ODA đối với quá trình phát triển nền kinh tế Việt Nam

Môc lôc Lêi nãi ®Çu Trang ch­¬ng 1: kh¸i qu¸t chung vÒ nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) i- kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i ODA 1. LÞch sö h×nh thµnh ODA 6 2. Kh¸i niÖm 7 3. §Æc ®iÓm 8 3.1. ¦u ®iÓm 3.2. H¹n chÕ 4. Ph©n lo¹i ODA 15 4.1. Theo tÝnh chÊt 4.2. Theo môc ®Ých 4.3. Theo ®iÒu kiÖn 4.4. Theo h×nh thøc 4.5. Theo tÝnh chÊt ®èi t¸c ii- vai trß cña oda ®èi víi c¸c quèc gia ®ang vµ chËm ph¸t triÓn 16 1. ODA lµ nguån vèn quan träng ®èi víi c¸c quèc gia ®ang vµ chËm ph¸t triÓn 2. ODA gióp c¸c n­íc nghÌo tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu khoa häc, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 19 3.ODA hoµn thiÖn c¬ cÊu kinh tÕ 22 4. ODA t¨ng kh¶ n¨ng thu hót FDI vµ t¹o ®iÒu kiÖn më réng ®Çu t­ ph¸t triÓn trong n­íc 5. T¸c dông cña viÖn trî ODA ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn 24 iii- xu h­íng vËn ®éng cña ODA trªn thÕ giíi 26 1. B¶o vÖ m«I tr­êng sinh th¸i lµ träng t©m cña nhiÒu nhµ tµi trî 2. VÊn ®Ò Phô n÷ trong ph¸t triÓn gÇn ®©y th­êng xuyªn ®­îc ®Ò cËp trong chÝnh s¸ch ODA cña nhiÒu nhµ tµi trî 3. Môc tiªu vµ yªu s¸ch cña c¸c nhµ tµi trî ngµy cµng cô thÓ 28 4. Cung vèn ODA t¨ng chËm 5. C¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong viÖc tiÕp nhËn vèn ODA ®ang t¨ng lªn ch­¬ng 2: thùc tr¹ng sö dông nguån vèn ODA ë ViÖt Nam thêi gian qua 31 i- c¬ chÕ qu¶n lý ODA 1. Hµnh lang ph¸p lý 2. Bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc 34 ii- t×nh h×nh sö dông ODA cña ViÖt Nam 35 1. Kh¸I qu¸t vÒ sè liÖu ODA qua c¸c n¨m 1.1. T×nh h×nh cam kÕt ODA cho ViÖt Nam 1.2. §µm ph¸n vµ ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh vay nî, viÖn trî 1.3. T×nh h×nh gi¶i ng©n 2. C¬ cÊu ph©n bæ ODA 41 2.1. C¬ cÊu ODA theo ngµnh 2.2. C¬ cÊu ODA theo vïng iii- nhËn ®Þnh chung vÒ hiÖu qu¶ sö dông ODA t¹i ViÖt Nam 48 1. C¸c tiªu thøc c¬ b¶n vµ nguån th«ng tin ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ODA 1.1. Ph©n lo¹i tiªu thøc ®¸nh gi¸ 1.2. Nguån th«ng tin ®¸nh gi¸ 2. KÕt qu¶ ®¹t ®­îc 2.1 Taêng voán ñaàu tö cho quoác gia 51 2.2 Chuyeån dòch cô caáu kinh teá 2.3 Söï phaùt trieån cuûa caùc doanh nghieäp 3. Tån t¹i vµ nguyªn nh©n 55 3.1. Tån t¹i 3.2. Nguyªn nh©n ch­¬ng 3: n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông oDA t¹i ViÖt Nam 81 i- ph­¬ng h­íng sö dông vèn ODA cña ViÖt Nam 1. Quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®èi víi viÖc sö dông ODA 2. Môc tiªu khai th¸c ODA ii- n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ODA 83 1. Quy ho¹ch vµ ph©n bæ ODA 2. VÒ thu hót vµ sö dông vèn ODA 89 3. C¬ chÕ, chÝnh s¸ch 4. Tæ chøc ®iÒu hµnh qu¶n lý 5. Nh©n sù 100 6. Th«ng tin, ®¸nh gi¸ KÕt luËn 102 Tµi liÖu tham kh¶o 104 lêi nãi ®Çu Trong quaù trình phaùt trieån kinh teá hieän nay ñoái vôùi taát caû caùc quoác gia ñieàu kieän ñaàu tieân vaø quan troïng nhaát laø voán Voán laø chìa khoùa, laø ñieàu kieän haøng ñaàu cho moïi quaù trình phaùt trieån Ñoái vôùi nöôùc ta, ñeå ñöa ñaát nöôùc thoaùt khoûi tình traïng moät nöôùc ngheøo, caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân, cuûng coá an ninh quoác phoøng, taïo ñieàu kieän cho ñaát nöôùc phaùt trieån nhanh hôn vaøo ñaàu theá kæ 21, thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, hoøa nhaäp vaøo neàn kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi. Moãi daân toäc ñeàu phaûi töï mình vöôn leân baèng chính naêng löïc cuûa mình nhöng ñoàng thôøi cuõng phaûi bieát keát hôïp söùc maïnh daân toäc vôùi söùc maïnh thôøi ñaïi ñeå thöïc hieän muïc tieâu ñeà ra. Ôû möùc xuaát phaùt ñieåm thaáp nhaát hieän nay, chuùng ta khoâng chæ tích cöïc huy ñoäng caùc nguoàn voán trong nöôùc maø phaûi bieát thu huùt caû voán nöôùc ngoaøi thoâng qua caùc hoaït ñoäng taøi chính ñoái ngoaïi nhö vay nôï, vieän trôï, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi.... Ôû nöôùc ta, voán nöôùc ngoaøi hieän nay ñöôïc hình thaønh töø hai nguoàn chuû yeáu: voán ñaàu tö tröïc tieáp, vaø nguoàn vieän trôï phaùt trieån chính thöùc ODA. Voán FDI taäp trung chuû yeáu vaøo lónh vöïc kinh doanh thu lôïi nhuaän vaø coù khaû naêng hoaøn voán nhanh. Trong khi ñoù cô sôû haï taàng kinh teá coøn quaù yeáu keùm, do vaäy chuùng ta caàn phaûi thu huùt vaø taän duïng trieät ñeå nguoàn voán ODA cho cô sôû haï taàng kinh teá xaõ hoäi. Ñaây cuõng laø muïc ñích toân chæ cuûa caùc nhaø taøi trôï. Töø 1993 ñeán nay, nhôø coù nguoàn voán ODA maø Vieät Nam ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu kinh teá veà moïi maët cuûa xaõ hoäi, kinh teá nhö tröôøng hoïc, beänh vieän, ñöôøng xaù, caàu coáng vv....Chính vì vaäy nguoàn voán ODA raát quan troïng trong quaù trình phaùt trieån neàn kinh teá Vieät Nam trong thôøi kyø naøy. Tuy nhieân beân caïnh ñoù vaãn coøn toàn taïi nhöõng baát caäp vaø haïn cheá nhö chính saùch cuûa Ñaûng vaø nhaø nöôùc... Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån neàn kinh teá chuùng ta caàn phaûi thuùc ñaåy thu huùt thaät nhieàu voán nhaèm laøm cô sôû cho vieäc phaùt trieån sau naøy. Nhö vaäy muoán thu huùt ñöôïc thì chuùng ta neân: Nghieân cöùu veà ñaëc ñieåm, vai troø, xu theá vaän ñoäng cuûa ODA Nghieân cöùu ñaùnh giaù veà ñoùng goùp cuûa ODA vôùi neàn kinh teá Vieät Nam thôøi gian qua,ñoàng thôøi chæ ra nhöõng toàn taïi, haïn cheá trong vieäc huy ñoäng vaø söû duïng ODA Ñeà ra nhöõng giaûi phaùp nhaèm thu huùt ñöôïc nhieàu ODA khoâng nhöõng cuûa Nhaät Baûn maø coøn caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi. Chính vì nhöõng lyù do naøy, em ñaõ choïn ñeà taøi “ODA ñoái vôùi quaù trình phaùt trieån neàn kinh teá Vieät Nam” Ñeà taøi taäp trung vaøo nghieân cöùu hoaït ñoäng thu huùt vaø söû duïng ODA ôû Vieät nam treân cô sôû xem xeùt vaän ñoäng cuûa ODA theá giôùi, ñaëc bieät laø nhöõng taùc ñoäng cuûa nguoàn voán naøy ñeán quaù trình phaùt trieån kinh teá vieät nam.Phöông phaùp nghieân cöùu ñöôïc söû duïng laø phöông phaùp toång hôïp, thoáng keâ, phaân tích, so saùnh... Khoùa luaän naøy ñöôïc chia laøm 3 chöông nhö sau: ïChöông I: nghieân cöùu caùc vaán ñeà lyù luaän chung veà hoã trôï phaùt trieån chính thöùc ODA ïChöông II: Xem xeùt thöïc traïng söû duïng voán ODA taïi Vieät Nam trong thôøi gian qua vaø ñöa ra moät soá ñaùnh giaù veà keát quaû ñaït ñöôïc cuõng nhö nhöõng toàn taïi caàn khaéc phuïc. ïChöông III: Vieäc naâng cao hieäu quaû söû duïng voán ODA taïi Vieät Nam ch­¬ng mét kh¸i qu¸t chung vÒ nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (oda) i- Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i oda 1. LÞch sö h×nh thµnh ODA Thêi nguyªn thñy, x· héi ch­a h×nh thµnh nªn nhµ n­íc, gi÷a c¸c bé l¹c ®· cã sù hç trî nhau vÒ mÆt vËt chÊt. Khi mét bé l¹c thiÕu thèn sÏ ®­îc bé l¹c kh¸c d­ d¶ h¬n gióp ®ì. §Çu tiªn sù gióp ®ì nµy cßn v« t­, vÒ sau nã mang s¾c th¸I “vay tr¶”, bªn cho vay ®Æt ra mét sè ®iÒu kiÖn buéc bªn ®I vay ph¶I tu©n theo. Thêi nay, x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn lµm hè s©u ng¨n c¸ch gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng lín. C¸c n­íc nghÌo bªn c¹nh viÖc huy ®éng nguån vèn tÝch lòy trong n­íc vÉn cÇn ph¶I cã sù hç trî tõ phÝa bªn ngoµi.ChÝnh v× thÕ mµ nhu cÇu vay m­în gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng t¨ng lªn, phøc t¹p h¬n. Trªn thÕ giíi, viÖc cung cÊp ODA thùc chÊt ®· ®­îc tiÕn hµnh tõ nhiÒu thËp kØ tr­íc ®©y, b¾t ®Çu tõ kÕ ho¹ch Masan cña MÜ viÖn trî cho c¸c n­íc T©y ¢u nh»m kh«I phôc kinh tÕ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø 2. Thêi gian nµy, c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· tháa thuËn trî gióp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn d­íi d¹ng viÖn trî kh«ng hoµn l¹i hoÆc cho vay víi ®iÒu kiÖn ­u ®·i. TiÕp ®ã héi nghÞ C«l«mb« n¨m 1955 h×nh thµnh nh÷ng ý t­ëng vµ nguyªn t¾c ®Çu tiªn vÒ hîp t¸c ph¸t triÓn. Ngµy 14/12/1960, tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn ra ®êi t¹i Paris bao gåm 20 thµnh viªn ban ®Çu tËp hîp l¹i cïng hîp t¸c ph¸t triÓn. Tæ chøc nµy ®· ®ãng gãp phÇn quan träng nhÊt trong viÖc trî gióp c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn. Trong khu«n khæ hîp t¸c vµ ph¸t triÓn, c¸c n­íc thµnh viªn OECD ®· lËp ra ñy ban chuyªn m«n, trong ®ã cã ñy ban hç trî ph¸t triÓn chuyªn tr¸ch gióp ®ì c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn kinh tÕ, n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­, thµnh viªn ban ®Çu cña DAC gåm 18 n­íc: ¸o, BØ, Hµ lan, Nauy.... c¸c n­íc trong ñy ban nµy theo th­êng kú th«ng b¸o c¸c kho¶n ®ãng gãp cña hä cho ch­¬ng tr×nh viÖn trî ph¸t triÓn ®Ó DAC biÕt vµ trao ®æi c¸c vÊn ®Ò liªn quan víi chÝnh s¸ch viÖn trî ph¸t triÓn. LÇn ®Çu tiªn DAC ®­a ra kh¸I niÖm vÒ ODA n¨m 1969. N¨m 1970, §¹i héi ®ång liªn hîp quèc ®· chÝnh thøc th«ng qua chØ tiªu ODA b»ng 0,7% GNP cña c¸c n­íc ph¸t triÓn vµo n¨m 1985 vµ b»ng 1% vµo ®Çu n¨m 2000 N¨m 1994, ng©n hµng thÕ giíi ®­îc thµnh lËp t¹i héi nghÞ quèc tÕ vÒ tµI chÝnh- tiÒn tÖ tæ chøc vµo th¸ng 7/1994 t¹i Breton Woods thuéc bang New Harmpshire. Môc tiªu chÝnh cña ng©n hµng thÕ giíi lµ thóc ®Èy sù tiÕn bé kinh tÕ- x· héi vµ t¨ng tr­ëng phóc lîi cña c¸c n­íc thµnh viªn ®ang ph¸t triÓn víi t­ c¸ch nh­ mét trung gian tµI chÝnh. Ngµy nay, ng©n hµng thÕ giíi gãp phÇn quan träng trong viÖc d¶I ng©n ODA cho c¸c n­íc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn, trong ®ã cã ViÖt Nam. 2. Kh¸i niÖm Theo kh¸i niÖm cña Uû ban Hç trî ph¸t triÓn (DAC) thuéc Tæ chøc Hîp t¸c Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn (OECD) th× hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (Offical Development Assistance - ODA) lµ c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, c¸c kho¶n viÖn trî cã hoµn l¹i vµ c¸c kho¶n tÝn dông ­u ®·i cña c¸c ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ, c¸c tæ chøc thuéc hÖ thèng Liªn hiÖp quèc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ dµnh cho ChÝnh phñ vµ nh©n d©n c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn, ®¶m b¶o 2 nguyªn t¾c sau: (1) ODA ®­îc cÊp nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng b»ng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ ®©y ph¶i lµ môc ®Ých chÝnh cña ODA. (2) ODA ph¶i thÓ hiÖn sù ­u ®·i, cô thÓ ph¶i bao hµm Ýt nhÊt 25% viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. ChÝnh phñ NhËt B¶n ®­a ra khaùi nieäm “ Mét lo¹i viÖn trî muèn lµ ODA ph¶I cã ®ñ 3 yÕu tè cÊu thµnh: + Do chÝnh phñ c¬ quan ®¹i diÖn cÊp + Cã môc ®Ých gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ n©ng cao phóc lîi cho n­íc tiÕp nhËn + ¦u ®·I ph¶I ®¹t trªn 25% trong ®ã ­u ®·I lµ mét chØ sè hîp tõ 3 yÕu tè: l·I suÊt, thêi h¹n tr¶ nî, thêi gian aân haïn trong t­¬ng quan so s¸nh víi c¸c yÕu tè t­¬ng tù cña ng©n hµng th­¬ng m¹i ChÝnh phñ ViÖt Nam quy ®Þnh t¹i ®iÒu I quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc- ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh sè 17/2001/N§-CP ngµy 04-05/2000: “ Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (sau ®©y gäi t¾t lµ ODA) trong quy chÕ nµy ®­îc hiÓu lµ ho¹t ®éng hîp t¸c ph¸t triÓn gi­a nhµ n­íc hoÆc chÝnh phñ n­íc céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam víi nhµ tµI trî, bao gåm: A, ChÝnh phñ n­íc ngoµi B, C¸c tæ chøc liªn chÝnh phñ hoÆc liªn quèc gia H×nh thøc cung cÊp ODA bao gåm: A, ODA kh«ng hoµn l¹i B, ODA vay ­u ®·I cã yÕu tè kh«ng hoµn l¹i Ýt nhÊt 25% Ph­¬ng thøc cung cÊp ODA bao gåm: A, Hç trî c¸n c©n thanh to¸n B, Hç trî ch­¬ng tr×nh C, Hç trî dù ¸n WB ®­a ra kh¸I niÖm ODA bao gåm c¶ viÖn trî ®a ph­¬ng vµ song ph­¬ng, nhÊn m¹nh tíi khÝa c¹nh tµI chÝnh cña ODA mµ kh«ng ®Ò cËp tíi môc ®Ých cña ODA lµ g×. NgoµI ra ODA cßn cã c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·I cã thÓ lµ: l·I suÊt thÊp ( d­íi 3%/n¨m), thêi gian ©n h¹n dµI hoÆc thêi gian tr¶ nî (30-40 n¨m). NghÞ ®Þnh 87CP cña chÝnh phñ viÖt nam quy ®Þnh vÒ nguån vèn ODA lµ sù hîp t¸c ph¸t triÓn gi÷a n­íc céng hßa x· héi chñ nghÜa viÖt nam víi mét hay nhiÒu quèc gia, tæ chøc quèc tÕ. H×nh thøc cña sù hîp t¸c cã thÓ lµ hç trî c¸n c©n thanh to¸n, hç trî theo ch­¬ng tr×nh, hç trî theo kü thuËt hoÆc theo dù ¸n. 3. §Æc ®iÓm Tröôùc tieân ñaây laø nguoàn voán cuûa chính phuû phaân boå cho moïi maët cuûa xaõ hoäi nhaèm thuùc ñaåy neàn kinh teá nhöng beân caïnh ñoù laø keøm theo caùc ñieàu kieän ñeå coù theå vay ñöôïc nguoàn voán naøy. ODA lu«n bÞ r»ng buéc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp, ®I kÌm víi ODA bao giê còng cã nh÷ng r»ng buéc nhÊt ®Þnh vÒ chÝnh trÞ kinh tÕ hoÆc khu vùc ®Þa lý. N­íc nhËn viÖn trî cßn ph¶I ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña bªn cÊp viÖn trî nh­ thay ®æi chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, chÝnh s¸ch kinh tÕ, thay ®æi chÕ ®é chÝnh trÞ.... cho phï hîp víi môc ®Ých cña bªn tµI trî. Trong giai ®o¹n hiÖn nay ®· xuÊt