Phân tích tình hình tiêu thụ thuốc tại một số bệnh viện giai đoạn 2006 - 2007

®Æt vÊn ®Ò Thị trường dược phẩm Việt Nam là một thị trường đầy tiềm năng với hơn 84 triệu dân, tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 8%/năm. Chính vì vậy, nhu cầu sử dụng thuốc và chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng. Việt Nam đã gia nhập WTO, việc giao thương giữa các nước trở nên thuận lợi hơn. Thuốc nước ngoài nhập khẩu vào Việt Nam ngày càng nhiều, đa dạng về chủng loại và có hàm lượng công nghệ cao góp phần đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của nhân dân. Bên cạnh đó, ngành công nghiệp dược nước nhà cũng đã có nhiều đổi mới. Đa dạng các loại hình sản xuất kinh doanh dược phẩm, đáp ứng một phần không nhỏ nhu cầu thuốc phục vụ cho phòng bệnh và chữa bệnh cho người dân. Mục tiêu chung mà ngành dược đặt ra cho đến năm 2010, ngành dược phải đảm bảo thuốc sản xuất trong nước đáp ứng được 60% tổng giá trị tiền thuốc sử dụng [8]. Tuy nhiên, hiện nay ngành công nghiện dược Việt Nam vẫn chưa cung ứng được thuốc chuyên khoa, thuốc đặc trị cho nhu cầu phòng bệnh và chữa bệnh của nhân dân. Phần lớn các thuốc chuyên khoa, các biệt dược mới, dạng bào chế tiên tiến… đều phải nhập khẩu để điều trị bệnh. Bên cạnh đó trên 97% nguyên liệu [36] phục vụ cho sản xuất thuốc đều phải nhập khẩu. Tính đến năm 2008, Thị trường thuốc VN đạt 1,4 tỷ USD. Trong đó, thuốc nhập khẩu đáp ứng khoảng 52% tổng giá trị nhu cầu sử dụng thuốc, 48% còn lại được cung ứng bởi các DN sản xuất trong nước. Để đạt được mục tiêu mà ngành dược đã đạt ra, Bộ y tế đã ban hành chỉ thị 05/2004/CT-BYT và được sửa đổi bổ sung trong quyết định 05/2008/QĐ-BYT, ưu tiên sử dụng thuốc SX trong nước tại các bệnh viện. Tuy nhiên, thực tế tại khu vực điều trị thuốc nội đã được tiêu thụ ra làm sao? các DND đã đáp ứng nhu cầu điều trị như thế nào? Số lượng, giá trị tiền thuốc và chủng loại ra làm sao? Để góp phần giải quyết những vấn đề đặt ra, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Phân tích tình hình tiêu thụ thuốc tại một số bệnh viện giai đoạn 2006 - 2007” với mục tiêu sau: Phân tích cơ cấu thuốc sản xuất trong nước – thuốc nhập khẩu đã được tiêu thụ trong hai năm (2006-2007) của một số bệnh viện tuyến trung ương. Từ đó, giúp các nhà quản lý định hướng trong quá trình sản xuất và tiêu thụ thuốc sản xuất trong nước. Chương 1. Tæng quan 1.1 §Æc thï cña thuèc vµ vai trß cña thuèc trong c«ng t¸c ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc kháe cho ng­êi d©n. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, §¶ng vµ nhµ n­íc ta chñ tr­¬ng x©y dung nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. B­íc vµo thêi kú c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· kh¼ng ®Þnh “con ng­êi lµ nguån tµi nguyªn quý b¸u nhÊt quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, trong ®ã søc kháe lµ vèn quý nhÊt cña con ng­êi vµ cña toµn x· héi…§Çu t­ cho søc kháe ®Ó mäi ng­êi ®Òu ®­îc ch¨m sãc søc kháe chÝnh lµ ®Çu t­ cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña x· héi cña ®Êt n­íc”. Trong ®ã thuèc cã vai trß rÊt quan träng trong sù nghiÖp ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc kháe nh©n d©n. Thuèc ®­îc coi lµ mét hµng hãa cã tÝnh chÊt x· héi cao, cã hµm l­îng khoa häc kü thuËt cao, ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn søc kháe, tÝnh m¹ng con ng­êi, v× vËy thuèc lµ mét hµng hãa ®Æc biÖt cÇn ®­îc sö dông an toµn, hîp lý, hiÖu qu¶ vµ chÊt l­îng cao [2]. MÆt kh¸c thuèc cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc b¶o vÖ, duy tr× vµ phôc håi søc kháe cho ng­êi bÖnh. Thuèc lµ hµng hãa thiÕt yÕu cho cuéc sèng, thiÕu thuèc vµ thuèc cã chÊt l­îng kÐm cã thÓ g©y lo l¾ng cho nh©n d©n, ®Æc biÖt cã thÓ ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn ®êi sèng chÝnh trÞ x· héi. ViÖc sö dông thuèc ®ßi hái b¸c sü kª ®¬n ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n v÷ng ®ång thêi ng­êi bÖnh ph¶i tu©n thñ tuyÖt ®èi sù chØ dÉn cña thÇy thuèc. §Æc ®iÓm cña thuèc trong x· héi vµ trong ®êi sèng [2]: . ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn søc kháe vµ tÝnh m¹ng con ng­êi. . Ng­êi quyÕt ®Þnh viÖc mua thuèc kh«ng ph¶i lµ bÖnh nh©n. . Thuèc ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh chÊt l­îng, tÝnh an toµn vµ hiÖu qu¶ th«ng qua viÖc ®¨ng ký tr­íc khi s¶n xuÊt, l­u th«ng. C¬ quan qu¶n lý d­îc (Côc QLD VN) cÊp phÐp ®¨ng ký l­u hµnh cho thuèc. . Chi phÝ cho nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn cao. . Cã hµm l­îng chÊt x¸m cao vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn. . Cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín, lîi nhuËn cao vµ gi¸ c¶ cã xu h­íng t¨ng do chi phÝ khæng lå cho nghiªn cøu. . Cã ý nghÜa x· héi cao. . ThÞ tr­êng thuèc cã tÝnh ®Æc biÖt so víi c¸c lo¹i hµng hãa tiªu dïng kh¸c. . C«ng nghiÖp SX d­îc phÈm, do nh÷ng ®Æc thï cña ®èi t­îng SX, còng cã nh÷ng nÐt rÊt ®Æc tr­ng: + Cã quan hÖ mËt thiÕt víi viÖc ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc kháe nh©n d©n. + Møc ®é tËp trung cao, ®éc quyÒn trong SX vµ mua b¸n, ®Æc biÖt lµ nguyªn liÖu ®Ó bµo chÕ thuèc. + Cã tr×nh ®é kü thuËt vµ møc s¸ng t¹o cao. + H­íng vÒ xuÊt khÈu. 1.2 Kh¸i qu¸t vÒ thùc tr¹ng ngµnh c«ng nghiÖp d­îc ViÖt Nam. Ngµnh c«ng nghiÖp d­îc ViÖt Nam ®· h×nh thµnh trªn ph¹m vi c¶ n­íc vµ ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn. TÝnh cuèi n¨m 2004 cã 162 doanh nghiÖp víi vèn ®Çu t­ trong n­íc kho¶ng 2.700 tû VN§, bao gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ: DNNN, c«ng ty CP, c«ng ty TNHH, DN t­ nh©n vµ 28 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi víi sè vèn 214 triÖu USD. C¸c DN d­îc s¶n xuÊt chñ yÕu thuèc t©n d­îc, chØ cã mét sè s¶n xuÊt thuèc ®«ng d­îc. Ngoµi ra cßn cã 300 tæ hîp s¶n xuÊt thuèc ®«ng d­îc [21], [7]. C Theo ®¸nh gi¸ cña UNIDO/WHO/UNCTAD: 􀂾UNIDO: United Nations Industrial Development Organization (Tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña Liªn hîp quèc) 􀂾UNCTAD: United Nations Conference on Trade and Development (Héi nghÞ th­êng niªn vÒ th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn cña Liªn hîp quèc). 􀂾 WHO: Wold health Organization 􀃎 X¸c ®Þnh møc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña c¸c quèc gia trªn toµn thÕ giíi. C UNIDO – Ph©n loại theo 5 møc ph¸t triÓn: 􀂾 Nhãm 1: kh«ng cã c«ng nghiÖp d­îc, hoµn toµn nhËp khÈu (59) 􀂾 Nhãm 2: ®ãng gãi b¸n thµnh phÈm nhËp khÈu, gia c«ng (123) 􀂾 Nhãm 3: c«ng nghiÖp d­îc néi ®Þa s¶n xuÊt ®a sè thµnh phÈm tõ nguyªn liÖu nhËp (86) 􀂾 Nhãm 4: s¶n xuÊt ®­îc nguyªn liÖu vµ nguyªn liÖu trung gian (13 quèc gia : Ên §é, Trung Quèc, Argentina, Hµn Quèc, Mexico, Brazil...) 􀂾 Nhãm 5: cã kh¶ n¨ng ph¸t minh thuèc míi (17 quèc gia: C¸c n­íc c«ng nghiÖp: USA, Canada, ý, §øc, Thụy §iÓn; vµ Ên §é, Trung Quèc, Hµn Quốc...) 􀂾 Trong c¸c nhãm 1, 2, 3 ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia chiÕm trªn 50% s¶n l­îng thuèc néi ®Þa. Riªng ở Ên §é: 20%; ViÖt Nam: 17% (2003). 􀂾 C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn chiÕm 7,2% xuÊt khÈu thuèc toµn cÇu, trong ®ã Ên §é chiÕm 1%. C WHO & UNCTAD Ph©n loại CND c¸c nước theo 4 cÊp ®é: 􀂾 CÊp ®é 1: hoµn toµn nhËp khÈu 􀂾 Cấp ®é 2: s¶n xuÊt ®­îc mét sè generic, ®a sè ph¶i nhËp khÈu. 􀂾 CÊp ®é 3: cã c«ng nghiÖp d­îc néi ®Þa s¶n xuÊt generic, xuÊt khÈu ®­îc mét sè d­îc phÈm 􀂾 CÊp ®é 4: s¶n xuÊt ®­îc nguyªn liÖu vµ ph¸t minh thuèc míi Trong 4 cÊp ®é nµy th× ViÖt Nam ®­îc xÕp vµo kho¶ng 2,5 - 3 (theo kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cña chuyªn gia ng¾n h¹n ch­¬ng tr×nh hîp t¸c y tÕ VN - Thôy §iÓn, Hµ Néi 9/2003 [24]. Trong xu thÕ héi nhËp quèc tÕ, c¸c DND ®· ®µo t¹o c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt theo yªu cÇu míi, x©y dùng nhµ x­ëng, ®Çu t­ m¸y mãc hiÖn ®¹i víi d©y chuyÒn s¶n xuÊt ®ång bé t­¬ng ®­¬ng víi khu vùc. TÝnh ®Õn th¸ng 12/2004 ®· cã 48 DN ®¹t GMP (trong ®ã cã 2 c¬ së ®¹t tiªu chuÈn GMP -WHO), 34 DN ®¹t thùc hµnh tèt phßng kiÓm nghiÖm thuèc (GLP), 26 DN ®¹t thùc hµnh tèt b¶o qu¶n thuèc (GSP). ChÝnh nhê hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng thuèc tiªn tiÕn mµ chÊt l­îng thuèc s¶n xuÊt trong n­íc ngµy cµng ®­îc n©ng cao [17],[16]. Doanh thu s¶n xuÊt thuèc trong n­íc t¨ng ®Òu ®Æn qua c¸c n¨m. TÝnh ®Õn th¸ng 12/2004 doanh thu s¶n xuÊt trong n­íc ®¹t 4.700 tû ®ång, chiÕm kho¶ng 40% tæng gi¸ trÞ sö dông thuèc trong n­íc. C¸c DN ®· d¨ng ký s¶n xuÊt 7.569 chÕ phÈm thuèc, trong ®ã cã h¬n 4000 chÕ phÈm thuèc t©n d­îc lµ chÕ phÈm cña 401 ho¹t chÊt. C¸c DND còng ®· s¶n xuÊt ®­îc mét sè chÕ phÈm xuÊt khÈu ®i mét sè n­íc trªn thÕ giíi. Bªn c¹nh viÖc ph¶i nhËp khÈu nguyªn liÖu lµm thuèc th× ngµnh c«ng nghiÖp d­îc ViÖt Nam còng ®· s¶n xuÊt mét sè nguyªn liÖu lµm thuèc nh­: ChiÕt xuÊt tõ d­îc liÖu mét sè ho¹t chÊt artemisinin, berberin, rutin, rotundin, b¸n tæng hîp artesunat tõ artemisinin, b¸n tæng hîp ampicilin vµ amocixilin từ c¸c s¶n phÈm trung gian nhËp khÈu [8],[5]. Ngµnh c«ng nghiÖp d­îc ViÖt Nam ®· s¶n xuÊt ®­îc phÇn lín c¸c d¹ng thuèc c¬ b¶n phôc vô nhu cÇu ®iÒu trÞ, ngoµi ra nhiÒu c«ng ty cßn s¶n xuÊt ®­îc thuèc nh­îng quyÒn cña c¸c h·ng d­îc phÈm næi tiÕng thÕ giíi. Tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm ®· ®­îc c¸c h·ng nh­îng quyÒn gi¸m ®Þnh t­¬ng ®­¬ng víi thuèc gèc xuÊt xø. Thuèc s¶n xuÊt trong n­íc cã giá c¶ hîp lý thÊp h¬n nhiÒu so víi thuèc n­íc ngoµi cïng lo¹i. Ngµnh c«ng nghiÖp d­îc ®· gãp phÇn kh«ng nhá trong c«ng t¸c ch¨m sãc søc kháe toµn d©n, ®¨c biÖt lµ ch¨m sãc søc kháe cho c¸c d©n téc vïng s©u vïng xa, gia ®×nh chÝnh s¸ch vµ c¸c gia ®×nh nghÌo [7],[11]. Tuy nhiªn ngµnh c«ng nghiÖp d­îc ViÖt Nam vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. Sù h¹n chÕ cña ngµnh c«ng nghiÖp d­îc ViÖt Nam thÓ hiÖn chñ yÕu ë 2 mÆt: - C«ng nghiÖp d­îc vµ c«ng nghiÖp sinh häc d­îc phÈm s¶n xuÊt nguyªn liÖu lµm thuèc hÇu nh­ kh«ng ®¸ng kÓ. H¬n 90% nguyªn liÖu hãa d­îc, kh¸ng sinh, c¸c chÕ phÈm sinh häc, c¸c t¸ d­îc vµ c¸c chÊt phô phôc vô cho s¶n xuÊt thuèc thµnh phÈm ®Òu ph¶i nhËp khÈu [12],[13]. - C«ng nghiÖp bµo chÕ thuèc thµnh phÈm nh×n chung vÉn ë tr×nh ®é thÊp. §i sau c¸c n­íc ph¸t triÓn kho¶ng 30 - 50 n¨m. Doanh thu s¶n xuÊt míi chØ ®¸p øng ®­îc 40% tæng gi¸ tri nhu cÇu thuèc cña x· héi. VÒ chñng lo¹i thuèc ch­a ®¸p øng ®ñ nhu cÇu tèi thiÓu cña ®iÒu trÞ bÖnh. Thuèc s¶n xuÊt chñ yÕu lµ c¸c lo¹i thuèc generic víi c¸c ho¹t chÊt ®· hÕt b¶n quyÒn sö h÷u trÝ tuÖ tõ l©u, Ýt s¶n xuÊt ®­îc c¸c thuèc generic võa míi hÕt b¶n quyÒn sở h÷u trÝ tuÖ, c¸c thuèc chuyªn khoa, thuèc ®Æc trÞ cã gi¸ trÞ cao. C«ng nghÖ bµo chÕ thuèc cña ViÖt Nam c¬ b¶n vÉn lµ bµo chÕ cæ ®iÓn, míi b­íc ®Çu tiÕp cËn víi bµo chÕ hiÖn ®¹i [8], [7]. Trong những năm qua, ngành dược đang từng bước chuyển mình với những đầu tư về dây chuyền công nghệ và những đổi mới trong qui hoạch phát triển. Tính đến hết tháng 3 năm 2008, trong số 93 doanh nghiệp sản xuất tân dược đã có 53 doanh nghiệp (chiếm 57%) đạt tiêu chuẩn WHO–GMP, 24 doanh nghiệp (chiếm 26%) đạt tiêu chuẩn ASEAN–GMP và chưa có doanh nghiệp sản xuất đông dược nào đạt tiêu chuẩn GMP. Những doanh nghiệp còn lại nếu không đạt GMP sẽ bị thu hẹp phạm vi kinh doanh, sẽ không được sản xuất mà chỉ được hoạt động trong lĩnh vực phân phối dược phẩm [11]. Biểu đồ 1.1 : Số lượng các cơ sở đã được cấp GMP 1.3 Vµi nÕt vÒ thÞ tr­êng thuèc: 1.3.1 Vµi nÐt vÒ thÞ tr­êng thuèc trªn thÕ giíi: - Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y thÞ tr­êng thuèc trªn thÕ giíi còng nh­ ë ViÖt Nam rÊt s«i ®éng. Cïng víi sù ph¸t triÓn vÒ khoa häc kü thuËt, ngµnh c«ng nghiÖp d­îc ®· thu ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ, đã nghiên cứu ra nhiều loại thuốc có tác dụng mạnh và hiệu quả điều trị cao. Doanh số bán thuốc trên thế giới tăng với tốc độ 9 – 10% mỗi năm [3]. Sản phẩm thuốc hết sức phong phú với khoảng 2000 loại nguyên liệu hóa dược được sản xuất, khoảng 100.000 biệt dược khác nhau, chỉ riêng kháng sinh đã có hàng ngàn biệt dược được lưu hành và sử dụng. - Doanh sè b¸n thuèc trªn thÕ giíi kh«ng ngõng gia t¨ng. TÝnh ®Õn n¨m 2006 doanh sè b¸n ®¹t 634 tû USD t¨ng tr­ëng 176% so víi n¨m 2000 [30]. B¶ng 1.1 : Doanh sè b¸n thuèc trªn thÕ giíi giai ®o¹n 