Những thách thức và cơ hội đối với ngành Dệt - May khi Việt Nam tham gia Tổ chức Thương Mại Thế giới

Lêi më ®Çu Trong ho¹t ®éng kinh tÕ s«i ®éng ngµy nay, mçi quèc gia, mçi khu vùc ®Òu nç lùc tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ nh»m khai th¸c tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, t×m cho m×nh mét vÞ trÝ v÷ng ch¾c trong bøc tranh kinh tÕ toµn cÇu trong giai ®o¹n ph¸t triÓn míi cña thÕ giíi ë ThÕ kû XXI. NhËn thøc râ vÊn ®Ò nµy, nh÷ng n¨m qua, chóng ta ®· kiªn tr× tiÕn hµnh c«ng cuéc "®æi míi" víi ph­¬ng ch©m "ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc" vµ thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ vµ viÖc ViÖt Nam tham gia ®Çy ®ñ vµo ASEAN vµ APEC lµ mét b»ng chøng tiªu biÓu. Trªn ®µ ph¸t triÓn phï hîp víi quy luËt chung vµ v× sù ph¸t triÓn l©u dµi cña ®Êt n­íc, sau ASEAN môc tiªu cña chóng ta sÏ lµ héi nhËp vµo WTO. DiÔn ®µn th­¬ng m¹i lín nhÊt hiÖn nay, n¬i chóng ta cã ®iÒu kiÖn gia nhËp thùc sù vµo ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi vµ ®· tiÕn hµnh nh÷ng thñ tôc ban ®Çu ®Ó gia nhËp. §Ó cã thÓ thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu trªn, cïng víi nhiÒu ngµnh kinh tÕ mòi nhän kh¸c, ngµnh DÖt - May thùc sù lµ chiÕc cÇu nèi ViÖt Nam víi thÕ giíi. Nhê ph¸t huy nh÷ng thÕ m¹nh s½n cã trong n­íc vµ tËn dông nh÷ng thuËn lîi bªn ngoµi ngµnh DÖt - May kh«ng chØ cã vÞ trÝ then chèt trong giai ®o¹n hiÖn nay mµ ngay c¶ khi chóng ta tham gia vµo WTO, héi nhËp thÕ giíi s©u s¾c h¬n. H¬n thÕ n÷a, s¶n phÈm cña ngµnh thuéc lo¹i nh¹y c¶m trong th­¬ng m¹i quèc tÕ, cã rÊt nhiÒu c¸c vÊn ®Ò phøc t¹p ph¸t sinh cÇn gi¶i quyÕt khi kinh doanh mÆt hµng nµy. Trong khu«n khæ h¹n hÑp cña khãa luËn nµy t«i cè g¾ng t×m hiÓu "Nh÷ng th¸ch thøc vµ c¬ héi ®èi víi ngµnh DÖt - May khi ViÖt Nam tham gia Tæ chøc Th­¬ng M¹i ThÕ giíi. Néi dung cña khãa luËn gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Tæ chøc th­¬ng m¹i ThÕ giíi vµ HiÖp ®Þnh ®a sîi Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña ngµnh dÖt-may ViÖt nam trong nh÷ng n¨m qua. Ch­¬ng 3: §Þnh h­íng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt – may viÖt nam MÆc dï ®· cã 3 n¨m trang bÞ kiÕn thøc t¹i tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng vµ cã mét sè kinh nghiÖm nhÊt ®Þnh trong thùc tÕ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Song khãa luËn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong c¸c thÇy c« vµ nh÷ng ai quan t©m ®ãng gãp ý kiÕn. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, C«ng ty XNK tæng hîp V¹n xu©n - BQP, Bé Th­¬ng m¹i, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Vinatex, c¸c doanh nghiÖp XNK hµng dÖt-may. Vµ ®Æc biÖt lµ thÇy gi¸o h­íng dÉn TiÕn sÜ NguyÔn H÷u Kh¶i ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh khãa luËn tèt nghiÖp. ch­¬ng I tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (wto) vµ hiÖp ®Þnh ®a sîi 1.1. tÝnh tÊt yÕu cña sù ra ®êi tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi 1.1.1 HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i - tiÒn th©n cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi 1.1.1.1 Bèi c¶nh ra ®êi cña GATT Sau h¬n 7 n¨m chÝnh thøc ho¹t ®éng, Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi ®· cã nh÷ng ®ãng gãp b­íc ®Çu vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn th­¬ng m¹i thÕ giíi vµ tõng b­íc tá râ sù thÝch øng víi vai trß cña mét c¬ quan ®iÒu tiÕt mËu dÞch quèc tÕ. §¹t ®­îc nh­ vËy mét phÇn còng v× Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi ®· kÕ thõa vµ ph¸t huy c¸c thµnh qu¶ mµ c¸c tæ chøc tiÒn th©n cña nã lµ HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i ®· t¹o ®­îc. Do ®ã, ®Ó hiÓu s©u h¬n vÒ Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi kh«ng thÓ kh«ng nghiªn cøu vÒ GATT. Nh×n l¹i lÞch sö ta nhËn thÊy ph¶i ®Õn cuèi thÕ kû XIV, ®Çu thÕ kû XV thÞ tr­êng thÕ giíi míi b¾t ®Çu ®­îc h×nh thµnh râ nÐt. Thêi gian sau ®ã cho ®Õn chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø II mÆc dï thÞ tr­êng thÕ giíi liªn tôc ph¸t triÓn song ch­a cã HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®a biªn nµo ®iÒu chØnh. Thêi gian nµy, c¸c c­êng quèc kinh tÕ ®ång thêi còng lµ c¸c c­êng quèc qu©n sù th­êng chñ ®éng sö dông chiÕn tranh ®Ó ph©n chia l¹i thÞ tr­êng. KÓ tõ sau n¨m 1945, víi côc diÖn thÕ giíi míi vµ th¾ng lîi cña phe §ång minh trong ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø II, n­íc Mü cã ý ®å thiÕt lËp l¹i c¸c thÓ chÕ chÝnh trÞ, kinh tÕ cã lîi cho m×nh. §ång thêi, nhiÒu n­íc kh¸c còng cã nhu cÇu x©y dùng c¸c c¬ chÕ míi ®Ó ®iÒu chØnh mèi quan hÖ quèc tÕ, duy tr× hoµ b×nh, æn ®Þnh, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn l©u dµi. Trong bèi c¶nh ®ã, hµng lo¹t tæ chøc lín cña thÕ giíi ®­îc ra ®êi: Liªn hîp quèc (UN) ®­îc thµnh lËp; vÒ tiÒn tÖ cã Quü tiÒn tÖ Quèc tÕ ra ®êi; vÒ tµi chÝnh cã Ng©n hµng thÕ giíi (WB); vÒ th­¬ng m¹i lµ HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i. Cô thÓ, tõ n¨m 1945, song song víi viÖc chuÈn bÞ thµnh lËp Tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ (ITO), 23 n­íc ®· tiÕn hµnh 123 cuéc th­¬ng l­îng kÐo dµi víi c¸c nç lùc nh»m ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc, kh«ng ngõng nh»m gi¶m bít hµng rµo thuÕ quan, t¹o m«i tr­êng th­¬ng m¹i quèc tÕ tù do. KÕt qu¶ ngµy 30/10/1947 HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i ®­îc ký kÕt, cã hiÖu lùc tõ 1/1/1948. Buæi ®Çu thµnh lËp GATT chØ cã 23 n­íc thµnh viªn nh­ng ®Õn cuèi n¨m 1994, tæ chøc nµy ®· quy tô ®­îc 129 n­íc thµnh viªn vµ nhiÒu tæ chøc liªn chÝnh phñ, chiÕm trªn 90% kim ng¹ch th­¬ng m¹i cña thÕ giíi. 1.1.1.2 C¸c chøc n¨ng vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n cña GATT HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i ®­îc thµnh lËp nh»m t¹o ra mét c¬ së ®¶m b¶o vÒ ph¸p lý, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ, th­¬ng m¹i thÕ giíi víi 3 chøc n¨ng c¬ b¶n sau: + Lµ mét luËt lÖ kinh tÕ chung ®­îc c¸c bªn nhÊt trÝ ®Ó ®iÒu tiÕt mäi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc tham gia ký kÕt. + Lµ mét diÔn ®µn th­¬ng l­îng ®Ó thùc hiÖn tù do ho¸ m«i tr­êng kinh doanh quèc tÕ, kh«ng ngõng t¨ng c­êng vµ hoµn chØnh c¸c luËt lÖ mµ HiÖp ®Þnh ®· ®Ò ra. + Lµ mét "Toµ ¸n" quèc tÕ ®Ó ChÝnh phñ c¸c n­íc gi¶i quyÕt tranh chÊp trong ph¹m vi c¸c n­íc thµnh viªn . HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i lµ mét v¨n kiÖn dµi víi 4 phÇn, 38 ®iÒu quy ®Þnh chi tiÕt nhiÒu lÜnh vùc. C¸c nguyªn t¾c chñ ®¹o trong ho¹t ®éng cña GATT bao gåm: 1. Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö trong th­¬ng m¹i b»ng c¸ch dµnh cho nhau quy chÕ ®·i ngé "Tèi huÖ quèc". 2. ThiÕt lËp mét c¬ së æn ®Þnh cho th­¬ng m¹i thÕ giíi th«ng qua viÖc th­¬ng l­îng vµ thùc hÞªn nghiªm tóc c¸c tho¶ thuËn vÒ thuÕ. 3. QuyÒn "Kh­íc tõ" vµ kh¶ n¨ng cã hµnh ®éng cÊp thiÕt, kh«ng thùc hiÖn mét sè nghÜa vô trong thêi h¹n nhÊt ®Þnh khi cã lý do chÝnh ®¸ng vÒ kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i. 4. B¶o hé mËu dÞch b»ng c«ng cô thuÕ quan lµ chÝnh. Kh«ng t¨ng c­êng b¶o hé, cã c¬ chÕ th­¬ng l­îng hiÖu qu¶ ®Ó gì bá dÇn mäi rµo c¶n th­¬ng m¹i. 5. KhuyÕn khÝch viÖc c¹nh tranh c«ng b»ng, cho phÐp ®¸nh thuÕ ®èi kh¸ng, thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸, hoÆc chèng trî cÊp nÕu bÞ thiÖt h¹i do s¶n phÈm cña n­íc kh¸c b¸n ph¸ gi¸ hay trî cÊp g©y ra. 6. Quan hÖ "cã ®i cã l¹i" b»ng c¸ch yªu cÇu lÉn nhau nh÷ng nh­îng bé t­¬ng tù nh»m khuyÕn khÝch më cöa thÞ tr­êng. 7. ¦u tiªn ®Æc biÖt cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, vÝ dô nh­ HÖ thèng ­u ®·i phæ cËp GSP, c¸c ­u ®·i trong viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng, kh«ng ph¶i "cã ®i cã l¹i " víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. 8. C«ng nhËn c¸c dµn xÕp th­¬ng m¹i khu vùc vµ sù hoµ nhËp chÆt chÏ h¬n c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia th«ng qua c¸c liªn kÕt khu vùc nµy. Tuy nhiªn, thuÕ hay c¸c quy ®Þnh ®iÒu chØnh th­¬ng m¹i cña c¸c thµnh viªn trong nhãm ®èi víi c¸c n­íc kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn kh«ng ®­îc h¹n chÕ h¬n nh÷ng g× ®· ¸p dông tr­íc khi nhãm ®­îc thµnh lËp. 1.1.2 Sù ra ®êi tÊt yÕu cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi Bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng, GATT còng gÆp kh«ng Ýt trë ng¹i vµ cßn nhiÒu lÜnh vùc ho¹t ®éng ch­a cã hiÖu qu¶. Th¾ng lîi cña GATT trong viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan, cïng mét lo¹t nh©n nh­îng kinh tÕ trong nh÷ng n¨m 70, 80 ®· khiÕn c¸c chÝnh phñ ®­a ra c¸c h×nh thøc b¶o hé kh¸c nh­ tù nguyÖn h¹n chÕ xuÊt khÈu, trî cÊp s¶n xuÊt, trî cÊp xuÊt khÈu, t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch, n©ng cao tiªu chuÈn hµng ho¸ nhËp khÈu... Xu h­íng quèc tÕ ho¸ ®Çu t­ quèc tÕ vµ trao ®æi dÞch vô ngµy cµng t¨ng ®ang lµ mèi quan t©m lín cña nhiÒu n­íc vµ ®ång thêi liªn quan chÆt chÏ ®Õn sù gia t¨ng liªn tôc cña th­¬ng m¹i hµng ho¸ thÕ giíi th× l¹i kh«ng ®­îc GATT ®iÒu chØnh. ThËm chÝ ë mét sè lÜnh vùc tuy ®· ®­îc ®­a ra xem xÐt nh­ng cßn nhiÒu lç hæng ®Æc biÖt lµ n«ng nghiÖp vµ dÖt may. ThÓ chÕ cña GATT vµ hÖ thèng gi¶i quyÕt tranh chÊp còng bÞ mét sè n­íc thµnh viªn chØ trÝch . GATT ®øng tr­íc th¸ch thøc míi khi th­¬ng m¹i thÕ giíi trë nªn phøc t¹p h¬n nhiÒu so víi nh÷ng n¨m 1940. Ch­a bao giê tÝnh chÊt quèc tÕ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt nh­ ngµy nay. Qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®­îc n©ng cao vµ cã ¶nh h­ëng réng kh¾p, dÉn ®Õn sù bïng næ cña ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, d­íi nhiÒu s¾c th¸i ®a d¹ng. Cïng víi th­¬ng m¹i lµ vËn t¶i, thanh to¸n, ®Çu t­, du lÞch, viÔn th«ng quèc tÕ ... t¨ng tr­ëng víi tèc ®é chãng mÆt. Thùc tÕ nªu trªn ®· dÉn ®Õn mét ®ßi hái tÊt yÕu lµ ph¶i c¶i c¸ch GATT ®Ó cã mét c¬ chÕ m¹nh h¬n ®iÒu tiÕt th­¬ng m¹i thÕ giíi, t¨ng c­êng vµ më réng hÖ thèng ®a biªn nµy. §¸p øng yªu cÇu cña t×nh h×nh míi, vßng ®µm ph¸n Urugoay më ra víi mét trong nh÷ng kÕt qu¶ quan träng lµ Tuyªn bè MaraKesh do 104 n­íc ký ngµy 15/4/1994 t¹i MaraKesh (Marèc), cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/1995, quy ®Þnh thµnh lËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíÝ ®Ó thay thÕ GATT. Cã thÓ nãi Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi lµ hiÖn th©n cho kÕt qu¶ cña vßng ®µm ph¸n Urugoay vµ lµ sù kÕ thõa cña GATT nh­ng chÆt chÏ h¬n vÒ tæ chøc, rµng buéc h¬n vÒ ph¹m vi, møc ®é vµ khèi l­îng th­¬ng m¹i ®­îc ®iÒu chØnh. Víi thÓ chÕ t­¬ng ®èi láng lÎo cña GATT, c¸c n­íc thµnh viªn cã thÓ lùa chän mét sè hiÖp ®Þnh trong mét vßng th­¬ng l­îng, thùc hiÖn nghÜa vô ®­îc h­ëng quyÒn lîi do hiÖp ®Þnh ®ã ®em l¹i. Nh­ng ®èi víi Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i chÊp nhËn vµ thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c hiÖp ®Þnh ®· ®­îc tho¶ thuËn trong vßng ®µm ph¸n Urugoay trõ hÖ thèng c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng. VÒ ph­¬ng diÖn ph¸p lý, Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi lµ mét tæ chøc quèc tÕ, nh­ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c, quyÕt ®Þnh cña nã cã tÝnh chÊt rµng buéc ®èi víi c¸c n­íc thµnh viªn. Cßn GATT lµ mét hiÖp ®Þnh nªu nh÷ng nguyªn t¾c chung ®· ®­îc tho¶ thuËn cô thÓ. Nãi c¸ch kh¸c, GATT dùa trªn c¬ së Ad- hoc gåm c¸c vßng th­¬ng l­îng h¬n lµ mét c¬ chÕ th­êng trùc. Do vËy, WTO cã thÓ thóc ®Èy c¸c n­íc thùc hiÖn nghÜa vô hiÖu qu¶ h¬n. GATT chñ yÕu chØ ®iÒu chØnh th­¬ng m¹i h÷u h×nh cßn WTO ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm lín h¬n, b¾t ®Çu qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh tù do ho¸ th­¬ng m¹i, dÞch vô quyÒn së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i vµ c¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i. §©y lµ ®ßi hái cÊp b¸ch v× thùc tÕ nh÷ng lÜnh vùc nµy ngµy cµng trë nªn quan träng h¬n trong c¬ cÊu th­¬ng m¹i quèc tÕ, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn tû träng nµy th­êng chiÕm kho¶ng 65 - 70% thu nhËp quèc d©n. Th«ng qua c¬ chÕ xem xÐt ®Þnh kú chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc thµnh viªn WTO sÏ ®­a hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ, th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc thµnh viªn vµo mét thÓ hµi hoµ, thèng nhÊt n©ng cao tÝnh trong s¸ng, râ rµng vµ sù hiÓu biÕt lÉn nhau trong m«i tr­êng mËu dÞch toµn cÇu. §iÓm míi n÷a lµ WTO sÏ phèi hîp nhiÒu h¬n, chÆt chÏ h¬n víi Liªn hîp quèc, Ng©n hµng thÕ giíi vµ Quü tiÒn tÖ quèc tÕ g¾n kÕt c¸c vÊn ®Ò th­¬ng m¹i víi tµi chÝnh, tiÒn tÖ quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t triÓn toµn diÖn quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Sau h¬n 14 n¨m kÓ tõ ngµy thµnh lËp, GATT míi