Pháp lý liên quan tới giao dịch tín dụng thư dự phòng tại thị trường Việt Nam

Môc lôc Lêi më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cïng víi qu¸ tr×nh héi nhËp cña nÒn kinh tÕ víi thÕ giíi bªn ngoµi thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ nãi chung vµ thÞ tr­êng b¶o l·nh n­íc ta ®· cã sù s«i ®éng nhÊt ®Þnh víi sù xuÊt hiÖn ®a d¹ng cña nhiÒu lo¹i h×nh b¶o l·nh vµ c¸c nhµ cung cÊp b¶o l·nh cã uy tÝn ®Õn tõ nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. Khi nÒn kinh tÕ ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn, nhu cÇu ®èi víi c¸c giao dÞch trong c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ kÜ thuËt t¨ng lªn m¹nh mÏ kÐo theo sù t¨ng lªn cña nhu cÇu b¶o l·nh t¹i thÞ tr­êng néi ®Þa. Bªn c¹nh ®ã xu thÕ ph¸t triÓn v­ît tréi cña h×nh thøc b¶o l·nh b»ng tÝn dông th­ dù phßng t¹i MÜ vµ c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi ®· h×nh thµnh nh÷ng nh©n tè thuËn lîi ®Ó s¶n phÈm tµi chÝnh quèc tÕ nµy du nhËp vµ cã triÓn väng phæ biÕn ë thÞ tr­êng n­íc ta. Do ®Æc tÝnh dung hoµ gi÷a c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh truyÒn thèng lµ th­ tÝn dông th­¬ng m¹i vµ b¶o l·nh ®éc lËp, tÝn dông th­ dù phßng phï hîp víi nh÷ng ®Æc tr­ng cña nÒn kinh tÕ n­íc ta, cã thÓ gãp phÇn gi¶m thiÓu rñi ro cho c¸c giao dÞch trong nhiÒu lÜnh vùc, ®a d¹ng ho¸ vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng b¶o l·nh nãi riªng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ nãi chung, gãp søc vµo sù ph¸t triÓn chung cña khu vùc ng©n hµng theo kÞp tr×nh ®é c«ng nghÖ ng©n hµng thÕ giíi hiÖn ®¹i vµ ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× vËy viÖc t×m hiÓu vµ hÖ thèng ho¸ b¶n chÊt, nghiÖp vô, ­u nh­îc ®iÓm vµ thùc tiÔn phæ biÕn tÝn dông th­ dù phßng trªn thÕ giíi nh»m nhanh chãng phæ cËp ho¸ th«ng tin, lµm thay ®æi dÇn nhËn thøc vµ hÊp dÉn nhu cÇu vÒ lo¹i h×nh s¶n phÈm b¶o l·nh hiÖn ®¹i kiÓu MÜ cßn hÕt søc míi mÎ vµ ch­a ®­îc ng­êi ViÖt l­u t©m nµy ®· trë thµnh mét yªu cÇu tù nhiªn vµ cã ý nghÜa thùc tiÔn. 2. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi HÖ thèng ho¸ lý luËn vÒ tÝn dông th­ dù phßng vµ nghiÖp vô tÝn dông th­ dù phßng theo quy ®Þnh cña luËt ph¸p vµ tËp qu¸n quèc tÕ hiÖn hµnh. Kh¸i qu¸t nh÷ng rñi ro tiÒm Èn trong giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng vµ c¬ së ph¸p lý gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ph¸t sinh tõ giao dÞch. Nªu lªn sù cÇn thiÕt cña giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng vµ ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ ®Ó nhanh chãng phæ cËp lo¹i h×nh s¶n phÈm tiªn tiªn hiÖn ®¹i nµy t¹i thÞ tr­êng ViÖt Nam 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu Cã nhiÒu lo¹i h×nh b¶o l·nh vµ th­ tÝn dông nãi chung trong thanh to¸n quèc tÕ nh­ng ®Ò tµi nµy chØ tËp trung vµo ®èi t­îng lµ tÝn dông th­ dù phßng víi ph¹m vi nghiªn cøu bao gåm: Kh¸i niÖm, ®Æc tr­ng cña s¶n phÈm, nghiÖp vô giao dÞch Nh÷ng rñi ro cã tÝnh ®Æc thï cã thÓ lµm ph¸t sinh tranh chÊp liªn quan ®Õn giao dÞch vµ vÒ c¬ së ph¸p lý h×nh thµnh giao dÞch vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh Sù cÇn thiÕt cña viÖc sö dông tÝn dông th­ dù phßng vµ nh÷ng ®Ò xuÊt ®Ó nhanh chãng phæ biÕn nã t¹i thÞ tr­êng b¶o l·nh ViÖt Nam. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu cña ®Ò tµi Ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c Lªnin. Ph­¬ng ph¸p tæng hîp- ph©n tÝch Ph­¬ng ph¸p ®èi chiÕu- so s¸nh Ph­¬ng ph¸p m« t¶ vµ kh¸i qu¸t hãa ®èi t­îng nghiªn cøu. C¸c ph­¬ng ph¸p trªn ®­îc sö dông kÕt hîp chÆt chÏ trªn c¬ së c¸c quan ®iÓm kinh doanh th­¬ng m¹i vµ ph¸p lý cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. 5. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi Cung cÊp th«ng tin mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ kh¸i niÖm, b¶n chÊt, nghiÖp vô giao dÞch, nh÷ng rñi ro cã thÓ gÆp khi sö dông dÉn tíi tranh chÊp gi÷a c¸c bªn, c¬ së gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp ®ã vµ nªu bËt tÇm quan träng cña viÖc ®­a tÝn dông dù phßng vµo thÞ tr­êng b¶o l·nh ViÖt Nam cïng víi viÖc ®­a ra mét sè ®Ò xuÊt thùc hiÖn. T¸c ®éng vµ lµm thay ®æi nhËn thøc cña c¸c doanh nghiÖp, cña céng ®ång ng©n hµng còng nh­ c¸c nhµ lµm luËt vÒ vai trß b¶n chÊt vµ nh÷ng ­u nh­îc ®iÓm cña tÝn dông th­ dù phßng, vÒ xu thÕ sö dông nã trong thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ thÕ giíi, ¶nh h­ëng cña nã tíi cung cÇu vµ sù cÇn thiÕt cña nã trªn thÞ tr­êng b¶o l·nh n­íc ta. HÖ thèng th«ng tin lý luËn vµ thùc tiÔn giao dÞch tÝn dông dù phßng trong ®Ò tµi sÏ cã thÓ lµ tµi liÖu tham kh¶o cho sinh viªn kinh tÕ vµ bÊt cø ai cã mèi quan t©m s©u s¾c tíi c¸c lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ. 6. §iÓm míi cña ®Ò tµi TÝn dông th­ dù phßng lµ mét s¶n phÈm tµi chÝnh tuy rÊt ­u viÖt vµ dÔ sö dông song cßn kh¸ míi mÎ ®èi víi thÞ tr­êng b¶o l·nh n­íc ta. V× thÕ c¸c tµi liÖu tham kh¶o vÒ tÝn dông th­ dù phßng b»ng tiÕng ViÖt kh«ng nhiÒu. B¶n th©n mét tµi liÖu tham kh¶o rÊt quan träng cña ®Ò tµi nµy "Kho¸ luËn tèt nghiÖp K35- TÝn dông th­ dù phßng vµ kh¶ n¨ng ¸p dông t¹i ViÖt Nam cña §Æng Lan Anh A7- K35C" lµ mét c«ng tr×nh nghiªn cøu hÕt søc phong phó vµ bæ Ých vÒ tÝn dông th­ dù phßng song ch­a ®i s©u nghiªn cøu vÒ nh÷ng rñi ro tiÒm Èn trong lo¹i h×nh giao dÞch nµy vµ qu¸ thiªn vÒ m« t¶ nghiÖp vô tÝn dông th­ dù phßng. V× vËy ®Ò tµi nµy sÏ cã nh÷ng ®iÓm míi nh­ sau: HÖ thèng ho¸ nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ tÝn dông th­ dù phßng dùa trªn quy ®Þnh cña luËt ph¸p vµ tËp qu¸n kinh doanh quèc tÕ hiÖn hµnh HÖ thèng ho¸ c¸c rñi ro ®i kÌm víi giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng vµ c¬ së ph¸p lý ®Ó h×nh thµnh giao dÞch vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ giao dÞch. Nªu bËt sù cÇn thiÕt cña giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng ®èi víi thÞ tr­êng ViÖt Nam vµ ®­a ra mét sè ®Ò xuÊt ®Ó tÝn dông th­ dù phßng cã mÆt phæ biÕn h¬n n÷a trªn thÞ tr­êng b¶o l·nh n­íc ta. 7. KÕt cÊu cña ®Ò tµi Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt thóc ®Ò tµi ®­îc kÕt cÊu theo 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1. T×m hiÓu chung vÒ tÝn dông th­ dù phßng Ch­¬ng 2. Mét sè vÊn ®Ò ph¸p lý cã liªn quan tíi giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng Ch­¬ng 3. Sù cÇn thiÕt cña viÖc phæ biÕn giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng t¹i thÞ tr­êng ViÖt Nam. Ng­êi viÕt ®Ò tµi nµy xin tr©n träng c¶m ¬n thÇy Lª ThÕ B×nh ng­êi trùc tiÕp h­íng dÉn thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Qua ®©y t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n tr­íc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c c¸n bé trong Ban thµnh viªn vµ ®µo t¹o cña Phßng th­¬ng m¹i ViÖt Nam. §Ò tµi nµy ®­îc thùc hiÖn trong ®iÒu kiÖn thêi gian chi phÝ, nguån tµi liÖu vµ tr×nh ®é cßn h¹n chÕ nªn ch¾c ch¾n kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, kÝnh mong ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c«, c¸c b¹n. Ch­¬ng 1. Giíi thiÖu chung vÒ tÝn dông th­ dù phßng 1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tÝn dông th­ dù phßng Th­ tÝn dông lµ mét lo¹i h×nh s¶n phÈm tµi chÝnh cã lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn l©u dµi. Tõ ®Õ chÕ Ai CËp vµ La m· cæ ®¹i, tÝn dông th­ ®· manh nha ®­îc h×nh thµnh d­íi h×nh thøc cña c¸c b¶o l·nh th­ th­¬ng m¹i. N¨m 1200 tÝn dông th­ ®­îc thõa nhËn vµ trë thµnh mét bé phËn cÊu thµnh cña LuËt th­¬ng m¹i Anh. Vµo kho¶ng thÕ kû 18, tÝn dông th­ ®­îc ghi vµo LuËt d©n sù Anh (Common Law). TÝn dông th­ dù phßng lµ s¶n phÈm míi chØ xuÊt hiÖn c¸ch ®©y kh«ng l©u, lµ kÕt qu¶ s¸ng t¹o dùa trªn c¨n b¶n lµ th­ tÝn dông truyÒn thèng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i MÜ. Tõ khi ra ®êi cho tíi nay nã ®· cã sù ph¸t triÓn vµ vÞ thÕ ®¸ng kÓ trong thÞ tr­êng tµi chÝnh thÕ giíi hiÖn ®¹i. TÝn dông th­ dù phßng ra ®êi tõ n­íc MÜ do §¹o LuËt ng©n hµng néi ®Þa (National Bank Act 1864) quy ®Þnh vÒ ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng kh«ng cho phÐp c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i MÜ ®øng ra cam kÕt tr¶ nî cho kh¸ch hµng. Trong khi ®ã c¸c lo¹i h×nh kinh doanh ngµy cµng trë nªn ®a d¹ng vµ phøc t¹p lµm cho tÝnh rñi ro ®èi víi c¸c giao dÞch ngµy cµng t¨ng. V× vËy nhu cÇu b¶o l·nh t¹i thÞ tr­êng ngµy còng t¨ng theo nªn c¸c ng©n hµng MÜ buéc ph¶i t×m c¸ch thøc nµo ®ã ®Ó cung cÊp dÞch vô b¶o l·nh mµ vÉn kh«ng ph¹m luËt. Tõ ®ã mét h×nh thøc b¶o l·nh tµi chÝnh cña c¸c ng©n hµng cho kh¸ch hµng nh­ng d­íi h×nh thøc chÊp nhËn hèi phiÕu ®­îc xuÊt tr×nh ®óng theo yªu cÇu cña tÝn dông th­ ra ®êi vµ nhËn ®­îc sù ñng hé réng r·i cña kh¸ch hµng, c¸c ng©n hµng vµ c¸c toµ tiÓu bang MÜ v× tÝnh tiÖn lîi cña nã. Th¸ng 5 n¨m 1977, LuËt diÔn gi¶i MÜ ®­îc ban hµnh cho phÐp c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i MÜ ®­îc b¶o l·nh cho kh¸ch hµng th«ng qua viÖc ph¸t hµnh tÝn dông th­. Theo ®ã ng©n hµng chØ cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n khi nhËn ®­îc hèi phiÕu hoÆc c¸c chøng tõ ®ßi tiÒn kh¸c (Demand of Payment) yªu cÇu thanh to¸n theo ®óng qui ®Þnh cña tÝn dông th­ dù phßng mµ kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù kiÖn vi ph¹m cã thùc sù ph¸t sinh hay kh«ng hay vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh tõ hîp ®ång gèc. ®©y lµ qui ®Þnh n»m trong kho¶n a ®iÒu 7.7016. Sau khi §iÒu kho¶n diÔn gi¶i ®uîc ban hµnh, t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i MÜ ®· h×nh thµnh nªn mét tËp qu¸n tr¶ tiÒn cho mÖnh lÖnh ®ßi tiÒn cña ng­êi h­ëng lîi mét khi nã ®­îc xuÊt tr×nh cïng víi mét v¨n b¶n tuyªn bè ®· cã sù vi ph¹m hîp ®ång tõ phÝa ng­êi yªu cÇu më th­ tÝn dông. Nhê cã hµnh lang ph¸p lý nµy mét lo¹i h×nh giao dÞch b¶o l·nh mµ kh«ng cã tªn gäi lµ b¶o l·nh ®· ra ®êi víi tªn gäi tÝn dông th­ dù phßng (Standby Letter of Credit). 18 n¨m sau, khi c¬ quan kiÓm so¸t tiÒn tÖ Hoa Kú (Comptroller of Currency) ph¸t hµnh toµn bé néi dung b¶n söa ®æi cuèi cïng cña §iÒu kho¶n diÔn gi¶i cho phÐp c¸c ng©n hµng néi ®Þa ph¸t hµnh tÝn dông th­ dù phßng vµ nh÷ng lo¹i cam kÕt ®éc lËp kh¸c th× tÝn dông th­ dù phßng vµ b¶o l·nh ®éc lËp ®Òu trë thµnh nh÷ng c«ng cô tµi chÝnh ®­îc c«ng nhËn trªn c¬ së ph¸p luËt. V× thÕ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ ph¸t hµnh b¶o l·nh ®éc lËp thay thÕ cho tÝn dông th­ dù phßng. Hai c«ng cô b¶o l·nh nµy ®· lµm h×nh thµnh nªn hai kªnh b¶o l·nh ®Æc tr­ng cña thÞ tr­êng MÜ, mét kªnh b¶o l·nh ®éc lËp theo kiÓu ch©u ©u (Bank Guarantee) do c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng cung cÊp vµ mét kªnh b¶o l·nh b»ng tÝn dông th­ dù phßng do c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cung cÊp. Tuy nhiªn do tÝnh ­u viÖt cña tÝn dông th­ dù phßng trong thanh to¸n t¹i MÜ vµ còng do thãi quen sö dông nªn ng­êi MÜ vÉn ­a chuéng lo¹i s¶n phÈm tµi chÝnh nµy h¬n so víi b¶o l·nh ®éc lËp. §Æc biÖt khi Qui t¾c tÝn dông th­ dù phßng quèc tÕ ISP 98 vµ C«ng ­íc Liªn Hîp Quèc vÒ b¶o l·nh ®éc lËp vµ tÝn dông th­ dù phßng UNCITRAL ra ®êi th× sù chÝn muåi vµ tÇm quan träng cña tÝn dông th­ dù phßng cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh trªn ph¹m vi v­ît khái n­íc MÜ. Ngay sau khi ISP 98 - bé quy t¾c quèc tÕ chuyªn biÖt ®iÒu chØnh tÝn dông th­ dù phßng ra ®êi ph¹m vi vµ khèi l­îng giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng ®· ph¸t triÓn kh«ng ngõng kh«ng chØ trªn nh÷ng thÞ tr­êng lín nh­ MÜ, Canada, NhËt B¶n mµ cßn lan réng sang ch©u ©u, Khu vùc Trung §«ng, ch©u ¸ vµ Ch©u MÜ La Tinh, ®Æc biÖt ë nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ phô thuéc vµ chÞu ¶nh h­ëng lín cña phong c¸ch kinh doanh MÜ. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tÝn dông th­ dù phßng lu«n thu hót ®­îc sù quan t©m réng r·i cña c¸c chuyªn gia hµng ®Çu trong lÜnh vùc tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ vµ cã nhiÒu ý kiÕn ®¸nh gi¸ nã sÏ trë thµnh mét ph­¬ng tiÖn thanh to¸n cña thÕ kØ nµy. §iÒu nµy nghe qua cã vÎ qu¸ phãng ®¹i nh­ng víi vai trß vµ ¶nh h­ëng lín cña nÒn kinh tÕ MÜ ®èi víi thÕ giíi cßn l¹i vÉn kh«ng hÒ thay ®æi trong thêi gian tíi th× c¬ héi dµnh cho lo¹i s¶n phÈm tiªn tiÕn hiÖn ®¹i kiÓu MÜ nµy ph¸t triÓn tíi møc cao nhÊt sÏ lµ kh«ng nhá. 2. §Þnh nghÜa tÝn dông th­ dù phßng Tuy míi ra ®êi kh«ng l©u nh­ng tÝn dông th­ dù phßng ®· trë thµnh mét xu h­íng phæ biÕn trong viÖc sö dông c¸c lo¹i h×nh giao dÞch b¶o ®¶m trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. ChÝnh v× thÕ cã thÓ dÔ dµng t×m hiÓu ®Þnh nghÜa tÝn dông th­ dù phßng trong c¸c v¨n b¶n luËt c¸c quèc gia, c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ hay tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn hµnh, trong danh môc s¶n phÈm dÞch vô vµ c¸c tµi liÖu h­íng dÉn néi bé cña c¸c ng©n hµng trªn kh¾p thÕ giíi. Theo §iÒu 5-103, Ch­¬ng 5 Bé luËt th­¬ng m¹i MÜ UCC, th­ tÝn dông th­¬ng m¹i (trong ®ã cã tÝn dông th­ dù phßng) ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ sau: "th­ tÝn dông lµ cam kÕt ch¾c ch¾n tho¶ m·n...cña mét ng©n hµng ph¸t hµnh víi ng­êi h­ëng lîi theo yªu cÇu cña mét c¸ nh©n hay tæ chøc tµi chÝnh, b»ng tiÒn cña c¸ nh©n hay tæ chøc ®ã, thanh to¸n hoÆc chuyÓn giao tµi vËt khi nhËn ®­îc bé chøng tõ xuÊt tr×nh hîp lÖ". B¶n qui t¾c vµ thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ cña phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ ICC Ên b¶n sè 500 (UCP 500) nªu ®Þnh nghÜa tÝn dông th­ dù phßng mét c¸ch gi¸n tiÕp qua ®Þnh nghÜa chung vÒ th­ tÝn dông lµ "bÊt cø tho¶ thuËn nµo dï ®­îc gäi tªn nh­ thÕ nµo trong ®ã ng©n hµng ph¸t hµnh sÏ tr¶ tiÒn cho hoÆc tr¶ theo lÖnh cña bªn thø ba hoÆc chÊp nhËn vµ tr¶ tiÒn hèi phiÕu do ng­êi h­ëng lîi kÝ ph¸t ". Qua nh÷ng ®Þnh nghÜa trªn cã thÓ thÊy mçi tÝn dông th­ dù phßng ph¶i lµ mét v¨n b¶n héi tô ®Çy ®ñ c¸c bªn chÝnh lµ ng©n hµng ph¸t hµnh, ng­êi yªu cÇu më th­ tÝn dông, ng­êi thô h­ëng. Trong giao dÞch, ng©n hµng ph¸t hµnh chØ hµnh ®éng víi vai trß lµm trung gian, tr¸ch nhiÖm cña ng©n hµng chØ giíi h¹n trong viÖc kiÓm tra chøng tõ ®­îc ng­êi h­ëng xuÊt tr×nh vµ thanh to¸n nÕu cã sù phï hîp nghiªm ngÆt cña bÒ mÆt chøng tõ víi c¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cña th­ tÝn dông. Râ rµng nh­ vËy nh÷ng ®Þnh nghÜa trªn vÉn chØ lµ kh¸i qu¸t chung nhÊt cho c¸c d¹ng thøc th­ tÝn dông th­¬ng m¹i nãi chung theo ®óng môc ®Ých ®iÒu chØnh cña c¸c v¨n b¶n ®ã mµ ch­a nªu bËt cô thÓ ®Þnh nghÜa cho tÝn dông th­ dù phßng. N¨m 1988, Uû ban Liªn Hîp Quèc vÒ LuËt th­¬ng m¹i quèc tÕ (UNCITRAL) trªn c¬ së xem xÐt ®Ò nghÞ cña thµnh viªn c¸c n­íc EU ®· so¹n th¶o mét v¨n b¶n qui ®Þnh chung cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh b¶o l·nh (gåm c¶ tÝn dông th­ dù phßng) vµ nã ®­îc phª chuÈn vµo cuèi n¨m 1997. §iÒu 2 C«ng ­íc Liªn Hîp Quèc vÒ b¶o l·nh vµ tÝn dông th­ dù phßng UNCITRAL quy ®Þnh: "mét cam kÕt lµ mét tr¸ch nhiÖm ®éc lËp theo th«ng lÖ quèc tÕ gäi lµ mét b¶o l·nh ®éc lËp hoÆc lµ tÝn dông th­ dù phßng cña mét ng©n hµng hoÆc tæ chøc hoÆc mét ng­êi kh¸c (ng­êi b¶o l·nh hoÆc ph¸t hµnh) ®Ó thanh to¸n cho ng­êi nhËn b¶o l·nh (ng­êi h­ëng lîi) mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh hoÆc cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc khi ®­îc yªu cÇu cã kÌm theo chøng tõ kh¸c theo ®óng c¸c diÒu kho¶n ®iÒu kiÖn vÒ chøng tõ cña cam kÕt hoÆc cho biÕt hoÆc tõ ®ã cã thÓ suy ®o¸n ph¶i thùc hiÖn thanh to¸n v× viÖc kh«ng thùc hiÖn mét nghÜa vô". Theo ®Þnh nghÜa nµy th× tÝn dông th­ dù phßng lµ mét cam kÕt kh«ng huû ngang vµ ®éc lËp cña ng­êi ph¸t hµnh r»ng nÕu trong thêi h¹n hiÖu lùc cña tÝn dông th­ dù phßng ng­êi h­ëng lîi xuÊt tr×nh chøng tõ phï hîp víi yªu cÇu cña tÝn dông th­, th× ng©n hµng ph¸t hµnh sÏ thanh to¸n. Mét ®Æc ®iÓm cÇn l­u ý ë ®©y chÝnh lµ ®Æc tr­ng cña chøng tõ thanh to¸n ph¶i thÓ hiÖn râ sù vi ph¹m cña ng­êi xin më th­ tÝn dông. ChÝnh v× thÕ kh«ng ph¶i lóc nµo viÖc thanh to¸n tÝn dông th­ dù phßng còng ®­îc thùc hiÖn trõ phi cã hµnh vi kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô theo hîp ®ång c¬ së cña ng­êi xin më vµ ng­êi h­ëng lîi ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña th­ tÝn dông trong viÖc xuÊt tr×nh chøng tõ. TÝn dông th­ dù phßng lµ lo¹i h×nh dÞch vô ng©n hµng ngµy cµng ®­îc ­a chuéng trªn thÕ giíi trong khi ®ã UCP, C«ng ­íc UNCITRAL vµ URDG l¹i kh«ng ph¶i lµ nh÷ng nguån ph¸p lý chuyªn biÖt ®iÒu chØnh cho giao dÞch lo¹i nµy v× thÕ ICC ®· ban hµnh Qui t¾c thùc hµnh tÝn dông th­ dù phßng quèc tÕ (ISP 98). §iÒu 1.06- ISP 98 nªu râ ®Þnh nghÜa tÝn dông th­ dù phßng "lµ mét cam kÕt kh«ng huû ngang, ®éc lËp, b»ng v¨n b¶n, vµ cã tÝnh chÊt b¾t buéc mét khi ®­îc ph¸t hµnh vµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tuyªn bè lµ nh­ vËy..." trong ®ã "... ng­êi ph¸t hµnh cam kÕt víi ng­êi h­ëng lîi sÏ thanh to¸n chøng tõ xuÊt tr×nh trªn bÒ mÆt phï hîp víi c¸c ®iÒu kho¶n vµ c¸c ®iÒu kiÖn cña tÝn dông th­ ..." vµ "... ng­êi ph¸t hµnh ph¶i thanh to¸n chøng tõ xuÊt tr×nh b»ng viÖc chuyÓn tiÒn theo ph­¬ng thøc tr¶ tiÒn ngay .., hoÆc chÊp nhËn hèi phiÕu cña ng­êi h­ëng lîi..., hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn sau hoÆc chiÕt khÊu (A standby is irrevocable, independent, documentary and binding undertaking when issued and need not ot state ...), (an issuer undertake to the beneficiary to honour a presentation that appears on its face to comply with the terms and conditions of the standby). Trong ®Þnh nghÜa trªn cã thÓ thÊy ISP 98 ®· nªu bËt ®­îc xu thÕ më réng vµ phæ cËp cña tÝn dông th­ dù phßng khi nã kh«ng cßn n»m nguyªn vÑn trong khu«n khæ cña tÝn dông th­ truyÒn thèng. Nh÷ng thuËt ng÷ quan träng ®· cã sù thay ®æi. Cô thÓ lµ "standby" ®· thay thÕ cho "standby letter of credit", "issuer" ®· thay thÕ cho "issuing bank" vµ " confirmer " ®­îc thay cho "confirming bank". §iÒu nµy cho phÐp më réng ph¹m vi sö dông tÝn dông th­ dù phßng vµ quyÒn ph¸t hµnh lo¹i th­ tÝn dông nµy tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i sang tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông cã ®ñ uy tÝn vµ tiÒm lùc, lµ mét b­íc ngoÆt trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tÝn dông th­ dù phßng. Nh­ vËy qua nh÷ng ®Þnh nghÜa nªu ë trªn cã thÓ h×nh dung mét tÝn dông th­ dù phßng vÒ mÆt h×nh thøc. Song ®Ó t×m hiÓu ®Æc ®iÓm vÒ b¶n chÊt cña tÝn dông th­ dù phßng chóng ta cÇn xem xÐt tíi quy tr×nh nghiÖp vô tiÕn hµnh giao dÞch. 3. Quy tr×nh nghiÖp vô giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng 3.1. C¬ së giao dÞch Còng nh­ trong giao dÞch th­ tÝn dông th­¬ng m¹i tÝn dông th­ dù phßng ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së giao dÞch c¬ së vµ hîp ®ång uû th¸c a. Giao dÞch c¬ së (underlying contract) §©y cã thÓ lµ tho¶ thuËn vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n (hiÓu theo nghÜa réng) trong mäi lÜnh vùc th­¬ng m¹i, dÞch vô, trong ®Çu t­, x©y dùng, liªn doanh liªn kÕt, b¶o hiÓm, chøng kho¸n...Néi dung cña giao dÞch c¬ së rÊt cã t¸c ®éng ®Õn tÝn dông th­ dù phßng bëi v× môc ®Ých cña tÝn dông th­ dù phßng lµ nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn mét nghÜa vô nµo ®ã trong giao dÞch gèc nµy (bao gåm nghÜa vô tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh) vµ tÝn dông th­ dù phßng ®­îc ph¸t hµnh dùa trªn c¬ së cã sù tån t¹i cña giao dÞch gèc. Giao dÞch c¬ së v× thÕ cã thÓ lµ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ vµ cung cÊp dÞch vô, hîp ®ång vay nî viÖn trî, hîp ®ång b¶o hiÓm, hîp ®ång thuª mua , hîp ®ång thÇu kho¸n, hîp ®ång liªn doanh liªn kÕt...vµ ®«i khi chØ lµ mét nghÜa vô tµi chÝnh nh­ nép thuÕ phÝ...Trong giao dÞch c¬ së, hai bªn cã thÓ tho¶ thuËn mét gi¶i ph¸p nh»m phßng ngõa rñi ro ®èi t¸c kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång b»ng mét tÝn dông th­ dù phßng quy ®Þnh trong c¸c ®iÒu kho¶n kh¸c (Other terms and conditions) hay trong ®iÒu kho¶n b¶o l·nh (Guarantee) th­êng n»m ë mÆt sau cña hîp ®ång gèc. Do vËy, tÝn dông th­ dù phßng cã tÝnh chÊt thay thÕ cho mét kho¶n tiÒn cô thÓ ®­îc thanh to¸n cho ng­êi bÞ vi ph¹m trong hîp ®ång c¬ së. b. Hîp ®ång uû th¸c (mandatory contract) Lµ hîp ®ång do ng­êi yªu cÇu më th­ tÝn dông vµ ng©n hµng ph¸t hµnh tho¶ thuËn vµ kÝ kÕt vµ thùc chÊt lµ mét hîp ®ång cung cÊp dÞch vô. Nã ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a ng­êi xin më (applicant, accountee hay drawee) víi ng©n hµng ph¸t hµnh (issuing bank). Tuú theo c¬ chÕ ho¹t ®éng cña tõng ng©n hµng, ng­êi xin më- sau nµy sÏ lµ ng­êi ®­îc b¶o l·nh lËp ra mét yªu cÇu më tÝn dông th­ dù phßng dùa vµo nh÷ng biÓu mÉu ®¨ng ký chuÈn cña ng©n hµng ph¸t hµnh s½n cã hay b»ng mét hîp ®ång tho¶ thuËn hay b»ng mét c«ng v¨n ®Ò nghÞ ng©n hµng ph¸t hµnh trªn c¬ së mét tÝn dông th­ dù phßng ®èi øng më cho ng©n hµng ph¸t hµnh h­ëng. Th«ng th­êng hîp ®ång nµy ph¶i cã ®Çy ®ñ nh÷ng néi dung chñ yÕu cña tÝn dông th­ dù phßng vµ cam kÕt båi hoµn cña ng­êi xin më th­ tÝn dông cho ng©n hµng ph¸t hµnh kho¶n tiÒn mµ ng©n hµng ph¸t hµnh ®· thanh to¸n cho ng­êi h­ëng céng víi nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thanh to¸n ®ã. Vµ trong khi tho¶ thuËn hîp ®ång nµy hai bªn ph¶i quy ®Þnh râ ng©n hµng ph¸t hµnh chØ thanh to¸n khi ng­êi xin më kh«ng thÓ thùc hiÖn nghÜa vô cña hîp ®ång gèc. c. TÝn dông th­ dù phßng (standby letter of credit) Lµ cam kÕt gi÷a ng­êi ph¸t hµnh vµ ng­êi h­ëng vÒ nghÜa vô thanh to¸n tÝn dông th­ dù phßng nÕu ng­êi h­ëng xuÊt tr×nh chøng tõ phï hîp víi yªu cÇu cña th­ tÝn dông. Nh­ ®· nªu trong kh¸i niÖm xÐt trªn bÒ mÆt tÝn dông th­ dù phßng kh«ng kh¸c g× so víi th­ tÝn dông truyÒn thèng. Nã cã nh÷ng ®iÒu kho¶n ®iÒu kiÖn t­¬ng tù nh­ th­ tÝn dông truyÒn thèng nh­ tªn ng­êi h­ëng, ng­êi xin më, ng©n hµng ph¸t hµnh, ngµy më, thêi h¹n hiÖu lùc, chøng tõ yªu cÇu, cam kÕt cña ng­êi xuÊt tr×nh, gi¸ trÞ th­ tÝn dông, vµ c¸c ®iÒu kho¶n ®iÒu kiÖn kh¸c. TÊt nhiªn trong yªu cÇu ®èi víi chøng tõ xuÊt tr×nh ®Ó thanh to¸n cña mét tÝn dông th­ dù phßng ph¶i cã mét tuyªn bè vi ph¹m. §©y lµ lo¹i chøng tõ ®Æc tr­ng cho tÝnh chÊt dù phßng cña giao dÞch. Khi c¸c bªn kh«ng cã yªu cÇu g× kh¸c nh­ tu chØnh hay huû bá tÝn dông th­ dù phßng th× h×nh thµnh hîp ®ång gi÷a ng­êi xin më vµ ng©n hµng ph¸t hµnh nghÜa lµ hai bªn ph¶i thùc hiÖn quyÒn vµ nghÜa vô ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång uû nhiÖm ph¸t hµnh tÝn dông th­ dù phßng. Ng©n hµng cã nghÜa vô tr¶ tiÒn nÕu ng­êi h­ëng xuÊt tr×nh chøng tõ ®óng theo yªu cÇu cña th­ tÝn dông cßn ng­êi xin më cã nghÜa vô ®Æt cäc, tr¶ phÝ më L/C, hoµn tr¶ tiÒn mµ ng©n hµng ph¸t hµnh ®· thanh to¸n cho ng­êi h­ëng vµ nh÷ng chi phÝ kh¸c. VÒ quyÒn lîi, ng©n hµng ph¸t hµnh cã lîi nhuËn qua doanh thu vÒ dÞch vô võa cung cÊp cho ng­êi xin më, qua nguån tiÒn cho ng­êi nµy vay khi hä kh«ng kÝ quü ®ñ 100% gi¸ trÞ th­ tÝn dông. KÓ c¶ khi ng­êi xin më kÝ quü 100% th× ng©n hµng vÉn cã thÓ thu lîi tõ ®ã nh­ mét kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng. Ng­êi xin më ®­îc b¶o ®¶m tõ phÝa ng©n hµng nªn ®­îc ®èi t¸c ®¸nh gi¸ cao trong quan hÖ lµm ¨n. Ng­êi xin më cßn cã thÓ ®­îc tµi trî vÒ vèn khi kh«ng ph¶i kÝ quü 100%. Ba hîp ®ång ®­îc nh¾c trªn ®©y cã mèi quan hÖ cÇn ph¶i ®­îc c¸c bªn tham gia giao dÞch l­u ý. NÕu kh«ng cã hîp ®ång gèc vµ hîp ®ång uû th¸c sÏ kh«ng cã tÝn dông th­ dù phßng nghÜa lµ c¬ së h×nh thµnh giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng lµ hîp ®ång gèc vµ hîp ®ång uû th¸c. Tuy nhiªn mét khi ®· h×nh thµnh, tÝn dông th­ dù phßng cã tÝnh chÊt ®éc lËp víi nh÷ng hîp ®ång c¬ së h×nh thµnh ra nã vµ lµm nªn ®Æc tr­ng ®éc lËp vèn lµ nguyªn t¾c cÇn t«n träng triÖt ®Ó trong giao dÞch. 3.2. C¸c bªn tham gia giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng. Trong mét giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng héi tô ®ñ c¸c bªn chÝnh nh­ ng­êi xin më, ng©n hµng ph¸t hµnh, ng­êi h­ëng lîi, ng©n hµng th«ng b¸o, ng©n hµng x¸c nhËn. Ng­êi xin më (opener, accountee, applicant hay drawee) Lµ ng­êi cã nhu cÇu ®­îc b¶o ®¶m cho mét nghÜa vô nµo ®ã ph¶i thùc hiÖn trong giao dÞch cña ng­êi xin më víi ng­êi h­ëng. §ã cã thÓ lµ nghÜa vô giao hµng hay tr¶ tiÒn hµng trong hîp ®ång th­¬ng m¹i, nghÜa vô thùc hiÖn c«ng tr×nh khi tróng thÇu x©y dùng, nghÜa vô tr¶ nî tiÒn vay hay tiÒn thuª mua m¸y mãc thiÕt bÞ, nghÜa vô nép thuÕ phÝ...