quyeát ñònh soá 249/TTG ngaøy 29/04/1995 cuûa Thuû töôùng Chính phuû. THUÛ TÖÔÙNG CHÍNH PHUÛ BOÄ VAØ CÔ QUAN NGANG BOÄ BOÄ BÖU CHÍNH VIEÃN THOÂNG TOÅNG COÂNG TY BÖU CHÍNH VIEÃN THOÂNG VIEÄT NAM BAN KIEÅM SOAÙT HOÄI ÑOÀNG QUAÛN TRÒ BAN TOÅNG GIAÙM ÑOÁC ÑIEÀU HAØNH CAÙC BAN CHÖÙC NAÊNG CAÙC ÑÔN VÒ THAØNH VIEÂN ÑÔN VÒ SÖÏ NGHIEÄP CAÙC COÂNG TY COÅ PHAÀN COÂNG TY, NHAØ MAÙY XÍ NGHIEÂP 61 BÖU ÑIEÄN TÆNH THAØNH Hình 3.5: Sô ñoà toå chöùc Toång coâng ty Böu chính Vieãn thoâng Vieät Nam (Nguoàn: Toång coâng ty Böu chính Vieãn thoâng Vieät Nam) Toång coâng ty BCVT VN coù hôn 100 ñôn vò thaønh vieân (chi tieát veà caùc ñôn vò thaønh vieân cuûa VNPT ñöôïc giôùi thieäu trong phuï luïc B), trong ñoù coù 67 ñôn vò thaønh vieân coù söï ñoäc laäp töông ñoái veà nhieäm vuï nhöng gaén chaët vôùi nhau trong quan heä saûn xuaát vaø quan heä kinh doanh goàm : 61 Böu ñieän tænh, thaønh phoá, Coâng ty Vieãn thoâng Lieân tænh (VTN), Coâng ty Vieãn thoâng Quoác teá (VTI), Coâng ty Dòch vuï Vieãn thoâng (GPC), Coâng ty Thoâng tin Di ñoäng (VMS), Coâng ty Phaùt haønh baùo chí Trung öông, Coâng ty Böu chính Lieân tænh vaø Quoác teá (VPS), Coâng ty Ñieän toaùn vaø truyeàn soá lieäu (VDC). 3.2 Qui moâ cô sôû maïng löôùi 3.2.1 Heä thoáng chuyeån maïch Coù 3 caáp maïng chuyeån maïch: Caáp chuyeån maïch quoác teá: söû duïng 3 toång ñaøi AXE-105 laøm 3 toång ñaøi quoác teáâ (Gateway) taïi Haø Noäi, TP. Hoà Chí Minh, Ñaø Naüng. Caáp chuyeån maïch lieân tænh: goàm 03 toång ñaøi AXE-10 ñöôïc ñaët taïi Haø Noäi, TP.Hoà Chí Minh, Ñaø Naüng vaø 02 toång ñaøi TDX-10 ñöôïc laép ñaët taïi Haø Noäi, TP.Hoà Chí Minh. 5 toång ñaøi naøy thöïc hieän chöùc naêng toång ñaøi lieân tænh khu vöïc. Caáp chuyeån maïch noäi haït goàm caùc toång ñaøi tænh /thaønh phoá, coù 124 toång ñaøi Host ñöôïc ñaáu noái taïi trung taâm Böu ñieän caùc tænh, TP thuoäc 10 loaïi toång ñaøi nhö sau : AXE-10: Goàm 4 traïm Host S-12: Goàm 3 traïm Host TDX-1B: Goàm 19 traïm Host FETEX-150: Goàm 4 traïm Host E-10: Goàm 32 traïm Host LINEA-UT: Goàm 1 traïm Host EWSD: Goàm 36 traïm Host DMS: Goàm 3 traïm Host NEAX-61: Goàm 18 traïm Host STAREX-VK: Goàm 4 traïm Host 3.2.2 Heä thoáng truyeàn daãn Maïng quoác teá: VNPT coù 7 traïm maët ñaát thoâng tin veä tinh cuûa heä thoáng Intelsat vaø Interspunik vaø 3 toång ñaøi cöûa quoác teá; ñaõ laép ñaët vaø söû duïng maïng caùp quang bieån quoác teá 565Mb/s (Thaùi Lan - Vieät Nam – Hoàng Koâng) coù chieàu daøi 3.375 Km vôùi dung löôïng 7.500 keânh moãi höôùng. Tham gia xaây döïng tuyeán caùp quang ñaát lieàn 6 nöôùc khu vöïc Ñoâng Nam AÙ: Trung Quoác-Vieät Nam-Laøo-Thaùi Lan-Malaysia-Singapore. Ñaõ ñöa vaøo khai thaùc tuyeán caùp quang bieån SEA-ME-WE noái töø Chaâu Aâu sang Chaâu AÙ coù dung löôïng böôùc 1 laø 10Gb/s. Vôùi keânh Internet quoác teá, VNPT ñaõ kyù thoûa thuaän vaø môû lieân laïc vôùi Myõ, Nhaät, Hoàng Koâng, Uùc, Singapore vôùi toång dung löôïng khoaûng 140Mb/s. Maïng VNN hieän coù POP taïi 31 tænh, thaønh vaø ñang trieån khai Phase 4 phuû taát caû 61 tænh, thaønh. Maïng quoác gia: Maïng löôùi thoâng tin caùp quang hieän taïi ñang söû duïng coâng ngheä SDH cuûa caùc haõng nhö Nortel, Siemens, Bosch, Fujitsu vôùi dung