Phân tích cơ cấu ngành kinh tế và tác động của các ngành tới tăng trưởng giai đoạn 2001 - 2005

y dựng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đến năm 1995, lần đầu tiên hầu hết các chỉ tiêu chủ yếu của kế hoạch nhà nước 5 năm 1991-1995 được hoàn thành và hoàn thành vượt mức. Đất nước ra khỏi khủng hoảng kinh tế xã hội, tạo được những tiền đề để chuyển sang thời kỳ phát triển mới - thời kỳ công nghiệp hoá - hiện đại hoá. Cơ cấu kinh tế cũng có những chuyển biến tích cưc theo hướng công nghiệp hoá - hiện đại hoá với thị trường. Nước ta tiến hành chuyển dịch cơ cấu phải gắn với tiến trình hội nhập kinh tế của đất nước, phải dựa trên hiệu quả và lợi ích của toàn bộ nền kinh tế quốc dân, tiến hành từng bước với sự nỗ lực đồng bộ của các ngành, các cấp và cả người lao động, sức người, sức của và tổ chức thực hiện, cần kết hợp cơ cấu thành phần và cơ cấu vùng lãnh thổ. Dựa trên những quan điển cơ bản và tình hình thực tế của các ngành cũng như những cam kết Việt Nam đã đưa ra trong định hướng chuyển dịch cơ cấu các ngành. Trên cơ sơ đó, trong các kế hoạch phát triển kinh tế xã hội đều nhấn mạnh tới chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế và đã đạt được những thành tựu to lớn, phải kể đến chuyển dịch cơ cấu giai đoạn 2001-2005. Nhóm chúng tôi xin “Phân tích cơ cấu ngành kinh tế và tác động của các ngành tới tăng trưởng giai đoạn 2001 – 2005”. Bài viết của chúng tôi gồm 3 phần chính: Phần I - Đánh giá chung về sự chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế Phần II - Đánh giá thực trạng chuyển dịch cơ cấu trong từng ngành kinh tế giai đoạn 2001-2005 Phần III - Các giải pháp đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong giai đoạn 2006-2010. Do thời gian và trình độ có hạn nên bài viết của chúng tôi không tránh khỏi sai sót. Rất mong nhận được sự chỉ bảo của cô giáo và sự đóng góp ý kiến của bạn đọc. Xin chân thành cảm ơn! Nhóm thực hiện: 2 + 7 PHẦN I - ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ SỰ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NGÀNH KINH TẾ I. KẾ HOẠCH CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ GIAI ĐOẠN 2001 - 2005 Đến năm 2005, chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế theo hướng giảm dần tỷ trọng của các ngành nông - lâm - thuỷ sản và tăng dần tỷ trọng của các ngành công nghiệp- xây dựng, dịch vụ nhưng đảm bảo giá trị tăng thêm của các ngành đều tăng lên đáp ứng nhu cầu trong nước và tăng tỉ lệ xuất khẩu, ổn định nền kinh tế quốc dân. Theo kế hoạch giai đoạn 2001-2005, đến năm 2005 tỷ trọng của các ngành kinh tế chiếm trong tổng GDP toàn nền kinh tế như sau: GDP toàn nền kinh tế 100% Nông - lâm - thủy sản 20-21% Công nghiệp – Xây dựng 38-39% Dịch vụ 41-42% Nguồn: Bộ kế hoạch đầu tư. II. THỰC TRẠNG CHUNG VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU NGÀNH KINH TẾ GIAI ĐOẠN 2001-2005 Trong 5 năm 2001-2005, nền kinh tế nước ta đã đạt được tốc độ tăng trưởng khá, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân là 7.5%/năm, đạt mục tiêu kế hoạch đề ra. Trong bối cảnh khó khăn cả ở trong nước và nước ngoài thì đó là một thành tựu to lớn, Nước ta đã có tốc độ tăng trưởng khá cao so với các nước trong khu vực và thế giới. Trong thời kỳ qua, chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế đã chuyển dịch đúng hướng với tỷ trọng giảm dần của khu vực nông lâm thuỷ sản, tăng dần tỷ trọng đóng góp của khu vực công nghiệp và dịch vụ. Nền kinh tế Việt Nam đang từng bước xây dựng một nền công nghiệp hiên đại. Bảng 1: Cơ cấu GDP theo ngành kinh tế qua các năm theo giá hiện hành. Năm 2001 2002 2003 2004 2005 GDP(%) 100 100 100 100 100 Nông-lâm-thuỷ sản(%) 23.24 23.03 22.54 21.8 20.9 Công nghiệp (%) 38.13 38.49 39.47 40.2 41 Dịch vụ (%) 38.63 38.48 37.99 38 38.1 Nguồn: Tổng cục