Phân tích ngành hàng hoa hồng tại các vùng sản xuất tập trung của huyện Mê Linh Tỉnh Vĩnh Phúc và huyện Sa Pa Tỉnh Lào Cai

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp i --------------------------- nguyÔn viÖt c−êng Ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång t¹i c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung cña huyÖn Mª Linh tØnh VÜnh Phóc vµ huyÖn Sapa tØnh Lµo Cai LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Hµ Néi - 2005 Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp i --------------------------- nguyÔn viÖt c−êng Ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång t¹i c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung cña huyÖn Mª Linh tØnh VÜnh Phóc vµ huyÖn Sapa tØnh Lµo Cai LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Chuyªn ngµnh : Kinh tÕ n«ng nghiÖp M· sè : 5.02.01 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: Pgs.ts. nguyÔn nguyªn cù Hµ néi - 2005 Lêi cam ®oan - T«i xin cam ®oan r»ng, sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch−a tõng ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo. - T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®· ®−îc c¸m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n nµy ®· ®−îc chØ râ nguån gèc. Hµ Néi, th¸ng 10 n¨m 2005 T¸c gi¶ luËn v¨n NguyÔn ViÖt C−êng i Lêi c¶m ¬n T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n thÇy gi¸o h−íng dÉn khoa häc PGS.TS. NguyÔn Nguyªn Cù ®· tËn t×nh gióp ®ì, h−íng dÉn t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËn v¨n vµ hoµn thµnh luËn v¨n. §Ó hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy t«i còng xin c¸m ¬n c¸c c¬ quan vµ c¸ nh©n sau ®©y ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn: Bé m«n Qu¶n trÞ kinh doanh- Khoa Kinh tÕ & PTNT - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Né, Khoa sau ®¹i häc - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I, Trung t©m Sinh th¸i M«i tr−êng - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I. T«i xin c¶m ¬n gia ®×nh vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®· gióp ®ì t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. Hµ Néi, th¸ng 10 n¨m 2005 T¸c gi¶ luËn v¨n NguyÔn ViÖt C−êng ii Môc lôc Lêi cam ®oan i Lêi c¶m ¬n ii Môc lôc iii Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t v Danh môc c¸c b¶ng vi Danh môc c¸c h×nh vii Danh môc c¸c s¬ ®å, ®å thÞ viii 1. Më ®Çu 1 1.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu ®Ò tµi..............................................................1 1.2. Môc tiªu nghiªn cøu....................................................................................2 1.3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu ...............................................................3 2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ó tµi 4 2.1. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n .............................................................................4 2.1.1 Kh¸i niÖm vÒ ngµnh hµng..........................................................................4 2.1.2. §iÒu kiÖn ph©n tÝch ngµnh hµng...............................................................9 2.1.3. ý nghÜa vµ t¸c ®éng cña ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ngµnh hµng................10 2.2. Vai trß vµ gi¸ trÞ kinh tÕ cña ngµnh s¶n xuÊt hoa hång.............................11 2.2.1. Trªn thÕ giíi vµ ch©u ¸ ..........................................................................11 2.2.2. ViÖt Nam ................................................................................................13 3. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 14 3.1. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu....................................................................14 3.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chung ................................................................21 3.3. Ph−¬ng ph¸p thu thËp vµ xö lý sè liÖu.......................................................22 3.4. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ngµnh hµng...........................................................26 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu 36 4.1. §Æc tr−ng cña vïng nghiªn cøu, chøc n¨ng cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng vµ mèi quan hÖ gi÷a chóng......................................................................36 4.2. Quan hÖ gi÷a c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng ...........................................41 iii 4.2.1. Sapa ........................................................................................................41 4.2.2 Mª Linh – VÜnh Phóc..............................................................................46 4.3. Ph©n tÝch tµi chÝnh cho c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång ............50 4.3.1. Ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång ë Sapa ..................................................51 4.3.2. Ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång ë Mª Linh – VÜnh Phóc ......................67 4.4. Ph©n tÝch kinh tÕ cho c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång ...............76 4.4.1. Ph©n tÝch kinh tÕ c¸c hé s¶n xuÊt hoa hång ...........................................78 4.4.2. Ph©n tÝch kinh tÕ hé chuyªn thu gom hoa hång .....................................82 4.4.3. Ph©n tÝch kinh tÕ c¸c hîp t¸c x· chuyªn thu gom hoa hång ë Sapa.......85 4.4.4. Ph©n tÝch kinh tÕ hé b¸n bu«n hoa hång ................................................86 4.4.5. Ph©n tÝch kinh tÕ cöa hµng b¸n hoa hång...............................................88 4.4.6. Ph©n tÝch kinh tÕ hé b¸n lÎ hoa hång .....................................................90 4.5. Tæng kÕt ph©n tÝch kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trong ngµnh hµng hoa hång.......................................................................................93 4.5.1. Ph©n tÝch kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh...................................................93 4.5.2. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng .................................................................95 4.5.2.1. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ theo chi phÝ trung gian..............................95 4.5.2.2. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ theo chi phÝ lao ®éng ................................97 4.5.3. Ph©n phèi phóc lîi gi÷a c¸c t¸c nh©n .....................................................99 4.6. Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong s¶n xuÊt, b¶o qu¶n vµ tiªu thô hoa hång .......................................................................................104 4.7. §Þnh h−íng vµ Nh÷ng gi¶i ph¸p cho ngµnh hµng hoa hång ë Mª Linh – VÜnh Phóc vµ Sapa – Lµo cai. ...................................................107 5. KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ 120 5.1. KÕt luËn ...................................................................................................120 5.2. KhuyÕn nghÞ ............................................................................................122 Tµi liÖu tham kh¶o 123 iv Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t A : KhÊu hao ATI : American Technology Incorporate CIF : Gi¸ nhËp khÈu CNH : C«ng nghiÖp ho¸ §VT : §¬n vÞ tÝnh FF : Chi phÝ tµi chÝnh FOB : Gi¸ xuÊt khÈu GPr : L·i gép H§H : HiÖn ®¹i ho¸ HCM : Hå ChÝ Minh HTX : Hîp t¸c x· IC : Chi phÝ trung gian Npr : L·i rßng NXB : Nhµ xuÊt b¶n P : Gi¸ trÞ s¶n xuÊt T : ThuÕ Tp : Thµnh phè Tr : TriÖu UBKH: Uû ban kÕ ho¹ch VA : Gi¸ trÞ gia t¨ng W : Chi phÝ lao ®éng v Danh môc c¸c b¶ng BiÓu 3.1: DiÖn tÝch ®Êt trång hoa hång trong mét sè n¨m vµ dù b¸o 15 BiÓu 3.2: DiÖn tÝch trång hoa hång huyÖn Mª Linh n¨m 2004 17 BiÓu 3.3. Sè mÉu ®iÒu tra c¸c t¸c nh©n tham gia ngµnh hµng 25 BiÓu 4.1: Chøc n¨ng, s¶n phÈm vµ quan hÖ gi÷a c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång. 39 BiÓu 4.2 : L−îng hoa hång l−u chuyÓn trong ngµnh hµng hoa hång t¹i Sapa – Lµo Cai. 44 BiÓu 4.3: L−îng hoa hång l−u chuyÓn trong ngµnh hµng hoa hång t¹i Mª Linh – VÜnh Phóc 48 BiÓu 4.4: HÖ thèng gi¸ cña c¸c kho¶n môc cã liªn quan ®Õn ph©n tÝch tµi chÝnh ngµnh hµng hoa hång ë Sapa - Lao Cai. 52 BiÓu 4.5: C¬ cÊu chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña ng−êi b¸n bu«n 64 BiÓu 4.6: HÖ thèng gi¸ c¶ cña c¸c kho¶n môc cã liªn quan ®Õn tµi chÝnh cña ngµnh hµng hoa hång ë Mª Linh – VÜnh Phóc. 68 BiÓu 4.8.a: KÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng t¹i Sapa 93 BiÓu 4.8.b: KÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng t¹i Mª Linh 94 BiÓu 4.9.a: HiÖu qu¶ kinh tÕ tÝnh theo chi phÝ trung gian cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng t¹i Sapa 96 BiÓu 4.9.b: HiÖu qu¶ kinh tÕ tÝnh theo chi phÝ trung gian cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng t¹i Mª Linh 96 BiÓu 4.10.a: HiÖu qu¶ kinh tÕ tÝnh theo chi phÝ lao ®éng cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng ë Sapa. 98 BiÓu 4.10.b: HiÖu qu¶ kinh tÕ tÝnh theo chi phÝ lao ®éng cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng ë Mª Linh. 98 vi BiÓu 4.11: Sù t¹o nªn GDP cña ngµnh hµng vµ sù ph©n bæ lîi nhuËn gi÷a c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng. 100 BiÓu 4.12: B¶ng ph©n tÝch tæng l−îng thu cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång t¹i Sapa vµ Mª Linh 102 vii Danh môc c¸c s¬ ®å, ®å thÞ §å thÞ 3.1: Thu nhËp vµ diÖn tÝch trång hoa Sapa trong vµi n¨m tr−íc ®©y 19 §å thÞ 3.2: C¬ cÊu thu nhËp 2004 20 S¬ ®å 4.1: S¬ ®å l−u chuyÓn c¸c l−îng vËt chÊt trong ngµnh hµng t¹i Sapa. 43 S¬ ®å 4.2: S¬ ®å l−u chuyÓn gi¸ trÞ trong ngµnh hµng 45 S¬ ®å 4.3: S¬ ®å l−u chuyÓn c¸c l−îng vËt chÊt trong ngµnh hµng t¹i Mª Linh – VÜnh Phóc 47 S¬ ®å 4.4: S¬ ®å l−u chuyÓn gi¸ trÞ trong ngµnh hµng t¹i Mª Linh 49 §å thÞ 4.1: §å thÞ biÓu diÔn sù ph©n phèi l·i rßng gi÷a c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång ë Sapa. 103 §å thÞ 4.2: §å thÞ biÓu diÔn sù ph©n phèi l·i rßng gi÷a c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång ë Mª Linh. 103 S¬ ®å 4.5. Dù kiÕn cho ngµnh hµng hoa hång ë Sapa 113 S¬ ®å 4.6. Dù kiÕn h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt t¹i Sapa trong nh÷ng n¨m tíi 116 §å thÞ 4.3: ThÞ tr−êng tiªu thô hoa hång n¨m 2004 118 §å thÞ 4.4: Dù kiÕn thÞ tr−êng tiªu thô n¨m 2010 119 viii 1. Më ®Çu 1.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu ®Ò tµi Nãi tíi vÎ ®Ñp tù nhiªn kh«ng thÓ kh«ng nh¾c tíi hoa, chØ cÇn nh¾c tíi tªn c¸c loµi hoa lµ mäi ng−êi ®· liªn t−ëng ngay tíi vÎ ®Ñp quyÕn rò vµ tinh tuý cña nã, tíi lîi Ých to lín kh«ng thÓ ®o ®−îc mµ c¸c loµi hoa mang l¹i cho con ng−êi c¶ vÒ tinh thÇn vµ vËt chÊt. Trªn thÕ giíi, diÖn tÝch hoa ngµy cµng ®−îc më réng, kh«ng ngõng t¨ng lªn. Tõ nh÷ng n¨m 1995, s¶n l−îng hoa thÕ giíi ®· ®¹t kho¶ng 31 tû ®«la. Trong ®ã hoa hång chiÕm tíi 25 tû ®«la. Ba n−íc s¶n xuÊt hoa lín nhÊt chiÕm kho¶ng 50% s¶n l−îng hoa thÕ giíi lµ NhËt B¶n, Hµ Lan, Mü [10]. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c nhµ nghiªn cøu, s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa cña thÕ giíi sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ sÏ m¹nh mÏ nhÊt ë c¸c n−íc ch©u ¸, ch©u Phi vµ ch©u Mü Latinh. S¶n xuÊt hoa ®· trë thµnh mét ngµnh th−¬ng m¹i cao vµ ®· ®ang mang l¹i lîi Ých to lín cho nÒn kinh tÕ c¸c n−íc trång hoa, trong ®ã cã ViÖt Nam. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh s¶n xuÊt hoa t¹i ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ còng ®ang ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt míi cã thÓ chiÕm lÜnh ®−îc thÞ tr−êng trong n−íc vµ khu vùc. Theo ®iÒu tra n¨m 1999, diÖn tÝch trång hoa trªn c¶ n−íc kho¶ng 3500ha. DiÖn tÝch nay tËp trung ë c¸c vïng trång hoa truyÒn thèng ë c¸c thµnh phè vµ khu c«ng nghiÖp, khu du lÞch, nghØ m¸t nh− Ngäc Hµ, Qu¶ng An, NhËt T©n, T©y Tùu (Hµ Néi), §»ng H¶i, §»ng L©m (H¶i Phßng), Hoµnh Bå, H¹ Long (Qu¶ng Ninh), TriÖu S¬n, thÞ x· Thanh Ho¸ (Thanh Ho¸), Gß VÊp, Hãc M«n (Thµnh Phè Hå ChÝ Minh), quËn 11vµ 12 (thµnh phè §µ L¹t)… Víi c¸c lo¹i hoa nh− hoa hång, cóc, cÈm ch−íng, lay¬n, th−îc d−îc, lan, trµ mi,… trong ®ã, hoa hång chiÕm tû lÖ cao (35 - 1 40%), sau ®ã ®Õn hoa cóc (25%), lay¬n (25%) vµ c¸c hoa kh¸c (20 - 25%) [10]. Víi tèc ®é ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ngµnh nghÒ trång hoa trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë n−íc ta còng nh− c¨n cø vµo nhu cÇu tiªu dïng hoa ngµy cµng lín cña thÞ tr−êng trong vµ ngoµi n−íc, nh÷ng nhµ nghiªn cøu cÇn ph¶i cã nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c tæng thÓ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, b¶o qu¶n, chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc nÈy sinh (liªn minh c«ng - n«ng - trÝ thøc; ®−a c«ng nghiÖp n«ng th«n vµo s¶n xuÊt lín theo h−íng CNH - H§H; xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo; chØ tiªu phÊn ®Êu 50 triÖu ®ång/ha cña nhµ n−íc…) vµ s¶n xuÊt tiªu thô hoa hång chÝnh lµ h−íng ®i trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë mét sè vïng phÝa B¾c n−íc ta. V× vËy, chóng t«i quyÕt ®Þnh nghiªn cøu ®Ò tµi vÒ hoa hång vµ ®Ó nghiªn cøu mét c¸ch tæng hîp c¸c vÊn ®Ò tõ s¶n xuÊt – chÕ biÕn ®Õn tiªu thô s¶n phÈm trong ngµnh hµng hoa hång ë mét sè vïng phÝa B¾c, bªn c¹nh nh÷ng ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu truyÒn thèng, cÇn vËn dông nh÷ng ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu míi, mét trong c¸c ph−¬ng ph¸p ®ã lµ ph©n tÝch ngµnh hµng. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®ßi hái vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn ë trªn, t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “Ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång t¹i c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung cña huyÖn Mª Linh tØnh VÜnh Phóc vµ huyÖn Sapa tØnh Lµo Cai”. 1.2. Môc tiªu nghiªn cøu - Gãp phÇn hÖ thèng ho¸ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph©n tÝch ngµnh hµng nãi chung vµ ngµnh hµng hoa hång nãi riªng. - M« t¶ thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña mçi t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång t¹i hai vïng trång hoa hång tËp trung t¹i huyÖn Sapa - Lµo Cai vµ huyÖn Mª Linh - VÜnh Phóc. + X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña mçi t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång t¹i vïng trång hoa Sapa - Lao Cai, Mª Linh - VÜnh Phóc. 2 + ChØ ra nh÷ng mÆt cßn tån t¹i vµ nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng tíi sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng hoa hång. - §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt – kinh doanh cña ngµnh hµng hoa hång trªn toµn vïng. 1.3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu - §èi t−îng nghiªn cøu: §Ò tµi lÊy ®èi t−îng nghiªn cøu lµ ho¹t ®éng kinh tÕ – tµi chÝnh cña tÊt c¶ c¸c t¸c nh©n tham gia trong ngµnh hµng hoa hång trong hai vïng trång hoa tËp trung t¹i huyÖn Sapa - Lao Cai, Mª Linh - VÜnh Phóc. - Ph¹m vi nghiªn cøu: Do thêi gian cã h¹n nªn ®Ò tµi tËp trung nghiªn cøu vµo nh÷ng ho¹t ®éng trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa hång t¹i hai vïng trång hoa tiªu biÓu lµ Sapa ë miÒn nói phÝa b¾c vµ Mª Linh - VÜnh Phóc ë mét huyÖn vïng ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång trong thêi gian l−u chuyÓn mét n¨m (®Çu n¨m 2004 ®Õn ®Çu n¨m 2005) cña ngµnh hµng hoa hång t¹i n¬i nghiªn cøu vµ nghiªn cøu kh©u tiªu thô t¹i thÞ tr−êng Hµ Néi. - Thêi gian nghiªn cøu: + Thêi gian thùc tËp tõ ngµy 01/01/2005 ®Õn ngµy 30/10/2005 + Thêi gian nghiªn cøu sè liÖu tõ 01/01/2004 - 14/08/2005 - Kh«ng gian nghiªn cøu: Nghiªn cøu ë hai vïng trång hoa hång tËp trung t¹i huyÖn Sapa tØnh Lµo Cai vµ huyÖn Mª Linh tØnh VÜnh Phóc. 3 2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ó tµi 2.1. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n 2.1.1 Kh¸i niÖm vÒ ngµnh hµng 2.1.1.1. Ngµnh hµng Theo Fabre “Ngµnh hµng ®−îc coi lµ tËp hîp c¸c t¸c nh©n kinh tÕ quy tô trùc tiÕp vµo viÖc t¹o ra c¸c s¶n phÈm cuèi cïng. Nh− vËy ngµnh hµng ®· v¹ch ra sù kÕ tiÕp cña c¸c hµnh ®éng, xuÊt ph¸t tõ ®iÓm ban ®Çu tíi ®iÓm cuèi cïng cña mét nguån lùc hay mét s¶n phÈm trung gian, tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh gia c«ng, chÕ biÕn ®Ó t¹o ra mét hay nhiÒu s¶n phÈm hoµn tÊt ë møc ®é ng−êi tiªu thô” [25]. Nãi c¸ch kh¸c “Ngµnh hµng lµ tËp hîp nh÷ng t¸c nh©n kinh tÕ ®ãng gãp trùc tiÕp vµo s¶n xuÊt, tiÕp ®ã lµ gia c«ng, chÕ biÕn vµ ®i ®Õn mét thÞ tr−êng hoµn tÊt cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp”[25]. Ngµnh hµng lµ toµn bé c¸c ho¹t ®éng ®−îc g¾n kÕt chÆt chÏ víi nhau trong mét qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, vËn chuyÓn, chÕ biÕn ®Õn ph©n phèi s¶n phÈm nh»m tháa m·n nhu cÇu tiªu dïng cña kh¸ch hµng. Nh− vËy, “Mäi ngµnh hµng lµ mét chuçi c¸c t¸c nghiÖp, chuçi c¸c t¸c nh©n vµ còng lµ mét chuçi nh÷ng thÞ tr−êng. §iÒu ®ã kÐo theo nh÷ng luång vËt chÊt vµ nh÷ng bï ®¾p b»ng gi¸ trÞ tiÒn tÖ”[25]. Ngµnh hµng cho phÐp m« t¶ tõ nguån tíi ngän mét chuçi liªn tiÕp c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô vµ sù phèi hîp ho¹t ®éng cña tõng t¸c nh©n trong ngµnh hµng. Trong qu¸ tr×nh tõ ®iÓm s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Çu tiªn (nguån) tíi s¶n phÈm cuèi cïng (ngän) trong qu¸ tr×nh vËn hµnh cña mét ngµnh hµng ®· t¹o ta sù chuyÓn dÞch c¸c luång vËt chÊt trong ngµnh ®ã. Ta cã thÓ xem xÐt sù dÞch chuyÓn theo ba d¹ng c¬ b¶n sau: 4 - Sù dÞch chuyÓn vÒ mÆt thêi gian: S¶n phÈm ®−îc t¹o ra trong thêi gian nµy l¹i ®−îc tiªu thô ë thêi gian kh¸c. Sù chuyÓn dÞch nµy gióp ta ®iÒu chØnh cung øng thùc phÈm theo mïa vô. §Ó thùc hiÖn tèt sù chuyÓn dÞch nµy cÇn ph¶i lµm tèt c«ng t¸c b¶o qu¶n vµ dù tr÷ s¶n phÈm. - Sù dÞch chuyÓn vÒ mÆt kh«ng gian: Trong thùc tÕ, s¶n phÈm ®−îc t¹o ra ë n¬i nµy nh−ng l¹i ®−îc dïng ë n¬i kh¸c. ë ®©y ®ßi hái ph¶i nhËn biÕt ®−îc c¸c kªnh ph©n phèi cña s¶n phÈm. Sù chuyÓn dÞch nµy gióp ta tháa m·n tiªu dïng trong vïng, mäi tÇng líp nh©n d©n trong n−íc vµ ®ã còng lµ c¬ së kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®Ó s¶n phÈm trë thµnh hµng hãa. §iÒu kiÖn cÇn cña chuyÓn dÞch vÒ mÆt kh«ng gian lµ sù hoµn thiÖn cña c¬ së h¹ tÇng, c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ chÝnh s¸ch më réng giao l−u kinh tÕ cña ChÝnh phñ. - Sù chuyÓn dÞch vÒ mÆt tÝnh chÊt: H×nh d¹ng vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm bÞ biÕn d¹ng qua mçi lÇn t¸c ®éng cña c«ng nghÖ chÕ biÕn. ë ®©y, yÕu tè vËt chÊt cña s¶n phÈm vÉn cßn gi÷ nguyªn nh−ng nã ®−îc sµng läc, chiÕt xuÊt hoÆc phô thuéc thªm c¸c yÕu tè vËt chÊt phô da nµo ®ã ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cuèi cïng cã chÊt l−îng phï hîp víi thÞ hiÕu ng−êi tiªu dïng. ChuyÓn dÞch vÒ mÆt tÝnh chÊt lµm cho chñng lo¹i s¶n phÈm ngµy cµng phong phó vµ nã ®−îc ph¸t triÓn theo së thÝch ng−êi tiªu dïng vµ tr×nh ®é chÕ biÕn. H×nh d¹ng vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm bÞ biÕn d¹ng cµng nhiÒu lÇn th× cµng cã nhiÒu s¶n phÈm míi ®−îc t¹o ra. 2.1.1.2. T¸c nh©n T¸c nh©n lµ mét tÕ bµo s¬ cÊp víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, lµ trung t©m ho¹t ®éng ®éc lËp vµ tù quyÕt ®Þnh hµnh vi cña m×nh. Ta cã thÓ hiÓu t¸c nh©n lµ nh÷ng hé, nh÷ng doanh nghiÖp. Tham gia trong c¸c ngµnh hµng th«ng qua 5 ho¹t ®éng kinh tÕ cña hä. T¸c nh©n ®−îc ph©n chia lµm hai lo¹i: T¸c nh©n cã thÓ lµ ng−êi thùc hiÖn (hé n«ng d©n, hé kinh doanh, ng−êi tiªu thô…) vµ t¸c nh©n tinh thÇn cã tÝnh t−îng tr−ng (c¸c doanh nghiÖp, xÝ nghiÖp, c«ng ty, nhµ m¸y…), theo nghÜa réng, ng−êi ta dïng t¸c nh©n ®Ó nãi mét tËp hîp c¸c ®¬n vÞ cã cïng mét ho¹t ®éng nh−: - T¸c nh©n “n«ng d©n” ®Ó chØ tËp hîp tÊt c¶ c¸c hé n«ng d©n. - T¸c nh©n “th−¬ng nh©n” ®Ó chØ tËp hîp tÊt c¶ c¸c th−¬ng nh©n. - T¸c nh©n “ng−êi tiªu thô” ®Ó chØ tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng ng−êi tiªu thô. - T¸c nh©n “ngoµi” ®Ó chØ tËp hîp tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng bªn ngoµi l·nh thæ (trªn quan ®iÓm trao ®æi, mét t¸c nh©n cÊu thµnh mét “l·nh thæ”, kinh tÕ ®ãng kÝn bëi mét “biªn giíi”). Trong c¸c ®å thÞ vµ c¸c s¬ ®å tæ chøc ng−êi ta thÓ hiÖn “t¸c nh©n” b»ng mét h×nh ch÷ nhËt. Víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ riªng cña m×nh, c¸c t¸c nh©n nµy thùc hiÖn tõng néi dung chuyÓn dÞch trong c¸c chuçi hµng kh¸c nhau. Trªn thùc tÕ cã mét sè t¸c nh©n chØ tham gia vµo mét ngµnh hµng nhÊt ®Þnh vµ cã nhiÒu t¸c nh©n cã mÆt trong nhiÒu ngµnh hµng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cã thÓ ph©n lo¹i c¸c t¸c nh©n thµnh nhãm tuú theo b¶n chÊt ho¹t ®éng chñ yÕu trong ngµnh hµng nh− s¶n xuÊt cña c¶i, chÕ biÕn, tiªu thô vµ dÞch vô, ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ph©n phèi… 5 lo¹i h×nh c¬ së ®Ó ph©n lo¹i c¸c t¸c nh©n kinh tÕ ®−îc gäi lµ “c¸c khu thÓ chÕ” [25] bao gåm: - Nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt cña c¶i vËt chÊt. - Nh÷ng c¬ quan tµi chÝnh tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh. - C¸c hé gåm tËp hîp nh÷ng ng−êi ®−îc xÐt d−íi gãc ®é nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ riªng g¾n liÒn víi ®êi sèng gia ®×nh. 6 - Nh÷ng c¬ quan qu¶n lý hµnh chÝnh, phôc vô mµ kh«ng bï l¹i trùc tiÕp. - T¸c nh©n bªn ngoµi bao gåm tÊt c¶ c¸c t¸c nh©n kinh tÕ ë ngoµi l·nh thæ quèc gia. 2.1.1.3. Chøc n¨ng Mçi t¸c nh©n cã ho¹t ®éng kinh tÕ riªng, ®ã chÝnh lµ chøc n¨ng cña nã trong chuçi hµng. Tªn chøc n¨ng th−êng trïng víi tªn t¸c nh©n. C¸c chøc n¨ng kÕ tiÕp nhau t¹o nªn sù chuyÓn dÞch vÒ mÆt tÝnh chÊt cña luång vËt chÊt trong ngµnh hµng. C¸c t¸c nh©n ®øng sau th−êng cã chøc n¨ng hoµn thiÖn c¸c s¶n phÈm cña c¸c t¸c nh©n ®øng kÒ tr−íc nã cho ®Õn khi chøc n¨ng cña c¸c t¸c nh©n cuèi cïng ë tõng luång hµng kÕt thóc th× ta ®· cã s¶n phÈm cuèi cïng cña ngµnh hµng. 2.1.1.4. S¶n phÈm Trong mét ngµnh hµng, mçi t¸c nh©n ®Òu t¹o ta s¶n phÈm riªng cña m×nh, trõ nh÷ng s¶n phÈm b¸n lÎ cuèi cïng, s¶n phÈm cña mäi t¸c nh©n kh¸c ch−a ph¶i lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña ngµnh hµng mµ chØ lµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ, lµ ®Çu ra cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña tõng t¸c nh©n. Trong ngµnh hµng, s¶n phÈm cña c¸c t¸c nh©n tr−íc lµ chi phÝ trung gian cña c¸c t¸c nh©n kÒ sau nã. ChØ cã s¶n phÈm cña t¸c nh©n cuèi cïng tr−íc khi ®Õn tay ng−êi tiªu dïng míi lµ s¶n phÈm cuèi cïng cña ngµnh hµng. Qu¸ tr×nh ®ã cø diÔn qua tõng m¹ch hµng vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ cña c¸c t¸c nh©n kÕ tiÕp ngµy cµng t¨ng lªn. Do tÝnh chÊt phong phó vÒ chñng lo¹i s¶n phÈm nªn trong ph©n tÝch ngµnh hµng th−êng chØ ph©n tÝch sù vËn hµnh cña c¸c s¶n phÈm chÝnh. 2.1.1.5. M¹ch hµng Ta hiÓu m¹ch hµng lµ kho¶ng c¸ch gi÷a hai t¸c nh©n. M¹ch hµng chøa ®ùng quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai t¸c nh©n kÒ nhau vµ nh÷ng hµnh vi di chuyÓn s¶n phÈm. H×nh d¹ng vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm bÞ biÕn d¹ng qua tõng m¹ch 7 hµng, ®ång thêi gi¸ trÞ s¶n phÈm ®−îc t¨ng thªm do c¸c kho¶n gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o vµ t¨ng lªn ë tõng t¸c nh©n. Mét t¸c nh©n cã thÓ cã mÆt trong mét hoÆc mét sè m¹ch hµng. M¹ch hµng cµng phong phó, quan hÖ gi÷a c¸c t¸c nh©n cµng chÆt chÏ, chuçi hµng cµng bÒn v÷ng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nÕu cã mét t¸c nh©n nµo ®ã c¶n trë sù ph¸t triÓn cña m¹ch hµng nµo ®ã th× sÏ g©y ¶nh h−ëng xÊu cã tÝnh chÊt d©y chuyÒn ®Õn c¸c m¹ch hµng ®øng sau nã vµ ¶nh h−ëng chung ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¶ chuçi hµng. 2.1.1.6. Luång hµng Nh÷ng m¹ch hµng liªn tiÕp ®−îc s¾p xÕp theo trËt tù tõ t¸c nh©n ®Çu tiªn ®Õn t¸c nh©n t¸c nh©n cuèi cïng sÏ t¹o nªn c¸c luång hµng trong mét ngµnh hµng. C¸c luång hµng bao gåm tÊt c¶ c¸c chuyÓn dÞch cña c¶i dÞch vô hay tµi s¶n ®−îc thùc hiÖn qua c¸c t¸c nh©n. Nh÷ng trao ®æi ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh bëi v× mét sù thùc lµ chóng v−ît qua biªn giíi cña c¸c t¸c nh©n. MÆt kh¸c, viÖc bè trÝ l¹i lao ®éng gi÷a c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Õn kh©u chÕ biÕn vµ l−u th«ng ®Ó nèi dµi chuçi hµng, tõ ®ã sÏ t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn cho ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn vµ kÝch thÝch qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm phong phó h¬n, tháa m·n nhu cÇu, thÞ hiÕu tiªu dïng cña x· héi. Mäi luång hµng b¾t ®Çu tõ t¸c nh©n ®Çu tiªn vµ kÕt thóc ë t¸c nh©n cuèi cïng cña ngµnh hµng. 2.1.1.7. Luång vËt chÊt Luång vËt chÊt bao gåm mét tËp hîp liªn tiÕp c¸c s¶n phÈm do c¸c t¸c nh©n t¹o ra ®−îc l−u chuyÓn tõ t¸c nh©n nµy qua t¸c nh©n kh¸c kÒ sau nã trong tõng luång hµng. Mçi khi dÞch chuyÓn ®Õn mét t¸c nh©n kh¸c, luång vËt chÊt cã thÓ thay ®æi vÒ sè l−îng tuú theo c¸c hÖ sè kü thuËt hay thay ®æi vÒ chÊt l−îng mµ ®«i khi c¶ vÒ h×nh th¸i tuú theo c«ng nghÖ chÕ biÕn ë tõng m¹ch hµng. Trong ph©n tÝch ngµnh hµng th«ng th−êng ng−êi ta chØ ®Ò cËp ®Õn luång vËt chÊt cña nh÷ng s¶n phÈm chÝnh. 