Phân tích cơ cấu kinh tế nhiều thành phần và ích lợi của việc sử dụng nó vào phát triển kinh tế - Xã hội trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở VN

Tªn ®Ò tµi: Ph©n tÝch c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë n­íc ta hiÖn nay vµ Ých lîi cña viÖc sö dông c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn ®ã vµo ph¸t triÓn Kinh tÕ – X· héi trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë VN. A.PhÇn më ®Çu Trªn thÕ giíi hiÖn nay lµ c¸c quèc gia ®ang cè g¾ng x©y dùng m« h×nh kinh tÕ cã sù kÕt hîp gi÷a kÕ ho¹ch vµ thÞ tr­êng, mµ trong ®ã c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ cèt lâi. Riªng ®èi víi n­íc ta, sau mét thêi gian dµi duy tr× m« h×nh kinh tÕ tËp trung ®· thÊy sù kh«ng phï hîp cña nã. ChÝnh v× vËy, n¨m 1986, §¹i héi §¶ng VI ®· ®Ò ra ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ x· héi nh»m ®­a ®Êt n­íc dÇn tho¸t ra khái cuéc khñng ho¶ng vµo nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80. §©y lµ c¸i mèc quan träng ®¸nh dÊu sù ra ®êi cña kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµn phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. TiÕp ®ã ®¹i héi §¶ng VII, VIII, IX tiÕp tôc hoµn thiÖn vµ cô thÓ ho¸ b»ng c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ nh»m kiªn tr× x©y d­ng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã gi÷ v÷ng vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc. HiÖn nay nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®an xen vµo nhau, võa hîp t¸c, võa c¹nh tranh víi nhau lu«n vËn ®éng vµ cã sù chuyÓn ho¸ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Ph©n tÝch c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ Ých lîi cña nã cã ý nghÜa v« cïng quan träng trong viÖc ph¸t triÓn Kinh tÕ – X· héi trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam. BiÕt nh÷ng mÆt m¹nh ®Ó ph¸t huy vµ nh÷ng mÆt h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc, chóng ta sÏ x©y dùng ®­îc mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn hoµn thiÖn vµ v÷ng ch¾c, ®­a ®Êt n­íc ra khái ®ãi nghÌo, ph¸t triÓn toµn diÖn vÒ mäi mÆt, s¸nh nganh cïng c¸c quèc gia trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Bµi viÕt nµy cña em kh«ng thÓ tr¸nh sù thiÕu sãt,em rÊt mong nhËn ®­îc sù gióp ®ì cña thÇy ®Ó em hoµn thµnh b¶n ®Ò ¸n nµy,em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy. B. Néi Dung I.Quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ vÊn ®Ò tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi k× qu¸ ®é (TKQ§) lªn CNXH. 1.Theo Lªnin: §Æc ®iÓm c¬ b¶n nhÊt cña TKQ§ lµ sù tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ x· héi nhiÒu giai cÊp. Trong TKQ§, nÒn kinh tÕ cã tÝnh chÊt qu¸ ®é. Nã kh«ng cßn lµ nÒn kinh tÕ TBCN, nh­ng còng ch­a lµ nÒn kinh tÕ XHCN. V.I.Lªnin chØ ra: “Danh tõ qu¸ ®é cã nghÜa lµ g× ? VËn dông vµo kinh tÕ, cã ph¶i nã cã nghÜa lµ trong chÕ ®é hiÖn nay, cã nh÷ng thµnh phÇn, nh÷ng bé phËn nh÷ng m¶ng cña CNTB vµ CNXH kh«ng? BÊt cø ai còng ®Òu thõa nhËn lµ cã, song vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ ph¶i xem xÐt n­íc m×nh tån t¹i nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ nµo.” Trong TKQ§, ch­a cã thµnh phÇn kinh tÕ nµo gi÷ vai trß thèng trÞ, chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, mµ chóng chØ lµ nh÷ng m¶nh, nh÷ng bé phËn hîp thµnh kÕt cÊu kinh tÕ-XH trong mét hÖ thèng thèng nhÊt biÖn chøng. Mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã kiÓu tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña nã, hîp thµnh nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn. 2.Theo M¸c vµ Angghen: Kinh tÕ Nhµ n­íc lµ mét bé phËn quan träng, nã ra ®êi tõ sù chÝn muåi cña c¸c tiÒn ®Ò kinh tÕ-XH. II. C¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam: 1.ThÕ nµo lµ thµnh phÇn kinh tÕ(TPKT): Thµnh phÇn kinh tÕ lµ nh÷ng khu vùc kinh tÕ, nh÷ng h×nh thøc kinh tÕ dùa trªn nh÷ng h×nh thøc së h÷u nhÊt ®Þnh vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ thÝch øng víi tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Nh­ vËy, khi ®Þnh nghÜa TPKT ph¶i c¨n cø vµo quan hÖ kinh tÕ mµ trø¬c hÕt lµ quan hÖ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, do ®ã TPKT còng cã nghÜa lµ chÕ ®é kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i, ng­êi ta kh«ng sö