thống kê. Qua bảng trên ta thấy, tỷ lệ trong khu vực 1 giảm 1.44%, khu vực 2 tăng gần 2% và khu vực 3 giảm không đáng kể 0.53%. Với kết quả đó, chúng ta yên tâm vì mục tiêu về chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo ngành do Đại hội IX đề ra đã đạt và vượt, chỉ có khu vược 3 là không đạt. Ở khu vực 1, tuy tỷ trọng đóng góp của ngành giảm nhưng quy mô về sản lượng lương thực tăng qua các năm, đảm bảo được an ninh lương thực và hướng ra xuất khẩu. Quy mô nền kinh tế ngày càng có sự tăng lên rõ rệt. Bảng 2: Quy mô sản lượng của toàn nền kinh tế (tỷ đồng) Năm Tổng GDP Nông-lâm-thuỷ sản Công nghiệp- xây dựng Dịch vụ 2001 481295 111858 183515 185922 2002 535762 123383 206197 206182 2003 613443 138285 242126 233032 2004 715307 155992 287616 271699 2005 837858 175048 343807 319003 Nguồn: Tổng cục thống kê. Như vậy nhận tháy rằng chúng ta đã chuyển dịch đúng hướng và có sự thay đổi về chất theo hướng công nghiệp hoá tạo tiiền đề cho sự phát triển kinh tế. Bảng 3: Cơ cấu ngành kinh tế Việt Nam giai đoạn 2001-2005(%) Năm 2001 2002 2003 2004 2005 GDP 6.89 7.08 7.26 7.57 8.43 Nông-lâm-thuỷ sản 2.98 4.17 3.25 3.3 4.04 Công nghiệp-xây dựng 10.39 9.48 10.35 10.25 10.65 Dịch vụ 6.10 6.54 6.57 7.25 8.48 Nguồn: Tổng cục thống kê. Trong những năm qua tốc độ tăng trưởng kinh tế của các ngành cũng liên tục tăng. Cụ thể: tăng nhẹ trong ngành nông lâm thuỷ sản. Mặc dù trong năm 2001 có sự giảm đáng kể so với năm 2000 nhưng trong những năm tiếp theo đã có sự tăng trở lại. Tăng cao nhất trong ngành công ngiệp và xây dựng luôn giữ tốc độ tăng trưởng trên 10%/năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng của toàn nền kinh tế. Riêng ngành du lịch mức 7% và cao hơn trong năm 2005(8.48%). Trong khi đó đóng góp của khu vực dịch vụ nhìn chung còn chậm, chưa tương xứng với tiềm năng, đang chiếm tỷ trọng thấp và có xu hướng giảm. Cùng với sự chuyển dịch cơ cấu theo 3 khu vực kinh tế, các số liệu động thái về tỷ trong gia tăng trong tổng sản phẩm trong nước còn cho thấy nội bộ từng khu vực kinh tế cũng có sự dịch chuyển nhất định. Trong nội bộ khu vực nông -lâm -thuỷ sản sự chuyển dịch cơ cấu theo hướng giảm tỷ trọng ngành nông nghiệp, tăng tỷ trọng của ngành thuỷ sản. tỷ trọng của ngành lâm nghiệp tương đối nhỏ do vậy ít ảnh hưởng. Tuy nhiên sự chuyển dịch cơ cấu trong nội bộ ngành nông nghiệp, tức giữa trồng trọt và chăn nuôi thì chưa thật rõ nét. Ngành trồng trọt vẫn chiếm trên 80%, chăn nuôi hàng năm chỉ tạo được gần 20% giá trị gia tăng của ngành nông nghiệp do chăn nuôi ở nước ta quy mô nhỏ, phân tán, khó chủ động trong phòng chống bệnh dịch. Khu vực công nghiệp và xây dựng chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp chế biến và tỷ trọng của ngành xây dựng. Ngành điện, ga và nước giữ được tỷ trọng ổn định. Tỷ trọng của ngành công nghiệp khai thác có xu hướng giảm. Tuy nhiên, tỷ trong công nghiệp chế biến tăng không nhiều do các ngành công nghiệp gia công lắp ráp chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trong sản xuất công nghiệp. Giá trị sản xuất công nghiệp những năm gần đây tăng trương nhanh nhưng chủ yếu tăng trong các ngành may mặc, giầy da, lắp ráp ôtô, lắp ráp tivi, lắp ráp xe máy có giá trị tăng thêm chỉ chiếm 10-15% giá trị sản xuất. Khu vực dịch vụ nhìn chung không tăng được tỷ trọng trong tổng sản phẩm trong nước chủ yếu là do những ngành dịch vụ có khả năng tạo nhiều giá trị tăng thêm vẫn chua được đầu tư thích đáng, nhất là đầu tư chiều sâu cho các ngành tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, dịch vụ cảng biển, dịch vụ hàng không, dịch vụ bưu chính viễn thông, dịch vụ bưu chính vận tải, dịch vụ du lịch. Tuy nhiên, trong những năm qua cũng đã có một số ngành tăng trưởng tương đối khá: thương mại, khách sạn, nhà hàng, vận tải, kho