8 2.1.1.8. HÖ sè kü thuËt §ã lµ hÖ sè quy ®æi, c¸c tû lÖ so s¸nh còng nh− c¸c chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt. C¸c hÖ sè kü thuËt rÊt kh¸c nhau vÒ chñng lo¹i vµ tÝnh chÊt. Nã ®−îc quy ®Þnh bëi c¸c c¬ quan ®o l−êng, thiÕt kÕ cña nhµ n−íc hay tæng hîp qua kh¶o s¸t thùc tÕ, hÖ sè kü thuËt sÏ gióp tÝnh to¸n suy réng tõ c¸c kÕt qu¶ ®iÒu tra mÉu trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu. V× vËy, chóng cÇn ®−îc ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ chØ sö dông trong ph¹m vi cho phÐp. 2.1.2. §iÒu kiÖn ph©n tÝch ngµnh hµng Ta biÕt r»ng, ph©n tÝch ngµnh hµng lµ mét ph−¬ng ph¸p tÜnh vµ nh÷ng tµi liÖu thu thËp ®−îc lµ nh÷ng th«ng tin trong qu¸ khø. MÆt kh¸c, so víi ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu truyÒn thèng tr−íc ®©y, ph©n tÝch ngµnh hµng lµ mét ph−¬ng ph¸p míi, hiÖn ®¹i vµ cã nhiÒu −u thÕ h¬n trong viÖc tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ cña tõng kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §iÒu kiÖn cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ chØ cho phÐp ph©n tÝch mét ngµnh hµng ®éc lËp. Víi yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn hiÖn nay cÇn thiÕt ph¶i xÐt ®Õn ho¹t ®éng ®a d¹ng vµ tÝnh ph©n t¸n cña nh÷ng quyÒn lîi cïng quyÕt ®Þnh cña tÊt c¶ c¸c t¸c nh©n tham gia vµo ngµnh hµng ë mäi møc ®é kh¸c nhau. Ph©n tÝch ngµnh hµng chØ lµ mét sù m« h×nh ho¸ h¹n chÕ sù liªn kÕt kinh tÕ vµ kÕ to¸n. V× vËy, nã ph¶i ®−îc ph©n tÝch b»ng nh÷ng ph©n tÝch ngang vµ ®Æc biÖt lµ viÖc ®iÒu tra vµ ph©n tÝch kinh tÕ – x· héi trong d©n chóng. NÕu kh«ng cã quan ®iÓm biÖn chøng vµ th«ng tho¸ng th× chóng ta sÏ cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh«ng ¨n khíp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ chung vµ lµm h¹i ®Õn chÝnh ngµnh hµng chóng ta ®ang nghiªn cøu. §«i khi nh÷ng gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn vÒ nh÷ng ngµnh hµng ®−îc nghiªn cøu riªng rÏ l¹i m©u thuÉn víi nhau, thËp chÝ triÖt tiªu lÉn nhau. ChÝnh v× vËy, khi ph©n tÝch ngµnh hµng cÇn kÕt hîp víi dù b¸o kinh tÕ cÇn thiÕt vµ c¸c sù kiÕn vÒ quyÕt ®Þnh cã liªn quan tíi ngµnh hµnh trong t−¬ng lai. 9 2.1.3. ý nghÜa vµ t¸c ®éng cña ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ngµnh hµng Ph©n tÝch ngµnh hµng cho phÐp x¸c ®Þnh nh÷ng quan hÖ mang tÝnh tuyÕn tÝnh, tÝnh bæ xung vµ tÝnh l−u th«ng gi÷a c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn bªn trong c¸c hÖ thèng n«ng nghiÖp. Nãi mét c¸ch c¬ b¶n h¬n, nã lµm næi bËt c¸c mèi liªn hÖ, nh÷ng hiÖu qu¶ bªn ngoµi, nh÷ng quan hÖ hîp t¸c vµ ¶nh h−ëng tõ nh÷ng then chèt chiÕn l−îc, sù lµm chñ ®−îc chóng b¶o ®¶m ®−îc sù khèng chÕ mét sè t¸c nh©n. Sù ph©n tÝch nµy lµm thµnh mét kh«ng gian cña sù ph¸t triÓn nh÷ng chiÕn l−îc cña c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng. TÝnh h÷u Ých cña ph©n tÝch ngµnh hµng ®èi víi ph©n tÝch c¸c chÝnh s¸ch ®−îc thÓ hiÖn trªn hai mÆt sau: - Víi t− c¸ch lµ khung kÕ to¸n, ph©n tÝch ngµnh hµng cho phÐp ta l−u gi÷ mét c¸ch cã hÖ thèng mét phÇn lín th«ng tin cÇn thiÕt cho c¸c ph©n tÝch kinh tÕ ®Ých thùc, tiÕp theo tæng kÕt tµi chÝnh. - Víi t− c¸ch lµ c«ng cô, ph©n tÝch ngµnh hµng cho phÐp ta lËp b¶ng tæng kÕt tµi chÝnh víi ®Çy ®ñ c¸c nguån ho¹t ®éng nèi tiÕp nhau trong toµn bé ngµnh hµng. Nh− vËy, ta cã thÓ thÊy ph©n tÝch ngµnh hµng lµ sù thÓ hiÖn toµn bé c¸c ho¹t ®éng cña tÊt c¶ nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng gäi lµ “t¸c nh©n” quy tô vµo s¶n xuÊt hay gia c«ng chÕ biÕn mét s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. ViÖc thÓ hiÖn ®ã cho phÐp ta x¸c ®Þnh c¸c biªn h¹n cña ngµnh hµng vµ c¸c t¸c nh©n cña nã, h¬n n÷a ta x©y dùng c¸c tµi kho¶n kinh tÕ t−¬ng øng víi c¸c ho¹t ®éng cña c¸c t¸c nh©n bªn trong ngµnh hµng. Theo c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu tr−íc ®©y. Chóng ta th−êng t¸ch rêi kÕt qu¶ nghiªn cøu ®èi víi tõng c«ng cô s¶n xuÊt, chÕ biÕn, l−u th«ng cña mét ngµnh hµng. Sù t¸ch biÖt ®ã víi kÕt qu¶ nghiªn cøu rêi r¹c t¹o nªn nh÷ng nhËn ®Þnh phiÕn diÖn vµ h¹n chÕ lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng. Nghiªn cøu ngµnh hµng theo mét chuçi liªn tiÕp cña c¸c 10 ho¹t ®éng, mét chuçi liªn tiÕp cña c¸c t¸c nh©n, mét chuçi liªn tiÕp cña c¸c thÞ tr−êng sÏ gióp chóng ta nh×n nhËn mét c¸ch tæng qu¸t sù vËn hµnh cña ngµnh hµng, tõ ®ã thÊy ®−îc sù liªn quan mËt thiÕt gi÷a c¸c t¸c nh©n, c¸c c«ng ®o¹n cña ngµnh hµng. B»ng c¸ch ®ã ta cã thÓ nhËn biÕt ®−îc sù ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c kh©u, tõ ®ã cã nh÷ng ®¸nh gi¸ x¸c ®¸ng tõng kh©u, thÊy ®−îc nh÷ng mÆt yÕu kÐm, nh÷ng ¸ch t¾c trong tõng kh©u trong toµn bé ngµnh hµng. Qua ®ã, ta ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p hîp lý cho sù ph¸t triÓn cña tõng kh©u mµ kh«ng g©y nªn t¸c ®éng chång chÐo nhau hay triÖt tiªu lÉn nhau. Nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ mµ cßn gióp cho ng−êi ph©n tÝch cã nh÷ng nhËn ®Þnh ®óng ®¾n vÒ sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng vµ ng−êi s¶n xuÊt kinh doanh cã nh÷ng ®èi s¸ch phï hîp nh»m lùa chän c¸c yÕu tè ®Çu vµo trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh víi môc ®Ých ®¹t ®−îc kÕt qu¶ s¶n xuÊt cao nhÊt vµ chi phÝ s¶n xuÊt thÊp nhÊt. 2.2. Vai trß vµ gi¸ trÞ kinh tÕ cña ngµnh s¶n xuÊt hoa hång. 2.2.1. Trªn thÕ giíi vµ ch©u ¸ Ngµy nay, s¶n xuÊt hoa trªn thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ vµ cã xu h−íng trë thµnh mét ngµnh th−¬ng m¹i cã thu nhËp cao. S¶n xuÊt hoa cña thÕ giíi sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ m¹nh mÏ nhÊt lµ c¸c n−íc ch©u ¸, ch©u Phi, ch©u Mü Latinh. H−íng s¶n xuÊt hoa lµ t¨ng n¨ng suÊt, gi¶m chi phÝ lao ®éng, gi¶m gi¸ thµnh. Môc tiªu s¶n xuÊt hoa cÇn h−íng tíi lµ gièng hoa ®Ñp, t−¬i, chÊt l−îng cao, gi¸ thµnh thÊp. N¨m 1995, s¶n l−îng hoa thÕ giíi ®¹t kho¶ng 31 tû ®«la. Trong ®ã hoa hång chiÕm tíi 25 tû ®«la. Ba n−íc s¶n xuÊt hoa lín nhÊt chiÕm kho¶ng 50% s¶n l−îng hoa thÕ giíi lµ NhËt B¶n, Hµ Lan, Mü [10]. Trªn thÞ tr−êng hoa thÕ giíi, c¸c n−íc xuÊt khÈu lín gåm: Hµ Lan 11 (64,8%), Colombia (12,0%), Israel (5,7%), Italia (5%), T©ybanha (1,9%), Th¸i Lan (1,6%),… vµ c¸c n−íc nhËp khÈu nhiÒu gåm: §øc (36%), Mü (21,9%), Ph¸p (7,4%), Anh (7%), Thôy §iÓn (4,9%), Hµ Lan (4,0%), Italia (2,9%),…[10]. ë ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng cã diÖn tÝch trång hoa kho¶ng 134.000ha, chiÕm 60% diÖn tÝch hoa cña thÕ giíi, nh−ng diÖn tÝch hoa th−¬ng m¹i cña ch©u ¸ cßn nhá, Tû lÖ hoa cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn chØ chiÕm kho¶ng 20% thÞ tr−êng hoa thÕ giíi. DiÖn tÝch trång hoa cña Trung Quèc lµ h¬n 3.000ha víi s¶n l−îng kho¶ng 2tû cµnh/n¨m 2000 gåm c¸c lo¹i hoa chñ yÕu lµ hoa hång, cóc, lay¬n, ®ång tiÒn; Ên §é diÖn tÝch trång hoa lµ 6.500ha víi 2.505triÖu cµnh/n¨m víi c¸c lîi hoa chñ yÕu nh− huÖ, hång, cóc, lay¬n, cóc xixi, nhµi, lan…; Malaysia cã diÖn tÝch 1.218ha víi 3.370triÖu cµnh/n¨m 1995; Th¸i Lan víi diÖn tÝch 5.452ha - 1.667triÖu cµnh/n¨m 1994…[10]. NghÒ trång hoa ë ch©u ¸ cã tõ l©u ®êi, nh−ng trång hoa th−¬ng m¹i míi ph¸t triÓn m¹nh tõ nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XXI. Khi c¸c n−íc ch©u ¸ më cöa, t¨ng c−êng nguån ®Çu t−, ®êi sèng cña nh©n d©n ®−îc n©ng cao, yªu cÇu hoa cho kh¸ch s¹n, du lÞch lín nªn c¸c thÞ tr−êng hoa ph¸t triÓn. ë ch©u ¸, s¶n xuÊt hoa cã nhiÒu thuËn lîi vÒ nguån gen c©y hoa phong phó, ®a d¹ng; KhÝ hËu nhiÖt ®íi ®ñ m−a, n¾ng, ¸nh s¸ng vµ ®Êt ®ai mÇu mì; Lao ®éng ®åi dµo, gi¸ nh©n c«ng rÎ; C¸c chÝnh phñ ®Òu khuyÕn khÝch ph¸t triÓn hoa. Tuy nhiªn cßn cã c¸c mÆt bÞ h¹n chÕ nh−: ThiÕu gièng hoa ®Ñp, chÊt l−îng cao. C¸c gièng hoa th−êng ph¶i nhËp tõ bªn ngoµi; Ch−a cã kü thuËt s¶n xuÊt, chÕ biÕn hoa th−¬ng m¹i; Vèn ®Çu t− ban ®Çu cao, c¬ së h¹ tÇng cho s¶n xuÊt, chÕ biÕn, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn, xuÊt khÈu cßn h¹n chÕ; C¸c th«ng tin thÞ tr−êng ch−a ®Çy ®ñ; ThiÕu ®Çu t− cho nghiªn cøu, ®µo t¹o c¸n bé; thuÕ cao vµ kiÓm dÞch kh¾t khe cña c¸c n−íc nhËp khÈu. 12 2.2.2. ViÖt Nam ViÖt Nam cã diÖn tÝch tù nhiªn trªn 33 triÖu ha. DiÖn tÝch trång hoa cßn rÊt khiªm tèn, chiÕm kho¶ng 0,02% diÖn tÝch ®Êt ®ai. Hoa ®−îc trång tõ l©u ®êi vµ tËp trung ë c¸c vïng trång hoa truyÒn thèng víi tæng diÖn tÝch trång hoa kho¶ng 3.500ha. Trong ®ã, Hµ Néi cã diÖn tÝch 1.000ha, H¶i Phßng 400ha, TP Hå ChÝ Minh 800ha, §µ L¹t 200ha, VÜnh Phóc 300ha,…[10,17]. C¸c lo¹i hoa chÝnh ®−îc trång ë ViÖt Nam gåm hoa hång, cóc, cÈm ch−íng, lay¬n, th−îc d−îc, lan, trµ mi. Theo ®iÒu tra ë vïng hoa Hµ Néi, n¨m 1995 cho thÊy, tuy Hµ Néi ch−a cã xuÊt ._.khÈu hoa, hoa míi chØ trång ®Ó cung cÊp cho thÞ tr−êng trong n−íc nh−ng diÖn tÝch hoa Hµ Néi ®· lªn tíi 500ha, B×nh qu©n gi¸ trÞ s¶n l−îng hoa ®¹t 118 triÖu ®ång/ha/n¨m. Chi phÝ b×nh qu©n cho 1ha hoa lµ 28 triÖu ®ång (b»ng 23,57% so víi gi¸ trÞ s¶n l−îng). Lîi nhuËn b×nh qu©n thu ®−îc 90 triÖu ®ång/ha/n¨m. NÕu s¶n xuÊt hai vô lóa vµ mét vô ®«ng, gi¸ trÞ s¶n l−îng b×nh qu©n ®¹t 19triÖu ®ång/ha/n¨m víi chi phÝ b×nh qu©n lµ 11,4 triÖu ®ång/ha/n¨m (b»ng 60% gi¸ trÞ s¶n l−îng). Lîi nhuËn ®¹t ®−îc 7,6 triÖu ®ång/ha/n¨m. Nh− vËy so víi s¶n xuÊt 2 lóa,1 mÇu th× s¶n xuÊt hoa cã gi¸ trÞ s¶n l−îng t¨ng gÇn gÊp 6,2 lÇn, chi phÝ t¨ng lªn 2,5 lÇn, lîi nhuËn t¨ng 11,8 lÇn. S¶n xuÊt hoa ®· lµm giÇu cho c¸c vïng trång hoa. V× vËy, diÖn tÝch trång hoa t¨ng lªn nhanh chãng. DiÖn tÝch hoa Hµ Néi n¨m 1995 so víi n¨m 1990 t¨ng lªn 12,8 lÇn; n¨m 1996 so víi n¨m 1995 t¨ng 30,6% [10,15,16,17]. 13 3. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu 3.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 3.1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý ®Þa h×nh 3.1.1.1.1 Sapa HuyÖn Sapa gåm 17 x· vµ mét thÞ trÊn. §©y lµ vïng s¬n ®Þa víi nhiÒu d·y nói, ®åi n»m kÕ tiÕp nhau. V× thÕ trong vïng, canh t¸c n−¬ng r·y vµ gieo trång trªn c¸c ruéng bËc thang rÊt phæ biÕn. HuyÖn Sapa cã c¸c phÝa tiÕp gi¸p nh− sau: PhÝa B¾c gi¸p víi huyÖn B¶o Th¾ng, tØnh Lµo Cai PhÝa Nam gi¸p víi huyÖn V¨n §µn, tØnh Lµo Cai PhÝa §«ng gi¸p víi thÞ x· Lµo Cai PhÝa T©y gi¸p víi huyÖn B×nh L− tØnh Lai Ch©u. Vïng ®åi nói Sapa lµ n¬i cã ®Ønh nói Phanxiph¨ng cao 3.143m, lµ nãc nhµ cña §«ng Nam ¸. ThÞ trÊn Sapa c¸ch thÞ x· Lµo Cai 30km vµ c¸ch Hµ Néi h¬n 300km vÒ phÝa Nam. HuyÖn Sapa n»m s¸t c¹nh thÞ x· Lµo Cai, tØnh Lai Ch©u vµ cöa khÈu quèc tÕ Hµ KhÈu - Trung Quèc, ®iÒu nµy thuËn lîi h¬n cho viÖc vËn chuyÓn, trao ®æi hµng ho¸. 