cã trªn 23 n­íc thµnh viªn. Sau gÇn 46 n¨m ho¹t ®éng, Tæ chøc nµy míi cã 129 n­íc tham gia, chiÕm trªn 90% th­¬ng m¹i quèc tÕ. Nh­ng Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi th× chØ 6 th¸ng sau khi thµnh lËp ®· cã h¬n 132 n­íc gia nhËp. Theo dù tÝnh trong vßng 3 n¨m tíi sè thµnh viªn sÏ lªn tíi 145 n­íc chiÕm gÇn 100% gi¸ trÞ mËu dÞch thÕ giíi.1 Tr­íc ®©y trong c¬ chÕ cña GATT, c¸c n­íc "lín" th­êng ng¨n c¶n hay tr× ho·n viÖc thi hµnh c¸c quyÕt ®Þnh cña ñy ban gi¶i quyÕt tranh chÊp th­¬ng m¹i quèc tÕ khi chóng kh«ng cã lîi cho hä. Nh­ng ®èi víi WTO, c¸c quy ®Þnh vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp th­¬ng m¹i chÆt chÏ, m¹nh mÏ h¬n nªn c¸c n­íc cã tiÒm lùc m¹nh còng cã Ýt kh¶ n¨ng tr× ho·n viÖc kh¸m xÐt vµ thi hµnh quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn tranh chÊp th­¬ng m¹i. 1.2. giíi thiÖu chung WTO 1.2.1 c¸c chøc n¨ng nguyªn t¾c chñ ®¹o trong ho¹t ®éng cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi Cã cïng môc tiªu chung víi GATT tr­íc ®©y lµ thiÕt lËp vµ cñng cè m«i tr­êng th­¬ng m¹i tù do, lµnh m¹nh trªn toµn thÕ giíi nªn Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi còng cã c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n gièng víi HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i tr­íc kia , ®ã lµ: + Kh«ng ph©n biÖt ®èØ xö. + B¶o hé b»ng c«ng cô thuÕ. + KhuyÕn khÝch c¹nh tranh c«ng b»ng. + T¹o lËp c¬ së æn ®Þnh cho th­¬ng m¹i thÕ giíi. + QuyÒn" kh­íc tõ" vµ kh¶ n¨ng cã hµnh ®éng cÊp thiÕt. + Quan hÖ "Cã ®i, cã l¹i" . + ¦u tiªn cho c¸c n­íc ph¸t triÓn. Víi t­ c¸ch lµ tæ chøc th­¬ng m¹i lín nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay, kÕ thõa vµ ®­îc t¨ng c­êng kh¶ n¨ng h¬n GATT, WTO ®¶m nhËn c¸c chøc n¨ng chÝnh sau ®©y: + Qu¶n lý vµ gi¸m s¸t viÖc thùc thi c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®a biªn. + Gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i. + Hîp t¸c cïng c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c tham gia vµo viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ toµn cÇu. 1.2.2 bé m¸y tæ chøc vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi §Ó thùc thi ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¶c träng tr¸ch nªu trªn, WTO cã mét hÖ thèng ph¸p lý bao trïm lªn HiÖp ®Þnh GATT 1947, ®ång thêi víi 12 HiÖp ®Þnh kÌm theo vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ c¸c lÜnh vùc riªng, Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi mÆc nhiªn c«ng nhËn gi¸ trÞ ph¸p lý cña kho¶ng 2000 hiÖp ®Þnh vµ tho¶ thuËn ®· ®­îc th«ng qua trong thêi kú GATT tån t¹i. Trong c¬ cÊu cña WTO c¬ quan cao nhÊt lµ Héi nghÞ cÊp Bé tr­ëng, bao gåm ®¹i diÖn cña c¶ c¸c n­íc thµnh viªn, ®­îc triÖu tËp Ýt nhÊt 2 n¨m 1 lÇn. Héi nghÞ nµy quyÕt ®Þnh tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn mäi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®a biªn. Tuy nhiªn c«ng viÖc hµng ngµy cña WTO sÏ do mét sè c¬ quan chøc n¨ng gi¶i quyÕt; chñ yÕu lµ §¹i héi ®ång bao gåm tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña WTO, cã nhiÖm vô lµm b¸o c¸o cho Héi nghÞ cÊp Bé tr­ëng gi¶i quyÕt c¸c c«ng viÖc th­êng nhËt, §¹i héi ®ång nhãm thµnh 2 ñy ban: ñy ban ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®Ó ®¸nh gi¸ th­êng xuyªn c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña tõng n­íc thµnh viªn vµ ñy ban gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp ®Ó gi¸m s¸t c¸c thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp. §¹i héi ®ång còng chia sÎ tr¸ch nhiÖm thµnh 3 Héi ®ång: - Héi ®ång vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ - Héi ®ång vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô - Héi ®ång vÒ së h÷u trÝ tuÖ cã liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i Trùc thuéc mçi Héi ®ång trªn cã c¸c c¬ quan chuyªn m«n. Ba ñy ban kh¸c ®­îc Héi nghÞ Bé tr­ëng thµnh lËp vµ cã nhiÖm vô b¸o c¸o lªn §¹i héi ®ång, ®ã lµ: - ñy ban vÒ th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn. - ñy ban vÒ c¸n c©n thanh to¸n. - ñy ban vÒ ng©n s¸ch. Mçi hiÖp ®Þnh trong 4 hiÖp ®Þnh ®a ph­¬ng cña WTO cã c¸c c¬ quan qu¶n lý riªng cña m×nh víi nhiÖm vô b¸o c¸o lªn §¹i héi ®ång. Gióp viÖc cho bé m¸y nªu trªn lµ Ban th­ ký. Ban nµy cã trô së t¹i Geneva, Thôy Sü, n¬i ®Æt trô së chÝnh cña WTO. Ban th­ ký cã kho¶ng 450 nh©n viªn, ®øng ®Çu lµ Tæng gi¸m ®èc ®­îc chän theo nguyªn t¾c nhÊt trÝ. D­íi Tæng gi¸m ®èc cã Phã Tæng gi¸m ®èc (4 ng­êi ), Gi¸m ®èc c¸c Ban chuyªn tr¸ch do Tæng gi¸m ®èc ®Ò nghÞ vµ ®­îc §¹i héi ®ång th«ng qua. Ng©n s¸ch cña WTO vµo kho¶ng 150 triÖu USD (n¨m 2001) do c¸c n­íc thµnh viªn ®ãng gãp theo tû lÖ nhÊt ®Þnh trong tæng gi¸ trÞ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña chÝnh m×nh. Mét phÇn ng©n s¸ch cña WTO ®­îc dïng ®Ó duy tr× ho¹t ®éng cña trung t©m th­¬ng m¹i Quèc tÕ. 1.2.3 nh÷ng thµnh tùu chÝnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi ®· chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng ®­îc h¬n 10 n¨m, trªn c¬ së kÕ thõa vµ më réng vÒ nhiÒu mÆt HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i tr­íc kia trong 10 n¨m ho¹t ®éng víi t­ c¸ch cña mét tæ chøc th­¬ng m¹i ®a biªn lín nhÊt thÕ giíi, WTO ®· lµm ®­îc nhiÒu viÖc kh«ng nhá, tá râ sù thÝch øng cña m×nh trong vÞ trÝ míi. ThËm chÝ nhiÒu ng­êi ®· coi Tæ chøc nµy nh­ mét liªn hîp quèc vÒ kinh tÕ. Sau mét n¨m chuyÓn ®æi cïng tån t¹i víi GATT vµ mét thêi gian ho¹t ®éng ®éc lËp, ®Õn nay WTO ®· ®øng v÷ng vµ b¾t ®Çu ®i vµo nh÷ng n¨m tiÕp theo mét c¸ch v÷ng ch¾c mµ kh«ng ®Ó xÈy ra mét biÕn ®éng lín. §©y lµ kÕt qu¶ quan träng nhÊt bëi lÏ 129 n­íc thµnh viªn, chiÕm tíi h¬n 90% gi¸ trÞ th­¬ng m¹i cña mét thÕ giíi hiÖn ®¹i hÕt søc s«i ®éng th× viÖc duy tr× viÖc ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ kh«ng ph¶i lµ dÔ. Kh«ng nh÷ng thÕ, hai n¨m ®Çu tiªn cña WTO cßn ®­îc ghi nhËn tõng møc t¨ng gi¸ trÞ mËu dÞch thÕ giíi tíi 100 tû USD. Danh s¸ch 21 chÝnh phñ ( trong ®ã cã ViÖt Nam) ®ang ë nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh gia nhËp WTO còng cho thÊy phÇn nµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy. VÒ c¸c néi dung ho¹t ®éng cô thÓ, WTO ®· kÕ thõa xøng ®¸ng GATT thËm chÝ cßn hiÖu qu¶ h¬n trong mét sè lÜnh vùc. Tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn viÖc gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i. Ngay tõ khi thµnh lËp c¸c bªn ký kÕt ®· ®¹t nhiÒu hy väng vµo chøc n¨ng gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO sau khi ®­îc bæ sung nhiÒu quyÒn h¹n còng nh­ thay ®æi vÒ c¬ chÕ so víi thêi kú kÐm hiÖu qu¶ cña GATT tr­íc kia. NÕu nh­ tr­íc thêi GATT c¸c c­êng quèc kinh tÕ th­êng g©y ¸p lùc ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp hay cè t×nh tr× ho·n viÖc thi hµnh ph¸n quyÕt th× víi c¸c quy ®Þnh míi t×nh tr¹ng ®ã sÏ khã t¸i diÔn. Thùc tÕ lµ chØ trong 3 n¨m WTO ®· thô lý h¬n 60 hå s¬ tranh chÊp. Mét ®Æc ®iÓm vÒ c¸c bªn tham gia tranh chÊp lµ bªn c¹nh nh÷ng"g­¬ng mÆt" quen thuéc nh­ Mü, EU, NhËt, Canada, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nhiÒu h¬n, tiªu biÓu nh­ Brasil, Ên §é, Mehico, Singpore, Th¸i Lan. §iÒu nµy cho thÊy vÞ trÝ ngµy cµng quan träng cña c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nãi chung trong kinh tÕ thÕ giíi. Vµ ph¶i ch¨ng c¬ chÕ gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ cña WTO ®· t¹o c¬ héi ®Ó nh÷ng "kÎ yÕu" nµy lªn tiÕng b¶o vÖ quyÒn lîi cho m×nh ? Thµnh c«ng cßn thÓ hiÖn ë sù ®a d¹ng cña c¸c vÊn ®Ò tranh chÊp, tõ viÖc ¸p dông biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®éng thùc vËt ®Õn c¸c thñ tôc cÊp giÊy phÐp hay hµng rµo kü thuËt ®èi víi s¶n phÈm nhËp khÈu hoÆc b¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸, trî cÊp hµng n«ng s¶n, vi ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ... NÕu gi¶i quyÕt tranh chÊp lµ néi dung nãng hæi th× viÖc ®iÒu tiÕt th­¬ng m¹i hµng ho¸ l¹i lµ néi dung chÝnh, truyÒn thèng tõ GATT, nay vÉn chiÕm vÞ trÝ quan träng trong ho¹t ®éng cña WTO. Hai n¨m qua c¸c ñy ban cña WTO ®· gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c HiÖp ®Þnh cña vßng ®µm ph¸n Urugoay, so¹n th¶o vµ ®Ö tr×nh hµng lo¹t v¨n b¶n míi liªn quan ®Ó cñng cè m«i tr­êng ph¸p lý cho th­¬ng m¹i h÷u h×nh trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c v¨n b¶n liªn quan ®Õn c¸c h¹n chÕ sè l­îng, vµ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan. KÓ tõ m­êi n¨m l¹i ®©y WTO còng b¾t ®Çu ®­a dÇn 2 lÜnh vùc "nh¹y c¶m" vÉn tõng n»m ngoµi khu«n khæ c¸c nguyªn t¾c chung cña GATT tr­íc ®©y vµ hÖ thèng chung ®ã lµ hµng dÖt may vµ n«ng nghiÖp. Tuy lµ nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p cã t¸c ®éng lín ®Õn quyÒn lîi sèng cßn cña nhiÒu n­íc l¹i ®­îc ®iÒu chØnh b»ng c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng trong thêi gian dµi (tõ vßng ®µm ph¸n Tokyo, 1974) nh­ng viÖc hîp nhÊt c¸c lÜnh vùc nµy d­íi sù ®iÒu chØnh cña WTO ®· ®­îc c¸c n­íc h­ëng øng. VÒ c¸c thµnh c«ng cña WTO kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn lÜnh vùc lÇn ®Çu tiªn ®­îc ®iÒu chØnh mét c¸nh chÝnh thøc lµ dÞch vô, víi hai thÞ tr­êng næi cém lµ tµi chÝnh vµ viÔn th«ng. Th¾ng lîi râ nÐt nhÊt lµ tho¶ thuËn ®¹t ®­îc vÒ thÞ tr­êng th«ng tin viÔn th«ng quèc tÕ ký håi 2/1997 vµ viÖc NhËt B¶n më cöa thÞ tr­êng b¶o hiÓm trÞ gi¸ tíi gÇn 400 tû USD, chÊm døt t×nh tr¹ng ph©n biÖt ®èØ víi nguyªn t¾c c¬ b¶n cña GATT còng nh­ WTO l©u nay. C¸c thÞ tr­êng hµng h¶i, dÞch vô chuyªn ngµnh ... còng ®­îc xóc tiÕn ë c¸c cÊp ®é kh¸c nhau. Ngoµi c¸c lÜnh vùc quan träng nªu trªn WTO cßn triÓn khai ®ång thêi nhiÒu néi dung kh¸c liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u trÝ tuÖ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i, bèn hiÖp ®Þnh ®a ph­¬ng, c«ng t¸c ®µo t¹o, trî gióp kü thuËt cho c¸c n­íc thµnh viªn ... WTO còng ®· t¹o ®­îc mèi quan hÖ míi víi c¸c tæ chøc quèc tÕ lín nh­ Liªn hîp quèc, Quü tiÒn tÖ thÕ giíi, Ng©n hµng thÕ giíi, t¹o ra c¬ chÕ hµnh ®éng thèng nhÊt trong ®iÒu hµnh kinh tÕ thÕ giíi, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh tÝnh tæ chøc l©u dµi cña WTO so víi tÝnh t¹m thêi cña GATT tr­íc kia. TriÓn khai ®­îc nhiÒu c«ng t¸c vµ thu ®­îc kÕt qu¶ b­íc ®Çu song WTO cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®­îc tiÕp tôc gi¶i quyÕt. Ngay nh­ c«ng t¸c gi¶i quyÕt tranh chÊp th­¬ng m¹i quèc tÕ, dï ®· c¶i tiÕn nhiÒu nh­ng mét sè tr­êng hîp phøc t¹p th× ñy ban gi¶i quyÕt tranh chÊp vÉn tá ra chËm ch¹p, nh­ tranh chÊp gi÷a Mü vµ NhËt trong thÞ tr­êng phim ¶nh, hay gi÷a T©y Ban Nha vµ Canada vÒ ®¸nh b¾t c¸ hoÆc vÒ luËt Helms-Berton cña Mü chèng Cuba. Trong ®iÒu kiÖn míi, ñy ban gi¶i quyÕt tranh chÊp b¾t ®Çu cã t×nh tr¹ng qu¸ t¶i, ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng. LÜnh vùc quyÒn së h÷u trÝ tuÖ th× ch­a tiÕn ®­îc bao nhiªu, trong khi kh¾p n¬i ng­êi ta phµn nµn vÒ n¹n x©m ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ t­ëng chõng cã thÓ dÉn tíi c¸c cuéc chiÕn tranh th­¬ng m¹i quy m« thÕ giíi nh­ tr­êng hîp cña Trung Quèc vµ Mü, hay Mü vµ NhËt. Tuy ®· ®Çu t­ kh¸ nhiÒu c«ng søc nh­ng cã lÏ hå s¬ Ýt kh¶ quan nhÊt cña WTO lµ quan hÖ th­¬ng m¹i - ph¸t triÓn vµ th­¬ng m¹i m«i tr­êng, cã thÓ thÊy mét sè n­íc thµnh viªn cña WTO lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ng vÞ trÝ cña hä vÉn ch­a c¶i thiÖn lµ bao, trõ mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn lín nh­ Trung Quèc, Ên §é, Mehico, Brasil. PhÇn lín cßn l¹i, nhÊt lµ c¸c n­íc Ch©u Phi tham gia rÊt h¹n chÕ vµo ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi so víi tiÒm n¨ng cña hä, hay cã tham gia th× ph¶i chÞu nhiÒu thiÖt thßi. T­¬ng tù, vÊn ®Ò m«i tr­êng ®­îc ®Ò cËp nhiÒu trong c¸c vÊn ®Ò héi nghÞ toµn cÇu còng nh­ khu vùc, nh­ng vÉn cßn thiÕu nhiÒu biÖn ph¸p thùc tÕ h÷u hiÖu trong khi hµng ho¸ cµng ®­îc s¶n xuÊt dåi dµo bao nhiªu th× l­îng chÊt th¶i c«ng nghiÖp, chÊt th¶i tiªu dïng cµng lín, tµi nguyªn thiªn nhiªn bÞ khai th¸c cµng nhiÒu bÊy nhiªu. Thêi gian tíi WTO sÏ cßn gi¶i quyÕt kh«ng Ýt nhiÖm vô khã kh¨n. C¬ b¶n nhÊt lµ tiÕp tôc thùc thi c¸c HiÖp ®Þnh cña vßng ®µm ph¸n Urugoay, c¸c tuyªn bè cña Héi nghÞ Bé tr­ëng t¹i Singapore, c¸c quyÕt ®Þnh vµ gi¶i thÝch kÌm theo. Bµn b¹c vµ thèng nhÊt vÒ t­¬ng lai c¸c néi dung cßn ch­a triÖt ®Ó nh­ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­, chÝnh s¸ch c¹nh tranh, n«ng nghiÖp dÖt may... VÊn ®Ò th­¬ng m¹i vµ m«i tr­êng cßn tiÕp tôc ph¶i th¶o luËn, v× trong khi ch­a cã mét hÖ thèng tiªu chuÈn chung vÒ m«i tr­êng cã liªn quan vÒ th­¬ng m¹i th× c¸c n­íc vÉn cßn dïng vÊn ®Ò nµy nh­ mét biÖn ph¸p phi thuÕ quan ®Ó b¶o hé hay ph©n biÖt ®èi xö trong bu«n b¸n. 1.3 hiÖp ®Þnh ®a sîi vµ t×nh h×nh thùc hiÖn 1.3.1 Néi dung chÝnh Khi GATT ®­îc thµnh lËp n¨m 1947, ch­a cã hiÖp ®Þnh nµo liªn quan ®Õn hµng