bãi, thông tin liên lạc, tín dụng, tài chính. Nhìn chung các ngành đều có sự chuyển dịch theo hướng phù hợp. Trong ngành nông nghiệp có sự chuyển dịch hợp lý trong nội bộ ngành: trồng trọt từng bước chuyển sang sản xuất hàng hoá gắn với thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm. Lâm nghiệp chú trọng bảo vệ rừng, từng bước chuyển từ lâm nghiệp do nhà nước quản lý sang lâm nghiệp có sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế. Thuỷ sản phát triển nhanh về nuôi trồng. Kinh tế nông thôn phát triển theo hướng đa dạng hoá ngành nghề, tăng tỷ trọng của công nghiệp và dịch vụ giảm sản xuất thương nông, nhiều làng nghề được khôi phục, kết cấu hạ tầng nông thôn được nâng cấp. Công nghiệp và xây dựng duy trì ở mức cao và tương đối ổn định tuy nhiên hiệu quả chung của toàn ngành chưa được cải thiện, sản phẩm có thương hiệu, có sức cạnh tranh, tiến độ chậm. Giá trị sản xuất(GO) ngành công nghiệp 5 năm 2001-2005 tăng 16.5%/năm nhưng giá trị gia tăng chưa tương xứng, bình quân chỉ tăng 10.2%/năm. Công nghệ hiện đại sử dụng trong các ngành công nghiệp chiếm tỷ trọng thấp, tốc độ đổi mới công nghệ chậm, năng lực cạnh tranh của nhiều sản phẩm còn thấp, giá thành cao, một số dự án triển khai còn chậm, gây lãng phí lớn và giảm hiệu quả đầu tư, chưa có sự gắn kết giữa triển khai công nghệ chế biến và phát riển các vùng nguyên liệu nông sản, hạ tầng còn yếu kém. Khu vực dịch vụ tuy có sự phát triển bùng nổ của khu vực tư nhân sau khi luật doanh nghiệp có hiệu lực, đã tạo ra khá nhiều việc làm xong không có khả năng xoay chuyển tình hình một cách nhanh chóng và căn bản. Điều đó làm tăng áp lực thất nghiệp vốn đã gay gắt. Do tác động của xu hướng đầu tư kích cầu trong những năm qua nhằm vào khu vực doanh nghiệp nhà nước và cho các dự án đầu tư sử dụng nhiều vốn thay vì sử dụng nhiều lao động. Nói tóm lại, chuyển dịch cơ cấu ngành về mặt số lượng đã cõ những bước tiến nhất định, nhưng lại hầu như không tác động đến chuyển dịch cơ cấu lao động. Do tốc độ chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế chuyển dịch theo hướng tiến bộ nên đóng góp của từng ngành trong GDP cũng thay đổi, rõ nhất trong những năm gần đây. Bảng 4: Tỷ lệ đóng góp của từng ngành vào tốc độ tăng GDP cả nước Đơn vị % Năm 2001 2002 2003 2004 2005 Tổng GDP 6.89 7.08 7.26 7.57 8.43 Nông-lâm-ngư nghiệp 0.69 0.93 0.79 0.92 0.82 Công nghiệp-xây dựng 3.68 3.47 3.92 3.93 4.19 Dịch vụ 2.52 2.68 2.63 2.94 3.42 Nguồn: Tổng cục thống kê PHẦN II – ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU TRONG TỪNG NGÀNH KINH TẾ GIAI ĐOẠN 2001-2005 I. THÀNH TỰU 1. Ngành nông – lâm - thuỷ sản 1.1. Sự chuyển dịch cơ cấu trong ngành nông - lâm - thuỷ sản Cơ cấu nông – lâm - thuỷ sản trong những năm 2001 - 2005 vừa qua có sự chuyển đổi đúng hướng và phát huy được những lợi thế của từng vùng trên phạm vi lãnh thổ, chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp tuy chậm có xu hướng giảm tỷ trọng những ngành nông nghiệp trong 5 năm tỉ trọng ngành nông, lâm ngư nghiệp giảm còn khoảng 20.7% năm 2005 để thấy rõ sự chuyển dịch trong nội bộ ngành và sự đóng góp vào tăng trưởng kinh tế trong thời gian vừa qua như thế nào chúng ta có thể xem xét kỹ hơn qua các số liệu mà nền kinh tế đã đạt được trong 5 năm 2001 – 2005. Bảng 5 - Giá tri sản lượng của ngành nông nghiệp trong thời kỳ 2001 – 2005 (tỷ đồng) Phân theo ngành kinh tế 2001 2002 2003 2004 2005 Nông nghiệp 87861 96543 106385 119107 132633 Lâm nghiệp 6093 6500 7775 9412 10052 Thuỷ sản 17904 20340 24125 27474 32363 (Nguồn từ niên giám thống kê 2006) Bảng 6 - Cơ cấu ngành trong ngành nông-lâm-ngư nghiệp đơn vị % Phân theo ngành kinh tế 2001 2002 2003 2004 2005 Nông nghiệp 78.55 78.25 78.93 76.35 75.77 Lâm nghiệp 5.45 5.27 5.62 6.03 5.74 Thủy sản 16 16.48 17.45 17.62 18.49 ( Nguồn