14 3.1.1.1.2.Mª Linh Mª Linh lµ mét HuyÖn ®ång b»ng thuéc tØnh VÜnh Phóc, ®Þa h×nh b»ng ph¼ng ®−îc båi ®¾p bëi hai con s«ng lín lµ s«ng Hång vµ s«ng Cµ Lå. Nã n»m c¸ch Hµ Néi kho¶n 35km vÒ phÝa b¾c, víi 17 x·. PhÝa B¾c huyÖn Mª Linh tiÕp gi¸p thÞ X· VÜnh Yªn - VÜnh Phóc vµ phÝa Nam tiÕp gi¸p huyÖn §«ng Anh - Hµ Néi. 3.1.1.2. §iÒu kiÖn ®Êt ®ai 3.1.1.2.1. Sapa Sapa lµ mét huyÖn miÒn nói cña tØnh Lµo Cai nªn ®Êt trång trät chñ yÕu lµ trªn c¸c n−¬ng r·y vµ trªn c¸c s−ên ®åi, s−ên nói. §Êt ë ®©y chñ yÕu lµ ®Êt thÞt nÆng vµ ®Êt ®en. BiÓu 3.1: DiÖn tÝch ®Êt trång hoa hång trong mét sè n¨m vµ dù b¸o [12]. N¨m 1991- 1992 1999 2000 2002 2003 2004 2010 DiÖn tÝch trång hoa hång 200m2 1-2ha 5ha 25ha 40ha 48,7ha 110ha Năm 2001, Công ty Việt Mỹ (ATI), một công ty 100% vốn nước ngoài và đầu tư nhiều ngành nghề, đã tiến hành trồng hoa tại Sapa. Diện tích hoa hồng năm 2002 lên tới 25ha, tăng gấp 5 lần so với năm 2001. Cũng trong năm này, giống hoa hồng Hà Lan bắt đầu được trồng tại Sapa, trước đó giống hoa chủ yếu là hoa hồng Pháp và Đà Lạt. Năm 2003, Ngoài Công ty Việt Mỹ, thêm 2 công ty Linh Dương và Việt Thái bắt đầu đầu tư vào trồng hoa tại đây và đưa diện tích hoa lên tới 40ha. Năm 2004, diện tích hoa toàn huyện là 54,7ha, trong đó 48,7ha hoa Hồng. 15 Có 24 cá nhân, trong đó có 4 HTX và 3 công ty, tham gia trồng hoa. Hiện tại, đa số những hộ có diện tích lớn là những hộ trước đây sống ở Mê Linh và do thấy sản xuất có thu nhập nên có hộ chuyển khẩu lên Sapa. Hiện tại ở Sapa chủ yếu là hoa hång đỏ, hồng các màu (trắng, phấn hồng, vàng...) mới được trồng từ năm 2003. Năm 2003, diện tích hoa mầu không lớn, do đó huyện không thống kê được diện tích. Diện tích hiện nay chỉ khoảng 1 - 2 ha. Lúc đầu vị trí trồng hoa chủ yếu được trồng quanh khu thị trấn, sau đó mở rộng qua các khu tại Violet, Lao Chải, Ô Quý Hồ. Hiện tại, các điểm có diện tích trồng lớn tập trung ở Ô Quý Hồ, Violet, Lao Chải và thị trấn Sapa. Diện tích, vị trí các vùng trồng hoa và năm bắt đầu trồng như sau: Khu trung tâm (gần UBND): 200 m2, năm 1991 – 1992; Khu Ô Quý Hồ: 48,7 ha, năm 2000; Khu Viôlet: 7 ha, năm 1997; Khu hoa tại Lao Chải: 5 ha, năm 1997 – 1998; Khu trồng hoa tại xã SaPả: 5 ha, năm 2003. Hoa được trồng theo phương pháp nhân giống bằng ghép mắt trên cây tầm xuân do cây tầm xuân có khả năng chống chịu thời tiết xấu, rễ phát triển tốt và cho hoa nhiều hơn. Nếu trồng theo kiểu giâm cành thì rễ cây kém phát triển hơn. 3.1.1.2.2. Mª Linh Mª Linh lµ mét huyÖn thuéc ®ång b»ng s«ng Hång nªn ®Êt ®ai cña huyÖn chñ yÕu lµ ®Êt thÞt nhÑ víi ®Þa h×nh kh¸ b»ng ph¼ng. §a sè ®Êt ®ai lµ ®Êt trung tÝnh vµ ®Êt hiÕm cã hµm l−îng dinh d−ìng kh¸ cao, phï hîp cho nhiÒu lo¹i c©y trång, ®Æc biÖt lµ c©y rau và hoa. Huyện Mê Linh có 10 xã trồng hoa (chủ yếu trồng hoa hồng), tuy nhiên trong đó chỉ có 3 xã đầu là trồng nhiều nhất. Diện tích trồng hoa của các xã 16 năm 2004 như sau: BiÓu 3.2: DiÖn tÝch trång hoa hång huyÖn Mª Linh n¨m 2004 §VT: ha Tªn x· Mª Linh §¹i ThÞnh TiÒn Phong Th¹c §µ Thanh Liªm Quang Minh V¨n Khª Tr¸ng ViÖt Tù LËp Toµn Th¾ng DiÖn tÝch 240 63 46 7 5 5 4 3 2 1 3.1.2. §iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu 3.1.2.1. Sapa Sapa cã ®iÒu kiÖn thêi tiÕt «n ®íi do vÞ trÝ ®Þa lý cña vïng quyÕt ®Þnh. Mïa hÌ m¸t, nhiÖt ®é 16 - 200C (trong khi ®ã phÝa d−íi lµ thÞ x· Lµo Cai c¸ch 5km ®−êng chim bay víi nhiÖt ®é chªnh lÖch rÊt lín. Lµo Cai nhiÖt ®é dao ®éng tõ 28 - 370C). Thêi tiÕt trªn Sapa vµo mïa hÌ rÊt tèt cho ph¸t triÓn du lÞch vµ ®©y còng lµ ®iÒu kiÖn lý t−ëng cho ph¸t triÓn nghÒ trång hoa hång vµo vô hÌ thu (®iÒu nµy ®· t¹o ra kh¸c biÖt vÒ mïa vô hoa hång cña Sapa so víi c¸c vïng kh¸c trªn c¶ n−íc). §é Èm t−¬ng ®èi cao vµ cã s−¬ng mï dÇy vµo buæi s¸ng. L−îng m−a Ýt h¬n so víi c¸c huyÖn kh¸c víi l−îng m−a trung b×nh tõ 500 - 1000 mm/n¨m. Mïa ®«ng trªn Sapa rÊt l¹nh, cã khi nhiÖt ®é xuèng thÊp d−íi 60C trong nhiÒu ngµy, m−a Ýt vµ kh«ng l©u. S¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp trong mïa ®«ng ë Sapa kh«ng thÝch hîp. 3.1.2.2. Mª Linh Mª Linh lµ huyÖn n»m trong vïng ®ång b»ng s«ng Hång, nªn khÝ hËu vµ thêi tiÕt cña Mª Linh chÞu ¶nh h−ëng cña khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa. Thêi tiÕt nãng Èm, n¾ng nhiÒu. Mïa ®«ng t−¬ng ®èi l¹nh vµ Ýt m−a. sè giê n¾ng ®¹t 17 tõ 1600h - 1800h/n¨m. NhiÖt ®é b×nh qu©n hµng n¨m ®¹t 23,50C. Trong n¨m cã tõ 60 - 80 ngµy nhiÖt ®é d−íi 150C vµ kho¶ng 40 ngµy cã giã h−íng T©y nãng. L−îng m−a tõ 1600mm – 2200mm/n¨m. L−îng m−a trung b×nh kho¶ng 1120 mm. §é Èm t−¬ng ®èi cao, b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng 84%. Víi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt thuËn lîi nh− vËy nªn huyÖn Mª Linh rÊt phï hîp cho trång hoa. 3.1.3. §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi 3.1.3.1. Sapa Trong thùc tÕ khi ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång t¹i huyÖn Sapa th× chóng t«i thÊy r»ng toµn bé hoa hång ®Òu ®−îc trång ë thÞ trÊn Sapa nªn chóng t«i tËp trung vµo thÞ trÊn Sapa lµ chñ yÕu. T¹i thÞ trÊn Sapa n¨m 2000, cã 35 hé nghÌo vµ 2 hé ®ãi, nh−ng ®Õn n¨m 2004 chØ cßn h¬n 22 hé vµ kh«ng cã hé ®ãi. Nh÷ng hé nghÌo cña thÞ trÊn chñ yÕu lµ nh÷ng gia ®×nh cã ng−êi giµ c¶, thiÕu lao ®éng, thiÕu t− liÖu s¶n xuÊt vµ mét sè v−íng vµo tÖ n¹n x· héi. Tõ n¨m 2002 trë vÒ tr−íc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chiÕm 70% gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn thÞ trÊn. Sau khi chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ sang du lÞch, dÞch vô th× c¬ cÊu kinh tÕ c¸c ngµnh t¹i thÞ trÊn còng thay ®æi. Du lÞch vµ dÞch vô chiÕm 65%, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chiÕm 35% vµ s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp chiÕm 5%. HiÖn nay s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¹i thÞ trÊn Sapa tËp trung vµo ph¸t triÓn m« h×nh c©y ¨n qu¶ víi 100ha, vµ 58ha trång hoa trong ®ã cã 55ha lµ hoa hång vµ 30 ha trång rau gåm b¾p c¶i, su hµo, bÝ, su su (ë ®©y kh«ng tÝnh diÖn tÝch hoa cña c«ng ty ViÖt Mü)… HiÖn nay t¹i thÞ trÊn Sapa cã 1.524 hé nh−ng chØ cã 28 hé trång hoa hång chiÕm 30% trong tæng sè nh÷ng hé n«ng nghiÖp. Nh÷ng hé trång hoa nµy ®Òu lµ ng−êi Kinh. C¸c hé kh¸c kh«ng trång hoa hång lµ do hä kh«ng muèn chuyÓn ®æi tõ trång rau sang trång hoa mÆc dï biÕt lµ trång hoa cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao h¬n. C¸c hé trång hoa hång ®−îc ph©n chia lµm 3 lo¹i: - Hé chuyªn trång hoa hång gåm 10 hé, lµ c¸c hé kh«ng ph¶i lµ d©n b¶n sø. 18 - Hé trång hång kÕt hîp víi ch¨n nu«i vµ trång rau gåm 17 hé lµ nh÷ng hé ng−êi b¶n xø. - Hé trång hång kÕt hîp kinh doanh nhµ nghØ chØ cã duy nhÊt 1 hé ng−êi b¶n xø. Hoa hång t¹i thÞ trÊn ®−îc trång theo kiÓu bËc thang. NÕu ®Êt ph¼ng th× trång víi mËt ®é lµ 2000 c©y mçi sµo, nÕu ®Êt dèc chØ trång ®−îc 1500 c©y/ sµo. Lo¹i hoa hång ®−îc chia lµm 3 lo¹i: Lo¹i 1 b«ng to cµnh dµi 1,2m. Lo¹i 2,3 b«ng nhá h¬n, cµnh dµi 80cm. C¸c lo¹i hoa lo¹i 1 ®−îc tiªu thô ë Hµ Néi víi gi¸ kho¶ng trªn d−íi 1000®/b«ng, chiÕm kho¶ng 80% l−îng hoa s¶n xuÊt ra hµng n¨m. PhÇn hoa lo¹i 2,3 th× ®−îc tiªu thô ë ®Þa ph−¬ng. Theo nh÷ng ng−êi cung cÊp th«ng tin, hoa ®−îc chuyÓn xuèng Hµ Néi tõ khi hoa ë ®©y ®−îc s¶n xuÊt mang tÝnh hµng ho¸, chiÕm 80% . C¸c thÞ tr−êng kh¸c chØ chiÕm 20%. Riªng hoa tiªu thô t¹i thÞ tr−êng Lµo Cai l¹i chñ yÕu lµ hoa trång ë thÞ x·, rÊt Ýt hoa Sapa ®−îc b¸n ë ®©y. Giá hoa nếu tính giá bình quân thì năm 2002 là khoảng 2000 đồng/bông; năm 2003 là 1200 – 1400 đồng/bông; năm 2004 là 1000 đồng/bông. Như vậy, giá hoa giảm dần qua các năm do diện tích trồng tăng lên. So với các nơi trồng hoa khác trên cả nước, Sapa có lợi thế trong trồng hoa trái vụ và hoa có chất lượng tốt nên giá cả thu được tương đối cao và ổn định. - Thu nhập từ trồng hoa [12]: 90 120 150 170 200 0.5 5 25 40 48.7 0 50 100 150 200 250 97- 98 2000 2002 2003 2004 N¨mThu nhËp (triÖu ®ång/ha) DiÖn tÝch (ha) §å thÞ 3.1: Thu nhËp vµ diÖn tÝch trång hoa t¹i huyÖn Sapa tõ n¨m 1997 - 2004 Thu nhập từ trồng hoa tăng dần qua các năm tương ứng với sự tăng lên của 19 diện tích trồng hoa hồng. Năm 1997 - 1998, thời điểm bắt đầu trồng hoa để bán cho thị trường, thu nhập trung bình ở mức 90 triệu/ha. Năm 2000, mức thu nhập này tăng lên 120 triệu/ha. Hiện tại, mức thu nhập trung bình/ha là 200 triệu [12]. Theo những người cung cấp thông tin, chỉ có những người giầu mới có thể trồng hoa. Tại huyện chỉ có một hộ duy nhất thuộc diện nghèo đói, nhờ trồng hoa mà đời sống được nâng lên. Hộ này có số vốn ban đầu là 2,5 triệu (vay vốn cho chăn nuôi và trồng hoa), sau một vài năm phát triển sản xuất đến nay hộ này đã được xếp vào nhóm hộ kinh tế khá. Tuy nhiên theo họ, hiện tại không thể khẳng định được hoa hồng có thể góp phần giảm nghèo do các hộ có nhiều nguồn thu. - Nguồn thu nhập và cơ cấu thu nhập của thị trấn Sapa năm 2004 [12]: Du lịch, dịch vụ: 70%; Hoa 16% ; Rau (chủ yếu là susu): 8% ; Cây ăn quả: 4% ;Chăn nuôi: 1%; Cây dược liệu (thảo quả): 1%. N¨m 2004 1% 1% 4% 8% 70% 16% Du lÞch, dÞch vô Hoa Rau C©y ¨n qu¶ Ch¨n nu«i C©y d−îc liÖu §å thÞ 3.2: C¬ cÊu thu nhËp cña thÞ trÊn Sapa n¨m 2004 3.1.3.2. Mª Linh Mª Linh lµ mét huyÖn thuéc tØnh VÜnh Phóc cã diÖn tÝch tù nhiªn lµ 22.422 ha víi d©n sè 244.660 ng−êi. Trong n«ng nghiÖp, Mª Linh ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu rÊt lín. S¶n xuÊt lóa ®¹t 30 triÖu/ha. HuyÖn cã 2.500ha cã thÓ trång ®−îc c¸c lo¹i rau, hoa vµ 20 c©y hoa mÇu chÊt l−îng cao. Mçi n¨m Mª Linh b¸n trªn 100.000 tÊn c¸c lo¹i rau kh¸c nhau, trung b×nh thu nhËp trªn 1 hé lµ 40 - 50 triÖu ®ång mçi n¨m. Mª Linh cã 81.000 ®Çu lîn, trªn 100.000 tr©u bß vµ cã kho¶ng 23.000 ®Çu gia sóc kh¸c nh− dª, chã…. Thu nhËp trung b×nh cho mét hé n«ng d©n tõ ch¨n nu«i lµ 1.660.000 ®ång mét n¨m [12]. VÒ c«ng nghiÖp, cã rÊt nhiÒu c«ng ty, xÝ nghiÖp trong vïng, trong ®ã cã 8 c«ng ty cã vèn ®Çu t− cña n−íc ngoµi víi tæng sè vèn lµ 270 triÖu ®« la Mü. Trong sè ®ã cã hai h·ng « t« næi tiÕng lµ Toyota vµ Honda cña nhËt còng cã mÆt ë ®©y. §iÒu nµy ®· gióp gi¶i quyÕt rÊt nhiÒu vÊn ®Ò lao ®éng trong huyÖn. VÒ c¬ së h¹ tÇng: Giao th«ng t−¬ng ®èi thuËn tiÖn, ®−êng bé cã ®−êng sè 02 vµ 23 ch¹y qua víi 20km chiÒu dµi, nèi liÒn víi c¸c tØnh trung du vµ miÒn nói phÝa b¾c. §−êng cao tèc Th¨ng Long Néi Bµi còng ch¹y qua ®©y ®Ó ®i tíi s©n bay quèc tÕ Néi Bµi. Trong vïng cßn cã ®−êng s¾t víi 2 ga lµ ga Phóc yªn vµ Th¹ch Lçi; cã hai con s«ng ch¶y qua lµ s«ng Hång vµ s«ng Cµ Lå. Cã trªn 200 c¸c lo¹i «t« kh¸c nhau vµ 5 tÇu thuû ®Ó vËn chuyÓn hµng ho¸ th−¬ng m¹i. C¸c b−u ®iÖn ë Mª Linh kh¸ hiÖn ®¹i, cã thÓ nèi víi c¸c vïng kh¸c trong toµn quèc vµ ra thÕ giíi. §−êng ®iÖn cã 48km ®−êng ®iÖn 35 KV vµ kho¶ng 168km ®−êng ®iÖn 10KV ch¹y qua víi 189 tr¹m biÕn thÕ, cung cÊp ®Çy ®ñ ®iÖn n¨ng cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t trong vïng (100% thÞ x· vµ 96% n«ng th«n ®−îc cÊp ®iÖn). Nguån n−íc phong phó ®−îc cÊp bëi hai con s«ng lín vµ hå §¹i N¶i, ®©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña huyÖn Mª Linh trong hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai. 3.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chung 3.2.1. VËn dông phÐp duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö trong nghiªn cøu. VËn dông ph−¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö nh»m xem 21 xÐt, ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè, c¸c sù vËt vµ hiÖn t−îng trong mèi quan hÖ kh¸ch quan trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö. Tøc lµ xem xÐt mèi quan hÖ cña chóng trong tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ, tõng ®iÒu kiÖn lÞch sö nhÊt ®Þnh ®Ó tõ ®ã kÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc sao cho nã cã thÓ vËn dông vµo thùc tiÔn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, tr−íc nh÷ng biÕn ®éng cña t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi. 3.2.2. Ph−¬ng ph¸p thèng kª kinh tÕ §©y lµ ph−¬ng ph¸p phæ biÕn nhÊt nh»m nghiªn cøu c¸c hiÖn t−îng kinh tÕ – x· héi. Thùc chÊt cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ tæ chøc ®iÒu tra sè liÖu trªn c¬ së quan s¸t sè lín ®¶m b¶o yªu cÇu: ChÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kÞp thêi. §ång thêi tæng hîp hÖ thèng ho¸ c¸c tµi liÖu chñ yÕu b»ng ph©n tæ thèng kª, ph©n tÝch tµi liÖu thu thËp vµ chØnh lý trªn c¬ së ®¸nh gi¸ møc ®é cña hiÖn t−îng còng nh− mèi quan hÖ ¶nh h−ëng lÉn nhau gi÷a c¸c hiÖn t−îng, dù b¸o xu h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ chung vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p cã c¨n cø khoa häc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. 3.2.3. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra nhanh n«ng th«n 3.2.4. Ph−¬ng ph¸p chuyªn kh¶o Lµ ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu b»ng c¸ch tham gia ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi d©n tham gia s¶n xuÊt. X©y dùng hÖ thèng phiÕu ®iÒu tra d−íi d¹ng nh÷ng c©u hái xoay quanh vÊn ®Ò s¶n xuÊt hoa hång t¹i ®Þa ph−¬ng, sau ®ã thu thËp vµ tæng hîp. T×m kiÕm nh÷ng th«ng tin trªn s¸ch b¸o, c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin truyÒn thanh, truyÒn h×nh kh¸c. 3.3. Ph−¬ng ph¸p thu thËp vµ xö lý sè liÖu 3.3.1. Ph−¬ng ph¸p thu thËp tµi liÖu thø cÊp Chóng t«i tiÕn hµnh thu thËp sè liÖu thø cÊp tõ c¸c phßng ban cña huyÖn Mª Linh vµ Sapa vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt hoa hång, kÕt qu¶, hiÖu qu¶ chung cña toµn x·, tõ c¸c b¸o c¸o, t¹p chÝ, niªn gi¸m thèng kª,webside… Ngoµi ra, 22 chóng t«i cßn sö dông sè liÖu cña trung t©m sinh th¸i n«ng nghiÖp – tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp I ®· nghiªn cøu vµo ®Ò tµi. 3.3.2. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu s¬ cÊp - Chän ®iÓm nghiªn cøu: Chóng t«i quyÕt ®Þnh nghiªn cøu ngµnh hµng hoa hång ë phÝa B¾c ViÖt Nam. V× vËy, chóng t«i chän hai vïng trång hoa hång tiªu biÓu vµ ®−îc mäi ng−êi biÕt ®Õn nhiÒu nhÊt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ë miÒn B¾c lµ huyÖn Mª Linh – VÜnh Phóc thuéc ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång vµ thÞ trÊn Sapa – Lµo Cai lµ mét huyÖn miÒn nói phÝa B¾c. MÆt kh¸c, kh«ng chØ lµ sù kh¸c nhau vÒ mÆt ®Þa lý mµ chóng cßn kh¸c nhau vÒ thêi tiÕt dÉn tíi mïa vô chÝnh cña hoa hång Sapa vµ Mª Linh tr¸i ng−îc nhau. Hoa hång Sapa chÝnh vô vµo mïa HÌ – Thu cßn ë Mª Linh th× vµo c¸c th¸ng mïa §«ng vµ mïa Xu©n. Víi hai ®Þa ®iÓm lùa chän nµy, chóng t«i cã thÓ ®i s©u ph©n tÝch ®Ó thÊy ®−îc bøc tranh chung toµn c¶nh vÒ ngµnh hµng hoa hång ë miÒn B¾c ViÖt Nam. - Chän mÉu ®iÒu tra: + ë Mª Linh: Mª Linh cã tæng céng 17 x· song chØ cã 10 x· trång hoa hång víi tæng diÖn tÝch kho¶ng 376 ha. Tuy nhiªn, trong 10 x· nµy th× chØ cã x· Mª Linh (240ha), x· §¹i ThÞnh (63ha), x· TiÒn Phong (46ha) lµ trång nhiÒu hoa vµ tËp trung nhÊt. C¸c x· kh¸c chØ míi b¾t ®Çu trång do thÊy r»ng ng−êi d©n trång hoa hång t¹i c¸c x· kh¸c cã thu nhËp cao h¬n trång rau vµ lóa nh−ng c¸c x· nµy míi chØ trång víi vµi ha. ChÝnh v× thÕ khi nghiªn cøu vÒ t¸c nh©n s¶n xuÊt trong ngµnh hµng hoa hång t¹i ®©y, chóng t«i tËp trung nghiªn cøu t¹i x· Mª Linh - huyÖn Mª Linh lµ chÝnh. Chóng t«i ®iÒu tra t¹i 3 th«n trång hoa nhiÒu cña x· Mª Linh lµ th«n D−¬ng, th«n Héi vµ th«n LiÔu Tr×. B»ng ph−¬ng ph¸p Wealth Ranking ®Ó lùa chän mÉu ngÉu nhiªn vµ c¸c mÉu nµy ®−îc hái theo c¸c b¶ng hái cã s½n vÒ c¸c yÕu tè ®Çu vµo s¶n xuÊt, kÕt qu¶, hiÖu qu¶,… 23 T¹i th«n D−¬ng, chóng t«i chän 25 mÉu. Th«n Héi lµ 11 mÉu vµ th«n LiÔu Tr× lµ 10 mÉu. Sè cßn l¹i chóng t«i ®iÒu tra t¹i hai x· §¹i ThÞnh vµ TiÒn Phong víi 10 mÉu. Sè t¸c nh©n thu gom t¹i Mª Linh kh¸ nhiÒu nh−ng vÉn mang tÝnh tù ph¸t vµ nhá lÎ, cã lóc tham gia thu gom nh−ng còng cã lóc kh«ng tham gia. §Ó nghiªn cøu t¸c nh©n nµy, chóng t«i còng chän ngÉu nhiªn nh÷ng ng−êi ®· ®−îc ph©n tæ kü tõ tr−íc (nh÷ng ng−êi chuyªn thu gom hoa t¹i ®Þa ph−¬ng lµ chÝnh ®Ó b¸n l¹i cho ng−êi b¸n bu«n t¹i c¸c tØnh kh¸c ) vµ ®iÒu tra b»ng c¸c b¶ng hái. Do c¸c mÉu ®iÒu tra ®· ®−îc lùa chän kü tr−íc b»ng ph−¬ng ph¸p ph©n tæ thèng kª nªn chóng t«i chØ ®iÒu tra 14 hé thu gom t¹i Mª Linh, nh− vËy còng cã thÓ ®¹i diÖn ®−îc cho toµn bé t¸c nh©n thu gom trong ngµnh hµng hoa hång Mª Linh. + ë Sapa: Ngµnh hoa hång lµ mét ngµnh s¶n xuÊt míi vµ hoa hång chØ ®−îc trång ®¹i trµ trong 3 n¨m gÇn ®©y. Toµn huyÖn chØ cã 18 hé trång hoa hång mµ tÊt c¶ ®Òu tËp trung t¹i thÞ trÊn Sapa. Víi sè l−îng mÉu Ýt nh− vËy, chóng t«i vÉn ph©n tæ vµ sö dông ph−¬ng ph¸p Wealth Ranking ®Ó chän mÉu. Sè mÉu nghiªn cøu t¸c nh©n hé s¶n xuÊt lµ 09 mÉu vµ t¸c nh©n thu gom lµ 06 mÉu. ë Sapa, ®· xuÊt hiÖn nh÷ng c«ng ty ®Çu t− s¶n xuÊt hoa hång nh− c«ng ty ATI, c«ng ty Linh D−¬ng, c«ng ty ViÖt Th¸i. Trong ®ã, c«ng ty ATI lµ c«ng ty s¶n xuÊt ra nhiÒu hoa hång nhÊt. C¸c t¸c nh©n b¸n bu«n, b¸n lÎ, cöa hµng hoa cña c¶ hai vïng Mª Linh vµ Sapa ®−îc chóng t«i nghiªn cøu chñ yÕu t¹i Hµ Néi v× h¬n 75 % l−îng hoa hång Mª Linh vµ kho¶ng 3/4 l−îng hoa hång Sapa vÒ thÞ tr−êng Hµ Néi ®Ó tiªu thô. (T¸c nh©n b¸n bu«n ®−îc chóng t«i ®iÒu tra lµ nh÷ng ng−êi mua hoa ë Sapa hoÆc Mª Linh vµ ®em vÒ Hµ Néi b¸n). Do ®iÒu kiÖn thêi gian nghiªn cøu cã h¹n nªn chóng t«i kh«ng thÓ nghiªn cøu ®−îc hÕt tÊt c¶ c¸c mÉu mµ chØ chän l−îng mÉu nhÊt ®Þnh cã thÓ ®¹i diÖn cho t¸c nh©n cña toµn bé ngµnh hµng hoa hång Sapa vµ Mª Linh. Sè mÉu ®iÒu tra ®−îc tæng hîp l¹i nh− sau: 24 BiÓu 3.3. Sè mÉu ®iÒu tra c¸c t¸c nh©n tham gia ngµnh hµng Vïng T¸c nh©n Sè mÉu ®iÒu tra Sapa, Lµo Cai - Hé chuyªn s¶n xuÊt t¹i Sapa - Hé thu gom t¹i Sapa - Hé b¸n bu«n hoa hång Sapa t¹i Hµ Néi - C«ng ty, hîp t¸c x· - Hé b¸n lÎ hoa hång Sapa t¹i Hµ Néi - Cöa hµng b¸n hoa hång Sapa t¹i Hµ Néi 09 06 15 03 65 22 Mª Linh, VÜnh Phóc - Hé chuyªn s¶n xuÊt - Hé thu gom t¹i Mª Linh - Hé b¸n bu«n hoa hång Mª Linh t¹i Hµ Néi - Hé b¸n lÎ hoa hång Mª Linh t¹i Hµ Néi - Cöa hµng b¸n hoa hång Mª Linh t¹i Hµ Néi 56 14 15 65 22 3.3.3. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ xö lý sè liÖu Sau khi tËp hîp tÊt c¶ c¸c tµi liÖu thu thËp ®−îc, chóng t«i tiÕn hµnh chän läc sè liÖu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi nghiªn cøu, sau ®ã tæng hîp l¹i råi ph©n tÝch th«ng qua c¸c biÓu vµ tÝnh to¸n sè liÖu b»ng m¸y tÝnh. Tµi liÖu sau khi ®−îc xö lý, chóng t«i tiÕn hµnh ph©n tÝch th«ng qua c¸c ph−¬ng ph¸p thèng kª m« t¶, thèng kª so s¸nh, h¹ch to¸n kinh tÕ … Tõ ®ã, chóng t«i kh¸i qu¸t ®−îc b¶n chÊt cña vÊn ®Ò nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ ®−îc kÕt qu¶ mang l¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tiªu thô hoa hång cña Sapa vµ Mª Linh, ®ång thêi rót ra ®−îc nh÷ng kÕt luËn x¸c ®¸ng tõ thùc tÕ vµ ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu cho s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña toµn ngµnh hoa hång. 25 3.4. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ngµnh hµng 3.4.1. Néi dung cña ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ngµnh hµng 3.4.1.1. X¸c ®Þnh ngµnh hµng hoa hång - §Æt tªn cho ngµnh hµng: §©y lµ viÖc lÇn ®Çu tiªn cña ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ngµnh hµng. Tªn ngµnh hµng th−êng lµ tªn s¶n phÈm chÝnh cña c¸c t¸c nh©n ®Çu tiªn cña ngµnh hµng. Ngµnh hµng hoa hång ®−îc ®Æt tªn tõ c¸c t¸c nh©n lµ hoa hång. Trong ph©n tÝch ngµnh hµng hoa hång, chóng t«i chØ nghiªn cøu tõ kh©u s¶n xuÊt tíi kh©u b¸n bu«n vµ b¸n lÎ hoa hång tíi tay ng−êi tiªu dïng [4,6]. - X¸c ®Þnh hÖ thèng t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång: Trong ph©n tÝch ngµnh hµng, yªu cÇu ph¶i x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ, ®óng c¸c t¸c nh©n vµ s¾p xÕp chóng ®óng theo mét trËt tù hîp lý trong tõng m¹ch hµng. Trong ngµnh hµng hoa hång, hÖ thèng t¸c nh©n ®−îc x¸c ®Þnh bao gåm: T¸c nh©n s¶n xuÊt hoa hång, ng−êi b¸n bu«n, b¸n lÎ, hé thu gom vµ c¸c cöa hµng b¸n hoa hång [4,6]. - M« t¶ quan hÖ gi÷a c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång: ViÖc m« t¶ c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng hoa hång ®−îc dùa trªn c¬ së chøc n¨ng ho¹t ®éng vµ s¶n phÈm mµ mçi t¸c nh©n t¹o ra còng nh− mèi quan hÖ cña chóng trong ngµnh hµng. Ngoµi viÖc nªu ®−îc sè l−îng cña c¸c t¸c nh©n, m« t¶ ®−îc chøc n¨ng, s¶n phÈm, chóng t«i cßn chØ ra c¸c mèi quan hÖ mËt thiÕt gi÷a c¸c t¸c nh©n th«ng qua luång vËt chÊt l−u chuyÓn vµ ph−¬ng thøc thanh to¸n. Trong ®Ò tµi nµy, chóng t«i chØ m« t¶ mèi quan hÖ gi÷a c¸c t¸c nh©n ®øng c¹nh t¸c nh©n ®ang ®−îc m« t¶. C«ng viÖc nµy rÊt quan träng v× tõ ®ã míi cã c¬ së s¾p xÕp vÞ trÝ cña tõng t¸c nh©n trong tõng m¹ch hµng, tõng luång hµng cña ngµnh hµng [4,6]. - LËp s¬ ®å ngµnh hµng hoa hång: 26 §©y lµ c¸ch thÓ hiÖn trùc diÖn tæng qu¸t mét ngµnh hµng. Sù kh¸c nhau vÒ chøc n¨ng gi÷a c¸c t¸c nh©n ®−îc thÓ hiÖn sù l−u chuyÓn cña luång vËt chÊt, mµ ë ®©y lµ hoa hång, qua tõng m¹ch hµng ®−îc thÓ hiÖn kh¸c nhau. Sè l−îng vËt chÊt ®−îc ghi ®Çy ®ñ trong kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c m¹ch hµng. §èi chiÕu víi sù m« t¶ t¸c nh©n ta thÊy sù ¨n khíp víi s¬ ®å cña ngµnh hµng [4,6]. - X¸c ®Þnh ngµnh s¶n phÈm: §Ó x¸c ®Þnh ngµnh s¶n phÈm, chóng t«i tiÕn hµnh thu thËp sè liÖu vµ tæ chøc tæng hîp sè liÖu, th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó t¸i lËp vµ x¸c ®Þnh ngµnh hµng hoa hång. TiÕp theo lµ ph©n tÝch kü vÒ mÆt kü thuËt vµ kinh tÕ cña ngµnh hµng cã ¶nh h−ëng lín ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña viÖc ph©n tÝch v× trong mét chõng mùc nµo ®ã chóng quyÕt ®Þnh h×nh thøc tæ chøc cña phÇn ngµnh [4,6]. 3.4.1.2. Ph©n tÝch tµi chÝnh trong ngµnh hµng hoa hång Ph©n tÝch tµi chÝnh chñ yÕu xem xÐt phÇn tµi chÝnh t−¬ng øng víi luång vËt chÊt ®−îc l−îng ho¸ ë trªn. Khi ph©n tÝch tµi chÝnh, chóng t«i chØ kÓ ®Õn nh÷ng kho¶n mua vµo, b¸n ra cña mçi t¸c nh©n tham gia ngµnh hµng. Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch tµi chÝnh, chóng t«i ®−a ra hÖ thèng gi¸ thÞ tr−êng cho tÊt c¶ mäi kho¶n môc ph©n tÝch: IC, VA, gi¸ trÞ TSC§. Ngoµi ra, c¸c hÖ sè kü thuËt còng ®−îc ®Ò cËp ®Õn ®Ó tÝnh c¸c luång vËt chÊt l−u chuyÓn còng nh− c¸c kho¶n môc cña IC vµ VA. Khi ph©n tÝch tµi chÝnh, chóng t«i chØ ph©n tÝch mét ®¬n vÞ sè l−îng s¶n phÈm chÝnh cña t¸c nh©n ®Çu tiªn cña ngµnh hµng (ë ®©y lµ 1.000 b«ng hoa hång), sau ®ã chóng t«i míi suy réng ra c¶ ngµnh hµng. Trong ph©n tÝch tµi chÝnh, chóng t«i sö dông tµi liÖu ®−îc tËp hîp tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh−: C¸c b¸o c¸o khoa häc; C¸c sè liÖu ®−îc ®iÒu tra trùc tiÕp… Tõ nh÷ng sè liÖu ®−îc tæng hîp trªn, chóng t«i tiÕn hµnh ph©n tÝch tµi chÝnh cho tõng t¸c nh©n cô thÓ cña ngµnh hµng nh−ng nh×n chung ®Òu ®−îc thÓ hiÖn qua hai b−íc sau: 27 a) B−íc 1: LËp hÖ thèng tµi kho¶n ph©n tÝch MÉu 1: Tµi Kho¶n s¶n xuÊt – khai th¸c Chi PhÝ S¶n PhÈm - Dù tr÷ ®Çu n¨m - Chi phÝ trung gian (IC) + Mua nguyªn vËt liÖu hµng ho¸ + ChÝ phÝ vËt t− dÞch vô bªn ngoµi + Chi phÝ qu¶n lý + Chi phÝ b¶o qu¶n + Chi phÝ hao hôt - Gi¸ trÞ gia t¨ng (VA) - Dù tr÷ cuèi n¨m - Doanh thu b¸n hµng - TiÒn b¸n phÕ liÖu, thø phÈm - S¶n phÈm l−u kho - Gi¸ trÞ c«ng tr×nh do ®¬n vÞ tù x©y dùng cho m×nh. Tæng céng Tæng céng Tµi kho¶n nµy cho phÐp tÝnh to¸n gi¸ trÞ gia t¨ng VA. Nã v¹ch ra nh÷ng ho¹t ®éng vÒ cña c¶i vµ dÞch vô (t−¬ng øng víi c¸c luång chi phÝ trung gian IC vµ cña c¸c s¶n phÈm). Nh÷ng kho¶n môc trong c¸c tµi kho¶n nµy ®−îc gäi lµ “s¶n phÈm” vµ “chi phÝ” [4,6]. Bªn “S¶n phÈm” cña tµi kho¶n s¶n xuÊt khai th¸c bao gåm tiÒn thu ®−îc qua b¸n hµng ho¸, tiÒn b¸n c¸c phÕ liÖu vµ thø phÈm, c«ng tr×nh do c¸c xÝ nghiÖp t− lµm cho m×nh. Bªn “chi phÝ”, kho¶n môc lµ nh÷ng chi phÝ trung gian (IC) vµ tæng gi¸ trÞ gia t¨ng th«. Chi phÝ trung gian (IC) th−êng bao gåm c¸c kho¶n tiÒn nguyªn vËt liÖu, vËt t− kü thuËt, dÞch vô, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn vµ chi phÝ vËt chÊt kh¸c. Gi¸ trÞ gia t¨ng th« (VA) sÏ ®−îc tÝnh bëi hiÖu sè gi÷a gi¸ trÞ s¶n phÈm P vµ chi phÝ trung gian IC theo c«ng thøc: VA = P – IC 28 MÉu 2: Tµi kho¶n kinh doanh Sö dông Tµi nguyªn - L−¬ng vµ phô cÊp - ThuÕ vµ lÖ phÝ kh¸c - Chi phÝ tµi chÝnh - L·i gép + KhÊu hao + L·i rßng - Gi¸ trÞ gia t¨ng - Trî cÊp kinh doanh, khã kh¨n (tiÒn båi th−êng, trî cÊp…) Tæng céng Tæng céng Tài kho¶n kinh doanh lµ tµi kho¶n hµnh ®éng vµo lóc ®ã ho¹t ®éng sinh lîi cña t¸c nh©n. Tµi kho¶n nµy lµm s¸ng tá sù ph©n c«ng c¸c kho¶n môc trong VA cña tõng t¸c nh©n. Nã xuÊt ph¸t tõ sè d− n¶y sinh bëi c¸c tµi kho¶n s¶n xuÊt – kinh doanh b»ng “tµi nguyªn” céng thªm víi c¸c trî cÊp kinh doanh mµ t¸c nh©n nhËn ®−îc. Nh÷ng “sö dông” chØ ph©n chia cña toµn bé lîi nhuËn gi÷a c¸c t¸c nh©n kh¸c nhau ®· tham gia vµo ho¹t ®éng sinh lîi [4,6]. 