dông thuËt ng÷ TPKT mµ dïng thuËt ng÷ khu vùc kinh tÕ (KVKT), nh­ng còng c¨n cø vµo vèn, tµi s¶n thuéc vÒ ai, nÕu ®ã thuéc vÒ nhµ n­íc th× lµ KVKT nhµ n­íc, nÕu thuéc vÒ t­ nh©n, ®ã lµ KVKT t­ nh©n. 2. C¬ së kh¸ch quan cña viÖc tån t¹i kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong TKQ§ lªn CNXH - Khi c¸ch m¹ng thµnh c«ng, chóng ta ph¶i tiÕp thu nÒn s¶n xuÊt do x· héi tr­íc ®Ó l¹i, bªn c¹nh nÒn s¶n xuÊt lín t­ b¶n dõa trªn t­ h÷u lín t­ b¶n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt (TLSX) thï tån t¹i s¶n xuÊt nhá cña nh÷ng n«ng d©n, thî thñ c«ng dùa trªn t­ h÷u nhá vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. Chóng ®Òu lµ ®èi t­îng c¶i t¹o theo CNXH nh­ng b»ng nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c nhau: +§èi víi t­ h÷u lín TBCN chóng ta thùc hiÖn quèc h÷u hãa XHCN ( kh«ng hoÆc cã båi th­êng) ®Ó chuyÓn thµnh së h÷u toµn d©n do nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý. Quèc h÷u hãa lµ chia theo tõng giai ®o¹n. Giai ®o¹n ®Çu quèc h÷u hãa nh÷ng doanh nghiÖp quan träng vµ lín. TiÕp theo ®Õn nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ cuèi cïng lµ c¸c doanh nghiÖp nhá. §iÒu nµy rÊt cã lîi vÒ kinh tÕ chÝnh trÞ. V× vËy, dï muèn hay kh«ng trong TKQ§ vÉn cßn tån t¹i kinh tÕ TB t­ nh©n. + §èi víi t­ h÷u nhá n«ng d©n, thî thñ c«ng .. . chóng ta c¶i t¹o th«ng qua con ®­êng hîp t¸c hãa ®Ó chuyÓn tõ kinh tÕ c¸ thÓ thµnh kinh tÕ tËp thÓ d­íi c¸c lo¹i h×nh HTX kh¸c nhau, mµ hîp t¸c hãa dùa trªn nhiÒu nguyªn t¼c trong ®ã nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt lµ tù nguyÖn v× vËy ph¶i cã thêi gian. Do ®ã dï muèn hay kh«ng trong TKQ§ vÉn cßn tån t¹i kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ lµ tÊt yÕu kh¸ch quan. + Nhµ n­íc ®Çu t­ x©y dùng míi c¸c doanh nghiÖp cña nhµ n­íc thuéc së h÷u toµn d©n, ®©y lµ chç dùa kinh tÕ cho nhµ n­íc. - Sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë mçi quèc gia kh«ng ®Òu vÒ LLSX gi÷a c¸c ngµnh c¸c vïng, c¸c doanh nghiÖp. ChÝnh sù ph¸t triÓn kh«ng ®Òu ®ã quyÕt ®Þnh QHSX, tr­íc hÕt lµ h×nh thøc, quy m« vµ quan hÖ së h÷u ph¶i phï hîp víi nã, nghÜa lµ tån t¹i c¸c quan hÖ së h÷u kh«ng gièng nhau. - Víi ®­êng lèi ®æi míi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ më, tõ ®ã h×nh thµnh nªn c¸c doanh nghiÖp liªn doanh gi÷a n­íc ta víi n­íc ngoµi hoÆc doanh nghiÖp cã 100% vèn cña n­íc ngoµi. Nhµ n­íc cïng c¸c nhµ t­ b¶n, c¸c c«ng ty trong vµ ngoµi n­íc, h×nh thµnh kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc. Nh­ vËy, viÖc thõa nhËn c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi k× qu¸ ®é kh«ng nh÷ng cã ý nghÜa vÒ mÆt lý luËn mµ cßn trong thùc tiÔn. 3. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ n­íc ta khi b­íc vµo thêi k× qu¸ ®é. N­íc ta qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi tõ ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, nÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ s¶n xuÊt nhá, tù cÊp tù tóc, cßn ë t×nh tr¹ng phæ biÕn cña TSX gi¶n ®¬n, LLSX l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, QHSX cßn yÕu kÐm g©y khã kh¨n c¶n trë cho sù ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn ®ang trong thêi k× h×nh thµnh, thu nhËp quèc d©n ®Çu ng­êi thÊp, lµ mét trong sè quèc gia nghÌo vµ chËm ph¸t triÓn. 4. Ph©n tÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tån t¹i ë ViÖt Nam mµ ®¹i héi §¶ng IX ®· nªu: 4.1 Thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc (TPKTNN) a.Kh¸i niÖm: TPKTNN lÊy chñ së h÷u toµn d©n lµm c¬ së ( hay cßn gäi lµ së h÷u nhµ n­íc). Nã lµ nh÷ng ®¬n vÞ, tæ chøc trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh mµ toµn bé nguån lùc thuéc së h÷u Nhµ n­íc hoÆc phÇn cña toµn nhµ n­íc chiÕm tØ lÖ khèng chÕ. b. H×nh thøc tån t¹i: TPKTNN bao gåm c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (kinh tÕ quèc doanh), c¸c tµi s¶n thuéc së h÷u nhµ n­íc ( ®Êt ®ai, tµi nguyªn, ng©n hµng, tµi chÝnh, dù tr÷ quèc gia..) - TPKTNN tr­íc hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp cæ phÇn ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së : + Nhµ n­íc ®Çu t­ x©y dùng + Quèc h÷u hãa c¸c doanh nghiÖp t­ b¶n t­ nh©n. + Gãp cæ phÇn khèng chÕ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n. - Víi b¶n chÊt nhµ n­íc XHCN, nhµ n­íc x¸c ®Þnh ®Êt ®ai, tµi nguyªn thiªn