dÖt may. Nh­ng chØ ®Õn cuèi thËp niªn 50, s¶n phÈm nh¹y c¶m nµy ®· ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Trªn thÞ tr­êng thÕ giíi t×nh h×nh trë nªn s«i ®éng vµ c¸c n­íc ®· chñ ®éng t×m ®Õn hµng lo¹t hiÖp ®Þnh ng¾n h¹n råi dµi h¹n ®Ó thu xÕp thÞ tr­êng hµng dÖt may. §Æc biÖt lµ ®èi víi mét sè n­íc ph¸t triÓn, ®øng tr­íc søc Ðp ngµy cµng t¨ng cña c¸c s¶n phÈm rÎ h¬n tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµm cho ho¹t ®éng bu«n b¸n hµng dÖt bÞ lÖch khái c¸c quy t¾c c¬ b¶n cña GATT, lµm sai lÖch c¹nh tranh vµ th­¬ng m¹i th«ng th­êng. Tr­íc thùc tÕ ®ã, ®Çu thËp niªn 60, lÜnh vùc dÖt may ®· ®­îc bµn ®Õn trong khu«n khæ GATT nh­ng nh­ mét tr­êng hîp ngo¹i lÖ, theo c¸c quy t¾c ®µm ph¸n riªng. Trªn c¬ së c¸c tho¶ ­íc song ph­¬ng gi÷a c¸c n­íc vµ ®Æc ®iÓm t×nh h×nh, d­íi sù gi¸m s¸t cña GATT, HiÖp ®Þnh vÒ mËu dÞch quèc tÕ hµng dÖt cßn gäi lµ HiÖp ®Þnh ®a sîi ®· ®­îc ký n¨m 1973 vµ cã hiÖu lùc tõ 01/01/1974. VÒ c¬ b¶n HiÖp ®Þnh nµy cho phÐp c¸c n­íc ph¸t triÓn th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng hay c¸c hµnh ®éng ®¬n ph­¬ng ¸p ®Æt h¹n ng¹ch ®èi víi hµng dÖt may nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. MFA cã gi¸ trÞ hiÖu lùc ®èi víi c¸c n­íc tham gia ký kÕt chø kh«ng ph¶i lµ hiÖp ®Þnh b¾t buéc víi tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn GATT /WTO. Môc tiªu tæng qu¸t cña MFA lµ : + Më réng vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ + Chèng l¹i t×nh tr¹ng rèi lo¹n thÞ tr­êng. + T¹o thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Hµng dÖt may theo quy ®Þnh cña MFA chØ giíi h¹n ë "v¶i, sîi vµ c¸c s¶n phÈm tõ b«ng, len, sîi nh©n t¹o". LÇn gia h¹n tr­íc ®©y HiÖp ®Þnh ®a sîi cã quy ®Þnh thªm lanh, t¬ lôa pha sîi gai. Néi dung chÝnh cña HiÖp ®Þnh ®a sîi cã thÓ tãm t¾t qua c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu nhÊt nh­ sau : + §iÒu 1 : C¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Æc biÖt trong th­¬ng m¹i quèc tÕ vÒ hµng dÖt may cã thÓ ®­îc ¸p dông trong mét sè thêi gian h¹n chÕ. + §iÒu 2 : Cho phÐp n­íc nhËp khÈu ®¬n ph­¬ng h¹n chÕ nhËp khÈu trong thêi gian mét n¨m nÕu viÖc nhËp khÈu ®ã g©y ra t×nh tr¹ng rèi lo¹n thÞ tr­êng, trõ khi n­íc xuÊt khÈu chÊp nhËn mét gi¶i ph¸p hîp lý kh¸c. + §iÒu 3: còng quy ®Þnh r»ng c¸c biÖn ph¸p nµy chØ ®­îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng mÆt hµng cô thÓ vµ víi n­íc xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng g©y ra rèi lo¹n thÞ tr­êng ®ã. * MFA cßn cho phÐp n­íc nhËp khÈu ¸p dông ®iÒu 3 chØ khi hä ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu nghiªm ngÆt cña viÖc "Chøng minh t×nh tr¹ng rèi lo¹n thÞ tr­êng". Phô lôc A cña HiÖp ®Þnh ®a sîi quy ®Þnh râ rµng "ViÖc x¸c ®Þnh t×nh h×nh rèi lo¹n thÞ tr­êng ph¶i dùa trªn nh÷ng thiÖt h¹i nghiªm träng ®èi víi nhµ s¶n xuÊt néi ®Þa hoÆc nguy c¬ râ rµng cña c¸c thiÖt h¹i". MFA còng quy ®Þnh c¸c thiÖt h¹i ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së xem xÐt t×nh h×nh kinh tÕ cña mét ngµnh kinh tÕ néi ®Þa cô thÓ vµ "ViÖc t¨ng nhanh, khèi l­îng lín hµng nhËp khÈu mét c¸ch râ rµng (cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc) chø kh«ng ph¶i dùa theo pháng ®o¸n, lËp luËn hay kh¶ n¨ng Ýt x¶y ra." * §iÒu 3 còng quy ®Þnh vÒ c¬ chÕ "Tham vÊn" khuyÕn khÝch c¸c n­íc thµnh viªn tæ chøc c¸c cuéc häp song ph­¬ng th¶o luËn vÒ th­¬ng m¹i hµng dÖt may. * Theo ®iÒu 3 nÕu mét n­íc nhËn thÊy trªn thùc tÕ hµng dÖt may nhËp khÈu ®ang g©y rèi lo¹n thÞ tr­êng n­íc m×nh th× ®Çu tiªn ph¶i yªu cÇu cã cuéc tham vÊn víi c¸c n­íc xuÊt khÈu cã liªn quan. * Khi cuéc th¶o luËn ®i ®Õn tho¶ thuËn th× c¸c bªn ph¶i x©y dùng tho¶ thuËn nµy theo quy ®Þnh ë phô lôc B. Theo ®ã "møc h¹n chÕ sè l­îng ban ®Çu sÏ kh«ng thÊp h¬n møc nhËp khÈu hay xuÊt khÈu thùc tÕ cña s¶n phÈm ®ã trong thêi gian 12 th¸ng, kÕt thóc vµo 2 th¸ng tr­íc khi ®­a ra yªu cÇu tham vÊn" Phô lôc B còng quy ®Þnh r»ng møc níi láng c¸c h¹n chÕ nhËp khÈu b×nh qu©n hµng n¨m kh«ng ®­îc thÊp h¬n 6%. Mét n­íc nhËp khÈu cã thÓ ¸p dông møc thÊp h¬n nh­ng trong tr­êng hîp ®Æc biÖt. * HiÖp ®Þnh ®a sîi cßn quy ®Þnh vÒ tÝnh linh ho¹t trong sö dông h¹n ng¹ch. N­íc xuÊt khÈu cã thÓ cho phÐp më réng h¹n ng¹ch ®· ®­îc ph©n bæ ®èi víi nhãm s¶n phÈm cô thÓ trong thêi gian nhÊt ®Þnh theo mét trong c¸c c¸ch sau : - ChuyÓn h¹n ng¹ch kh«ng dïng hÕt cña mét nhãm s¶n phÈm sang nhãm s¶n phÈm kh¸c ®· dïng hÕt h¹n ng¹ch; tû lÖ cho phÐp lµ 7%. - Sö dông tr­íc h¹n ng¹ch cña n¨m tiÕp theo; tû lÖ cho phÐp lµ 5%. - Sö dông tr­íc h¹n ng¹ch cña n¨m tr­íc; tû lÖ cho phÐp lµ 10%. C¸c n­íc nhËp khÈu cã thÓ ¸p dông tû lÖ thÊp h¬n trong tr­êng hîp ®Æc biÖt, nh­ng tû lÖ Swing kh«ng ®­îc thÊp h¬n 5%. + §iÒu 4: Cho phÐp c¸c n­íc thµnh viªn ®iÒu tiÕt th­¬ng m¹i hµng dÖt may cña m×nh th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng mµ kh«ng cã nghÜa vô ph¶i dµnh c¸c quy ®Þnh t­¬ng tù cho c¸c ®èi t¸c th­¬ng m¹i kh¸c. ViÖc qu¶n lý thùc hiÖn MFA do ñy ban dÖt tiÕn hµnh. ñy ban nµy gåm ®¹i diÖn cña c¸c bªn ký kÕt HiÖp ®Þnh ®a sîi vµ do Tæng gi¸m ®èc GATT lµm chñ tÞch. ñy ban nµy sÏ thµnh lËp c¬ quan gi¸m s¸t hµng dÖt ®Ó theo dâi trùc tiÕp t×nh h×nh thùc thi MFA. 1.3.2. T×nh h×nh thùc hiÖn hiÖp ®Þnh ®a sîi Trong thùc tÕ thi hµnh HiÖp ®Þnh ®a sîi MFA c¸c n­íc th­êng ®¹t ®­îc c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng kh¸c nhau ®èi víi c¸c n­íc kh¸c nhau. Tuy nhiªn, h¹n ng¹ch quy ®Þnh trong c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng th­êng ®­îc ph©n theo 3 cÊp. Møc tæng céng hay lµ møc h¹n chÕ xuÊt khÈu cña mét n­íc hµng n¨m. Trong h¹n ng¹ch tæng céng nµy cã h¹n ng¹ch theo nhãm hµng vµ theo tõng s¶n phÈm cô thÓ. C¸c s¶n phÈm kh«ng thuéc 3 cÊp h¹n ng¹ch trªn th× ®­îc ®iÒu tiÕt bëi møc tham vÊn tÝnh trong HiÖp ®Þnh song ph­¬ng, nÕu cÇn cã thÓ ®­îc cÊp h¹n ng¹ch bæ sung. Trong nhiÒu tr­êng hîp c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng cho phÐp ¸p dông néi dung linh ho¹t trong sö dông h¹n ng¹ch, chuyÓn h¹n ng¹ch kh«ng dïng hÕt gi÷a c¸c nhãm s¶n phÈm, carryforward hay carryover h¹n ng¹ch kh«ng dïng hÕt gi÷a c¸c n¨m d­¬ng lÞch. Qua thùc tÕ ®iÒu tiÕt th­¬ng m¹i hµng dÖt may tõ n¨m 1974 ®Õn n¨m 1994. HiÖp ®Þnh ®a sîi ®· ®­îc gia h¹n 4 lÇn vµo c¸c n¨m 1981, 1986, 1993 vµ cho ®Õn nay ®· cã h¬n 40 n­íc tham gia vµo ký kÕt vµ thùc hiÖn HiÖp ®Þnh ®a sîi, gi¸ trÞ xuÊt khÈu n¨m 1994 cña c¸c n­íc tham gia MFA ®¹t 136 tû USD, chiÕm 80% th­¬ng m¹i dÖt may thÕ giíi (gåm c¶ th­¬ng m¹i néi bé EU). Ph¹m vi ®iÒu chØnh cña MFA kh«ng ngõng ®­îc më réng c¶ vÒ nhãm hµng vµ n­íc tham gia. Víi quy ®Þnh ban ®Çu lµ c¸c h¹n chÕ sè l­îng MFA ®· ®­îc c¸c n­íc ¸p dông chuyÓn thµnh biÖn ph¸p tù nguyÖn h¹n chÕ xuÊt khÈu mét c¸ch cã hÖ thèng th«ng qua gÇn 100 HiÖp ®Þnh song ph­¬ng. B¶ng 1: Sè HiÖp ®Þnh song ph­¬ng trong khu«n khæ mfa cña mét sè n­íc lín tÝnh ®Õn hÕt n¨m 1994. N­íc Mü EU Canada A6 PhÇn Lan Nauy Tæng Hµn Quèc * * * * * * * Hongk«ng * * * * * * * Trung Quèc * * * * * * * Indonesia * * * * * Th¸i Lan * * * * * * Malaysia * * * * * Philipin * * * * * Singapore * * * * * * Pakistan * * * * * Ên §é * * * * * * * Srilanka * * * * * * Tæng 29 19 22 6 7 16 99 (Nguån : Current Situation of World Textile Industry, Japan Ministry of Trade and Industry) Cã thÓ nãi MFA ®· t¹o cho c¸c n­íc ph¸t triÓn mét c¬ chÕ quèc tÕ hiÖu qu¶ h¬n ®Ó ®èi phã víi t×nh tr¹ng ph¸ vì thÞ tr­êng hµng dÖt, b¶o hé s¶n xuÊt. MÆt kh¸c nã cho phÐp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th©m nhËp phÇn nµo vµo thÞ tr­êng ngµy cµng t¨ng cña c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ t¹o ra sù më réng cña thÞ tr­êng dÖt may. Dï ®iÒu 3 quy ®Þnh r»ng c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ chØ ®­îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng mÆt hµng cô thÓ vµ víi n­íc xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng g©y ra rèi lo¹n thÞ tr­êng ®ã. Nh­ng trªn thùc tÕ chóng ®· më réng vµ ®ang ®iÒu tiÕt toµn bé th­¬ng m¹i hµng dÖt may thÕ giíi. §iÒu quan träng nhÊt lµ c¸c quy ®Þnh cña MFA ®· vi ph¹m nghiªm träng nguyªn t¾c c¬ b¶n kh«ng ph©n biÖt ®èi xö cña GATT b»ng viÖc cho phÐp c¸c n­íc ®Æt ra c¸c h¹n chÕ th­¬ng m¹i th«ng qua c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng hay c¸c hµnh ®éng ®¬n ph­¬ng. H¬n thÕ n÷a, rÊt khã qu¶n lý viÖc ¸p dông MFA trong c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng mang nÆng tÝnh chÊt ph©n biÖt ®èi xö v× chóng cßn phô thuéc nhiÒu vµo c¸c lý do chÝnh trÞ. Do vËy, cã thÓ nãi nhiÒu n¨m qua MFA ®· tån t¹i nh­ võng s¸ng mê, mét ngo¹i lÖ cña GATT. Trªn thùc tÕ, MFA còng ®· kh«ng gióp c¶i thiÖn ®¸ng kÓ nÒn c«ng nghiÖp ®ang gi¶m dÇn søc c¹nh tranh do chi phÝ cao ë c¸c n­íc ph¸t triÓn dï cã b¶o hé chóng. V× nh×n tæng thÓ, khi thèng nhÊt ¸p dông h¹n ng¹ch c¶ n­íc xuÊt khÈu vµ n­íc nhËp khÈu ®· liªn kÕt víi nhau ®Ó k×m h·m sù tù do ho¸ thÞ tr­êng, lµ ®iÒu tèi kþ ®èi víi mäi ngµnh c«ng nghiÖp. Yªu cÇu ®Æt ra hiÖn nay lµ ph¶i nhÊt thÓ ho¸ th­¬ng m¹i hµng dÖt m._.ay theo c¸c nguyªn t¾c chung cña GATT/WTO hay ®Æt lÜnh vùc nµy d­íi sù ®iÒu chØnh cña hÖ thèng th­¬ng m¹i thÕ giíi. Nh­ vËy kh«ng nh÷ng t¨ng c­êng søc m¹nh cho WTO mµ cßn t¹o ra c¬ héi tù do ho¸ hoµn toµn mét trong nh÷ng thÞ tr­êng s«i ®éng nhÊt cña mËu dÞch hµng ho¸ thÕ giíi. NhiÒu n­íc ph¸t triÓn v× lîi Ých cña m×nh ®· kh«ng nhÊt trÝ víi môc tiªu mµ mong muèn duy tr× h¹n chÕ sè l­îng theo quy ®Þnh cña MFA. §iÓn h×nh lµ Mü vµ Ch©u ¢u ®Òu khuyÕn khÝch mét c¬ chÕ "t¨ng dÇn" (Growing-up) nghÜa lµ ¸p dông MFA cho tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm dÖt may vµ gia h¹n HiÖp ®Þnh ®a sîi cho ®Õn khi viÖc ¸p dông h¹n ng¹ch gi¶m bít tÝnh b¶o hé. Tuy nhiªn, do sù ®Êu tranh quyÕt liÖt cña phÇn lín c¸c n­íc thµnh viªn GATT/WTO ®· ®¹t ®­îc HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may quyÕt ®Þnh chÝnh thøc ®­a hµng dÖt may vµo khu«n khæ cña Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi. 1.4 HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt - may t¹i vßng ®µm ph¸n URUGuAY 1.4.1. Tãm t¾t HiÖp ®Þnh . Nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, tõ nh÷ng n¨m 70, do tÝnh nh¹y c¶m mµ mÆt hµng dÖt may ®­îc ®iÒu chØnh riªng theo HiÖp ®Þnh ®a sîi nh­ mét ngo¹i lÖ cña GATT. Nh­ng tõ vßng ®µm ph¸n Urugoay víi sù lín m¹nh vÒ nhiÒu mÆt cña GATT vµ sù ra ®êi cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi c¸c n­íc thµnh viªn ®· nhÊt trÝ ®­a hµng dÖt may vµo khu«n khæ ®iÒu tiÕt chung theo c¸c nguyªn t¾c chung cña GATT/WTO nh­ c¸c mÆt hµng kh¸c. QuyÕt ®Þnh nµy ®· ®­îc cô thÓ ho¸ b»ng HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may (Agreement on Textile vµ Clothing - sau ®©y gäi t¾t lµ ATC) cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/1/1995 tøc lµ ®ång thêi víi sù ra ®êi Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi vµ chÊm døt khi toµn bé c¸c s¶n phÈm dÖt may ®­îc ®­a vµo tù do ho¸ hÕt (Cô thÓ lµ ®Õn 1/1/2005). B¾t ®Çu tõ ®©y c¸c ho¹t ®éng trao ®æi trªn thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi sÏ chÞu sù ®iÒu chØnh cña qui ph¹m ph¸p luËt míi nµy. KÓ c¶ khi kh«ng cßn hiÖu lùc th× HiÖp ®Þnh ATC còng vÉn ®Ó l¹i nh÷ng ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh ®èi víi h×nh th¸i cña thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi sau nµy. Do vËy phÇn tiÕp theo cña khãa luËn giíi thiÖu tãm t¾t néi dung cña HiÖp ®Þnh ATC còng lµ nh÷ng yªu cÇu mµ ViÖt Nam sÏ ph¶i tu©n thñ khi tham gia WTO. HiÖp ®Þnh ATC gåm cã 9 ®iÒu vµ mét danh môc c¸c mÆt hµng dÖt may thuéc ®iÒu chØnh ®· ®­îc ph©n theo hÖ m· HS 6 sè. (HÖ thèng m· ho¸ vµ ph©n lo¹i hµng ho¸ hµi hoµ cña ñy ban hîp t¸c h¶i quan quèc tÕ th«ng qua ngµy 14/6/1983 cã hiÖu lùc tõ 1/1/1997. §Ó gi¸m s¸t vµ ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh thùc hiÖn HiÖp ®Þnh ATC, Ban gi¸m s¸t s¶n phÈm dÖt may sÏ ®­îc thµnh lËp (gäi t¾t lµ TMB), TMB lµ c¬ quan ®Æc tr¸ch gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò ph¸t sinh trong khi thùc hiÖn HiÖp ®Þnh ATC, TMB bao gåm chñ tÞch vµ 10 ®¹i diÖn lu©n phiªn cña c¸c n­íc thµnh viªn. TMB sÏ b¸o c¸o cho héi ®ång th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña WTO, c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña HiÖp ®Þnh ATC tr­íc khi kÕt thóc tõng giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh hoµ nhËp. Néi dung quan träng nhÊt cña HiÖp ®Þnh lµ ®iÒu kho¶n vÒ c¸c h¹n chÕ sè l­îng vµ ch­¬ng tr×nh chuyÓn tiÕp s¶n phÈm dÖt may vµo khu«n khæ WTO. Trong vßng 60 ngµy kÓ tõ ngµy HiÖp ®Þnh ATC cã hiÖu lùc c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i th«ng b¸o tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ vÒ sè l­îng cña m×nh theo c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng ®· ký cho Ban gi¸m s¸t hµng dÖt may. C¸c h¹n chÕ vÒ sè l­îng bao gåm toµn bé c¸c h¹n chÕ mµ n­íc