Những tác động của thuế xuất,nhập khẩu;GTGT;tiêu thụ đặc biệt đến Hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam
Tài liệu Những tác động của thuế xuất,nhập khẩu;GTGT;tiêu thụ đặc biệt đến Hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam: ... Ebook Những tác động của thuế xuất,nhập khẩu;GTGT;tiêu thụ đặc biệt đến Hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam
Tóm tắt tài liệu Những tác động của thuế xuất,nhập khẩu;GTGT;tiêu thụ đặc biệt đến Hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Trêng ®¹i häc ngo¹i th¬ng
Khoa kinh tÕ ngo¹i th¬ng
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
§Ò tµi:
T¸c ®éng cña thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;
tiªu thô ®Æc biÖt ®Õn ho¹t ®éng xuÊt
nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp viÖt nam.
Gi¸o viªn híng dÉn:ThS NguyÔn Xu©n N÷
Sinh viªn thùc hiÖn :NguyÔn Thu Trang
Líp :Nga-K37C
Hµ néi-2002
Môc lôc
Lêi nãi ®Çu
Ch¬ng I:Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;tiªu thô ®Æc biÖt.
I-Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ xuÊt,nhËp khÈu:
1-Kh¸i niÖm vÒ thuÕ xuÊt,nhËp khÈu.
2-Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ xuÊt,nhËp khÈu.
2.1-Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ xuÊt khÈu.
2.2-Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ nhËp khÈu.
II-Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng:
1-Kh¸i niÖm vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
2-Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
III-Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt:
1-Kh¸i niÖm vÒ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
2-Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
Ch¬ng II:T¸c ®éng cña thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;tiªu thô ®Æc biÖt ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
I-T¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu:
1-ChÝnh s¸ch xuÊt khÈu cña Nhµ níc.
2-T¸c ®éng cña thuÕ xuÊt,nhËp khÈu ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
2.1-T¸c ®éng cña thuÕ xuÊt khÈu.
2.2-T¸c ®éng cña thuÕ nhËp khÈu ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu.
3-T¸c ®éng cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
4-T¸c ®éng cña thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
II-T¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu:
1-ChÝnh s¸ch nhËp khÈu cña Nhµ níc.
2-T¸c ®éng cña thuÕ nhËp khÈu ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu.
3-T¸c ®éng cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
4-T¸c ®éng cña thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®Õn ho¹t ®éng nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
Ch¬ng III:Ph¬ng híng c¶i c¸ch thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;tiªu thô ®Æc biÖt trong thêi gian tíi (§Õn n¨m 2010).
I-Môc tiªu,ph¬ng híng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi (§Õn n¨m 2010).
II-Ph¬ng híng c¶i c¸ch thuÕ:
1-Ph¬ng híng c¶i c¸ch thuÕ xuÊt,nhËp khÈu:
1.1-Môc tiªu c¶i c¸ch thuÕ xuÊt,nhËp khÈu ®Õn n¨m 2010.
1.2-Nh÷ng nguyªn t¾c cÇn qu¸n triÖt khi x©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt,nhËp khÈu cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010.
1.3-Néi dung c¬ b¶n cña viÖc ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt,nhËp khÈu.
1.4-Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ nh÷ng th¸ch thøc cña viÖc ®æi míi chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt,nhËp khÈu.
2-Ph¬ng híng c¶i c¸ch thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng:
2.1-Nguyªn t¾c ®Ó hoµn thiÖn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
2.2-Híng hoµn thiÖn LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Õn n¨m 2005.
2.3-Híng hoµn thiÖn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng trong giai ®o¹n 2005-2010.
2.4-Nh÷ng khã kh¨n khi ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mét møc thuÕ suÊt.
3-Ph¬ng híng c¶i c¸ch thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt:
3.1-Híng hoµn thiÖn LuËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®Õn n¨m 2005.
3.2-Híng hoµn thiÖn LuËt thuÕ TT§B trong giai ®o¹n 2005-2010.
III-Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng sù c¶i c¸ch trong chÝnh s¸ch thuÕ cña ViÖt Nam.
KÕt luËn
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
Trang
5
8
8
8
10
10
11
17
17
19
31
31
31
36
36
36
39
39
40
41
44
45
45
47
49
52
54
54
56
57
58
58
59
67
69
69
72
74
75
79
79
80
81
85
87
Lêi nãi ®Çu
1_Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi:
ThuÕ lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ,lµ nguån thu chñ yÕu cña Ng©n s¸ch Nhµ níc.ChÝnh s¸ch thuÕ g¾n liÒn víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña mäi quèc gia.§èi víi nh÷ng quèc gia ®ang thùc hiÖn nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi,tiÕn s©u vµo héi nhËp quèc tÕ th× chÝnh s¸ch thuÕ n¨ng ®éng,phï hîp cµng trë nªn cùc kú quan träng.
Thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi,chÝnh s¸ch kinh tÕ_tµi chÝnh nãi chung,chÝnh s¸ch thuÕ nãi riªng cã nhiÒu néi dung ®i s¸t cuéc sèng h¬n vµ ngµy cµng trë thµnh c«ng cô ®¾c lùc phôc vô cã hiÖu qu¶ nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ_x· héi.§Æc biÖt,tõ sau c¶i c¸ch bíc 2 (n¨m 1999),chÝnh s¸ch thuÕ cã sù thay ®æi lín,®· cã nh÷ng kÕt qu¶ kh«ng thÓ phñ nhËn ®îc.C¸c LuËt thuÕ míi gãp phÇn tÝch cùc nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong níc,thóc ®Èy ®Çu t,khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ qu¶n lý nhËp khÈu.Cã thÓ nãi 3 n¨m thùc hiÖn,c¸c LuËt thuÕ míi,víi sù c¶i c¸ch söa ®æi bæ sung kÞp thêi,hîp lý ®· ®¶m b¶o c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng vÒ nghÜa vô thuÕ.VÒ c¬ b¶n phï hîp víi thùc tiÔn s¶n xuÊt,kinh doanh,gãp phÇn lµm cho s¶n xuÊt kinh doanh æn ®Þnh,ph¸t triÓn,t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ,gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ,æn ®Þnh x· héi.Ba n¨m qua nhiÖm vô thu Ng©n s¸ch Nhµ níc ®Ò ra ®Òu hoµn thµnh vît møc.
Ngoµi nh÷ng kÕt qu¶ trªn,viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ míi cßn thóc ®Èy c¸c tæ chøc,c¸ nh©n t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý h¹ch to¸n kinh doanh,thùc hiÖn tèt h¬n chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ,thóc ®Èy c¬ quan thuÕ tõng bíc ®æi míi n©ng cao c«ng t¸c qu¶n lý thu phï hîp víi viÖc thay ®æi chÝnh s¸ch thuÕ,...X©y dùng mét chÝnh s¸ch thuÕ tÝch cùc,hîp lý kÝch thÝch sù n¨ng ®éng cña ho¹t ®éng giao th¬ng trong qu¸ tr×nh héi nhËp lµ bíc ®ét ph¸ kÝch ho¹t t¨ng trëng nÒn kinh tÕ.
Trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i,c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu lµ mèi quan t©m lín.NhÊt lµ nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam nh»m c«ng nghiÖp ho¸_hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc th× ph¶i ®Èy m¹nh xuÊt nhËp khÈu.¥ lÜnh vùc nµy,thuÕ lµ mét gi¶i ph¸p quan träng.Trong c¸c chÝnh s¸ch thuÕ th× chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;tiªu thô ®Æc biÖt cã tÇm quan träng h¬n c¶.
ChÝnh v× vËy,em ®· chän ®Ò tµi:”Nh÷ng t¸c ®éng cña thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;tiªu thô ®Æc biÖt ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam” lµm ®Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp.
2_Môc ®Ých nghiªn cøu:
Môc ®Ých nghiªn cøu cña kho¸ luËn nh»m kh¼ng ®Þnh t¸c ®éng lín cña thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;tiªu thô ®Æc biÖt ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam,®ång thêi nªu lªn ph¬ng híng c¶i c¸ch 3 lo¹i thuÕ nµy nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt nhËp khÈu trong thêi gian tíi.
3_§èi tîng nghiªn cøu:
Kho¸ luËn tèt nghiÖp tËp trung nghiªn cøu vÒ t¸c ®éng cña thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;tiªu thô ®Æc biÖt ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
4_Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
Kho¸ luËn tèt nghiÖp sö dông c¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:ph©n tÝch,so s¸nh,tæng hîp vµ ph¬ng ph¸p logic.
5_Néi dung nghiªn cøu:
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn,kho¸ luËn tèt nghiÖp ®îc chia lµm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;tiªu thô ®Æc biÖt.
Ch¬ng II:Nh÷ng t¸c ®éng cña thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;tiªu thô ®Æc biÖt ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
Ch¬ng III:Ph¬ng híng c¶i c¸ch thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;tiªu thô ®Æc biÖt trong thêi gian tíi (§Õn n¨m 2010).
V× thêi gian cã h¹n,viÖc su tÇm tµi liÖu ®Ó cã thÓ ®a ra ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;tiªu thô ®Æc biÖt ®Õn ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng lµ rÊt khã kh¨n,kh«ng nh÷ng thÕ kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng b¶n th©n cßn h¹n chÕ,bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt.V× vËy,em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña c¸c thµy c« vµ c¸c b¹n ®Ó kho¸ luËn tèt nghiÖp cña em mang tÝnh thiÕt thùc vµ cã chiÒu s©u h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thµy c« gi¸o trêng §¹i häc Ngo¹i th¬ng ®· d¹y dç,gióp ®ì nªn em cã ®îc ngµy h«m nay.Em còng xin c¶m ¬n c¸c thµy c« gi¸o trong Khoa Kinh tÕ Ngo¹i th¬ng,Tæng côc thuÕ,Tæng côc H¶i quan,Bé tµi chÝnh,...®Æc biÖt lµ c« NguyÔn Xu©n N÷-th¹c sÜ-gi¶ng viªn Khoa Kinh tÕ Ngo¹i th¬ng,§HNT ®· tËn t×nh híng dÉn em thùc hiÖn ®Ò tµi.