2000 – 2006. N¨m 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Doanh sè (tûUSD) 364,5 371,9 424,6 466,3 550,0 602,0 634,0 T¨ng tr­ëng (%) 100,0 102,0 109,9 127,9 150,1 165,2 176,4 (Nguồn: IMS Health) - Tuy nhiªn sù ph©n bè tiªu dïng thuèc kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c khu vùc. Nh­ B¾c Mü 404.1USD/ng­êi/n¨m cßn Ch©u Phi chØ cã 7,2 USD/ng­êi/n¨m vµ Trung Quèc lµ 4.6 USD/ng­êi/n¨m. Ngay c¶ c¸c n­íc trong cïng mét ch©u còng cã sù chªnh lÖch tíi 10 lÇn. C¸c n­íc T©y ¢u lµ 177 USD cßn c¸c n­íc §«ng ¢u lµ 17.15 USD [3], [31]. - TÝnh ®Õn n¨m 2002, thÞ tr­êng d­îc phÈm cña c¸c n­íc ph¸t triÓn chiÕm 85% doanh sè toµn cÇu trong khi ®ã khu vùc nµy chØ chiÕm 10% d©n sè thÕ giíi. M­êi n­íc dïng thuèc nhiÒu nhÊt: Mü, NhËt, §øc, Ph¸p, ý, Anh, T©y Ban Nha, Canada, Hµ Lan vµ BØ víi l­îng thuèc dïng chiÕn gÇn 60% tæng l­îng thuèc dïng trªn toµn thÕ giíi [23], [30]. - Theo báo cáo của tập đoàn IMS Health, năm 2006 thị trường Bắc Mỹ (Mỹ và Canada) đã chiếm 45% doanh số dược phẩm bán ra trên toàn thế giới, trong khi toàn bộ châu Á và châu Phi chỉ chiếm 10,2% [30] điều đó cho thấy có một khoảng cách khá xa về mức độ tiêu thụ thuốc giữa các nước phát triển và đang phát triển [3]. Bảng 1.2 Doanh số thuốc bán ra ở một số khu vực trên thế giới [27],[28] Đơn vị tính: tỷ USD Doanh số Khu vực Năm 2005 Tỷ lệ (%) Năm 2006 Tỷ lệ (%) Thế giới 602,0 100,0 643,0 100,0 Bắc Mỹ 265,7 44,0 290,1 45,0 Châu Âu 169,5 28,2 123,2 19,2 Mỹ la tinh 24,0 4,0 33,6 5,2 Châu Á TBD, châu phi 46,4 7,7 66,0 10,3 (Nguồn IMS Health) Có thể nói, mô hình tiêu thụ thuốc sẽ cho ta thấy rõ nét về tình hình thuốc hơn là những số liệu tổng quát. Các nhóm thuốc chính được tiêu thụ trên thị trường dược phẩm thế giới tính đến tháng 11 năm 2006 theo thứ tự là: nhóm thuốc tim mạch, nhóm thuốc thần kinh, nhóm thuốc tiêu hóa, nhóm thuốc hô hấp, nhóm thuốc kháng sinh, nhóm tác dụng trên cơ – xương [29]. Bảng 1.3 Doanh số bán ra của các nhóm thuốc chính trên thế giới [29] Đơn vị tính: Triệu USD STT Nhóm thuốc Doanh số bán ra năm 2005 Doanh số bán ra năm 2006 Tăng trưởng (%) 1 Tim mạch 72629 75876 4,4 2 Thần kinh 68014 72719 6,9 3 Tiêu hóa - chuyến hóa 52211 54953 5,2 4 Hô hấp 33309 34124 2,4 5 Kháng sinh 30043 29337 -2,3 6 Cơ xương khớp 21703 22193 2,2 (Nguồn IMS Health) Nhóm thuốc tim mạch đang dẫn đầu về doanh số bán ra trên toàn cầu, Sản phẩm Lipitor có doanh số cao nhất trên thế giới đạt 11,62 tỷ USD tăng trưởng 3,8% tính đến tháng 11 năm 2006 [29]. Trong khi đó doanh số bán ra nhóm thuốc kháng sinh năm 2006 lại giảm 2,3% so với năm 2005. Vµi nÐt vÒ thÞ tr­êng thuèc ë VN: Thị trường dược phẩm Việt Nam là một thị trường đầy tiềm năng với hơn 84 triệu dân, tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 8%/năm và nhu cầu sử dụng thuốc và chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng. Theo số liệu thống kê của Bộ Y tế và IMS, số tiền chi cho thuốc men tính theo đầu người tăng trung bình 11,6%/năm trong giai đoạn 2000–2006 và dự kiến sẽ tăng lên 16,3 USD năm 2010, gấp hơn 3 lần so với năm 2000. Tuy nhiên, tiền thuốc bình quân đầu người ở Việt Nam vẫn thuộc loại thấp trên thế giới. Cụ thể, tiền thuốc bình quân đầu người ở các nước phát triển 60 USD năm 2005 và dự kiến đạt 120 USD năm 2010 ( gấp 7 lần so với Việt Nam ). Con số này ở các nước đang phát triển là 15,6 và 19,5 USD (gấp hơn 1,2 – 1,5 lần so với Việt Nam )[15]. Nguồn : Cục quản lý dược, BMS và IMS Health Biểu đồ 1.2 Tiền thuốc bình quân đầu người - ViÖt Nam cã thÞ tr­êng d­îc phÈm lín thø 4 trong khu vùc §«ng Nam ¸ víi tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n ®øng thø 3 [10]. TÝnh ®Õn n¨m 2006, tæng gi¸ trÞ tiÒn thuèc sö dông cña ViÖt Nam ®¹t 956,353,000 USD t¨ng tr­ëng 17% so víi n¨m 2005 (817,396,000 USD), t¨ng tr­ëng 20.2% so víi n¨m 2001. Trong nh÷ng n¨m qua, thÞ tr­êng d­îc phÈm ViÖt Nam t¨ng tr­ëng æn ®Þnh, ®Æc biÖt trong 3 n¨m gÇn ®©y (2005 - 2007) t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ cã møc t¨ng tr­ëng cao, được thÓ hiÖn gi¸ trÞ tæng thÞ tr­êng qua c¸c n¨m [14],[19]: (Nguån: Côc qu¶n lý d­îc) Biểu đồ 1.3. TrÞ gi¸ tiÒn thuèc sö dông vµ tiÒn thuèc b×nh qu©n ®Çu ng­êi (2001 – 2007) Tæng gi¸ trÞ tiÒn thuèc n¨m 2007 t¨ng 16,5% so víi n¨m 2006, n¨m 2006 t¨ng 17% so víi n¨m 2005. Nh­ vËy møc t¨ng cña thÞ tr­êng d­îc phÈm ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ trªn 16%/n¨m. §©y lµ møc t¨ng cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Theo dù b¸o n¨m 2008 thÞ tr­êng d­îc phÈm n­íc ta sÏ ®¹t 1.292.666 triÖu US§. Nguyªn nh©n cña sù t¨ng tr­ëng nhanh chãng cña thÞ tr­êng d­îc phÈm n­íc ta mét phÇn lµ do nÒn kinh tÕ n­íc ta liªn tôc t¨ng tr­ëng cao trung b×nh 7 ®Õn 8%/n¨m (n¨m 2007, møc t¨ng GDP lµ 8,44% ®øng thø 2 khu vùc ch©u ¸ sau Trung Quèc). Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi n¨m 2007 ®¹t 835 US§. Do møc sèng t¨ng cao, ng­êi d©n cã ®iÒu kiÖn ch¨m sãc søc khoÎ tèt h¬n. §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ qua møc t¨ng chi phÝ tiÒn thuèc b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña n­íc ta trong vßng 7 n¨m, tiÒn thuèc b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña n­íc ta ®· t¨ng 2,12 lÇn. Theo dù kiÕn ®Õn n¨m 2008, tiÒn thuèc b×nh qu©n ®Çu ng­êi sÏ ®¹t 15,20 USD. Thµnh c«ng nµy cã mét phÇn ®ãng gãp rÊt lín cña ngµnh c«ng nghiÖp D­îc ViÖt Nam [16],[19]. (Nguån: Côc qu¶n lý d­îc) Biểu đồ  1.4. TrÞ gi¸ thuèc s¶n xuÊt trong n­íc giai ®o¹n 2005 – 2007 TrÞ gi¸ thuèc s¶n xuÊt trong n­íc t¨ng trung b×nh kho¶ng 19%/n¨m ®¸p øng ®­îc 52,85% tÝnh theo gi¸ trÞ nh­ cÇu sö dông thuèc vµ ®¸p øng 26/27 nhãm t¸c dông ®­îc lý theo ph©n lo¹i cña WHO. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn d­íi h×nh vÏ [16]: (Nguån: Côc qu¶n lý d­îc) Biểu đồ  1.5. Møc ®é ®¸p øng nhu cÇu sö dông thuèc cña ngµnh SX trong n­íc Trong nh÷ng n¨m qua, møc ®é ®¸p øng nhu cÇu sö dông thuèc cña ngµnh s¶n xu©t trong n­íc t¨ng ®Òu ®Æn. Dù kiÕn n¨m 2008, gi¸ trÞ thuèc s¶n xuÊt trong n­íc ®¹t 656.347 tû US§ (chiÕm 55% nhu cÇu sö dông thuèc cña nh©n d©n). Theo chiÕn l­îc ph¸t triÓn d­îc ®ang phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 sÏ ®¸p øng 60% nhu cÇu thuèc trong n­íc [20]. Trong c¶ n­íc cã 172 c¬ së s¶n xuÊt thuèc (93 doanh nghiÖp s¶n xuÊt t©n d­îc vµ 78 doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®«ng d­îc) vµ 06 viÖn nghiªn cøu, doanh nghiÖp s¶n xuÊt vacxin, sinh phÈm y tÕ. Trong 93 doanh nghiÖp s¶n xuÊt t©n d­îc cã 76 doanh nghiÖp ®¹t GMP (52 doanh nghiÖp ®¹t GMP cña WHO vµ 24 doanh nghiÖp ®¹t GMP cña ASEAN) chiÕm 90% tæng gi¸ ttÞ tiÒn thuèc s¶n xuÊt trong n­íc vµ 21 doanh nghiÖp ch­a ®¹t GMP. Víi viÖc triÓn khai GMP c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i ®Çu t­ vÒ vèn vµ nh©n lùc trong ®ã ph¶i nhËp khÈu thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, mua d©y chuyÒn c«ng nghÖ còng nh­ t¨ng c­êng s¶n xuÊt nh­îng quyÒn c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ cao nh¨m s¶n xuÊt thuèc cã chÊt l­îng æn ®Þnh [18]. Ngµnh d­îc ViÖt Nam víi n¨ng lùc s¶n xuÊt thuèc ngµy cµng ph¸t triÓn ®· vµ ®ang chiÕm ®­îc uy tÝn trªn thÞ tr­êng d­îc phÈm trong n­íc. §iÒu nµy ®­îc chøng minh qua tû träng thuèc s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam ®­îc sö dông t¹i c¸c bÖnh viÖn. B¶ng 1.4. Tû träng tiÒn thuèc s¶n xuÊt t¹i VN sö dông trong bÖnh viÖn Tû träng theo gi¸ trÞ tiÒn thuèc N¨m 2003 N¨m 2004 N¨m 2006 N¨m 2007 Thuèc s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam (%) 19 20 32,5 48,3 Thuèc nhËp khÈu (%) 81 80 67,5 51,7 (Nguån: Côc qu¶n lý kh¸m ch÷a bÖnh- Bé Y tÕ) Tû träng thuèc s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam sö dông t¹i c¸c bÖnh viÖn ®¹t gÇn 50% gi¸ trÞ tiÒn thuèc t¹i c¸c bÖnh viÖn. Thuèc s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam lµ thuèc Generic, gi¸ thÊp h¬n thuèc nhËp ngo¹i nªn gi¶m chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh vµ ®iÒu nµy phï hîp víi thÞ phÇn thuèc s¶n xuÊt trong n­íc t¹i thÞ tr­êng ViÖt Nam theo gi¸ trÞ tiÒn thuèc (52,86%) [25]. - Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña tæ chøc IMS Health, thi tr­êng d­îc phÈm ViÖt