thµnh viªn ¸p dông tr­íc ngµy HiÖp ®Þnh ATC cã hiÖu lùc. NÕu nh÷ng h¹n chÕ sè l­îng nµo kh«ng ®­îc th«ng b¸o trong thêi h¹n trªn th× sÏ bÞ b¾t buéc lo¹i bá sau ®ã. Sau khi ®· th«ng b¸o c¸c h¹n chÕ sè l­îng, c¸c n­íc thµnh viªn kh«ng ®­îc ¸p dông nh÷ng h¹n chÕ sè l­îng míi n÷a trõ khi chóng phï hîp víi nh÷ng ®iªu kho¶n thÝch hîp cña GATT 1994 hay nh÷ng ®iÒu kho¶n ®­îc quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh ATC nµy. Qu¸ tr×nh chuyÓn tiÕp cña s¶n phÈm dÖt may ®­îc ®¸nh dÊu b»ng 4 mèc thêi gian chÝnh. + Ngµy 1/1/1995 c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i tù do ho¸ thªm Ýt nhÊt 16% tæng khèi l­îng s¶n phÈm dÖt may nhËp khÈu n¨m 1990 cña m×nh. + Ngµy 1/1/1998 c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i tù do ho¸ thªm Ýt nhÊt 17% tæng khèi l­îng s¶n phÈm dÖt may nhËp khÈu n¨m 1990 cña m×nh. + Ngµy 1/1/2002 c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i tù do ho¸ tiÕp Ýt nhÊt 18% tæng khèi l­îng s¶n phÈm dÖt may nhËp khÈu n¨m 1990 cña m×nh. + Ngµy 1/1/2005, toµn bé s¶n phÈm cßn l¹i ph¶i ®­îc tù do ho¸. C¸c s¶n phÈm ®­a ra ®Ó hoµ nhËp ph¶i ®­îc lùa chän tõ danh môc hµng ho¸ ®· ®­îc chia theo 4 nhãm chÝnh lµ : sîi, v¶i, phô liÖu dÖt vµ hµng may s½n kÌm HiÖp ®Þnh ATC. Cïng lóc víi viÖc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh chuyÓn tiÕp, c¸c h¹n chÕ ®ang ¸p dông theo c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng (trong khu«n khæ MFA) cã hiÖu lùc tõ tr­íc ngµy 1/1/1995. Hµng n¨m ph¶i ®­îc níi láng theo c¸c tû lÖ t­¬ng øng nh­ sau : + Giai ®o¹n 1 (1995-1998): tû lÖ níi láng h¹n chÕ thÊp nhÊt 16%/n¨m. + Giai ®o¹n 2 (1998-2002): tû lÖ níi láng h¹n chÕ thÊp nhÊt 25%/n¨m. + Giai ®o¹n 3 (2002-2005): tû lÖ níi láng h¹n chÕ thÊp nhÊt 27%/n¨m. Sau thêi h¹n 10 n¨m nªu trªn, c¸c quy ®Þnh h¹n chÕ nhËp khÈu theo MFA tr­íc kia hay kh«ng theo quy ®Þnh cña GATT sÏ bÞ lo¹i bá hoµn toµn. NÕu mét n­íc thµnh viªn kh«ng th«ng b¸o b¶o l­u quyÒn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ khÈn cÊp th× c¸c s¶n phÈm dÖt may coi nh­ ®· hoµn toµn ®­îc ®­a vµo GATT 1994. V× vËy, n­íc thµnh viªn nµy kh«ng ph¶i thùc hiÖn c¸c nghÜa vô lËp ch­¬ng tr×nh 3 giai ®o¹n ®­a 16,17,18% khèi l­îng s¶n phÈm dÖt may n¨m 1990 vµo GATT 1994. HiÖp ®Þnh ATC còng quy ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p tù vÖ khÈn cÊp cho c¸c n­íc thµnh viªn. §iÓm quan träng lµ c¸c ®iÒu kho¶n nµy chØ ¸p dông ®èi víi c¸c s¶n phÈm ch­a ®­a vµo GATT. Theo ®ã, c¸c biÖn ph¸p tù vÖ khÈn cÊp còng ®­îc ¸p dông gièng nguyªn t¾c cña GATT lµ theo tõng s¶n phÈm chø kh«ng theo m· HS. §iÒu 6: Quy ®Þnh c¸c biÖn ph¸p tù vÖ khÈn cÊp cña HiÖp ®Þnh ATC nµy kh«ng ¸p dông cho : - Sîi dÖt tay cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn; c¸c s¶n phÈm lµm b»ng tay tõ c¸c lo¹i sîi nµy. - C¸c lo¹i s¶n phÈm dÖt may thñ c«ng truyÒn thèng (®­îc ®Þnh nghÜa râ trong HiÖp ®Þnh ký gi÷a 2 bªn). - C¸c s¶n phÈm lµm tõ lôa thuÇn tuý. - C¸c s¶n phÈm tõng bu«n b¸n víi sè l­îng lín nh­ : tói s¸ch, th¶m tr¶i ch©n, th¶m ®ay, cãi... C¸c biÖn ph¸p tù vÖ khÈn cÊp chØ ®­îc ¸p dông trªn c¬ së: + Mét s¶n phÈm ®ang ®­îc nhËp khÈu víi sè l­îng t¨ng lªn, g©y ra hay ®e däa g©y ra thiÖt h¹i nghiªm träng cho s¶n xuÊt trong n­íc hoÆc c¸c s¶n phÈm trong n­íc c¹nh tranh trùc tiÕp. +ViÖc g©y ra hay ®e däa g©y ra thiÖt h¹i nghiªm träng ph¶i ®­îc chøng minh r»ng ®ã lµ hËu qu¶ cña viÖc t¨ng sè l­îng nhËp khÈu chø kh«ng ph¶i bëi c¸c yÕu tè kh¸c nh­ thay ®æi c«ng nghÖ hay do sù thay ®æi thÞ hiÕu kh¸ch hµng. Khi x¸c ®Þnh thiÖt h¹i cña mét s¶n phÈm, n­íc thµnh viªn chØ ra møc ®é ¶nh h­ëng cña c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu ®ã ®èi víi mét ngµnh c«ng nghiÖp cô thÓ, vµ ph¶i ®­îc ph¶n ¸nh qua c¸c chØ sè kinh tÕ nh­ s¶n l­îng, c«ng suÊt sö dông thiÕt bÞ, møc tån kho, thÞ phÇn, l­¬ng c«ng nh©n. Kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh mét yÕu tè hoÆc tæng hîp c¸c yÕu tè trªn ®Ó ra quyÕt ®Þnh. HiÖp ®Þnh ATC cho phÐp kh«ng ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ khÈn cÊp ®èi víi s¶n phÈm xuÊt khÈu cña c¸c n­íc thµnh viªn mµ s¶n phÈm xuÊt khÈu cña hä ®· chÞu h¹n chÕ theo HiÖp ®Þnh nµy. Khi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, c¸c biÖn ph¸p cô thÓ sÏ ®­îc c©n nh¾c ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c n­íc xuÊt khÈu. + C¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn sÏ ®­îc ®èi xö ®Æc biÖt ­u ®·i h¬n so víi nh÷ng ®èi xö dµnh cho nhãm c¸c n­íc ph¸t triÓn thµnh viªn. + C¸c n­íc xuÊt khÈu víi sè l­îng nhá so víi nhãm c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c hay c¸c n­íc xuÊt khÈu cã tæng sè chØ chiÕm tû lÖ nhá so víi tæng nhËp khÈu vµo mét n­íc thµnh viªn sÏ ®­îc ®èi xö hoµn toµn kh¸c biÖt ­u ®·i h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c. ViÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ khÈn cÊp ph¶i b¶o ®¶m nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, kh«ng g©y c¶n trë ®èi víi th­¬ng m¹i quèc tÕ. C¸c n­íc tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p tù vÖ khÈn cÊp ph¶i tham vÊn c¸c n­íc thµnh viªn bÞ ¶nh h­ëng cña c¸c biÖn ph¸p ®ã theo mét tr×nh tù do HiÖp ®Þnh ATC quy ®Þnh. Thêi h¹n ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ khÈn cÊp còng ®­îc quy ®Þnh râ. + Tèi ®a lµ 3 n¨m vµ kh«ng ®­îc gia h¹n thªm. + HoÆc cho tíi khi c¸c s¶n phÈm bÞ h¹n chÕ ®­îc ®­a vµo GATT (tuú theo thêi h¹n nµo ®Õn tr­íc). NÕu c¸c biÖn ph¸p tù vÖ khÈn cÊp ph¶i kÐo dµi h¬n 1 n¨m th× mçi n¨m ph¶i níi láng víi tû lÖ nhá nhÊt lµ 6%. Ngoµi ra, HiÖp ®Þnh ATC cßn yªu cÇu c¸c n­íc thµnh viªn thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c chung nh­ më cöa thÞ tr­êng, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö trong th­¬ng m¹i cña GATT /WTO. Cô thÓ nh­ : - Më cöa thÞ tr­êng dÖt may th«ng qua c¸c biÖn ph¸p gi¶m thuÕ, lo¹i bá c¸c hµng rµo phi thuÕ quan, thuËn lîi ho¸ c¸c thñ tôc h¶i quan, thñ tôc hµnh chÝnh... Theo HiÖp ®Þnh ATC vÒ më cöa thÞ tr­êng th× møc thuÕ ®èi víi hµng dÖt may sÏ gi¶m 12% so víi møc trung b×nh hiÖn nay trong vßng 10 n¨m. - ¸p dông c¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho mét nÒn th­¬ng m¹i c«ng b»ng - Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi hµng dÖt may. C¸c ho¹t ®éng cña c¸c n­íc thµnh viªn liªn quan tíi c¸c quy t¾c nãi trªn ph¶i th«ng b¸o cho TMB, trong tr­êng hîp cÇn thiÕt ph¶i th«ng b¸o cho c¸c c¬ quan cña WTO vµ c¸c n­íc thµnh viªn. Trong tr­êng hîp mét n­íc thµnh viªn ph¸t hiÖn mét n­íc thµnh viªn kh¸c kh«ng tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c chung trªn còng nh­ quyÒn vµ nghÜa vô theo HiÖp ®Þnh ATC nµy th× cã quyÒn ®­a vÊn ®Ò ra c¸c c¬ quan h÷u quan cña WTO vµ th«ng b¸o cho TMB. 1.4.2. T×nh h×nh thùc hiÖn HiÖp ®Þnh ATC trong thêi gian qua TÝnh ®Õn nay HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may cña vßng ®µm ph¸n Uruguay (ATC) ®· cã hiÖu lùc ®­îc h¬n 7 n¨m. Trong thêi gian nµy, nhiÒu n­íc thµnh viªn WTO ®· tÝch cùc thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu cña giai ®o¹n 1 qu¸ tr×nh hoµ nhËp trë l¹i mËu dÞch hµng dÖt may theo c¸c nguyªn t¾c chung cña GATT /WTO hay nãi c¸ch kh¸c lµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i hµng dÖt may thÕ giíi. 1.4.2.1. VÒ danh môc ®­a vµo tù do ho¸. Theo quy ®Þnh t¹i c¸c kho¶n 6 vµ 7, ®iÒu 2 giai ®o¹n 1 cña qu¸ tr×nh hoµ nhËp c¸c n­íc thµnh viªn ph¶i chän trong danh môc hµng ho¸ kÌm theo 90 HiÖp ®Þnh nh÷ng chñng lo¹i s¶n phÈm chiÕm Ýt nhÊt 16% khèi l­îng nhËp khÈu hµng dÖt may n¨m 1990 n­íc m×nh ®Ó thùc hiÖn tù do ho¸. Trong thêi gian thùc hiÖn võa qua ta thÊy næi lªn c¸c n­íc vµ khu vùc : Canada, EU, Na Uy, Mü ®· th«ng b¸o danh môc cña m×nh sím nhÊt vµo ngay ngµy 1/11/1994 (chØ sau ngµy ký Tuyªn bè Marakesh thµnh lËp WTO cã 6 th¸ng 15 ngµy). Vµ cho ®Õn hÕt th¸ng 11/1996 th× ®· cã 143 n­íc vµ khu vùc ®­a ra danh môc s¶n phÈm dÖt may cña m×nh sÏ tù do ho¸ trong giai ®o¹n I. B¶ng 2: Tû lÖ s¶n phÈm ®­îc tù do ho¸ cña c¸c n­íc tÝnh ®Õn hÕt 11/2000. (Tªn n­íc tÝnh theo thø tù b¶ng ch÷ c¸i tiÕng Anh) TT Tªn n­íc Tû lÖ s¶n phÈm ®­îc tù do ho¸ so víi khèi l­îng nhËp khÈu n¨m 1990 (%) 1 Argentina 16,80 2 Bangladesh 16,04 3 Bolivia 16,42 ( NhËp khÈu DÖt-May 1990) 4 Brazil 16,00 5 Canada 16,34 6 Colombia 16,21 7 Costa Rica 16,00 8 Cyprus 16,44 9 CH Sec 16,16 ( NhËp khÈu 1993) 10 CH Dominica 16,02( NhËp khÈu 1991) 11 EL Salvador 16,00 12 EU 16,40 13 Guatamala 16,17 14 Honduras 16,00 15 Hungary 16,01 (NhËp khÈu 1992) 16 Ên ®é 16,35 (4/90 – 3/91) 17 Indonesia 16,00 18 NhËt B¶n 16,00 19 Hµn Quèc 16,35 20 Malaysia 18,09 21 Malta 17,30 22 Maritius 16,94 ( NhËp khÈu DÖt-May) 23 Mehico 16,00 24 Marèc 16,89 ( NhËp khÈu DÖt-May) 25 Nicaragua 16,64 ( NhËp khÈu DÖt-May) 26 Nauy 16,26 27 Pakistan 28,14 (7/90 - 6/91) 28 Paraguay 16,78 29 Peru 16,26 30 Philipines 16,13 31 Balan 16,28 32 Rumani 43,34 34 CH Slovak 16,11 ( NhËp khÈu n¨m 1993) 35 Slovenia 16,06 ( NhËp khÈu n¨m 1992) 36 Srilanca 16,19 37 Thôy sü 16,19 38 Th¸i Lan 16,02 39 Tunisia 17,34 40 Thæ NhÜ Kú 18,00 41 Mü 16,21 42 Uruguay 16,49 43 Venezuela 16,00 (Nguån : B¸o c¸o cña §¹i héi §ång t¹i Héi nghÞ Bé tr­ëng 2000 cña WTO) Ngoµi c¸c n­íc nªu trªn, Ban gi¸m s¸t s¶n phÈm dÖt may cßn ®ang tiÕp tôc x¸c nhËn c¸c b¸o c¸o cña Israel, Myanmar, Saint Kitts vµ Nevils ®­a tæng sè c¸c n­íc vµ khu vùc ®· th«ng b¸o lªn 47. TMB còng ®· chÝch thøc x¸c nhËn c¸c danh môc hµng ho¸ cña c¸c n­íc ®¹t yªu cÇu vÒ sè l­îng, chñng lo¹i ®· nªu trong HiÖp ®Þnh. Tuy nhiªn. cã mét sè lÊy mét thêi gian mèc ®Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm kh¸c 1990 nh­ CH Czech ( tõ 1993), Hungary (92) Qua tæng kÕt, kh«ng cã n­íc thµnh viªn nµo ¸p dông kho¶n 10, ®iÒu 2 ®Ó tù do ho¸ s¶n phÈm dÖt may cña m×nh tr­íc khi th«ng b¸o theo thêi h¹n quy ®Þnh. Nh×n chung, c¸c danh môc s¶n phÈm ®Òu ®­îc c¸c n­íc ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn “lùa chän” cÈn thËn nªn dï nhiÒu nh­ng phÇn lín s¶n phÈm l¹i kh«ng ph¶i ®èi t­îng ¸p dông c¸c h¹n chÕ tr­íc kia. Trªn thùc tÕ, míi chØ cã mÆt hµng g¨ng tay lao ®éng do Cana®a ®­a ra lµ lo¹i ®· tõng bÞ h¹n chÕ nhËp khÈu. H¬n thÕ n÷a c¸c s¶n phÈm ®­a vµo tù do ho¸ ë giai ®o¹n nµy chñ yÕu lµ lo¹i bá gi¸ trÞ gia t¨ng (Value - added) thÊp thuéc nhãm v¶i sîi trong khi nhãm hµng may s½n cã tû träng thÊp h¬n nhiÒu. Do vËy, cã thÓ thÊy r»ng giai ®o¹n I cña qu¸ tr×nh hoµ nhËp sÏ kh«ng cã nhiÒu ý nghÜa vÒ th­¬ng m¹i. NhiÒu n­íc ®· kiÕn nghÞ danh môc s¶n phÈm ®­îc tù do ho¸ ph¶i kÕt hîp c¶ s¶n phÈm cã vµ kh«ng ¸p dông h¹n chÕ tr­íc kia, C¸c s¶n phÈm nh¹y c¶m vµ kh«ng nh¹y c¶m, ®Æc biÖt lµ s¶n phÈm may mÆc. Tõ thùc tÕ nªu trªn th× triÓn väng më cöa thÞ tr­êng t¹m thêi nhê vµo viÖc níi láng 16% h¹n chÕ sè l­îng hµng n¨m trong giai ®o¹n I, theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 13 vµ 18 cña ®iÒu 2 cña HiÖp ®Þnh. 1.4.2.2 VÒ c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng trong khu«n khæ MFA Kho¶n 1 ®iÒu 2 cña hiÖp ®Þnh ATC quy ®Þnh tÊt c¶ c¸c h¹n chÕ sè l­îng ë c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng cã hiÖu lùc tõ tr­íc ngµy 1/1/1995 trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh ®a sîi (MFA) tr­íc kia ph¶i ®­îc th«ng b¸o chi tiÕt cho TMB (vÒ khèi l­îng, tû lÖ t¨ng hµng n¨m, ®iÒu kho¶n mÒm dÎo cña h¹n ng¹ch ). §Õn nay, ®· cã EU, Canada, Mü, Nauy th«ng b¸o vÒ c¸c h¹n chÕ nµy. §ång thêi TMB còng ®· nhËn vµ xö lý c¸c ý kiÕn cã liªn quan ®Õn c¸c th«ng b¸o nªu trªn tõ Colombia, Hongkong vµ Macao, (vÒ th«ng b¸o cña Mü): Hµn Quèc (vÒ th«ng b¸o cña Canada, EU, vµ Mü) . 