từ tính toán từ bàng trên) Từ hai bảng trên ta có thể thấy sự chuyển dịch trong ngành nông nghiệp có xu hướng tăng dần về giá trị tuyệt đối nhưng tỷ trọng tương đối lại có xu hướng giảm dần qua các năm. Ngành nông nghiệp luôn chiếm một tỷ trọng cao nhất trong toàn ngành nông nghiệp và ngành này có xu hướng tăng dần về giá trí tuyệt đối từ 87861 năm 2001 tới 132633 năm 2005 nhưng giảm dần về tỉ trọng tương đối cuả nó trong toàn ngành nông nghiệp từ 18.55% năm 2001 còn 75.77% năm 2005. Nông nghiệp là ngành đóng vai trò quan trọng trong toàn ngành nông lâm ngư nghiệp. Xong trong ngành nông nghiệp cũng thể hiện sự chuyển dịch thay đổi. những sự chuyển dịch này chậm và nhẹ nhưng nó cũng thể hiện sự thay đổi dần trong cơ cấu kinh tế của toàn ngành. Ta có thể thấy được sự chuyển dịch này thể hiện qua bảng sau: Bảng 7 - Chuyển dịch kinh tế trong ngành nông nghiệp qua các năm 2001 -2005 GTSX nông nghiệp giá thực tế theo thành phần qua các năm (tỷ đồng) Tổng số Trồng trọt Chăn nuôi Dịch vụ 2001 130177,6 101403,1 25501,4 3273,1 2002 145021,3 111171,8 30574,8 3274,7 2003 153955,0 116065,7 34456,6 3432,7 2004 172494,9 131551,9 37343,6 3599,4 2005 185218,8 138047,1 43353,5 3818,2 Cấu trúc % 2001 100,0 77,9 19,6 2,5 2002 100,0 76,7 21,1 2,2 2003 100,0 75,4 22,4 2,2 2004 100,0 76,3 21,6 2,1 2005 100,0 73,5 24,47 1.8 ( nguồn từ niên giám thống kê 2006) Ta thấy trong ngành nông nghiệp trồng trọt luôn giữ một vai trò rất lớn trong giá trị và là ngành chủ đạo trong ngành nông nghiệp( chiếm tỉ trọng hơn 70%) trong những năm qua ngành này lại có xu hướng giảm tỉ trọng ( từ 77.9% năm 2001 xuống còn 73.5% năm 2005 ) do diện tích sử dụng đất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp giảm khoảng 220 nghìn ha phục vụ cho những chuyển dịch cơ cấu kinh tế sang các ngành công nghiệp và dịch vụ , nhiưng năng suất và chất lượng của ngành luôn tăng do áp dụng những khoa học kĩ thuật mới nâng cao năng suất chất lượng của các sản phẩm từ trồng trọt. trong những năm 2001 – 2005 Việt Nam không chỉ đáp ứng được nhu cầu lương thực trong nước mà còn có rất nhiều sản phẩm xuất khẩu có hiệu quả: gạo, cà phê, sảnphẩm đặc sản, hạt điều, hạt tiêu…. Trong đó giá trị xuất khẩu gạo và cà phê, hạt điều, hạt tiêu đứng đầu thế giới. an ninh lương thực được đảm bảo. sản lượng lương thực có hạt tăng bình quân hàng năm là 1 triệu tấn ( năm 2005 đạt 39.5 triệu tấn). trrồng trọt đã tứng bước chuyển sang sản xuất hàng hoá gắn với thị trường, chú ý nâng cao chất lượng và giá trị sản phẩm. phát huy thế mạnh cuả mình với những cây công nghiệp và những cây có lợi thế xuất khẩu như cà phê, cau su, hồ tiêu, hạt điều…đóng góp một phần lớn trong giá trị xuất khầu của nền kinh tế. Bên cạnh đó ngnàh Chăn nuôi là ngành mang lại thu nhập cao trong ngành nông nghiệp có tỉ trọng ngày càng tăng từ 19.6% năm 2001 lên tới 24.7% năm 2005. ngành chăn nuôi trong những năm gần đây được quan tâm đầu tư nhiều vì ngành này mang lại giá trị lớn cho người dân góp phần lớn vào thu nhập của người dân, nâng cao cuộc sống của nhân dân cả về thu nhập lẫn giá trị dinh dưỡng mà những sản phẩm của ngành mang lại, ngành chăn nuôi phát triển theo hướng công nghiệp nhiều mô hình chăn nuôi trang trại lớn được hình thành được áp dụng những công nghệ mới trong công tác tuyển chọn giống, chăm sóc, nhân giống, nguồn thức ăn…tạo ra những sản phẩm có chất lượng cao và năng suất cao. Các ngành dịch vụ trong nông nghiệp có xu hướng giảm tỉ trọng 2.5% năm 2001 còn 1.8 % năm 2005) do áp dụng nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật mới. chất lượng cao, khả năng bao trùm lớn do vậy ngành không đòi hỏi nhiều dịch vụ như trước nữa vì thế ngành dịch vụ cho nông nghiệp có xu hướng giảm về tỉ trọng song chất lượng dịch vụ luôn được đảm bảo đáp ứng mọi nhu cầu cho