löôïng 622Mb/s vaø 2.5Gb/s. Maïng löôùi vi ba söû duïng coâng ngheä PDH, SDH, caùc tuyeán viba naøy söû duïng nhieàu chuûng loaïi thieát bò do caùc nhaø saûn xuaát khaùc nhau cung caáp nhö Alcatel, Siemens, Bosch, Marconi, Fujitsu, NEC... 3.2.3 Heä thoáng vaän chuyeån tin töùc Nhieäm vuï cuûa maïng vieãn thoâng cuûa VNPT laø nhaèm cung caáp dòch vuï vieãn thoâng cho khaùch haøng. Treân thöïc teá chuùng ta coù 61 maïng noäi haït töông öùng vôùi 61 böu ñieän tænh thaønh treân toaøn quoác vaø 5 maïng dòch vuï laø maïng vieãn thoâng lieân tænh cuûa coâng ty VTN, maïng vieãn thoâng quoác teá cuûa coâng ty VTI, 2 maïng ñieän thoaïi di ñoäng cuûa 2 coâng ty GPC vaø coâng ty VMS, maïng truyeàn soá lieäu cuûa coâng ty VDC. Caùc maïng naøy laø heä thoáng saûn xuaát cuûa VNPT nhaèm cung caáp moät söï vaän chuyeån tin töùc giöõa caùc ngöôøi duøng maïng trong nöôùc hoaëc giöõa ngöôøi duøng maïng trong nöôùc vaø ngöôøi duøng maïng ngoaøi nöôùc, tin töùc ôû ñaây laø ñieän thoaïi, hình aûnh, döõ lieäu V.V… 3.3 Caùc moái quan heä cuûa VNPT VNPT laø thaønh vieân chính thöùc trong caùc toå chöùc quoác teá vaø khu vöïc Caùc toå chöùc quoác teá Teân caùc toå chöùc Ngaøy VNPT tham gia Lieân Minh Vieãn thoâng theá giôùi ITU Naêm 1976 Lieân Minh Böu Chính theágiôùi UPU Naêm 1976 Toå chöùc thoâng tin veä tinh toøan caàu INTELSAT Naêm 1976 Toå chöùc veä tinh toøan caàu INTERSPUTNIK Naêm 1976 Caùc toå chöùc khu vöïc Teân caùc toå chöùc Ngaøy VNPT tham gia Toå chöùc Vieãn thoâng khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông - APT Thaùng 10/1979 Toå chöùc Böu chính khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông – APPU Naêm1989 Nhoùm Intelsat Asean – IAG 29/01/1981 Caùc chöông trình hôïp taùc quoác teá (BCC) VNPT laø moät doanh nghieäp coù söï hôïp taùc vaø ñaàu tö cuûa nhieàu doanh nghieäp nöôùc ngoaøi, trong 10 naêm quaVNPT ñaõ kyù keát vaø trieån khai 9 hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh (BCC). Caùc BCC naøy ñoùng vai troø goùp moät phaàn khoâng nhoû vaøo hieäu quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa VNPT vaø taïo ra lôïi theá caïnh tranh cho VNPT so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh hieän nay. VNPT coù caùc hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh (BCC) vôùi: Telstra - Australia Korea Telecom - Haøn Quoác Comviq/Kinnevik - Thuïy Ñieån NTT - Nhaät baûn Voic e International Australia FCR France Telecom - Phaùp SAPURA HOLDING SDN - BHD Malaysia Cable & Wireless - Anh Worldcorp Holding Singapore Ngoaøi ra VNPT coù nhieàu khaùch haøng quen thuoäc vaø nhieàu ñoái taùc laøm aên truyeàn thoáng trong vaø ngoaøi nöôùc. Tuy nhieân, trong thôøi gian gaàn ñaây ñeå naâng caáp vaø phaùt trieån maïng löôùi VNPT ñaõ khoâng löôøng tröôùc ñöôïc vaø ñeå xaûy ra nhöõng söï coá kyõ thuaät nhö söï coá ngheõn maïng, maát lieân laïc vaø tính sai cöôùc khoâng ñaùng coù, aûnh höôûng ñeán chaát löôïng phuïc vuï thoâng tin lieân laïc cho khaùch haøng vaø ñaõ laøm giaûm phaàn naøo uy tín cuûa VNPT. Vì vaäy, hieän nay VNPT raát chuù troïng ñeán vieäc naâng cao chaát löôïng dòch vuï vieãn thoâng cung caáp vaø coâng taùc chaêm soùc khaùch haøng nhaèm t._.