29 MÉu 3: Tµi kho¶n tæng hîp Tµi kho¶n tæng hîp cã ®−îc nhê sù hîp nhÊt hai tµi kho¶n trªn ChÝ phÝ S¶n phÈm • Dù tr÷ ®Çu n¨m • Chi phÝ trung gian tæng sè: - Mua nguyªn vËt liÖu vµ hµng ho¸ - C«ng tr×nh, vËt t−, dÞch vô bªn ngoµi - VËn chuyÓn vµ vËn chuyÓn - Chi phÝ qu¶n lý kh¸c • Gi¸ trÞ gia t¨ng tæng - L−¬ng vµ phô cÊp - ThuÕ vµ lÖ phÝ - ChÝ phÝ tµi chÝnh - L·i gép + KhÊu hao + L·i rßng • Dù tr÷ cuèi n¨m • Doanh thu b¸n hµng • TiÒn b¸n phÕ liÖu, thø phÈm • Gi¸ trÞ c«ng tr×nh do ®¬n vÞ tù x©y dung cho m×nh • Trî cÊp kinh doanh, trî cÊp khã kh¨n Tæng céng Tæng céng b) B−íc 2: Ph©n tÝch tµi chÝnh xuÊt ph¸t tõ hÖ thèng tµi kho¶n trªn Ph©n tÝch tµi chÝnh th«ng qua hÖ thèng tµi kho¶n cho tõng t¸c nh©n gióp ta ®¸nh gi¸ ®−îc kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t hiÖn ra nh÷ng −u nh−îc ®iÓm cña chóng, tõ ®ã cã thÓ n©ng cao kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng t¸c nh©n th«ng qua viÖc so s¸nh c¸c ®¹i l−îng P, VA, GPr, NPr gi÷a c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng. MÆt kh¸c, tõ c¸c chØ tiªu tæng hîp nh− P, IC, VA, GPr, NPr cã 30 thÓ thÊy ®−îc vÞ trÝ cña tõng t¸c nh©n trong ngµnh hµng vµ sù ®ãng gãp t¹o nªn GDP cña ngµnh hµng vµ ph©n chia lîi Ých kinh tÕ cho tõng t¸c nh©n ®ã [4,6]. 3.4.1.3. Ph©n tÝch kinh tÕ Kh¸c víi ph©n tÝch tµi chÝnh, trong ph©n tÝch kinh tÕ chóng t«i ®· kÓ ®Õn ®Çy ®ñ c¸c kho¶n môc (kÓ c¶ phÇn tù s¶n, tù tiªu trong néi bé) còng nh− phÇn chi phÝ c«ng lao ®éng gia ®×nh ®· bá ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Trong ph©n tÝch kinh tÕ, hÖ thèng tµi kho¶n còng gièng nh− trong ph©n tÝch tµi chÝnh nh−ng ®iÒu quan träng lµ ph¶i sö dông hai hÖ thèng gi¸: Gi¸ thÞ tr−êng (nh− trong ph©n tÝch tµi chÝnh) vµ gi¸ quy chiÕu [11]. Gi¸ thÞ tr−êng sÏ ®−îc dïng trong ph©n tÝch tµi chÝnh. Nh÷ng s¶n phÈm tù s¶n tù tiªu sÏ ®−îc tÝnh víi gi¸ thÞ tr−êng nÕu cã sù ®èi chiÕu víi gi¸ thÞ tr−êng. NÕu kh«ng cã sù trao ®æi, gi¸ ®−îc dïng sÏ t−¬ng øng víi chi phÝ c¬ héi (®ã lµ gi¸ trÞ cña mét cña c¶i hay dÞch vô ®−îc sö dông theo kh¶ n¨ng sö dông ph−¬ng ¸n tèt nhÊt so víi kh¶ n¨ng ®−îc xÐt trong ph©n tÝch ngµnh hµng). ChÝ phÝ c¬ héi cña mét yÕu tè s¶n xuÊt b»ng s¶n l−îng cËn biªn cña yÕu tè s¶n xuÊt. VÊn ®Ò nµy tuy cã c¬ së ®¶m b¶o nh−ng cã thÓ ch−a thËt chÝnh x¸c. Tuy vËy do sè l−îng vËt chÊt vÒ nh÷ng s¶n phÈm nµy kh«ng nhiÒu nªn sù sai lÖch ®ã Ýt ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh ph©n tÝch. HÖ thèng gi¸ thÞ tr−êng quan s¸t trong thùc tÕ kh«ng ph¶n ¸nh gi¸ trÞ kinh tÕ thùc sù cña c¸c cña c¶i vµ dÞch vô. V× vËy, ph©n tÝch gi¸ quy chiÕu lµ cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong ph¸t triÓn ngµnh hµng. Gi¸ quy chiÕu lµ gi¸ trÞ thay thÕ cho gi¸ thÞ tr−êng trong tÝnh to¸n lý thuyÕt khi ta nhËn thÊy gi¸ thÞ tr−êng kh«ng tiªu biÓu cho gi¸ trÞ kinh tÕ thùc sù cña cña c¶i hay dÞch vô. Nh÷ng lý do vÒ sù biÕn d¹ng gi÷a gi¸ thÞ tr−êng vµ gi¸ trÞ kinh tÕ thùc sù cña chóng chñ yÕu do thiÕu sù c¹nh tranh thuÇn nhÊt vµ hoµn h¶o. MÆt kh¸c, sù can thiÖp cña Nhµ n−íc còng nh− t¸c ®éng cña c¸c t¸c nh©n bªn ngoµi th−êng x¶y ra lµm nhiÔu ®éng c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ bëi c¸c chÝnh s¸ch thuÕ, luËt lÖ, 31 quy chÕ, c¸c ®Þnh møc, h¹n møc còng nh− c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ kh¸c. Nh÷ng biÕn d¹ng nµy tr−íc tiªn thÓ hiÖn trªn gi¸ c¶, nã ®· kh«ng cßn gi÷ ®−îc vai trß th«ng tin vµ ®iÒu tiÕt. Tõ ®ã, th¸i ®é øng xö cña c¸c t¸c nh©n sÏ kh«ng lµm theo nh÷ng h−íng cùc ®¹i ho¸ lîi nhuËn, l−îng s¶n xuÊt vµ tiªu thô trªn tæng thÓ (quèc gia) sÏ xa rêi ®iÓm c©n b»ng, viÖc sö dông tµi nguyªn sÏ kh«ng cßn cã hiÖu qu¶, nh÷ng luång vµ nh÷ng lîi nhuËn kh«ng cßn øng víi ®iÓm tèt −u. Do ®ã nÕu chØ sö dông gi¸ thÞ tr−êng ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh ph©n tÝch kinh tÕ th× sÏ lµm cho qu¸ tr×nh ph©n tÝch ®ã bÞ sai lÖch. ViÖc t×m ra sù t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch trong qu¸ tr×nh ph©n phèi lîi Ých gi÷a c¸c t¸c nh©n tuy gÆp khã kh¨n nh−ng cÇn thiÕt. V× vËy, hÖ thèng gi¸ quy chiÕu lµ c¸c gi¸ trÞ thay thÕ cho gi¸ thÞ tr−êng trong c¸ch tÝnh to¸n lý thuyÕt khi ta nhËn thÊy c¸c gi¸ thÞ tr−êng kh«ng tiªu biÓu cho gi¸ kinh tÕ thùc sù cña hµng hãa hay dÞch vô. “Nguyªn lý cña ph©n tÝch kinh tÕ theo gi¸ quy chiÕu lµ söa ch÷a nh÷ng biÕn d¹ng ®ã b»ng c¸ch sö dông c¸c gi¸ kÕ to¸n ¸p dông trong khu«n khæ tÝnh to¸n lý thuyÕt vµ lµm xuÊt hiÖn nh÷ng chªnh lÖch gi÷a nh÷ng tµi kho¶n ®−îc t¹o lËp nh− vËy vµ nh÷ng tµi kho¶n thùc tÕ cña c¸c t¸c nh©n”. “Gi¸ quy chiÕu ®−îc tÝnh theo gi¸ FOB ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ xuÊt khÈu vµ CIF ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ nhËp khÈu, nh÷ng kho¶n môc kh¸c ®−îc tÝnh theo chi phÝ c¬ héi” [11]. 3.4.2. Mét sè yÕu tè bªn ngoµi cã ¶nh h−ëng ®Õn ngµnh hµng hoa hång Sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng cã liªn quan chÆt chÏ víi c¸c yÕu tè kh¸c n._.n b¶o qu¶n hoa hång hoÆc cã thÓ lµ t¸c nh©n thu mua vµ b¶o qu¶n hoa hång, hoÆc còng cã thÓ lµ mét c«ng ty trung gian chuyªn thu mua víi sè l−îng lín… vÊn ®Ò cÇn thiÕt hiÖn nay ®èi víi t¸c nh©n nµy lµ cÇn ph¶i cã tæ chøc hîp lý vµ cã quy cñ theo nhãm, ®éi hoÆc c«ng ty nhá ®Ó thùc hiÖn kh©u l−u chuyÓn nµy nhanh, tèt vµ cã hiÖu qu¶ h¬n n÷a. - §èi víi t¸c nh©n hé b¸n bu«n: T¸c nh©n hé b¸n bu«n lµ kh©u nèi quan träng nhÊt trong ngµnh hµng hoa hång. T¸c nh©n nµy thu mua hÇu nh− toµn bé l−îng hoa s¶n xuÊt ra vµ ph©n phèi tíi c¸c thÞ tr−êng kh¸c. T¸c nh©n b¸n bu«n gióp cho kh©u l−u chuyÓn hµng ho¸ nhanh, réng h¬n. Tuy nhiªn, t¸c nh©n nµy gÆp ph¶i khã kh¨n lµ thiÕu th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ thÞ tr−êng, c¸c kho¶n chi phÝ lín, gi¸ c¶ thÞ tr−êng bÊp bªn vµ hay bÞ ®éng trong thu mua còng nh− trong trao ®æi. V× vËy, ®Ó ngµnh hµng ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng th× hä ph¶i cã ®−îc th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ thÞ tr−êng, ph¶i cã nh÷ng ng−êi cung cÊp hµng æn ®Þnh, th−êng xuyªn vµ vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ cã ®−îc mét thÞ tr−êng lín æn ®Þnh vµ l©u dµi. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, hä cÇn ph¶i th−êng xuyªn t×m hiÓu thÞ tr−êng n¬i hä ®ang trao ®æi mua b¸n vµ c¸c thÞ tr−êng kh¸c xung quanh. §ång thêi, hä nªn phèi hîp, céng t¸c víi c¸c c¬ quan nghiªn cøu cã liªn quan ®Ó kh¶o s¸t vµ t×m kiÕm ra c¸c thÞ tr−êng tiÒm n¨ng. Hä ph¶i thiÕt lËp mèi quan hÖ bÒn v÷ng víi c¸c t¸c nh©n kh¸c trong ngµnh hµng ®Ó cã thÓ gióp ®ì nhau cïng ph¸t triÓn l©u dµi bÒn v÷ng. - T¸c nh©n cöa hµng hoa vµ t¸c nh©n ng−êi b¸n lÎ: T¸c nh©n nµy ®ang tån t¹i trong m« h×nh s¶n xuÊt l−u th«ng nh− hiÖn nay cña ngµnh hµng hoa hång khi ®ang s¶n xuÊt vµ tiªu thô víi h×nh thøc nhá lÎ, tù ph¸t vµ thùc hiÖn theo sù ®iÒu phèi cña cung cÇu thÞ tr−êng. Trong t−¬ng lai, t¸c nh©n nµy sÏ bÞ thu hÑp do sù xuÊt hiÖn cña c¸c h×nh thøc c«ng ty hoÆc 110 trang tr¹i cã kh¶ n¨ng bao tiªu toµn bé ngµnh hµng. HiÖn nay, ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong ngµnh hµng, c¸c t¸c nh©n nµy ph¶i cã mèi quan hÖ trao ®æi chÆt chÏ víi c¸c t¸c nh©n kh¸c trong ngµnh hµng ®ång thêi ph¶i gi÷ v÷ng vµ t×m kiÕm thªm thÞ tr−êng tiªu thô cho m×nh trong thêi gian tíi. §èi víi cöa hµng hoa, ngoµi hoa hång cßn cã b¸n c¸c lo¹i hoa kh¸c. V× vËy, ®Ó b¸n ®−îc nhiÒu th× ngoµi chÊt l−îng hoa tèt cßn cÇn ph¶i cã nh÷ng nh©n viªn chuyªn bã hoa lµnh nghÒ vµ cã kinh nghiÖm ®Ó cã thÓ bã hoa ®Ñp, ®ång thêi tËn dông ®−îc tÊt c¶ c¸c lo¹i hoa mµ cöa hµng ®ang b¸n. Hä cã thÓ kh«ng chØ b¸n lÎ, b¸n theo bã mµ cã thÓ b¸n theo c¸c l·ng hoa to ®−îc ®Æt tr−íc hoÆc cã dÞch vô giao vµ c¾m hoa t¹i nhµ ®Ó phôc vô kh¸ch hµng. T¸c nh©n ng−êi b¸n lÎ còng ®ßi hái mét thÞ tr−êng æn ®Þnh cho m×nh nh−ng ®iÒu nµy lµ rÊt khã x¶y ra v× gi¸ c¶ phô thuéc vµo thÞ tr−êng vµ kh«ng cã sù rµng buéc nµo gi÷a c¸c t¸c nh©n ngoµi quan hÖ cung cÇu. Trong khi ®ã nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng t¹i c¸c thêi ®iÓm lµ rÊt kh¸c nhau vµ kh«ng æn ®Þnh. MÆt kh¸c, t¸c nh©n ng−êi b¸n lÎ lµ t¸c nh©n cuèi cïng trong ngµnh hµng hoa hång tr−íc khi tíi tay ng−êi tiªu dïng nªn hä ph¶i t×m mäi c¸ch b¸n hÕt l−îng hoa hä ®· mua trong ngµy nh−ng nhiÒu khi hä ph¶i b¸n ra víi gi¸ cßn thÊp h¬n gi¸ mua vµo. VËy ®Ó kh«ng mÊt ®i l−îng hoa hao hôt hoÆc b¸n lç vèn lµm gi¶m gi¸ trÞ luång hµng trong ngµnh hµng th× hä ph¶i c¨n cø vµo kh¶ n¨ng thùc tÕ cña chÝnh hä ®Ó quyÕt ®Þnh sè l−îng hoa sÏ b¸n trong ngµy. 4.7.2.2. Gi¶i ph¸p riªng cho c¶ hai vïng Sapa vµ Mª Linh 4.7.2.2.1 Nh÷ng gi¶i ph¸p víi ngµnh hµng hoa hång ë Sapa Hoa hång míi ®−îc trång vµi n¨m t¹i Sapa song tiÒm n¨ng lµ rÊt lín. Mïa hÌ chØ cã hoa hång Sapa vµ §µ L¹t lµ cã chÊt l−îng hoa tèt nhÊt nªn thÞ tr−êng phÝa B¾c cßn rÊt nhiÒu vµ réng më. MÆt kh¸c, Sapa gÇn ngay cöa khÈu Hµ KhÈu – Trung Quèc, mét thÞ tr−êng tiÒm n¨ng cÇn ®−îc khai th¸c triÖt ®Ó. Tõ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n còng nh− ®Þnh h−íng ph¸t triÓn cña ngµnh hµng hoa hång Sapa, chóng t«i cã nh÷ng gi¶i ph¸p sau: - Phải có chiến lược phát triển kinh tế rõ ràng của huyện trong những 111 năm tới khi tập trung chủ yếu vào phát triển rau, hoa và cây ôn đới. - Cần phải được sự quan tâm hỗ trợ về vốn của tỉnh trong những năm tới cho đầu tư sản xuất hoa Hồng tại đây. - Nhận được hỗ trợ về giống hoa sạch bệnh để tránh được tình trạng hoa bị nhiễm bệnh. - B¶o qu¶n rÊt quan träng v× nã lµm t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm, gi÷ cho hoa ®−îc t−¬i l©u h¬n vµ t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã nã t¹o thªm gi¸ trÞ cho ngµnh hµng. MÆc dï hoa l¹nh ®· ®−îc biÕt ®Õn trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y vµ bÞ ng−êi d©n coi lµ kh«ng tèt v× kh«ng ®Ó l©u ®−îc vµ thËm trÝ hoa kh«ng në ®−îc khi ®· qua b¶o qu¶n nhµ l¹nh. Tuy nhiªn, t¹i thêi ®iÓm cÇn thiÕt hoa l¹nh vÉn ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña thÞ tr−êng t¹i thêi ®iÓm ®ã vµ vÉn cho lîi nhuËn thu ®−îc cao mÆt kh¸c nh− ®· nãi ë phÇn trªn, l−îng hao hôt lµ qu¸ nhiÒu vµ hao hôt do thõa hµng vµ kh«ng ®−îc b¶o qu¶n còng lµ qu¸ nhiÒu.V× vËy, gi¶i ph¸p cÊp thiÕt lµ xây dựng thật nhanh các nhà bảo quản hoa để bảo quản hoa đồng thời tránh lượng hoa Hoa hụt. Theo dù tÝnh, víi khèi l−îng hoa s¶n xuÊt ra nh− vËy th× ph¶i cÇn Ýt nhÊt sè l−îng nhµ b¶o qu¶n ph¶i chøa ®−îc Ýt nhÊt 1/3 l−îng hoa s¶n xuÊt ra trong 1 tuÇn. Nh− thÕ nÕu lµ lo¹i nhµ b¶o qu¶n cã gi¸ trÞ 20 triÖu ®ång th× toµn huyÖn Mª Linh sÏ ph¶i x©y dùng kho¶ng 500 c¸i. Trong khi ®ã, hiÖn nay toµn huyÖn chØ cã 46 c¸i lo¹i nµy. Nh− vËy lµ ®ang cßn thiÕu rÊt nhiÒu cho kh©u b¶o qu¶n. c¸c cÊp chÝnh quyÒn cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p cho c¸c hé n«ng d©n vay vèn ®Ó thùc hiÖn ®−îc vÊn ®Ò nµy. - Phải cố gắng tìm ra các giống hoa phù hợp, các kế hoạch sản xuất và tiêu thụ hoa trong các năm tiếp sau b»ng c¸ch liªn kÕt víi c¸c c¬ quan, phßng khoa häc, viÖn hoÆc trung t©m nghiªn cøu ®Ó t×m gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy. - Tổ chức được các chương trình khảo sát thị trường hoa, đặc biệt là tại Hà Nội thì mới có kế hoạch mở rộng bao nhiêu diện tích hoa hồng. - Hiện nay, diện tích đất chưa sử dụng của huyện còn rất nhiều và có thể sử dụng để trồng hoa nhưng huyện không có khả năng để khai hoang do gặp khó khăn trong vấn đề đầu tư vốn, giao thông và thị trường. Tuy nhiên, trong 112 những năm tới, diện tích hoa sẽ được mở rộng và mục tiêu hướng tới là năm 2010 có diện tích là 110ha, và thị trường chính cho hoa Sapa vẫn là thị trường Hà Nội và các tỉnh phía Bắc. Để hoa có thể xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc và một số thị trường có nhu cầu hoa lớn, cần phải có công nghệ hoàn chỉnh và có chiến lược phát triển thị trường. - Xây dựng một hình thức tổ chức ngành hàng phù hợp và thuận lợi hơn. Trong những năm tới, ngành hàng hoa Hồng muốn phát triển thành một ngành hàng mang tính thương mại hoá thì phải điều chỉnh lại các tác nhân trong ngành hàng. Ph¸t triÓn thµnh c¸c c«ng ty cã thÓ bao trän c¶ ngµnh hµng hoÆc liªn minh liªn kÕt víi mét vµi t¸c nh©n quan träng kh¸c. Cµng Ýt t¸c nh©n cµng tèt và chỉ còn những khâu cần thiết tham gia. Theo tôi thì để phát triển ngành hàng thuận lợi và có hiệu quả nhất thì nªn theo s¬ ®å luồng hàng sau: C«ng ty s¶n xuÊt vµ b¶o qu¶n Hé b¸n bu«n ThÞ tr−êng n−íc ngoµi ThÞ tr−êng trong n−íc S¬ ®å 4.5. Dù kiÕn cho ngµnh hµng hoa hång ë Sapa Víi s¬ ®å nµy th× mét t¸c nh©n sÏ ph¶i ®¶m nhiÖm nhiÒu nhiÖm vô xong bï l¹i cã thu nhËp nhiÒu h¬n nh−ng còng bá ra nhiÒu chi phÝ thuª lao ®éng h¬n. - Gi¶i ph¸p ®èi víi t¸c