phát triển nông nghiệp Ngành lâm nghiệp cũng có sự chuyển dịch mặc dù không rõ nhưng nó cúng phản ánh được sự thay đổi tỉ trọng của ngành lâm nghiệp trong qui mô toàn ngành này có tỷ trọng tương đối tăng mặc dù tăng châm 5.45% năm 2001 tới 5.74% năm 2005. trong giai đoạn này tỉ trọng của ngành lâm nghiệp có những biến đổi nhưng nói chung là chuyển dịch tăng khồn rõ ràng giao động lên xuống Ngành lâm nghiệp tiếp tục có những bước chuyển biến trong cơ cấu. công tác bảo vệ rừng ngành càng được chú ý, tứng bước chuyển hướng lâm nghiệp từ nhà nước quản lý là chính sang giao khoán, phát triển lâm nghiệp với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế. chú trọng công tác trồng cây gây rừng bảo vệ các loài động vật quí hiểm. do vậy tỉ trọng củ nhành trồng và nuôi rừng có xu hướng tăng lên ( từ 13.2% năm 2001 lên tới 14.8% năm 2005) đây là một chuyển biến theo hướng tích cực đáp ứng nhu cầu chuyển dịch chung của ngành. Trong ngành khai thác một ngành chiếm một tỉ trọng lớn nhất trong ngành lâm nghiệp ( luôn chiếm trên 79% toàn ngành) lả nguồn thu nhập tạo ra giá trị chính trong ngành. Nhưng trong những năm gần đây công tác bảo vệ và hạn chế vịêc khai thác lâm sản, các loài động vật quí hiếm ngày càng được chú trọng hơn, số lượng rừng và các sản phẩm của rừng cũng ngày cnàg cạn kiệt do không có những chính sách bảo vệ thích đáng nên giá trị gia tăng của ngành khai thác lâm sản có xu hướng giảm, tỉ trọng của nó trong ngành cũng có xu hướng giảm (82.8% năm 2001 xuống còn 79.5% năm 2005) Chính sự chú trọng của các cấp chính quyền với những chính sách bảo vệ rừng được thắt chặt nên các dịch vụ và hoạt động lâm nghiệp cũng được chú trọng và phát triển, chiếm tỉ trọng ngày càng cao trong cơ cấu ngành lâm nghiệp. Bảng 8 - Thành phần cơ cấu trong nội bộ ngành lâm nghiệp (%) 2001 2002 2003 2004 2005 Tổng số 100 100 100 100 100 Trồng và nuôi rừng 13.2 13.9 14.4 15 14.8 Khai thác lâm sản 82.8 81.5 79.5 79.2 79.5 Dịch vụ và các hoạt động lâm nghiệp khác 4.0 4.6 6.1 5.8 5.7 (nguồn: tổng cục thống k ê) Ngành thuỷ sản trong những năm gần đây có xu hướng tăng về tỉ trọng trong toàn ngành nông nghiệp cả về sản lượng tuyệt đối cả về tỉ trọng tương đối . năm 2001 sản lượng tuyệt đối của ngành thuỷ sản là 17904 tỷ đồng và chiếm 16% trong toàn ngành tới năm 2005 sản lượng này là 32363 tỉ đồng( gần gấp đôi) và tỷ trọng chiém trong toàn ngành là 18.49%. Ngành thủy sản là ngành chiếm tỉ trọng ngày càng cao trong cơ cấu các ngành kinh tế là một lợi thế kinh tế của nước ta. Trong những năm 2001- 2005 ngành thủy sản cũng có sự chuyển biến lớn trong cơ cấu ngành. Thể hiện trong bảng sau: Bảng 9 -Thành phần cơ cấu trong nội bộ ngành thuỷ sản (%) 2001 2002 2003 2004 2005 Tổng số 100 100 100 100 100 Khai thác 47.7 42.7 39.8 36.5 35.8 Nuôi trồng 52.3 57.3 60.2 63.5 64.2 (nguồn: tổng cục thống kê) Từ bảng trên ta có thể thấy xu hướng chuyển dịch của ngành thuỷ sản: tỉ trọng ngành chăn nuôi ngày càng tăng 52.3% năm 2001 tới 64.2% năm 2005 sự chuyển dịch này là do trong những năm gần đây đảng và chính phủ ta chú trọng hơn vào các ngành chăn nuôi thuỷ sản xuất khẩu, nhiều mô hình nuôi thuỷ sản có giá trị cao được đưa vào. Thay co việc khai thác thuỷ sản từ những nguồi tài nguyên sẵn có, sông, biển…bảo vệ môi trường tự nhiên, và những môi trường sinh thái đang dần biến mất. Người dân đã đầu tư nhiều hơn cho các hoạt động nuôi trồng đảm bảo sự phát triển vững trắc của ngành. Cũng vì thế tỉ trọng của ngành khai thác giảm đáng kể ( từ 47.7% năm 2001 còn 35.8% năm 2005) mặc dùng tỉ trọng của ngành luôn cao hơn tỉ trọng ngành nuôi trồng. Sản lượng thuỷ sản năm 2005 đạt 3.43 triệu tấn, tăng hơn 1.52 lấm sao với năm 2000, trong đó nuôi trồng thuỷ sản đạt 1.44 triệu tấn, khai thác đạt 2 triệu tấn. Nguyên nhân của xu hướng chuyển dịch