nhiªn, tµi chÝnh ng©n hµng .. do nhµ n­íc n¾m gi÷ chi phèi ®Ó ®iÒu tiÕt, ®Þnh h­íng sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. c. Thùc tr¹ng vµ xu thÕ ph¸t triÓn: Theo sè liÖu 1976-1990, ®Çu t­ cho kinh tÕ quèc doanh mçi n¨m chiÕm tíi 20% tæng chi ng©n s¸ch nhµ n­íc nªn kinh tÕ quèc doanh ®­îc t¨ng thªm n¨ng lùc míi : 1127 ngh×n KW ®iÖn, 4,8 triÖu tÊn than, 1184 ngh×n ha gieo trång ®­îc t­íi vµ 581,6 ngh×n ha ®­îc tiªu, 831 ngh×n ha ®­îc khai hoang. C¸c c«ng tr×nh quan träng nh­ thñy ®iÖn Hßa B×nh, thñy ®iÖn TrÞ An, xi m¨ng Hoµng Th¹ch, BØm S¬n, giÊy B·i B»ng, cÇu Th¨ng long, cÇu Ch­¬ng D­¬ng, BÕn Thñy.. ®· ®­a vµo ho¹t ®éng vµ ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc. Do nhiÒu n¨m x©y dùng nªn nÒn kinh tÕ quèc doanh ®· cã n¨ng lùc ®¸ng kÓ. Trong n«ng nghiÖp, c¶ n­íc cã 654 hå, ®Ëp võa vµ lín, h¬n 1000 cèng t­íi tiªu lín víi 10 ngh×n m¸y b¬m c¸c lo¹i, trªn 2000 m¸y biÕn thÕ vµ gÇn 600 km ®­êng d©y ®iÖn cao thÕ víi tæng c«ng suÊt l¾p ®Æt 20 v¹n KW phôc vô t­íi vµ 23 van KW phôc vô tiªu, 315 n«ng tr­êng víi trªn 8000 m¸y kÐo vµ 478 tr¹i nh©n gièng. Trong c«ng nghiÖp, ®· cã 3020 XN quèc doanh, c«ng suÊt ®iÖn 2700 MW, c«ng suÊt dÖt trªn 400 triÖu m, c«ng suÊt giÊy 16 v¹n tÊn, c«ng suÊt xi m¨ng 4,2 triÖu tÊn.. .Trong GTVT cã 105500 km ®­êng bé, 10732 chiÕc cÇu vµ 177 bÕn phµ. §­êng thñy cã 19500 km néi ®Þa vµ 7 c¶ng chÝnh. Hµng kh«ng cã 2 s©n bay quèc tÕ vµ mét sè s©n bay trong n­íc. Th­¬ng nghiÖp quèc doanh cã 17757 ®iÓm b¸n hµng. Ngoµi ra, cßn cã 753 c¬ së thuéc c¸c ngµnh tµi chÝnh, ng©n hµng vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c. TÝnh chung kinh tÕ quèc doanh cho tíi cuèi n¨m 1989 cã trªn 12 ngh×n c¬ së víi 27817 tØ ®ång gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh theo nguyªn gi¸. Do cã tiÒm lùc nh­ vËy nªn hµng n¨m kinh tÕ quèc doanh ®· t¹o ra 30-40% tæng s¶n phÈm x· héi ( 1981: 35,2%, 1985: 35,7%, 1990: 38,8%) vµ 20-30% thu nhËp quèc d©n (1981: 22,9%, 1985: 24,4%, 1990: 30%) NÕu n¨m 94 sè doanh nghiÖp nhµ n­íc cã vèn d­íi 1 tû ®ång chiÕm tíi 50% tæng sè doanh nghiÖp nhµ n­íc th× ®Õn n¨m 2000 sè ®ã chØ cßn 25%. Sè doanh nghiÖp cã vèn 1 tû ®ång t¨ng tõ 10% lªn 20%. PhÇn ®ãng gãp cña doanh nghiÖp nhµ n­íc chiÕm gÇn 40% tæng nép ng©n s¸ch vµ trªn 50% kim ngach xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. TØ lÖ ®ãng gãp cña doanh nghiÖp nhµ n­íc trong GDP t¨ng t­¬ng øng tõ 36,5% lªn 40,2%. TØ suÊt lîi nhuËn trªn vèn nhµ n­íc t¨ng tõ 6,8% (1993) lªn 12% n¨m 2000. d.Vai trß vµ t¸c dông. *TPKTNN ®¹i diÖn cho ph­¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn, nã lµ chç dùa kinh tÕ cho nhµ n­íc ®iÒu tiÕt vÜ m«, ®¶m b¶o nh÷ng c©n ®èi chñ yÕu cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Vai trß cña nã tr­íc hÕt thÓ hiÖn ë chç: Kinh tÕ quèc doanh n¾m gÇn nh­ toµn bé ngµnh c«ng nghiÖp n¨ng l­îng (®iÖn lùc, khai th¸c than vµ dÇu khÝ, khai kho¸ng, luyÖn kim, c¬ khÝ chÕ t¹o, s¶n xuÊt xi m¨ng, ph©n bãn thuèc trõ s©u vµ c«ng nghiÖp quèc phßng: Trong s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, c«ng nghiÖp quèc doanh gi÷ vai trß chÝnh trong mét sè s¶n phÈm quan träng: 70% v¶i mÆc, 85% giÊy, 70% xe ®¹p, 60% xµ phßng, 100% thuèc t©n d­îc. Trong x©y dùng c¬ b¶n, kinh tÕ quèc doanh ®¶m nhËn hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh trªn h¹n ng¹ch vµ c¸c c«ng tr×nh quan träng quyÕt ®Þnh triÓn väng t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong giao th«ng vËn t¶i, kinh tÕ quèc d©n ®¶m nhËn tõng cung ®é dµi nh­ vËn t¶i B¾c Nam, vËn t¶i ngoµi n­íc. Trong n«ng nghiÖp, kinh tÕ quèc doanh lµ n¬i cung cÊp chñ yÕu kÜ thuËt nu«i trång vµ c¸c gièng c©y con cho n¨ng suÊt cao. Nã ®¶m nhËn nhiÖm vÞ t­íi tiªu chÝnh ë hÖ thèng kªnh cÊp I. Trong l©m nghiÖp khai th¸c ®­îc 25-30% s¶n l­îng gç toµn ngµnh trong 1 n¨m. Trong l­u th«ng ph©n phèi, th­¬ng nghiÖp quèc doanh cã vai trß to lín trong viÖc cung cÊp vµ æn ®Þnh gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®èi víi nh÷ng vËt t­ hµng hãa thiÕt yÕu nh­ x¨ng dÇu, s¾t thÐp, ph©n bãn thuèc trõ s©u, xi m¨ng, g¹o vµ lµ lùc l­îng chñ yÕu thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô xuÊt nhËp khÈu. Kinh tÕ quèc doanh n­íc ta còng lµ lùc l­îng chñ yÕu cung cÊp tµi chÝng cho ng©n s¸ch nhµ n­íc . TØ lÖ thu tõ kinh tÕ quèc doanh th­êng chiÕm 60-80% tæng thu ng©n s¸ch. Thu