nam cã tèc ®é t¨ng tr­ëng rÊt ®¸ng kÓ so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Dù b¸o n¨m 2008, tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng d­îc phÈm ViÖt Nam sÏ ®¹t 1 tû USD vµ tèc ®é ph¸t triÓn sÏ duy tr× ë møc 15% ë c¸c n¨m tiÕp theo [9]. Biểu đồ 1.6. ThÞ tr­êng d­îc phÈm VN M« h×nh m¹ng l­íi cung øng thuèc: Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90 trë l¹i ®©y, víi c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng, hÖ thèng s¶n xuÊt kinh doanh thuèc cña n­íc ta kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Ngµnh D­îc ®¶m b¶o ®ñ thuèc cã chÊt l­îng tíi tËn tay ng­êi tiªu dïng. Cã nhiÒu lo¹i h×nh dÞch vô d­îc tham gia vµo hÖ thèng cung øng thuèc [1]. Khoa D­îc BÖnh Viªn QuÇy d­îc tr¹m y tÕ x· §¹i lý thuèc QuÇy thuèc cña hiÖu thuèc Thuèc s¶n xuÊt trong n­íc Thuèc nhËp ngo¹i TNHH, CTCP, DNNN HÖ d­îc t­ nh©n HiÖu thuèc (c«ng ty d­îc) Ng­êi sö dông Biểu đồ 1.7. S¬ ®å m¹ng l­íi cung øng thuèc DNNN: Doanh nghiÖp d­îc nhµ n­íc. TNHH: Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. CTCP: C«ng ty cæ phÇn. C C¸c thµnh phÇn tham gia m¹ng l­íi cung øng thuèc: - Sè c«ng ty TNHH, CTCP, DNTN : 897 - Tæng sè quÇy thuèc b¸n lÎ : 29.541 - Sè l­îng nhµ thuèc t­ nh©n : 7.490 - Sè ®¹i lý b¸n lÎ thuèc : 7.417 - QuÇy thuèc thuéc tr¹m y tÕ x· : 7.948 - QuÇy thuèc thuéc DN nhµ n­íc : 464 - QuÇy thuèc thuéc DN nhµ n­íc cæ phÇn hãa : 6.222 C HÖ thèng l­u th«ng, ph©n phèi thuèc ph¸t triÓn réng kh¾p, ®¶m b¶o ®­a thuèc ®Õn tËn tay ng­êi d©n: Trung b×nh mét ®iÓm b¸n thuèc lÎ phôc vô kho¶ng 2000 ng­êi d©n. C C¸c c¬ së hµnh nghÒ ngµy mét chó träng ®Çu t­ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng phôc vô (®· cã 8 c¬ së trªn tæng 37 ®¬n vÞ ®¹t GSP) [9]. Các yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu thuốc, lựa chọn thuốc MÔI TRƯỜNG - Điều kiện kinh tế - xã hội, thể chế chính trị, khí hậu, địa lý, tôn giáo, dân tộc. - Tổ chức mạng lưới, chất lượng dịch vụ y tế. - Sự phát triển khoa học y học, kỹ thuật điều trị NGƯỜI BỆNH - Bệnh tật. - Điều kiện sống, điều kiện lao động. - Kiến thức y tế thường thức. NHU CẦU THUỐC VÀ LỰA CHỌN THUỐC THUỐC - Hiệu lực điều trị, chất lượng. - Giá. - Thông tin, quản cáo. THẦY THUỐC - Trình độ chuẩn đoán, điều trị. - Thói quen. - Đạo đức nghề nghiệp. Biều đồ 1.8. Các yếu tố quyết định và ảnh hưởng đến nhu cầu thuốc [4] 1.5.1 Người bệnh Tình trạng bệnh tật, mô hình bệnh tật Nhu cầu về thuốc cơ bản không phải là lượng thuốc mà người bệnh muốn mua ở mỗi mức giá. Nhu cầu thuốc được quyết định bởi nhiều yếu tố: bệnh tật, kỹ thuật điều trị, trình độ của nhân viên y tế (người kê đơn, người bán thuốc), khả năng chi trả của bệnh nhân.... trong đó yếu tố bệnh tật là yếu tố quyết ddingj hơn cả [4]. Nhu cầu về thuốc của một người bệnh phụ thuộc vào bệnh tật, sức khỏe của họ. Nhu cầu về thuốc của một cộng đồng sẽ phụ thuộc vào mô hình bệnh tật của cộng đồng đó. VN là một nước đông dân và là một trong những nước nghèo trên thế giới. Dân số VN hiện nay khoảng trên 82 triệu người với thu nhập bình quân người đang còn thấp. Đại đa số người dân sống ở vùng nông thôn và miền núi (80% dân số) với thu nhập thấp, điều kiện khám chữa bệnh còn nhiều khó khăn. Do quá trình đô thị hóa quá nhanh làm cho môi trường sống đang bị hủy hoại và ô nhiễm trầm trọng làm cho những vấn đề y tế ngày càng phức tạp. Các bệnh ung thư, ngộ độc thực phẩm, tai nạn giao thông ngyaf một tăng. Các bệnh xã hội vẫn chưa thuyên giảm. Tuy nhiên VN đã gia nhập WTO nên có sự giao lưu học hỏi rộng rãi với các nước tiên tiến, các trang thiết bị y tế ngày một hiện đại. Các bệnh hiểm nghèo ngày được đẩy lùi, tuổi thọ ngày càng cao, số người tuổi cao ngày càng nhiều. Tỷ lệ bệnh tim mạch, tăng lên đáng kể. Mức sống ngày càng cao ở khu vực đô thị làm tăng rõ rệt các bệnh tiểu đường, béo phì, cao huyết áp. Các bệnh HIV/AIDS tăng nhanh, mặt khác với vị trí địa lý nằm ở vùng nhiệt đới gió mùa nóng ẩm rất thuận lợi cho các bệnh nhiễm trùng phát triển[2]. Với đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội như trên, VN có mô