1.4.2.3 VÒ viÖc c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh trong thùc hiÖn c¸c h¹n chÕ Kho¶n 17 ®iÒu 2 quy ®Þnh c¸c tho¶ thuËn song ph­¬ng vµ phï hîp víi yªu cÇu cña HiÖp ®Þnh vÒ c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh trong khi thùc thi HiÖp ®Þnh gi÷a c¸c n­íc liªn quan ph¶i ®­îc th«ng b¸o ®Çy ®ñ cho TMB. C¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh liªn quan ®Õn hÖ thèng kiÓm so¸t xuÊt khÈu cã thÓ lµ thñ tôc cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu, qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu, c¸c ®iÒu kho¶n mÒm dÎo cña h¹n ng¹ch cho ®Õn nay ®· cã tháa thuËn cña Marituis víi Mü vµ gi÷a Canada víi Bangladesh... ®­îc x¸c nhËn. Mét sè th«ng b¸o t­¬ng tù kh¸c ®ang ®­îc xem xÐt. 1.4.2.4. VÒ viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ: Theo ®iÒu 6 cña HiÖp ®Þnh, c¸c n­íc cã quyÒn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ h¹n chÕ nhËp khÈu ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm do HiÖp ®Þnh ®iÒu chØnh vµ ch­a ®­îc tù do ho¸ trong tr­êng hîp cã thiÖt h¹i hay nguy c¬ thiÖt h¹i. NÕu nh­ vËy n­íc nhËp khÈu ph¶i tham vÊn c¸c n­íc thµnh viªn liªn quan vµ th«ng b¸o cho TMB tr­íc khi ¸p dông ®¬n ph­¬ng c¸c biÖn ph¸p tù vÖ (Theo kho¶n 10, ®iÒu 6) hoÆc ®i ®Õn mét tho¶ thuËn vÒ biÖn ph¸p tù vÖ cÇn thiÕt (theo kho¶n 9 ®iÒu 6). HiÖn nay ®· cã 7 n­íc quyÕt ®Þnh kh«ng sö dông quyÒn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, 51 n­íc thµnh viªn kh¸c b¶o l­u quyÒn nµy. Trong thêi gian thi hµnh HiÖp ®Þnh võa qua c¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®· ®­îc ¸p dông nh­ sau: + C¸c biÖn ph¸p tù vÖ ®­îc c¸c n­íc ®¬n ph­¬ng ¸p dông: 23 lÇn + C¸c biÖn ph¸p tù vÖ tho¶ thuËn ¸p dông theo kho¶n 8, ®iÒu 6: 8 lÇn Cïng víi c¸c tr­êng hîp nªu trªn, phÝa Mü cßn mét lÇn tham vÊn Brasil vÒ ¸o ngoµi lµm b»ng len cho nam vµ (Category 434) vµo ngµy 26/4/95 nh­ng kh«ng ®­a ra biÖn ph¸p tù vÖ. Nh­ vËy chØ cã 2 n­íc ®· ¸p dông biÖn ph¸p tù vÖ lµ Mü (¸p dông víi 14 n­íc thµnh viªn trong 25 tr­êng hîp) vµ Brasil víi hai n­íc thµnh viªn trong 7 tr­êng hîp. Thêi gian cô thÓ nh­ sau: B¶ng 3: Thêi gian vµ sè lÇn c¸c n­íc yªu cÇu ®­îc ¸p dông biÖn ph¶p tù vÖ (TÝnh ®Õn hÕt 11/2000) N¨m Quý N­íc yªu cÇu Sè lÇn 1995 I Mü 10 II Mü 14 III Mü 0 IV Mü 0 1998 I Mü 1 II Brasil 7 III Brasil 0 IV Brasil 0 2000 I Brasil 0 II Mü 1 III Mü 0 III Mü 0 IV Mü 0 (Nguån: B¸o c¸o cña ®¹i héi ®ång n¨m 2000) Ngoµi ra TMB cßn ®­îc Hångk«ng th«ng b¸o vÒ yªu cÇu tham vÊn Thæ NhÜ Kú theo kho¶n 4, ®iÒu 4 Quy t¾c gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ kho¶n 1 ®iÒu 22 cña GATT 1994 liªn quan ®Õn viÖc Thæ NhÜ Kú ®¬n ph­¬ng ¸p ®Æt h¹n chÕ sè l­îng ®èi víi hµng lo¹t s¶n phÈm dÖt may nhËp khÈu tõ Hång K«ng tõ 1/1/996. Tãm l¹i, HiÖp ®Þnh ATC ®· ®­îc c¸c n­íc thµnh viªn h­ëng øng tÝch cùc vµ dï cã xuÊt hiÖn mét sè trë ng¹i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn th× HiÖp ®Þnh nµy còng vÉn ®ang ®i dÇn vµo thùc tiÔn víi nh÷ng t¸c ®éng cô thÓ. 1.4.3 T¸c ®éng cña hiÖp ®Þnh atc ®èi víi m«i tr­êng kinh doanh dÖt - may quèc tÕ. Mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy lµ hiÖp ®Þnh ATC ®· b¾t ®Çu lµm thay ®æi c¨n b¶n m«i tr­êng kinh doanh hµng dÖt may thÕ giíi, mét m«i tr­êng mµ tõ hµng chôc n¨m nay lu«n tån t¹i c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i mét c¸ch c«ng khai d­íi sù b¶o trî cña hiÖp ®Þnh ®a sîi. Nh÷ng dÊu hiÖu míi nµy tÊt nhiªn sÏ theo h­íng tù do ho¸ thÞ tr­êng, ®Æc biÖt kÝch thÝch xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµo c¸c n­íc ph¸t triÓn sau khi c¸c vËt c¶n ®· ®­îc dì bá hoµn toµn. Nh×n s©u h¬n th× c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn Ch©u ¸ sÏ ®­îc lîi tõ HiÖp ®Þnh míi ký nhiÒu h¬n so víi c¸c n­íc ch©u Mü Latinh hay Ch©u Phi. Bëi lÏ c¸c khu vùc nµy ph¶i chÞu c¸c h¹n chÕ cña MFA nhiÒu h¬n, Ch©u ¸ Ýt bÞ rµng buéc bëi c¸c h¹n ng¹ch ngÆt nghÌo cña c¸c HiÖp ®Þnh ATC theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau. Nh×n chung c¸c n­íc míi ph¸t triÓn m¹nh gÇn ®©y nh­ Indonesia, Malaysia, Philippines sÏ "hµo høng " h¬n c¸c n­íc ®i tr­íc nh­ Hµn Quèc, §µi Loan, Hongkong. ViÖn kinh tÕ C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i Hµn Quèc ®· ®­a ra nh÷ng dù ®o¸n vÒ t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh ATC ®èi víi s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng dÖt may thÕ giíi nh­ sau: Tãm l¹i, HiÖp ®Þnh ATC ®· ®­îc c¸c n­íc thµnh viªn h­ëng øng tÝch cùc vµ dï cã xuÊt hiÖn mét sè trë ng¹i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn th× HiÖp ®Þnh nµy còng vÉn ®ang ®i dÇn vµo thùc tiÔn víi nh÷ng t¸c ®éng cô thÓ. B¶ng 4: Dù ®o¸n c¸c t¸c ®éng cña hiÖp ®Þnh ATC ®èi víi s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i hµng - dÖt may thÕ giíi §¬n vÞ tÝnh: % Tªn n­íc BiÕn ®æi vÒ gi¸ trÞ s¶n l­îng BiÕn ®æi vÒ gi¸ trÞ XNK Indonesia 54,19 461,01 Malaysa 53,13 274,82 Singapore 37,28 122,30 Philippines 25,83 183,14 Th¸i Lan 24,47 54,01 Hµn Quèc 34,60 314,88 §µi Loan 27,59 223,97 HongKong 15,86 66,15 Trung Quèc 11,26 433,57 Ên §é 8,20 197,78 Bangladesh 38,19 141, 00 Srilanca 44,92 105,34 Pakistan 13,24 23,29 Mü - 25,14 305,49 EU(15 n­íc ) -12,42 190, 16 Canada -18,58 200,17 (Nguån: TrÝch dù ®o¸n thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi – ViÖn Kinh tÕ C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i Hµn Quèc ) Tõ mét vµi n¨m trë l¹i ®©y ®· thÊy râ sù chuyÓn dÞch s¶n xuÊt tõ c¸c n­íc "®µn anh" sang c¸c n­íc míi ë §«ng Nam ¸, trong ®ã cã ViÖt Nam th«ng qua ®Çu t­ n­íc ngoµi hay gia c«ng xuÊt khÈu. Vµ t¹i n¬i míi, ngµnh DÖt - May nhanh chãng trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän, ®ãng vai trß quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña c¸c n­íc nµy. Nh­ vËy,b»ng c¸c quy ®Þnh tiÕn tíi xo¸ bá c¸c rµo c¶n bÊy l©u nay, HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may (ATC) ®· më ra mét thêi kú míi cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh, kh«ng chØ t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn mµ c¶ trªn quy m« toµn cÇu. Muèn tËn dông ®­îc c¬ héi nµy, c¸ch duy nhÊt mang tÝnh chiÕn l­îc lµ nghiªn cøu kü n¨ng lùc s¶n xuÊt thùc tÕ cña ngµnh DÖt - May ViÖt Nam mµ ®Ò ra c¸c ®Þnh h­íng phï hîp. Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña ngµnh dÖt - may ViÖt nam trong nh÷ng n¨m qua. 2.1. Giíi thiÖu vÒ ngµnh dÖt may ViÖt nam. 2.1.1. NÐt chung cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam. §èi t­îng nghiªn cøu cña ch­¬ng nµy lµ thùc tr¹ng xuÊt khÈu vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m qua. Tuy nhiªn ®Ó cã thÓ ph©n tÝch ®­îc ®Çy ®ñ t×nh h×nh xuÊt khÈu vµ c¹nh tranh ®ã, ®Ò tµi kh«ng thÓ kh«ng tr×nh bµy tãm l­îc t×nh h×nh s¶n xuÊt, bëi lÏ s¶n xuÊt lµ c¬ së h×nh thµnh xuÊt khÈu vµ n¨ng lùc c¹nh tranh trong xuÊt khÈu theo nguyªn t¾c : s¶n xuÊt - tiªu thô trong n­íc - xuÊt khÈu vµ c¹nh tranh trong xuÊt khÈu. So víi nhiÒu ngµnh kh¸c, ngµnh dÖt may ë ViÖt Nam lµ ngµnh c«ng nghiÖp truyÒn thèng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn. Tõ khi ®æi míi, ngµnh dÖt may kh«ng ngõng ph¸t triÓn c¶ vÒ qui m«, n¨ng lùc s¶n xuÊt, tr×nh ®é c«ng nghÖ trang thiÕt bÞ, ngµy mét t¨ng nhanh c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. Cho ®Õn nay, s¶n phÈm dÖt may ViÖt nam ®· ®¸p øng ®­îc phÇn lín nhu cÇu trong n­íc vµ cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu lín sang c¸c thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ EU, NhËt B¶n, B¾c Mü... ViÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may ®· ®em l¹i mét kho¶n ngo¹i tÖ rÊt ®¸ng kÓ ®Ó ®æi míi vµ n©ng cÊp toµn bé trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ cña ngµnh dÖt may. ChØ tÝnh riªng trong bèn n¨m gÇn ®©y (1999 - 2002), xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ®· mang vÒ cho ®Êt n­íc trªn 8,3 tØ USD, chØ thÊp h¬n møc kim ng¹ch dÇu th« nh­ng ®øng ®Çu tÊt c¶ c¸c ngµnh xuÊt khÈu chÕ biÕn trong c¶ n­ãc. Ngµnh dÖt may kh«ng chØ ®em l¹i nguån tÝch luü cho ®Êt n­íc mµ cßn gãp phÇn quan träng gi¶i quyÕt viÖc lµm, mang l¹i thu thËp cho ng­êi lao ®éng, t¹o sù æn ®Þnh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi. N­íc ta cã d©n sè ®«ng, nguån lao ®éng dåi dµo, ng­êi ViÖt Nam l¹i cã truyÒn thèng cÇn cï vµ rÊt s¸ng t¹o. MÆt kh¸c, gi¸ c¶ sinh ho¹t thÊp, chi phÝ lao ®éng h¹, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hµng dÖt may cã ­u thÕ c¹nh tranh. §Æc ®iÓm cña ngµnh dÖt may kh«ng ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín, quay vßng vèn nhanh, ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc nh÷ng s¶n phÈm chÊt l­îng cao nÕu ®­îc ®µo t¹o tèt. H¬n n÷a, ViÖt nam cßn cã vÞ trÝ ®Þa lý vµ c¶ng khÈu rÊt thuËn lîi cho viÖc chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn nªn gi¶m ®­îc chi phÝ vËn t¶i. HÖ thèng c¶ng biÓn ViÖt Nam nãi chung ®Òu gÇn kÒ ®­êng hµng h¶i quèc tÕ nªn cã thÓ hµnh tr×nh theo tÊt c¶ c¸c tuyÕn ®i B¾c ¸, §«ng ¸ vµ Nam ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, ®i Trung CËn §«ng, ch©u ¢u, ch©u Phi, ch©u Mü. Tõ c¶ng Sµi Gßn ®Õn ®­êng hµng h¶i quèc tÕ th­êng chØ mÊt ba giê hµnh tr×nh víi 40 h¶i lý. ViÖt Nam còng n»m trong khu vùc c¸c n­íc xuÊt khÈu lín hµng dÖt may nh­ Trung Quèc nªn ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®ang lµ mét thÞ tr­êng hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Cã thÓ nãi, ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ViÖt Nam lµ ph¸t huy tèi ®a nh÷ng lîi thÕ hiÖn nay ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, thùc hiÖn thµnh c«ng môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 2.1.2. §¸nh gi¸ tæng qu¸t kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc. XÐt trªn tæng thÓ, hiÖn nay, gi¸ trÞ s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may ®ang chiÕm gÇn 9% tæng gi¸ trÞ cña toµn ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam, trong ®ã ngµnh dÖt chiÕm 4,7%, ngµnh may chiÕm 4,3%. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh râ vÞ trÝ cña ngµnh dÖt may trong c¬ cÊu c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. B¶ng 5: Ngµnh dÖt may n­íc ta nh÷ng n¨m qua §¬n vÞ : tØ VND N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 1 2 3 4 5 6 S¶n phÈm dÖt 7.803,7 8.838,2 11.313,5 11.197,3 13.627,2 S¶n phÈm may 5.137,7 8.837,0 9.683,4 9.352,3 11.091,8 Tæng 12.941,4 17.675,2 20.996,9 20.549,6 24.719,0 Nguån : Niªn gi¸m thèng kª 2001 - N¨m Thèng kª B¶ng thèng kª trªn cho thÊy, dÖt vµ may ®¹t gi¸ trÞ s¶n xuÊt gÇn t­¬ng ®­¬ng nhau. Tuy nhiªn, trong xu h­íng ph¸t triÓn hiÖn nay, ngµnh may ®ang t¨ng tr­ëng nhanh h¬n, ®Æc biÖt lµ may c«ng nghiÖp xuÊt khÈu. Trªn thùc tÕ, ngµnh dÖt trong n­íc mÆc dï ®· rÊt cè g¾ng nh­ng vÉn ch­a ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu cña ngµnh may cho nªn chóng ta vÉn ph¶i nhËp ngo¹i kh¸ nhiÒu. Theo sè liÖu cña Tæng C«ng ty DÖt may ViÖt Nam, t×nh h×nh s¶n xuÊt cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ qua s¶n l­îng sîi, s¶n l­îng dÖt, vµ s¶n l­îng may cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may nh­ sau : B¶ng 6: N¨ng lùc s¶n xuÊt cña ngµnh dÖt may C¸c lo¹i d.nghiÖp S¶n l­îng dÖt S¶n l­îng may S¶n l­îng sîi (tÊn) V¶i dÖt (1000m2) §an kim (100kg) S¶n phÈm ®an thoi (1000 chiÕc) S¶n phÈm ®an kim (1000 chiÕc) Tæng céng 1 2 3 4 5 6 7 Doanh nghiÖp dÖt 100.008 159.774 13.000 16.113 32.200 48.333 Doanh nghiÖp may 65.029 6.908 71.937 Tæng 100.008 159.774 13.000 81.162 39.108 120.270 Nguån : B¸o c¸o n¨ng lùc s¶n xuÊt Tæng C«ng ty DÖt may ViÖt Nam (Vinatex) Qua sè liÖu trªn, cã thÓ nãi, t×nh h×nh s¶n xuÊt cña ngµnh dÖt may n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc tr­ëng thµnh râ rÖt. Thùc vËy, s¶n l­îng sîi dÖt n¨m 1991 míi chØ ®¹t 40.000 tÊn, ®Õn n¨m 1997 ®· lµ 69.000 tÊn vµ ®Õn n¨m 2002 ®· lªn tíi con sè trªn 100.000 ngh×n tÊn. §iÒu ®ã cho thÊy, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt sîi, nguyªn liÖu cung cÊp cho c¸c c«ng ty may ®· t¨ng ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, ngµnh dÖt vÉn ph¶i n©ng cao h¬n n÷a n¨ng lùc c¹nh tranh cña m×nh, kh«ng chØ b»ng lßng víi viÖc cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp may trong n­íc nh­ hiÖn nay. Trong ngµnh dÖt may, c¸c c¬ së s¶n xuÊt tuy ®· ®­îc ph©n bæ trong c¶ n­íc nh­ng t×nh h×nh ph©n bè ®ã vÉn ch­a thùc sù hîp lý. HiÖn nay, Tæng C«ng ty DÖt may ViÖt Nam cã h¬n 40 doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp (tham gia s¶n xuÊt tõ kÐo sîi, dÖt v¶i ®Õn c¸c kh©u may mÆc), mét c«ng ty tµi chÝnh, 4 xÝ nghiÖp c¬ khÝ, 2 c«ng ty liªn doanh, 2 viÖn nghiªn cøu øng dông vµ 3 tr­êng ®µo t¹o kinh tÕ kü thuËt, 2 c«ng ty dÞch vô th­¬ng m¹i ë Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh, c¸c chi nh¸nh ë §µ N½ng vµ H¶i Phßng. XÐt trªn c¶ n­íc, ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn cã gÇn 250 c¬ së s¶n xuÊt dÖt vµ 500 c¬ së s¶n xuÊt may, cã c¶ doanh nghiÖp quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh, ph©n bè chñ yÕu ë c¸c thµnh phè lín nh­ thµnh phè Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, §µ N½ng... Khu vùc ngoµi quèc doanh, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n, hé c¸ thÓ nh÷ng n¨m gÇn ®©y vÉn ®ang t¨ng nhanh vÒ sè c¬ së vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm. §iÒu ®ã t¹o thÕ ph¸t triÓn cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam. §iÒu ®¸ng chó ý lµ sè l­îng nh©n c«ng thu hót vµo ngµnh may hiÖn nay lªn tíi kho¶ng nöa triÖu ng­êi, chiÕm 20% lùc l­îng lao ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cña ViÖt Nam (trong ®ã 80% lµ n÷). VÒ tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ chuyªn m«n kü thuËt cña ngµnh, tr×nh ®é lao ®éng phæ th«ng cßn chiÕm ®a sè víi 66%, trong khi c«ng nh©n lµnh nghÒ chØ chiÕm 28,6%. Bªn c¹nh ®ã, lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é trung cÊp vµ ®¹i häc, lùc l­îng chñ chèt ®Ó ph¸t triÓn ngµnh dÖt may c¶ vÒ kü thuËt s¶n xuÊt vµ kü thuËt nghiÖp vô th­¬ng m¹i quèc tÕ cßn rÊt thÊp, hiÖn chØ chiÕm cã 5,5%. Trong khi ë c¸c n­íc