nh©n s¶n xuÊt: VÊn ®Ò bøc xóc nhÊt cña ng−êi s¶n xuÊt hoa hång ë Sapa lµ kh«ng cã ®Êt 113 ®Ó trång hoa do ®Êt ®ai chñ yÕu lµ cña ng−êi d©n téc thiÓu sè vµ hä kh«ng b¸n còng nh− kh«ng cho thuª mÆc dï ®Êt bá hoang. V× vËy, chÝnh quyÒn vµ ng−êi s¶n xuÊt hoa hång cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó tuyªn truyÒn, ®éng viªn nh÷ng ng−êi d©n nµy thay ®æi ý nghÜ cña hä vµ ®ång thêi cã chÝnh s¸ch cô thÓ, ®óng ®¾n cho ph¸t triÓn l©u dµi cho ngµnh hoa hång t¹i ®©y. C¸c c¸n bé cã tr¸ch nhiÖm nªn khuyÕn khÝch vµ gióp ®ì n«ng d©n chuyÓn ®æi ruéng ®Êt cho nhau, thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô ruéng ®Êt vµ tËp trung ruéng ®Êt theo tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hoa n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh−ng còng ph¶i cã biÖn ph¸p cô thÓ, hîp lý ®Ó ng−êi n«ng d©n kh«ng bÞ bÇn cïng ho¸ v× kh«ng cã ®Êt ®Ó s¶n xuÊt. Ngoµi ra, ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng ®Þa ®iÓm, tõng gia ®×nh, tõng d©n téc mµ lµm râ quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña ng−êi qu¶n lý vµ sö dông ®Êt. MÆt kh¸c, ®Ó kh¾c phôc ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai s¶n xuÊt cã h¹n vµ khã kh¨n trong viÖc më réng quy m« s¶n xuÊt th× ng−êi s¶n xuÊt hoa hång t¹i ®©y ph¶i n©ng cao ®−îc n¨ng suÊt c©y trång trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi n¨ng suÊt h−íng tíi Ýt nhÊt b»ng mét nöa n¨ng suÊt hoa hång hiÖn t¹i ë Mª Linh. Muèn lµm ®−îc ®iÒu nµy th× hé n«ng d©n cÇn ph¶i häc tËp, ®óc rót thªm kiÕn thøc trång vµ ch¨m bãn cho c©y hoa. Hä ph¶i biÕt ®−îc tõng thêi k× sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y ®Ó bãn ph©n, cung cÊp c¸c nguån dinh d−ìng cÇn thiÕt hîp lý vµ ®óng thêi ®iÓm. Khi cã s©u bÖnh x¶y ra, hä ph¶i th−êng xuyªn gi¸m s¸t t×nh h×nh, t×m hiÓu vÒ s©u bÖnh ®ang g©y h¹i ®Ó dù b¸o kÞp thêi møc ®é g©y h¹i vµ t¨ng c−êng h¬n n÷a c«ng t¸c b¶o vÖ thùc vËt trªn tõng cµnh hoa. C¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¸c tæ chøc cã tr¸ch nhiÖm nªn më c¸c líp khuyÕn n«ng ®Ó n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt cho ng−êi n«ng d©n vµ khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc khuyÕn n«ng tù nguyÖn cña c¸c hé s¶n xuÊt giái, cña c¸c chuyªn gia n«ng nghiÖp, c¸c nhµ khoa häc vµ c¸c tæ chøc kh¸c. Ph¶i x©y dùng ®Çy ®ñ c¬ së h¹ tÇng cho s¶n xuÊt ®Ó ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu vÒ n−íc, ®é Èm, ¸nh s¸ng… cho c©y hoa hång. Thùc hiÖn c¸c liªn kÕt ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ cao 114 nhÊt. Nh− vËy th× s¶n xuÊt hoa hång míi ®¶m b¶o sÏ cã ®−îc nh÷ng b«ng hoa ®Ñp, ®ñ chÊt l−îng ®Ó cã thÓ më réng ra c¸c thÞ tr−êng n−íc ngoµi còng nh− ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr−êng trong n−íc. §ång thêi, vÒ ®Çu ra cho s¶n phÈm, hé s¶n xuÊt ph¶i thiÕt lËp ®−îc mèi quan hÖ bu«n b¸n bÒn v÷ng ®èi víi c¸c t¸c nh©n kh¸c trong ngµnh hµng ®Ó æn ®Þnh ®Çu t− cho s¶n xuÊt vµ ph¶i liªn hÖ víi c¸c trung t©m nghiªn cøu ®Ó t×m c¸ch gi¶m c¸c chi phÝ s¶n xuÊt nh− gièng, ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt,… vµ cÇn ph¶i x©y dùng c¸c nhµ b¶o qu¶n hoa ®Ó gi¶m bít l−îng hoa hao hôt trong ngµnh hµng. Trong thêi ®iÓm hiÖn nay, tuy s¶n xuÊt ®ang ®¹t hiÖu qu¶ nh−ng ch−a ph¶i lµ cao nhÊt vµ trong t−¬ng lai s¶n xuÊt t¹i ®©y sÏ ®−îc chuyÓn sang h−íng xuÊt khÈu hoa hång ®i ra c¸c n−íc kh¸c. §©y chÝnh lµ tiÒm n¨ng cña ngµnh hµng hoa hång ë Sapa trong t−¬ng lai. ChÝnh v× vËy, cÇn ph¶i n©ng cao n¨ng suÊt c©y hoa hång vµ ®ång thêi thµnh lËp nªn c¸c c«ng ty s¶n xuÊt lín gièng nh− m« h×nh cña c«ng ty ATI ®ang ¸p dông (b©y giê ®ang s¶n xuÊt råi b¸n cho ng−êi b¸n bu«n vµ sau nµy lµ s¶n xuÊt b¸n ra c¸c n−íc kh¸c). Cã nh− vËy, s¶n phÈm hoa hång míi mang tÝnh th−¬ng m¹i vµ sÏ ®em l¹i lîi nhuËn lín cho nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt hoa hång t¹i ®©y. Trong t−¬ng lai gÇn ®©y, Sapa sÏ ph¶i chuyÓn dÇn tõ s¶n xuÊt nhá lÎ sang h−íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo h−íng h×nh thµnh c¸c c«ng ty liªn kÕt víi c¸c trang tr¹i cña c¸c hé n«ng d©n theo h−íng s¶n xuÊt – b¶o qu¶n – bao tiªu s¶n phÈm. C¸c c«ng ty cã tr¸ch nhiÖm cung øng hç trî gièng, kü thuËt, x©y dùng c¬ së b¶o qu¶n vµ t×m h−íng tiªu thô. C¸c trang tr¹i s¶n xuÊt theo quy tr×nh, theo ®¬n ®Æt hµng, theo hîp ®ång ký kÕt, ®¶m b¶o lîi Ých gi÷a c¸c t¸c nh©n tham gia. V× vËy, cÇn ph¶i cã m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt hîp lý víi diÖn tÝch vµi chôc ha trë lªn cho c¸c h×nh thøc nµy vµ sau ®©y lµ mét m« h×nh sÏ ®−îc sö dông t¹i Sapa: 115 Giám đốc c«ng ty Cán bộ kỹ thuật Cán bộ tài chính Vùng sản xuất 1 Vùng sản xuất 2 Vùng sản xuất 3 Quản lý trang trại Quản lý trang tr¹i Quản lý trang trại Nhóm công nhân Nhóm công nhân Công nhân Nhóm công nhân Công nhân Công nhân S¬ ®å 4.6. Dù kiÕn h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt t¹i Sapa trong nh÷ng n¨m tíi 4.7.2.2.2 Nh÷ng gi¶i ph¸p víi ngµnh hµng hoa hång ë Mª Linh Do chịu ảnh hưởng của các rủi ro về giá cả thị trường và số lượng người trồng hoa Hồng trên toàn miền Bắc ngày càng nhiều nên sản lượng không ngừng tăng dẫn tới giá hoa giảm xuống trong những năm gần đây và làm cho lợi nhuận trên một sào hoa sẽ giảm đi đáng kể nếu như không có những cải cách mạnh dạn trong các tác nhân của luồng hàng. Tõ ph©n tÝch vµ nghiªn cøu, chóng t«i cã ®−îc nh÷ng gi¶i ph¸p chung nh− sau cho ngµnh hµng hoa hång ë Mª Linh: - ë Mª Linh ®ang cÇn c¸c gièng hoa hång ®Ñp cã thÓ chÞu ®−îc c¸i nãng cña mïa hÌ vµ ngËp óng. V× vËy, c¸c viÖn, trung t©m, tr−êng vµ c¸c c¬ quan cã 116 tr¸ch nhiÖm cÇn ph¶i nghiªn cøu lai t¹o gièng míi ®¸p øng nhu cÇu cÇn thiÕt cña kh«ng nh÷ng Mª Linh mµ cßn c¸c n¬i kh¸c trªn c¶ n−íc. §ång thêi, ph¶i nghiªn cøu ra c¸c lo¹i thuèc diÖt s©u bÖnh h¹i nh−ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o m«i tr−êng trong s¹ch. Ph¶i hoµn thiÖn hÖ thèng thuû lîi ®Ó chèng óng kÞp thêi cho hoa. - Xây dựng được thương hiệu hoa hồng cho Mê Linh b»ng c¸ch t¨ng c−êng c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt mµ tr−íc hÕt nh»m n©ng cao chÊt l−îng hoa, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®ång thêi qu¶ng b¸ réng kh¾p trªn toµn bé thÞ tr−êng chÝnh b»ng s¶n phÈm hoa hång ®Þa ph−¬ng. - Hiện nay, do sâu bệnh nhiều, người nông dân tại Mê Linh đang sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật tràn lan và không hiệu quả cả về mặt kinh tế và môi trường, Vì vậy, huyện hoặc xã cần tổ chức các lớp tập huấn giới thiệu về các loại thuốc BVTV để cho bà con hiểu rõ cách sử dụng thuốc. Đây cũng là mong muốn thiết thực của người dân trồng hoa hồng Mê Linh. - Gi¶i ph¸p ®èi víi t¸c nh©n s¶n xuÊt t¹i Mª Linh: T¹i Mª Linh, s¶n xuÊt hoa hång cã kÕt qu¶ rÊt cao vµ ®ang cßn nh÷ng tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m tíi, hé s¶n xuÊt hoa hång ph¶i tËp trung ®Çu t− vµo c¸c trang thiÕt bÞ ®Ó chuyÓn dÇn sang h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ cho hoa hång t¹i ®©y. CÇn ph¶i trang bÞ c¸c trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ b¶o qu¶n tèt l−îng hoa hång nÕu ch−a mang tiªu thô ngay khi mµ s¶n xuÊt ph¸t triÓn m¹nh, sè l−îng hoa nhiÒu. Hä ph¶i ®−îc tËp huÊn thªm c¸c kü n¨ng s¶n xuÊt tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i nh»m n©ng cao h¬n n÷a n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng hoa cña m×nh. Hä cÇn ph¶i cã nh÷ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn l©u dµi ®Ó h−íng tíi môc tiªu x©y dùng ®−îc th−¬ng hiÖu cho hoa hång cña Mª Linh. ChiÕn l−îc nµy cÇn ph¶i ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ph¸t triÓn thÞ tr−êng trong n−íc vµ ®Æc biÖt chó träng tíi c¸c thÞ tr−êng khu vùc §«ng Nam ¸, Ch©u ©u vµ Trung Quèc. S¶n xuÊt ph¶i chuyÓn dÇn tõ s¶n xuÊt nhá lÎ sang s¶n xuÊt trang tr¹i hoÆc chuyªn m«n ho¸, cô thÓ lµ ph¶i tÝch tô ruéng ®Êt ®Ó trång hoa hång. CÇn ph¶i 117 hoµn thiÖn h¬n n÷a c¬ së h¹ tÇng nh− thuû lîi, ®iÖn… ®ång thêi lu«n cËp nhËt tiÕn bé kü thuËt s¶n xuÊt, ch¨m sãc, b¶o qu¶n míi ®Ó n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm vµ h¹ gi¸ thµnh. - Cần phải tìm kiếm được thị trường tiêu thụ hoa hồng ổn định và giá cả không bấp bênh. Muốn như vậy, cần phải tìm một thị trường lớn và có nhu cầu ổn định về hoa hồng trong tương lai. Điều này chỉ có thể tìm được từ thị trường hoa bên ngoài nước ta, tiềm năng lớn nhất ở miền Bắc Việt Nam chính là thị trường hoa Trung Quốc. §©y lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i cã sù céng t¸c cña bé th−¬ng m¹i, c¸c së, ngµnh cã liªn quan ®Ó t×m kiÕm vµ xóc tiÕn qu¸ tr×nh héi nhËp cña ngµnh hµng hoa hång vµo thÞ tr−êng c¸c n−íc. Theo điều tra sơ bộ, lượng hoa của Mê Linh được đưa đi tiêu thụ ở nhiều nơi trong cả nước và một phần được xuất khẩu sang nước ngoài. Hà Nội là thị trường tiêu thụ lớn nhất, năm 2004 lượng hoa tiêu thụ ở đây chiếm 75% tổng sản lượng hoa sản xuất ra. Tiếp theo là các tỉnh miền Bắc như Thái Nguyên, Thái bình, Quảng Ninh, Bắc Giang, Lào Cai... chiếm 10%. Các tỉnh Miền Trung gồm Vinh, Thanh Hoá, Huế... tiêu thụ 5% lượng hoa của Mê Linh. 6% hoa được tiêu thụ tại thị trường Sài Gòn và 4% còn lại được xuất khẩu sang Trung Quốc. 75% 10% 5% 4% 6% Hµ Néi C¸c tØnh phÝa B¾c C¸c tØnh miÒn trung Sµi Gßn Trung Quèc §å thÞ 4.3: ThÞ tr−êng tiªu thô hoa hång n¨m 2004 Trong nh÷ng n¨m tíi víi môc tiªu ®Æt ra, ngµnh hµng hoa hång ë Mª Linh 118 sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn nh−ng sÏ kh«ng chØ tËp trung chØ vµo thÞ tr−êng trong n−íc n÷a mµ sÏ cã xuÊt khÈu víi kho¶ng 25% sang Trung Quèc vµ c¸c n−íc trong khu vùc ®ång thêi do thuËn lîi vÒ ®Þa lý ®èi víi Hµ Néi th× l−îng hoa b¸n vµo thÞ tr−êng Hµ Néi còng sÏ ®−îc gi÷ ë møc 65%. ThÞ tr−êng c¸c tØnh miÒn trung th× xÏ bÞ c¾t gi¶m cßn kho¶ng 2% vµ Sµi Gßn th× chØ 4%. 2% 65% 4% 4% 25% Hµ Néi C¸c tØnh phÝa B¾c C¸c tØnh miÒn trung Sµi Gßn Trung Quèc §å thÞ 4.4: Dù kiÕn thÞ tr−êng tiªu thô n¨m 2010 119 5. KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ 5.1. KÕt luËn 1. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng hoa hång ®· mang l¹i nhiÒu ý nghÜa kinh tÕ – x· héi quan träng nh−: T¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph©n c«ng l¹i lao ®éng trong n«ng th«n,… S¶n xuÊt hoa hång cÇn sè l−îng lao ®éng kh¸ lín víi kho¶ng 200c«ng lao ®éng/sµo song nã còng t¹o ra thu nhËp ®¸ng kÓ cho lµm thuª ë c¶ Mª Linh vµ Sapa. §iÒu nµy ®· gi¶i quyÕt ®−îc rÊt lín l−îng lao ®éng d− thõa t¹i ®Þa ph−¬ng trong nh÷ng n¨m qua. MÆt kh¸c c¸c t¸c nh©n tham gia trong ngµnh hµng hoa hång ®Òu cã l·i v× mäi t¸c nh©n ®Òu cã gi¸ trÞ gia t¨ng VA > 0, do ®ã ®Òu cã ®ãng gãp t¹o nªn GNP cña ngµnh hµng. ë Mª Linh, tæng sè l·i trong toµn ngµnh hµng lµ 146.898,077 triÖu ®ång trong ®ã t¸c nh©n hé s¶n xuÊt ®ãng gãp 77 %, t¸c nh©n thu gom ®ãng gãp 1%, t¸c nh©n b¸n bu«n ®ãng gãp 16%, cña hµng hoa víi 4% vµ t¸c nh©n b¸n lÎ lµ 2%. ë Sapa, tæng sè l·i thu ®−îc trªn toµn ngµnh hµng lµ 7.403,201 triÖu ®ång. Trong ®ã, c¸c c«ng ty s¶n xuÊt vµ hé s¶n xuÊt lÇn l−ît ®ãng gãp tíi 30% tæng sè l·i vµ tiÕp theo lµ t¸c nh©n cöa hµng hoa (22%), t¸c nh©n b¸n bu«n (11%), ng−êi b¸n lÎ (4%), hé thu gom (2%) vµ cuèi cïng lµ t¸c nh©n hîp t¸c x· (1%). Víi tû lÖ ph©n phèi l·i nh− vËy th× b×nh qu©n trªn 1000 b«ng hång th× ë Sapa: c«ng ty s¶n xuÊt cã l·i lµ 431.858 ®ång, hé s¶n xuÊt lµ 432.243 ®ång, hé thu gom lµ 73.983 ®ång, c¸c hîp t¸c x· lµ 25.938 ®ång, hé b¸n bu«n lµ 80.112 ®ång, cöa hµng hoa lµ 220.024 ®ång vµ ng−êi b¸n lÎ lµ 110.800 ®ång. ë Mª linh th× t¸c nh©n hé s¶n xuÊt thu ®−îc tíi 344.649 ®ång/1000b«ng hång, hé thu gom lµ 24.273 ®ång/1000b«ng, hé b¸n bu«n lµ 120 89.997 ®ång/1000b«ng, cöa hµng hoa lµ 34.024 ®ång/1000b«ng vµ ng−êi b¸n lÎ lµ 29.800 ®ång/1000b«ng. 2. S¶n xuÊt hoa hång t¹i Sapa vµ Mª Linh lµ cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn trong thêi gian tíi. V× vËy, chóng ta cÇn ph¸t triÓn m¹nh h¬n n÷a ngµnh hµng hoa hång ë hai vïng nµy. Tuy nhiªn, ngµnh hµng vÉn cßn gÆp nh÷ng khã kh¨n nh− b¶o qu¶n, tiªu thô vµ quan träng nhÊt lµ thÞ tr−êng. V× vËy, ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu cña thÞ tr−êng ®Ó quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt ë møc ®é nµo vµ tiÒm n¨ng thùc tÕ cña ®Þa ph−¬ng. Theo ®iÒu tra, chóng t«i thÊy r»ng nÕu më réng quy m« s¶n xuÊt hoa hång t¹i hai vïng nghiªn cøu ch−a ch¾c ®· lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt do gi¸ hoa hång t¹i c¸c n¬i nµy ®ang cã xu thÕ gi¶m xuèng mÆc dï víi gi¸ b¸n trung b×nh hiÖn nay th× c¸c t¸c nh©n trong ngµnh hµng ®Òu ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ. 3. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ngµnh hµng hoa hång phô thuéc chñ yÕu vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm (P). P cao th× VA vµ GPr, NPr cµng cao. Tuy nhiªn, IC còng cã ¶nh h−ëng lín tíi c¸c yÕu tè kh¸c. Nh− hiÖn nay, gi¸ hoa lu«n thay ®æi vµ kh«ng æn ®Þnh trong khi víi l−îng chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng biÕn ®éng nhiÒu vµ c¸c kho¶n chi phÝ cho lao ®éng, khÊu hao trong ngµnh hµng còng kh«ng nhiÒu th× khi kho¶ng c¸ch gi÷a p vµ IC cµng lín th× sÏ t¹o ra l−îng VA cµng nhiÒu. VÝ dô nh− t¸c nh©n c«ng ty s¶n xuÊt ë Sapa, P lµ 927.000 ®ång/1000b«ng hång vµ IC lµ 251.392 ®ång/1000 b«ng hång khi ®ã VA lµ 675.068 ®ång/ 1000b«ng hång. VËy khi gi¸ b¸n ra cµng cao th× gi¸ trÞ ®¹t ®−îc cµng cao. MÆt kh¸c, t¸c nh©n s¶n xuÊt l¹i chiÕm tíi 60% gi¸ trÞ l·i rßng cña ngµnh hµng hoa hång Sapa vµ 77% ë Mª Linh nªn nã ¶nh h−ëng tíi ngµnh hµng lµ chñ yÕu. C¸c t¸c nh©n sau chØ chñ yÕu lµ h−ëng chªnh lÖch gi÷a gi¸ mua vµ gi¸ b¸n mµ Ýt t¹o thªm gi¸ trÞ cho ngµnh hµng hµng hoa hång. Hä phô thuéc nhiÒu vµo IC vµ nhu cÇu thÞ tr−êng hoa hång ®Ó quyÕt ®Þnh møc ®é t¨ng gi¸ b¸n. ChÝnh v× thÕ gi¸ trÞ s¶n phÈm quyÕt ®Þnh nhiÒu tíi gi¸ trÞ gia t¨ng cña t¸c nh©n s¶n xuÊt còng nh− lµ toµn bé ngµnh 121 hµng ë hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai. 4. Ph©n phèi lîi nhuËn gi÷a c¸c t¸c nh©n lµ t−¬ng ®èi hîp lý vµ c«ng b»ng. T¸c nh©n s¶n xuÊt thu ®−îc lîi nhuËn chñ yÕu víi 60% ë Sapa vµ 77% ë Mª Linh. t¸c nh©n b¸n bu«n gi÷ ®−îc l−îng lîi nhuËn cao víi lÇn l−ît ë Sapa vµ Mª Linh lµ 16% vµ 11 %, lµ t¸c nh©n thu ®−îc lîi nhuËn ®øng thø hai v× l−îng hoa hång s¶n xuÊt ra t¹i c¶ hai vïng chñ yÕu ®Òu ®−îc l−u chuyÓn qua t¸c nh©n nµy råi míi tíi c¸c t¸c nh©n kh¸c. Tuy nhiªn chØ cã t¸c nh©n cöa hµng hoa b¸n hoa hång Sapa ®Æc biÖt thu ®−îc møc lîi nhuËn tíi 22% tæng sè. §©y lµ do s¶n l−îng hoa hång cña Sapa Ýt v× míi s¶n xuÊt vµ t¸c nh©n nµy b¸n chñ yÕu sè l−îng hoa hång cña Sapa, ®ång thêi hoa Sapa ®−îc thÞ tr−êng Hµ Néi −a chuéng v× gi¸ c¶ hîp lý, ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vÒ hoa hång trong nh÷ng th¸ng hÌ. 5. Nhu cÇu thÞ tr−êng vÒ hoa hång cßn tiÒm n¨ng rÊt lín ë c¶ trong n−íc vµ ngoµi n−íc. Hoa hång Mª Linh vµ Sapa míi chØ ®¸p øng ®−îc nh÷ng yªu cÇu vÒ chÊt l−îng, gi¸ c¶ cña thÞ tr−êng Hµ Néi lµ chñ yÕu. Trong khi ®ã cßn rÊt nhiÒu thÞ tr−êng c¸c tØnh kh¸c cã thÓ khai th¸c vµ ®Æc biÖt lµ khai ph¸ thÞ tr−êng n−íc ngoµi khi Sapa vµ Mª Linh cã nh÷ng ®iÒu kiÖn v« cïng thuËn lîi cho s¶n xuÊt hoa hång. 6. Trong ngµnh hµng ngoµi nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n th× hiÖn nay còng gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n do c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt thÊp kÐm vµ ph−¬ng tiÖn b¶o qu¶n cßn h¹n chÕ. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy ¶nh h−ëng kh«ng nhá tíi toµn bé ngµnh hµng hoa hång trong thêi gian qua. V× vËy, cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p kh¾c phôc ngay. 5.2. KhuyÕn nghÞ Tõ c¸c nghiªn cøu t×nh h×nh thùc tÕ cña ngµnh hµng hoa hång t¹i Sapa vµ Mª Linh, Chóng t«i cã ®Ò xuÊt mét sè c¸c khuyÕn nghÞ nh− sau: a. §èi víi cÊp chÝnh quyÒn: + CÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch ph¸t triÓn chiÕn l−îc trong c¸c n¨m tíi ®Ó ph¸t triÓn ngµnh hµng hoa hång. 122 + CÇn t¨ng c−êng h¬n n÷a c«ng t¸c dù b¸o kinh tÕ, c«ng t¸c th«ng tin thÞ tr−êng vµ s¶n xuÊt hÖ thèng ph©n phèi, hÖ thèng b¸n hµng phï hîp. + CÇn lËp quü b¶o hiÓm cho ng−êi trång hoa hång ®Ó h¹n chÕ c¸c rñi ro khi gÆp ®iÒu kiÖn kh«ng thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô. + CÇn ph¶i x©y dùng vµ g×n gi÷ th−¬ng hiÖu cho hoa hång trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. b. §èi víi ng−êi s¶n xuÊt tiªu thô s¶n phÈm: + Sö dông c¸c lo¹i gièng hoa phï hîp víi ®iÒu kiÖn tõng vïng, ®ång thêi x©y dùng quy tr×nh canh t¸c hîp lý ®Ó ®¹t n¨ng suÊt c©y trång cao nhÊt. + Lu«n ®¶m b¶o gi÷ ch÷ tÝn trong qu¸ tr×nh mua, b¸n vµ l−u chuyÓn hµng ho¸ cña ngµnh hµng. + Thùc hiÖn tèt c¸c quan hÖ hîp t¸c víi c¸c t¸c nh©n kh¸c trong ngµnh hµng. §ång thêi, ®Çu t− c¸c trang thiÕt bÞ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt trao ®æi nh»m t¨ng lîi nhuËn vµ ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. + Gi¶m thiÓu c¸c kh©u trung gian kh«ng cÇn thiÕt. + Thùc hiÖn tèt tÊt c¶ c¸c gi¶i ph¸p vµ tËp trung vµo h−íng ph¸t triÓn ngµnh hµng trong thêi gian tíi. 123 Tµi liÖu tham kh¶o 1. C¸c nghÞ quyÕt cña trung −¬ng §¶ng 1996 – 1999. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 2. Tr−¬ng §×nh ChiÕn, NguyÔn V¨n Th−êng (1996), Qu¶n lý kªnh marketing, NXB Thèng kª. Hµ Néi. 3. Ph¹m ThÞ Mü Dung (1992), Ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ n«ng nghiÖp. Hµ Néi. 4. Bïi Huy §¸p, NguyÔn §iÒn, Trung t©m Ch©u ¸- Th¸i B×nh D−¬ng (VAPEC), N«ng nghiÖp ViÖt Nam b−íc vµo thÕ kû XXI. NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 5. Ph¹m V©n §×nh (1996), "Giíi thiÖu ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ngµnh hµng". T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ sè1/1996. 6. Ph¹m V©n §×nh (1996), Ngµnh hµng thùc phÈm ë ViÖt Nam, Hµ Néi. 7. Ph¹m V©n §×nh, D−¬ng V¨n HiÓu, NguyÔn ThÞ Ph−îng (2003), ChÝnh s¸ch n«ng nghiÖp, Hµ Néi. 8. T« §øc H¹nh, Ph¹m V¨n Linh (2000), Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ trong n«ng th«n c¸c tØnh vïng nói phÝa B¾c ViÖt Nam thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 9. Lª M¹nh Hïng, NguyÔn Sinh Cóc, Hoµng VÜnh Lª (1998), Thùc tr¹ng CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam. NXB Thèng kª, Hµ Néi. 10. NguyÔn Xu©n Linh (1998), Hoa vµ kü thuËt trång hoa, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 11. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch chÝnh s¸ch kinh tÕ n«ng nghiÖp (1993), T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Dù b¸o. UBKH Nhµ n−íc, Hµ Néi. 124 12. Sè liÖu tham kh¶o cña Trung t©m sinh th¸i n«ng nghiÖp - tr−êng §¹i häc n«ng nghiÖp I – Hµ Néi. Hµ Néi 2004. 13. Thùc tr¹ng lao ®éng - viÖc lµm ë ViÖt Nam 1996. Trung t©m th«ng tin khoa häc lao ®éng vµ x· héi. 14. Tæng côc Thèng kª, Niªn gi¸m thèng kª 2000 – 2001,Hµ Néi. 15. Tæng côc Thèng kª, Niªn gi¸m thèng kª 2001 – 2002, Hµ Néi. 16. Tæng côc Thèng kª, Niªn gi¸m thèng kª 2002 – 2003, Hµ Néi. 17. Tæng côc Thèng kª, Niªn gi¸m thèng kª 2003 – 2004, Hµ Néi. 18. Vò ThÞ Ngäc Tr©n. Ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng hé s¶n xuÊt hµng ho¸ ë vïng §ång b»ng s«ng Hång, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 19. V¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng lÇn thø VI (1986), NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 20. V¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng lÇn thø VII NXB (1991), NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 21. V¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng lÇn thø VIII (1996), NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 22. V¨n kiÖn ®¹i héi §¶ng lÇn thø IX (2001), NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 23. Loui Bocket (1993), Ph¸t triÓn ngµnh hµng s¶n phÈm. UBKH Nhµ n−íc. Hµ Néi. 24. M. Mansouri (1993), Ph©n tÝch ngµnh hµng. UBKH Nhµ n−íc, Hµ Néi. 25. P. Fabre (04/1992), Chó thÝch vÒ ph−¬ng ph¸p luËn tæng qu¸t trong ph©n tÝch ngµnh hµng. UBKH Nhµ n−íc, Hµ Néi. 26. P. Fabre (1993), Sö dông viÖc ph¸t triÓn ngµnh hµng ®Ó ph©n tÝch kinh tÕ. UBKH Nhµ n−íc, Hµ Néi. 27. P. Fabre (1993), Tãm t¾t ph−¬ng ph¸p luËn ph©n tÝch ngµnh s¶n phÈm, Hµ Néi. 125 Phô lôc Tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp I hµ néi Trung T©m Sinh Th¸i N«ng NghiÖp Kh¶o s¸t ®iÒu tra thÞ tr−êng hoa Hµ néi §iÒu tra ng−êi b¸n bu«n hoa Tªn chî: Th¸ng 6 n¨m 2005 126 Néi dung pháng vÊn Mục tiêu: Tập trung vào những người bán buôn hoa. Chúng ta có thông tin sẵn về những người những người trồng hoa và người bán lẻ. 1. Những yếu tố để trở thành một người bán buôn hoa có lãi? Lược sử quá trình bán hoa? 2. Tổng thu nhập của người bán buôn hoa? Gia đình họ có thu nhập từ các nguồn khác không? Bao nhiêu thu nhập từ hoa hồng? Từ các loại hoa khác? 3. Họ sẽ làm gì nếu họ không bán hoa? Họ sẽ kiếm được bao nhiêu tiền từ công việc đó? 4. Mỗi năm họ bán bao nhiêu hoa hồng? 5. Doanh thu và chi phí? Chi phí bao nhiêu? Lợi nhuận là bao nhiêu? 6. Có bao nhiêu lao động làm thuê? Họ làm việc bao nhiêu tiếng/ngày; ngày/tuần; tháng/năm? Bao nhiêu thời gian dành cho hoa hồng (tỷ lệ phần trăm)? Họ có phải là lao động gia đình không? Nếu không thì lương của họ là bao nhiêu? 7. Chúng tôi biết rằng 10% những người đang bán ở chợ Quảng Bá là những người chuyên buôn bán (họ chỉ mua và bán nhưng không trồng). Có phải họ cũng bán 10% lượng hoa tiêu thụ trong chợ hay không? Hay nhiều hơn nữa? 8. Số lượng hoa ở Quảng bá chiếm 80% lượng hoa tiêu thụ trên địa bàn thành phố? 1. Th«ng tin chung 1.1. Tªn người b¸n hoa Địa chỉ 1.2. Địa điểm b¸n: - Từ n¬i ë anh(chị) đến chợ bao xa?_______________ 1.3. Anh (chị) đ· b¸n hoa được bao l©u rồi 1.4. Cã bao nhiªu người cïng b¸n hoa với anh(chi) 127 1.5. Trong đã, cã bao nhiªu ng−êi lµ lao ®éng gia ®×nh anh(chÞ)? Bao nhiªu ngưêi ®i thuª? 1.6. NÕu thuª mçi th¸ng tr¶ bao nhiªu tiÒn mét ng−êi? 1.7. Trung b×nh mçi mét th¸ng anh/chÞ ®i b¸n hoa bao nhiªu ngµy? 1.8. Trung b×nh mâi mét n¨m anh/chÞ ®i b¸n hoa bao nhiªu th¸ng? NÕu nghØ th× anh/chÞ nghØ nh÷ng th¸ng nµo: 1.8. Anh(chÞ) cã thÓ −íc tÝnh cã bao nhiªu ng−êi b¸n bu«n hoa vµ bao nhiªu ng−êi lµ n«ng d©n b¸n hoa nh− anh/chÞ ë ®©y kh«ng? (cã/kh«ng) Sè l−îng ng−êi b¸n hoa hång trong chî: Sè l−îng ng−êi b¸n bu«n hoa hång: Sè l−îng ng−êi b¸n hoa hång lµ n«ng d©n: 128 1. Thu nhËp 2.1. Nh÷ng ho¹t ®éng nµo ®em l¹i thu nhËp cho gia ®×nh anh (chÞ) n¨m 2004? (Cña c¸c thµnh viªn trong gia ®×nh) Ho¹t ®éng ®em l¹i thu nhËp Quan hÖ víi chñ hé Giíi Tuæi B¸n hoa B¸n c¸c lo¹i c©y trång kh¸c Trång hoa Tr«ng c¸c lo¹i c©y kh¸c Ch¨n nu«i Lµm thuª Bèc v¸c C«ng nh©n C¸n bé Gi¸o viªn Kh¸c (nªu râ) Chñ hé §ãng gãp thu nhËp trong gia ®×nh (VND) Toµn bé ®ãng gãp thu nhËp(%) 1 Vî, chång, con c¸i, cha, mÑ, 2.2 Tæng thu nhËp cña gia ®×nh trong n¨m 2004? ____________________ (Bao gåm c¶ s¶n phÈm tiªu dïng mµ gia ®×nh cã ®−îc vµ tiÒn mÆt) 2.4. T¹i sao anh (chÞ) l¹i ®i b¸n hoa? 129 3. L−îng hoa b¸n trong n¨m 3.1. Anh/chÞ th−êng xuyªn b¸n nh÷ng lo¹i hoa hång nµo Mïa Lo¹i hoa hång Sè l−îng b¸n/ngµy hoÆc th¸ng Gi¸ b¸n Gi¸ mua Ghi chó §«ng: .......th¸ng HÌ: ........... th¸ng Ngµy lÔ 14/2 8/3 20/11 31/12 Tet 130 3.2. Nguån hoa hång mua/b¸n trong n¨m 2004 Mïa B¸n hoa cho ai? (tû lÖ %) Mua hoa cña ai ? Tû lÖ phÇn tr¨m Lo¹i hoa Cöa hµng hoa Ng−êi b¸n rong/quÇy trong chî Ng−êi tiªu dïng Ng−êi thu gom N«ng d©n (t©y tùu ? tõ liªm hay Sapa?) Ng−êi thu gom Ng−êi b¸n bu«n kh¸c C«ng ty hoa HÌ §«ng Ngµy lÔ 131 4. Chi phÝ kh¸c Chi phÝ L−îng §¬n vÞ Gi¸ Sè lÇn mua trong n¨m Tæng Chi phÝ vËn chuyÓn ( xe ®¹p or xe m¸y) Chi phÝ b¶o qu¶n X¨m, lèp TiÒn thuª quÇy ThuÕ L−îng hoa hao hôt Gi©y, nylon, tói bãng.... C¸c lo¹i chi phÝ kh¸c 132 6. §ãng gãp cña viÖc b¸n Hoa hång 6.1. Thu nhËp cña hoa hång chiÕm bao nhiªu phÇn tr¨m trong thu nhËp tõ b¸n hoa cña anh (chÞ)? ______ 6.2 Thu nhËp nµy sÏ thay ®æi nh− thÕ nµo trong 5 n¨m tíi? 6.3. Anh (chÞ) sÏ lµm g× nÕu kh«ng b¸n hoa? - T¹i sao? - NghÒ ®ã cã thÓ t¹o bao nhiªu thu nhËp cho gia ®×nh anh (chÞ) 7. C¸c yÕu tè trong b¸n hoa. Theo anh (chÞ) yÕu tè nµo lµ quan träng nh¸t trong viÖc kinh doanh hoa?( Lao ®éng, Vèn, kinh nghiÖm, ph−¬ng tiÖn b¶o qu¶n, ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn, mèi quan hÖ, th«ng tin thÞ tr−êng...) T¹i sao? No XÕp lo¹i YÕu tè Lý do 1 Thø nhÊt 2 Thø hai 3 Thø ba 4 Thø t− 5 Thø n¨m 6 ........... 133 ._.