hình bệnh tật dặc trưng của một nước nghèo, các bệnh nhiễm trùng và các bệnh huyết áp tăng cao. Cùng với quá trình đô thị hóa nhanh và quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa trong thời gian qua mô hình bệnh tật của VN có xu hướng chuyển sang mô hình bênh tật của nước công nghiệp. Hiện nay mô hình bệnh tật VN đan xen giữa mô hình bệnh tật của nước đang pháp triển và nước phát triển. Bảng 1.5 Các bệnh mắc cao nhất toàn quốc năm 2006                                                                             Đơn vị tính: trên 100.000 dân STT Tên bệnh Mắc 1 Các bệnh viêm phổi 417,70 2 Viêm họng và viêm Amidan cấp 365,68 3 Viêm phế quản và viêm tiểu phế quản cấp 293,64 4 Tăng huyết áp nguyên phát 222,32 5 Tai nạn giao thông 167,48 6 Viêm dạ dày và tá tràng 158,77 7 Cúm 134,77 8 Bệnh ruột thừa 107,79 9 Thương tổn do chấn thương trong sọ 86,95 10 Sỏi tiết niệu 79,43 (Nguồn: Thống kê y tế) Không giống như mô hình bệnh tật ở cộng đồng, bệnh viện là nơi chữa bệnh (và khám bệnh) cho người mắc bệnh trong cộng đồng. Mỗi bệnh viện có tổ chức, nhiệm vụ khác nhau, đặt trên các địa bàn khác nhau, với đặc điểm dân cư – địa lý khác nhau và đặc biệt là sự phân công chức năng nhiệm vụ trong tuyến y tế khác nhau, từ đó dẫn đến mô hình bệnh tật của mỗi bệnh viện cũng khác nhau. Ở Việt Nam cũng như trên thế giới có 2 loại mô hình bệnh tật của bệnh viện: Một là mô hình bệnh tật của bệnh viện chuyên khoa; hai là mô hình bệnh tật của bệnh viện đa khoa. Mô hình bệnh tật của bệnh viện đa khoa (gồm các bệnh thông thường và bệnh chuyên khoa) Mô hình bệnh tật của bệnh viện chuyên khoa, viện có giường bệnh (gồm chủ yếu là bệnh chuyên khoa và bệnh thông thường) Mô hình bệnh tật bệnh viện Biểu đồ 1.9 Mô hình bệnh tật của hệ thống bệnh viện [4]. Mô hình bệnh tật của bệnh viện cũng như mô hình bệnh tật của cộng đồng, chúng đều bị chi phối bởi một số yếu tố như điều kiện kinh tế - xã hội, tôn giáo, khí hậu, địa lý, tổ chức mạng lưới chất lượng dịch vụ y tế, sinh thái, trình độ khoa học kỹ thuật…Chúng ta có thể khái quát các yếu tố quyết định và ảnh hưởng tới mô hình bệnh tật của mỗi bệnh viện theo sơ đồ sau: BỆNH VIỆN - Vị trí địa lý, chức năng, nhiệm vụ. - Tuyến và loại bệnh viện. - Trình độ chuyên môn của thầy thuốc, thái độ, đạo đức của cán bộ y tế. - Lãnh đạo. - Kỹ thuật điều trị và chẩn đoán, chất lượng, giá cả, tài chính… NGƯỜI BỆNH - Tuổi, giới, dân tộc, văn hóa - Bệnh tật. - Điều kiện sống, điều kiện lao động. - Kiến thức y tế thường thức. MÔI TRƯỜNG - Điều kiện kinh tế - xã hội, khí hậu, địa lý, tôn giáo, dân tộc. - Tổ chức mạng lưới chất lượng dịch vụ y tế, sinh thái, trình độ khoa học kỹ thuật MÔ HÌNH BỆNH TẬT BỆNH VIỆN Biểu đồ 1.10. Các yếu tố quyết định và ảnh hưởng tới MHBT bệnh viện. Điều kiện sống, điều kiện lao động Bệnh tật là tình trạng mất cân bằng về thể xác và tinh thần dưới tác động của một loạt các yếu tố lên cơ thể con người. Bệnh tật phụ thuộc vào cơ thể sống và điều kiện sống của mỗi người. Xét về khía cạnh địa lý, khí hậu khác nhau, mức sống khác nhau thì nhu cầu về thuốc và lựa chọn sử dụng thuốc cũng khác nhau. Kiến thức y tế Yếu tố trình độ kiến thức y tế cũng là một nhân tố ảnh hưởng đến vấn đề lựa chọn thuốc và sử dụng thuốc. Nhu cầu thuốc phụ thuộc vào quyết định cuối cùng của người bệnh Xét về lựa chọn và khả năng kinh tế, ở góc độ này nhu cầu thuốc có liên quan bởi sức mua của người dùng ở mỗi mức giá cả, và giá cả cũng là một trong các yếu tố, động cơ để quyết định nhu cầu của người bệnh. 1.5.2. Thuốc Chất lượng, hiệu lực điều trị Thuốc ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tình trạng của người bệnh nên chất lượng, hiệu quả điều trị là yêu cầu hàng đầu trong việc lựa chọn thuốc sử dụng. Do đó các thuốc có chất lượng, hiệu quả điều trị thấp hơn sẽ bị đào thải và thay thế vào đó là các loại thuốc mới tốt hơn. Vì vậy nhu cầu thuốc luôn luôn có xu hướng biến đổi theo trình độ khoa học kỹ thuật và xu hướng điều trị [4]. Giá thuốc Với một số thuốc tối cần trong những trường hợp cần thiết, ở những bệnh nhân có khả năng chi