kh¸c, con sè nµy lµ 15 - 20%. Nh­ vËy, toµn ngµnh dÖt may n­íc ta ®ang cßn thiÕu 30.000 lao ®éng cã tay nghÒ cao, trong ®ã cÇn 400 kü s­ c«ng nghÖ giái. 2.1.3. Tãm l­îc t×nh h×nh c«ng nghÖ cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, trang thiÕt bÞ ngµnh dÖt may ®· t¨ng nhanh c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, tõ m¸y ®¹p ch©n C22 cña Liªn X« (cò), m¸y 8322 cña §øc ®Õn m¸y Juki cña NhËt vµ FFAP cña CHLB §øc. Sù cè g¾ng lín nhÊt cña Tæng C«ng ty DÖt May ViÖt Nam võa qua lµ viÖc ®Çu t­ c¶i t¹o, n©ng cÊp vµ thay thÕ hµng lo¹t thiÕt bÞ, ®iÓn h×nh lµ trang bÞ tù ®éng Auto-leveller m¸y ghÐp, m¸y èng vµ hÖ thèng ch¶i b«ng ®Ó tËn dông gÇn 500.000 cäc sîi ch­a cã ®iÒu kiÖn thay thÕ ë c¸c nhµ m¸y kÐo sîi. Võa qua, Tæng c«ng ty còng thay thÕ trªn 4.000 m¸y dÖt khæ hÑp, thiÕu hÖ tù ®éng vµ kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm, ®ång thêi ®æi míi toµn bé thiÕt bÞ hå m¾c ®¸nh èng nh»m ®¸p øng cho m¸y dÖt hiÖn ®¹i tèc ®é cao, khæ réng. ThiÕt bÞ dÖt kim còng ®­îc ®æi míi 55% ®Ó s¶n xuÊt ®ång bé c¸c mÆt hµng cao cÊp. Sè 45% cßn l¹i còng ®­îc n©ng cÊp, bæ sung ®Ó hoµn thiÖn d©y chuyÒn s¶n xuÊt . §Ó ®¸p øng yªu cÇu chÊt l­îng s¶n phÈm cao, c«ng nghÖ may còng nhanh chãng ®­îc n©ng cÊp, c¸c d©y chuyÒn may ®­îc bè trÝ theo qui m« võa ph¶i (25 m¸y), sö dông 34 - 37 lao ®éng gän nhÑ vµ cã nh©n viªn kiÓm tra th­êng xuyªn, cã kh¶ n¨ng chÊn chØnh sai sãt ngay vµ thay ®æi mÉu m· s¶n phÈm. Kh©u hoµn tÊt ®­îc l¾p ®Æt c¸c thiÕt bÞ ®ãng tói, sóng b¾n nh·n, m¸y dß kim... C«ng nghÖ tin häc còng ®­îc ­u tiªn ®­a vµo nh÷ng kh©u s¶n xuÊt chÝnh ë mét sè doanh nghiÖp. Cïng víi nh÷ng cè g¾ng trªn, mÆt h¹n chÕ ®iÓn h×nh nhÊt cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn nay lµ n¨ng suÊt lao ®éng cßn thÊp, gi¸ thµnh s¶n phÈm cao, mÉu m· c¶i tiÕn cßn chËm. Nguyªn nh©n chÝnh cña t×nh tr¹ng nµy lµ do tr×nh ®é c«ng nghÖ ch­a cao vµ ch­a ®ång bé, tæ chøc s¶n xuÊt ch­a hîp lý, ch­a khai th¸c tèt c«ng suÊt cña d©y chuyÒn c«ng nghÖ. Bªn c¹nh ®ã, n¨ng lùc thiÕt kÕ mÉu "mèt" vµ kü thuËt may c«ng nghiÖp cßn yÕu, kh©u c¾t ch­a ®­îc hiÖn ®¹i ho¸, cßn dïng ph­¬ng ph¸p thñ c«ng. So víi c«ng nghÖ cña c¸c n­íc Trung Quèc, Th¸i Lan, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ViÖt Nam cßn l¹c hËu kho¶ng 5 - 7 n¨m, phÇn mÒm ®iÒu khiÓn l¹c hËu tõ 15 - 20 n¨m. Thêi gian qua ngµnh may míi chØ khai th¸c ®­îc kho¶ng 50 - 60% n¨ng lùc s¶n xuÊt. Nh×n chung, trong ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn nay, trang bÞ ®· ®­îc n©ng cao so víi chÝnh chóng ta tr­íc ®©y, song vÉn cßn thua kÐm nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan, Malaysia... 2.1.4. C¬ cÊu s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Ngµnh dÖt may ViÖt Nam, còng nh­ c¸c n­íc kh¸c, ®­îc chia ra lµm 2 tiÓu ngµnh c¬ b¶n lµ dÖt vµ may. Tr­íc hÕt, s¶n phÈm dÖt ViÖt Nam th­êng bao gåm nh÷ng s¶n phÈm chÝnh nh­ dÖt th­êng, dÖt kim, dÖt len, dÖt lôa, dÖt gÊm, dÖt thæ cÈm... Trªn thùc tÕ c¸c s¶n phÈm dÖt ®éc ®¸o, riªng cã cña ViÖt Nam th­êng lµ dÖt thñ c«ng tõ c¸c chÊt liÖu tù nhiªn ®Æc s¾c nh­ dÖt lôa t¬ t»m, dÖt thæ cÈm ®· t¹o nªn nh÷ng lo¹i v¶i næi tiÕng nh­ lôa V¹n Phóc (Hµ §«ng), v¶i thæ cÈm Mai Ch©u (Hoµ B×nh)... Tuy nhiªn, nh÷ng s¶n phÈm thñ c«ng nµy chñ yÕu ®Ó giíi thiÖu nghÒ truyÒn thèng ViÖt Nam, v× chØ chiÕm tû träng rÊt nhá trong toµn ngµnh dÖt. PhÇn lín hµng dÖt xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÉn lµ c¸c s¶n phÈm dÖt c«ng nghiÖp cña C«ng ty dÖt Hµ Néi, C«ng ty dÖt 8-3, C«ng ty dÖt kim ®«ng xu©n, C«ng ty dÖt Nam §Þnh. C¸c lo¹i s¶n phÈm dÖt chñ yÕu tõ sîi OE (dµnh cho ®an kim, sîi cäc th­êng), v¶i dÖt th­êng vµ v¶i ®an kim. B¶ng sè liÖu sau ®©y cho biÕt s¶n l­îng sîi cña s¶n phÈm dÖt : B¶ng 7: C¬ cÊu s¶n phÈm dÖt cña Tæng C«ng ty DÖt May ViÖt Nam (®Õn 2/8/2002) S¶n phÈm Sè l­îng 1. Sîi * Sîi OE (chiÕc) * Sîi cäc (chiÕc) 10.178 (rotor) 885.756 (cäc sîi) 2. V¶i * V¶i dÖt (1000m2) * §an kim (kg) 159.774 13.000 Nguån : Tæng C«ng ty DÖt may ViÖt Nam (Vinatex) B¶ng sè liÖu trªn cho thÊy, s¶n phÈm v¶i dÖt chiÕm tû träng lín h¬n s¶n phÈm v¶i ®an kim, sîi OE chiÕm tû träng nhá h¬n. Nhu cÇu thÞ tr­êng hiÖn nay ®ang më réng s¶n phÈm ®an kim, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng B¾c Mü. Do ®ã s¶n phÈm sîi OE ®Ó dÖt ®an kim ®ang ®­îc chó trä._. kinh tÕ. ThiÕt bÞ vèn hiÖn ®¹i, gi¸ nhËp cao nh­ng tr×nh ®é hiÖn nay ch­a khai th¸c triÖt ®Ó thiÕt bÞ ®ã th× râ rµng lµ kh«ng hiÖu qu¶. 3.2.4. Nhãm gi¶i ph¸p vÒ chiÕn l­îc chi phÝ xuÊt khÈu thÊp vµ t¨ng nhanh ph­¬ng thøc tù doanh trong xuÊt khÈu. 3.2.4.1. Gi¶i ph¸p vÒ chiÕn l­îc chi phÝ xuÊt khÈu thÊp, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Trong kinh doanh hiÖn ®¹i, chi phÝ, gi¸ thµnh vµ gi¸ c¶ lµ vò khÝ c¬ b¶n quan träng thø hai (sau chÊt l­îng s¶n phÈm )cña cuéc chiÕn tranh khèc liÖt hiÖn nay. Trªn thùc tÕ, nh­ ®· nªu ë ch­¬ng 2, n­íc ta cã nguån lao ®éng dåi dµo, do vËy, gi¸ nh©n c«ng rÎ ®ang lµ mét trong nh÷ng lîi thÕ so víi nhiÒu n­íc kh¸c th× tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ. So víi ViÖt Nam, gi¸ tiÒn c«ng cña Mü, NhËt cao h¬n hµng chôc lÇn, ngay Trung Quèc còng cao h¬n 2,5 lÇn. B¶ng 19: T×nh h×nh gi¸ nh©n c«ng trong ngµnh dÖt may cña mét sè n­íc: Sè TT Tªn n­íc TiÒn c«ng lao ®éng (USD/giê) So víi ViÖt Nam (lÇn) (1) (2) (3) (4) 1 Canada 2,65 17,7 2 Mü 2,30 15,3 3 NhËt 2,24 14,9 4 Ph¸p 1,72 11,5 5 Hongkong 1,20 8,0 6 Th¸i Lan 0,92 6,1 7 Philippin 0,67 4,5 8 Indonesia 0,24 1,6 9 Trung Quèc 0,37 2,5 10 ViÖt Nam 0,15 - Nguån: T¹p chi Nghiªn cøu kinh tÕ thÞ tr­êng t­ nh©n, sè 7, n¨m 2001. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, gi¸ thµnh xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam l¹i cao h¬n c¸c n­íc xuÊt khÈu kh¸c, cô thÓ gÊp 1-1,2 lÇn so víi Trung Quèc, Indonesia [13]. VËy ®iÒu g× lµm cho ViÖt Nam cã lîi thÕ h¬n Trung Quèc 2,5 lÇn vÒ gi¸ nh©n c«ng thÊp nh­ng l¹i bÊt lîi thÕ h¬n 1-1,2 lÇn vÒ gi¸ thµnh xuÊt khÈu dÖt may? Trªn thùc tÕ, cã nhiÒu yÕu tè chi phÝ kh¸c trong kÕt cÊu gi¸ thµnh xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam hiÖn cao h¬n Trung Quèc, ®¬n cö nh­ : - VÒ nguyªn vËt liÖu dÖt may, ViÖt Nam ph¶i nhËp khÈu trªn 90% ho¸ chÊt thuèc nhuém vµ 85% b«ng, trong khi ®ã Trung Quèc hÇu nh­ chØ ph¶i nhËp trªn 30% thuèc nhuém vµ hÇu nh­ kh«ng ph¶i nhËp khÈu b«ng. Do tû träng néi ®Þa ho¸ cña Trung Quèc cao nªn gi¸ rÎ h¬n 60% so víi gi¸ nhËp khÈu. Trong c¬ cÊu gi¸ thµnh cña s¶n phÈm v¶i, thuèc nhuém chiÕm 7-9% cho nªn gi¸ v¶i ViÖt Nam còng l¹i cao h¬n gi¸ v¶i Trung Quèc tõ 3 - 4 %. - VÒ chi phÝ kh©u thiÕt bÞ, ViÖt Nam ph¶i nhËp ngo¹i hÇu nh­ 100%, nghÜa lµ tû lÖ néi ®Þa ho¸ gÇn nh­ b»ng kh«ng cßn tû lÖ nµy cña Trung Quèc lªn tíi 80%. Do vËy chi phÝ khÊu hao s¶n phÈm v¶i cña ViÖt Nam l¹i cao h¬n 3-4%... NhiÒu chi phÝ kh¸c còng cao h¬n, tÊt c¶ ®· liªn tiÕp ®éi gi¸ thµnh xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam t¨ng m¹nh vµ n¨ng lùc c¹nh tranh yÕu kÐm. - VÒ c«ng nghÖ dÖt may, nh×n chung ViÖt Nam ®i sau Trung Quèc trªn 10 n¨m. Cã kh©u thuéc c«ng ®o¹n chuÈn bÞ nh­ c¾t, gi¸c, thiÕt kÕ... doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn ph¶i lµm thñ c«ng. ë Mü, kh©u kh¸c nh­ c«ng ®o¹n may, hoµn tÊt (lµ h¬i, bao b×, d¸n nh·n), thiÕt bÞ cña ta ®Òu cßn l¹c hËu h¬n b¹n 2,5 lÇn vÒ gi¸ tiÒn c«ng nh­ng nÕu trong ca lµm viÖc, mét c«ng nh©n cña ta s¶n xuÊt ®­îc 10 s¬ mi (do thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu), cßn mét c«ng nh©n cña b¹n s¶n xuÊt ®­îc 30 s¬ mi (do tay nghÒ cao h¬n, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i h¬n), th× râ rµng lîi thÕ vÒ tiÒn c«ng bÞ ch×m h¼n, kh«ng bï l¹i kÞp lîi thÕ vÒ tay nghÒ vµ thiÕt bÞ ! §ã lµ ch­a kÓ t×nh tr¹ng sö dông m¸y mãc hiÖn nay cña ta th­êng chØ khai th¸c ®­îc 50 - 60% c«ng suÊt m¸y mãc thiÕt bÞ v.v... - VÒ tr×nh ®é qu¶n lý: còng thiÕt bÞ vµ ng­êi lao ®éng Êy, mét c«ng nh©n ë c«ng ty ViÖt Th¾ng do ng­êi qu¶n lý n­íc ngoµi cã thÓ ®øng ®­îc 25 - 30 m¸y vµ dÖt ®­îc 25 mÐt v¶i/ca/m¸y khi vµo Liªn doanh, cao h¬n 2-3 lÇn so víi ng­êi qu¶n lý trong n­íc, tr­íc khi liªn doanh, chØ ®øng ®­îc 8-10 m¸y vµ chØ dÖt ®­îc 22 mÐt v¶i/ca/m¸y [23]. VÊn ®Ò lµ ng­êi qu¶n lý ch­a thùc sù lµm chñ ®­îc d©y chuyÒn s¶n xuÊt, còng nh­ tiÕn tr×nh c«ng viÖc vµ tiÕn ®é giao hµng ®óng h¹n. Do vËy, nh÷ng chuyÕn giao hµng gÊp véi, ph¶i b»ng m¸y bay chiÕm tû lÖ kh¸ cao, lµm cho c­íc phÝ t¨ng vät (v× c­íc phÝ m¸y bay lµ 3 USD/kiÖn hµng so víi c­íc ®­êng biÓn lµ 1 cent/kiÖn - chªnh lÖch 300 lÇn!). Gi¶i ph¸p cô thÓ : Tõ viÖc x¸c ®Þnh trªn, cã thÓ ®i ®Õn gi¶i ph¸p träng yÕu sau : - Thø nhÊt, cÇn gi¶m chi phÝ nguyªn vËt liÖu mµ tr­íc hÕt lµ gi¶m yÕu tè chi phÝ b«ng vµ mét sè ho¸ chÊt cã thÓ gi¶m ®­îc. VÒ nguyªn liÖu b«ng, cÇn ®Èy m¹nh nguån cung cÊp trong n­íc. Theo mét sè chuyªn gia n«ng nghiÖp, ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai vµ khÝ hËu n­íc ta kh¸ thuËn lîi cho yªu cÇu ph¸t triÓn sinh th¸i cña c©y b«ng ®Ó cã thÓ ®¹t n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng kh«ng thua kÐm nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Trong khi ®ã, b«ng l¹i lµ thøc ¨n chñ yÕu nhÊt cña ngµnh dÖt may. Ngµnh dÖt may cÇn cã ch­¬ng tr×nh hîp t¸c víi Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n theo ph­¬ng thøc cïng cã lîi, ®¶m b¶o tho¶ ®¸ng cho ng­êi n«ng d©n cã viÖc lµm vµ thu nhËp hîp lý. Gi¶i quyÕt æn ®Þnh nguån cung cÊp b«ng trong n­íc lµ mét b­íc tiÕn lín trong qu¸ tr×nh t¨ng nhanh tû lÖ néi ®Þa ho¸ cña s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. VÒ c¸c s¶n phÈm ho¸ chÊt phôc vô ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may, cÇn cã sù hîp t¸c chÆt chÏ víi ngµnh c«ng nghiÖp ho¸ chÊt d­íi sù chØ ®¹o chung cña Bé C«ng nghiÖp ®Ó tiÕn tíi t¨ng tû lÖ néi ®Þa ho¸ c¸c lo¹i ho¸ chÊt cô thÓ nµy. Ngoµi ra, c¸c phô liÖu kh¸c còng cÇn tiÕn hµnh theo h­íng néi ®Þa ho¸ tÝch cùc. - Thø hai, gi¶m chi phÝ khÊu hao thiÕt bÞ, thùc chÊt ®­îc kh¾c phôc trong gi¶i ph¸p vÒ chiÕn l­îc ®Çu t­ c«ng nghÖ nãi trªn. Tuy nhiªn, ngay tõ b©y giê, cÇn tÝnh to¸n cô thÓ ph­¬ng h­íng néi ®Þa ho¸ tõng b­íc c¨n cø vµo sù ph¸t triÓn cña ngµnh chÕ t¹o trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. MÆt kh¸c, b¶n thµnh ngµnh dÖt may cÇn tæ chøc, s¾p xÕp l¹i tèi ­u c¸c d©y chuyÒn s¶n xuÊt nh»m t¨ng nhanh hiÖu suÊt sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn cã. 3.2.4.2. Gi¶i ph¸p më réng ph­¬ng thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp hay tù doanh xuÊt khÈu. Chóng ta ®Òu biÕt, ph­¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu chØ phï hîp víi ®a sè c¸c doanh nghiÖp ë thêi kú ®Çu ph¸t triÓn, do thiÕu vèn, thiÕu hiÓu biÕt th­¬ng tr­êng. Trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp chÊp nhËn ph­¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu lµ chñ yÕu (chiÕm trªn 70% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu toµn ngµnh), mÆc dï biÕt râ ph­¬ng thøc nµy thùc chÊt lµ lµm thuª cho c¸c «ng chñ ®Æt gia c«ng ë n­íc ngoµi, t¹m thêi chÞu thiÖt thßi, lîi nhuËn thÊp. Sau h¬n m­êi n¨m kinh doanh thùc tÕ, nhiÒu doanh nghiÖp dÖt may ®· cã ®iÒu kiÖn tÝch luü vµ tr­ëng thµnh. MÆt kh¸c, víi môc tiªu t¨ng tèc kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ chiÕn l­îc ®Çu t­ c«ng nghÖ ®­îc tr×nh bµy ë trªn, côc diÖn ngµnh dÖt may ®ang cã sù thay ®æi râ rÖt. N¨m 2002, n­íc ta ®· b­íc ®Çu ®ét ph¸ thµnh c«ng vµo thÞ tr­êng Mü, ®­a kim ng¹ch lªn 2,73 tû USD, t¨ng trªn 38% so víi n¨m 2001. TÊt c¶ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan ®ang më ra cho c¸c doanh nghiÖp c¸ch nghÜ míi ®Ó cã thÓ h­íng vµo ph­¬ng thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp. §Ó thóc ®Èy vµ më réng nhanh h¬n ph­¬ng thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp (hay tù doanh), cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc vµ cô thÓ nh­ sau : *Gi¶i ph¸p ®èi víi doanh nghiÖp Thø nhÊt, ®æi míi tæ chøc, s¾p xÕp l¹i bé m¸y ho¹t ®éng víi c¸c phßng ban hîp lý, gän nhÑ, c¨n cø vµo c«ng viÖc thùc tÕ vµ môc tiªu kinh doanh. ViÖc thay ®æi ®ã lµ cÇn thiÕt bëi lÏ doanh nghiÖp chuyÓn ®æi tõ ph­¬ng thøc gia c«ng víi t­ c¸ch lµ ng­êi lµm thuª, chØ biÕt nhËn viÖc vµ hoµn thµnh c«ng viÖc, sang ph­¬ng thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp (tù doanh) víi t­ c¸ch «ng chñ, tù x©y dùng kÕ ho¹ch kinh doanh vµ chñ ®éng thùc hiÖn. VËy, trong c¬ cÊu tæ chøc, cÇn chó träng c¸c bé phËn chøc n¨ng nh­ phßng Marketing nghiªn cøu thÞ tr­êng, phßng xuÊt khÈu... Thø hai, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng, b»ng mäi c¸ch ®Ó n¨m b¾t ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu nh»m x¸c ®Þnh ch¾c ch¾n thÞ tr­êng xuÊt khÈu môc tiªu ®Ó tõ ®ã lËp kÕ ho¹ch kinh doanh xuÊt khÈu s¸t ®óng vµ n¨ng ®éng triÓn khai cô thÓ theo kÕ ho¹ch. Thø ba, trong thêi gian ®Çu, nÕu cÇn