nhËp thuÇn tóy tõ thu nhËp quèc doanh hµng n¨m gÊp nhiÒu lÇn so víi thu thuÕ c«ng th­¬ng nghiÖp ngoµi quèc doanh. Kinh tÕ quèc doanh thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi nhµ n­íc nghiªm chØnh h¬n c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Vai trß cña kinh tÕ quèc doanh nÕu chØ ®¸nh gi¸ c¸c mÆt l­îng trªn th× ch­a ®ñ v× nã cßn cã nh÷ng mÆt kh«ng thÓ l­îng hãa ®­îc. Trong mét sè tr­êng hîp kinh tÕ quèc doanh ph¶i chÞu th« lç ®Ó cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn, nhÊt lµ trong khi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ tõ mét c¬ cÊu l¹c hËu n«ng nghiÖp lµ phæ biÕn. NhiÒu s¶n phÈm hoÆc dÞch vô do kinh tÕ quèc doanh ®¶m nhËn th­êng lµ ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Tr¸ch nhiÖm x· héi cña kinh tÕ quèc doanh cßn thÓ hiÖn ë c¸c mÆt kh¸c n÷a nh­ t¹o viÖc lµm, ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n, ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lÝ vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ, gi¶m bít sù mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c d©n téc, gi÷a c¸c vung kinh tÕ, v¨n hãa, gi¸o dôc, y tÕ. Bªn c¹nh ®ã kinh tÕ quèc doanh cña ta trong thêi gian qua ®· béc lä mét sè ®iÓm yÕu , cÇn kh¾c phôc . §ã lµ : Do chñ quan , duy ý chÝ vµ nãng véi ®i lªn CNXH nªn chóng ta ®· më réng kinh tÕ quèc doanh qu¸ møc chÞu ®ùng cña nÒn vËt t­ , tµi lùc hiÖn cã vµ qu¸ kh¶ n¨ng qu¶n lÝ ë c¸c cÊp c¸c ngµnh . ViÖc thµnh lËpc¸c c¬ së kinh tÕ quèc doanh l¹i kh«ng ®­îc chuÈn bÞ kÜ vÒ c¬ cÊu ngµnh , ®iÒu kiÖn kinh tÕ kÜ thuËt , thiÕu c¸c c¨n cø cµn thiÕt . Nh÷ng c¬ sì kinh tÕ quèc doanh nhá lµ bé phËn chÞu thua lç lín nhÊt . 4.2.Thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ (TPKTTT). a.Kh¸i niÖm : TPKTTT dùa trªn së h÷u tËp thÓ vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt , do nh÷ng ng­êi lao ®éng tù nguyÖn gãp vèn vµo ®Ó lµm ¨n tËp thÓ d­íi nhiÒu h×nh thøc mµ ®iÓn h×nh lµ c¸c hîp t¸c x· . b. H×nh thøc tån t¹i : H×nh thøc quan träng cña kinh tÕ hîp t¸c lµ hîp tcs x· . Kinh tÕ hîp t¸c x· lµ nh÷ng h×nh thøc liªn kÕt kinh tÕ cã ph¸p nhan , tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c , cã tæ chøc chÆt chÏ vµ ®iÒu lÖ hoÞat ®éng râ rµng Kinh tÕ HTX ®­îc ph¸t triÓn d­íi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng tõ thÊp ®Õn cao , tõ nhãm tæ ®Õn HTX theo nguyen t¾c tù nguyÖn , b×nh ®¼ng cïng cã lîi. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi kinh tÔHT cã nh÷ng biÕn ®æi c¨n b¶n: Hé n«ng d©n ®­îc coi lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ , ruéng ®Êt ®­îc giao sö dông l©u dµi. Thùc tÕ xuÊt hiÖn nh÷ng h×nh thøc hîp t¸c x· gi¶n ®¬n, tõng kh©u nh­ hîp t¸c x· cæ phÇn, hîp t¸c x· dÞch vô ®Çu vµo, ®Çu ra phôc vô cho kinh tÕ hé vµ kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn. c. Thùc tr¹ng vµ xu thÕ ph¸t triÓn. C¸c hîp t¸c x· kiÓu cò b­íc sang c¬ chÕ míi ®· ngµy cµng béc lé tÝnh kh«ng phï hîp. Trong thêi gian tõ n¨m 1986 ®Õn 1996 ®· gi¶i thÓ 3623 HTX vµ 37787 tËp ®oµn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trªn 42 ngh×n HTX tÝn dông. Sè hîp t¸c x· cßn l¹i tuy kh«ng gi¶i thÓ nh­ng phÇn lín tån t¹i trªn danh nghÜa. N¨m 1996 lµ thêi ®iÓm kÕt thóc m« h×nh HTX kiÓu cò chuyÓn sang thêi k× x©y dùng vµ ph¸t triÓn HTX theo m« h×nh míi, ®¸nh dÊu b»ng viÖc ban hµnh luËt HTX th¸ng 3 n¨m1996. d. Vai trß vµ t¸c dông: *TPKTTT lµ trî thñ ®¾c lùc cho thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc ë n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. Kinh tÕ tËp thÓ ®· cã vai trß kh«ng nhá trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¸c HTX vµ tËp ®o¸n¶n xuÊt trong trong n«ng nghiÖp ®ãng vai trß chñ yÕu trong s¶n xuÊt l­¬ng thùc , thùc phÈm nguyªn liÖu n«ng nghiÖp vµ cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ n«ng s¶n xuÊt khÈu. Kinh tÕ tËp thÓ trong c«ng nghiÖp cã nh÷ng n¨m ®· t¹o ra trªn 40% gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng cña toµn ngµnh c«ng nghiÖp. Khèi l­îng hµng hãa vµ hµnh kh¸ch do kinh tÕ tËp thÓ thùc hiÖn hµng n¨m th­êng b»ng trªn d­íi 30% khèi l­îng vËn chuyÓn cña vËn t¶i quèc doanh. Th­¬ng nghiÖp tËp thÓ trong nhiÒu n¨m tr­íc ®©y ®¶m nhËn kho¶ng 15% tæng møc b¶n lÎ trªn thÞ tr­êng ( sè liÖu tõ n¨m 90 trë vÒ tr­íc) *H¹n chÕ: Kinh tÕ tËp thÓ còng cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn do c¶i t¹o nãng véi, g­îng Ðp vµ vi ph¹m nguyªn t¾c c¬ b¶n cña hîp t¸c hãa lµ tù nguyÖn. Khi ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lÝ , bao cÊp bÞ c¾t gi¶m , kinh tÕ quèc doanh tr× trÖ th× kinh tÕ tËp thÓ l©m vµo t×nh tr¹ng sa sót lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh ch­a ®­îc chuÈn bÞ kÜ , khi ho¹t ®éng l¹i dùa vµo kinh tÕ quèc doanh , trang bÞ ®¬n gi¶n , tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh yÕu kÐm. S¶n xuÊt chÊt l­îng kÐm , dÞch vô ®¬n gi¶n vµ chÊt l­îng phôc vô thÊp . Tuy vËy do x©y dùng m« h×nh HTX kiÓu míi nªn kinh tÕ tËp thÓ cïng víi kinh tÕ nhµ n­íc ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng cho kinh tÕ quèc d©n cña n­íc ta. 4.3 Thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ vµ tiÓu chñ (TPKTCT & TC) a. Kh¸i niÖm. TPKTCT & TC dùa trªn t­ h÷u nhá vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ lao ®éng cña chÝnh ng­êi chñ së h÷u nã. b. H×nh thøc tån t¹i. Kinh tÕ hé gia ®×nh trong n«ng nghiÖp thñ c«ng nghiÖp, bu«n b¸n vµ dÞch vô nhá. c. Thùc tr¹ng vµ xu thÕ ph¸t triÓn. Tõ khi b­íc vµo thêi k× ®æi míi thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®· kh«ng ng­ng ph¸t triÓn c¶ vÒ mÆt sè l­îng còng nh­ quy m« ho¹t ®éng. Theo luËt hîp t¸c x· viÖc thùc hiÖn tõ th¸ng 1/1987 c¸c hé n«ng d©n kh«ng tham gia HTX n«ng nghiÖp th× tån t¹i d­íi h×nh thøc kinh tÕ c¸ thÓ tiÓu chñ. Sè hé kinh doanh c¸ thÓ ho¹t ®éng tõ 1.498.611 hé n¨m 1992 lªn 2.026.259 hé n¨m 1996, tèc ®é t¨ng b×nh qô©n 7,68% /n¨m, mçi n¨m t¨ng 129.412 hé. Tõ n¨m 1996-2000 sè l­îng hé kinh doanh c¸ thÓ ho¹t ®éng t¨ng tõ 2.016.259 hé lªn 2.137.731 hé, t¨ng b×nh qu©n 1,47 % n¨m, mçi n¨m t¨ng 30.364 hé. Trong c¬ cÊu ngµnh nghÒ, thêi ®iÓm 31/2/2000, c¸c hé kinh doanh th­¬ng m¹i dÞch vô chiÕm tØ träng 51,9% tiÕp ®Õnlµ c¸c hé s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp chiÕm tØ träng 30,2%. Vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña hé kinh doanh c¸ thÓ n¨m 2000 lµ 29.267 tØ ®ång t¨ng 12,93% so víi n¨m 1999. N¨m 2000, vèn ®Çu t­ cña hé kinh doanh c¸ thÓ chiÕm 19,83% trong vèn ®Çu t­ toµn x· héi. Nãi chung c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ cã nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn ho¹t ®éng, ph¶i vay ë thÞ tr­êng kh«ng chÝnh thøc víi l·i xuÊt cao vµ thêi h¹n ng¾n, rÊt khã tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, nhÊt lµ nguån vèn tÝn dông ­u ®·i cña nhµ n­íc. VÒ sè l­îng lao ®éng tõ n¨m 1996 –2000 tèc ®é t¨ng b×nh qu©n lµ 2,01%/n¨m. d. Vai trß vµ t¸c dông. §ãng gãp quan träng vµo GDP n¨m 2000, ®ãng gãp vµo GDP lµ 154.561 tØ ®ång. Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, xãa ®ãi gi¶m nghÌo, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. §ãng gãp ®¸ng kÓ vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc. L­u th«ng hµng hãa, vËt t­ th«ng tho¸ng, viÖc ®i l¹i mua s¾m cña d©n c­ thuËn tiÖn dÔ dµng h¬n, kh«ng cßn c¶nh ng­êi vµ hµng chê ph­¬ng tiÖn nh­ tr­íc ®©y, chÊt l­îng phôc vô còng ®­îc t¨ng lªn do cã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ *Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®· béc lé nhiÒu h¹n chÕ nh­ bu«n lËu, lµm hµng gi¶, ®Çu c¬, trèn tr¸nh ®¨ng kÝ, kinh doanh vµ trèn lËu thuÕ. 4.4 Thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n(TPKTTBTN) Kh¸i niÖm: TPKTTBTN dùa trªn së h÷u t­ nh©n t­ b¶n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ bãc lét lao ®éng lµm thuª, ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh vèn Ýt, l·i cao. Nã lµ nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ mµ vèn do mét hoÆc mét sè nhµ t­ b¶n trong vµ ngoµi n­íc ®Çu t­ ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh vµ dÞch vô. H×nh thøc tån t¹i. Tæ chøc d­íi h×nh thøc doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n , c«ng ty cæ phÇn.. . Thùc tr¹ng vµ xu thÕ ph¸t triÓn: N¨m 1991, ë ViÖt Nam cã 122 doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ®­îc thµnh lËp theo luËt doanh nghiÖp t­ nh©n 1990, luËt c«ng ty 1990. N¨m 1993 , sau khi ban hµnh nghÞ ®Þnh 66H§BT ®· cã kho¶ng 900.000c¸ nh©n , nhãm kinh doanh ®­îc cÊp ®¨ng kÝ theo lo¹i h×nh ®¬n vÞ cã vèn d­íi møc ph¸p ®Þnh . §Õn cuèi n¨m 2001 , ®· cã trªn 30.000 doanh nghiÖp t­ nh©n ®­îc thµnh lËp theo luËt doanh nghiÖp . Tæng vèn ®¨ng