§Ó ®èi t¸c cña m×nh tin t­ëng kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång ng­êi xin më yªu cÇu mét tæ chøc tµi chÝnh cã uy tÝn b¶o ®¶m cho viÖc thùc hiÖn nh÷ng nghÜa vô ®ã cho ®èi t¸c h­ëng lîi. §èi víi mét sè tr­êng hîp nh­ trong tÝn dông th­ dù phßng ®èi øng ng­êi xin më cßn cã thÓ lµ ng©n hµng hay ng­êi h­ëng lîi cña mét tÝn dông th­ dù phßng gèc. Theo quy ®Þnh cña ISP 98 ng­êi xin më th­ tÝn dông dù phßng cã thÓ lµ: - Mét ng­êi ®øng tªn m×nh yªu cÇu më tÝn dông th­ dù phßng ®Ó b¶o l·nh cho mét nghÜa vô cña chÝnh m×nh vµ tù chÞu chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc ph¸t hµnh th­ tÝn dông. - Mét ng­êi ph¸t hµnh tù hµnh ®éng víi chi phÝ cña chÝnh m×nh. - Mét ng©n hµng ®­îc ng©n hµng kh¸c ph¸t hµnh th­ tÝn dông hay x¸c nhËn tÝn dông th­ dù phßng cña m×nh tù më. Nh­ vËy ng­êi xin më th­ tÝn dông lµ mét kh¸i niÖm rÊt réng d­íi quy ®Þnh cña ISP 98 nh»m ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña nhu cÇu b¶o l·nh trong thÞ tr­êng tµi chÝnh hiÖn ®¹i. Ng­êi ph¸t hµnh (issuer) Lµ ng­êi ®­a ra cam kÕt thanh to¸n cho ng­êi h­ëng nÕu ng­êi h­ëng xuÊt tr×nh chøng tõ ®óng yªu cÇu cña th­ tÝn dông. §iÒu 9 UCP 500 quy ®Þnh nh­ sau: "ng©n hµng ph¸t hµnh cam kÕt ch¾c ch¾n mét khi c¸c chøng tõ quy ®Þnh ®­îc xuÊt tr×nh cho mét ng©n hµng ®­îc chØ ®Þnh hoÆc mét ng©n hµng ph¸t hµnh vµ nh÷ng ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cña tÝn dông th­ ®­îc thùc hiÖn ®óng: - NÕu th­ tÝn dông quy ®Þnh tr¶ tiÒn ngay th× ng©n hµng tr¶ tiÒn ngay. - NÕu th­ tÝn dông quy ®Þnh tr¶ tiÒn sau ng©n hµng ph¶i tr¶ vµo c¸c ngµy ®¸o h¹n ®­îc x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh cña th­ tÝn dông. - NÕu th­ tÝn dông quy ®Þnh chÊp nhËn: a. Bëi ng©n hµng ph¸t hµnh th× ng©n hµng ph¸t hµnh chÊp nhËn c¸c hèi phiÕu do ng­êi h­ëng lîi ký ph¸t cho ng©n hµng ph¸t hµnh vµ ph¶i tr¶ vµo ngµy ®¸o h¹n. b. Bëi ng©n hµng tr¶ tiÒn kh¸c th× ng©n hµng ph¸t hµnh chÊp nhËn tr¶ tiÒn khi ®Õn h¹n ph¶i tr¶ c¸c hèi phiÕu do ng­êi h­ëng lîi ký ph¸t cho ng©n hµng ph¸t hµnh trong tr­êng hîp ng©n hµng tr¶ tiÒn quy ®Þnh trong th­ tÝn dông kh«ng chÊp nhËn c¸c hèi phiÕu ®· ký ph¸t cho hä, hoÆc thanh to¸n c¸c hèi phiÕu ®· ®­îc chÊp nhËn nh­ng kh«ng ®­îc tr¶ tiÒn bëi ng©n hµng tr¶ tiÒn khi ®¸o h¹n. - NÕu th­ tÝn dông quy ®Þnh chÊt khÊu th× thanh to¸n miÔn truy ®ßi ng­êi ký ph¸t vµ (hoÆc) ng­êi cÇm trung thùc c¸c hèi phiªó do ng­êi h­ëng lîi ký ph¸t vµ /hoÆc c¸c chøng tõ xuÊt tr×nh theo th­ tÝn dông ...". Nh­ vËy theo UCP chØ cã c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i gi÷ vai trß lµ ng­êi ph¸t hµnh th­ tÝn dông. Tuy nhiªn víi sù ra ®êi cña c¸c nguån ph¸p lý quèc tÕ ®iÒu chØnh tÝn dông th­ dù phßng nh­ ISP 98 vµ c«ng ­íc UNCITRAL th× ph¹m vi ph¸t hµnh tÝn dông th­ dù phßng ®· më réng tõ riªng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i sang bÊt kú tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông nµo cã ®ñ uy tÝn vµ tiÒm lùc. Do ®ã c¸c c«ng ty tµi chÝnh, b¶o hiÓm, quÜ t­¬ng hç tµi chÝnh...còng ®Òu cã thÓ vµo cuéc trªn thÞ tr­êng b¶o l·nh b»ng tÝn dông th­ dù phßng. Nh­ng cÇn l­u ý r»ng viÖc më réng ph¹m vi ph¸t hµnh th­ tÝn dông dù phßng kh«ng ®ång nghÜa víi víi viÖc thay ®æi quyÒn vµ nghÜa vô truyÒn thèng cña ng­êi ph¸t hµnh th­ tÝn dông. §iÒu 1.08 ISP 98 quy ®Þnh "Ng­êi ph¸t hµnh kh«ng cã tr¸ch nhiÖm víi: - ViÖc thùc hiÖn hay vi ph¹m bÊt cø giao dÞch c¬ së nµo. - Sù chÝnh x¸c hay tÝnh ch©n thùc hay hiÖu lùc cña bÊt kú chøng tõ nµo xuÊt tr×nh theo tÝn dông th­ dù phßng. - Hµnh ®éng hay bá qua hµnh ®éng cña ng­êi kh¸c thËm chÝ ng­êi ®ã ®­îc ng­êi ph¸t hµnh hay ng­êi chØ ®Þng lùa chän hay - ViÖc tu©n thñ theo luËt ph¸p hay tËp qu¸n kh¸c ®­îc chän trong tÝn dông th­ dù phßng hay ®­îc ¸p dông ë n¬i ph¸t hµnh tÝn dông th­ dù phßng." Cã thÓ nhËn ra ë ®©y giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña ng­êi ph¸t hµnh chØ lµ trung gian ®éc lËp trong giao dÞch th­ tÝn dông dù phßng. Ng­êi h­ëng lîi (beneficiary, drawer) "... lµ mét ng­êi ®Ých danh ®­îc quyÒn ®ßi thanh to¸n theo tÝn dông th­ dù phßng... ", ( §iÒu 1.9a ISP 98) Nh­ vËy ng­êi h­ëng lîi còng lµ mét bªn trong giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng, lµ ng­êi ®­îc tÝn dông th­ dù phßng quy ®Þnh lµ sÏ nhËn ®­îc thanh to¸n tõ phÝa ng­êi ph¸t hµnh khi xuÊt tr×nh chøng tõ ®óng yªu cÇu cña th­ tÝn dông trong tr­êng hîp ng­êi xin më vi ph¹m hîp ®ång c¬ së. Th­êng th× ng­êi h­ëng lµ ng­êi mua, ng­êi cho vay, nhµ ®Çu t­. ... trong c¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i, tÝn dông, x©y dùng. Tuy nhiªn do tÝnh chÊt ngµy cµng phøc t¹p cña giao dÞch víi sù tham gia cña ngµy cµng nhiÒu bªn nªn ISP 98 ®· ph¶n ¸nh xu thÕ nµy b»ng viÖc quy ®Þnh ng­êi h­ëng cßn cã thÓ lµ ng­êi ®­îc ng­êi h­ëng ban ®Çu chuyÓn nh­îng mét c¸ch hîp ph¸p. §iÒu 1.9a nªu râ "...ng­êi h­ëng lîi bao gåm c¶ ng­êi mµ ng­êi h­ëng lîi ®Ých danh chuyÓn nh­îng thùc sù quyÒn ®ßi thanh to¸n cho ng­êi ®ã..." Do tÝnh chÊt tÝn dông th­ dù phßng lµ mét giao dÞch chøng tõ nªn viÖc x¸c ®Þnh ng­êi h­ëng lîi rÊt quan träng. Tªn vµ ®Þa chØ ng­êi h­ëng trong c¸c chøng tõ cÇn nghiªm ngÆt chÝnh x¸c nh­ trong tÝn dông th­ dù phßng ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi h­ëng. Ng­êi th«ng b¸o (adviser) Theo ®iÒu 2.05 ISP 98 ng­êi th«ng b¸o lµ ng­êi do ng©n hµng ph¸t hµnh chØ ®Þnh ®Ó th«ng b¸o viÖc ng©n hµng ph¸t hµnh hoÆc viÖc ng©n hµng söa ®æi tÝn dông th­ dù phßng cho ng­êi h­ëng hay ng©n hµng cña ng­êi h­ëng. Nh­ vËy ng©n hµng th«ng b¸o chØ gi÷ vai trß lµm trung gian, lµ cÇu nèi liªn l¹c gi÷a ng­êi ph¸t hµnh th­ tÝn dông vµ ng­êi h­ëng lîi. Nãi chung trong giao dÞch néi ®Þa ng©n hµng ph¸t hµnh cã thÓ th«ng b¸o th­ tÝn dông tíi ngay ng­êi h­ëng më mµ kh«ng cÇn sö dông tíi mét ng©n hµng th«ng b¸o nh­ng trong giao dÞch quèc tÕ ng©n hµng ph¸t hµnh th­êng chØ ®Þnh mét ng©n hµng ®¹i lý ë n­íc ng­êi h­ëng ®Ó th«ng b¸o viÖc ph¸t hµnh vµ söa ®æi (nÕu cã) cho ng­êi h­ëng. §iÓm cÇn l­u ý lµ nghÜa vô cña ng­êi th«ng b¸o ®­îc lµm râ trong th­ tÝn dông vµ kh«ng bÞ rµng buéc vµo nghÜa vô thanh to¸n tÝn dông th­ dù phßng. Ng­êi x¸c nhËn (confirmer) Lµ ng­êi dùa vµo chØ thÞ cña ng­êi ph¸t hµnh thùc hiÖn x¸c nhËn th­ tÝn dông. ISP 98 quy ®Þnh "ng­êi ph¸t hµnh bao gåm mét ng­êi x¸c nhËn" (§iÒu 1.11). Nh­ vËy cam kÕt x¸c nhËn th­ tÝn dông cña ng­êi nµy ®­îc coi nh­ mét ph¸t hµnh tÝn dông th­ dù phßng ®éc lËp céng thªm vµo viÖc ph¸t hµnh tÝn dông th­ dù phßng cña ng­êi ph¸t hµnh. CÇn l­u ý lµ ng­êi ph¸t hµnh chØ yªu cÇu mét ng­êi kh¸c x¸c nhËn khi cã yªu cÇu cña ng­êi xin më trong khi ®¨ng ký më L/C vµ chi phÝ x¸c nhËn sÏ do ng­êi xin më chÞu. 3.3. Quy tr×nh tiÕn hµnh giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng B­íc 1: Ng­êi xin më vµ ng­êi h­ëng thiÕt lËp giao dÞch c¬ së B­íc 2: Ng­êi xin më lËp chØ thÞ ph¸t hµnh tÝn dông th­ dù phßng b»ng c¸ch ®iÒn vµo mÉu ®¬n vµ göi cho ng­êi ph¸t hµnh. B­íc 3: Ng­êi ph¸t hµnh nÕu ®ång ý ph¸t hµnh sÏ göi th«ng b¸o tíi ng­êi h­ëng (cã thÓ qua ng­êi th«ng b¸o nÕu ng­êi xin më yªu cÇu) Khi ng­êi xin më kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô hîp ®ång c¬ së B­íc 4: Ng­êi h­ëng lËp tuyªn bè vi ph¹m vµ xuÊt tr×nh nã cïng mÖnh lÖnh ®ßi tiÒn vµ nh÷ng chøng tõ kh¸c theo yªu cÇu cña th­ tÝn dông tíi ng©n hµng ®­îc chØ ®Þnh thanh to¸n hay chiÕt khÊu B­íc 5: Ng­êi ®­îc chØ ®Þnh nhËn chøng tõ nÕu ®ång thêi lµ ng­êi thanh to¸n sÏ kiÓm tra bé chøng tõ vµ tiÕn hµnh thanh to¸n cho ng­êi h­ëng nÕu chøng tõ phï hîp víi yªu cÇu cña th­ tÝn dông B­íc 6: Ng­êi ®­îc chØ ®Þnh göi chøng tõ tíi ng­êi ph¸t hµnh yªu cÇu thanh to¸n hay hoµn tr¶ sè tiÒn mµ ng­êi ®­îc chØ ®Þnh ®· thanh to¸n cho ng­êi h­ëng B­íc 7: Ng­êi ph¸t hµnh kiÓm tra chøng tõ vµ hoµn tr¶ cho ng­êi chØ ®Þnh nÕu chøng tõ phï hîp. B­íc 8: Ng­êi ph¸t hµnh ghi nî tµi kho¶n cña ng­êi xin më hay göi th«ng b¸o ®ßi tiÒn tíi ng­êi xin më. 4.B¶n chÊt cña tÝn dông th­ dù phßng (Nature of standby) Qua c¸c ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vµ quy tr×nh nghiÖp vô cña giao dÞch cã thÓ rót ra b¶n chÊt cña tÝn dông th­ dù phßng lµ c¸c cam kÕt dù phßng, ®éc lËp, kh«ng huû ngang, cã tÝnh chÊt chøng tõ vµ rµng buéc khi ®· ®­îc ph¸t hµnh. 4.1. TÝnh chÊt ®éc lËp (independence) TÝnh chÊt hÕt søc quan träng nµy cã nguyªn do liªn quan tíi sù ra ®êi cña tÝn dông th­ dù phßng. TÝn dông th­ dù phßng ch¼ng qua còng lµ mét lo¹i h×nh b¶o l·nh theo yªu cÇu hay cßn gäi lµ b¶o l·nh ®éc lËp "kiÓu MÜ". H¬n n÷a nã còng cã h×nh thøc vµ quy tr×nh sö dông nh­ tÝn dông th­ truyÒn thèng nªn tÝn dông th­ dù phßng kh«ng phô thuéc vµo sù tån t¹i hay hiÖu lùc cña bÊt kú giao dÞch gèc (underlying contract) hay hîp ®ång uû nhiÖm (application- mandate contract) hay tuú thuéc vµo bÊt k× ®iÒu kho¶n hay ®iÒu kiÖn nµo kh«ng cã trong cam kÕt dù phßng hay bÊt cø hµnh vi hoÆc sù kiÖn kh«ng ch¾c ch¾n trong t­¬ng lai. C¸c nghÜa vô cña nguêi ph¸t hµnh víi ng­êi h­ëng lîi kh«ng bÞ ¶nh h­ëng bëi c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi ph¸t hµnh vµ ng­êi xin ph¸t hµnh. C¸c nghÜa vô ®ã chØ tuú thuéc vµo viÖc xuÊt tr×nh chøng tõ hoÆc mét hµnh vi hay sù kiÖn kh¸c trong ph¹m vi ho¹t ®éng cña ng­êi ph¸t hµnh ._.th­ tÝn dông. §iÒu 1.06c ISP 98 nªu râ "v× tÝn dông th­ dù phßng lµ mét cam kÕt ®éc lËp nªn kh¶ n¨ng thùc thi nghÜa vô cña ng­êi ph¸t hµnh kh«ng phô thuéc vµo: quyÒn hay kh¶ n¨ng cña ng­êi ph¸t hµnh trong viªc ®ßi ng­êi xin ph¸t hµnh hoµn tr¶ tiÒn, hay QuyÒn cña ng­êi h­ëng lîi ®­îc ng­êi xin ph¸t hµnh thanh to¸n, hay N¨ng lùc thùc hiÖn cña ng­êi ph¸t hµnh hoÆc bÊt kú sù vi ph¹m tho¶ thuËn hoµn tr¶ tiÒn nµo." H¬n n÷a t¹i ®iÒu 3.10 ISP 98 cßn quy ®Þnh râ: "ng­êi ph¸t hµnh kh«ng cã nghÜa vô ph¶i th«ng b¸o cho ng­êi xin më vÒ viÖc nhËn ®­îc chøng tõ theo yªu cÇu cña tÝn dông th­ dù phßng". §©y lµ quy ®Þnh gióp ®¶m b¶o nguyªn t¾c ®éc lËp cña cam kÕt, ®¶m b¶o vai trß trung gian cña ng©n hµng trong quyÒn tù quyÕt thanh to¸n cho bé chøng tõ mµ ng­êi h­ëng lîi xuÊt tr×nh mµ kh«ng gÆp c¶n trë tõ phÝa ng­êi xin më. 4.2. TÝnh chÊt kh«ng huû ngang (irrevocable) §iÒu nµy ®­îc kh¼ng ®Þnh râ trong c¶ UCP 500, ISP98 vµ C«ng ­íc Liªn Hîp Quèc vÒ b¶o l·nh ®éc lËp vµ tÝn dông th­ dù phßng ngay ë nh÷ng qui ®Þnh ®Çu tiªn. C¸c v¨n b¶n nµy ®Òu nªu râ côm tõ "irrevocable undertaking". Sù kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n nµy lo¹i bá hoµn toµn sù tu chØnh hoÆc hñy bá th­ tÝn dông cña ng­êi ph¸t hµnh mét khi ch­a cã sù ®ång ý cña ng­êi h­ëng, ng­êi uû nhiÖm. TÊt nhiªn c¸c bªn cã thÓ tho¶ thuËn sö dông lo¹i tÝn dông th­ dù phßng cã thÓ huû ngang nh­ng ®iÒu ®ã ®Èy ng­êi h­ëng vµo thÕ bÊt lîi nªn trong thùc tÕ giao dÞch hÇu nh­ kh«ng xuÊt hiÖn tÝn dông th­ dù phßng cã thÓ huû ngang. V× thÕ cã thÓ coi tÝnh chÊt kh«ng huû ngang lµ mét ®Æc tr­ng cho b¶n chÊt cña mét tÝn dông th­ dù phßng. 4.3. TÝnh chÊt chøng tõ vµ rµng buéc khi ®· ph¸t hµnh (documentary and binding) Trong giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng viÖc thanh to¸n cña ng­êi ph¸t hµnh chØ phô thuéc vµo sù phï hîp trªn bÒ mÆt cña chøng tõ víi yªu cÇu cña tÝn dông th­. Còng gièng víi c¸c lo¹i tÝn dông th­ th­¬ng m¹i kh¸c ng©n hµng ph¸t hµnh chØ thanh to¸n khi cã sù phï hîp trªn bÒ mÆt cña chøng tõ ®­îc xuÊt tr×nh trong thêi h¹n hiÖu lùc cña th­ tÝn dông. Vµ b¶n th©n tÝn dông th­ dù phßng còng cã thÓ chÞu sù ®iÒu chØnh cña quy t¾c thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ UCP cho nªn nã mu«n thña vÉn lµ mét h×nh thøc thanh to¸n sö dông chøng tõ. Do tÝn dông th­ dù phßng lµ mét cam kÕt rµng buéc khi ®· ®­îc ph¸t hµnh nªn nã "cã gi¸ trÞ rµng buéc ®èi víi ng­êi ph¸t hµnh cho dï ng­êi xin ph¸t hµnh cã uû quyÒn ph¸t hµnh hoÆc ng­êi ph¸t hµnh ®· nhËn ®­îc phÝ hoÆc ng­êi h­ëng lîi ®· nhËn ®­îc hoÆc cã tin t­ëng vµo tÝn dông th­ dù phßng hay kh«ng". B¶n th©n sù rµng buéc nµy còng chÝnh lµ sù thÓ hiÖn tÝnh ®éc lËp cña mét cam kÕ dù phßng ®· nªu t¹i 4.2. 4.4. TÝnh chÊt dù phßng (standby) §©y lµ nÐt ®Æc tr­ng cho giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng trong mèi t­¬ng quan so s¸nh víi c¸c lo¹i th­ tÝn dông th­¬ng m¹i kh¸c. Nh­ ®Þnh nghÜa vÒ tÝn dông th­ dù phßng ®· nªu ë trªn, viÖc thanh to¸n sè tiÒn th­ tÝn dông chØ ®­îc thùc hiÖn khi cã hµnh vi kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô hîp ®ång (non-performance hay cßn gäi lµ default) cña ng­êi xin më. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nÕu ng­êi xin më ®· hoµn thµnh nghÜa vô hîp ®ång th× tÝn dông th­ dù phßng coi nh­ hÕt hiÖu lùc vµ kh«ng cã ho¹t ®éng thanh to¸n nµo c¶. ë ®©y nghÜa vô thanh to¸n theo th­ tÝn dông chØ cã tÝnh chÊt thø yÕu (secondary) chø kh«ng ph¶i lµ nghÜa vô chÝnh yÕu mµ ng©n hµng ph¸t hµnh ch¾c ch¾n ph¶i lµm gièng nh­ trong thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông truyÒn thèng. VËy nªn tÝn dông th­ dù phßng chØ ph¸t hµnh trªn c¬ së trï tÝnh, dù phßng cho mét kh¶ n¨ng sÏ cã hµnh vi kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång vµ tÝn dông th­ dù phßng lµ sù ®¶m b¶o tµi chÝnh vµ bï ®¾p cho ng­êi h­ëng v× viÖc kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô ®ã cña ng­êi xin më ®óng nh­ tªn gäi cña nã. 5. Vai trß vµ t¸c dông cña tÝn dông th­ dù phßng. 