hiÖn mét sè ®Æc ®iÓm quan träng sau: Thø nhÊt, tØ träng ODA song ph­¬ng cã xu thÕ t¨ng lªn, ODA ®a ph­¬ng cã xu thÕ gi¶m ®i. Qu¸ tr×nh quèc tÕ hãa ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi vµ xu thÕ héi nhËp ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c quan hÖ kinh tÕ, chÝnh trÞ.... gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng ®­îc ®Èy m¹nh vµ t¨ng c­êng. Ho¹t ®éng cña mét sè tæ chøc ph­¬ng tá ra kÐm hiÖu qu¶ lµm cho mét sè nhµ tµI trî ngÇn ng¹i ®ãng gãp cho c¸c tæ chøc nµy. §iÒu ®ã lµ nguyªn nh©n chÝnh t¹o nªn sù chuyÓn dÞch, tØ träng ODA song ph­¬ng cã xu thÕ t¨ng lªn, ODA ®a ph­¬ng cã xu thÕ gi¶m ®I ®iÒu ®ã ®­îc chøng minh trªn thùc tÕ lµ trong c¸c n¨m tõ 1980-1994 trong tæng sè ODA cña thÕ giíi, tØ träng ODA song ph­¬ng tõ 67% t¨ng lªn69% trong khi ®ã tØ träng ODA ®a ph­¬ng gi¶m tõ 33% xuèng cßn 31% (nguån cña bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­) Thø hai, sù c¹nh tranh ngµy cµng t¨ng trong qu¸ tr×nh thu hót vèn ODA. Trªn thÕ giíi mét sè n­íc míi giµnh ®­îc ®éc lËp, hoÆc míi t¸ch ra tõ c¸c n­íc liªn bang t¨ng lªn ®¸ng kÓ vµ cã nhu cÇu lín vÕ ODA.Mét sè n­íc céng hßa tõ Nam T­ cò vµ mét sè n­íc Ch©u Phi bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ trong chiÕn tranh s¾c téc ®ang cÇn ®Õn sù hç trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ. ë Ch©u ¸, Trung Quèc, c¸c n­íc §«ng D­¬ng... còng ®ang cÇn ®Õn nguån ODA lín ®Ó x©y dùng kinh tÕ, ph¸t triÓn x· héi. Sè n­íc cã nhu cÇu tiÕp nhËn ODA lµ rÊt lín v× vËy sù c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc ngµy cµng trë nªn gay g¾t. C¸c vÊn ®Ò mµ c¸c n­íc cung cÊp ODA quan t©m ®Õn t¹o nªn sù c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc tiÕp nhËn lµ n¨ng lùc kinh tÕ cña c¸c quèc gia tiÕp nhËn, c¸c triÓn väng ph¸t triÓn, ngoµI ra cßn chÞu nhiÒu sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè kh¸c nh­: Nh·n quan chÝnh trÞ, quan ®iÓm céng ®ång réng r·I, dùa trªn sù quan t©m nh©n ®¹o vµ hiÓu biÕt vÒ sù cÇn thiÕt ®ãng gãp vµo æn ®Þnh kinh tÕ x· héi quèc tÕ.Cïng mèi quan hÖ truyÒn thèng víi c¸c n­íc thø 3 cña c¸c n­íc ph¸t triÓn, hay tÇm quan träng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi t­ c¸ch lµ b¹n hµng( thÞ tr­êng, n¬I cung cÊp nguyªn liÖu, lao ®éng). MÆt kh¸c, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, an ninh vµ lîi Ých chiÕn l­îc tr¸ch nhiÖm toµn cÇu hay c¸ biÖt.... còng lµ nh©n tè t¹o nªn xu h­íng ph©n bæ ODA theo vïng. NgoµI ra cßn cã thªm lý do ®ã lµ sù chuÈn bÞ ®¸p øng nhu cÇu vÒ thñ tôc, quy chÕ, chiÕn l­îc, viÖn trî... kh¸c nhau cña c¸c nhµ tµI trî trªn thÕ giíi còng t¹o nªn sù chªnh lÖch trong qu¸ tr×nh thu hót vµ sö dông ODA gi÷a c¸c quèc gia hÊp thô nguån vèn nµy. ChÝnh sù c¹nh tranh gay g¾t ®· t¹o nªn sù t¨ng gi¶m trong tiÕp nhËn viÖn trî cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Thø ba, sù ph©n bè ODA theo khu vùc nghÌo cña thÕ giíi kh«ng ®ång ®Òu. Nguyªn nh©n t¹o nªn sù kh¸c biÖt nh­ vËy cã thÓ cã rÊt nhiÒu lý gi¶I kh¸c nhau, cã thÓ lµ do nh÷ng mong muèn cña c¸c quèc gia ®I viÖn trî nh­ më réng quan hÖ hîp t¸c vÒ chÝnh trÞ hay kinh tÕ, môc ®Ých x· héi, ®iÒu ®ã phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ý muèn chñ quan cña nhµ tµI trî. Lóc ®Çu hä chØ quan t©m ®Õn viÖc thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ víi c¸c n­íc l¸ng giÒng cña m×nh, nh­ng sau ®ã hä l¹i nhËn thÊy r»ng cÇn thiÕt lËp quan hÖ víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi ®Ó t×m kiÕm thÞ tr­êng trao ®æi bu«n b¸n hay ®Çu t­ mµ viÖc ®Çu tiªn thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao b»ng c¸ch viÖn trî ODA. MÆt kh¸c chÝnh nh÷ng yÕu tè trong néi bé cña quèc gia còng t¹o nªn nh÷ng kh¸c biÖt lín trong qu¸ tr×nh nhËn viÖn trî nh­ c¸c mèi quan hÖ víi c¸c n­íc ph¸t triÓn Thø t­, triÓn väng gia t¨ng nguån vèn ODA Ýt l¹c quan. MÆc dï §¹i héi ®ång Liªn Hîp Quèc ®· khuyÕn nghÞ dµnh 1% GNP cña c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Ó cung cÊp ODA cho c¸c n­íc nghÌo. Nh­ng n­íc cã khèi l­îng ODA lín nh­ NhËt B¶n, Mü... th× tû lÖ nµy míi chØ ®¹t ë møc trªn d­íi 0,3% trong nhiÒu n¨m qua. Tuy cã mét sè n­íc nh­ Thôy §iÓn, Na uy, PhÇn Lan, §an M¹ch... ®· cã tû lÖ ODA chiÕm h¬n 1% GNP, song khèi l­îng ODA tuyÖt ®èi cña c¸c n­íc nµy kh«ng lín. Thªm vµo ®ã t×nh h×nh kinh tÕ phôc håi chËm ch¹p ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng lµ mét trë ng¹i gia t¨ng ODA. Ngoµi ra, hµng n¨m c¸c n­íc cung cÊp ODA dùa vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ cña m×nh ®Ó xem xÐt khèi l­îng ODA cã thÓ cung cÊp ®­îc. Nh­ng hiÖn nay c¸c n­íc ph¸t triÓn ®ang cã nh÷ng dÊu hiÖu ®¸ng lo ng¹i trong nÒn kinh tÕ cña m×nh nh­ khñng ho¶ng kinh tÕ hay hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò x· héi trong n­íc, chÞu søc Ðp cña d­ luËn ®ßi gi¶m viÖn trî ®Ó tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trong n­íc. Tuy nhiªn, ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, kinh tÕ t¨ng b×nh qu©n 6%/n¨m trong c¸c n¨m 1991 - 1994 (4%/n¨m trong thËp kû 80). §êi sèng nh©n d©n ®ang ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt. Do sù phôc håi kinh tÕ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, nguån vèn chuyÓn dÞch vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ sÏ gi¶m sót trong c¸c n¨m tíi, ODA lµ mét kho¶n vèn mµ c¸c n­íc ph¸t triÓn hç trî cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nã ®­îc thùc hiÖn tõ rÊt l©u, qua c¸c giai ®o¹n nhÊt ®Þnh, cã nh÷ng xu thÕ vËn ®éng riªng, nh×n chung l¹i, xu h­íng vËn ®éng hiÖn nay hµm chøa c¶ c¸c yÕu tè thuËn lîi lÉn khã kh¨n cho mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ n­íc ta ®ang t×m kiÕm nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc, tuy nhiªn c¸c yÕu tè thuËn lîi lµ c¬ b¶n. XÐt trªn ph¹m vi quèc tÕ, ODA cã thÓ huy ®éng ®­îc l¹i tuú thuéc voµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i kh«n khÐo vµ kh¶ n¨ng hÊp thô vèn n­íc ngoµi cña chÝnh nÒn kinh tÕ n­íc ®ã. Qua ®ã ta cã thÓ thÊy râ ®­îc nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña ODA so víi c¸c nguån vèn kh¸c. Thùc tiÔn nãi trªn ®· ph¶n ¸nh kh¸ râ tÝnh hai mÆt cña nguån vèn ODA. 3.1. ­u ®iÓm C¸c dù ¸n sö dông vèn vay ODA th­êng ®ßi hái ¸p dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn, chÊt l­îng cao cña thÕ giíi vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý tiªn tiÕn. Tõ n¨m 1993, khi vèn ODA b¾t ®Çu vµo ViÖt Nam ®Õn nay, rÊt nhiÒu c¸n bé ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn vµ hiÓu biÕt c¸c quy tr×nh c«ng nghÖ míi trong c¸c lÜnh vùc cÇu, ®­êng, ®iÖn..., nhiÒu c«ng ty ViÖt Nam ®· v­¬n lªn ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi vµ ®· th¾ng thÇu trong c¸c cuéc ®Êu thÇu quèc tÕ. C¸c c¸n bé qu¶n lý dù ¸n, c¸c c¸n bé c«ng chøc cña ChÝnh phñ lµm quen dÇn vµ ngµy cµng hiÓu râ h¬n c¸c quy t¾c tæ chøc ®Êu thÇu quèc tÕ, gi¶i ng©n vµ qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n. Cã thÓ nãi c¸c dù ¸n ph¸t triÓn lµ c¸c c¬ së thö nghiÖm cho c¸c ý t­ëng hay kh¸i niÖm míi ®èi víi mét sè n­íc, chøng minh cho ChÝnh phñ hoÆc nh©n d©n cña c¸c n­íc ®ã thÊy ®­îc t¸c dông cña nh÷ng c«ng viÖc nh­ thÇu kho¸n c¸c dÞch vô c«ng céng, vËn ®éng c¸c nhãm nh÷ng ng­êi h­ëng lîi tõ dù ¸n tham gia vµo c«ng t¸c qu¶n lý... Dù ¸n ODA còng cã thÓ gióp ph¸ vì nh÷ng quan ®iÓm trãi buéc khu vùc c«ng céng vµo nh÷ng c¬ chÕ kh«ng hiÖu qu¶. ChÝnh phñ dï cã t­ t­ëng ®æi míi còng thÊy khã thùc hiÖn c¸c ý t­ëng míi, nhÊt lµ khi c¸c ý t­ëng ®ã l¹i ¶nh h­ëng ®Õn quyÒn lîi cña ng­êi d©n. VÝ dô, khi d©n c­ ®· quen víi viÖc sö dông c¸c dÞch vô c«ng céng (®­êng,®iÖn, n­íc,...) kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn hoÆc tr¶ rÊt Ýt, nÕu ChÝnh phñ thay ®æi chÝnh s¸ch yªu cÇu ng­êi d©n ph¶i tr¶ tiÒn cho c¸c dÞch vô c«ng céng nµy ®Ó cã nguån ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n míi th× ch¾c ch¾n ChÝnh phñ sÏ gÆp ph¶i sù ph¶n ®èi tõ phÝa d©n c­ vµ chÝnh s¸ch míi sÏ khã ®­îc th«ng qua. Trong khi ®ã, c¸c nhµ tµi trî cã thÓ tµi trî cho c¸c dù ¸n ®­êng, thuû lîi, n­íc s¹ch ®ång thêi yªu cÇu n­íc tiÕp nhËn cã chÝnh s¸ch thu phÝ thÝch hîp ®Ó duy tu b¶o d­ìng c«ng tr×nh, ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng cña dù ¸n. ViÖc thay ®æi chÝnh s¸ch ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña nhµ tµi trî sÏ ®­îc nh©n d©n dÔ dµng chÊp thuËn h¬n nh­ lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp nhËn vèn míi. Nh­ vËy, dù ¸n ODA ®· gãp phÇn ®æi míi chÝnh s¸ch t¹i n­íc tiÕp nhËn vèn vµ ®æi míi nÕp nghÜ cña ng­êi d©n ®­îc trùc tiÕp thô h­ëng. 3.2. H¹n chÕ Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm nªu trªn th× nguån vèn ODA còng hµm chøa c¸c mÆt tr¸i cña nã. (1) Trong mét sè tr­êng hîp vèn ODA th­êng ®i liÒn víi yÕu tè kinh tÕ-chÝnh trÞ tiªu cùc (do bªn cung cÊp vèn ¸p ®Æt) h¬n lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. C¸c n­íc ph¸t triÓn mµ ®iÓn h×nh lµ Mü th­êng sö dông ODA nh­ mét c«ng cô chÝnh trÞ, x¸c ®Þnh vÞ trÝ vµ ¶nh h­ëng cña m×nh t¹i c¸c n­íc vµ khu vùc tiÕp nhËn ODA, buéc c¸c n­íc nµy ph¶i chÊp nhËn mét lËp tr­êng nµo ®ã cña m×nh trong ngo¹i giao hay t¸c ®éng, can thiÖp vµo sù ph¸t triÓn chÝnh trÞ. V× vËy khi tiÕp nhËn nguån vèn ODA c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn cÇn c©n nh¾c kü l­ìng nh÷ng ®iÒu kiÖn cña c¸c nhµ tµi trî. (2) Vay vèn ODA lµm t¨ng g¸nh nî quèc gia. Vèn vay ODA dï vay víi thêi gian dµi 30-40 n¨m vÉn kh«ng ph¶i lµ vèn viÖn trî, ®Õn mét lóc nµo ®ã n­íc tiÕp nhËn ph¶i dïng tiÒn cña m×nh ®Ó tr¶ nî. H¬n thÕ n÷a rñi ro tû gi¸ lµ mét trong nh÷ng nguy c¬ ®¸ng quan t©m nhÊt. Thùc tÕ nhiÒu n¨m qua trªn thÕ giíi ®· chØ râ: c¸i ®­îc coi lµ lîi Ých cña c¸c kho¶n ODA cho vay víi l·i suÊt thÊp vµ thêi h¹n dµi ngµy h«m nay cã thÓ kh«ng bï l¹i ®­îc cho nh÷ng thiÖt h¹i to lín do sù thay ®æi bÊt lîi vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i trong t­¬ng lai. V× vËy, nÕu nh­ n­íc tiÕp nhËn kh«ng cã chÝnh s¸ch qu¶n lý nî thËn träng sÏ dÉn ®Õn mÊt kh¶ n¨ng tr¶ nî. Bµi häc kinh nghiÖm tõ c¸c n­íc ch©u Phi cho thÊy tõ nh÷ng n¨m 1960 c¸c n­íc nµy chñ yÕu lµ vay vèn ODA vµ ®Õn cuèi thËp kû 80, ®Çu thËp kû 90 c¸c n­íc nghÌo ë ch©u Phi l©m vµo khñng ho¶ng mÊt kh¶ n¨ng tr¶ nî. Cho ®Õn nay céng ®ång quèc tÕ vÉn tiÕp tôc t×m kiÕm c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu gi¶i quyÕt nî hoÆc xo¸ nî (nh­ s¸ng kiÕn gi·n nî cho c¸c n­íc nghÌo m¾c nî nÆng nÒ do IMF vµ WB khëi x­íng). (3) C¸c kho¶n vay ODA g¾n víi chÝnh s¸ch hç trî cho c¸c doanh nghiÖp cña n­íc tµi trî. V× vËy th«ng th­êng cã sù rµng buéc cña nhµ tµi trî trong viÖc lùa chän dù ¸n, thuª t­ vÊn, chän nhµ thÇu, nhµ cung øng hµng ho¸ thiÕt bÞ cho dù ¸n. Do ®ã gi¸ c¶ trong c¸c hîp ®ång sö dông vèn ODA th­êng cao h¬n c¸c hîp ®ång cïng lo¹i theo h×nh thøc th­¬ng m¹i th«ng th­êng. C¸ biÖt cã tr­êng hîp møc chªnh lÖch gi¸ nãi trªn ®Õn 30%. H¬n n÷a vèn ODA khi ®· ®­îc chØ ®Þnh cho mét sè dù ¸n nhÊt ®Þnh th× viÖc thay ®æi quy m« dù ¸n hoÆc ®iÒu chuyÓn vèn tõ dù ¸n nµy sang dù ¸n kh¸c lµ rÊt khã kh¨n hoÆc kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc, ®Æt n­íc ®i vay vµo t×nh thÕ hoÆc chÊp nhËn dù ¸n hoÆc kh«ng ®­îc vay. (4) Thñ tôc ®Ó sö dông ®­îc vèn vay ODA th­êng lµ phøc t¹p vµ mÊt nhiÒu thêi gian ®Ó dù ¸n ®­îc chÊp thuËn. V× vËy c¸c dù ¸n chuÈn bÞ ®Ó sö dông vèn ODA th­êng ph¶i thay ®æi Nghiªn cøu kh¶ thi do thêi gian tõ khi x©y dùng Nghiªn cøu kh¶ thi ban ®Çu ®Õn khi ®­îc nhµ tµi trî thÈm ®Þnh c¸ch nhau kh¸ xa. Ngoµi ra, c¸c chi phÝ kh¸c nh­ chi qu¶n lý dù ¸n, gi¶i phãng mÆt b»ng cña c¸c dù ¸n ODA còng cao h¬n c¸c dù ¸n cïng lo¹i sö dông vèn trong n­íc do nhµ tµi trî can thiÖp trùc tiÕp vµo c¸c quy tr×nh nµy 4. Coù nhieàu tieâu chí khaùc nhau ñeå phaân loaïi nguoàn voán ODA: 4.1. Theo tÝnh chÊt - ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i: c¸c kho¶n cho kh«ng, kh«ng ph¶i tr¶ l¹i - ViÖn trî cã hoµn l¹i: c¸c kho¶n cho vay ­u ®·i (vay tÝn dông víi ®iÒu kiÖn ”mÒm”). - ViÖn trî hçn hîp: gåm mét phÇn cho kh«ng, phÇn cßn l¹i thùc hiÖn theo h×nh thøc vay tÝn dông (cã thÓ ­u ®·i hoÆc th­¬ng m¹i). 4.2. Theo môc ®Ých - Hç trî c¬ b¶n: lµ nh÷ng nguån lùc ®­îc cung cÊp ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi vµ m«i tr­êng. §©y th­êng lµ nh÷ng kho¶n cho vay ­u ®·i. - Hç trî kü thuËt: lµ nh÷ng nguån lùc dµnh cho chuyÓn giao tri thøc, c«ng nghÖ, x©y dùng n¨ng lùc, tiÕn hµnh nghiªn cøu c¬ b¶n hay nghiªn cøu tiÒn ®Çu t­ ph¸t triÓn thÓ chÕ vµ nguån nh©n lùc v.v.. lo¹i hç trî nµy chñ yÕu lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. 