của các ngành nông-lâm-ngư nghiệp trong nền kinh tế là do: Điều kiện địa lý, khí hậu của nước ta mặc dù có những biến động lớn những thay đổi thất thường xong chính điều kiện khí hậu này cũng là một thế mạnh của nước ta trong việc phát triền nông lâm ngư nghiệp. Đa dạng hoá các sản phẩm nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản. Thích hợp với nhiều loại cây con. nên mặc dù giảm về tỉ trọng xong giá trị tuyệt đối cuả ngành vẫn tăng cao Xu hướng chuyển dịch chung của nền kinh tế tăng dần tỉ trọng các ngành công nghiệp và dịch vụ, giảm tỉ trọng tương đối cuả ngành nông nghiệp từng bước công nghiệp hoá hiện đại hoá nền kinh tế, trong những năm vừa qua chúng ta đầu tư và trú trọng nhiều hơn vào các ngành có tiềm năng, phát triển dịch vụ đảm bảo đời sống của nhân dân 1.2. Tác động của ngành nông lâm thuỷ sản tới tăng trưởng kinh tế: Bảng 10 - Cơ cấu ngành nông – lâm - thuỷ sản chiếm trong tổng GDP Chỉ tiêu Năm Tổng GDP(tỷ đồng) GDP của ngành nông-lâm-thuỷ sản(tỷ đồng) Tỷ trọng(%) 2001 481295 111858 23,24 2002 535762 123383 23,03 2003 613443 138285 22,54 2004 715307 155993 21,81 2005 839211 175984 20,97 2. Ngành công nghiệp 2.1. Sự chuyển dịch cơ cấu trong ngành công nghiệp Là ngành đóng góp nhiều cho tăng trưởng vởi trên 40% GDP, công nghiệp và xây dựng vẫn luôn là ngành được quan tâm và đầu tư nhiều nhất. Trong những năm qua ngành công nghiệp và xây dựng vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng cao và ổn định. Giá trị sản xuất công nghiệp tăng bình quân 16%/ năm đã góp phần duy trì tốc độ trưởng chung của nền kinh tế. Giá trị tăng thêm của ngành công nghiệp tăng bình quân 10,1%/năm, trong nội bộ ngành cũng có sự chuyển biến đáng kể. Trong giai đoạn 01-05, tỷ trọng ngành CN-XD chiếm trong GDP đã tăng từ 38,12% lên 41%, như vậy là đạt kế hoạch đề ra. Trong đó công nghiệp khai thác mỏ tăng từ 9,21% lên 10,59%, công nghiệp chế biến tăng từ 19,78% lên 20,63%, sản xuất và phân phối điện nước, khí đốt tăng đều lên khoảng gần 3,5%. Bảng 11 - Tỷ trọng ngành CN-XD chiếm trong GDP ( %) Các ngành Năm 2001 Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Năm 2005 Tổng 38,12 38,5 39,46 40,21 41,02 CN khai thác mỏ 9,21 8,62 9,34 10,23 10,59 CN chế biến 19,78 20,59 20,45 20,34 20,63 SX và PP điện khí nước 3,33 3,4 3,62 3,51 3,45 Xây dựng 5,8 5,89 6,05 6,23 6,35 (Nguồn niên giám thống kê) Đây là xu hướng chuyển dịch đúng đắn để đảm bảo cho sự phân triển ôn định và lâu dài, phát huy được lợi thế của từng ngành, hình thành được một số ngành mũi nhọn, một số khu công nghiệp, khu chế xuất có công nghệ cao, đồng thời phát triển một số ngành chế biến nông sản Trong nội bộ ngành công nghiệp, cơ cấu chuyển dịch ngành công nghiệp theo hướng tích cực, góp phần chuyển dịch cơ cấu công nghiệp hợp lý. Các ngành công nghiệp khai thác, cơ khí, sản xuất kim loại, điện tử và công nghệ thông tin, hoá chất đều tăng tỷ trọng, những ngành còn lại có xu hướng giảm dần. Điều này cho thấy những ngành công nghệ cao đang dần dần tăng tỷ trọng phù hợp với xu thế chung của thế giới. Có thể thấy Công nghiệp khai thác đã giảm tỷ trọng khá nhiều cà thay vào đó tỷ trọng cua ngành cơ khí tăng thêm đáng kể, chứng tỏ ngành công nghiệp đang trên đường phát triển theo xu hướng CNH-HĐH. Giảm dần tỷ trọng các ngành khai thác, xuất khẩu sản phẩm thô, tiến tới xây dựng những ngành công nghiệp có vốn lớn, công nghệ cao. Bảng 12 - Bảng cơ cấu ngành công nghiệp giai đoạn 2001-2005 Cơ cấu ngành CN(%) Năm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 CN khai thác 13,78 12,8 11,62 10,74 10,59 9,11 Cơ khí 11,21 12,08 12,85 13,53 13,84 14,81 SXKL 2,98 3,01 3,26 3,42 3,17 3,27 Điện tử và CNTT 2,87 2,81 2,75 2,85 2,77 2,82 Hoá chất 8,89 9,37 9,48 9,16 9,8 10,15 Chế biến Nông lâm-Thuỷ sản 30,68 30,92 30,31 30,41 30,75 