kÝ cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp cña t­ nhan tõ n¨m 1991 ®Õn hÕt th¸ng 9/2001 ®¹t 50.795,142 tØ ®ång . Trong ®ã doanh nghiÖp t­ nh©n 11.470,173 c«ng ty cæ phµn 10.260,770 tØ chiÕm 20,20%. N¨m 2000 , tæng vèn thùc tÐ sö dông cña doanh nghiÖp lµ 110.071,8 tØ , t¨ng 38,4% so víi n¨m 1999 , trong ®ã cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n t¨ng 40,07% , doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng 37,64% , c«ng ty cæ phÇn t¨ng 36,79%. VÒ sè l­îng lao ®éng tõ n¨m 1996 – 2000 : tèc ®é t¨ng lao ®éng ë doanh nghiÖp b×nh qu©n 24,15% 1 n¨m . Sè lao ®éng lµm viÑc trong doanh nghiÖp t¨ng thªm ®­îc 487.459 ng­êi ( t¨ng 137,57%) Vai trß vµ t¸c dông : §ãng gãp quan träng vµo GDP : N¨m 2000, s®ãng gãp vµo GDP lµ 33.154 tØ ®ång §ãng gãp vµ huy déng ngµy cµng nhiÒu c¸c nguån vèn trong x· héi cho ®µu t­ s¶n xuÊt , kinh doanh : vèn ®Çu t­ ph¸t triÎn , vèn sö dông vµ vèn ®¨ng kÝ kinh doanh ®Òu t¨ng nhanh , chiÕm tØ träng ®¸ng kÓ trong tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi §ãng gãp tÝch cùc cho t¹o viÖc lµm , xãa ®ãi gi¶m nghÌo , n©ng cao ®êi sèng ng­êi lao ®éng . §ãng gãp ®¸ng kÓ vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc . Gãp phÇn thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ , t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, thóc ®Èy c¹nh tranh. * H¹n chÕ : NhiÒu doanh nghiÖp t­ nh©n ch­a ®¶m b¶o tÝnh c«ng khai , minh b¹ch trong kinh doanh , ch­a thùc hiÖn ®óng c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng , hîp ®ång lao ®éng, chÕ ®é b¶o hiÓm, tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, chÕ ®é b¶o hé lao ®éng ®èi víi ng­êi lao ®éng. Cßn tån t¹i nhiÒu doanh nghiÖp víi tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp, n¨ng lùc qu¶n lý cña ng­êi lao ®éng vµ tay nghÒ cña ng­êi lao ®éng cßn yÕu, hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp vµ kÐm bÒn v÷ng, søc c¹nh tranh yÕu. 4.5 Thành phần kinh tế tư bản nhà nước (TPKTTBNN) a.Khái niệm Là sản phẩm của sự can thiệp của nhà nước và hoạt động của các TPKTTBNN Tổ chức, đơn vị kinh tế tư bản trong và ngoài nước ,. b.Hình thức tồn tại: Bao gồm tất cả các hình thức hợp tác ,liên doanh sản xuất giữa kinh tế nhà nước và kinh tế TB trong và ngoài nước nhằm sử dụng , khai thác , phát huy thế mạnh của mỗI bên tham gia , đặt dướI sự kiểm soát của nhà nước . c.Thực trạng và xu thế phát triển : Năm 1988,sau khi nhà nước ban hành luật đầu tư nước ngoài , Việt Nam đã có 37 dự án đầu tư dược cấp phép dướI hình thức doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài , doanh nghiệp liên doanh giữa VN vớI nước ngoài vớI tổng số vốn đăng kí 360 triệu USD.Chỉ riêng năm 1995 đã có 404 dụ án vốI 6,6 tỉ USD vốn đăng kí , và đến tháng 12 năm 2000 số dự án được cấp giấy phép lên tớI 3112 dự án vớI vốn đăng kí 43,16 tỉ USD . Trong đó có 27 dự án (156 triệu USD) đã kết thúc đúng thờI hạn hoạt động , 452 dự án (3,24 tỉ USD) đã bị giảI thể trước thờI hạn , 668 dự án xin tăng vốn (4,25 tỉ USD) . Hiện nay ở nước ta , sử dụng kinh tế TB nhà nước phảI đặt trong bốI cảnh đặc thù của thờI đạI và dân tộc: sự tác động cửa xu hướng toàn cầu hoá , thương mạI hoá các mặt đờI sống kinh tế-chính trị-XH làm cho cạnh tranh quốc tế ngày càng quyết liệt giữa các quốc gia trong giả quyết các vấn đề về: vốn , công nghệ , nguyên liệu , lao động … mốI quan hệ kinh tế giữa các nước ,TB dân tộc ngày càng quan hệ mật thiết vớI TB quốc tế . Điều đó cho ta thấy , việc thực hiện kinh tế TBNN ở nước ta hiện nay vừa có thuận lợI , vừa có nhiều thách thức , khó khăn. d.Vai trò và tác dụng: KTTBNN kết hơp tối ưu sức mạnh của nhà TB với vai trò sức mạnh của nhà nước trong việc huy động ,sö dụng vốn , kĩ thuật , công nghệ , kinh nghiệm tổ chức quản lí , để giành lợI thế cạnh tranh trên thương trường. KTTBNN không chỉ là “chiếc cầu nốI” giữa nhà nước vớI TB tư nhân trong nước mà còn mở rộng “bàn tay nhà nước” với TB nước ngoài hướng chúng vào thực hiện mục tiêu xây dựng cơ sở vật chất kĩ thuật của CNXH đồng thờI chuyển dần nền sản xuất tiểu nông lên sản xuất lớn XHCN. Thông qua KTTBNN để cảI tạo tư sản dân tộc , củng cố địa vị thống trị của giai cấp công nhân. 4.6.Thành phần kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài: a.Khái niệm: Nó bao gồm phần vốn của nước ngoài vào các cơ sở