trả, thì yếu tố giá thuốc chỉ ảnh hướng ít nhiều đến nhu cầu. Song với những loại thuốc không phải là thuốc tối cần, với những bệnh nhân mà khả năng kinh tế hạn hẹp, thì giá thuốc là một trong những yếu tố cân nhắc trước khi quyết định mua hàng hoặc lựa chọn nhóm thuốc này thay cho nhóm thuốc khác, lựa chọn thuốc này thay cho thuốc khác trong cùng một nhóm hoạt chất hoặc có thể không mua nữa [4]. Yếu tố khuyến mãi, thông tin quảng cáo Thuốc là loại hàng hóa đặc biệt, vì vậy việc khuyến mại để bệnh nhân mua thuốc là không được phép. Người ta chỉ cho phép giới thiệu mặt hàng và cung cấp các thông tin cần thiết về sử dụng thuốc cho bệnh nhân trên những phương tiện thông tin đại chúng. Tuy nhiên do động cơ muốn chiếm lĩnh thị trường, muốn đạt doanh thu, lợi nhuận cao, nhà sản xuất hoặc nhà kinh doanh thuốc luôn thực hiện việc khuyến mại và thông tin quảng cáo vượt quá giới hạn cho phép [4]. 1.5.3 Thầy thuốc, người bán thuốc Thuốc là loại hàng hóa đặc biệt, vì vậy sử dụng loại thuốc nào, số lượng bao nhiêu, cách thức sử dụng ra sao lại không phải do người bệnh tự quyết định mà được quyết định bởi thầy thuốc. Trình độ chuyên môn Trước khi điều trị cho một bệnh nhân, thầy thuốc cần khám bệnh để đưa ra chuẩn đoán. Căn cứ vào bệnh được chuẩn đoán để quyết định việc chỉ định thuốc cho bệnh nhân. Như vậy, việc xác định nhu cầu thuốc có đúng hay không còn phụ thuộc vào chất lượng chuẩn đoán bệnh và ngược lại chuẩn đoán sai bệnh sẽ dẫn đến việc xác định sai nhu cầu thuốc. Nhu cầu thuốc phụ thuộc vào trình độ, khả năng chuyên môn của người cung cấp dịch vụ y tế, trong đó đặc biệt là bác sỹ khám bệnh cho bệnh nhân. Ngày nay khi nền y dược học hiện đại phát triển, các máy móc, các kỹ thuật chuẩn đoán đã trở thành phương tiện khoa học, công cụ trong điều trị, phát hiện ra nhiều bệnh tật hơn là một trong các yếu tố làm tăng nhu cầu thuốc [3]. Đây là một điểm khác biệt của nhu cầu thuốc, nhu cầu thuốc không hoàn toàn phụ thuộc vào ý định của người dùng mà lại được quyết định bởi yêu cầu chữa bệnh, trình độ chuyên môn và cán bộ bán thuốc [3]. Đạo đức nghề nghiệp Với tác động của nền kinh tế thị trường, vấn đề lợi nhuận đã tác động mạnh mẽ đến hành vi của thầy thuốc, người bán thuốc, có xu hướng kê đơn nhiều thuốc và tư vấn mua nhiều thuốc, với nhiều loại thuốc đắt tiền, các hiện tượng này đã ảnh hưởng sâu sắc đến xu hướng sử dụng thuốc ở cộng đồng, là nguyên nhân cơ bản của việc sử dụng thuốc không hợp lý, không an toàn, không hiệu quả kinh tế trong việc điều trị bệnh của nhân dân [28]. Có thể nói, vấn đề lựa chọn thuốc và sử dụng thuốc phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Khi nền khoa học kỹ thuật và nền kinh tế thị trường phát triển thì ảnh hưởng của các yếu tố như môi trường xã hội, chính sách xã hội, quảng cáo, giá thuốc… sẽ giảm dần và chỉ còn lại ba yếu tố quyết định nhất đến lựa chọn thuốc và nhu cầu thuốc là: bệnh tật, hiệu lực của thuốc và khoa học kỹ thuật điều trị [3]. Chương 2. §èi t­îng vÀ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1 §èi t­îng nghiªn cøu: Toàn bộ thuốc được tiêu thụ tại các bệnh viện khảo sát sau (trừ nhà thuốc bệnh viện) trong thời gian từ tháng 1 năm 2006 đến tháng 12 năm 2007. 1. Bệnh viên Bạch Mai. 2. Bệnh viện Hữu Nghị trung ương. 3. Bệnh viện Tai mũi họng trung ương. 4. Bệnh viện Lao và bệnh phổi trung ương. 5. Viện Huyết Học Truyền Máu trung ương. 6. Bệnh viện Phụ sản trung ương. 2.2 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: 2.2.1 Thiết kế nghiên cứu: Sử dụng phương pháp nghiên cứu hồi mô tả, tập trung phân tích mức tiêu thụ của thuốc sản xuất trong nước và thuốc nhập khẩu được tiêu thụ tại sáu bệnh viện trên. 2.2.2 Phương thức thu thập số liệu: + Thu thập thông tin chi tiết (tên hoạt chất, tên thuốc, hàm lượng, dạng bào chế, đơn vị tính, quy cách đóng gói, nhà sản xuất, nước sản xuất, đơn giá, số lượng) của toàn bộ các thuốc được tiêu thụ tại các bệnh viện trên. + Thu thập các thông tin chi tiết đó từ phần mềm quản lý xuất nhập thuốc, từ các sổ sách theo dõi xuất nhập thuốc của khoa dược bện._.