thiÕt, doanh nghiÖp cã thÓ thuª t­ vÊn vÒ th«ng tin thÞ tr­êng vµ nghiÖp vô xuÊt khÈu ®Ó tr¸nh nh÷ng rñi ro trong kinh doanh. *Gi¶i ph¸p ®èi víi Nhµ n­íc §Ó ®©y m¹nh xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶, Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u tiªn cÇn thiÕt ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp chuyÓn ®æi ph­¬ng thøc kinh doanh xuÊt khÈu tõ gia c«ng sang tù doanh, cô thÓ: - ChÝnh s¸ch tµi chÝnh ­u ®·i nh­ cho vay víi l·i suÊt thÊp, miÔm hoÆc gi¶m thuÕ trong 3 - 5 n¨m ®Çu... - §Èy m¹nh xóc tiÕn xuÊt khÈu ë cÊp Nhµ n­íc, hç trî kÞp thêi cho c¸c doanh nghiÖp chuyÓn ®æi. Côc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i thuéc Bé Th­¬ng m¹i sÏ ®ãng vai trß lín trong ho¹t ®éng nµy ®Ó hç trî kÞp thêi cho c¸c doanh nghiÖp. - §Èy m¹nh ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc h÷u quan kh¸c trong viÖc hç trî doanh nghiÖp, tr­íc hÕt lµ c¸c tæ chøc tin cËy nh­ Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp, HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam... 3.2.5. C¸c gi¶i ph¸p cßn l¹i kh¸c: Ngoµi 4 nhãm gi¶i ph¸p c¬ b¶n trªn, ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam cã hiÖu qu¶ h¬n n÷a, chóng ta cßn ph¶i quan t©m ®óng møc ®Õn nh÷ng gi¶i ph¸p sau : 3.2.5.1. §Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng qu¶ng c¸o trong thêi gian tíi. Qu¶ng c¸o vèn dÜ lµ c«ng cô c¹nh tranh quan träng ®èi víi doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nhÊt lµ trong t×nh h×nh cô thÓ hiÖn nay, mét khi c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ xuÊt khÈu cµng trë nªn gay g¾t. VËy trong thêi gian tíi, ®Ó ®Èy m¹nh qu¶ng c¸o, cÇn chó träng tr­íc hÕt mét sè vÊn ®Ò cô thÓ lµ : - CÇn qu¸n triÖt h¬n n÷a vai trß vµ t¸c dông cña qu¶ng c¸o ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. §iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ míi nh­ng vÉn cÇn ph¶i nhÊn m¹nh v× trong thùc tiÔn kinh doanh xuÊt khÈu nh÷ng n¨m qua, nhiÒu doanh nghiÖp xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam tuy biÕt râ qu¶ng c¸o lµ cÇn thiÕt nh­ng vÉn ch­a ®Çu t­ thÝch ®¸ng ng©n s¸ch cho qu¶ng c¸o t¹i thÞ tr­êng n­íc ngoµi. - Doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam , th«ng qua ®¹i diÖn cña m×nh hoÆc hîp t¸c víi Th­¬ng vô ViÖt Nam, tiÕp cËn tÝch cùc h¬n víi nh÷ng hµng qu¶ng c¸o vµ b¸o chÝ cã uy tÝn ë thÞ tr­êng xuÊt khÈu n­íc së t¹i ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng qu¶ng c¸o s¶n phÈm cña m×nh, t¨ng thªm h×nh ¶nh vµ vÞ thÕ cho doanh nghiÖp trong ®êi sèng hµng ngµy cña ®«ng ®¶o ng­êi tiªu dïng. Tõ ®ã, chóng ta míi cã thÓ tËn dông ®­îc c¬ héi ë mäi n¬i, mäi lóc ®Ó ®Èy m¹nh tiªu thô s¶n phÈm. - CÇn kÕt hîp n¨ng ®éng c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, tõ b¸o chÝ, truyÒn h×nh, ph¸t thanh ®Õn Internet th«ng qua viÖc lËp c¸c trang web... §¨ng ký th­¬ng hiÖu s¶n phÈm ë n­íc ngoµi. 3.2.5.2. Chó träng ho¹t ®éng héi chî triÓn l·m th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ c¸c c«ng cô yÓm trî xuÊt khÈu kh¸c. Nh­ chóng ta ®· biÕt, ®iÓm m¹nh næi bËt cña héi chî triÓn l·m th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ kh¸ch hµng hiÖn diÖn ®­îc cô thÓ s¶n phÈm, do ®ã, doanh nghiÖp quy tô ®­îc kÞp thêi b¹n hµng vµ cã nhiÒu c¬ héi ký kÕt ®­îc hîp ®ång tiªu thô. ChÝnh v× thÕ, héi chî triÓn l·m th­¬ng m¹i quèc tÕ ë c¸c n­íc nhËp khÈu trë thµnh c«ng cô quan träng trong chÝnh s¸ch yÓm trî Marketing cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu dÖt may nãi riªng. Trong thêi gian tíi, c¸c doanh nghiÖp cÇn më réng h¬n quan hÖ trùc tiÕp víi tæ chøc héi chî triÓn l·m ë n­íc nhËp khÈu ®Ó ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng héi chî triÓn l·m, t×m ®­îc nhiÒu c¬ héi cho viÖc më réng xuÊt khÈu, tiªu thô s¶n phÈm nhanh, nhiÒu vµ cã hiÖu qu¶. Doanh nghiÖp cÇn n¾m v÷ng ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i héi chî, kÕ ho¹ch lÞch tr×nh héi chî, lµm tèt b­íc chuÈn bÞ s¶n phÈm tham gia héi chî vµ kÕ ho¹ch b¸n hµng cã hiÖu qu¶. Ngoµi qu¶ng c¸o vµ héi chî, c¸c doanh nghiÖp cÇn ®Èy m¹nh kÞp thêi c¸c ho¹t ®éng yÓm trî xuÊt khÈu kh¸c nh­ quan hÖ c«ng chóng, b¸n hµng c¸ nh©n, më c¸c cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm, lËp c¸c trang web... nh»m ®Èy m¹nh tiªu thô s¶n phÈm trªn quy m« réng. 3.2.5.3. Gi¶i ph¸p qui ho¹ch vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc: Trªn thùc tÕ, chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lu«n lu«n lµ chiÕn l­îc hµng ®Çu quyÕt ®Þnh thµnh b¹i cho mäi chiÕn l­îc kinh tÕ nãi chung vµ chiÕn l­îc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may xuÊt khÈu nãi chung. Do vËy, trong thêi gian tíi, ngµnh dÖt may ViÖt Nam còng nh­ tõng doanh nghiÖp cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a viÖc qui ho¹ch, kiÖn toµn ®éi ngò æn ®Þnh vµ l©u dµi cho nhiÒu n¨m. §Ó lµm tèt qui ho¹ch ®ã, cÇn rµ so¸t ®Çy ®ñ hiÖn t¹i vµ ph©n lo¹i cô thÓ, nh­ : - C«ng nh©n míi tuyÓn dông, tay nghÒ thÊp - C«ng nh©n ®· ®­îc ®µo t¹o chuyªn m«n - C«ng nh©n ®· ®­îc chuyªn m«n ho¸ cao - Nh©n viªn hµnh chÝnh - Kü thuËt viªn trung cÊp (ph©n lo¹i râ dÖt, may, c«ng nghÖ...) - Kü s­ (ph©n lo¹i theo chuyªn m«n : dÖt may, c«ng nghÖ ...) - Cö nh©n kinh tÕ (còng ph©n lo¹i cô thÓ: tµi chÝnh kÕ to¸n, ngo¹i th­¬ng, ng©n hµng...) - Sau ®¹i häc (Th¹c sü, TiÕn sÜ) - Nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp - Nhµ nghiªn cøu v.v... Tõ hÖ thèng ph©n lo¹i ®ã, cÇn cã ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o n©ng cao chuyªn m«n cho tõng lo¹i c¨n cø vµo môc tiªu chiÕn l­îc xuÊt khÈu chung cña ngµnh vµ cña doanh nghiÖp. Ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o ph¶i ®­îc xuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu thùc tÕ cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu theo nguyªn t¾c thùc dông vµ hiÖu qu¶. Do ®ã, cÇn ph¶i kÕt hîp n¨ng ®éng c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o ng¾n h¹n vµ dµi h¹n, trong vµ ngoµi n­íc. §µo t¹o ngo¹i ng÷. Trong chiÕn l­îc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, t¨ng tèc kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh hiÖn nay, cÇn ­u tiªn hîp lý viÖc ®µo t¹o ®Ó cã ®­îc nh÷ng chuyªn gia giái vÒ t¹o "mèt", c«ng nghÖ, Marketing, kü thuËt th­¬ng m¹i quèc tÕ... Nh÷ng chuyªn gia, ®Ó ®ñ m¹nh, cÇn ph¶i tiÕp cËn nhiÒu víi thùc tiÔn thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn. CÇn nhÊn m¹nh r»ng, ®éi ngò chuyªn gia giái nµy kh«ng chØ ®ñ m¹nh vÒ chuyªn m«n tµi ba mµ cßn ph¶i lµ ng­êi cã tr¸ch nhiÖm cao trong trong c«ng viÖc, t©m huyÕt víi nghÒ, víi sù nghiÖp ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu cña ®Êt n­íc. Nhµ n­íc cÇn cã chÕ ®é ®·i ngé cao hîp lý ®èi víi hä (kÓ c¶ nhµ nghiªn cøu vµ nhµ qu¶n lý) nh­ng ng­îc l¹i, hä còng s½n sµng biÕt ®iÒu chØnh lîi Ých tr­íc m¾t cña m×nh cho sù nghiÖp l©u dµi ph¸t triÓn ngµnh dÖt may cña ®Êt n­íc... Qui ho¹ch vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc t­¬ng lai cho côc diÖn cña ngµnh dÖt may míi ViÖt Nam cÇn ph¶i ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã. Trªn ®©y lµ hÖ thèng 5 nhãm gi¶i ph¸p chñ yÕu víi 11 gi¶i ph¸p lín cô thÓ. Mét trong nh÷ng ph­¬ng ch©m ®­îc qu¸n xuyÕn cña ®Ò tµi lµ : gi¶i ph¸p ®­a ra ph¶i mang tÝnh ®ång bé vµ, h¬n thÕ n÷a, ph¶i mang tÝnh träng ®iÓm mµ ®Ò tµi cÇn tËp trung gi¶i quyÕt. Do vËy, ®Ò tµi kh«ng cã ý ®Þnh ®­a ra nhiÒu gi¶i ph¸p mét c¸ch dµn tr¶i ®Ó ®éc gi¶ tiÕt kiÖm thêi gian vµ bít mÖt mái. Theo nhËn thøc cã h¹n cña nhãm t¸c gi¶ ®Ò tµi, nh÷ng gi¶i ph¸p trªn lµ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt vµ còng lµ nh÷ng bÊt cËp lín nhÊt trong ®Þnh h­íng chiÕn l­îc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh»m t¹o b­íc ®ét ph¸ vµo t¨ng tèc kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may trong thêi gian tíi. KiÕn nghÞ §Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cao cho ®Þnh h­íng vµ c¸c gi¶i ph¸p nªu trªn, t«i xin ®­a ra mÊy kiÕn nghÞ lín nh­ sau : Thø nhÊt, Nhµ n­íc cÇn tËp trung thÝch ®¸ng vµo chiÕn l­îc c«ng nghÖ dÖt may nh»m t¹o ®µ ®ñ m¹nh cho b­íc "cÊt c¸nh" cña ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu nhãm hµng chÕ biÕn mòi nhän hiÖn nay cña n­íc nhµ. NÕu thiÕu ®Çu t­, ®æi míi nhanh chãng c«ng nghÖ, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh thËt khã ®¹t ®­îc vµ cµng khã t¨ng tèc kim ng¹ch xuÊt khÈu nh­ môc tiªu 8 tû USD vµo n¨m 2010. Cã thÓ nãi r»ng, chiÕn l­îc c«ng nghÖ dÖt may lµ bé phËn quan träng trong chiÕn l­îc c«ng nghÖ tæng thÓ cña n­íc ta nh­ Bé Khoa häc - C«ng nghÖ ®· x©y dùng. Bëi theo kinh nghiÖm thùc tÕ cña nhiÒu n­íc, ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®ãng vai trß lín trong giai ®o¹n ®Çu cña tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Thø hai, cÇn ­u tiªn hîp lý vèn ®Çu t­ cho chiÕn l­îc c«ng nghÖ cña ngµnh dÖt may. Néi dung ­u tiªn hîp lý nµy cÇn thÓ hiÖn râ trong thùc tÕ ë h¹ng môc ­u tiªn cÊp vèn, sè vèn cÊp vµ thêi gian cÊp vèn. Nh­ vËy, viÖc huy ®éng vèn còng ®­îc tiÕn hµnh tõ c¸c nguån: - Nguån vèn ®Çu t­ thuéc Ng©n s¸ch Nhµ n­íc - Nguån vèn FDI - Nguån vèn ODA - C¸c nguån vèn kh¸c ViÖc ®Çu t­ c«ng nghÖ ph¶i ®¶m b¶o cã träng ®iÓm vµ hiÖu qu¶ theo lé tr×nh c«ng nghÖ cô thÓ, tr¸nh dµn tr¶i vµ l·ng phÝ. Thø ba, Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî tháa ®¸ng cho viÖc ph¸t triÓn nguån cung cÊp nguyªn liÖu trong n­íc cña ngµnh dÖt may, ®Æc biÖt lµ nguyªn liÖu b«ng hiÖn nay. §Ó t¨ng nhanh tû lÖ néi ®Þa hãa cña hµng dÖt may xuÊt khÈu nh­ ®· nªu trong môc tiªu ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 2010, Nhµ n­íc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch ­u tiªn ®ång bé vµ hîp lý cho ngµnh trång b«ng trong n­íc nh­ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, qui ho¹ch vïng trång b«ng, chÝnh s¸ch ®Çu t­, chÝnh s¸ch khuyÕn n«ng, chÝnh s¸ch chuyÓn giao c«ng nghÖ cho n«ng d©n. Thø t­, ngµnh dÖt may cÇn chó träng h¬n n÷a trong viÖc qui ho¹ch vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho t­¬ng lai ®Ó sím kh¾c phôc t×nh tr¹ng võa thiÕu vÒ sè l­îng l¹i võa yÕu vÒ chÊt l­îng mµ ®Ò tµi ®· nhÊn m¹nh. Tr­íc hÕt lµ cÇn cã qui ho¹ch tæng thÓ vµ ph©n lo¹i cô thÓ nguån nh©n lùc ®Ó cã kh¸ch hµng ®µo t¹o thÝch hîp cho tõng lo¹i. Ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cÇn cã nhiÒu lo¹i h×nh ®a d¹ng, kÕt hîp gi÷a ®µo t¹o ng¾n h¹n víi dµi h¹n, gi÷a trong n­íc vµ ngoµi n­íc. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lu«n lu«n cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cho mäi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu nãi riªng trong nh÷ng n¨m tíi. KÕt luËn Toµn bé néi dung tr×nh bµy trong 3 ch­¬ng cña ®Ò tµi cã thÓ chèt l¹i vµo 3 vÊn ®Ò cèt lâi sau : Mét lµ, nhu cÇu nhËp khÈu hµng dÖt may cña thÕ giíi, träng t©m cô thÓ lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn B¾c Mü, EU vµ NhËt B¶n vÉn më réng vµ æn ®Þnh theo chiÒu h­íng cã lîi cho c¸c nhµ s¶n xuÊt ®Ó cã thÓ yªn t©m æn ®Þnh ®Çu ra cho s¶n phÈm cña m×nh. Hai lµ, thùc tiÔn ho¹t ®éng xuÊt khÈu suèt nhiÒu n¨m qua ®· cã c¬ së nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng thùc tÕ cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Trong giai ®o¹n gÇn ®©y (1995-2002), kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam vÉn t¨ng liªn tôc qua tÊt c¶ c¸c n¨m, trong khi kim ng¹ch xuÊt khÈu chung cña thÕ giíi cã nh÷ng n¨m gi¶m râ rÖt (1998 vµ 2001). §ã lµ thùc tÕ kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc. Tuy nhiªn, hiÖn nay chóng ta cßn kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ, kÓ c¶ nh÷ng yÕu kÐm so víi c¸c n­íc xuÊt khÈu kh¸c nh­ Trung Quèc, Th¸i Lan, Indonesia… §iÒu ®¸ng nãi nhÊt lµ n¨ng lùc c¹nh tranh trong xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn thÊp h¬n so víi hä do chÊt l­îng thÊp vµ h¹n ng¹ch xuÊt khÈu nhá. Dï sao, n¨m 2002 võa qua ViÖt Nam ®· nç lùc vµ thµnh c«ng trong b­íc ®ét ph¸ xuÊt khÈu dÖt may vµo thÞ tr­êng Mü, ®¹t 909 triÖu USD, t¨ng 19 lÇn so víi n¨m 2001, ®­a kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may lªn trªn 2,7 tû USD, t¨ng trªn 38% so víi n¨m 2001. Khëi s¾c ®ã t¹o ®µ cho n¨m 2003 sÏ lµ n¨m kim ng¹ch xuÊt khÈu v­ît 3 tû USD. Ba lµ, tõ hai kÕt luËn trªn, ®ång thêi rµ so¸t l¹i ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, cã c¬ së ®Ó nãi r»ng, c¸c yÕu tè kh¸ch quan vµ chñ quan ®ang ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cao cho môc tiªu xuÊt khÈu vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi. §Þnh h­íng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam sÏ ®­îc chó träng trong nhiÒu n¨m tíi víi vÞ trÝ lµ hµng xuÊt khÈu chñ lùc thuéc nhãm hµng chÕ biÕn mòi nhän, gãp phÇn xøng ®¸ng h¬n n÷a vµo tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ n­íc nhµ… tµi liÖu tham kh¶o TiÕng ViÖt 1. Lª Quèc ¢n (Tæng gi¸m ®èc Tæng c«ng ty dÖt may) - DÖt may vÉn cßn c¬ may - khai th¸c lîi thÕ, t¨ng m¹nh xuÊt khÈu - Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam, 25/7/2001, trang 12. 