30,71 Dệt may, da dày 12,58 11,89 12,11 12,53 12,58 13,01 Sản xuât VLXD 9,21 9,51 9,92 9,79 9,47 9,13 Điện, ga, nước 6,5 6,47 6,54 6,37 6,18 5,98 Công nghiệp khác 1,22 1,15 1,17 1,22 1,14 1,01 Bảng 13 - Tốc độ tăng và CDCC ngành CN phân theo ngành Ngành Tốc độ tăng bình quân mỗi năm trong 5 năm 2001-2005 Giá trị sản xuất 16,2 Công nghiệp khai thác mỏ 6,79 Công nghiệp chế biến 17,49 SX và PP điện khí đốt 14,11 Nguồn: Viện NCCL, chính sách công nghiệp Qua bảng số liệu trên đồ cho thấy nền công nghiệp nước ta còn đang ở điểm phát triển thấp so với các nước trong khu vực, xu hướng chuyển dịch của ngành trong 5 năm vừa qua mặc dù có những khả quan nhưng chưa đủ để trở thành nhân tố thúc đẩy nền công nghiệp phát triển nói riêng, nền kinh tế Việt Nam nói chung. Những ngành có tỷ trọng tăng như: Cơ khí ( tăng 3,6%), sản xuất kim loại (tăng 0,29%), hoá chất ( tăng 1,17%), dệt may và da dày(tăng 0,43%), chế biến Nông Lâm Thuỷ Sản (tăng 0.03%). Những ngành có xu hướng giảm tỷ trọng là : công nghiệp khai thác (4,67%), Điện tử và CNTT (0,05%), Sản xuất vật liệu xây dựng (0.08%), Điện, ga (0,52%). Theo khía cạnh phân ngành khác, ngành công nghiệp chế biến chiếm trên 84% và có xu hướng tăng lên do một số ngành sản phẩm mới có điều kiện tăng trưởng cao như sản xuất ô tô, xi măng, các phương tiện vận tải khác và một số ngành từ kim loại ( trừ máy móc thiết bị) may mặc, sản xuất các sản phẩm từ chất khoáng phi kim loại . Công nghiệp khai thác mỏ vốn chiếm tỷ trọng nhỏ lại liên tục giảm chỉ còn 9% năm 2006 (ước tính), tốc độ tăng trưởng bình quân thấp nhất trong các ngành CN-XD (6,8%) (nguyên nhân chủ yếu chủ yếu là ngành khai thác dầu khí chiếm 70% GTSX của ngành kinh tế, trong khi đó tỷ trọng giảm dần xuống còn 6,1% năm 2006 (ước tính). Thêm vào đó tốc độ tăng trưởng của ngành dầu khí chậm Ngành sản xuất điện nước năm 2006 chiếm 6% trong ngành công nghiệp (Điện: chiếm 5,6%, Nước: 0,4%). Với tỷ trọng này cho thấy sản xuất điện nước ở mực thấp, đặc biệt là từ năm 2000 lại đây tỷ trọng chiếm toàn ngành đã không tăng mà còn giảm nhẹ ở năm 2005. Ngành có tốc độ tăng trưởng 14,1% đảm bảo được cân đối nhu cầu phát triển sản xuất của nền kinh tế và tiêu dung dân cư Tuy nhiên sự mất cân đối về cung cầu điện, nước luôn tiềm ẩn ảnh hưởng đến tăng trưởng, lâu dài đến nền kinh tế nói chung và sản xuất công nghiệp nói riêng. Đánh giá sự chuyển dịch theo hướng tích cức qua chỉ tiêu về tốc độ tăng trưởng của ngành công nghiệp Bảng 14 – Tốc độ tăng GTSX ngành công nghiệp Năm Tốc độ tăng GTSX(%) 2001 14,6 2002 14,8 2003 16,8 2004 16 2005 17,2 (Nguồn: Niên giám thống kế) Với tốc độ tăng trưởng khá cao thể hiện ngành công nghiệp trên đà phát triển theo hướng công nghiệp hoá, và cũng chuyển dịch theo hướng hợp lý. 2.2. Tác động của ngành công nghiệp đối với tăng trưởng kinh tế Bảng 15 – Đóng góp ngành công nghiệp vào GDP Chỉ tiêu Năm Tổng GDP (tỷ đồng) GDP của ngành CN Tỷ trọng(%) 2001 481295 183515 38,13 2002 535762 206197 38,49 2003 613443 242126 39,47 2004 715307 287616 40,21 2005 839211 344224 41,02 3. Ngành dịch vụ 3.1. Sự chuyển dịch cơ cấu trong ngành dịch vụ Khu vực dịch vụ có bước dịch chuyển tích cực, theo hướng đáp ứng tốt hơn các nhu cầu về sản xuất kinh doanh và phục vụ đời sống nhân dân. Giá trị sản xuất của các ngành dịch vụ tăng 7,6%/năm, cao hơn kế hoạch đề ra. Giá trị tăng thêm của ngành dịch vụ tăng gần 7.0%/năm( kế hoạch là 6.2%). Giá trị tăng thêm của khu vực dịch vụ năm 2005 có tốc độ tăng trưởng vượt trội, ước đạt 8,48% ( năm 2004 là 7,26%, năm 2003 – 6,45%, năm 2002 – 6,54%, năm 2001 – 6,1%). tốc độ tăng cao hơn so với bốn năm trước cũng thể hiện ở cả ba nhóm ngành, đó là : nhóm dịch vụ kinh doanh có tính thị trường (8,67%), nhóm dịch vụ sự nghiệp (8,08%), nhóm dịch vụ quản lý hành chính công (7,2%). Bảng 