4.3. Theo ®iÒu kiÖn - ODA kh«ng rµng buéc: viÖc sö dông nguån tµi trî kh«ng bÞ rµng buéc bëi nguån sö dông hay môc ®Ých sö dông. - ODA cã rµng buéc: Bëi nguån sö dông: cã nghÜa lµ viÖc mua s¾m hµng ho¸, trang thiÕt bÞ hay dÞch vô b»ng nguån ODA chØ giíi h¹n cho mét sè c«ng ty do n­íc tµi trî së h÷u hoÆc kiÓm so¸t (®èi víi viÖn trî song ph­¬ng), hoÆc c¸c c«ng ty cña c¸c n­íc thµnh viªn (®èi víi viÖn trî ®a ph­¬ng). Bëi môc ®Ých sö dông: chØ ®­îc sö dông cho mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh hoÆc mét sè dù ¸n cô thÓ. - ODA cã thÓ rµng buéc mét phÇn: mét phÇn chi ë n­íc viÖn trî, phÇn cßn l¹i chi ë bÊt cø n¬i nµo. 4.4. Theo h×nh thøc - Hç trî dù ¸n: lµ h×nh thøc chñ yÕu cña ODA ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n cô thÓ. Nã cã thÓ lµ hç trî c¬ b¶n hoÆc hç trî kü thuËt, cã thÓ lµ cho kh«ng hoÆc cho vay ­u ®·i. - Hç trî phi dù ¸n bao gåm c¸c lo¹i h×nh nh­ sau: Hç trî c¸n c©n thanh to¸n th­êng lµ hç trî tµi chÝnh trùc tiÕp (chuyÓn giao tiÒn tÖ), hç trî hµng ho¸ hay lµ hç trî nhËp khÈu. Ngo¹i tÖ hoÆc hµng ho¸ ®­îc chuyÓn vµo qua h×nh thøc nµy cã thÓ ®­îc sö dông ®Ó hç trî cho ng©n s¸ch. Hç trî tr¶ nî ViÖn trî ch­¬ng tr×nh: lµ kho¶n ODA dµnh cho mét môc ®Ých tæng víi thêi gian nhÊt ®Þnh vµ kh«ng ph¶i x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c nã sÏ ®­îc sö dông nh­ thÕ nµo. 4.5. Theo tÝnh chÊt ®èi t¸c - ODA song ph­¬ng: lµ kho¶n tµi trî cña mét quèc gia cho ChÝnh phñ cña mét n­íc mét c¸ch trùc tiÕp th«ng qua viÖc ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh tÝn dông. - ODA ®a ph­¬ng: kho¶n tµi trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ ®a quèc gia nh­ Ng©n hµng ThÕ giíi (WB), Ng©n hµng Ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB), c¸c tæ chøc thuéc Liªn hiÖp quèc nh­ UNDP, FAO... cho ChÝnh phñ cña mét n­íc. II- Vai trß cña ODA ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn Vai trß cña ODA Cho ®Õn nay, mÆc dï bèi c¶nh quèc tÕ ®· cã nhiÒu biÕn ®æi, song môc tiªu vµ lîi Ých cña c¸c n­íc cÊp vèn theo ®uæi hÇu nh­ kh«ng thay ®æi so víi tr­íc ®©y: tËp trung cho an ninh cña hÖ thèng TBCN, tuyªn truyÒn d©n chñ kiÓu ph­¬ng t©y, trãi buéc sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia phô thuéc thÕ giíi thø ba vµo trong mét trËt tù tù do mµ c¸c trung t©m tù b¶n ®· s¾p ®Æt khuyÕn khÝch tù do ho¸ kinh tÕ ®Ó më ®­êng cho t­ b¶n n­íc ngoµi trµn vµo... Caùc khoaûn vay ODA coù thôøi gian traû nôï raát daøi vaø coù möùc laõi suaát öu ñaõi. Thaønh toá vieän trôï khoâng hoaøn laïi trong caùc khoûan vay ODA toái thieåu laø 25% theo quy ñònh cuûa caùc nöôùc OECD. Theo soá lieäu cuûa boä taøi chính töø 1993 ñeán naêm 1999 Vieät Nam ñaõ kyù vay cuûa ODA 11.627 trieäu USD trong ñoù coù 9.632 USD laø vay vôùi thôøi haïn 30-40 naêm vaø laõi suaát töø 0,75% ñeán 2%/naêm. Thaønh toá vieän trôï khoâng hoaøn laïi cuûa caùc khoaûn vay naøy ñaït töø 25% ñeán 80%. Chæ coù nguoàn voán lôùn vôùi ñieàu kieän vay öu ñaõi nhö vaäy Chính Phuû môùi coù theå taäp trung ñaàu tö cho caùc döï aùn haï taàng kinh teá lôùn nhö ñöôøng xaù, ñieän, nöôùc, thuûy lôïi, caûng vaø caùc döï aùn haï taàng xaõ hoäi khaùc nhö giaùo duïc y teá, coù thôøi gian hoaøn voán laâu vaø tyû leä hoøan voán thaáp. Bôûi neáu nhö chuùng ta söû duïng nguoàn voán ngaén haïn ñeå ñaàu tö daøi haïn thì nguy cô daãn ñeán khuûng hoaûng veà khaû naêng thanh toaùn laø khoù traùnh khoûi. Vì vaäy ñoái vôùi Vieät Nam hieän nay vaø trong töông lai gaàn thì vieäc tranh thuû caùc nguoàn voán ODA vay daøi haïn ñeå ñaàu tö cho caùc coâng trình haï taàng laø raát caàn thieát. Ngoaøi ra ODA coøn boå xung nguoàn ngoaïi teä cho ñaát nöôùc vaø buø ñaép caùn caân thanh toaùn. Hieän nay ôû moät soá nöôùc ASEAN coù tyû leä tieát kieäm noäi ñòa khaù cao 30-40% GDP, song taïi caùc nöôùc naøy vaãn coù thaâm huït caùn caân vaõng lai. Voán ODA vaøo caùc nöôùc naøy laø nguoàn buø ñaép quan troïng cho caùn caân vaõng lai. Trong ñieàu kieän ñoàng noäi teä khoâng coù khaû naêng töï do chuyeån ñoåi maø moät döï aùn neáu ñaõ chuaån bò 100% voán ñaàu tö baèng nguoàn voán trong nöôùc nhöng neáu nhu caàu chuyeån ñoåi tieàn noäi teä sang ngoaïi teä ñeå nhaäp khaåu trang thieát bò cho döï aùn khoâng ñöôïc ñaùp öùng ñaày ñuû thì chaéc chaén döï aùn khoâng khaû thi, nhö vaäy soá tieàn tieát kieäm noäi teä khoâng theå chuyeån thaønh ñaàu tö. Vaäy noù ñoùng vai troø heát söùc quan troïng vôùi nhöõng tieâu chí sau: 1. ODA lµ nguån vèn quan träng ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. Vèn ®Çu t­ cïng víi tµi nguyªn thiªn nhiªn, lao ®éng vµ kü thuËt t¹o thµnh 4 yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt, x· héi. TÊt c¶ c¸c n­íc khi tiÕn hµnh ch­¬ng tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Òu cÇn vèn ®Çu t­ lín. §ã chÝnh lµ trë ng¹i lín nhÊt ®Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh C«ng nghiÖp ho¸ ®èi víi n­íc nghÌo. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, víi nh÷ng thµnh tùu míi cña khoa häc vµ c«ng nghÖ, c¸c n­íc cã thÓ tiÕn nhanh kh«ng chØ b»ng kh¶ n¨ng tÝch luü trong n­íc mµ cßn kÕt hîp víi tËn dông kh¶ n¨ng cña thêi ®¹i. Bªn c¹nh nguån vèn trong n­íc cßn cã thÓ huy ®éng nguån vèn tõ bªn ngoµi d­íi h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp hoÆc vay nî/viÖn trî. Tuy nhiªn, ë ®©y chóng ta sÏ ®Ò cËp ®Õn vèn ODA trong tæng thÓ c¸c nguån vèn bªn ngoµi chuyÓn vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kho¶n viÖn trî vµ cho vay theo ®iÒu kiÖn ODA lµ nguån tµi chÝnh quan träng. ODA ®­îc tiÕp nhËn nh­ mét nguån lùc h÷u hiÖu tõ bªn ngoµi, kÐo c¸c quèc gia ®ang vµ chËm ph¸t triÓn ra khái vßng tuÇn hoµn luÈn quÈn: ThiÕu vèn - ®Çu t­ thÊp - n¨ng suÊt lao ®éng thÊp - thu nhËp thÊp - thiÕu vèn... vµ thu nhËp ngµy cµng thÊp h¬n. NhiÒu n­íc ®· tiÕp thu mét l­îng vèn ODA kh¸ lín nh­ mét bæ sung quan träng cho ph¸t triÓn kinh tÕ. N¨m 1993 b×nh qu©n ®Çu ng­êi ë c¸c n­íc thu nhËp thÊp nhËn ®­îc 9,2 USD/ng­êi. NÕu kh«ng kÓ Trung Quèc vµ Ên §é lµ hai n­íc lín th× møc ODA b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña c¸c n­íc cã thu nhËp thÊp ®¹t tíi 23,7 USD/ng­êi, chiÕm tíi 6,4% GNP b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña c¸c n­íc nµy. Trong thêi kú ®Çu cña ch­¬ng tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë c¸c n­íc NICs, c¸c n­íc ASEAN vµ Trung Quèc, viÖn trî n­íc ngoµi ®· cã tÇm quan träng ®¸ng kÓ. §µi Loan, trong thêi kú ®Çu thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, ®· dïng viÖn trî vµ nguån vèn n­íc ngoµi ®Ó tho¶ m·n gÇn 50% tæng khèi l­îng vèn ®Çu t­ trong n­íc. Sau khi nguån tiÕt kiÖm trong n­íc t¨ng lªn, §µi Loan míi gi¶m dÇn sù lÖ thuéc vµo viÖn trî. Tõ n¨m 1950 ®Õn n¨m 1965 Mü ®· viÖn trî cho §µi Loan theo kiÓu cho vay ­u ®·i vµ cho kh«ng mçi n¨m 108 triÖu USD (theo thêi gi¸). Kho¶n viÖn trî nµy ®Õn n¨m 1968 míi chÊm døt h¼n. Cßn Hµn Quèc, nhê cã mèi quan hÖ ®Æc biÖt víi Mü nªn cã ®­îc nguån viÖn trî rÊt lín, chiÕm 81,2% tæng sè viÖn trî cña n­íc nµy trong nh÷ng n¨m 1970-1972. Nhê ®ã mµ gi¶m ®­îc sù c¨ng th¼ng vÒ nhu cÇu vèn ®Çu t­ vµ ®· cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu kinh tÕ. Do tÝnh chÊt ­u ®·i, nguån vèn ODA th­êng dµnh cho ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi nh­ ®Çu t­ vµo ®­êng x¸, cÇu c¶ng, c«ng tr×nh ®iÖn, c«ng tr×nh cÊp tho¸t n­íc vµ c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc... Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 1970, c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi cña c¸c n­íc §«ng Nam ¸ sau khi giµnh ®­îc ®éc lËp rÊt nghÌo nµn vµ l¹c hËu. C¸c quèc gia ®· sím nhËn thÊy vai trß quan träng cña viÖc ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng giao th«ng vËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c vµ b­u chÝnh viÔn th«ng... Theo b¸o c¸o cña WB, tõ n¨m 1971 ®Õn n¨m 1974, t¹i Philipin vèn chi cho ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i chiÕm tíi 50% tæng sè vèn dµnh cho x©y dùng c¬ b¶n vµ 60% tæng vèn vay ODA ®­îc chi cho ph¸t triÓn c¬ cë h¹ tÇng. KÕt qu¶ lµ ®Õn cuèi n¨m 1994, Philipin ®· cã 811 c¶ng lín nhá ®¹t tiªu chuÈn quèc gia, 329 c¶ng cÊp tØnh vµ vËn t¶i thuû ®· ®¶m b¶o ®­îc 85% l­îng hµng hãa chuyªn chë néi ®Þa... t¹o ®iÒu kiÖn cho giao l­u kinh tÕ quèc tÕ thùc hiÖn nhanh chãng, thuËn tiÖn. NhiÒu c«ng tr×nh h¹ tÇng kinh tÕ vµ x· héi nh­ s©n bay, bÕn c¶ng, ®­êng cao tèc, tr­êng häc, bÖnh viÖn, trung t©m nghiªn cøu khoa hä._.c mang tÇm cì quèc gia ë Th¸i Lan, Singapore, Indonesia ®· ®­îc x©y dùng b»ng nguån ODA cña NhËt B¶n, Mü, WB, ADB vµ mét sè nhµ tµi trî kh¸c. Mét sè n­íc nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc tr­íc ®©y còng ®· dùa vµo nguån vèn ODA cña Mü, WB, ADB ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i cña m×nh. Tuy nhiªn còng v× tÝnh chÊt ­u ®·i cña nguån vèn ODA mµ g¸nh nÆng nî th­êng kh«ng thÊy râ ngay. Nh­ng ®ã chØ lµ nçi lo sî ®èi víi c¸c n­íc kh«ng biÕt sö dông vµ qu¶n lý ODA. G¸nh nÆng nî nÇn sÏ ®­îc gi¶m thiÓu rÊt nhiÒu nÕu biÕt qu¶n lý ®Ó ®em l¹i hiÖu qu¶ sö dông ODA cao. 2. ODA gióp c¸c n­íc nghÌo tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu khoa häc, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Nh÷ng lîi Ých quan träng mµ hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc mang l¹i cho c¸c n­íc nhËn tµi trî lµ c«ng nghÖ, kü thuËt hiÖn ®¹i, nghiÖp vô chuyªn m«n vµ tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn. C¸c nhµ tµi trî cßn ­u tiªn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn nguån nh©n lùc v× hä tin r»ng viÖc ph¸t triÓn cña mét quèc gia quan hÖ mËt thiÕt víi viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. §©y míi chÝnh lµ nh÷ng lîi Ých c¨n b¶n, l©u dµi ®èi víi n­íc nhËn tµi trî. Cã ®iÒu lµ nh÷ng lîi Ých nµy thËt khã cã thÓ l­îng ho¸ ®­îc. V× vËy ®Ó hiÓu râ nh÷ng lîi Ých nµy chóng ta sÏ xem xÐt lo¹i h×nh hîp t¸c kü thuËt cña NhËt B¶n- quèc gia ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ cung cÊp ODA hiÖn nay. Hîp t¸c kü thuËt lµ mét bé phËn lín trong hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cña NhËt B¶n vµ ®­îc ChÝnh phñ NhËt B¶n ®Æc biÖt coi träng. Hîp t¸c kü thuËt bao gåm hµng lo¹t c¸c ho¹t ®éng réng r·i tõ viÖc xuÊt b¶n vµ cung cÊp s¸ch, tµi liÖu kü thuËt b»ng nhiÒu thø tiÕng. C¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt do ChÝnh phñ NhËt B¶n thùc hiÖn ®­îc tiÕn hµnh d­íi c¸c h×nh thøc: nhËn ng­êi sang häc ë NhËt B¶n; göi c¸c chuyªn gia NhËt vµ cung cÊp c¸c trang thiÕt bÞ, vËt liÖu, cö c¸c nh©n viªn t×nh nguyÖn tõ tæ chøc nh÷ng ng­êi t×nh nguyÖn hîp t¸c h¶i ngo¹i NhËt B¶n (JOCV). C¬ quan hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n (JICA) ®­îc thµnh lËp th¸ng 8 n¨m 1974, lµ tæ chøc duy nhÊt thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt do ChÝnh phñ NhËt b¶o trî. ViÖc huÊn luyÖn, ®µo t¹o lµ mét phÇn cña hîp t¸c kü thuËt do ChÝnh phñ NhËt ®¶m nhËn. D¹ng hîp t¸c nµy nh»m ®µo t¹o chuyªn m«n ®Ó ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña c¸c n­íc cã ng­êi ®­îc huÊn luyÖn, ®µo t¹o. Bëi v× viÖc ®µo t¹o ®­îc thùc hiÖn ë NhËt B¶n, c¸c häc viªn cã c¬ héi t×m hiÓu vÒ v¨n ho¸, x· héi vµ nÒn kinh tÕ NhËt B¶n. Nhê ®ã, hä trë l¹i ®Êt n­íc m×nh cïng víi nh÷ng tri thøc, kü n¨ng thu ®­îc qua qu¸ tr×nh ®µo t¹o vµ sù hiÓu biÕt réng vÒ NhËt B¶n. NhËt B¶n cßn thùc hiÖn mét ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o gäi lµ ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ë n­íc thø ba. Ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ë n­íc thø ba c¬ b¶n gièng víi hîp t¸c kü thuËt theo kiÓu dù ¸n, viÖc qu¶n lý do n­íc thø ba ®ã tiÕn hµnh dùa trªn viÖc ký mét v¨n b¶n vÒ nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ... Cßn NhËt B¶n cung cÊp viÖn trî hoÆc cö chuyªn gia, chÞu phÝ tæn vÒ ®µo t¹o vµ c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c. HÖ thèng nµy nh»m thóc ®Èy hîp t¸c kü thuËt gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chuyÓn giao ®Çy ®ñ c«ng nghÖ. Tõ th¸ng 3/1975 NhËt B¶n ®· liªn tôc thùc hiÖn mét ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ë n­íc thø ba, tõ n¨m nµy sang n¨m kh¸c t¹i trung t©m nghiªn cøu vµ ®µo t¹o Korat (Th¸i Lan) vÒ d©u t»m t¬... ViÖc cö chuyªn gia lµ mét h×nh thøc hîp t¸c kü thuËt ®· cã lÞch sö l©u dµi. ViÖc nµy ®­îc tiÕn hµnh theo c¸c ký kÕt quèc tÕ gi÷a NhËt víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn hoÆc theo yªu cÇu cña c¸c tæ chøc ®a ph­¬ng. ViÖc cö chuyªn gia ®­îc tiÕn hµnh theo c¸c c¸ch kh¸c nhau. Trong mçi tr­êng hîp, môc ®Ých chÝnh lµ chuyÓn giao hiÓu biÕt, c«ng nghÖ cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th«ng qua ®Þnh h­íng, ®iÒu tra vµ nghiªn cøu, gãp ý... ViÖc c¶i tiÕn tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cuèi cïng sÏ gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña hä. KÓ tõ khi NhËt B¶n b¾t ®Çu ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt sau khi chiÕn tranh thÕ giíi thø II kÕt thóc, viÖc cö chuyªn gia chñ yÕu h­íng vÒ c¸c n­íc ch©u ¸. Tuy nhiªn gÇn ®©y c¸c khu vùc kh¸c còng cã yªu cÇu ngµy cµng gia t¨ng. Trong n¨m tµi chÝnh 1982 ch©u ¸ nhËn ®­îc 59,5% tæng sè chuyªn gia NhËt, Trung CËn §«ng 6,3%, ch©u Phi 5,9% vµ ch©u Mü La-tinh 19,7%. Trong c¸c n¨m tµi chÝnh 1954-1990, tæng sè chuyªn gia NhËt B¶n ®­îc cö lµ 32.034 ng­êi, ph©n theo khu vùc ®Þa lý nh­ sau: ch©u ¸ 18.947, ch©u Phi 2.564, Trung CËn §«ng 2.702, ch©u Mü La-tinh 5.766, ch©u ¢u 216, ch©u §¹i D­¬ng 477, nh÷ng n¬i kh¸c 1.362. NhËt B¶n cßn thùc hiÖn hîp t¸c kü thuËt theo thÓ lo¹i tõng dù ¸n. C¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt do ChÝnh phñ NhËt giao cho JICA thùc hiÖn gåm 3 lo¹i: ®µo t¹o kü thuËt t¹i NhËt, cö chuyªn gia sang c¸c n­íc, cung cÊp thiÕt bÞ vµ vËt liÖu. 3 thÓ lo¹i hîp t¸c kü thuËt nµy cã thÓ ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®éc lËp, nh­ng ®Ó cã sù phèi hîp tèt h¬n vµ cã hiÖu qu¶ h¬n ®«i khi 3 thÓ lo¹i nµy ®­îc kÕt hîp l¹i thµnh mét thÓ lo¹i míi vÒ hîp t¸c kü thuËt ®­îc gäi lµ ”hîp t¸c kü thuËt theo thÓ lo¹i tõng dù ¸n”. Môc tiªu cña hîp t¸c kü thuËt theo thÓ lo¹i tõng dù ¸n lµ chuyÓn giao c«ng nghÖ cho c¸c kü s­, kü thuËt viªn, nh©n viªn y tÕ... cña n­íc nhËn viÖn trî b»ng c¸ch cho hä tham gia vµo c¸c dù ¸n ph¸t triÓn thuéc c¸c lÜnh vùc cô thÓ nh­ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ®¸nh c¸, y tÕ, nghiªn cøu vÒ d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, d¹y nghÒ vµ c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu liªn quan ®Õn c¸c lÜnh vùc ®ã. ViÖc thùc hiÖn hîp t¸c kü thuËt theo thÓ lo¹i tõng dù ¸n ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã hÖ thèng vµ toµn diÖn trong mét sè n¨m liÒn t¹i mét ®Þa ®iÓm cô thÓ - ®­îc gäi lµ c¬ së vËn hµnh - cña n­íc nhËn viÖn trî (vÝ dô: mét trung t©m thùc nghiÖm n«ng nghiÖp hoÆc mét phßng thÝ nghiÖm, mét khu vùc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cô thÓ...). Hîp t¸c kü thuËt theo thÓ lo¹i tõng dù ¸n ®· trùc tiÕp gãp phÇn vµo viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ b»ng mét chuçi ho¹t ®éng tæng hîp tiÕn hµnh trong mét thêi gian dµi vµ trªn mét quy m« réng lín. GÇn ®©y, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· nªu ngµy cµng nhiÒu yªu cÇu hîp t¸c theo thÓ lo¹i nµy, vµ tÝnh chÊt cña c¸c yªu cÇu ®ã cã xu h­íng trë nªn toµn diÖn h¬n, lín h¬n vÒ quy m« so víi tr­íc ®©y. ViÖc cö c¸c ®oµn kh¶o s¸t vÒ ph¸t triÓn sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng lµ mét phÇn cña sù hîp t¸c kü thuËt cña NhËt B¶n. Kh¶o s¸t vµ ph¸t triÓn ®­îc sö dông ®Ó cung cÊp cho ChÝnh phñ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn c¸c d÷ kiÖn c¬ b¶n vµ th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ®i tíi nh÷ng quyÕt ®Þnh quan träng vÒ chÝnh s¸ch. C¸c chuyªn ®Ò nghiªn cøu kh¶ thi chiÕm mét phÇn lín c¸c kh¶o s¸t vÒ ph¸t triÓn vµ ®­îc tiÕn hµnh nh»m kiÓm tra l¹i kh¶ n¨ng thµnh c«ng cña c¸c dù ¸n tõ khÝa c¹nh kü thuËt, kinh tÕ vµ tµi chÝnh. Kh¶o s¸t vÒ ph¸t triÓn còng gãp phÇn vµo viÖc c¶i tiÕn tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ChuyÓn giao c«ng nghÖ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c cuéc kh¶o s¸t víi sù hîp t¸c cña c¸c kü s­ n­íc së t¹i, hoÆc ®­a c¸c kü s­ ®ã sang NhËt ®Ó huÊn luyÖn vÒ ph©n tÝch d÷ kiÖn vµ th«ng tin thu ®­îc trong kh¶o s¸t. ë ®©y, chuyÓn giao c«ng nghÖ kh«ng cã nghÜa lµ chuyÓn giao tõng môc, tõng phÇn c«ng nghÖ mµ lµ chuyÓn giao toµn bé tri thøc vÒ c¸c mÆt kinh tÕ, kü thuËt, tµi chÝnh vµ x· héi ®Ó chuÈn bÞ cho mét dù ¸n ph¸t triÓn cã thÓ thµnh c«ng ®­îc. 3. ODA giuùp hoaøn thieän cô caáu kinh teá. Do d©n sè t¨ng nhanh, s¶n xuÊt chËm vµ cung c¸ch qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh kÐm hiÖu qu¶, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ch©u Phi, ®ang vÊp ph¶i nhiÒu khã kh¨n kinh tÕ nh­ nî n­íc ngoµi vµ th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ ngµy cµng gia t¨ng. §Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nµy, c¸c quèc gia ®ang cè g¾ng hoµn thiÖn c¬ cÊu kinh tÕ b»ng c¸ch phèi hîp víi WB, IMF vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c tiÕn hµnh chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh c¬ cÊu. ChÝnh s¸ch nµy dù ®Þnh chuyÓn chÝnh s¸ch kinh tÕ Nhµ n­íc ®ãng vai trß trung t©m sang chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. ThÕ giíi ®· thõa nhËn sù cÇn thiÕt cña lo¹i h×nh viÖn trî nµy ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. HiÖn nay NhËt B¶n - quèc gia ®øng ®Çu vÒ cung cÊp ODA còng rÊt chó träng tíi lo¹i h×nh nµy. Tõ n¨m 1988 ®Õn n¨m 1990, NhËt B¶n ®· dµnh kho¶ng 52.000 triÖu Yªn ®Ó cÊp viÖn trî kh«ng hoµn l¹i d­íi d¹ng ®ång tµi trî víi c¸c tæ chøc quèc tÕ. NhËt B¶n còng ®· cÊp viÖn trî kh«ng hoµn l¹i nh»m hç trî cho viÖc hoµn thiÖn c¬ cÊu kinh tÕ ë ch©u Phi vµ c¸c n­íc kh¸c. Trong 3 n¨m tõ 1987 ®Õn 1989, NhËt ®· cÊp 61.700 triÖu Yªn ®Ó hç trî hoµn thiÖn c¬ cÊu kinh tÕ cho 26 n­íc ch©u Phi, tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 1992 ®· cÊp 600 triÖu USD cho M«ng Cæ, Pªru vµ c¸c n­íc kh¸c ë ch©u ¸, Trung vµ Nam Mü. Trong giai ®o¹n 3 n¨m tõ 1993 ®Õn 1995 NhËt B¶n ®· dµnh mét kho¶n viÖn trî tæng céng kho¶ng gÇn 700 triÖu USD ®Ó hç trî ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Gióp c¶I thiÖn thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ C¶I thiÖn thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ ë nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ ch×a khãa ®Ó t¹o nªn nh÷ng b­íc nh¶y vät vÒ l­îng trong thóc ®Èy t¨ng tr­ëng, tøc lµ gãp phÇn lµm gi¶m ®ãi nghÌo. MÆt kh¸c viÖn trî cã thÓ nu«I d­ìng c¶I c¸ch. Khi c¸c n­íc mong muèn c¶I c¸ch th× viÖn trî n­íc ngoµI cã thÓ ®ãng gãp nh÷ng nç lùc cÇn thiÕt nh­ hç trî thö nghiÖm c¶I c¸ch, tr×nh diÔn thÝ nghiÖm, t¹o ®µ vµ phæ biÕn c¸c bµI häc kinh nghiÖm. Nh÷ng n­íc mµ ë ®ã chÝnh phñ thùc hiÖn chÝnh s¸ch v÷ng ch¾c, ph©n bæ hîp lý c¸c kho¶n chi tiªu vµ cung cÊp c¸c dÞch vô cã hiÖu qu¶ cao th× hiÖu qu¶ chung cña viÖn trî lµ lín. Ng­îc l¹i, ë nh÷ng n­íc mµ nhµ tµI trî vµ chÝnh phñ kh«ng ®ång nhÊt quan ®iÓm trong viÖc chi tiªu, hiÖu qu¶ l¹i thÊp th× nhµ tµI trî cho r»ng c¸ch tèt nhÊt lµ gi¶m viÖn trî vµ t¨ng c­êng viÖc hç trî cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ x©y dùng thÓ chÕ cho ®Õn khi c¸c nhµ tµI trî thÊy r»ng viÖn trî cña hä sÏ ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn. Qua ®©y ta còng nhËn thÊy r»ng, gi¸ trÞ thùc cña c¸c dù ¸n lµ ë chç c¸c thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch ®­îc cñng cè, c¶I thiÖn viÖc cung cÊp dÞch vô x· héi. ViÖc t¹o ra ®­îc kiÕn thøc víi sù trî gióp cña viÖn trî sÏ dÉn tíi sù c¶I thiÖn trong mét sè nghµnh cô thÓ trong khi mét phÇn tµI chÝnh cña viÖn trî sÏ më réng c¸c dÞch vô nãi chung. Tãm l¹i, viÖn trî ®· vµ ®ang cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn nguån vèn ODA chØ ph¸t huy hªt vai trß cña nã khi cã mét c¬ chÕ qu¶n lý tèt, mét thÓ chÕ lµnh m¹nh vµ mét m«I tr­êng chÝnh trÞ hoµn thiÖn. NÕu kh«ng ODA ch¼ng nh÷ng kh«ng ph¸t huy vai trß cña nã mµ cßn ®em l¹i g¸nh nÆng nî nÇn cho ®Êt n­íc. ViÖt Nam lµ mét ®Êt n­íc ®ang ph¸t triÓn, hiÖn ®ang mong muèn nh©n ®­îc nhiÒu ODA vµ qu¶n lý sö dông ODA thËt hiÖu qu¶ phôc vô cho ph¸t triÓn ®Êt n­íc. ViÖt Nam cÇn nhËn thøc râ ®­îc vai trß cña ODA, c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ODA ph¸t huy vai trß cña nã ®Ó tõng b­íc hoµn thiÖn c«ng t¸c thu hót qu¶n lý vµ sö dông ODA 4. ODA t¨ng kh¶ n¨ng thu hót FDI vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng ®Çu t­ ph¸t triÓn trong n­íc C¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi khi quyÕt ®Þnh bá vèn vµo mét n­íc lu«n quan t©m tíi kh¶ n¨ng sinh lîi cña vèn ®Çu t­ t¹i n­íc ®ã. Hä c¶nh gi¸c víi nh÷ng nguy c¬ lµm t¨ng c¸c phÝ tæn cña ®Çu t­. Mét c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm nh­ hÖ thèng giao th«ng ch­a hoµn chØnh, ph­¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c thiÕu thèn vµ l¹c hËu, hÖ thèng cung cÊp n¨ng l­îng (®iÖn, nhiªn liÖu) kh«ng ®ñ cho nhu cÇu sÏ lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t­, bëi v× nh÷ng phÝ tæn mµ hä ph¶i tr¶ cho viÖc sö dông nh÷ng tiÖn nghi h¹ tÇng sÏ lªn cao, ch­a kÓ ®Õn thiÖt h¹i nh­ ho¹t ®éng cña nhµ m¸y, xÝ nghiÖp ph¶i dõng v× mÊt ®iÖn, c«ng tr×nh x©y dùng bá dë v× kh«ng cã n­íc. Mét hÖ thèng ng©n hµng l¹c hËu còng lµ lý do lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ e ng¹i v× nh÷ng chËm trÔ, ¸ch t¾c trong hÖ thèng thanh to¸n vµ sù thiÕu thèn c¸c dÞch vô ng©n hµng hç trî cho ®Çu t­ sÏ lµm phÝ tæn ®Çu t­ gia t¨ng, dÉn tíi hiÖu qu¶ ®Çu t­ gi¶m sót. Nh­ vËy, ®Çu t­ cña Nhµ n­íc vµo viÖc n©ng cÊp , c¶i thiÖn vµ x©y dùng míi c¸c c¬ së h¹ tÇng, hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng ®Òu hÕt søc cÇn thiÕt nh»m lµm cho m«i tr­êng ®Çu t­ trë nªn hÊp dÉn h¬n. Vèn ®Çu t­ cho viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng rÊt lín, trong nhiÒu tr­êng hîp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cÇn ph¶i dùa vµo nguån vèn ODA ®Ó bæ sung cho vèn ®Çu t­ h¹n hÑp tõ ng©n s¸ch cña nhµ n­íc. Mét khi m«i tr­êng ®Çu t­ ®­îc c¶i thiÖn sÏ t¨ng søc hót dßng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, viÖc sö dông vèn ODA ®Ó ®Çu t­ c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc tËp trung ®Çu t­ vµo c¸c c«ng tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cã kh¶ n¨ng mang l¹i lîi nhuËn. Râ rµng lµ hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ngoµi viÖc b¶n th©n nã lµ mét nguån vèn bæ sung quan träng cho c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn nã cßn cã t¸c dông t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn tõ nguån ®Çu t­ trùc tiÕp vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng ®Çu t­ ph¸t triÓn trong n­íc cho c¸c n­íc nµy. Nh­ vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng nguån vèn ODA gi÷ mét vai trß quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn. Cïng víi c¸c nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc kh¸c nhau, nguån vèn ODA gióp c¸c n­íc nµy gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò vÒ vèn, c«ng nghÖ, kü thuËt vµ c¶ vÒ tr×nh ®é cña ®éi ngò lao ®éng. ViÖc nhËn thøc ®óng vai trß cña nguån vèn ODA còng nh­ mèi liªn hÖ gi÷a nguån vèn ODA víi c¸c nguån vèn kh¸c sÏ gióp c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nµy. ViÖn trî thóc ®Èy ®Çu t­ C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ nh÷ng n­íc ®ang rÊt cÇn vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ viÖn trî chÝnh lµ mét h×nh thøc bæ xung cho nguån vèn trong n­íc. Vèn ®Çu t­ cã thÓ thu hót c¸c nguån ODA, FDI hoÆc nguån vèn tÝch lòy tõ néi bé nÒn kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn nguån vèn trong n­íc cßn h¹n hÑp th× nguån vèn n­íc ngoµI cã tÇm quan träng ®Æc biÖt. Nguån vèn ODA th­êng ®­îc c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Çu t­ c¶I thiÖn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, x©y dùng ®­êng giao th«ng, ph¸t triÓn n¨ng l­îng ....v× ®©y lµ nh÷ng nghµnh cÇn ph¶I ®Çu t­ lín thu håi vèn chËm nªn t­ nh©n kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ ViÖn trî cßn thóc ®Èy thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµI FDI vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Nhê cã viÖn trî mµ n­íc nhËn tµI trî cã c¬ chÕ qu¶n lý tèt sÏ t¹o ra ®­îc c¬ së kinh tÕ x· héi v÷ng ch¾c, giao th«ng thuËn tiÖn, hÖ thèng ph¸p luËt æn ®Þnh, viÖn trî lµ sù chuÈn bÞ cho vèn ®Çu t­ trùc tiÕp ®­îc thu hót vµo lµ ®iÒu kiÖn cho FDI ®­îc sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶. MÆt kh¸c viÖn trî cßn gióp nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu khoa häc hiÖn ®¹i, tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn, kü n¨ng chuyªn m«n cao. §©y chÝnh lµ lîi Ých c¨n b¶n, l©u dµI cña quèc gia nhËn tµI trî ViÖn trî thóc ®Èy ®Çu t­ t­ nh©n. ë nh÷ng n­íc cã c¬ chÕ qu¶nlý tèt th× viÖn trî n­íc ngoµI kh«ng thay thÕ cho ®Çu t­ t­ nh©n mµ ®ãng vai trß nh­ lµ nam ch©m hót ®Çu t­ t­ nh©n theo tû lÖ sÊp xØ 2 USD trªn 1 USD viÖn trî.§èi víi c¸c n­íc qu¶n lý tèt th× viÖn trî gãp phÇn cñng cè niÓm tin cho khu vùc t­ nh©n vµ hç trî c¸c dÞch vô c«ng céng iii- Xu h­íng vËn ®éng cña oda trªn thÕ giíi Sau ®¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø II, tr­íc th¶m c¶nh cña chiÕn tranh vµ sù suy sôp vÒ kinh tÕ cña c¸c n­íc b¹i trËn còng nh­ c¸c n­íc thuéc ®Þa ë thÕ giíi thø ba, mét ph­¬ng thøc nh»m vùc dËy nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· ®­îc c¸c quèc gia th«ng qua: thµnh lËp c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nh»m môc ®Ých sö dông nguån vèn chung trong tiÕn tr×nh ®iÒu hoµ nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ cña c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ bÞ tµn ph¸ hay chËm ph¸t triÓn nãi riªng. Th¸ng 7/1944 t¹i Bretton Woods (thuéc bang Hamsphire- Mü) trong Héi nghÞ quèc tÕ vÒ Tµi chÝnh - tiÒn tÖ c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ Ng©n hµng ThÕ giíi (WB), Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF) ®· ®­îc thµnh lËp. T¹i héi nghÞ nµy, c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· tho¶ thuËn vÒ sù gióp ®ì d­íi d¹ng viÖn trî kh«ng hoµn l¹i hoÆc cho vay víi ®iÒu kiÖn ­u ®·i cho c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn. Nh­ vËy mét h×nh thøc cung cÊp vèn míi ®· ®­îc h×nh thµnh víi tªn gäi hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). TiÕp ®ã ngµy 14/12/1960 t¹i Paris Tæ chøc Hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn (OECD) ®· ®­îc thµnh lËp. Tæ chøc nµy bao gåm 20 n­íc thµnh viªn ban ®Çu ®· ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp ODA trùc tiÕp ChÝnh phñ cho ChÝnh phñ (song ph­¬ng) vµ gi¸n tiÕp tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ cho c¸c ChÝnh phñ (®a ph­¬ng). ODA lµ nguån vèn bæ sung quan träng ®èi víi c¸c quèc gia ®ang vµ chËm ph¸t triÓn. ODA ®· hç trî cho c¸c quèc gia nµy tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc; hoµn thiÖn c¬ cÊu kinh tÕ; t¨ng kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ t¹o ®iÒu kiÖn më réng ®Çu t­ trong n­íc. Trong thêi ®¹i ngµy nay, nguån vèn nµy ®ang chuyÓn biÕn víi nhiÒu s¾c th¸i míi: 1. B¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i lµ träng t©m cña nhiÒu nhµ tµi trî Mét thùc tÕ rÊt râ rµng lµ ngµy cµng cã sù nhÊt trÝ cao gi÷a nhµ tµi trî vµ n­íc nhËn viÖn trî vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng. Vµo th¸ng 10/1989 Quü Hîp t¸c Kinh tÕ H¶i ngo¹i (The Overseas Economic Cooperation Fund, Japan - OECF) ®· c«ng bè nhiÒu tµi liÖu h­íng dÉn liªn quan tíi vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng. OECF ®· cã nh÷ng cuéc trao ®æi vÒ chÝnh s¸ch víi nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn c¶ trong lÜnh vùc t×m kiÕm, x¸c lËp lÉn thùc hiÖn nh÷ng dù ¸n cã chÊt l­îng v× môc ®Ých g×n gi÷ m«i tr­êng vµ t¨ng c­êng sù hiÓu biÕt chung vÒ tÇm quan träng cña viÖc xem xÐt c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng. NhËt B¶n ®· coi vÊn ®Ò m«i tr­êng lµ mét khu vùc ­u tiªn trong chÝnh s¸ch viÖn trî cña m×nh. Ch¼ng h¹n, t¹i Héi nghÞ th­îng ®Ønh Arche n¨m 1989, NhËt B¶n ®· c«ng bè mét ch­¬ng tr×nh viÖn trî cho b¶o vÖ m«i tr­êng dù kiÕn trong 3 n¨m (n¨m tµi kho¸ 1989-1991) víi chØ tiªu lµ 300 tû Yªn. Nh­ng kÕt qu¶ thùc hiÖn ®· ®¹t con sè 400 tû Yªn - NhËt B¶n s½n sµng chi v­ît dù kiÕn 100 tû Yªn. NhËt B¶n ®· ®­a vµo HiÕn ch­¬ng ODA cña m×nh nguyªn t¾c ”viÖc g×n gi÷ vµ ph¸t triÓn m«i tr­êng nªn ®i ®«i víi nhau”. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng nhÊt ®· ®­îc ®Ò cËp tíi lµ n©ng cao kh¶ n¨ng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong viÖc xö lý « nhiÔm m«i tr­êng ngay cña n­íc m×nh. NhËt B¶n ®ang nç lùc rãt viÖn trî song ph­¬ng qua nh÷ng tæ chøc quèc tÕ cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò m«i tr­êng nh­ lµ Ch­¬ng tr×nh M«i tr­êng Liªn hiÖp quèc (UNEF), Ch­¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn hiÖp quèc (UNDP) vµ Tæ chøc Gç nhiÖt ®íi Quèc tÕ (ITTO). Vµo n¨m 1992 c¸c Trung t©m m«i tr­êng quèc tÕ cña UNEP ®· ®­îc më ë Osaka vµ Shiga. ”B¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i” ®· ®­îc bµn tíi nh­ lµ mét träng t©m cña céng ®ång c¸c nhµ tµi trî t¹i Héi nghÞ vÒ M«i tr­êng vµ Ph¸t triÓn cña Liªn hiÖp quèc tæ chøc vµo th¸ng 6/1992. 2. VÊn ®Ò Phô n÷ trong ph¸t triÓn gÇn ®©y th­êng xuyªn ®­îc ®Ò cËp trong chÝnh s¸ch ODA cña nhiÒu nhµ tµi trî. Phô n÷ trong ph¸t triÓn (Women in Development - WID) lµ mét quan ®iÓm ®Ò cao vai trß cña phô n÷ vµ khuyÕn khÝch hä tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn. Phô n÷ ®ãng mét vai trß quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ-x· héi ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §­îc h­ëng nh÷ng thµnh qu¶ cña ph¸t triÓn, ®ång thêi phô n÷ còng gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù ph¸t triÓn. V× thÕ, sù tham gia tÝch cùc cña phô n÷ vµ ®¶m b¶o lîi Ých cña phô n÷ ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng tiªu chÝ ®Ó nh×n nhËn viÖc thùc hiÖn viÖn trî lµ thiÕt thùc vµ hiÖu qu¶. Vµo nh÷ng n¨m 1970, d­íi ¸nh s¸ng cña phong trµo n©ng cao vai trß phô n÷, ®Æc biÖt lµ ë Liªn hiÖp quèc, WID b¾t ®Çu thu hót sù chó ý réng r·i trªn thÕ giíi. N¨m 1983, c¸c n­íc DAC ®· th«ng qua ”C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña WID” (söa ®æi n¨m 1984). Nh÷ng nguyªn t¾c nµy nh»m thiÕt lËp hÖ thèng khuyÕn khÝch WID hoµn thiÖn trong hîp t¸c ph¸t triÓn. Mét trong nh÷ng môc tiªu cña c¸c dù ¸n do ADB tµi trî lµ t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ c¸c ho¹t ®éng cña phô n÷, n©ng cao ®Þa vÞ x· héi vµ n¨ng lùc c¸ nh©n cña hä. NhËt B¶n còng kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm khuyÕn khÝch WID trong ch­¬ng tr×nh ODA cña m×nh. Th¸ng 5/1991 NhËt B¶n ®· chÝnh thøc c«ng bè ChÝnh s¸ch WID. NhËt B¶n rÊt tÝch cùc ®Çu t­ cho Quü Ph¸t triÓn Liªn hiÖp quèc vÒ Phô n÷ (UNIFEM), ViÖn Nghiªn cøu vµ HuÊn luyÖn Quèc tÕ vÒ sù tiÕn bé cña Phô n÷, vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c cã liªn quan ®Õn WID. 3. Môc tiªu vµ c¸c yªu s¸ch cña c¸c nhµ tµi trî ngµy cµng cô thÓ Víi mçi kho¶n ODA cung cÊp cho c¸c n­íc nghÌo, c¸c nhµ tµi trî ®­a ra c¸c môc tiªu vµ c¸c yªu s¸ch ngµy cµng cô thÓ h¬n. Nguån vèn ODA mang tÝnh rµng buéc. Môc tiªu vµ yªu s¸ch cµng cô thÓ th× sù rµng buéc cµng chÆt chÏ, vµ cuèi cïng dÉn tíi nhµ tµi trî sÏ ®¹t ®­îc môc ®Ých ë møc cao nhÊt. Môc tiªu vµ yªu s¸ch cµng cô thÓ khiÕn cho n­íc nhËn tµi tµi trî nhanh chãng x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng tho¶ m·n nh÷ng vÊn ®Ò mµ nhµ tµi trî ®Æt ra, ®ång thêi kh«ng lÖch h­íng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. C¸c môc tiªu ®¹t ®­îc sù nhÊt trÝ ngµy cµng cao gi÷a nhµ tµi trî vµ n­íc nhËn viÖn trî lµ: T¹o tiÒn ®Ò t¨ng tr­ëng kinh tÕ Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo B¶o vÖ m«i tr­êng Hç trî khai th¸c tiÒm n¨ng s½n cã vµ sö dông chóng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ C¸c n­íc tµi trî cßn coi ODA lµ nh©n tè hç trî ®¾c lùc cho d©n chñ ho¸, c¶i c¸ch kinh tÕ, ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nh­ tinh thÇn Cuéc hép th­îng ®Ønh cña DAC n¨m 1991. C¸c cè g¾ng nh»m d©n chñ ho¸, t«n träng quyÒn con ng­êi, gi¶m chi tiªu qu©n sù, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p chèng tham nhòng... lµ nh÷ng ý t­ëng ®­îc c¸c nhµ tµi trî ñng hé réng r·i. 4. Cung vèn ODA t¨ng chËm Theo nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ cÊp cao c¸c n­íc thuéc DAC ®­îc tæ chøc vµo th¸ng 12/1988, hµng n¨m c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cÇn ph¶i trÝch 0,7% GNP cña m×nh ®Ó cung cÊp ODA. Liªn hiÖp quèc vßn kªu gäi c¸c n­íc ph¸t triÓn phÊn ®Êu ®¹t tû lÖ ODA/GNP lµ 1% trong t­¬ng lai. Tuy nhiªn cho ®Õn nay c¸c n­íc ph¸t triÓn cßn c¸ch xa môc tiªu 0,7% GNP cho viÖn trî. NhËt B¶n vµ Mü , hai nhµ tµi trî hµng ®Çu thÕ giíi, tõ tr­íc ®Õn nay ®Òu ch­a bao giê dµnh tíi 0,35% GNP cho ODA. H¬n n÷a, gÇn ®©y nhiÒu sè liÖu cho thÊy Mü cßn cã xu thÕ gi¶m cung cÊp ODA c¶ vÒ sè tuyÖt ®èi vµ sè t­¬ng ®èi. §an M¹ch, Na Uy, Thôy §iÓn, Hµ Lan chØ phÊn ®Êu gi÷ v÷ng tû lÖ ODA/GNP. §øc vµ Anh th× chØ cè g¾ng duy tr× khèi l­îng ODA khiªm tèn tõ nhiÒu n¨m qua. N¨m 1997 NhËt B¶n cung cÊp mét khèi l­îng ODA gÇn 14,5 tû USD, b»ng 0,28% GNP, chiÕm 23,4% tæng ODA cña khèi OECD. TiÕp theo, Ph¸p cung cÊp gÇn 8,5 tû USD, §øc thua kÐm Ph¸p kho¶ng 1 tû USD. Cßn Mü , ®· gi¶m cung cÊp ODA tíi møc khiÕn Mü tôt xuèng hµng thø t­ víi 7,3 tû USD, chØ b»ng 0,1% GNP. §©y qu¶ lµ dÊu hiÖu kh«ng mÊy kh¶ quan cho tèc ®é gia t¨ng viÖn trî, bëi trong suèt nh÷ng n¨m 80 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 90 Mü lu«n lµ n­íc ®øng ®Çu OECD vÒ cung cÊp ODA. Hµ Lan vµ Anh gi÷ vÞ trÝ thø n¨m, mçi n­íc cung cÊp kho¶ng 3 tû USD. Canada ®øng thø s¸u víi trªn 2 tû USD. Nguån ODA tõ c¸c n­íc kh«ng thuéc DAC khã lµm xoay chuyÓn ®­îc t×nh thÕ chung. ViÖn trî cña Céng hoµ Liªn bang Nga còng ph¶i nhiÒu n¨m n÷a míi cã hy väng ®¹t ®­îc møc cao nh­ thêi Liªn X« tr­íc ®©y. ViÖn trî cña §µi Loan, Hµn Quèc tuy cã dÊu hiÖu t¨ng nh­ng khèi l­îng ODA tuyÖt ®èi ®¹t ®­îc kh«ng thÓ lµm thay ®æi triÓn väng vÒ tèc ®é gia t¨ng viÖn trî. 5. C¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong viÖc tiÕp nhËn vèn ODA ®ang t¨ng lªn ODA ®ang lµ ®èi t­îng c¹nh tranh gay g¾t trong c¸c ­u tiªn ph©n phèi ng©n s¸ch. Nguyªn nh©n thø nhÊt lµ do c¸c n­íc §«ng ¢u vµ c¸c n­íc céng hoµ thuéc Liªn X« cò míi trë thµnh c¸c ®èi t­îng ®­îc nhËn viÖn trî. Riªng c¸c n­íc Trung ¸ víi quy m« kho¶ng h¬n 50 triÖu d©n vµ thuéc c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· cÇn ®Õn mét khèi l­îng ODA lín. Nguyªn nh©n thø hai lµ quèc tÕ ®ang ®Æt ra tr¸ch nhiÖm gióp ®ì c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng toµn cÇu nh­ sù thay ®æi khÝ hËu, b¶o vÖ tÇng «-z«n, b¶o vÖ sinh häc, b¶o vÖ nguån n­íc. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ph¶i c¹nh tranh ®Ó nhËn ®­îc sù gióp ®ì nµy v× cung cÊp ODA nhá h¬n nhu cÇu vÒ vèn ODA rÊt nhiÒu. H¬n n÷a, vèn ODA dµnh cho c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng cã mét tû träng lín lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, c¸c n­íc ®Òu muèn nhËn ®­îc sù ­u ®·i nµy. Nguyªn nh©n thø ba lµ gÇn ®©y trªn thÕ giíi ®· xuÊt hiÖn mét lo¹t vÊn ®Ò mµ viÖc gi¶i quyÕt chóng cÇn ®Õn nh÷ng kho¶n ODA khÈn cÊp nh­: chiÕn tranh vïng VÞnh, xung ®ét s¾c téc ë ch©u Phi, håi h­¬ng ng­êi di t¶n ë Angola, Etiopia, Nicaragoa... Trong nhiÒu n¨m tíi sù c¹nh tranh thu hót nguån lùc bªn ngoµi nµy vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tiÕp tôc c¨ng th¼ng v× møc cÇu dßng vèn nµy sÏ t¨ng m¹nh trong khi møc cung th× cã thÓ sÏ bÞ thu hÑp l¹i. C¸c n­íc ch©u ¸ bÞ t¸c ®éng m¹nh cña cuéc khñng ho¶ng nh­ Th¸i Lan, Hµn Quèc, Indonesia, Malaysia vµ c¸c n­íc kh¸c bÞ t¸c ®éng khñng ho¶ng lan truyÒn sÏ cÇn mét l­îng vèn lín ®Ó phôc håi nÒn kinh tÕ. Kinh tÕ mét sè n­íc vèn lµ nhµ tµi trî lín nh­ NhËt B¶n ®ang trong giai ®o¹n suy tho¸i vµ còng bÞ ¶nh h­ëng bëi cuéc khñng ho¶ng ch©u ¸ võa qua. Mü tr­íc n¨m 1993 lµ nhµ tµi trî cung cÊp vèn ODA lín nhÊt, nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· gi¶m cung cÊp ODA. ChÝnh s¸ch ­u tiªn cña Mü ®­îc giµnh cho c¸c khu vùc trung t©m khñng ho¶ng tr­íc hÕt lµ Trung CËn §«ng, B¾c Mü vµ Mü La- tinh. Trong ®iÒu kiÖn mÊt c©n ®èi cung cÇu vÒ ODA, c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c n­íc, c¸c khu vùc vÒ thu hót nguån vèn nµy, ViÖt Nam vÉn ®ang giµnh ®­îc sù quan t©m cña céng ®ång tµi trî quèc tÕ. KÓ tõ n¨m 1993 ®Õn nay, ViÖt Nam tiÕp tôc tiÕn hµnh c¶i c¸ch vµ b­íc ®Çu ®· cã nh÷ng thµnh c«ng trong viÖc khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ODA cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Ó t×m hiÓu râ h¬n, chóng ta sÏ nghiªn cøu thùc tr¹ng sö dông ODA cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ë ch­¬ng tiÕp theo. ch­¬ng hai thùc tr¹ng sö dông nguån vèn oda t¹i viÖt nam thêi gian qua i- c¬ chÕ qu¶n lý oda 1. Hµnh lang ph¸p lý Trong sè c¸c nguån vèn n­íc ngoµi, ODA chiÕm h¬n 1/3 vµ ®ãng mét vai trß quan träng trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. §iÒu nµy ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh trong v¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø 8 cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam: ”...Ph¶i tranh thñ thu hót nguån vèn ODA tõ c¸c tæ chøc song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng vµ tËp trung nguån vèn chñ yÕu ®Ó x©y dùng h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi, t¨ng tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ còng nh­ kiÕn thøc qu¶n lý...”. Cho tíi n¨m 1993, viÖc qu¶n lý vµ sö dông ODA ®­îc ®iÒu tiÕt bëi tõng quyÕt ®Þnh riªng lÎ cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ®èi víi tõng ch­¬ng tr×nh/dù ¸n cô thÓ. §iÒu nµy ®· g©y ra nh÷ng bÊt cËp nh­ viÖc thiÕu c¸c v¨n b¶n ph¸p lý quy ®Þnh cã tÝnh chÊt ®ång bé cho phÐp qu¶n lý ch­¬ng tr×nh/dù ¸n tõ kh©u vËn ®éng, ký kÕt c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ODA, tæ chøc thùc hiÖn cho tíi kh©u theo dâi vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña dù ¸n. Do vËy, NghÞ ®Þnh 20/CP ®· ®­îc chÝnh thøc ban hµnh vµo ngµy 15/3/1994. §©y lµ v¨n kiÖn ph¸p lý ®Çu tiªn cho viÖc qu¶n lý vµ sö dông ODA t¹i ViÖt Nam mét c¸ch ®ång bé. Bªn c¹nh sù ra ®êi cña NghÞ ®Þnh 20/CP, NghÞ ®Þnh 58/CP vÒ viÖc Quy chÕ qu¶n lý vay vµ tr¶ nî n­íc ngoµi vµ NghÞ ®Þnh 43/CP vÒ Quy chÕ ®Êu thÇu ®· gãp phÇn ®ång bé ho¸ mét b­íc hÖ thèng ph¸p lý trong qu¶n lý vµ sö dông ODA nãi riªng vµ vèn ®Çu t­ nãi chung. Sau mét thêi gian thùc hiÖn, NghÞ ®Þnh 20/CP ®· béc lé mét sè ®iÓm yÕu cÇn bæ sung vµ hoµn chØnh. V× vËy, ngµy 5/8/1997, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 87/CP ®Ó thay thÕ cho NghÞ ®Þnh 20/CP. NghÞ ®Þnh 87/CP ®· cã nhiÒu thay ®æi theo h­íng chi tiÕt vµ chÆt chÏ h¬n. C¸c lÜnh vùc ­u tiªn sö dông ODA ®· ®­îc x¸c ®Þnh râ rµng, mét mÆt lµm c¬ së ®Ó vËn ®éng ODA, mÆt kh¸c nªu cao vai trß chñ ®éng cña ChÝnh phñ, tr¸nh ®Ó c¸c nhµ tµi trî tuú ý quyÕt ®Þnh viÖc cung cÊp viÖn trî. NghÜa vô, quyÒn h¹n tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ODA, c¬ quan chñ qu¶n, c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh/dù ¸n ODA ®­îc quy ®Þnh kh¸ râ rµng. Nhê vËy, quy tr×nh thñ tôc xem xÐt, phª duyÖt vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh/dù ¸n ODA ®­îc x¸c lËp, gãp phÇn c¶i thiÖn thñ tôc hµnh chÝnh trong lÜnh vùc nµy. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, NghÞ ®Þnh 87/CP còng ®· béc lé nh÷ng bÊt cËp tr­íc yªu cÇu míi ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông ODA vÒ (i) T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý cã hiÖu qu¶ ODA ®i ®«i víi viÖc më réng quyÒn h¹n vµ n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan chñ qu¶n vµ ®¬n vÞ thô h­ëng ODA, (ii) §ång bé c¸c quy ®Þnh qu¶n lý ODA víi c¸c v¨n b¶n ph¸p quy kh¸c cña Nhµ n­íc, (iii) Hµi hoµ ho¸ thñ tôc víi c¸c nhµ tµi trî. Nh»m ®Ó hoµn thiÖn h¬n n÷a c¬ chÕ qu¶n lý, ngµy 4/5/2001 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 17/2001/N§-CP vÒ Quy chÕ qu¶n lý nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc thay thÕ NghÞ ®Þnh 87/CP nãi trªn. Môc tiªu chñ yÕu cña NghÞ ®Þnh nµy lµ: §iÒu chØnh l¹i thø tù ­u tiªn c¸c lÜnh vùc sö dông ODA, tr­íc hÕt lµ tËp trung nguån lùc nµy vµo viÖc hç trî thùc hiÖn ChiÕn l­îc ph¸t triÓn vµ Ch­¬ng tr×nh quèc gia xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo víi ­u tiªn t¹i c¸c vïng n«ng th«n, miÒn nói, vïng s©u, vïng xa. Lµm râ néi dung vµ yªu cÇu cña tÊt c¶ c¸c kh©u c«ng viÖc quan träng trong quy tr×nh ODA tõ vËn ®éng ®Õn theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n ®Ó c¸c c¬ quan chñ qu¶n, còng nh­ c¸c ®¬n vÞ thô h­ëng n¾m v÷ng vµ thùc hiÖn nhÊt qu¸n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ sö dông ODA. Ph©n cÊp phª duyÖt ch­¬ng tr×nh/dù ¸n ODA phï hîp víi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh ®ång thêi b¶o ®¶m sù qu¶n lý chÆt chÏ cña ChÝnh phñ. Bæ sung vµ cô thÓ ho¸ h¬n n÷a nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ODA, c¬ quan chñ qu¶n (Bé, ngµnh, tØnh vµ thµnh phè trùc thuéc TW) vµ c¸c c¬ quan thùc hiÖn dù ¸n còng nh­ sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan nµy trong qu¸ tr×nh vËn ®éng, tæ chøc thùc hiÖn vµ theo dâi, ®¸nh gi¸ c¸c ch­¬ng tr×nh/dù ¸n ODA. T¨ng c­êng kh©u theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n ODA, mét kh©u cßn bu«ng láng hiÖn nay trong quy tr×nh qu¶n lý vµ sö dông nguån lùc nµy. Bªn c¹nh ®ã, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 90/1998/N§-CP ngµy 7/11/1998 thay thÕ cho NghÞ ®Þnh 58/CP vÒ viÖc Quy chÕ qu¶n lý vay vµ tr¶ nî n­íc ngoµi gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ n­íc trong viÖc qu¶n lý vµ sö dông vèn vay n­íc ngoµi. 2. Bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc Tr­íc n¨m 1993, viÖc qu¶n lý vµ sö dông ODA ®­îc ®iÒu tiÕt tõng quyÕt ®Þnh riªng lÎ cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ®èi víi tõng ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA vµ nhµ tµi trî cô thÓ. C¸ch ®iÒu hµnh nµy ®· kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu qu¶n lý ODA trong t×nh h×nh míi. Do ®ã tõ n¨m 1993 cho ®Õn nay, ChÝnh phñ ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p lý liªn quan tíi viÖc qu¶n lý nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc. Môc tiªu chñ yÕu cña c¸c v¨n b¶n ph¸p lý nµy lµ x¸c ®Þnh râ c¸c nhiÖm vô cña tõng c¬ quan trong qu¸ tr×nh huy ®éng vµ sö dông nguån vèn ODA, cô thÓ nh­ sau: - Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ lµ c¬ quan ®Çu mèi cña ChÝnh phñ trong viÖc ®iÒu phèi vµ qu¶n lý ODA víi 9 nhiÖm vô cô thÓ liªn quan tíi chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch vËn ®éng ODA; danh môc ­u tiªn sö dông vèn ODA; ®µm ph¸n vµ ký kÕt víi c¸c nhµ tµi trî c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ khung vÒ ODA; ®iÒu phèi c¸c nguån ODA g¾n víi c¬ chÕ tµi chÝnh trong n­íc; thÈm ®Þnh c¸c ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n ODA; kÕ._.­¬ng m¹i ®Ó ho¹t ®éng (lµm t¨ng kh¶ n¨ng tæn th­¬ng cña quèc gia ®èi víi c¸c có sèc tõ bªn ngoµi vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n). Ngoµi ra kh¶ n¨ng t¹o nguån ngo¹i tÖ ®Ó tr¶ nî cña lÜnh vùc nµy thÊp vµ kh«ng bÒn v÷ng. X¸c ®Þnh râ ®Þnh h­íng sö dông ODA ®Ó trªn c¬ së ®ã cã quy ho¹ch dµi h¹n ®èi víi nguån vèn nµy trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ lµ mét vÊn ®Ò cã tÝnh quan träng bËc nhÊt ®èi víi ViÖt Nam hiÖn nay. ë ®©y yªu cÇu hµi ho¸ môc tiªu gi÷a c¸c nhµ tµi trî vµ ng­êi nhËn tµi trî (lµ ChÝnh phñ ViÖt Nam) lµ mét th¸ch thøc lín. Do chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ViÖt Nam trong 10 n¨m tíi vÉn h­íng tíi môc tiªu t¨ng tr­ëng cao vµ bÒn v÷ng ®Ó tiÕn tíi n¨m 2020 c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp, do ®ã h­íng vËn ®éng ODA vÉn rÊt cÇn thiÕt dµnh ­u tiªn cho c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu, thµnh lËp c¸c quü hç trî xuÊt khÈu, b¶o l·nh xuÊt khÈu, hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá, vËn ®éng c¸c nhµ tµi trî trao quyÒn chñ ®éng nhiÒu h¬n cho ViÖt Nam trong viÖc qu¶n lý c¸c quü nµy vµ x¸c ®Þnh ®èi t­îng cho vay ®Çu ra. Cã chiÕn l­îc vËn ®éng c¸c nhµ tµi trî lµ c¸c ho¹t ®éng nµy sÏ cã lîi trùc tiÕp cho quan hÖ ®Çu t­ vµ trao ®æi mËu dÞch vña c¸c n­íc tµi trî víi ViÖt Nam, vµ c¸c nhµ thÇu trong vµ ngoµi n­íc còng cã lîi tõ viÖc ®Èy nhanh thùc hiÖn dù ¸n. Nghiªn cøu kh¶ n¨ng chuyÓn dÇn sang dïng vèn trong n­íc tµi trî cho c¸c dù ¸n trong nh÷ng lÜnh vùc nhÊt ®Þnh cã kh¶ n¨ng hÊp thô vèn n­íc ngoµi thÊp vµ khã cã kh¶ n¨ng c¶i thiÖn (mét sè c¸c dù ¸n cã tÝnh chÊt phøc t¹p cè h÷u h¬n c¸c dù ¸n kh¸c vÝ dô dù ¸n ®a d¹ng ho¸ n«ng nghiÖp do WB tµi trî). §iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng sö dông vèn ODA cho nh÷ng lÜnh vùc nµy nh­ng cã sù ®Þnh h­íng râ ®Ó ho¹ch ®Þnh tû träng cô thÓ. §ång thêi tÝnh to¸n kh¶ n¨ng ®¸p øng cña nguån vèn trong n­íc cho c¸c dù ¸n nµy: do c¸c dù ¸n th­êng thùc hiÖn chËm h¬n dù kiÕn, nhu cÇu vÒ nguån vèn trong n­íc còng kh«ng c¨ng th¼ng nh­ c¸c dù ¸n thùc hiÖn nhanh vµ tËp trung. Tuy nhiªn nguån vèn trong n­íc còng kh«ng thÓ ®¸p øng ®ñ nhu cÇu ®Çu t­, v× vËy nªn chuyÓn dÇn viÖc sö dông ODA ®Ó cho vay l¹i víi ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i, tr¸nh bao biÖn, bao cÊp tõ NSNN vµ chuÈn bÞ cho giai ®o¹n ph¸t triÓn míi khi quèc gia ph¶i tiÕp cËn víi nguån vay th­¬ng m¹i ®Ó tµi trî cho ph¸t triÓn. C¸c dù ¸n trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, x· héi vµ tµi trî cho c¸c ho¹t ®éng x· héi c¬ së nh­ gi¸o dôc phæ cËp, ph¸t triÓn d©n téc thiÓu sè... th­êng lµ nh÷ng dù ¸n phøc t¹p liªn quan ®Õn nhiÒu cÊp, ngµnh do vËy kh¶ n¨ng hµi hoµ thñ tôc kh¸ h¹n chÕ, kh«ng chØ ®èi víi c¸c thñ tôc trong vµ ngoµi n­íc mµ ngay c¶ c¸c thñ tôc trong n­íc gi÷a cÊp trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng. V× vËy ®èi víi c¸c dù ¸n nµy, nªn hÕt søc chó träng ®Õn viÖc thiÕt kÕ dù ¸n, chØ thiÕt kÕ c¸c dù ¸n nhá vµ ®¬n gi¶n, Ýt ho¹t ®éng, phï hîp h¬n víi tr×nh ®é qu¶n lý vµ thùc hiÖn cña c¸c BQLDA, sau ®ã ph¸t triÓn dÇn. ViÖc thiÕt kÕ dù ¸n quy m« nhá cã mét h¹n chÕ vÒ mÆt lý thuyÕt lµ sÏ lµm t¨ng chi phÝ qu¶n lý dù ¸n v× sÏ cã nhiÒu dù ¸n nhá. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ nÕu xÐt ®Õn sù chång chÐo hiÖn nay cña c¸c dù ¸n trong cïng mét ®Þa ph­¬ng (mét ®Þa ph­¬ng cã nhiÒu dù ¸n, c¸c dù ¸n cã nhiÒu hîp phÇn t­¬ng tù nh­ nhau) th× viÖc ph©n mét dù ¸n tæng thÓ ra thµnh nhiÒu dù ¸n nhá h¬n vµ tËp trung h¬n l¹i cã thÓ khai th¸c ®­îc lîi thÕ cña viÖc chuyªn m«n ho¸, tõ ®ã còng gi¶m chi phÝ qu¶n lý. 3. ViÖc ký kÕt, thu hót c¸c kho¶n ODA vay ph¶i ®­îc g¾n kÕt chÆt chÏ vµ trong khu«n khæ cña viÖc qu¶n lý vay nî n­íc ngoµi: NÕu t×nh h×nh vay nî cña quèc gia ®· ë møc b¸o ®éng th× cÇn kiªn quyÕt h¹n chÕ hoÆc cã thÓ t¹m dõng vay n­íc ngoµi ngay c¶ vay ODA. Do ®ã cÇn thiÕt ph¶i th­êng xuyªn thùc hiÖn viÖc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ vµ dù b¸o t×nh h×nh nî quèc gia ®Ó cã chÝnh s¸ch vay phï hîp víi tõng thêi kú. 2.VÒ thu hót vµ sö dông vèn ODA 2.1. VÒ thu hót vèn: - TiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lÝ vµ ®iÒu hµnh c«ng t¸c tiÕp nhËn ODA - T¨ng c­êng c«ng t¸c c¸n bé, ®Çu t­ ®µo t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc cho nh÷ng c¸n bé thuéc bé phËn liªn quan ®Õn viÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu ®µm ph¸n, kÝ kÕt nh÷ng hiÖp ®Þnh víi ®èi t¸c n­íc ngoµI nh»m n©ng cao h¬n n÷a c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng cña nguån vèn thu hót ®­îc - Më líp ®µo t¹o ng¾n h¹n vÒ nh÷ng kiÕn thøc cã liªn quan ®Õn ODA, tËp huÊn vÒ nh÷ng quy ®Þnh vµ thñ tôc, ®iÒu kiÖn cung cÊp ODA cña c¸c nhµ tµI trî - Nh÷ng nghµnh vµ ®Þa ph­¬ng cã nhu cÇu vÒ cung cÊp vèn ODA cÇn nghiªn cøu kÜ nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn cña c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµI còng nh­ quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông vèn ODA cña chÝnh phñ viÖt nam ®Ó tranh thñ sù gióp ®ì cña chÝnh phñ vµ c¬ quan cã liªn quan trong viÖc lËp hå s¬ dù ¸n vµ c¸c thñ tôc xin viÖn trî phï hîp víi ®èi t­îng ­u tiªn 2.2. Sö dông vèn: ViÖt Nam lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, do ®ã nguån vèn ODA cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. §©y sÏ lµ nguån tµI nguyªn chñ yÕu ®Ó chÝnh phñ ®Çu t­ t¸I thiÕt c¬ së h¹ tÇng ®ang trªn ®µ xuèng cÊp, l¹c hËu nghiªm träng vµ cÇn ®­îc khÈn tr­¬ng n©ng cÊp. ®æi míi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung vµ më réng thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµI nãi riªng. ODA còng lµ nguån tµI trî cÇn thiÕt cho c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu, kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng cña c¸c nguån tµI nguyªn,thùc tr¹ng kinh tÕ x· héi, t×nh h×nh cña c¸c nghµnh, lÜnh vùc trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nh÷ng th«ng tin thu thËp ®­îc sÏ lµ c¨n cø x¸c ®¸ng cho qu¶n lý vÜ m«. NhËn thøc vai trß cña nguån vèn ODA ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, chóng ta ®· cã mét sè thµnh c«ng lín trong c«ng t¸c vËn ®éng ®Çu t­ vµ lµ dÊu hiÖu chøng tá sù ñng hé cña quèc tÕ ®èi víi c«ng cuéc c¶I c¸ch kinh tÕ x· héi ®ang thùc hiÖn cã kÕt qu¶ t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn cã ®­îc nguån vèn míi chØ lµ tiÒn ®Ò, ®iÒu quan träng h¬n hÕt lµ lµm thÕ nµo ®Ó hÊp thô, sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nãi trªn. §Ó gãp phÇn sö lý vÊn ®Ò nµy cÇn ph¶I thùc hiÖn cho ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p sau: Thø nhÊt, cÇn thay ®æi nhËn thøc vÒ vai trß vµ b¶n chÊt cña viÖn trî n­íc ngoµi. TÝnh chÊt ­u ®·I cña nguån vèn ODA th­êng lµm cho c¸c c¬ quan trong n­íc cã quan niÖm hÕt søc dÔ d·I vµ chñ quan vÒ sù ph©n phèi vµ sö dông nguån vèn nµy. Hä kh«ng chó ý ®Õn yªu cÇu hiÖu qu¶, bá qua yÕu tè chi phÝ thêi c¬ trong thÈm ®Þnh, ®¸nh gi¸ dù ¸n, ch­a quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn viÖc x¸c ®Þnh c¸c ­u tiªn ®Çu t­, vÉn cßn dùa dÉm chñ yÕu vµo nguån vèn n­íc ngoµI vµ xem nhÑ sù ®èi øng cña nguån vèn trong n­íc, triÓn khai dù ¸n chËm cã khi cßn l·ng phÝ. Nh÷ng quan niÖm sai lÇm trªn cÇn sím ®­îc chÊn chØnh, lu«n lu«n l­u ý r»ng ®©y lµ nguån vèn ph¶I hoµn tr¶ vèn gèc vµ l·I, v× vËy nÕu sö dông kÐm hiÖu qu¶ vÉn cã thÓ r¬I vµo khñng ho¶ng nî nÇn nh­ ®· x¶y ra ë nhiÒu n­íc. Thø hai, thiÕt lËp c¸c ®Þnh h­íng ­u tiªn ®Çu t­ vµ tiÕn hµnh nghiªn cøu kh¶ thi tõng dù ¸n chÆt chÏ. - CÇn tr¸nh xu h­íng dµn tr¶I viÖn trî n­íc ngoµI trªn mét diÖn réng bao qu¸t nhiÒu l·nh vùc, nghµnh hay ®Þa ph­¬ng. Trong ®iÒu kiÖn nguån vèn h¹n chÕ, ®Ó nguån vèn ph¸t huy hiÖu qu¶ nhanh vµ réng, nªn ®Çu t­ vµo mét sè l·nh vùc, vïng l·nh thæ cã lîi thÕ t­¬ng ®èi vµ cã kh¶ n¨ng g©y t¸c ®éng ph¸t triÓn lín. Thø ba, t¨ng c­êng nguån lùc ®èi øng trong n­íc. - Kh¶ n¨ng hÊp thô viÖn trî tïy thuéc vµo møc ®é ®¸p øng cña nguån lùc trong n­íc. NÕu c¸c nguån lùc trong n­íc qu¸ yÕu kÐm th× sÏ ph¸t sinh hiÖn t­îng viÖn trî n­íc ngoµI qu¸ t¶I vµ kh«ng ®­îc sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ Thø t­: c¶I tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®iÒu phèi viÖn trî - ViÖn trî n­íc ngoµI cã liªn quan ®Õn nhiÒu c¬ quan chøc n¨ng ë trong nø¬c kÓ tõ lóc vËn ®éng kinh tµI trî cho ®Õn khi hoµn tÊt cam kÕt hoµn tr¶ cho nªn thiÕt lËp mét c¬ chÕ nh»m ®¶m b¶o sù phèi hîp nhÞp nhµng, th«ng suèt cña c¶ mét hÖ thèng tæ chøc cã liªn quan ®Õn viÖn trî lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng. - NgoµI ra cßn ph¶I x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng tr¶ nî c¶ gèc vµ l·I trong t­¬ng lai ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch tr¶ nî, cËp nhËt c¸c th«ng tin trong vµ ngoµI n­íc vÒ sù biÕn ®éng cña c¸c nh©n tè cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng ®Õn nguån vèn vay ®Ó xö lý kÞp thêi vµ cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n tr¸nh t×nh tr¹ng lç do nh÷ng t¸c ®éng cña nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan khi dù ¸n ®· ®I vµo ho¹t ®éng 3. C¬ chÕ, chÝnh s¸ch C¬ chÕ chÝnh s¸ch phï hîp lµ ®iÒu kiªn n©ng cao hiÖu qu¶ ODA. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ODA ngoµi viÖc cÇn ph¶i cã mét chiÕn l­îc thu hót vµ sö dông vèn râ rµng theo môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ tõng thêi kú, ®ång thêi ph¶i cã hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch vµ luËt ph¸p hoµn chØnh nh»m t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi. Thùc tr¹ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch thu hót vµ sö dông vèn ODA ë ViÖt Nam hiÖn nay cßn nhiÒu vÊn ®Ò tån t¹i nh­ ®· ®­îc tr×nh bµy ë ch­¬ng tr­íc. V× vËy ®Ó tõng b­íc kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n ®ã, em xin cã mét sè gi¶i ph¸p nh­ sau: 1. CÇn nghiªn cøu x©y dùng mét LuËt hay Ph¸p lÖnh vÒ qu¶n lý vay nî vµ viÖn trî n­íc ngoµi cña quèc gia: nh»m n©ng cao tÝnh ph¸p lý vµ tÝnh toµn diÖn trong c«ng t¸c qu¶n lý c¸c kho¶n vay nî vµ viÖn trî n­íc ngoµi (bao gåm c¶ ODA). V¨n b¶n ph¸p lý nµy ph¶i ®iÒu chØnh tÊt c¶ c¸c quan hÖ liªn quan ®Õn vèn ODA nh­ qu¸ tr×nh quyÕt ®Þnh vµ phª duyÖt dù ¸n, ®Êu thÇu, qu¶n lý dù ¸n... theo h­íng gi¶m bít thñ tôc hµnh chÝnh, quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña tõng cÊp tham gia. CÇn thay ®æi quan ®iÓm, c¸ch nh×n nhËn ®èi víi c¸c dù ¸n ODA khi ph©n lo¹i c¸c dù ¸n cÊp ph¸t thµnh ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n hay hµnh chÝnh sù nghiÖp, xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu hîp nhÊt quy tr×nh qu¶n lý NSNN ®èi víi chi ®Çu t­ vµ chi th­êng xuyªn. Ngoµi ra ph¶i nh×n nhËn c¸c dù ¸n ODA lµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ cho ph¸t triÓn, v× vËy hoµn toµn cã thÓ ®­îc xÕp lo¹i vµo dù ¸n ®Çu t­ cña NSNN. ViÖc thèng nhÊt ph©n lo¹i c¸c dù ¸n ODA sÏ dÉn tíi thèng nhÊt c¸c quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch, ph©n bæ vèn, kiÓm so¸t chi, thèng nhÊt ®Þnh møc chi tiªu cho c¸c ho¹t ®éng cã néi dung gièng nhau, thèng nhÊt c¸c thñ tôc quyÕt to¸n, lµm cho viÖc qu¶n lý ®¬n gi¶n h¬n còng nh­ gi¶m bít ®Çu mèi cho dù ¸n, tõ ®ã gi¶m chi phÝ giao dÞch cña viÖc ®Çu t­. 2. Tr­íc m¾t khi ch­a ban hµnh ®­îc LuËt hay Ph¸p lÖnh th× viÖc nghiªn cøu ban hµnh mét NghÞ ®Þnh chung vÒ Quy chÕ qu¶n lý vay nî vµ viÖn trî n­íc ngoµi, thay thÕ cho c¶ 3 v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt hiÖn hµnh lµ: NghÞ ®Þnh 90/CP, NghÞ ®Þnh 17/CP vµ QuyÕt ®Þnh 29/1999/Q§-TTg ngµy 23/2/1999 ban hµnh Quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông viÖn trî cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ n­íc ngoµi, mét mÆt ®Ó gi¶m bít sù chång chÐo hoÆc m©u thuÉn trong c¸c v¨n b¶n nãi trªn, mÆt kh¸c nh»m t¹o ra mét khung ph¸p lý ®ång bé, hoµn chØnh h¬n cho c«ng t¸c qu¶n lý vay nî, viÖn trî n­íc ngoµi cña ViÖt Nam, lµm tiÒn ®Ò cho viÖc nghiªn cøu ban hµnh LuËt hay Ph¸p lÖnh sau nµy. VÒ h×nh thøc, NghÞ ®Þnh míi cÇn ®­îc soan th¶o theo h­íng chi tiÕt ®Ó gi¶m tèi ®a viÖc ph¶i ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n h­íng dÉn NghÞ ®Þnh, b¶o ®¶m sau khi ban hµnh viÖc thùc thi NghÞ ®Þnh ®­îc kÞp thêi vµ nhÊt qu¸n. 3. C¸c quy chÕ, quy ®Þnh cña ChÝnh phñ liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA nh­ NghÞ ®Þnh vÒ ®Çu t­, NghÞ ®Þnh vÒ ®Êu thÇu, Quy ®Þnh vÒ ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, Quy ®Þnh vÒ vèn ®èi øng... cho c¸c dù ¸n ODA cÇn x©y dùng phï hîp víi tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ hµi hoµ víi thñ tôc cña c¸c nhµ tµi trî tr¸nh tr­êng hîp c¬ quan thùc hiÖn dù ¸n th­êng xuyªn ph¶i b¸o c¸o Thñ t­íng ChÝnh phñ gi¶i quyÕt c¸c tr­êng hîp kh¸c biÖt gi÷a quy ®Þnh cña ViÖt Nam víi quy ®Þnh cña nhµ tµi trî lµm chËm tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n. 4. N©ng cao quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ODA thuéc thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ (Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­). C¬ quan nµy cÇn cã quy chÕ thÈm ®Þnh râ rµng, khoa häc vµ c«ng khai cho c¸c chñ ®Çu t­ thùc hiÖn. ViÖc lÊy ý kiÕn gãp ý cña c¸c c¬ quan liªn quan lµ cÇn thiÕt tuy nhiªn vai trß quyÕt ®Þnh ph¶i lµ Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ v× ®Ó thÈm ®Þnh kü cµng mét dù ¸n ®ßi hái thêi gian nghiªn cøu, kh¶o s¸t vµ rÊt cÇn c¸c chuyªn gia kü thuËt, nhµ kinh tÕ ngµnh... C¸c Bé ngµnh chØ tËp trung ®¸nh gi¸ nh÷ng vÊn ®Ò khÝa c¹nh cã liªn quan ®Õn chuyªn m«n qu¶n lý cña ngµnh m×nh mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tiÕn hµnh c¸c b­íc thÈm ®Þnh nh­ Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ ®· lµm. 5. §èi víi c¸c dù ¸n ODA cho vay l¹i cÇn quy ®Þnh vai trß thÈm ®Þnh cña c¬ quan cho vay l¹i tr­íc khi ®Ò xuÊt dù ¸n víi Nhµ tµi trî. ViÖc thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n vay l¹i kh«ng chØ dõng ë kh©u thÈm ®Þnh dù ¸n mµ ph¶i bao gåm c¶ viÖc thÈm ®Þnh n¨ng lùc qu¶n lý vµ n¨ng lùc tµi chÝnh cña ng­êi vay l¹i ®Ó ®¶m b¶o viÖc thu håi vèn cho vay l¹i. §èi víi dù ¸n ®­îc x¸c ®Þnh lµ khã cã kh¶ n¨ng hoµn vèn th× hoÆc lµ kh«ng vay hoÆc Nhµ n­íc cÊp ph¸t chuyÓn chñ ®Çu t­ kh«ng nªn ®Ó t×nh tr¹ng biÕt lµ khã cã kh¶ n¨ng hoµn vèn mµ vÉn lµm thñ tôc nhËn vay l¹i. 6. Nhµ n­íc cã thÓ gi¸m s¸t vµ qu¶n lý trªn ph­¬ng tiÖn vÜ m« c¸c ho¹t ®éng cña chñ ®Çu t­. N©ng cao tÝnh tù chñ vµ vai trß tr¸ch nhiÖm cña chñ ®Çu t­ c¸c dù ¸n ODA. Chñ ®Çu t­ cã toµn quyÒn quyÕt ®Þnh lÜnh vùc ®Çu t­ phï hîp víi quy ho¹ch ph¸t triÓn cña ngµnh hay ®Þa ph­¬ng, chÝnh s¸ch kinh doanh nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt. §ång thêi chñ ®Çu t­ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm hiÖu qu¶ cña dù ¸n. Do ®ã yªu cÇu c¸c chñ ®Çu t­ ph¶i thùc hiÖn quy tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n ®Çy ®ñ vµ chÆt chÏ bao gåm thÈm ®Þnh kü thuËt, thÞ tr­êng, n¨ng lùc tµi chÝnh, n¨ng lùc qu¶n lý... 7. §Þnh h­íng ph©n cÊp qu¶n lý c¸c dù ¸n ODA: Thêi gian qua, viÖc ®Þnh h­íng ph©n cÊp vÉn cßn cã nh÷ng tån t¹i, do ®ã cã thÓ ®iÒu chØnh theo nh÷ng h­íng sau: - Ph©n cÊp nhiÒu h¬n nh­ng cÇn phï hîp víi n¨ng lùc thùc tÕ cña tõng cÊp ®Æc biÖt lµ trao quyÒn réng r·i cho c¸c tæ chøc c¸ nh©n vµ ng­êi ®øng ®Çu. Ph©n cÊp m¹nh h¬n cho cÊp d­íi ®ång thêi víi viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý vµ gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn. - §èi víi c¸c c«ng viÖc cô thÓ trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n nh­ söa ®æi mét sè h¹ng môc ®Çu t­ cña dù ¸n nh­ng kh«ng lµm v­ît tæng møc ®Çu t­ dù ¸n, gia h¹n dù ¸n, phª duyÖt kÕt qu¶ ®Êu thÇu, phª duyÖt hîp ®ång th­¬ng m¹i cho c¸c Bé, ®Þa ph­¬ng cÇn ph©n cÊp cho c¸c Bé, ®Þa ph­¬ng trªn c¬ së dù ¸n ®· ®­îc ChÝnh phñ phª duyÖt. 8. §¬n gi¶n ho¸ thñ tôc hµnh chÝnh: - CÇn rµ so¸t vµ lo¹i bá ngay nh÷ng quy ®Þnh vÒ thñ tôc xÐt duyÖt kh«ng cÇn thiÕt: xÐt duyÖt danh môc hµng nhËp khÈu b»ng nguån vèn ODA cña Bé Th­¬ng m¹i; xÐt duyÖt kÕ ho¹ch rót vèn ODA n¨m cña Bé Tµi chÝnh, c¸c thñ tôc r­êm rµ vµ tèn phÝ thêi gian trong c¸c kh©u ký kÕt hiÖp ®Þnh, trao ®æi c«ng hµm, tr×nh tù vµ thñ tôc phª duyÖt dù ¸n... - Thñ tôc vÒ miÔn gi¶m thuÕ ODA, cÊp vèn ®èi øng cÇn ®­îc xem xÐt l¹i theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸ c¸c giÊy tê vµ cÊp trung gian xö lý. 9. T¨ng c­êng c«ng t¸c theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n: - CÇn quy ®Þnh râ c«ng cô, ph­¬ng ph¸p theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n, trªn thùc tÕ ®©y lµ kh©u yÕu nhÊt ch­a cã quy ®Þnh cô thÓ trong c¸c v¨n b¶n ph¸p quy hiÖn hµnh. VÝ dô: + Sö dông kiÓm to¸n nh­ mét c«ng cô kiÓm so¸t tµi chÝnh vµ hiÖu quÈ kinh tÕ cña dù ¸n. + Cã chÕ ®é kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n ®Þnh kú. + Ban hµnh quy chÕ theo dâi, kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n (tr­íc, trong vµ sau khi kÕt thóc dù ¸n). 10. Hµi hoµ thñ tôc cña c¸c nhµ tµi trî: Qu¸ tr×nh chuÈn bÞ dù ¸n cña c¸c nhµ tµi trî rÊt kh¸c nhau vµ cÇn ph¶i ®­îc hµi hoµ ®Ó gi¶m thiÓu g¸nh nÆng cña ChÝnh phñ. ViÖc chia sÎ th«ng tin, tham kh¶o ý kiÕn c¸c c¬ quan ®èi t¸c, sù phèi hîp chñ ®éng, tÝch cùc gi÷a c¸c nhµ tµi trî vµ ChÝnh phñ còng nh­ chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh ®· ®­îc c¸c bªn chia sÎ d­íi dù chØ ®¹o vµ tÝnh tù chñ m¹nh mÏ vµ kiªn quyÕt cña ChÝnh phñ lµ rÊt quan träng. §ång thêi c¸c nhµ tµi trî ®­îc khuyÕn khÝch ®Ó phèi hîp víi nhau mét c¸ch hÖ thèng h¬n trong kh©u chuÈn bÞ dù ¸n ®Ó tr¸nh trïng l¾p. ChÝnh phñ cã thÓ x©y dùng danh s¸ch dµi c¸c dù ¸n theo ch­¬ng tr×nh hç trî lu©n chuyÓn nµy. TiÕp cËn theo ngµnh lµ mét trong c¸c biÖn ph¸p cô thÓ nh»m ph¸t triÓn quan hÖ ®èi t¸c gi÷a c¸c bªn trong giai ®o¹n hiÖn nay, theo ®ã ho¹t ®éng cña c¸c bªn dùa trªn c¸c ch­¬ng tr×nh ­u tiªn cña ChÝnh phñ, cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi nhau nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu ®Ò ra. HiÖn nay cã 7 Ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia mµ ChÝnh phñ giao cho c¸c Bé, ngµnh qu¶n lý cã thÓ lµ c¬ së ®Ó tiÕp cËn theo ngµnh trong viÖc hç trî thùc hiÖn, ®ã lµ: Ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo (bao gåm c¶ ®Þnh canh, ®Þnh c­ vµ hç trî ®ång bµo d©n téc ®Æc biÖt khã kh¨n) - Bé Lao ®éng, Th­¬ng binh vµ X· héi. Ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ viÖc lµm - Bé Lao ®éng, Th­¬ng binh vµ X· héi. Ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ d©n sè vµ KHHG§ - Uû ban quèc gia vÒ d©n sè vµ KHHG§. Ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ thanh to¸n mét sè bÖnh x· héi vµ bÖnh dÞch nguy hiÓm - Bé Y tÕ. Ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ phßng chèng HIV/AIDS - Uû ban quèc gia vÒ phßng chèng AIDS. Ch­¬ng tr×nh môc tiªu quèc gia vÒ thÓ thao - Uû ban ThÓ dôc thÓ thao. Ch­¬ng tr×nh quèc gia vÒ n­íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i tr­êng n«ng th«n - Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n. Ph¸t triÓn quan hÖ ®èi t¸c vµ tiÕp cËn theo ngµnh lµ vËn dông c¸ch lµm míi gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ODA v× sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cã hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng cña ViÖt Nam. 11. C¸c vÊn ®Ò kh¸c vÒ quan hÖ ®èi t¸c: CÇn tiÕp tôc ph¸t triÓn quan hÖ ®èi t¸c gi÷a c¸c bªn vµ n©ng quan hÖ nµy lªn mét b­íc ph¸t triÓn míi cao h¬n trªn c¬ së quan t©m vµ lîi Ých chung cña tÊt c¶ c¸c bªn tham gia víi viÖc ®Ò cao vai trß lµm chñ cña bªn thô h­ëng. 12. Hoµn thiÖn vµ thèng nhÊt c¬ chÕ tµi chÝnh: - C¬ chÕ tµi chÝnh ph¶i ®­îc xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh cô thÓ khi duyÖt b¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi vµ nªu trong QuyÕt ®Þnh ®Çu t­ dù ¸n. - B¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi dù ¸n lµ c¨n cø ®Ó ®µm ph¸n, ký kÕt HiÖp ®Þnh dù ¸n. Do vËy chØ ký kÕt HiÖp ®Þnh dù ¸n sau khi B¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi dù ¸n ®­îc duyÖt, võa b¶o ®¶m viÖc triÓn khai dù ¸n tu©n thñ QuyÕt ®Þnh ®Çu t­, võa tr¸nh t×nh tr¹ng dù ¸n ph¶i tr¶ phÝ cam kÕt khèng (nÕu dù ¸n sö dông vèn vay ODA ph¶i tr¶ phÝ cam kÕt nh­ th«ng lÖ). - CÇn h­íng dÉn cô thÓ viÖc triÓn khai c¸c quy ®Þnh vÒ tµi chÝnh thuËn lîi nhÊt: ph­¬ng thøc (cÊp ph¸t, cho vay l¹i), chÝnh s¸ch thuÕ, vèn ®èi øng. - CÇn ph©n ®Þnh râ c¬ chÕ tµi chÝnh (cÊp ph¸t, cho vay l¹i, hçn hîp) ¸p dông phï hîp víi tõng lo¹i dù ¸n kh¸c nhau, trong ®ã chia ra lµm 2 lo¹i chÝnh: c¸c dù ¸n cã kh¶ n¨ng thu håi vèn vµ c¸c dù ¸n kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi vèn. - CÇn ban hµnh c¸c h­íng dÉn vÒ c¸c th«ng lÖ, thñ tôc vµ c¬ cÊu nguån ODA, trong ®ã chia lµm 2 lo¹i chÝnh: c¸c dù ¸n cã kh¶ n¨ng thu vèn vµ c¸c dù ¸n kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi vèn. - Gi¶m bít tÝnh ®ång bé trong chÝnh s¸ch, vÝ dô m©u thuÉn (nhÑ) gi÷a chÕ ®é tû gi¸ vµ chÝnh s¸ch ®Çu t­ ODA cho ngµnh n«ng nghiÖp cã thÓ ®­îc gi¶m bít b»ng viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸, tuy nhiªn cÇn c©n nh¾c ®Ó hµnh ®éng nµy kh«ng g©y c¸c ¶nh h­ëng bÊt lîi ®èi víi c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« kh¸c nh­ viÖc ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. - C¶i tiÕn quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch ng©n s¸ch vµ gi¶i ng©n cña dù ¸n ODA phï hîp víi quy ®Þnh cña nhµ tµi trî. - ViÖc x©y dùng mét nguån dù phßng trong NSNN dµnh riªng cho dù ¸n ODA gióp viÖc thùc hiÖn dù ¸n phï hîp h¬n víi kh¶ n¨ng ®¸p øng cña nguån vèn trong n­íc, gi¶m bít tÝnh bÞ ®éng trong diÒu hµnh vèn ®èi øng. §ång thêi viÖc bè trÝ kho¶n dù phßng nµy còng gióp cho viÖc bè trÝ kÕ ho¹ch vèn ®èi øng cña dù ¸n hîp lý h¬n, tr¸nh l·ng phÝ v× hiÖn nay phÇn lín dù ¸n cã t©m lý khi x©y dùng ®­a con sè cao ®Ó phßng thiÕu vèn khi thùc hiÖn. - Cã quy ®Þnh vÒ ®Þnh møc chi tiªu vèn ®èi øng cho c¸c dù ¸n ODA hîp lý ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé vµ yªu cÇu chÊt l­îng cao cña dù ¸n ®Æc biÖt lµ c¸c dù ¸n ®ßi hái tr×nh ®é kü thuËt cao. - LËp ng©n s¸ch cho c«ng t¸c chuÈn bÞ dù ¸n nh­ x©y dùng Quü chuÈn bÞ ®Çu t­ ®Ó hç trî ng©n s¸ch cho c«ng t¸c chuÈn bÞ dù ¸n. - Cã c¬ chÕ thùc thi ®Ó t¨ng c­êng qu¶n lý c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông vèn ODA, quy ®Þnh b¾t buéc viÖc ®¸nh gi¸ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n sau khi ®· hoµn thµnh ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh hiÖu qu¶. - Sö dông ODA ph¶i cã hiÖu qu¶ vµ chÊt l­îng cao, phï hîp víi yªu cÇu cña giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §ång thêi cÇn kiÓm tra, qu¶n lý chÆt chÏ, chèng l·ng phÝ, tiªu cùc. - CÇn x¸c ®Þnh vèn ODA kh«ng ph¶i lµ vÜnh viÔn, tèt nhÊt nªn tranh thñ khai th¸c tèi ®a c¸c ­u ®·i cña nguån vèn, ®Ó lµm nh­ vËy cã thÓ cÇn cã nh÷ng ®èi xö ­u tiªn h¬n so víi nguån vèn ®Çu t­ kh¸c cña NSNN. Mét trong nh÷ng ­u tiªn cÇn thiÕt lµ ­u tiªn vÒ tÝnh linh ho¹t trong viÖc lËp kÕ ho¹ch vèn, xö lý vèn ®èi øng cho dù ¸n (vÝ dô cã thÓ cÇn cã mét quü dù phßng riªng trong NSNN cho c¸c dù ¸n ODA). 