2. Bµi gi¶ng cña Trung t©m ®µo t¹o ¢u - ¸ INSEAT thuéc Liªn hîp quèc tæ chøc t¹i V¨n phßng ChÝnh phñ ViÖt Nam - Hµ Néi 7/1995. 3. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn khoa häc - c«ng nghÖ ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020. Bé khoa häc C«ng nghÖ. 4. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn khoa häc - c«ng nghÖ ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2020. Bé C«ng nghiÖp . 5. Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 - ViÖn Kinh tÕ - Kü thuËt dÖt may thuéc Tæng c«ng ty dÖt may - Bé c«ng nghiÖp. 6. B¸o c¸o t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m cña Bé Th­¬ng m¹i. 7. B¸o c¸o tæng kÕt t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu cña Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam qua c¸c n¨m. 8.ChiÕn l­îc xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001-2010 cña Bé Th­¬ng m¹i 9. PGS.TS Hoµng ThÞ ChØnh - Quan hÖ kinh tÕ ViÖt - Mü - Nh÷ng biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn - T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn th¸ng 10/2000, trang 25, 26. 10. Dù ¸n quy ho¹ch tæng thÓ ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 cña Bé C«ng nghiÖp. 11. PGS, TS. §Æng §×nh §µo - Hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p - T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn 12/2000, trang 23 - 27. 12. HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú. Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp. 13. Héi th¶o vÒ n©ng cao søc c¹nh tranh s¶n phÈm dÖt may trªn thÞ tr­êng thÕ giíi - Së Th­¬ng m¹i Tp. Hå ChÝ Minh vµ HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam ngµy 13/10/2001. 14. Bïi Xu©n Khu (nguyªn Tæng gi¸m ®èc Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam)- Ngµnh dÖt may lµm g× tr­íc xu thÕ toµn cÇu ho¸ ? - T¹p chÝ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, th¸ng 1/2000, trang 11. 15. M¸c- ¡ng ghen tuyÓn tËp, tËp II, trang 24, NXB Sù thËt Hµ Néi - 1962. 16. Nh÷ng gi¶i ph¸p chiÕn l­îc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ngµnh may ViÖt Nam - NXB Khoa häc kü thuËt. 17. NhÞp cÇu doanh nghiÖp ViÖt - Mü - TËp thÓ t¸c gi¶ - NXB Thèng kª 1999. 18. NhÞp cÇu doanh nghiÖp ViÖt - Mü - TËp thÓ t¸c gi¶ - NXB Tµi chÝnh 1999. 19. Niªn gi¸m thèng kª ViÖt Nam 2000 20. Niªn gi¸m thèng kª ViÖt Nam 2001 21. L­u Phan - Ngµnh dÖt may - Nh÷ng biÖn ph¸p t¨ng tÝnh c¹nh tranh. Thêi b¸o Kinh tÕ Sµi gßn sè 20 th¸ng 5/2001, trang 16. 22.Quy ho¹ch tæng thÓ ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 cña Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam. 23. T¹p chÝ DÖt may vµ Thêi trang ViÖt Nam cña HiÖp héi dÖt - may vµ Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam sè 1 - 12 n¨m 1997-2001. 24. TS. Vâ Ph­íc TÊn - §Ó hµng dÖt may ViÖt Nam chiÕm lÜnh thÞ tr­êng thÕ giíi - T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn th¸ng 9/2000, trang 31-33. 25. PGS.TS- Vâ Thanh Thu - ChiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng Mü - XNB Thèng kª 2001. 26. TS. Vò Minh Trai - Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam - T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 41, th¸ng 11/2000, trang 43-45. 27. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc kho¸ VI cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. 28, V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc kho¸ IX cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. TiÕng Anh 29. International Year Book of Industrial Statistics - UNIDO, 2001 30. International Trade Statistics - WTO Annual Report, 1998- 2001 31. Philip Kotler- Principles of Marketing - Prentice Hall, 2001 32. Report of International Textile and Clothing Bureau (ITCB) - Council of Representative 3th Session Hanoi, Vietnam, May 2002 33. Tepstra International Marketing 34. Ira Kalish, Retail Forward reported in Women’s Wear Daily April 11, 2002 and The Trade Partmenship. 35. Textile Asia – ADB qua c¸c n¨m 36. 2001 World Population Data Sheet of Population Reference Bureau. Tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng ...........******* ........... khãa luËn tèt nghiÖp §Ò tµi : Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ngµnh dÖt - may Sau khi viÖt nam héi nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi Gi¸o viªn h­íng dÉn: TS. nguyÔn h÷u kh¶i Sinh viªn thùc hiÖn : ph¹m hoµng thô Líp a2 - cn9 Hµ néi - 2003 Tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng ¾¾¾ ******* ¾¾¾ khãa luËn tèt nghiÖp §Ò tµi : Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ngµnh dÖt – may Sau khi viÖt nam héi nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi Gi¸o viªn h­íng dÉn: TS. nguyÔn h÷u kh¶i Sinh viªn thùc hiÖn : ph¹m hoµng thô Chuyªn ngµnh : kinh tÕ ngo¹i th­¬ng Líp : a2 cn9 Hµ Néi - 2003 C¸c ký hiÖu viÕt t¾t APEC Asian Pacific Economic DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u Cooperation Forum ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng ASEAN Asociatioon of South-East HiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ Asian Nations ATC Agreement on Textiles and HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may Clothing EU European Union Liªn minh ch©u ¢u GATT General Agreement on Tariff HiÖp ®Þnh chung vÕ thuÕ quan vµ and Trade th­¬ng m¹i IMF International Monetary Quü tiÒn tÖ Quèc tÕ Fund ITC International Trade Centre Trung t©m Th­¬ng m¹i Quèc tÕ ITO International Trade Tæ chøc Th­¬ng m¹i Quèc tÕ Organisation MFA Multi-fibre Agreement HiÖp ®Þnh ®a sîi MFN Most-favoured nation status Qui chÕ ­u ®·i tèi huÖ quèc UN United Nations Liªn hiÖp quèc WB World Bank Ng©n hµng ThÕ giíi WTO World Trade Organisation Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi Môc lôc Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ngµnh dÖt may Sau khi viÖt nam héi nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi Trang Lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng I – tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) 3 vµ hiÖp ®Þnh ®a sîi (MFA) 1.1 TÝnh tÊt yÕu cña sù ra ®êi Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) 3 1.1.1 HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i (GATT) - 3 TiÒn th©n cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi 1.1.1.1 Bèi c¶nh ra ®êi cña GATT 3 1.1.1.2 C¸c chøc n¨ng vµ nguyªn t¾c c¬ b¶n cña GATT 4 1.1.2 Sù ra ®êi tÊt yÕu cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) 5 1.2 Giíi thiÖu chung vÒ Tæ chøc th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) 7 1.2.1 C¸c chøc n¨ng nguyªn t¾c chñ ®¹o trong ho¹t ®éng cña Tæ chøc th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) 7 1.2.2 Bé m¸y tæ chøc vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) 7 1.2.3 Nh÷ng thµnh tùu chÝnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) 9 1.3 HiÖp ®Þnh ®a sîi (MFA) vµ t×nh h×nh thùc hiÖn 12 1.3.1 Néi dung chÝnh 12 1.3.2 T×nh h×nh thùc hiÖn HiÖp ®Þnh ®a sîi (MFA) 15 1.4 HiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt – may t¹i vßng ®µm ph¸n URUGUAY 17 1.4.1 Tãm t¾t HiÖp ®Þnh 17 1.4.2 T×nh h×nh thùc hiÖn HiÖp ®Þnh ATC trong thêi gian qua 22 1.4.2.1 VÒ danh môc ®­a vµo tù do hãa 22 1.4.2.2 VÒ c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng trong khu«n khæ MFA 25 1.4.2.3 VÒ viÖc c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh trong thùc hiÖn 25 c¸c h¹n chÕ 1.4.2.4 VÒ viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ 25 1.4.3 T¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh ATC ®èi víi m«i tr­êng kinh doanh dÖt – may quèc tÕ 27 Ch­¬ng II – thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña ngµnh 29 dÖt – may viÖt nam trong nh÷ng n¨m qua 2.1 Giíi thiÖu vÒ ngµnh dÖt – may ViÖt Nam 29 2.1.1 NÐt chung cña ngµnh dÖt – may xuÊt khÈu ViÖt Nam 29 2.1.2 §¸nh gi¸ tæng qu¸t kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc 30 2.1.3 Tãm l­îc t×nh h×nh c«ng nghÖ cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam 32 2.1.4 C¬ cÊu s¶n phÈm cña ngµnh dÖt – may ViÖt Nam 33 2.1.5 Kh¸i qu¸t thÞ tr­êng tiªu thô trong n­íc 36 2.2 Ph©n tÝch thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam nh÷ng n¨m qua 37 2.2.1 Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam 37 2.2.1.1 Tæng qu¸t vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam nh÷ng n¨m qua 37 2.2.1.2 Ph©n tÝch cô thÓ t×nh h×nh xuÊt khÈu hµng dÖt may trong n¨m 2002 38 2.2.2 C¬ cÊu hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 39 2.2.2.1 Nh÷ng chñng lo¹i xuÊt khÈu chñ yÕu trong thêi gian qua 39 2.2.2.2 Thùc hiÖn c¬ cÊu vÒ hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 40 2.2.3 C¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ kªnh ph©n phèi 41 2.2.3.1 C¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam 41 2.2.3.2 §Æc ®iÓm vÒ hÖ thèng ph©n phèi cña thÞ tr­êng môc tiªu xuÊt khÈu 44 2.2.4 Ph­¬ng thøc xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam 48 2.2.4.1 Gia c«ng xuÊt khÈu 48 2.2.4.2 XuÊt khÈu trùc tiÕp 50 2.3 VÊn ®Ò n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu 51 2.3.1 §Æc ®iÓm chñ yÕu vÒ c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu (XK) 51 2.3.2 N¨ng lùc canh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu 55 2.3.2.1 ChÊt l­îng hµng dÖt may XK cña ViÖt Nam 55 2.3.2.2 ChÝ phÝ XK vµ møc gi¸ XK cña hµng dÖt may ViÖt Nam 58 2.3.2.3 N¨ng lùc c¹nh tranh trong hÖ thèng ph©n phèi 61 hµng dÖt may cña ViÖt Nam 2.3.2.4 C¸c ®èi thñ c¹nh tranh chñ yÕu trong xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam 61 2.3.3 §¸nh gi¸ chung vÒ kÕt qu¶ vµ tån t¹i trong xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam 62 2.3.3.1 Nh÷ng kÕt qu¶ næi bËt 62 2.3.3.2 Nh÷ng th¸ch thøc lín ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu hiÖn nay 62 Ch­¬ng III – §Þnh h­íng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ 64 n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt – may viÖt nam 3.1 §Þnh h­íng xuÊt khÈu vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh 64 hµng dÖt may cña ViÖt Nam 3.1.1 Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n trong ®Þnh h­íng xuÊt khÈu vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam 64 3.1.1.1 Quan ®iÓm thø nhÊt 65 3.1.1.2 Quan ®iÓm thø hai 65 3.1.1.3 Quan ®iÓm thø ba 66 3.1.1.4 Quan ®iÓm thø t­ 67 3.1.2 Nh÷ng ®Þnh h­íng chñ yÕu cho xuÊt khÈu vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh XK hµng dÖt may cña ViÖt Nam 68 3.1.2.1 §¸nh gi¸ ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè c¬ b¶n ®èi víi XK vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh XK hµng dÖt may cña ViÖt Nam 68 3.1.2.2 Môc tiªu ®Þnh h­íng cho chiÕn l­îc ®Èy m¹nh XK dÖt may cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 70 3.1.2.3 Mét sè ®Þnh h­íng lín cô thÓ 72 3.2 HÖ thèng c¸c nhãm gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam 73 3.2.1 Nhãm gi¶i ph¸p Marketing nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc thÞ tr­êng 73 3.2.1.1 §Èy m¹nh ho¹t ®éng Marketing nghiªn cøu thÞ tr­êng 73 3.2.1.2 X©y dùng chiÕn l­îc thÞ tr­êng XK dÖt may cña ViÖt Nam 77 3.2.2 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ chiÕn l­îc s¶n phÈm vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu 78 3.2.2.1 Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ n¨ng lùc c¹nh tranh 78 3.2.2.2 Gi¶i ph¸p tËp trung hãa kÕt hîp ®a d¹ng hãa s¶n phÈm víi nhiÒu mÉu m· “mèt” thêi trang 81 3.2.3 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ chiÕn l­îc ®Çu t­ c«ng nghÖ vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh 82 3.2.3.1 Gi¶i ph¸p vÒ chiÕn l­îc c«ng nghÖ vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh 82 3.2.3.2 Gi¶i ph¸p vÒ vèn ®Çu t­ cho chiÕn l­îc c«ng nghÖ 87 3.2.4 Nhãm gi¶i ph¸p vÒ chiÕn l­îc chi xuÊt khÈu thÊp vµ t¨ng nhanh ph­¬ng thøc tù doanh trong xuÊt khÈu 88 3.2.4.1 Gi¶i ph¸p vÒ chiÕn l­îc chi phÝ xuÊt khÈu thÊp, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh 88 3.2.4.2 Gi¶i ph¸p më réng ph­¬ng thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp hay tù doanh xuÊt khÈu 91 3.2.5 C¸c gi¶i ph¸p cßn l¹i 93 3.2.5.1 §Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng qu¶ng c¸o 93 3.2.5.2 Chó träng ho¹t ®éng héi chî triÓn l·m th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ c¸c c«ng cô yÓm trî xuÊt khÈu kh¸c 93 3.5.2.3 Gi¶i ph¸p qui ho¹ch vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc 94 kiÕn nghÞ 96 kÕt luËn 98 tµi liÖu tham kh¶o 99 ._.