sản xuất kinh doanh của nước ta. b.Hình thức tồn tạI : Doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài , doanh nghiệp liên doanh giữa VN vớI nước ngoài. c.Thực trạng và xu thế phát triển; Trong 10 năm (1991_2000) các DN có vốn đầu tư nước ngoài có giá trị sản xuất bình quân tăng 22% 1 năm. Trong 5 năm (1996_2000) tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đã thực hiện khoảng 10 tỉ ÚD , chiếm 24% tổng vốn đầu tư toàn XH , các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tạo ra 34% giá trị XK toàn ngành công nghiệp , khoảng 23%kim nghạch xuất khẩu và đóng góp trên 10% GDP chung của cả nước , thu hút trên35 vạn lao đọng trực tiếp làm việc trong ngành xây dựng , thương mạI , dịch vụ liên quan. d.Vai trò và tác dụng: TPKT có vốn đầu tư nước ngoài đã khai thác những tiềm năng , lợI thế so sánh và các nguồn ngoạI lực từ phía cácđốI tác bên ngoài. Do đó nó đã bổ su ng nguồn vốn quan trọng cho đầu tư phát triển , tạo thế và lực mớI cho nền kinh tế nước ta , góp phần quan trọng vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế , nâng cao trình độ công nghệ , trình độ quản lí nền kinh tế nước ta , góp phần mở rộng quan hệ dốI ngoạI , chủ động hộI nhập kinh tế vớI các nước trong khu vực và quốc tế , nâng cao năng lực XK của VN , đồng thờI mở rộng thị trường hàng hoá , dịch vụ và lao động. Tuy nhiên kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài không đồng nhất vớI các TPKT trong nước cả về mục tiêu và cơ chế vận hành , vừa cầncó chính sách thu hút mạnh hơn , vừa phảI quan tâm , theo dõi , phân tích điều chỉnh để đảm bảo mốI quan tâm , theo dõi , phân tích điều chỉnh để đảm bảo mốI tương quan hợp lí vớI các TPKT trong nước và lợI ích đất nước. 5.Sự thống nhất và mâu thuẫn giữa các thành phần kinh tế: 5.1.Sự thống nhất giữa các tpkt: Chúng đều nằm trong hệ thống phân công lao động xh.mỗi thành phần kinh tế đều có vị trí và vai trò nhất định đôi với nền kinh tế quốc dân. Các thành phần kinh tế đó đều chịu sự quản lí vĩ mô của nhà nước đề vận động theo cơ chế thị truờng .. đều chịu sự tác động của các quy luật kinh tế thị truờng. Các tpkt đều liên doanh , liên kết với tpkt nhà nuớc để đều định huớng di lên cnxh do kinh tế nhànước giũ ca trò chủ đạo. Tính nhiều tpkt phản ánh tính linh hoạt , mềm dẻo , tính thích nghi của những quan hệ sản xuất đối với tính nhiều trình độ của lực lượng sản xuất . đồng thời , các tpkt cần được bình đẳng trước pháp luật 5.2.sự mâu thuẫn giữa các thành phần kinh tế: Mâu thuẫn giữa các tpkt với nhau thể hiện : ở những mâu thuẫn giữa công hữu và tư hữu , Giữa tư nhân vớI tập thể , vớI nhà nước , giữa xu hướngTBCNvà CNXH . Đây là mâu thuẫn về mặt lợI ích dựa trên những hình thức sở hữu khác nhau về tư liệu sản xuất . Mâu thuẫn là động lực của mọI sự vận động và phát triển . Trong hệ thống nhất của nền kinh tế quá độ chứa đựng những sự đốI lập , những khuynh hướng đốI lập , một mặt bài trừ , phủ định lẫn nhau , cạnh tranh vớI nhau , mặt khác , chúng thống nhấtvớI nhau , thâm nhập , nương tựa vào nhau để tồn tạI và phát triển thông qua hợp tác và cạnh tranh , liên doanh , liên kết. 6. Ích lợi và hạn chế của việc sử dụng cơ cấu kinh tế nhiều thành phần vào phát triển KT-XH trong thờI kì quá độ lên CNXH. 6.1: Ích lợi: Các thành phần kinh tế ở VN trong những năm qua đã góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế đất nước . Tạo công ăn việc làm ổn định cho ngườI lao động , góp phần tăng năng suất lao dộng , cảI thiện đờI sống cho ngườI dân. Cụ thể là: Trong thờI kì kế hoạch hoá tập trung, vớI quan niệm dướI CNXH không có thất nghiệp , nền KTVN đã cố gắng tạo việc làm , thu hút lao động XH bằng cơ chế tăng biên chế nhà nước và tăng số ngườI tham gia vào các hình thức kinh tế hợp tác . Năm 1986 , trong tổng số lao động đang làm việc trong nền KTQD thì 14,5% thuộc biên chế nhà nước , 72,2% là xã viên các tổ chức kinh tế tập thể , 13,3% là những ngườI làm kinh tế cá thể cơ chế tạo việc làm dẫn đến lao động thuộc biên chế nhà nước dư thừa qu¸ lín,sè x· viªn t¨ng cao 1 c¸ch h×nh thøc .Tõ n¨m 1986 -> 1998, sè lao ®éng thu hót vµo c¸c kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ ë thµnh thÞ t¨ng trªn 7,4 triÖu ng­êi, sè lao ®éng lµm viÖc trong thµnh phÇn TB nhµ n­íc vµ TB t­ nh©n ®¹t gÇn 0,5 triÖu ng­êi. Nguån thu ng©n s¸ch nhµ n­íc ngµy cµng nhËn ®­îc nhiÒu h¬n tõ sù ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. ThuÕ thu tõ doanh nghiÖp liªn doanh v¬Ý n­íc ngoµi tõ 6% n¨m 1988 ®· chiÕm 11.5% n¨m 1989 vµ t¨ng cao trong c¸c n¨m sau, ®¹t 35,1% n¨m 1998 ThuÕ c«ng th­¬ng nghiÖp vµ dÞch vô ngoµi quèc doanh chiÕm tØ träng æn ®Þnh trong kho¶ng 12% ->16% (tõ 1986 -> 1998) . ThuÕ n«ng nghiÖp chiÕm tØ träng æn ®Þnh (5% - 6%) tõ 1986 -> 1998.Nh×n chung møc ®ãng thuÕ cña TPKT nhµ n­íc vÉn chiÕm tØ träng cao h¬n so víi c¸c TPKT kh¸c Gi¶i phãng ®­îc mäi søc s¶n xuÊt tiÒm tµng vµ mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc ®Î ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. TËp hîp mäi nguån lùc réng r·i trong toµn x· héi. VÒ lao ®éng, tµi chÝnh, trÝ tuÖ cho c«ng viÖc ph¸t triÓn 1 c¸ch nhanh chãng nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt. Mçi TPKT cã vÞ trÝ, vai trß vµ t¸c dông to lín cña nã trong c«ng viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ,mµ TPKT kh¸c kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc. Nã lµm cho tr×ng ®é s¶n xuÊt, ph©n c«ng lao ®éng ph¸t triÓn, x· héi ho¸ cao. Ph¸t triÓn c¸c TPKT lµ c¬ së ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, t¹o thuËn lîi cho c¬ chÕ thÞ tr­êng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. Ph¸t triÓn c¸c TPKT cã t¸c dông ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt, kÜ thuËt, céng nghÖ, ®éng viªn tèi ®a mäi nguån lùc bªn trong, bªn ngoµi,®éng viªn mäi tÇng líp nh©n d©n x©y dùng kinh tÕ, phôc vô cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn gãp phÇn æn ®Þnh chÝnh trÞ – x· héi cña ®Êt n­íc, nã lµ c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó ®¶m b¶o sù d©n chñ vÒ kinh tÕ. C¬ së cña d©n chñ kinh tÕ lµ b¶o ®¶m sù tù do cña mäi c«ng d©n trong ho¹t ®éng kinh tÕ víi TPKT phï hîp. §ång thêi mäi c«ng d©n, mçi TPKT ®Òu ph¶i cã nghÜa vô kinh tÕ ®èi víi x· héi theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. Nh­ vËy, mäi ng­êi d©n ®Òu cã thÓ lµm giµu chÝnh ®¸ng. §ã lµ tiÒn ®Ò cho ®©n chñ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ - x· héi vµ thùc hiÖn môc tiªu “d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh”. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë ViÖt Nam thêi gian võa qua ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam héi nhËp vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. §iªï nµy ®­îc thÓ hiÖn râ ë nh÷ng mÆt sau: HiÕn ph¸p 1992 ghi nhËn së h÷u t­ nh©n lµ 1 trong 3 chÕ ®é së h÷u chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ. Sù ghi nhËn nµy ch¼ng nh÷ng gi¶i phãng søc s¶n xuÊt 1 lùc l­îng kinh tÕ to lín cña quèc gia mµ cßn t¹o ra 1 c¨n cø ph¸p lÝ v÷ng ch¾c ®Ó t­ nh©n n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam mµ kh«ng sî bÞ quèc h÷u ho¸ hay bÞ ®Æt vµo 1 qu¸ tr×nh c¶i t¹o XHCN nh­ tr­íc ®æi míi t¹i ViÖt Nam . ViÖc xo¸ bá ®éc quyÒn ngo¹i th­¬ng cña kinh tÕ nhµ n­íc ®· tõng b­íc ®­îc thùc hiÖn trong suèt qu¸ tr×nh ®æi míi võa qua. Sù ®iÒu chØnh nµy ®· më ra nh÷ng kh¶ n¨ng to lín vµ hiÖn thùc ®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®Èy m¹nh héi nhËp quèc tÕ vÒ mÆt th­¬ng m¹i. HiÕn ph¸p 1992 qui ®Þnh quyÒn tù do kinh doanh cña c«ng d©n. Víi quyÒn nµy, c«ng d©n ViÖt Nam ngoµi viÖc trë thµnh ng­êi lao ®éng trong c¸c tæ chøc kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ tËp thÓ, cßn cã thÓ trë thµnh nh÷ng ng­êi chñ kinh doanh trong c¸c tæ chøc thuéc c¸c TPKT kh¸c. Víi t­ c¸ch lµ chñ kinh doanh c«ng d©n ViÖt Nam cã nhiÒu ®iÒu kiÖn h¬n ®Ó tham gia vµo nÒn kinh tÕ khu vùc, nÒn kinh tÕ thÕ giíi kh«ng chØ trªn lÜnh vùc th­¬ng m¹i mµ trªn lÜnh vùc ®Çu t­ trÝ tuÖ. 6.2. H¹n chÕ: Thùc tiÔn, nÒn kinh tÕ trong nh÷ng n¨m qua ®· cho thÊy thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc víi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®· kh«ng t­¬ng xøng víi vai trß chñ ®¹o vèn cã cña nã xÐt vÒ mÆt lÝ thuyÕt. VÊn ®Ò b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c TPKT cßn nhiÒu bÊt cËp. ViÖc xö lÝ mèi quan hÖ gi÷a lµm giµu vµ bãc lét, gi÷a TB vµ lao ®éng lµm thuª trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¬ cÊu c¸c TPKT ®ang lµ nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn næi cém cÇn ph¶i ®­îc nghiªn cøu, lµm râ. 7. ChÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®Ó sö dông c¬ cÊ._.