4. Tæ chøc ®iÒu hµnh, qu¶n lý NghÞ ®Þnh sè 17/CP ®· ph©n c«ng cô thÓ nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan chñ yÕu chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý vµ sö dông ODA: Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam, Bé Ngo¹i giao, Bé T­ ph¸p, V¨n phßng ChÝnh phñ, Bé Khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng, Bé Th­¬ng m¹i. NghÞ ®Þnh còng quy ®Þnh tr¸ch nhiªm cña Bé, UBND chñ qu¶n vµ cña c¸c Ban qu¶n lý ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA... Tuy nhiªn còng cã mét sè vÊn ®Ò vÒ ph©n ®Þnh chøc n¨ng gi÷a c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ trong viÖc qu¶n lý vèn ODA cÇn ph¶i xem xÐt l¹i: - Dù kiÕn thµnh lËp mét Ban c«ng t¸c liªn ngµnh do Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ lµ tr­ëng ban ®Ó t­ vÊn cho ChÝnh phñ vÒ ODA. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ Ban nµy ch­a ho¹t ®éng. Tõ thùc tÕ cho thÊy rÊt cÇn cã mét c¬ chÕ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý, c¸c ®Þa ph­¬ng, ngµnh chñ qu¶n vµ c¬ quan thô h­ëng dù ¸n nh»m n¾m b¾t vµ xö lý kÞp thêi nh÷ng vÊn ®Ò v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. §Ó thùc hiÖn c¬ chÕ phèi hîp trªn, viÖc ®Þnh l­îng thêi gian cô thÓ cho tõng giai ®o¹n c«ng viÖc do c¸c c¬ quan kh¸c nhau lµm lµ cÇn thiÕt. - VÒ l©u dµi viÖc tæ chøc mét c¬ quan qu¶n lý nî cña ChÝnh phñ còng cÇn ®­îc xóc tiÕn nghiªn cøu trªn c¬ së kinh nghiÖm cña c¸c n­íc vÒ m« h×nh nµy. - VÒ vai trß ®¹i diÖn cho Nhµ n­íc trong quan hÖ víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ: HÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu giao Bé Tµi chÝnh thùc hiÖn chøc n¨ng nµy, v× c¸c tæ chøc IMF, WB, ADB mÆc dï gäi lµ Ng©n hµng, nh­ng chøc n¨ng chñ yÕu cña hä lµ cÊp viÖn trî ph¸t triÓn l¹i cã quan hÖ trùc tiÕp ®Õn Bé Tµi chÝnh lµ c¬ quan tiÕp nhËn, qu¶n lý sö dông vèn, tr¶ nî cña c¸c n­íc thµnh viªn. - Nghiªn cøu tæ chøc l¹i c«ng t¸c ®Êu thÇu theo h­íng ph©n cÊp nhiÒu h¬n cho c¸c Bé, ngµnh trong viÖc phª duyÖt kÕt qu¶ ®Êu thÇu vµ chuyÓn nhiÖm vô ®Êu thÇu tõ cÊp Ban qu¶n lý dù ¸n lªn cÊp Bé vµ tËp trung c¸n bé ®Êu thÇu cã kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é chuyªn m«n ë ®ã. Kinh nghiÖm cña Philipin vµ Th¸i Lan giao viÖc qu¶n lý ®Êu thÇu cho c¬ quan chñ qu¶n (c¸c Bé) thùc hiÖn. CÊp xÐt duyÖt ký kÕt hîp ®ång tuú theo quy m« cña hîp ®ång cã thÓ ph©n cÊp cho Thø tr­ëng hoÆc Bé tr­ëng phª duyÖt. HiÖn nay ë ViÖt Nam tr¸ch nhiÖm vÒ ®Êu thÇu chñ yÕu ®Æt lªn vai c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n. NhiÒu Ban qu¶n lý dù ¸n ®Æc biÖt lµ c¸c Ban míi thµnh lËp th­êng Ýt kinh nghiÖm vÒ thùc tÕ th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ thñ tôc cña c¸c nhµ tµi trî nªn viÖc tæ chøc ®Êu thÇu ë c¸c Ban nµy th­êng chËm chÔ, hiÖu qu¶ thÊp. Trong khi ®ã ®èi víi nh÷ng dù ¸n cÇn cã sù phª duyÖt cña ChÝnh phñ, V¨n phßng xÐt thÇu cña Bé KÕ ho¸ch vµ ®Çu t­ xem xÐt kÕt quÈ ®Êu thÇu do c¸c Bé, ngµnh tr×nh lªn. Sè l­îng gãi thÇu mµ V¨n phßng ®¸nh gi¸ lµ rÊt lín do ®ã V¨n phßng kh«ng thÓ tËp trung thêi gian vµo nh÷ng vÊn ®Ò vÒ luËt ph¸p vµ qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜng vùc ®Êu thÇu. - VÊn ®Ò gi¶i phãng mÆt b»ng vµ c«ng t¸c t¸i ®Þnh c­ lµ vÊn ®Ò nan gi¶i nhÊt hiÖn nay vµ nã ®· lµm chËm tiÕn ®é cña hÇu hÕt c¸c dù ¸n ODA hiÖn nay. V× vËy, bªn c¹nh viÖc ban hµnh c¸c quy chÕ hîp lý cña Nhµ n­íc cho vÊn ®Ò t¸i ®Þnh c­ cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp c¸c Ban t¸i ®Þnh c­ trong c¸c tæ chøc ë cÊp Trung ­¬ng vµ c¸c tØnh chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ vÊn ®Ò t¸i ®Þnh c­. - C¸c Ban qu¶n lý dù ¸n cÇn chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c chÕ ®é b¸o c¸o ®Þnh kú, b¸o c¸o kÕt thóc dù ¸n theo quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ qu¶n lý vèn ODA. - Mét sè vÊn ®Ò vÒ thñ tôc hµnh chÝnh cßn cÇn ®­îc c¶i tiÕn theo h­íng gi¶m bít: Thñ tôc phª duyÖt danh môc hµng nhËp khÈu ODA, thñ tôc xin cÊp hoÆc vay vèn ®èi øng, thñ tôc nép thuÕ vµ hoµn thuÕ, thñ tôc vÒ ®¨ng ký kÕ ho¹ch (gi¶i ng©n , vèn ®èi øng...). - CÇn qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n biÖt râ gi÷a qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ kinh tÕ víi qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng t¸c nghiÖp cô thÓ ®Ó tr¸nh chång chÐo. Ngoµi ra, trong kh©u tæ chøc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh cÇn quan t©m tíi viÖc n©ng cao tÝnh chñ ®éng trong viÖc tiÕp nhËn ODA. Nh×n chung c¸c nhµ tµi trî c¨n cø vµo c¸c nghiªn cøu ®¸nh gi¸ ngµnh cña chuyªn gia t­ vÊn ®Ó x¸c ®Þnh c¸c lÜnh vùc tµi trî. V× vËy c¸c nghiªn cøu ngµnh cña c¸c chuyªn gia t­ vÊn hay c¸c c¬ quan nghiªn cøu ®éc lËp thùc hiÖn cã vai trß quan träng trong viÖc ®Þnh h­íng c¸c kho¶n ®Çu t­ t­¬ng lai cña c¸c nhµ tµi trî. XuÊt ph¸t tõ nhËn ®Þnh nµy, viÖc c¸c c¬ quan chñ qu¶n cã quan ®iÓm chñ ®éng trong ®iÒu hµnh vµ ®Þnh h­íng chuyªn gia ®Ó hä tËp trung vµo nh÷ng lÜnh vùc thùc sù ­u tiªn cña ngµnh lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó cã ®­îc c¸c kho¶n ®Çu t­ t­¬ng lai mong muèn tõ nguån vèn ODA. C¸c c¬ quan tæng hîp còng cÇn chó träng xem xÐt c¸c nghiªn cøu ngµnh, vµ yªu cÇu c¬ quan chñ qu¶n phæ biÕn réng r·i nh÷ng nghiªn cøu, ®Ó cã ®­îc tÇm nh×n bao qu¸t khi xem xÐt c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n vµ quyÕt ®Þnh ®©u lµ c¸c dù ¸n thùc sù cÇn thiÕt ®èi víi nÒn kinh tÕ. 5. Nh©n sù - MÆc dï n¨ng lùc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n ODA cña c¸c c¬ quan ViÖt Nam ®· cã nh÷ng tiÕn bé râ rÖt, song vÉn cßn nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan ®Õn tr×nh ®é c¸n bé ®ßi hái cßn ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn vµ n©ng cao. - Tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸c gi¸m ®èc Dù ¸n nhiÒu n¬i cßn qu¸ yÕu, nhÊt lµ dù ¸n do c¸c ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn. Do vËy ®i ®«i víi viÖc sö dông mét phÇn vèn ODA cña tõng dù ¸n ®Ó t¨ng c­êng n¨ng lùc, nh»m träng t©m vµo biªn so¹n nh÷ng tµi liÖu h­íng dÉn vÒ quy tr×nh thñ tôc, vÒ tËp huÊn chÝnh s¸ch, nghiÖp vô, vÒ kinh nghiÖm theo dâi ®¸nh gi¸ dù ¸n...; cßn cÇn ph¶i thÓ chÕ ho¸ yªu cÇu vÒ n¨ng lùc, tr×nh ®é cña c¸c nh©n sù trong PMU, ®Æc biÖt lµ Gi¸m ®èc dù ¸n. - CÇn cã quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm nh©n viªn, chÕ ®é b¸o c¸o, kiÓm so¸t kiÓm tra cô thÓ trong hÖ thèng nghiÖp vô qu¶n lý. 6. Th«ng tin, ®¸nh gi¸ - CÇn cã hÖ thèng d÷ liÖu qu¶n lý cËp nhËt vµ nèi m¹ng gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý vÜ m«: Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng Nhµ n­íc, V¨n phßng ChÝnh phñ, Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ ®Ó cïng khai th¸c vµ chia sÎ th«ng tin qu¶n lý. Trong c¸c Bé ngµnh qu¶n lý ODA còng cÇn thiÕt lËp hÖ thèng th«ng tin néi ngµnh. - VÒ l©u dµi, nªn thµnh lËp mét trung t©m th«ng tin vÒ vay nî, viÖn trî n­íc ngoµi ®Ó thu thËp c¸c nguån th«ng tin tõ c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ ®¬n vÞ thùc hiÖn dù ¸n, võa lµ trung t©m trao ®æi th«ng tin cña c¸c c¬ quan qu¶n lý vÜ m«. Dù kiÕn trung t©m nµy cã thÓ lµ mét c¬ quan t­ vÊn dÞch vô thuéc së h÷u Nhµ n­íc. KÕt luËn Qua kho¸ luËn ”Thùc tr¹ng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn ODA ë ViÖt Nam”, ng­êi viÕt mong muèn ®­a ra mét c¸ch nh×n t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ vµ kh¸ch quan vÒ t×nh h×nh sö dông ODA cña ViÖt Nam hiÖn nay vµ nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng nµy. Tõ n¨m 1995 ®Õn nay, nguån vèn ODA ®· thùc sù trë thµnh mét nguån lùc ®¸ng kÓ phôc vô cho c«ng cuéc ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam. Víi môc ®Ých c¶i thiÖn nÒn kinh tÕ, n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng, c¶i c¸ch chÝnh s¸ch ph¸p luËt, ODA ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù nghiÖp ®æi míi cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. MÆt kh¸c, bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè tÝch cùc, viÖc sö dông vèn ODA ®Æc biÖt lµ ODA vay còng bao gåm nhiÒu rñi ro. Thùc tÕ viÖc vay vµ sö dông vèn vay n­íc ngoµi cña ViÖt Nam trong thêi kú 1975-1990 ®· ®­a ViÖt Nam vµo danh s¸ch n­íc nghÌo m¾c nî lín, mÊt kh¶ n¨ng tr¶ nî nÕu kh«ng ®­îc gi¶m, xo¸ nî. Tuy nhiªn, ®èi víi mét nÒn kinh tÕ nhá bÐ, ®êi sèng d©n c­ cßn nghÌo nµn nh­ ViÖt Nam hiÖn nay kh«ng cßn c¸ch lùa chän nµo kh¸c ngoµi viÖc tiÕp tôc tiÕp nhËn ODA vµ t¨ng c­êng qu¶n lý c¸c yÕu tè rñi ro. ViÖt Nam vÉn ®ang chøng tá quyÕt t©m thùc hiÖn ®æi míi vµ c¶i c¸ch, n©ng cao uy tÝn ®èi víi c¸c nhµ tµi trî trong qu¸ tr×nh tiÕp nhËn vµ sö dông ODA th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« thËn träng nh­ chiÕn l­îc vay nî hîp lý, ®¶m b¶o nÒn tµi chÝnh lµnh m¹nh víi nguån thu ng©n s¸ch v÷ng ch¾c vµ cñng cè, t¨ng c­êng hÖ thèng ph¸p lý liªn quan ®Õn viÖc sö dông nguån vèn nµy... Ngoµi ra, viÖc kÕt hîp hµi hoµ c¸c chÝnh s¸ch chung cña quèc gia ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt cña tõng ®ång vèn ®Çu t­ trong nÒn kinh tÕ còng sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông ODA. §©y lµ ®iÒu kiÖn tèt cho ViÖt Nam cã thªm kh¶ n¨ng vµ c¬ héi thu hót kh«ng chØ riªng ODA mµ c¶ FDI, nh÷ng ph­¬ng tiÖn rÊt cÇn thiÕt ®Ó tõng b­íc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. B»ng ý nghÜa cña ®Ò tµi, hy väng vÊn ®Ò ODA sÏ ®­îc quan t©m h¬n n÷a vµ ®­îc ®¸nh gi¸ ë møc ®é x¸c ®¸ng h¬n trong lÜnh vùc nghiªn cøu kinh tÕ ®Ó ODA kh«ng cßn lµ ®iÒu míi l¹ trong céng ®ång. Nh­ vËy, nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµI nãi chung vµ nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA nãi riªng cã t¸c dông rÊt lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ViÖt nam. Qua nhöõng phaân tích ôû treân em nhaän thaáy: ODA ñoùng vai troø quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån kinh teá cuûa caùc quoác gia tieáp nhaän treân lyù thuyeát cuõng nhö thöïc teá ODA ôû Vieät Nam ñaõ phaùt huy ñöôïc nhöõng theá maïnh cuûa nguoàn voán naøy vaø ñoùng goùp khoâng nhoû vaøo söï phaùt trieån neàn kinh teá vn Chuû tröông vaø phöông höôùng tieáp tuï thu huùt nguoàn voán naøy laø hoaøn toaøn ñuùng ñaén. §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc ®é nhanh trong khi qui m« nÒn kinh tÕ nhá ®ang thiÕu vèn nghiªm träng vµ tiÕt kiÖm trong n­íc cßn qu¸ thÊp th× cÇn ph¶I bæ xung vèn ®Çu t­ b»ng khèi l­îng lín nguån vèn n­íc ngoµI rÊt cÇn thiÕt ®Ó ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, ph¸t triÓn ®Ó hßa nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi th× chóng ta cÇn ph¶I tranh thñ nguån vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh th­c ODA. Muèn vËy nhµ n­íc ta cÇn cã chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó thu hót vµ sö dông nguån ODA cã hiÖu qu¶ h¬n víi nh÷ng biÖn ph¸p thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch mét c¸ch triÖt ®Ó vµ hîp lÝ. Taøi lieäu tham khaûo 1.Hoã trôï phaùt trieån chính thöùc ODA- nhöõng kieán thöùc caên baûn vaø thöïc tieãn ôû Vieät Nam. Nhaø xuaát baûn giaùo duïc-tg Haø thò ngoïc Oanh 2. Taïp chí phaùt trieån kinh teá, thôøi baùo kinh teá Vieät Nam. 3. Quy hoaïch phaùt trieån toång theå-XH ñeán naêm 2001 baèng nguoàn voán ODA- Boä keá hoaïch vaø ñaàu tö 4.Chöông trình phaùt trieån lieân hôïp quoác- Vieät Nam: baùo caùo toång quan vieän trôï phaùt trieån chính thöùc Vieät Nam 2002 5. Ngoaøi ra coøn caùc vaên baûn phaùp lyù coù lieân quan khaùc - www.mpi-oda - www.worldbank.org ._.