5.1. Vai trß cña tÝn dông th­ dù phßng a. Vai trß ®¶m b¶o vµ ®«n ®èc thùc hiÖn nghÜa vô hîp ®ång B¶o ®¶m lµ vai trß chÝnh cña c¸c h×nh thøc b¶o l·nh nãi chung. Mét khi cã ®­îc th«ng b¸o vÒ viÖc ph¸t hµnh b¶o l·nh qua tÝn dông th­ dù phßng tõ phÝa ng©n hµng ph¸t hµnh hay ng©n hµng th«ng b¸o ®­îc ng©n hµng ph¸t hµnh chØ ®Þnh, ng­êi h­ëng lîi cã thÓ yªn t©m vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô trong hîp ®ång c¬ së cña phÝa ®èi t¸c- ng­êi ®­îc ng©n hµng ph¸t hµnh b¶o l·nh. MÆt kh¸c nÕu cã sù vi ph¹m tõ hîp ®ång c¬ së cña bªn xin më cam kÕt dù phßng ng­êi nµy sÏ ®­îc ®¶m b¶o thanh to¸n tõ phÝa ng­êi ph¸t hµnh. Trªn thùc tÕ, trong c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i dÞch vô ®a d¹ng phøc t¹p vµ trªn ph¹m vi réng vµ cã nhiÒu bªn tham gia nh­ ngµy nay c¸c bªn tham gia giao dÞch ®Òu ph¶i chÞu nh÷ng rñi ro nhÊt ®Þnh. Ng­êi b¸n lu«n cã thÓ kh«ng nhËn ®­îc tiÒn thanh to¸n cho hµng ho¸ dÞch vô ®· giao, ng­êi mua th× kh«ng nhËn ®­îc hµng ho¸ ®óng yªu cÇu hay kh«ng nhËn ®­îc hµng, c¸c kho¶n ®Æt cäc tr¶ tr­íc kh«ng ®­îc hoµn l¹i trong hîp ®ång th­¬ng m¹i vµ ng­êi cho vay cã thÓ bÞ quþt nî trong hîp ®ång vay nî, ng­êi mua b¶o hiÓm kh«ng chÞu ®ãng phÝ trong hîp ®ång b¶o hiÓm, bªn liªn doanh bÞ ®èi t¸c ph¸ vì hîp ®ång... Tãm l¹i nh÷ng thiÖt h¹i tæn thÊt cã thÓ x¶y ra lµ kh«ng nhá khi cã sù vi ph¹m, kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô hîp ®ång. ChÝnh v× thÕ nhu cÇu cã sù b¶o ®¶m cña mét bªn thø ba cã ®ñ uy tÝn vµ tiÒm lùc tµi chÝnh cho c¸c nghÜa vô gåm c¶ nghÜa vô tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh trªn cña c¸c bªn trong giao dÞch ngµy cµng cao dÓ cã thÓ h¹n chÕ nh÷ng rñi ro nh­ vËy. XÐt vÒ nguyªn t¾c, trong mçi giao dÞch th­¬ng m¹i bªn nµo vi ph¹m bªn Êy ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm víi nh÷ng thiÖt h¹i ph¸t sinh trùc tiÕp. V× lîi Ých kinh tÕ cña chÝnh m×nh c¸c bªn sÏ cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn tèt c¸c nghÜa vô ®· cam kÕt ®Ó tr¸nh ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ ®ã. Sö dông b¶o l·nh nãi chung trong ®ã cã cam kÕt dù phßng sÏ tèi thiÓu ho¸ rñi ro cho ng­êi h­ëng lîi nhê cã sù b¶o ®¶m mét c¸ch kh¸ ch¾c ch¾n vÒ viÖc hoµn thµnh nghÜa vô hîp ®ång tõ phÝa ng­êi xin më. Theo thèng kª cña c¸c ng©n hµng MÜ chØ cã 1% sè giao dÞch dù phßng ®­îc thanh to¸n cã nghÜa lµ trong c¸c tr­êng hîp sö dông tÝn dông th­ dù phßng hÇu hÕt c¸c bªn ®Òu hoµn thµnh nghÜa vô cña hä. Nh­ thÕ sù b¶o ®¶m cho hîp ®ång ®­îc thùc hiÖn lµ gÇn nh­ ch¾c ch¾n nÕu cã sö dông mét cam kÕt dù phßng vµ cam kÕt dù phßng chØ cßn mang tÝnh chÊt "dù phßng" ®óng nh­ b¶n th©n tªn gäi "standby" cña nã. §èi víi ng­êi xin më th­ tÝn dông dù phßng, cam kÕt dù phßng buéc hä ph¶i lùa chän hoÆc thùc hiÖn tèt nghÜa vô hîp ®ång hoÆc båi th­êng. Nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh còng lµ n©ng cao uy tÝn, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh trong m«i tr­êng kinh doanh ngµy cµng khã kh¨n nh­ hiÖn nay c¸ch l­¹ chän duy nhÊt cña ng­êi xin më lµ thùc hiÖn tèt nghÜa vô cña m×nh. ViÖc cam kÕt ph¸t hµnh tÝn dông th­ dù phßng còng g©y nªn ¸p lùc cña viÖc tr¶ tiÒn khi cã sù vi ph¹m cña ng­êi xin më nªn b¶n th©n ng©n hµng ph¸t hµnh còng sÏ tiÕn hµnh mét sè biÖn ph¸p ®Ó ®«n ®èc ng­êi xin më thùc hiÖn nghÜa vô theo hîp ®ång. V× thÕ tÝn dông th­ dù phßng trë thµnh mét c«ng cô ®èc thóc thùc hiÖn hîp ®ång mét c¸ch thùc sù hiÖu qu¶ vµ sù ®èc thóc nµy khiÕn cho tÝnh ®¶m b¶o cña tÝn dông th­ dù phßng ®èi víi ng­êi h­ëng lîi cµng cao. b. Vai trß tµi trî Khi ng©n hµng chÊp nhËn më tÝn dông th­ dù phßng cho ng­êi xin më th× viÖc ®ã ®ång nghÜa víi viÖc ng©n hµng kh«ng chØ cung cÊp s¶n phÈm dÞch vô tµi chÝnh tÝn dông mµ cßn cung cÊp mét c«ng cô tµi trî vÒ vèn vµ uy tÝn cho kh¸ch hµng cña m×nh. ThËt vËy, th«ng th­êng ng©n hµng kh«ng ®ßi hái kh¸ch hµng ph¶i kÝ quÜ 100% gi¸ trÞ th­ tÝn dông mµ dùa vµo uy tÝn giao dÞch cña kh¸ch hµng, quan hÖ s½n cã víi ng©n hµng hoÆc dùa trªn ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vÒ tÝnh kh¶ thi cña hîp ®ång c¬ së ®Ó quyÕt ®Þnh chÊp nhËn ph¸t hµnh th­ tÝn dông hay kh«ng. §èi víi c¸c kh¸ch hµng mµ nãi ®iÒu nµy thùc sù cã ý nghÜa quan träng trong nh÷ng hîp ®ång cã gi¸ trÞ lín hoÆc khi nguån tiÒn cña kh¸ch hµng ch­a ®ñ. Ngoµi ra cã ®­îc tÝn dông th­ dù phßng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ng­êi xin më trªn thÞ tr­êng cµng cao v× ®ã lµ sù ®¶m b¶o tuyÖt vêi cho ®èi t¸c cña hä trong hîp ®ång. Khi nghiªn cøu c¸c lo¹i tÝn dông th­ dù phßng cô thÓ vai trß nµy cµng ®­îc thÓ hiÖn râ, ®Æc biÖt ®èi víi lo¹i tÝn dông th­ dù phßng thuéc nhãm dù phßng tµi chÝnh nh­ tÝn dông th­ dù phßng kho¶n tiÒn øng tr­íc (advance payment standby), tÝn dông th­ dù phßng hîp ®ång b¶o hiÓm hay dù phßng c¸c lo¹i thuÕ phÝ ph¶i nép (insurance standby or the likes) hay lo¹i tÝn dông th­ dù phßng thanh to¸n trùc tiÕp (direct-pay standby). Nhê tÝnh chÊt nµy tÝn dông th­ dù phßng trë thµnh c«ng cô tµi trî rÊt hÊp dÉn mµ ng©n hµng cÊp cho kh¸ch hµng cña m×nh. 5.2. T¸c dông cña tÝn dông th­ dù phßng. a. §èi víi ng­êi ph¸t hµnh th­ tÝn dông Ng­êi ph¸t hµnh kh«ng nh÷ng cã thÓ thu ®­îc phÝ më tÝn dông th­ dù phßng cña ng­êi xin më mµ cßn ®èi víi c¸c dÞch vô kh¸c mµ ng©n hµng ph¸t hµnh cung cÊp th­ tÝn dông ®· tiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh thanh to¸n nh­ b­u phÝ ®iÖn phÝ th«ng b¸o më LC, chuyÓn mét phÇn hay toµn bé ph­¬ng tiÖn th­ tÝn dông sang c¸c ng©n hµng ®¹i lý hoÆc c¸c ng©n hµng kh¸c. Trong tr­êng hîp ng©n hµng ph¸t hµnh ph¶i thanh to¸n sè tiÒn th­ tÝn dông th× viÖc hoµn tr¶ (reimbursement) cña ng­êi xin më lµ ngay lËp tøc vµ v« ®iÒu kiÖn (on demand). b. §èi víi ng­êi xin më TÝn dông th­ dù phßng võa lµ c«ng cô ®¶m b¶o vÒ uy tÝn cßn lµ c«ng cô tµi trî vèn mµ ng©n hµng dµnh cho ng­êi xin më, gióp hä cã vÞ thÕ cao h¬n trong giao dÞch so víi c¸c ®èi thñ kh¸c ®ang c¹nh tranh cïng hä trong giao dÞch víi ng­êi h­ëng. c. §èi víi ng­êi h­ëng lîi Lîi Ých cho ng­êi h­ëng lîi lµ lín nhÊt bëi v× kh«ng nh÷ng hä nhËn ®­îc sù b¶o ®¶m cao vÒ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång cña phÝa ®èi t¸c mµ cßn cã thÓ ®­îc ®¶m b¶o tµi chÝnh trong tr­êng hîp lµ ng­êi bÞ vi ph¹m do ng­êi xin më kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång mét khi tu©n thñ ®óng yªu cÇu cña c¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cña th­ tÝn dông. VÒ mÆt thñ tôc ®èi víi ng­êi h­ëng lîi hÕt søc thuËn lîi v× c¸c chøng tõ yªu cÇu kh«ng ph¶i do bªn kh¸c lËp mµ chØ lµ nh÷ng v¨n b¶n do chÝnh hä lËp ra (th«ng th­êng chØ lµ tuyªn bè vi ph¹m) vµ xuÊt tr×nh trong thêi h¹n hiÖu lùc cña th­ tÝn dông lµ ®­îc thanh to¸n ngay lËp tøc. 6. C¸c lo¹i th­ tÝn dông dù phßng 6.1. Ph©n lo¹i theo ®èi t­îng b¶o ®¶m Do tÝnh chÊt linh ho¹t cña tÝn dông th­ dù phßng nªn giao dÞch nµy ®­îc sö dông réng r·i trong nhiÒu lÜnh vùc nh»m b¶o ®¶m viÖc thùc hiÖn c¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i dÞch vô, thuª mua, m«i giíi, b¶o hiÓm, gia c«ng chÕ biÕn, liªn doanh hay c¸c hîp ®ång tµi chÝnh nh­ thuÕ vô, h¶i quan vµ c¸c hîp ®ång tÝn dông. TÝn dông th­ dù phßng cßn ®­îc ph¸t hµnh nh»m b¶o l·nh cho ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ ph©n phèi chøng kho¸n, nh÷ng kho¶n vay nî trong n­íc còng nh­ ngoµi n­íc, c¸c kho¶n tÝn dông xuÊt nhËp khÈu vµ trong viÖc ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh theo ph¸n quyÕt cña toµ ¸n. Trªn thùc tÕ, tÝn dông th­ dù phßng cßn ®­îc sö dông kÕt hîp cïng c¸c ph­¬ng thøc b¶o l·nh vµ thanh to¸n kh¸c. §Ó thuËn tiÖn cho c¸c bªn trong qu¸ tr×nh sö dông viÖc ph©n lo¹i chi tiÕt c¸c lo¹i tÝn dông th­ dù phßng theo ®èi t­îng b¶o ®¶m cña giao dÞch ®­îc ®Ò cËp trong Quy t¾c thùc hµnh tÝn dông th­ dù phßng quèc tÕ ISP 98. ¨ TÝn dông dù phßng ®¶m b¶o thùc hiÖn (performance standby) Lµ lo¹i tÝn dông th­ dù phßng ®­îc ph¸t hµnh nh»m ®¶m b¶o nghÜa vô thùc hiÖn hîp ®ång cña ng­êi xin më th­ tÝn dông trong ®ã bao gåm c¶ tr¸ch nhiÖm chi tr¶ c¸c kho¶n thiÖt h¹i ph¸t sinh do vi ph¹m hîp ®ång cña ng­êi xin më th­ tÝn dông dù phßng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn hîp ®ång c¬ së. Lo¹i tÝn dông th­ dù phßng nµy gióp cho ng­êi mua trong hîp ®ång c¬ së gi¶m thiÓu rñi ro ng­êi b¸n kh«ng giao hµng hay giao chËm hay giao hµng thiÕu kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu chÊt l­îng. Nã cã thÓ ®­îc sö dông réng r·i trong c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i ®Çu t­ x©y dùng... ¨ TÝn dông th­ dù phßng ®¶m b¶o ®Êu thÇu hay dù thÇu (Bid / Tender Standby) Lµ cam kÕt ng©n hµng ph¸t hµnh sÏ tr¶ tiÒn cho ng­êi h­ëng lîi th­ tÝn dông nÕu ng­êi xin më ®· tróng thÇu nh­ng rót lui kh«ng thùc hiÖn hîp ®ång n÷a. Lo¹i tÝn dông th­ nµy mang l¹i lîi Ých cho c¶ hai bªn tham gia kÝ kÕt hîp ®ång c¬ së. §èi víi ng­êi tham gia dù thÇu, cam kÕt dù phßng lµ mét sù ®¶m b¶o cho kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång khi ng­êi nµy tróng thÇu. Nhê thÕ ng­êi nµy ë vµo thÕ c¹nh tranh cao h¬n so víi nh÷ng nhµ thÇu kh¸c trong qu¸ tr×nh chän läc hå s¬ dù thÇu vµ c¬ héi tróng thÇu cao h¬n. Trong khi ®ã ng­êi h­ëng lîi cña th­ tÝn dông (nhµ ®Çu t­) mét mÆt nhËn ®­îc sù b¶o ®¶m thùc hiÖn hîp ®ång, mét mÆt cã thÓ lùa chän ®­îc nhµ thÇu cã kh¶ n¨ng lµm ¨n nghiªm chØnh nhÊt v× hä cã nghÜa vô thùc hiÖn tèt hîp ®ång nÕu kh«ng muèn ph¶ hoµn tr¶ tiÒn theo tÝn dông th­ dù phßng. Trong lo¹i th­ tÝn dông nµy, sè tiÒn vµ thêi h¹n hiÖu lùc th­êng do nhµ ®Çu t­ ®Æt ra. Th«ng th­êng th× thêi h¹n hiÖu lùc cña th­ tÝn dông b¶o ®¶m dù thÇu kÐo dµi cho ®Õn khi ng­êi dù thÇu tróng thÇu vµ kÝ kÕt ®­îc hîp ®ång th­¬ng m¹i. Khi ng­êi dù thÇu kh«ng tróng thÇu th× th­ tÝn dông còng tù ®éng hÕt hiÖu lùc. ¨ TÝn dông th­ dù phßng tµi chÝnh (Financial Standby) Lµ lo¹i tÝn dông th­ dù phßng b¶o ®¶m cho nghÜa vô tr¶ tiÒn cña ng­êi xin më theo ®ã ng­êi h­ëng lîi sÏ ®­îc ng©n hµng ph¸t hµnh thanh to¸n khi xuÊt tr×nh bÊt k× chøng tõ nµo chøng minh nghÜa vô tr¶ l¹i kho¶n tiÒn ®· vay. TÝn dông th­ dù phßng tµi chÝnh lµ lo¹i h×nh mang ®Æc tr­ng râ nÐt vai trß tµi trî cña ng©n hµng ®èi víi ng­êi xin më bëi v× nhiÒu tÝn dông th­ dù phßng tµi chÝnh cã gi¸ trÞ lªn tíi 100% gi¸ trÞ hîp ®ång c¬ së khiÕn cho nã trë thµnh sù b¶o ®¶m gÇn nh­ lµ tuyÖt ®èi cho ng­êi h­ëng lîi th­ tÝn dông. §©y lµ lo¹i h×nh tÝn dông tÝn dông th­ dù phßng cã ®Æc ®iÓm b¶o l·nh hîp ®ång vay nî hoÆc ®¶m b¶o thanh to¸n ®­îc c¸c ng©n hµng MÜ sö dông réng r·i nhÊt1 Theo thèng kª cña DCW July August 2000 th× SLC tµi chÝnh gÊp h¬n 4,5 lÇn SLC ®¶m b¶o thùc hiÖn hîp ®ång vµ gÊp h¬n 6 lÇn c¸c lo¹i tÝn dông th­ dù phßng kh¸c. . ¨ TÝn dông th­ dù phßng thanh to¸n tr­íc (Advance Payment Standby) Lµ lo¹i tÝn dông th­ dù phßng nh»m ®¶m b¶o cho nh÷ng kho¶n tiÒn øng tr­íc mµ ng­êi h­ëng lîi cÊp cho ng­êi xin më tÝn dông th­. Trªn thùc tÕ kh«ng chØ trong c¸c hîp ®ång mua b¸n c¸c tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín nh­ mua b¸n l¾p ®Æt c¸c d©y chuyÒn m¸y mãc thiÕt bÞ toµn bé... mµ cßn trong nhiÒu th­¬ng vô phæ biÕn, nh»m n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña chÝnh m×nh c¸c bªn th­êng cÊp tÝn dông cho nhau th«ng qua nh÷ng kho¶n tiÒn ®Æt cäc hay tr¶ tr­íc tõ 5% ®Õn 20% gi¸ trÞ hîp ®ång . V× thÕ sù cã mÆt cña tÝn dông th­ dù phßng thanh to¸n tr­íc sÏ ®¶m b¶o cho nh÷ng kho¶n øng tr­íc mµ ng­êi h­ëng ®· cÊp cho ng­êi xin më th­ tÝn dông ®Ó tr¸nh cho ng­êi ®ã nh÷ng rñi ro sau nµy. ¨ TÝn dông th­ dù phßng tr¶ tiÒn trùc tiÕp (Direct-pay Standby) Lµ lo¹i tÝn dông th­ dù phßng ®¶m b¶o cho c¸c kho¶n thanh to¸n ®· tíi h¹n theo hîp ®ång gèc nh­ng kh«ng cÇn quan t©m ®Õn viÖc cã x¶y ra vi ph¹m hîp ®ång hay kh«ng "support payment when due of an underlying payment obligation typically in connection with a financial standby without regard to a default". Theo qui ®Þnh cña lo¹i th­ tÝn dông nµy ng­êi h­ëng lîi ®­îc quyÒn yªu cÇu ng©n hµng ph¸t hµnh thanh to¸n khi ®· tíi h¹n thanh to¸n cña hîp ®ång mµ kh«ng cÇn göi mÖnh lÖnh ®ßi tiÒn tíi ng­êi xin