16 - Tăng trưởng tăng thêm và đóng góp của từng ngành dịch vụ vào tăng trưởng của khu vực dịch vụ, 2001-2005 Đơn vị: % 2001 2002 2003 2004 2005 Tốc độ tăng trưởng ( giá năm 1994) Khu vực dịch vụ Dịch vụ kinh doanh có tính thị trường Dịch vụ sự nghiệp Dịch vụ quản lý hành chính công 6,1 6,23 5,85 5,22 6,54 6,57 7,62 3,89 6,45 6,3 7,83 5,24 7,26 7,31 7,65 5,91 8,48 8,67 8,08 7,2 Đóng góp vào tốc độ tăng giá trị tăng thêm của khu vực DV theo tỷ lệ % Khu vực dịch vụ Dịch vụ kinh doanh có tính thị trường Dịch vụ sự nghiệp Dịch vụ quản lý hành chính công 100 79,84 14,09 6,07 100 78,74 17,07 4,19 100 76,48 17,94 5,58 100 78,69 15,79 5,52 100 79,99 14,32 5,69 Chú thích: khu vực dịch vụ được chia thành 3 nhóm ngành: a) nhóm dịch vụ kinh doanh có tinh thị trường ( bao gồm các ngành : thương nghiệp; khách sạn, nhà hàng; vận tải, bưu điện và du lịch; tài chính ngân hàng, và bảo hiểm; kinh doanh BĐS và dịch vụ tư vấn; phục vụ cá nhân và cộng đồng và dịch vụ làm thuê hộ gia đình); b) nhóm dịch vụ sự nghiệp ( bao gồm các ngành: khoa học, văn hoá, y tế, giáo dục và hiệp hội); c) nhóm dịch vụ quản lý hành chính công ( bao gồm quản lý nhà nước, an ninh quốc phòng). Nguồn: TCTK và tính toán của Viện NCQLKTTƯ Năm 2005, nhóm dịch vụ kinh doanh có tính thị trường đóng góp tới 79,99% cho tốc độ tăng giá trị tăng thêm của khu vực dịch vụ. Các ngành thuộc nhóm dịch vụ kinh doanh có tính thị trường có tôc độ tăng trưởng cao hơn tốc độ tăng trưởng của khu vực dịch vụ và cao hơn so với năm 2004 là : khách sạn và nhà hàng (16,98%, năm 2004: 8,13%); vận tải, bưu điện và du lịch ( 9,61%, năm 2004: 8,12%); tài chính, ngân hàng và bảo hiểm( 9,37%, năm 2004:8,07%) Nhóm dịch vụ sự nghiệp: tốc độ tăng giá trị tăng thêm đứng ở vị trí thứ 2 trong số 3 nhóm dịch vụ. Tuy nhiên, tốc độ tăng thêm của nhóm dịch vụ sự nghiệp dường như có dấu hiệu chững lại. Nhóm dịch vụ sự nghiệp hiện có đóng góp còn tương đối hạn chế cho tăng trưởng của khu vực dịch vụ nói riêng cũng như cho tăng trưởng kinh tế nói chung. Một nguyên nhân là do nhóm dịch vụ này còn chưa nhìn nhân đầy đủ dưới góc độ dịch vụ thương mại. Nhóm dịch vụ quản lý hành chính công có tốc độ tăng trưởng thấp nhất trong 3 nhóm dịch vụ, song lại cao hơn hẳn so với những năm trước. Nguyên nhân một phần quan trọng là do nhà nước thực thi chính sách lương mới (điều chỉnh hệ số lương và lương tối thiểu từ 290.000 VNĐ lên 350.000 VNĐ). Mức đóng góp của nhóm dịch vụ quản lý hành chính công cho tăng trưởng của khu vực dịch vụ thấp, chỉ chiếm 5,69% do nhóm nay có tỷ trọng giá trị tăng thêm nhỏ, xấp xỉ 6% khu vực dịch vụ. 3.1.Tình hình cụ thể của một số ngành dịch vụ Cơ cấu khu vực dịch vụ có những chuyển biến tích cực. các ngành dịch vụ truyền thông như thương nghiệp, vận tải, bưu chính viễn thông, khách sạn, nhà hang phát triển khá. đặc biệt một số ngành dịch vụ có tỷ lệ chi phí trung gian thấp như ngân hang, bảo hiểm… đã phát triển nhanh, góp phần làm tăng thêm của ngành dịch vụ. cụ thể một số ngành như sau: Ngành thương mại hoạt động khá sôi động, khối lượng hàng hoá lưu thông tăng liên tục với tốc độ cao, với sự tham gia của tất cả các thành phần kinh tế, đã thực sự thể hiện vai trò nối giữa thị trường trong nước và thị trường thế giới. hàng hoá ngày càng phong phú, đa dạng, đáp ứng được nhu cầu cơ bản của sản xuất, tiêu dung trong nước, đảm bảo dự trữ và dành khối lượng lớn cho xuất khẩu. tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ bình quân 5 năm đạt khoảng 16,9% ( kế hoạch 11-12%). Ngành du lịch có bước phát triển khá nhanh. lượng khách du lịch quốc tế đến Việt Nam đã tăng từ 2,1 triệu lượt người năm 2000 lên 3,47 triệu lượt người năm 2005, vượt mục tiêu đề ra. Du lịch nội địa đã được chú trọng phát triển. lượng khách du lịch nội địa đã tăng từ 11,2 triệu lượt ng._.