më tÝn dông th­ dù phßng. Do ®ã dï kh«ng cã hµnh vi vi ph¹m hîp ®ång tõ phÝa ng­êi xin më th­ tÝn dông ng­êi h­ëng lîi vÉn ®­îc ®¶m b¶o thanh to¸n vµ tÝn dông th­ dù phßng lóc nµy lµ mét giao dÞch ch¾c ch¾n ®­îc thùc hiÖn chø kh«ng chØ cã tÝnh chÊt dù phßng nh­ tªn gäi cña nã n÷a. ë ®©y ta l¹i thÊy tÝn dông th­ dù phßng kh«ng kh¸c g× mét th­ tÝn dông truyÒn thèng v× ng©n hµng ph¸t hµnh sÏ thanh to¸n cho ng­êi h­ëng lîi khi xuÊt tr×nh chøng tõ phï hîp víi yªu cÇu cña th­ tÝn dông trong thêi h¹n hiÖu lùc cu¶ th­ tÝn dông. Sù kh¸c biÖt chØ n»m ë ph¹m vi sö dông. TÝn dông th­ dù phßng thanh to¸n trùc tiÕp th­êng sö dông nh­ mét c«ng cô b¶o l·nh c¸c hîp ®ång tµi chÝnh, vay nî cßn th­ tÝn dông truyÒn thèng lµ mét ph­¬ng thøc thanh to¸n trong c¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i hµng ho¸ th«ng th­êng. ¨ TÝn dông th­ dù phßng hîp ®ång b¶o hiÓm vµ th­ dù phßng c¸c lo¹i thuÕ phÝ kh¸c ph¶i nép (insurance standby and other likes) Lµ lo¹i tÝn dông th­ dù phßng mµ ng©n hµng ph¸t hµnh cam kÕt tr¶ tiÒn phÝ b¶o hiÓm, phÝ t¸i b¶o hiÓm hoÆc nh÷ng lo¹i thuÕ phÝ kh¸c nÕu ng­êi xin më kh«ng nép nh÷ng kho¶n phÝ nµy ®óng h¹n. Trªn thùc tÕ ®èi víi c¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i quèc tÕ khi mµ gi¸ trÞ b¶o hiÓm lªn tíi 110% gi¸ trÞ hîp ®ång vµ phÝ b¶o hiÓm chiÕm kho¶ng 10 % gi¸ trÞ hµng ho¸ th× tÝn dông th­ dù phßng gióp ng­êi xin më t¹m ho·n ph¶i tr¶ m«t sè tiÒn phÝ b¶o hiÓm kh«ng nhá ®Ó cã thÓ sö dông nguån tiÒn nµy vµo nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c. Ngoµi ra trong c¸c th­¬ng vô lµm ¨n cña m×nh ng­êi xin më cßn ph¶i thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh theo yªu cÇu cña nhµ n­íc nh­ nép thuÕ XNK. Cã ®­îc sù b¶o ®¶m tõ tÝn dông th­ dù phßng lo¹i nµy ng­êi xin më cã thÓ nhanh chãng nhËn hµng tr­íc khi ph¶i tiÕn hµnh thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh cña m×nh. Cã thÓ lÊy vÝ dô ë n­íc ta hiÖn nay theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, c¸c c«ng ty nhËp khÈu ph¶i ®ãng thuÕ nhËp khÈu ngay khi nhËn hµng t¹i c¶ng mµ kh«ng ®îi cho ®Õn khi b¸n hÕt hµng nhËp khÈu nh­ trong tr­êng hîp ®ãng thuÕ TNDN. V× vËy mét lÇn n÷a vai trß tµi trî cña tÝn dông th­ dù phßng lo¹i nµy l¹i ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ do c«ng ty nhËp khÈu vÉn ch­a ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu cho tíi lóc b¸n hÕt hµng nhËp khÈu. ¨ tÝn dông th­ dù phßng th­¬ng m¹i (Commercial Standby) Lµ lo¹i tÝn dông th­ dù phßng ®¶m b¶o cho tr¸ch nhiÖm cña ng­êi xin më th­ tÝn dông ph¶i thanh to¸n cho hµng ho¸ hay dÞch vô trong tr­êng hîp kh«ng thanh to¸n b»ng c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n kh¸c. Do th­ tÝn dông chØ mang tÝnh chÊt dù phßng, ng­êi b¸n vÉn trùc tiÕp ®ßi tiÒn ng­êi mua. ChØ khi ng­êi mua kh«ng thanh to¸n th× ng­êi b¸n míi xuÊt tr×nh chøng tõ ®ßi tiÒn ng©n hµng më th­ tÝn dông dù phßng th­¬ng m¹i. ë ®©y cã mét ®iÓm kh¸c biÖt víi th­ tÝn dông truyÒn thèng lµ tr­íc khi ®ßi tiÒn ng©n hµng ph¸t hµnh ng­êi b¸n cã thÓ ®ßi tiÒn ng­êi mua trùc tiÕp. §iÒu ®ã chøng tá vÉn cã mét mèi tin cËy nhÊt ®Þnh gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n. ¨ TÝn dông th­ dù phßng ®èi øng (Counter Standby) Lo¹i tÝn dông th­ dù phßng nµy nh»m vµo môc ®Ých b¶o l·nh viÖc ph¸t hµnh mét th­ tÝn dông riªng biÖt hay mét cam kÕt kh¸c cña ng­êi h­ëng lîi qui ®Þnh trong th­ trong th­ tÝn dông dù phßng ®èi øng. Lo¹i tÝn dông th­ dù phßng nµy cã c¬ chÕ ho¹t ®éng nh­ sau: - Ng­êi uû nhiÖm (ng­êi xin më) lËp chi thÞ yªu cÇu ng©n hµng cña m×nh ( ng©n hµng chØ thÞ) yªu cÇu ng©n hµng cña ®èi t¸c ph¸t hµnh mét th­ tÝn dông dù phßng cho ®èi t¸c. - Ng©n hµng ®èi t¸c (ng©n hµng ph¸t hµnh) ph¸t hµnh mét tÝn dông th­ dù phßng cho ng­êi h­ëng lµ ng­êi uû nhiÖm. - Ng©n hµng chØ thÞ còng më mét th­ tÝn dông cho ng©n hµng ®èi t¸c h­ëng lîi - Khi nhËn ®­îc mÖnh lÖnh ®ßi tiÒn ng©n hµng ph¸t hµnh thanh to¸n cho ng­êi h­ëng vµ thu l¹i sè tiÒn nµy tõ ng©n hµng chØ thÞ theo ®óng nh­ cam kÕt cña tÝn dông th­ dù phßng ®èi øng. Do ®ã ng­êi tr¶ tiÒn vÉn lµ ng­êi ra chØ thÞ ®Çu tiªn cßn hai ng©n hµng hµnh ®éng víi t­ c¸ch lµ ng­êi cung cÊp dÞch vô vµ c«ng cô tµi trî cho kh¸ch hµng 6.2. Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt sù kiÖn lµm ph¸t sinh thanh to¸n NÕu nh­ ph©n lo¹i chi tiÕt theo ®èi t­îng ®­îc ®¶m b¶o c¸c lo¹i th­ th­ tÝn dông dù phßng sÏ hÕt søc tiÖn lîi cho ng­êi sö dông v× nã liÖt kª hÇu hÕt nh÷ng tr­êng hîp cã thÓ ¸p dông tÝn dông th­ dù phßng. Tuy nhiªn c¸ch thøc ph©n lo¹i nµy kh«ng nªu lªn mèi quan hÖ gi÷a ®èi t­îng, chøc n¨ng víi c¸c ®iÒu kho¶n ®iÒu kiÖn cña tÝn dông th­ dù phßng. C¸ch thøc ph©n lo¹i theo ®èi t­îng ®­îc ®­îc ®¶m b¶o còng ch­a nªu bËt ®Æc thï cña c¸c giao dÞch cã ®èi t­îng ®¶m b¶o. §èi víi c¸c ng©n hµng do ph¸t hµnh tÝn dông th­ dù phßng còng lµ cung cÊp mét kho¶n tÝn dông cho kh¸ch hµng th«ng qua viÖc tµi trî vèn vµ uy tÝn cña chÝnh m×nh. ChÝnh v× thÕ khi xÐt tíi møc ®é rñi ro cña vèn ng©n hµng cã c¸ch thøc ph©n chia c¸c tÝn dông th­ dù phßng trong hai nhãm chñ yÕu. §©y lµ c¸ch ph©n lo¹i mµ Côc dù tr÷ Liªn bang MÜ l­u ý ®èi víi ng­êi sö dông tÝn dông th­ dù phßng trong "Risk-based Capital Guidelines.". ¨ Nhãm tÝn dông th­ dù phßng tµi chÝnh Bao gåm nh÷ng cam kÕt kh«ng huû ngang do ng©n hµng ph¸t hµnh nh»m ®¶m b¶o c¸c nghÜa vô tµi chÝnh (financial obligations) mµ ng­êi xin më ph¶i thùc hiÖn theo tho¶ thuËn t¹i hîp ®ång c¬ së. Nã ®­îc coi nh­ mét h×nh thøc thay thÕ cho mét kho¶n th­ tÝn dông trùc tiÕp mµ ng©n hµng cung cÊp cho kh¸ch hµng vµ gi¸ trÞ b¶o ®¶m th­êng lªn tíi 100% gi¸ trÞ thanh to¸n trong c¸c nghÜa vô mµ ng­êi xin më ph¶i thùc hiÖn. CÇn l­u ý lµ tÝn dông th­ dù phßng tµi chÝnh th­êng chØ ®­îc thanh to¸n khi ng­êi xin më mÊt kh¶ n¨ng tµi chÝnh. YÕu tè ®Ó x¸c ®Þnh tÝn dông th­ dù phßng cã thuéc nhãm nµy hay kh«ng lµ tÝnh chÊt cña nghÜa vô cam kÕt theo hîp ®ång c¬ së lµm ph¸t sinh thanh to¸n theo th­ tÝn dông. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ khi cã sù kiÖn ng­êi xin më kh«ng thùc hiÖn nh÷ng nghÜa vô tµi chÝnh nh­ kh«ng tr¶ tiÒn hµng ho¸ dÞch vô, kh«ng nép thuÕ phÝ hay kh«ng tr¶ båi th­êng... th× ng­êi h­ëng lîi ®­îc ng©n hµng ph¸t hµnh thanh to¸n. Nh­ vËy nh÷ng tÝn dông th­ dù phßng b¶o ®¶m tiÒn vay, tÝn dông th­ dù phßng hîp ®ång b¶o hiÓm, tÝn dông th­ dù phßng thuÕ phÝ ph¶i nép, tÝn dông th­ dù phßng thanh to¸n tr¶ tr­íc vµ tÝn dông th­ dù phßng thanh to¸n trùc tiÕp ®Òu n»m trong nhãm nµy. §èi víi lo¹i tÝn dông th­ dù phßng nµy tÝnh rñi ro víi nguån vèn cña ng©n hµng cao h¬n v× gi¸ trÞ thanh to¸n theo tÝn dông th­ dù phßng lªn ®Õn 100% quy m« nghÜa vô lµm ph¸t sinh thanh to¸n theo th­ tÝn dông. ¨ Nhãm tÝn dông th­ dù phßng ®¶m b¶o thùc hiÖn. Bao gåm nh÷ng tÝn dông th­ dù phßng ®­îc ng©n hµng ph¸t hµnh nh»m ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn nghÜa vô phi tµi chÝnh (non-financial obligations) trong hîp ®ång c¬ së cña ng­êi xin më. Trong giao dÞch thuéc nhãm nµy nh÷ng sù kiÖn ph¸t sinh nh­ ng­êi xin më kh«ng giao hµng ho¸ hay cung cÊp dÞch vô ... miÔn lµ lo¹i nghÜa vô gäi lµ "non-financial obligations" sÏ dÉn tíi yªu cÇu ®ßi thanh to¸n cña ng­êi h­ëng lîi. V× thÕ nghÜa vô thanh to¸n theo tÝn dông th­ dù phßng ®¶m b¶o thùc hiÖn chØ cã tÝnh chÊt thø cÊp (secondary obligations). Th«ng th­êng gi¸ trÞ th­ tÝn dông chØ lµ mét tû lÖ cña gi¸ trÞ hîp ®ång c¬ së (th­êng lµ 10-50% gi¸ trÞ hîp ®ång) nªn rñi ro ph¶i thanh to¸n cña ng©n hµng ®èi víi nguån vèn cña m×nh lµ thÊp h¬n so víi nhãm tr­íc. C¬ chÕ ho¹t ®éng cña c¸c l¹i tÝn dông th­ dù phßng thuéc nhãm nµy còng t­¬ng tù nh­ ë nhãm tr­íc. §iÓm cÇn ph©n biÖt ®Ó x¸c ®Þnh tÝn dông th­ dù phßng cã thuéc nhãm nµy kh«ng lµ dùa vµo tÝnh chÊt cña sù kiÖn lµm ph¸t sinh thanh to¸n theo th­ tÝn dông cã ph¶i lµ nghÜa vô phi tµi chÝnh kh«ng. V× thÕ nh÷ng lo¹i tÝn dông th­ dù phßng ®¶m b¶o dù thÇu hay ®Êu thÇu theo c¨n cø ph©n lo¹i trªn còng n»m trong nhãm nµy. 7. Ph©n biÖt tÝn dông th­ dù phßng víi th­ tÝn dông truyÒn thèng vµ c¸c lo¹i h×nh b¶o l·nh kh¸c 7.1. Ph©n biÖt tÝn dông th­ dù phßng víi tÝn dông th­ truyÒn thèng a. Sù gièng nhau C¸c ng©n hµng ch©u ¢u th­êng cã thãi quen liÖt kª tÝn dông th­ dù phßng nh­ mét trong nh÷ng lo¹i tÝn dông th­ ®Æc biÖt (L/C tuÇn hoµn hay L/C ®iÒu kho¶n ®á) mµ kh«ng coi nã nh­ mét c«ng cô b¶o l·nh ®éc lËp thùc ra còng rÊt cã c¬ së. Thùc chÊt gi÷a tÝn dông th­ dù phßng vµ c¸c lo¹i th­ tÝn dông truyÒn thèng cã nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång vÒ môc ®Ých sö dông, vÒ tÝnh chÊt giao dÞch, nghÜa vô cña ng­êi h­ëng lîi, vÒ ®Æc tr­ng cña chøng tõ vµ giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña ng­êi ph¸t hµnh. ¨ VÒ môc ®Ých sö dông Cã thÓ thÊy chóng ®Òu lµ ph­¬ng tiÖn tµi trî vµ cung cÊp dÞch vô cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông dµnh cho kh¸ch hµng. Khi ng©n hµng chÊp nhËn ph¸t hµnh th­ tÝn dông cho ng­êi xin më L/C, th«ng th­êng dùa vµo uy tÝn cña ng©n hµng ®ã ng­êi h­ëng lîi ®­îc ®¶m b¶o vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n (nÕu cã sù vi ph¹m hîp ®ång) cao h¬n nhiÒu so víi nh÷ng c¸ch thøc b¶o ®¶m kh¸c. Trong hîp ®ång x©y dùng nÕu ng­êi chñ ®Çu t­ nhËn mét tÝn dông th­ dù phßng b¶o ®¶m dù thÇu hay tÝn dông th­ dù phßng ®¶m b¶o thùc hiÖn th× ng­êi ®ã cã thÓ tin t­ëng giao c«ng tr×nh cho chñ thÇu vµ øng tr­íc tiÒn nh©n c«ng, nguyªn vËt liÖu x©y dùng. HoÆc khi nhËp khÈu hµng ho¸ nÕu ng­êi nhËp khÈu ®­îc ng©n hµng cã uy tÝn ®¶m b¶o thanh to¸n c¸c kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ phÝ b»ng mét lo¹i tÝn dông th­ dù phßng c¸c kho¶n thuÕ phÝ ph¶i nép th× ng­êi nhËp khÈu cã thÓ ®­îc h¶i quan cho phÐp lÊy hµng tr­íc khi nép thuÕ phÝ nhËp khÈu. H¬n thÕ n÷a, nÕu kh¸ch hµng vµ ng©n hµng cã quan hÖ lµm ¨n l©u dµi hoÆc ng©n hµng xÐt thÊy dù ¸n cã tÝnh kh¶ thi cao viÖc kÝ quÜ ®Ó më L/C th­êng kh«ng lªn tíi 100% gi¸ trÞ hîp ®ång. PhÇn gi¸ trÞ cßn l¹i sÏ do ng©n hµng bï vµo nh­ mét kho¶n tÝn dông trùc tiÕp víi l·i suÊt ­u ®·i mµ ng©n hµng cung cÊp cho kh¸ch hµng. §iÒu nµy sÏ rÊt cã ý nghÜa víi ng­êi xin më khi ch­a ®ñ vèn. Nh­ vËy th­ tÝn dông th­¬ng m¹i vµ th­ tÝn dông dù phßng cïng ®ång thêi lµ ph­¬ng tiÖn tµi trî ng©n hµng dµnh cho cho kh¸ch hµng d­íi h×nh thøc cung cÊp dÞch vô. ë ®©y, ng©n hµng võa thu ®­îc phÝ më L/C l¹i võa cã thÓ thu l·i nÕu cung cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng khi kh«ng yªu cÇu hä kÝ quÜ 100% gi¸ trÞ L/C. Cßn trong tr­êng hîp kh¸ch hµng kÝ quÜ 100%, lîi Ých ng©n hµng thu ®­îc tõ sè tiÒn ®ã kh«ng kh¸c g× nh­ ®èi víi kho¶n c¸c tiÒn göi. Tuy nhiªn do ph¸t sinh tõ nhu cÇu th­¬ng m¹i dÞch vô, t¹o lËp sù b¶o ®¶m cho mét giao dÞch cña c¸c bªn kh¸c cho nªn c¸c bªn trong giao dÞch th­ tÝn dông th­¬ng m¹i hay tÝn dông th­ dù phßng còng ph¶i chÞu nh÷ng rñi ro tiÒm Èn cã liªn quan. ¨ VÒ tÝnh chÊt - TÝnh chÊt ®éc lËp ®©y cã thÓ coi lµ mét trong nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña ph­¬ng thøc thanh to¸n b»ng tÝn dông chøng tõ nãi chung. Trong c¶ hai giao dÞch c¸c ng©n hµng ph¸t hµnh ®Òu hµnh ®éng theo chØ thÞ vµ nh©n danh ng­êi uû nhiÖm ®Ó tiÕn hµnh c¸c giao dÞch dùa trªn nguyªn t¾c ®éc lËp. TÝnh ®éc lËp thÓ hiÖn trong mèi quan hÖ kh«ng phô thuéc vµo bÊt cø giao dÞch nµo kh¸c kÓ c¶ víi hîp ®ång c¬ së vµ hîp ®ång uû th¸c h×nh thµnh nªn giao dÞch. Nguyªn t¾c cña viÖc thùc hiÖn giao dÞch th­ tÝn dông th­¬ng m¹i vµ dù phßng lµ nghÜa vô tr¶ tiÒn cña ng©n hµng ph¸t hµnh chØ c¨n cø vµo sù phï hîp cña bé chøng tõ mµ ng­êi h­ëng lîi xuÊt tr×nh chø kh«ng phô thuéc vµo bÊt k× mèi quan hÖ nµo gi÷a ng­êi h­ëng vµ ng­êi xin më hay mèi quan hÖ gi÷a ng­êi xin më vµ ng©n hµng ph¸t hµnh. §iÒu 3 UCP 500 kh¼ng ®Þnh "VÒ b¶n chÊt chøng tõ lµ nh÷ng giao dÞch riªng biÖt víi c¸c hîp ®ång mua b¸n hoÆc c¸c hîp ®ång kh¸c mµ c¸c hîp ®ång nµy cã thÓ lµm c¬ së cña th­ tÝn dông vµ c¸c ng©n hµng kh«ng bÞ liªn quan ®Õn hoÆc bÞ rµng buéc vµo c¸c hîp ®ång nh­ thÕ... Sù cam kÕt cña mét ng©n hµng ®Ó tr¶ tiÒn, chÊp nhËn vµ tr¶ tiÒn c¸c hèi phiÕu ... kh«ng bÞ rµng buéc bëi c¸c khiÕu n¹i hoÆc sù b¶o vÖ nµo ®ã cña ng­êi xin më tÝn dông ph¸t sinh tõ quan hÖ cña hä víi ng©n hµng ph¸t hµnh hoÆc víi ng­êi h­ëng". ISP 98 vµ C«ng ­íc Liªn hîp Quèc vÒ b¶o l·nh ®éc lËp vµ th­ dù phßng còng dµnh h¼n ®iÒu 1.07 vµ ®iÒu 2,3 ®Ó kh¼ng ®Þnh tÝnh ®éc lËp cña th­ tÝn dông "... c¸c nghÜa vô cña ng­êi ph¸t hµnh ®èi víi ng­êi h­ëng lîi kh«ng bÞ ¶nh h­ëng bëi c¸c quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña ng­êi ph¸t hµnh víi ng­êi xin ph¸t hµnh theo bÊt k× tho¶ thuËn, thùc tiÔn hay luËt nµo ¸p dông..." " ...theo C«ng ­íc mét cam kÕt ®éc lËp khi kh«ng phô thuéc vµo sù tån t¹i cña bÊt k× giao dÞch gèc nµo hoÆc bÊt cø cam kÕt nµo kh¸c hoÆc tuú thuéc vµo bÊt k× ®iÒu kho¶n hay ®iÒu kiÖn nµo kh«ng cã trong cam kÕt, hay bÊt k× hµnh vi sù kiÖn nµo kh«ng ch¾c ch¾n trong t­¬ng lai, trõ viÖc xuÊt tr×nh chøng tõ hay sù kiÖn nµo kh¸c trong ph¹m vi ho¹t ®éng cña ng­êi b¶o l·nh / ph¸t hµnh th­ tÝn dông" - TÝnh chÊt kh«ng huû ngang. C¸c nguån ph¸p lÝ quèc tÕ phæ biÕn ®iÒu chØnh giao dÞch th­ tÝn dông th«ng th­êng vµ tÝn dông th­ dù phßng ®Òu nªu lªn mét c¸ch cô thÓ tÝnh chÊt kh«ng huû ngang cña giao dÞch tÝn dông chøng tõ nãi chung vµ tÝn dông th­ dù phßng nãi riªng mét khi ®­îc quy ®Þnh nh­ vËy trong th­ tÝn dông. §iÒu 6 UCP 500 chØ râ tÝnh chÊt kh«ng huû ngang cña th­ tÝn dông (bao gåm c¶ tÝn dông th­ dù phßng) trõ phi cã ghi râ trong th­ tÝn dông lµ cã thÓ huû ngang. Qui ®Þnh nµy gièng nh­ qui ®Þnh t¹i ®iÒu 7 C«ng ­íc Liªn Hîp Quèc vÒ b¶o l·nh ®éc lËp vµ tÝn dông th­ dù phßng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ vÉn cã thÓ huû ngang th­ tÝn dông nÕu qui ®Þnh râ lµ nh­ vËy nh­ng trªn thùc tÕ ®ã lµ ®iÒu kh«ng cã lîi cho ng­êi h­ëng lîi nªn hä kh«ng dÔ g× chÊp nhËn mét th­ tÝn dông cã thÓ huû ngang. Thªm n÷a ®iÒu 8 cña C«ng ­íc l¹i yªu cÇu viÖc söa ®æi cam kÕt ph¶i cã sù ®ång ý cña ng­êi h­ëng lîi vµ ®iÒu 1 cña ISP 98 lo¹i bá hoµn toµn tÝnh chÊt cã thÓ huû ngang qua quy ®Þnh "...lµ mét cam kÕt kh«ng huû ngang..." cho nªn tÝnh chÊt kh«ng hñy ngang vÉn lµ b¶n chÊt c¬ b¶n cña c¶ hai lo¹i th­ tÝn dông. - TÝnh chÊt chøng tõ Ngay b¶n th©n tªn gäi "Documentary Credit" cña nã còng ®· thÊy c¸c giao dÞch vÉn mu«n thuë mang tÝnh chÊt chøng tõ. §iÒu 4 UCP 500 nªu râ "... trong c¸c nghiÖp vô th­ tÝn dông chøng tõ tÊt c¶ c¸c bªn h÷u quan chØ giao dÞch dùa trªn chøng tõ chø kh«ng c¨n cø vµo hµng ho¸ dÞch vô vµ / hoÆc c¸c giao dÞch kh¸c mµ c¸c chøng tõ cã thÓ liªn quan ®Õn." b. Sù kh¸c biÖt Cho dï vÒ mÆt b¶n chÊt cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång song do ®Æc thï môc ®Ých vµ kÜ thuËt tiÕn hµnh giao dÞch kh¸c nhau nªn kh«ng thÓ xÕp ®ång lo¹t tÝn dông th­ dù phßng vµo cïng nhãm víi c¸c lo¹i th­ tÝn dông th­¬ng m¹i kh¸c. ¨ VÒ môc ®Ých sö dông Tr­íc hÕt cÇn nh¾c ®Õn sù kh¸c biÖt vÒ môc ®Ých sö dông cña hai lo¹i h×nh giao dÞch nµy v× nã lµm ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh chÊt vµ quy tr×nh nghiÖp vô tiÕn hµnh c¸c giao dÞch. Trong khi th­ tÝn dông th­¬ng m¹i sö dông trong c¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i víi vai trß nh­ mét ph­¬ng tiÖn thanh to¸n th«ng dông th× tÝn dông th­ dù phßng th­êng ®­îc sö dông lµm c«ng cô b¶o l·nh. Ng­êi xin më thanh to¸n theo ph­¬ng thøc tÝn dông th«ng th­êng ®Ó nhËn ®­îc hµng ho¸ do ®ã tr¸ch nhiÖm chÊp nhËn vµ thanh to¸n cña ng­êi ph¸t hµnh th­ tÝn dông lµ tr¸ch nhiÖm chÝnh yÕu (primary) cã nghÜa lµ giao dÞch nµy ch¾c ch¾n sÏ ®­îc thùc hiÖn nÕu ng­êi h­ëng tu©n thñ ®óng nh÷ng yªu cÇu cña th­ tÝn dông. Th­ tÝn dông th«ng th­êng còng ®­îc qui ®Þnh trong ®iÒu kiÖn thanh to¸n còng gièng nh­ nh÷ng ph­¬ng thøc thanh to¸n kh¸c nh­ nhê thu, chuyÓn tiÒn hay ghi sæ vµ trë thµnh nghÜa vô tÊt yÕu khi thùc hiÖn hîp ®ång. Trong khi ®ã tÝn dông th­ dù phßng chØ ®­îc ®Ò cËp trong nh÷ng ®iÒu kho¶n phô vÒ ®¶m b¶o thùc hiÖn nghÜa vô hîp ®ång (other terms and conditons) vµ v× thÕ nã chØ ®ãng vai trß dù phßng ®èi víi c¸c vi ph¹m cã thÓ x¶y ra (ngo¹i trõ lo¹i tÝn dông th­ dù phßng thanh to¸n trùc tiÕp direc._. ng©n hµng, uy tÝn cho doanh nghiÖp. Nã gãp phÇn ph¸t huy ®Çy ®ñ chøc n¨ng cña ng©n hµng trong vai trß lµ ng­êi cung cÊp dÞch vô ®ång thêi lµ trung gian ®iÒu tiÕt dßng ch¶y tµi chÝnh tiÒn tÖ cña toµn bé nÒn kinh tÕ. 2.3.2 Gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ®Æc biÖt trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Víi ®Æc tr­ng cña mét lo¹i h×nh tµi trî vµ c«ng cô b¶o ®¶m tÝn dông th­ dù phßng gióp cho c¸c giao dÞch ®­îc tiÕn hµnh thuËn lîi v× nã ®­îc thiÕt lËp trªn cã së sù tin cËy lÉn nhau gi÷a c¸c bªn. Tõ ®ã c¸c doanh nghiÖp n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh nãi riªng vµ gãp phÇn ph¸t triÓn vµo sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ. Ngµy nay do tÝn dông th­ dù phßng ®· trë thµnh mét s¶n phÈm tµi chÝnh phæ cËp t¹i MÜ vµ nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi nªn viÖc kh¸ch hµng ViÖt Nam sö dông nã trong c¸c giao dÞch th­¬ng m¹i dÞch vô víi n­íc ngoµi còng trë thµnh nhu cÇu tù nhiªn ®Ó thÝch øng víi nh÷ng xu thÕ chung khi hoµ m×nh vµo c¬ chÕ héi nhËp vµ ph¸t triÓn. 2.4. Nh÷ng ®iÓm thuËn lîi khi sö dông tÝn dông th­ dù phßng t¹i thÞ tr­êng ViÖt Nam Lµ s¶n phÈm tµi chÝnh quèc tÕ thùc thô nªn tÝn dông th­ dù phßng thu hót sù quan t©m cña nhiÒu tæ chøc c¸ nh©n trong vµ ngoµi giíi ng©n hµng quèc tÕ trong vµi n¨m ®æ l¹i ®©y. §ã lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi gióp c¸c ng©n hµng, c¸c doanh nghiÖp vµ nh÷ng ng­êi lµm luËt t¹i ViÖt Nam cã c¬ héi tiÕp cËn vµ b­íc ®Çu sö dông tÝn dông th­ dù phßng khi mµ c«ng nghÖ ng©n hµng quèc tÕ cã c¬ héi ®­îc cËp nhËt t¹i ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Tuy nhiªn ph¶i thÊy r»ng kh«ng chØ lµ mét lo¹i s¶n phÈm dÞch vô tµi chÝnh quèc tÕ ­u viÖt vÒ nhiÒu mÆt mµ vÊn ®Ò c¬ b¶n ®Ó tÝn dông th­ dù phßng cã thÓ ®­îc vËn dông cã hiÖu qu¶ t¹i thÞ tr­êng ViÖt Nam lµ nã ph¶i thùc sù phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tÕ ë n­íc ta . 2.4.1. Lîi thÕ cña ng­êi ®i sau Trong bèi c¶nh hiÖn nay khi thÞ tr­êng ng©n hµng n­íc nhµ s«i ®éng víi sù tham gia cña mét lo¹t c¸c nhµ cung cÊp s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng tõ nhiÒu tËp ®oµn lín cã uy tÝn trªn thÕ giíi nh­ Citibank, Bank of America, SCB, ANZ, ACB, L'loyd, Credit Lionaire, Deustche Bank ... c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cña ta ®· cã c¬ héi lµm quen vµ sö dông lo¹i dÞch vô ng©n hµng do c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi nµy khëi x­íng. Lµ ng­êi ®i sau trong qu¸ tr×nh sö dông ch¾c h¼n chóng ta tËn dông ®­îc lîi thÕ mµ ng­êi ®i tr­íc ®· më ra ®ã lµ viÖc ®óc rót vµ häc tËp kinh nghiÖm ®Ó tèi thiÓu ho¸ rñi ro vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nã. Ngoµi ra v× tÝn dông th­ dù phßng ®· trë thµnh xu thÕ b¶o l·nh v­ît tréi nhÊt trong nh÷ng h×nh thøc b¶o ®¶m cña ng©n hµng trong vµi n¨m trë l¹i ®©y trªn thÕ giíi nªn trong qu¸ tr×nh héi nhËp ngµy cµng s©u réng cña n­íc ta vµo nÒn kinh tÕ toµn cÇu chóng ta chóng ta cã c¬ héi tËn dông hÕt nh÷ng lîi Ých mµ nã cã thÓ mang l¹i ®ã lµ ®Æc tÝnh ®¶m b¶o uy tÝn vµ vèn, lµ lo¹i h×nh tµi trî dÞch vô mang l¹i lîi nhuËn kh«ng nhá. 2.4.2 Sù phï hîp víi ®Æc thï nÒn kinh tÕ n­íc ta * Sù phï hîp cña lo¹i h×nh tÝn dông th­ dù phßng víi nhu cÇu ph¸t triÓn vµ nh÷ng ®Æc tr­ng cña thÞ tr­êng b¶o l·nh ViÖt Nam . §èi víi mét thÞ tr­êng ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam nhu cÇu th­¬ng m¹i, dÞch vô, ®Çu t­, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ngµy cµng cao lµ tÊt yÕu. TÝnh chÊt linh ho¹t trong ph¹m vi sö dông cña tÝn dông th­ dù phßng sÏ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu sö dông nã trong mäi lÜnh vùc vµ c«ng ®o¹n kinh doanh nh»m gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro ®i kÌm víi c¸c th­¬ng vô lµm ¨n. Trong khi ®ã c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ th­¬ng m¹i n­íc ta ngµy cµng ®a d¹ng vµ phøc t¹p khi më réng giao l­u kinh tÕ x· héi víi nhiÒu quèc gia vµ khu vùc míi th× gi¸ trÞ cña c¸c th­¬ng vô ngµy cµng lín víi sù tham gia cña nhiÒu bªn h¬n dÉn tíi tÝnh chÊt phøc t¹p hµm chøa nhiÒu rñi ro h¬n th× viÖc sö dông c¸c c«ng cô b¶o l·nh víi ®ñ mäi h×nh th¸i cña nã cµng cã ý nghÜa. Ngoµi ra mét ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÞ tr­êng b¶o l·nh n­íc ta lµ t×nh tr¹ng kh¸ch hµng thiÕu vèn do ®a sè lµ doanh nghiÖp quy m« võa vµ nhá, thiÕu uy tÝn do Ýt kinh nghiÖm lµm ¨n trªn th­¬ng tr­êng vµ do lµm ¨n ch­a thùc sù hiÖu qu¶. V× vËy, tÝn dông th­ dù phßng thùc sù lµ h×nh thøc b¶o l·nh cã nhiÒu ®Æc tr­ng phï hîp víi nhu cÇu vµ ®Æc ®iÓm thÞ tr­êng ViÖt Nam. * Kh¶ n¨ng thÓ hiÖn tÝnh ­u viÖt cña nã trªn thÞ tr­êng. Lµ mét lo¹i h×nh s¶n phÈm míi phæ biÕn kh«ng l©u viÖc x©m nhËp vµo thÞ tr­êng míi vµ rôt rÌ nh­ ViÖt Nam lµ ®iÒu kh«ng dÔ nh­ng víi sù linh ho¹t vµ dÔ sö dông tÝn dông th­ dù phßng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi khi ®­a vµo thÞ tr­êng 80 triÖu d©n nµy. Nhê cã tÝnh chÊt ®a d¹ng vµ linh ho¹t trong ph¹m vi sö dông, tÝn dông th­ dù phßng cã thÓ ®­îc sö dông trong c¸c giao dÞch dï lín hay nhá vµ trong nhiÒu lÜnh vùc tõ th­¬ng m¹i dÞch vô ®Õn thuª mua hµng ho¸ b¶o hiÓm tÝn dông vay nî viÖn trî... Trong c¸c giao dÞch ®ã tÝn dông th­ dù phßng kh«ng nh÷ng cã thÓ ®­îc dïng nh­ mét c«ng cô b¶o ®¶m mµ cßn cã thÓ ®­îc sö dông nh­ mét c«ng cô thanh to¸n trùc tiÕp (lo¹i direct-pay standby). Ngoµi ra nhê cã tÝnh chÊt cña giao dÞch b¶o l·nh ng©n hµng nã cã thÓ ®­îc sö dông cho mäi c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh kinh doanh tõ vay vèn ®Ó s¶n xuÊt ®Õn ®Æt cäc, tr¶ tr­íc, thuª mua , giao hµng, thanh to¸n, mua b¶o hiÓm , nép thuÕ phÝ , b¶o hµnh duy tu...ChÝnh nhê kh¶ n¨ng x©m nhËp dÔ dµng vµo tõng c«ng ®o¹n còng nh­ mäi lÜnh vùc cña ho¹t ®éng kinh doanh nªn tÝn dông th­ dù phßng ®· ph¸t triÓn nhanh chãng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi dï míi ra ®êi ®­îc kh«ng l©u vµ khi phæ biÕn t¹i thÞ tr­êng n­íc ta ch¾c h¼n nh÷ng ®Æc tÝnh ­u viÖt cña nã sÏ ®­îc ph¸t huy. Thªm vµo ®ã tÝnh n¨ng dÔ sö dông gãp phÇn lµm cho nh÷ng c¶n trë trong viÖc ¸p dông tÝn dông th­ dù phßng t¹i ViÖt Nam gi¶m ®i ®¸ng kÓ. Nh­ ®· ph©n tÝch t¹i phÇn ®Çu cña bµi luËn nµy, thùc chÊt tÝn dông th­ dù phßng lµ s¶n phÈm b¶o l·nh biÕn thÓ d­íi d¹ng th­ tÝn dông v× thÕ c¸c ng©n hµng ®· quen thuéc víi sö dông b¶o l·nh vµ th­ tÝn dông ®Òu c¶m thÊy sù tiÖn lîi vµ dÔ dµng trong viÖc ph¸t hµnh tÝn dông th­ dù phßng. Víi ng­êi sö dông, c¸ch thøc ®¨ng kÝ thùc hiÖn tÝn dông th­ dù phßng t­¬ng tù nh­ th­ tÝn dông th«ng th­êng vµ chøng tõ yªu cÇu ®Ó xuÊt tr×nh hÕt søc ®¬n gi¶n nªn nã cã thÓ mang l¹i sù tiÖn lîi vµ hiÖu qu¶ kh«ng nhá. 2.4.3. Sù ®Çy ®ñ cña nguån ph¸p lý quèc tÕ ®iÒu chØnhgiao dÞch TDDP Nh­ chóng ta ®· biÕt mét trong nh÷ng minh chøng cho sù ph¸t triÓn v­ît tréi cña tÝn dông th­ dù phßng lµ cã rÊt nhiÒu v¨n b¶n ph¸p lý quèc tÕ ®iÒu chØnh giao dÞch nµy. TiÕp sau c¸c th«ng lÖ vµ tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ nh­ UCP, URDG sù ra ®êi cña ISP 98 vµ C«ng ­íc LHQ vÒ b¶o l·nh ®éc lËp vµ tÝn dông th­ dù phßng UNCITRAL mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh sù thuËn lîi cho giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng khi ®­îc ¸p dông t¹i ViÖt Nam v× ®©y lµ nh÷ng hµnh lang ph¸p lý quèc tÕ chuÈn mùc ®Ó bæ sung cho nh÷ng thiÕu sãt cßn n»m trong nh÷ng quy ®Þnh vÒ b¶o l·nh cßn chung chung cña n­íc ta. ISP 98 víi nh÷ng ­u ®iÓm râ rµng vµ ®­îc c«ng nhËn réng r·i trªn thÞ tr­êng quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho c¸c bªn sö dông tÝn dông th­ dù phßng vµ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng thiÕu sãt cña UCP 500 ®iÒu chØnh ph­¬ng thøc thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông nãi chung. V× thÕ chóng ta cã ®iÒu kiÖn häc tËp xu h­íng sö dông ISP 98 cña c¸c quèc gia kh¸c nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh ph¸p lý vµ nghiÖp vô cña thanh to¸n cã sö dông tÝn dông th­ dù phßng vµ c¶ nh÷ng lo¹i h×nh b¶o l·nh ®éc lËp kh¸c h¬n lµ dïng UCP hay URDG. 3. Nh÷ng ®Ò xuÊt nh»m nhanh chãng phæ cËp giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng t¹i thÞ tr­êng ViÖt Nam. 3.1. Nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc khi sö dông tÝn dông th­ dù phßng t¹i ViÖt Nam. a. Tr×nh ®é, kü n¨ng, kinh nghiÖm giao dÞch vµ hiÓu biÕt ph¸p luËt cña c«ng chøc ng©n hµng vµ cña doanh nghiÖp cßn nhiÒu h¹n chÕ. Lµ ng­êi ®i sau trong viÖc sö dông tÝn dông th­ dù phßng, chóng ta cã thÓ tËn dông c¬ héi, kÕ thõa vµ häc hái kinh nghiÖm cña c¸c quèc gia ph¸t triÓn nh»m tèi thiÓu ho¸ rñi ro trong giao dÞch. Tuy nhiªn víi tr×nh ®é nghiÖp vô cßn ch­a cËp nhËt vµ theo kÞp víi xu thÕ míi cña c«ng nghÖ ng©n hµng thÕ giíi hiÖn ®¹i vµ sù non yÕu trong qu¶n lý cña c¸n bé ng©n hµng th× viÖc c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam c¹nh tranh cïng c¸c ng©n hµng kh¸c trªn thÞ tr­êng b¶o l·nh b»ng tÝn dông th­ dù phßng kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n. Nh÷ng yÕu kÐm ®ã cßn cã thÓ lµ nguyªn nh©n khiÕn ng©n hµng chÞu nh÷ng rñi ro kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh cung cÊp s¶n phÈm tµi chÝnh míi mÎ nµy. Vµ còng chÝnh v× thÕ t©m lý vèn ®· lu«n dÌ dÆt tr­íc c¸i míi vµ b¶o thñ cè h÷u víi nh÷ng g× ®· qu¸ quen thuéc l¹i cµng ¨n s©u vµo tiÒm thøc cña hä. Trong khi ®ã tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp cña ta ®a phÇn ®Òu h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é kinh doanh hiÖn ®¹i còng nh­ tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ tu©n theo ph¸p luËt nªn yÕu kÐm trong ®iÒu tra, thÈm ®Þnh ®é tin cËy trong quan hÖ lµm ¨n víi ®èi t¸c, trong viÖc so¹n th¶o chøng tõ xuÊt tr×nh, lµm thñ tôc xin b¶o l·nh ...dÉn tíi nh÷ng nguy c¬ tiÒm Èn trong giao dÞch. §iÒu nµy gi¶i thÝch cho sù thô ®éng cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ta trong viÖc t×m hiÓu, cËp nhËt vµ h×nh thµnh nhu cÇu ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô tiÖn Ých vµ hiÖn ®¹i nh­ tÝn dông th­ dù phßng. b. Ch­a cã mét hµnh lang ph¸p lý quèc gia ®Çy ®ñ, thèng nhÊt vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ cho giao dÞch b¶o l·nh nãi chung vµ tÝn dông th­ dù phßng nãi riªng. Khã kh¨n nµy xuÊt ph¸t tõ nh÷ng tån t¹i vÒ c¬ së ph¸p lý cho giao dÞch b¶o l·nh ë n­íc ta. Nh­ ®· ®Ò cËp t¹i thùc tr¹ng thÞ tr­êng b¶o l·nh, cã thÓ nhËn thÊy r»ng sù thiÕu v¾ng cña mét khung ph¸p lý ®Çy ®ñ vµ thèng nhÊt cho giao dÞch b¶o l·nh nãi chung vµ tÝn dông th­ dù phßng nãi riªng lµ mét rµo c¶n kh«ng nhá cho sù ph¸t triÓn cña nã. Giao dÞch b¶o l·nh b»ng tÝn dông th­ dù phßng rÊt tiÖn dông vµ ®¬n gi¶n song ®ã l¹i lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro cho ng­êi xin më do bÞ l¹m dông gian lËn hay lõa g¹t. Do ®ã trong giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng néi ®Þa c¸c bªn sÏ kh«ng biÕt gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh tõ vÊn ®Ò nµy ra sao. Trong giao dÞch víi ®èi t¸c n­íc ngoµi râ rµng th­êng do phÝa ta cßn yÕu thÕ nªn phÝa n­íc ngoµi sÏ chñ ®éng chän luËt n­íc hä v× ta ch­a cã quy ®Þnh vÒ giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng. Mµ tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ luËt ph¸p nãi chung vµ luËt ph¸p c¸c n­íc cô thÓ nãi riªng cña ta cßn hÕt søc h¹n chÕ dÉn tíi vÊn ®Ò doanh nghiÖp vµ ng©n hµng cña ta bÞ bÊt lîi trong giao dÞch víi n­íc ngoµi. c. Khã kh¨n vµ th¸ch thøc cña lo¹i s¶n phÈm dÞch vô míi khi c¹nh tranh víi b¶o l·nh truyÒn thèng ®· cã vÞ thÕ kh¸ v÷ng vµng trªn thÞ tr­êng §èi víi mét lo¹i h×nh s¶n phÈm tµi chÝnh ­u viÖt nh­ng cßn míi mÎ nµy th× viÖc cung cÊp vµ phæ cËp nã t¹i thÞ tr­êng tµi chÝnh cßn rôt rÌ vµ ch­a ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam lµ ®iÒu kh«ng ®¬n gi¶n. T¹i ViÖt Nam b¶o l·nh ng©n hµng tuy kh«ng ®­îc coi lµ truyÒn thèng l©u ®êi nh­ quª h­¬ng ch©u ©u cña nã song còng ®ñ h×nh thµnh nªn mét thÞ tr­êng b¶o l·nh kh¸ ®a d¹ng do c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cung cÊp víi nhiÒu d¹ng thøc kh¸c nhau nh­ b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång (Performance Guarantee), b¶o l·nh tµi chÝnh (Financial Guarantee), b¶o l·nh hîp ®ång b¶o hiÓm (Insuarance Guarantee), b¶o l·nh dù thÇu (Bid Guarantee), b¶o l·nh b¶o hµnh duy tu (Retention Guarantee)...Trong khi ®ã tÝn dông th­ dù phßng míi chØ thÊy xuÊt hiÖn trong danh môc s¶n phÈm dÞch vô do c¸c chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam cung cÊp. T¹i ng©n hµng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam còng nh­ mét sè ng©n hµng kh¸c tÝn dông th­ dù phßng chØ sö dông h¹n chÕ trong nh÷ng giao dÞch phi th­¬ng m¹i nh­ vay nî viÖn trî víi nh÷ng ®èi t¸c hay cã thãi quen sö dông tÝn dông th­ dù phßng nh­ MÜ vµ NhËt B¶n. Do ®ã tÝn dông th­ dù phßng ch­a ®­îc ph¸t huy sö dông theo ®óng tÝnh chÊt ®a n¨ng cña nã vµ khã cã thÓ c¹nh tranh víi b¶o l·nh ng©n hµng ®ang cã vÞ thÕ kh¸ v÷ng ch¾c t¹i thÞ tr­êng b¶o l·nh ViÖt Nam. V× vËy mÆc dï xu h­íng phæ biÕn cña tÝn dông th­ dù phßng ®· lan réng trªn ph¹m vi toµn cÇu th× viÖc ®ã cã t¸c ®éng lªn xu thÕ phæ biÕn cña b¶o l·nh ng©n hµng (Bank Guarantee) ë ViÖt Nam hay kh«ng vÉn kh«ng thÓ diÔn ra trong ngµy mét ngµy hai. Tõ nh÷ng khã kh¨n vµ thö th¸ch ®· nªu cã thÓ thÊy ®Ó cã thÓ ®­a tÝn dông th­ dù phßng trë thµnh mét bé phËn cÊu thµnh thÞ tr­êng b¶o l·nh vµ ph¸t huy tèi ®a vai trß tÝch cùc cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ th× cÇn ph¶i nhanh chãng cã nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc tõ kh©u nhËn thøc tíi nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ. Trong ®iÒu kiÖn h¹n chÕ vÒ nhiÒu mÆt, d­íi ®©y xin ®­îc tr×nh bµy mét sè ®Ò xuÊt ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n thö th¸ch trªn. 2. Nh÷ng ®Ò xuÊt nh»m nhanh chãng phæ cËp lo¹i h×nh giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng t¹i thÞ tr­êng b¶o l·nh ViÖt Nam * §èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. - N©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt cËp nhËt xu thÕ míi cña c«ng nghÖ ng©n hµng tiªn tiÕn hiÖn ®¹i cho c¸n bé c«ng chøc ng©n hµng. Nh­ chóng ta ®· biÕt së dÜ tÝn dông th­ dù phßng chØ ®­îc sö dông trong ph¹m vi hÑp vµ chØ ë mét vµi ng©n hµng th­¬ng m¹i n­íc ta cã mét nguyªn nh©n lµ do tr×nh ®é kü n¨ng nghiÖp vô vµ kinh nghiÖm cña c¸n bé c«ng chøc ng©n hµng cßn h¹n chÕ. Do ®ã muèn xo¸ bá rµo c¶n ®èi víi sù ph¸t triÓn cña tÝn dông th­ dù phßng th× tr×nh ®é kinh doanh, kinh nghiÖm vµ c«ng t¸c qu¶n lý cña c¸n bé c«ng chøc ng©n hµng cÇn ph¶i cã sù thay ®æi. §Ó cã sù thay ®æi ®ã yÕu tè con ng­êi cÇn ph¶i ®­îc ph¸t huy cao nhÊt. C¸n bé c«ng chøc ng©n hµng ph¶i ®­îc ®µo t¹o, h­íng dÉn cËp nhËt th­êng xuyªn nh÷ng c«ng nghÖ ng©n hµng míi, tiÖn Ých vµ hiÖn ®¹i nh­ tÝn dông th­ dù phßng. ë ®©y vÊn ®Ò cô thÓ lµ hä ph¶i ®­îc ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô vµ kinh nghiÖm sö dông tÝn dông th­ dù phßng mét c¸ch cã hÖ thèng ë trong vµ ngoµi n­íc ®Ó hä cã thÓ n¾m v÷ng nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña giao dÞch, nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý cã liªn quan, nh÷ng vÊn ®Ò th­êng n¶y sinh trong giao dÞch, nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh Êy. Kinh nghiÖm qu¶n lý vµ ®¹o ®øc kinh doanh cña c¸n bé c«ng chøc ng©n hµng còng cÇn ®­îc c¸c ng©n hµng l­u ý v× chóng còng cã t¸c ®éng lªn hiÖu qu¶ cña viÖc ph¸t hµnh tÝn dông th­ dù phßng tõ kh©u ®¸nh gi¸ thÈm ®Þnh uy tÝn, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, lµm thñ tôc... cho ®Õn kiÓm tra chøng tõ thanh to¸n. TÊt nhiªn nh÷ng ho¹t ®éng nµy kh«ng thÓ tiÕn hµnh trong thêi gian ng¾n vµ víi chi phÝ thÊp. V× vËy ng©n hµng cÇn ph¶i kÕt hîp chóng cïng nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c. - Phèi hîp víi c¸c tæ chøc kinh tÕ- x· héi kh¸c, c¸c tr­êng ®¹i häc kinh tÕ nh­ §HNT, Häc viÖn ng©n hµng, §HKTQD..., c¸c c¬ quan trong lÜnh vùc in Ên xuÊt b¶n ®Ó x©y dùng c¸c kho¸ ®µo t¹o, giíi thiÖu vµ cung cÊp tµi liÖu vµ c¸c th«ng tin mét c¸ch hÖ thèng vµ phæ biÕn vÒ tÝn dông th­ dù phßng vèn dÜ cßn hiÕm hoi t¹i n­íc ta. Mét khi cã ®­îc nh÷ng th«ng tin hÖ thèng vµ cËp nhËt liªn tôc vÒ c«ng nghÖ ng©n hµng tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i vµ tiÖn Ých nh­ tÝn dông th­ dù phßng ch¾c ch¾n còng nh­ c¸c kh¸ch hµng lµ c¸c doanh nghiÖp, c¸n bé c«ng chøc ng©n hµng kh«ng thÓ thê ¬ tr­íc mét lo¹i h×nh s¶n phÈm dÞch vô phï hîp víi thÞ tr­êng n­íc ta vµ nhiÒu Ých lîi nh­ thÕ. - Hîp t¸c trong nhiÒu mÆt víi c¸c ng©n hµng kh¸c trong viÖc trao ®æi häc tËp nghiÖp vô vµ kinh nghiÖm qu¶n lý qua c¸c héi nghÞ chuyªn ®Ò vÒ c«ng nghÖ ng©n hµng nh­ ngµnh ng©n hµng võa tiÕn hµnh trong thêi gian võa qua, cïng tham gia tµi trî nh÷ng s¶n phÈm tÝn dông th­ dù phßng cã gi¸ trÞ lín ®Ó kh¾c phôc h¹n chÕ vÒ quü b¶o l·nh vµ nh»m cïng nhau chia sÎ rñi ro ®ång thêi t¹o ra sù hÊp dÉn ®èi víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Nhê ®ã c¸c ng©n hµng sÏ thÊy râ lîi Ých mµ dÞch vô nµy cã thÓ mang l¹i vµ thay ®æi thãi quen lµm ¨n nhá, nhiÒu khi cßn nÆng vÒ tiÒn trao tay cña m×nh. - ViÖc tung dÞch vô ng©n hµng cßn míi nh­ tÝn dông th­ dù phßng ra thÞ tr­êng b¶o l·nh cßn rôt rÌ vµ ch­a thùc sù ph¸t triÓn nh­ ë n­íc ta ®ßi hái ng©n hµng ph¶i thiÕt lËp chiÕn l­îc Marketing dÞch vô mét c¸ch cô thÓ trong ®ã cÇn l­u ý ë mét sè ®iÓm nh­ sau: Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu t×m hiÓu vµ x¸c ®Þnh nhu cÇu tiÒm n¨ng ®èi víi tÝn dông th­ dù phßng, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i n­íc ta nªn tËp trung thu hót vµo ®o¹n thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nhÊt lµ bé phËn doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá. SME lµ bé phËn doanh nghiÖp tuy vèn Ýt song lµ bé phËn lµm ¨n s¶n xuÊt kinh doanh rÊt cã hiÖu qu¶ vµ c¬ b¶n lµ hä cã nhu cÇu rÊt cao ®èi víi mäi lo¹i h×nh b¶o l·nh. §iÒu nµy kh«ng ®ång nghÜa víi viÖc bá qua ®èi t­îng thu hót lµ c¸c doanh nghiÖp kinh tÕ quèc doanh vµ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi v× c¸c doanh nghiÖp nµy còng cã nhu cÇu kh«ng nhá khi hä tham gia c¸c giao dÞch ngµy cµng phøc t¹p vµ tÇm cì nh­ hiÖn nay. Trong qu¸ tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i, ng©n hµng cÇn c¶i tiÕn thñ tôc b¶o l·nh hiÖn cßn qu¸ nÆng vÒ ®¸nh gi¸ tµi s¶n thÕ chÊp ®Æt cäc mµ ch­a l­u ý ®Õn tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n cÇn b¶o ®¶m ®Ó cã thÓ më réng quy m« b¶o l·nh vµ hÊp dÉn nhu cÇu cña kh¸ch hµng. Bªn c¹nh ®ã c¸c ng©n hµng ph¶i nç lùc ®a d¹ng ho¸ danh môc vµ n©ng cao chÊt l­îng nh÷ng dÞch vô hiÖn cã ®ång thêi th­êng xuyªn qu¶ng b¸ giíi thiÖu s¶n phÈm dÞch vô míi tíi kh¸ch hµng th«ng qua c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, héi nghÞ kh¸ch hµng nh»m thu hót sù quan t©m cña kh¸ch hµng vµ h­íng dÉn kh¸ch hµng lµm quen víi viÖc sö dông s¶n phÈm. ViÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ hiÖu qu¶ sö dông giao dÞch nµy mét lÇn n÷a ®ßi hái ng©n hµng ph¶i liªn tôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng n¾m b¾t c¸c yÕu tè cã tÝnh chÊt nghiÖp vô, cËp nhËt th«ng tin c«ng nghÖ ng©n hµng hiÖn ®¹i ®èi víi qu¸ tr×nh cung øng s¶n phÈm cho c¸n bé c«ng chøc ë ng©n hµng m×nh. NÕu lµm ®­îc nh÷ng ®iÒu nµy sù hÊp dÉn cña dÞch vô ng©n hµng míi sÏ khiÕn t©m lý dÌ dÆt ®èi víi mét lo¹i s¶n phÈm míi nh­ tÝn dông th­ dù phßng cña kh¸ch hµng sÏ dÇn ®­îc gì bá vµ hä sÏ chñ ®éng cã nhu cÇu víi nã. * §èi víi c¸c doanh nghiÖp Së dÜ c¸c doanh nghiÖp cßn dÌ dÆt ch­a chñ ®éng t×m ®Õn dÞch vô tÝn dông th­ dù phßng cña ng©n hµng lµ do hä ch­a nhËn thøc ®­îc nhu cÇu thùc sù cña m×nh ®èi víi nã. ë n­íc ta th«ng th­êng giao dÞch b¶o l·nh nãi chung chØ ®­îc doanh nghiÖp yªu cÇu khi cã c¸c hîp ®ång x©y dùng víi ®èi t¸c n­íc ngoµi hay víi nh÷ng hîp ®ång cã gi¸ trÞ lín mµ bá qua sù cÇn thiÕt cña c«ng cô tµi trî hiÖu qu¶ nµy trong c¸c giao dÞch kinh tÕ hµng ngµy. V× vËy chØ khi doanh nghiÖp ý thøc ®­îc vai trß tÝch cùc cña tÝn dông th­ dù phßng trong viÖc lµ c«ng cô b¶o ®¶m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao vµ chi phÝ thÊp cho doanh nghiÖp vµ biÕt c¸ch ®Ò phßng h¹n chÕ rñi ro ph¸t sinh tõ nã th× thãi quen chØ sö dông b¶o l·nh truyÒn thèng sÏ thay ®æi vµ t¸c ®éng tíi nhu cÇu thùc sù cña hä, gióp cho tÝn dông th­ dù phßng trá thµnh mét lo¹i h×nh dÞch vô ng©n hµng thùc sù ®­îc ­a chuéng t¹i thÞ tr­êng n­íc ta. - Khi doanh nghiÖp ®ãng vai trß ng­êi xin më tÝn dông th­ dù phßng. NÕu doanh nghiÖp cña ta cã nhu cÇu sö dông tÝn dông th­ dù phßng nh­ mét c«ng cô b¶o l·nh th× doanh nghiÖp sÏ gi÷ vai trß cña ng­êi xin më- ng­êi lu«n ë vµo thÕ rñi ro nhÊt nh­ ®· ph©n tÝch t¹i ch­¬ng 2. §©y lµ nhu cÇu trùc tiÕp ®èi víi ng©n hµng ph¸t hµnh vµ cã t¸c ®éng chñ yÕu ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tÝn dông th­ dù phßng. V× thÕ ®Ó h×nh thµnh nhu cÇu th× doanh nghiÖp ph¶i ý thøc ®­îc vai trß tµi trî ®¾c lùc vÒ vèn vµ uy tÝn lµm ¨n cña tÝn dông th­ dù phßng ®èi víi m×nh vµ biÕt c¸ch phßng ngõa, tèi thiÓu ho¸ rñi ro trong giao dÞch. Do vËy, nh÷ng ng­êi chñ doanh nghiÖp, nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu vµ nh÷ng ng­êi kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc tiÕn hµnh giao dÞch cña doanh nghiÖp ph¶i nç lùc häc hái nghiªn cøu c¸c ®Æc ®iÓm cã tÝnh chÊt nghiÖp vô vµ ph¸p lý cña giao dÞch b¶o l·nh nãi chung vµ tÝn dông th­ dù phßng nãi riªng, ®óc rót kinh nghiÖm cña nh÷ng ng­êi ®i tr­íc. Cô thÓ lµ: Nghiªn cøu, t×m hiÓu c¸ch thøc quy ®Þnh ®iÒu kho¶n ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång gèc vµ l­u ý ®Õn viÖc thÈm tra ®Þa vÞ ph¸p lý, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ®èi t¸c- ng­êi h­ëng lîi ®Ó tr¸nh bÞ l¹m dông gian lËn vµ lõa ®¶o th«ng qua nhiÒu kªnh th«ng tin kh¸c nhau. T×m hiÓu kü l­ìng c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p quèc gia, quèc tÕ vµ th«ng lÖ giao dÞch quèc tÕ hiÖn hµnh ®Ó tr¸nh bÞ ®Èy vµo thÕ bÊt lîi khi cã tranh chÊp ph¸p lý. TiÕn hµnh lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, luËn chøng kinh tÕ râ rµng, chÝnh x¸c ®Ó thÓ hiÖn uy tÝn, thùc lùc cña m×nh vµ lµm c¬ së ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña giao dÞch c¬ së tr­íc ng©n hµng ph¸t hµnh. Nghiªn cøu t×m hiÓu vµ tiÕn hµnh mét sè biÖn ph¸p h¹n chÕ rñi ro cho chÝnh m×nh nh­ yªu cÇu bªn ®èi t¸c ph¸t hµnh mét tÝn dông th­ dù phßng hay mét lo¹i h×nh b¶o ®¶m kh¸c cã tÝnh chÊt ®èi øng, mua b¶o hiÓm ... ChØ khi lµm ®­îc nh÷ng ®iÒu nµy th× nh÷ng rñi ro h¹n chÕ cña tÝn dông th­ dù phßng sÏ ®­îc gi¶m thiÓu, vai trß vµ t¸c dông cña tÝn dông th­ dù phßng sÏ ®­îc doanh nghiÖp ý thøc vµ ph¸t huy trong qu¸ tr×nh sö dông. Tõ ®ã doanh nghiÖp sÏ kh«ng cßn dÌ dÆt vµ thô ®éng trong viÖc h×nh thµnh nhu cÇu vµ tiÕp cËn víi nã. - Lµ ng­êi h­ëng lîi Khi doanh nghiÖp lµ ng­êi h­ëng lîi, tuy kh«ng ph¶i lµ ng­êi trùc tiÕp cã nhu cÇu sö dông dÞch vô TDDP víi nhµ cung cÊp lµ ng©n hµng nh­ng hä l¹i cã t¸c ®éng gi¸n tiÕp ®Õn sù h×nh thµnh vµ phæ biÕn cña tÝn dông th­ dù phßng trªn thÞ tr­êng, ®Æc biÖt khi hä lµ ng­êi gi÷ ­u thÕ trong giao dÞch víi ®èi t¸c. V× vËy ®Ó nhu cÇu t¹m gäi lµ cã tÝnh chÊt gi¸n tiÕp nµy h×nh thµnh vµ t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña tÝn dông th­ dù phßng trªn thÞ tr­êng th× doanh nghiÖp ph¶i nhËn thøc râ rµng vai trß ®¶m b¶o rÊt cao cña tÝn dông th­ dù phßng cho b¶n th©n hä vµ còng ph¶i hiÓu ®­îc nh÷ng nghÜa vô cña m×nh ®Ó kh«ng bÞ mÊt nh÷ng quyÒn lîi tõ giao dÞch. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã doanh nghiÖp lµ ng­êi h­ëng lîi còng cÇn th­êng xuyªn tù häc hái vµ cËp nhËt th«ng tin khoa häc vµ c«ng nghÖ ng©n hµng míi th«ng qua nhiÒu kªnh th«ng tin kh¸c nhau. Ngoµi ra hä còng cÇn t×m hiÓu kinh nghiÖm nh÷ng th­¬ng vô cô thÓ ®· ph¸t huy ®­îc tÝnh h÷u dông cña nã. Doanh nghiÖp cÇn t×m hiÓu kü l­ìng tÝnh logic chÆt chÏ trong c¸c quy ®Þnh cña tÝn dông th­ dù phßng ®Ó tr¸nh bÞ mÊt ®i quyÒn lîi ®­îc b¶o ®¶m vèn dÜ lµ vai trß t¸c dông cña tÝn dông th­ dù phßng cho ng­êi h­ëng lîi. Nãi tãm l¹i, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®iÒu cèt lâi lµ hä ph¶i n©ng cao hiÓu biÕt vÒ tõng quy ®Þnh cã tÝnh chÊt nghiÖp vô nh­ b¶n chÊt, quy tr×nh tiÕn hµnh c¸c bªn tham gia giao dÞch, nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh ®Æc thï khi sö dông, nh÷ng quy ®Þnh mang tÝnh chÊt ph¸p lý ®Ó lµm c¬ së h×nh thµnh giao dÞch vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh, nh÷ng xu h­íng sö dông míi nh»m rót ra nh÷ng bµi häc quý b¸u ®Ó gi¶m thiÓu nh÷ng h¹n chÕ vµ mÆt tr¸i cña giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng. Cã vËy thãi quen chØ sö dông b¶o l·nh truyÒn thèng nh­ mét c«ng cô b¶o ®¶m cho hîp ®ång sÏ thay ®æi vµ hä sÏ chñ ®éng sö dông s¶n phÈm dÞch vô cßn míi mÎ nh­ tÝn dông th­ dù phßng. Khi nhu cÇu thùc sù ®­îc x¸c ®Þnh chø kh«ng chØ ë d¹ng tiÒm n¨ng nh­ hiÖn t¹i tÝn dông th­ dù phßng sÏ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn h¬n n÷a. * §èi víi nh÷ng nhµ lµm luËt Còng nh­ mäi lo¹i h×nh giao dÞch kinh tÕ x· héi kh¸c tÝn dông th­ dù phßng còng cÇn cã m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi ®Ó nã cã thÓ thùc sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, gi¶m thiÓu nh÷ng tranh chÊp ph¸p lý ph¸t sinh khi kh«ng cã nguån dÉn chiÕu vµ mang l¹i hiÖu qu¶ ®Ých thùc cho c¸c bªn tham gia. TÝn dông th­ dù phßng lµ mét lo¹i giao dÞch kh¸ ®¬n gi¶n vµ dÔ sö dông song chøa ®ùng kh«ng Ýt nh÷ng rñi ro cã thÓ g©y tranh ra nh÷ng chÊp ph¸p lý ®Æc biÖt trong bèi c¶nh kinh doanh rÊt phøc t¹p nh­ hiÖn nay. V× vËy ®Ó nã ®­îc ph¸t huy vai trß tÝch cùc cña m×nh th× bªn c¹nh nh÷ng quy t¾c cã tÝnh chÊt h­íng dÉn vÒ nghiÖp vô, kh«ng cã tÝnh chÊt ¸p chÕ hay thay thÕ luËt quèc gia vµ kh«ng cã quy ®Þnh g× vÒ xö lý cña ph¸p luËt trong tr­êng hîp cã gian lËn lõa g¹t nh­ ISP 98, c¸c nhµ lµm luËt cÇn ý thøc ®­îc sù cÇn thiÕt cña viÖc ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh ®Çy ®ñ vµ thèng nhÊt vÒ giao dÞch b¶o l·nh trong ®ã cã giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng. Nh÷ng quy ®Þnh nµy cÇn ®¶m b¶o mét sè néi dung sau: Thõa nhËn giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng vÒ mÆt ph¸p lý t¹i thÞ tr­êng n­íc ta b»ng mét v¨n b¶n ph¸p luËt cô thÓ do NHNN ban hµnh hoÆc Ýt nhÊt kh¸i niÖm "tÝn dông th­ dù phßng" vµ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cã tÝnh nguyªn t¾c cña giao dÞch nh­ h×nh thøc ph¹m vi giao dÞch, ®Þa vÞ ph¸p lý cña c¸c bªn, thÈm quyÒn kÝ kÕt b¶o l·nh b»ng TDDP, lùa chän luËt ¸p dông vµ gi¶i quyÕt xung ®ét ph¸p luËt ph¶i ®­îc ®Ò cËp trong nh÷ng söa ®æi bæ sung cña nh÷ng quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ giao dÞch b¶o l·nh. §iÒu ®ã sÏ gióp cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i còng nh­ c¸c doanh nghiÖp tham gia giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng cã c¬ së ®Ó tiÕn hµnh giao dÞch c¶ trong vµ ngoµi n­íc còng nh­ trong gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh tõ giao dÞch. CÇn cã nh÷ng h­íng dÉn thñ tôc ph¸p lý cô thÓ c¸c b­íc thùc hiÖn quyÒn cña ng­êi h­ëng lîi, nghÜa vô cña ng­êi xin më th­ tÝn dông, thêi h¹n hiÖu lùc cña tÝn dông th­ dù phßng, thñ tôc thÕ chÊp ký quü, phÝ më SLC, c¸ch thøc ®ßi tiÒn, c¸c chøng tõ xuÊt tr×nh, c¸ch thøc gi¶i quyÕt khi cã gian lËn lõa ®¶o, lo¹i h×nh tÝn dông th­ dù phßng...Nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ nµy sÏ gióp cho c¸c bªn tham gia giao dÞch cã quy chÕ h­íng dÉn cô thÓ vÒ mÆt nghiÖp vô còng nh­ nh÷ng thñ tôc ph¸p lý trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, tr¸nh nh÷ng tranh c·i hiÓu nhÇm vµ dÉn ®Õn l¹m dông gian lËn lõa ®¶o. Nh÷ng quy ®Þnh nµy cÇn cã sù thèng nhÊt víi quan ®iÓm cña luËt ph¸p vµ th«ng lÖ giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng trªn ph¹m vi quèc tÕ nh­ ISP 98 vµ C«ng ­íc UNCITRAL v× b¶n th©n tinh thÇn chung cña c¸c v¨n b¶n cã tÝnh chÊt quèc tÕ nµy lµ "bæ sung cho luËt ph¸p ¸p dông ë chõng mùc mµ ph¸p luËt ®ã kh«ng cÊm" vµ tÝnh h÷u dông cña chóng ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh trªn ph¹m vi quèc tÕ. Tuy nhiªn còng ph¶i l­u ý r»ng hÖ thèng nh÷ng quy ®Þnh nµy cña chóng ta ph¶i ®­îc thiÕt lËp dô trªn c¬ së ®Æc thï nÒn kinh tÕ n­íc nhµ ®Ó tr¸nh g©y bÊt lîi cho ng©n hµng còng nh­ doanh nghiÖp trong n­íc mét khi giao dÞch víi ®èi t¸c n­íc ngoµi. NHNN nªn ch¨ng häc tËp c¸ch lµm cña HSCB trong viÖc ban hµnh mét mÉu biÓu chung ®¨ng ký ®Æc ®Þnh cho giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng ë c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i n­íc ta víi néi dung thèng nhÊt, chuÈn vÒ mÆt ph¸p lý ®Ó tr¸nh sù suy diÔn gi¶i thÝch kh¸c nhau cña c¸c ng©n hµng vµ c¸c doanh nghiÖp khi tham gia giao dÞch. C¸c nhµ lµm luËt còng nªn l­u ý tíi viÖc ®iÒu chØnh vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan ®Õn giao dÞch b¶o l·nh nãi chung nh­ nh÷ng quy ®Þnh trong LuËt së h÷u tµi s¶n, LuËt ®Êt ®ai ®Ó cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho giao dÞch tÝn dông th­ dù phßng thùc sù trë nªn tiÖn dông. Cuèi cïng ®Ó ph¸t huy t¸c dông cña nh÷ng quy ®Þnh cña nhµ n­íc trong lÜnh vùc cßn míi mÎ nµy cÇn quan t©m tíi viÖc ®¶m b¶o tÝnh nghiªm minh, chÆt chÏ vµ c«ng b»ng cho tÊt c¶ c¸c bªn. §iÒu nµy ®ßi hái cã sù t¨ng c­êng gi¸o dôc vµ phæ biÕn ph¸p luËt cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n cã liªn quan. Cã nh­ vËy tÝnh c­ìng chÕ cña c¸c ph¸n quyÕt cña toµ ¸n míi ®­îc thùc thi mét c¸ch nghiªm tóc nh»m h¹n chÕ nh÷ng hµnh vi gian lËn trong c¸c giao dÞch vµ ®¶m b¶o vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông b¶o l·nh vµ tÝn dông th­ dù phßng trong ho¹t ®éng cña c¸c bªn. KÕt luËn Tuy chØ míi xuÊt hiÖn kh«ng l©u nh­ng trong vµi n¨m gÇn ®©y tÝn dông th­ dù phßng (TDDP) ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn v­ît tréi h¬n bÊt cø lo¹i s¶n phÈm dÞch vô tµi trî b¶o ®¶m thanh to¸n nµo kh¸c trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Qua qu¸ tr×nh t×m hiÓu vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn sö dông nã cã thÓ rót ra mét sè ®iÓm sau ®©y: 1. Sù ph¸t triÓn cña TDDP cã nhiÒu c¨n nguyªn chñ quan vµ kh¸ch quan. B¶n th©n TDDP lµ mét lo¹i h×nh giao dÞch cã nh÷ng ­u ®iÓm næi tréi h¬n h¼n c¸c lo¹i h×nh b¶o l·nh ®éc lËp vµ b¶o l·nh cã ®iÒu kiÖn trong møc ®é b¶o ®¶m cho ng­êi h­ëng lîi. Nhê tÝnh chÊt ®a n¨ng dÔ sö dông nã cã nhiÒu ­u ®iÓm so víi LC truyÒn thèng. Nh÷ng tÝnh n¨ng ­u viÖt ®ã ®· khiÕn cho nã trë thµnh s¶n phÈm dÞch vô tµi chÝnh rÊt ®­îc ­a chuéng t¹i thÞ tr­êng Mü vµ nhiÒu quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi. Sù ra ®êi cña nh÷ng nguån ph¸p lý quèc tÕ nh­ ISP 98 vµ c«ng ­íc UNCITRAL cïng nh÷ng nguån luËt c¸c quèc gia ®iÒu chØnh TDDP còng lµ minh chøng cho sù ph¸t triÓn chÝn muåi cña s¶n phÈm tµi chÝnh nµy trong céng ®ång tµi chÝnh quèc tÕ. 2. N­íc ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi tÊt nhiªn kh«ng thÓ ®øng ngoµi xu thÕ phæ biÕn cña tÝn dông th­ dù phßng ë kh¾p n¬i trªn thÕ giíi vµ trong mäi lÜnh vùc vµ c«ng ®o¹n s¶n xuÊt kinh doanh ®Æc biÖt khi c¸c mèi quan hÖ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng ®· vµ ®ang cã nh÷ng chuyÓn biÕn m¹nh mÏ. V× vËy trªn thÞ tr­êng n­íc ta ®ang h×nh thµnh nh÷ng nh©n tè tÝch cùc t¸c ®éng lªn cung cÇu b¶o l·nh b»ng TDDP gióp cho nã cã thÓ ®­îc phæ cËp nhiÒu h¬n n÷a trong thêi gian tíi. 3. §Ó phæ biÕn vµ ph¸t huy tèi ®a lîi Ých cña TDDP, ®iÒu cèt yÕu lµ ph¶i phæ cËp th«ng tin vÒ b¶n chÊt tÝnh n¨ng ­u viÖt cña nã nh»m t¸c ®éng lªn nhËn thøc cña céng ®ång c¸c doanh nghiÖp, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ngoµi ra mét ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu cho sù ph¸t triÓn cña tÝn dông th­ dù phßng t¹i thÞ tr­êng n­íc ta lµ ph¶i thiÕt lËp mét hµnh lang ph¸p lý quèc gia cô thÓ, ®Çy ®ñ, thèng nhÊt vµ phï hîp víi luËt ph¸p vµ th«ng lÖ giao dÞch quèc tÕ nh»m t¹o ra m«i tr­êng ph¸t triÓn thuËn lîi vµ lµ c¬ së ph¸p lý trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp cã thÓ ph¸t sinh trong giao dÞch. Cuèi cïng chÝnh c¸c bªn tham gia giao dÞch còng ph¶i nhËn thøc râ vai trß cña tr×nh ®é kinh nghiÖm vµ ®¹o ®øc kinh doanh cña chÝnh m×nh ®Ó cã thÓ tèi thiÓu ho¸ rñi ro vµ h¹n chÕ cña lo¹i h×nh giao dÞch cßn hÕt søc míi mÎ nµy. tµi liÖu tham kh¶o * §Æng Lan Anh, Kho¸ luËn tèt nghiÖp 2000 "TDDP vµ kh¶ n¨ng ¸p dông t¹i ViÖt Nam" , §HNTHN * David H. Friedman, Money & Banking, American bankers association * Gumer Dufei&Ian-H.Giddy, Cases in International Finance, 2nd Edition * Hary VenediKian & Gerald A. Warfiel, TohnWiley & Sons,Inc. Export- import financing, 4th Edition * Hongkong Bank, ABC Guide to Trade Finance * Michael Melvin, International Money and Finance, 5th Edition, Addison Wesley * PGS. Nhµ gi¸o ­u tó §inh Xu©n Tr×nh, Thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th­¬ng, NXBGD,1998. * Nh÷ng t×nh huèng ®Æc biÖt trong thanh to¸n quèc tÕ, NXB Thèng kª. * C«ng ­íc Liªn Hîp quèc vÒ b¶o l·nh ®éc lËp vµ tÝn dông th­ dù phßng UNCITRAL * Quy t¾c thùc hµnh thèng nhÊt tÝn dông chøng tõ UCP 500 * LuËt th­¬ng m¹i MÜ UCC * Quy t¾c thèng nhÊt vÒ b¶o l·nh theo yªu cÇu, URDG, ICC Pub. 458 * Quy t¾c thèng nhÊt vÒ b¶o l·nh theo yªu cÇu, URCG, ICC Pub. 590 * Quy chÕ b¶o l·nh t¸i b¶o l·nh vay vèn- Q§NH14 (21/2/94) * International Law for Business, Mc. Graw Hill 1998 * T¹p chÝ ng©n hµng sè 1+2/ 2000, sè 6/2001 * C¸c trang web -www.dcprofessionals.com -www.doccredit.com -www.documentarycreditinsight.com -www.LC Connect.com -www.lcmonitor.com ._.