Sinh viªn thùc hiÖn.
Ch¬ng I:Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n VÒ
thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;tiªu thô ®Æc biÖt.
Cã thÓ nãi,ë tÊt c¶ c¸c níc,®Æc biÖt lµ c¸c níc ph¬ng t©y,tµi chÝnh nãi chung vµ luËt thuÕ nãi riªng ®ãng vai trß hÕt søc quan träng.Nhµ níc cã qu¶n lý tèt nÒn kinh tÕ quèc d©n hay kh«ng chÝnh lµ ë chç b¶n th©n Nhµ níc vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña nã cã thu ®ñ thuÕ,thu ®óng vµ kÞp thêi hay kh«ng.
VËy thuÕ lµ g×?
ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp mang tÝnh b¾t buéc ®îc Nhµ níc qui ®Þnh thµnh luËt ®Ó mäi ngêi d©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ ph¶i thùc hiÖn nép vµo Ng©n s¸ch Nhµ níc theo tõng thêi kú nhÊt ®Þnh,nh»m ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cña bé m¸y Nhµ níc.
Hay nãi c¸ch kh¸c,thuÕ lµ h×nh thøc ®éng viªn ph©n phèi,ph©n phèi l¹i s¶n phÈm x· héi,thu nhËp quèc d©n do c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ ngêi d©n t¹o ra ®Ó h×nh thµnh quü tiÒn tÖ tËp trung nh»m ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ níc.
¥ ViÖt Nam hiÖn nay,thuÕ võa lµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh huy ®éng nguån thu,híng dÉn,®iÒu tiÕt s¶n xuÊt kinh doanh,võa lµ bé phËn cÊu thµnh cña chÝnh s¸ch tµi kho¸ cña mét quèc gia.Cã nhiÒu chÝnh s¸ch thuÕ t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp,trùc tiÕp nhÊt lµ thuÕ xuÊt,nhËp khÈu;GTGT;thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt,...
I_Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ xuÊt khÈu,thuÕ nhËp khÈu:
LuËt thuÕ xuÊt,nhËp khÈu ®îc Quèc héi níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ VIII kú häp thø X th«ng qua ngµy 26/11/1991,®Õn nay ®· söa ®æi,bæ sung hai lÇn (lÇn 1 vµo ngµy 5/7/1993 vµ lÇn 2 vµo ngµy 20/5/1998).
1_Kh¸i niÖm vÒ thuÕ xuÊt khÈu,thuÕ nhËp khÈu:
ThuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu lµ thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo hµng ho¸ mËu dÞch,phi mËu dÞch ®îc phÐp xuÊt khÈu,nhËp khÈu qua biªn giíi cña mét quèc gia.ThuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu ®îc tÝnh,thu,nép t¹i cöa khÈu h¶i quan nªn cßn gäi lµ thuÕ quan.
Ngêi tiªu dïng lµ ngêi chÞu thuÕ.Ngêi nép thuÕ lµ c¸c tæ chøc,c¸ nh©n cã hµng ho¸ xuÊt,nhËp khÈu.
ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu lµ mét bé phËn quan träng cÊu thµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ nãi chung,chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi riªng cña mét quèc gia.NhiÖm vô c¬ b¶n cña nã lµ ®iÒu tiÕt xuÊt,nhËp khÈu.Tõ ®ã ®iÒu tiÕt thÞ trêng.§ång thêi lµ biÖn ph¸p quan träng nhÊt ®Ó qu¶n lý ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng,gãp phÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i,b¶o ®¶m an toµn vÒ kinh tÕ vµ c«ng nghÖ cña ®Êt níc,gi¶i quyÕt c¸c môc tiªu kinh tÕ,tµi chÝnh vµ th¬ng m¹i.
ViÖc ®¸nh thuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu kh«ng nh÷ng t¸c ®éng lªn chÝnh hµng ho¸ xuÊt khÈu,nhËp khÈu ®ã mµ cßn t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸ cã liªn quan,®Õn cung cÇu hµng ho¸ trªn thÞ trêng.B»ng c«ng cô thuÕ nµy th«ng qua viÖc thay ®æi thuÕ suÊt trong BiÓu thuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu,Nhµ níc sÏ khuyÕn khÝch hay h¹n chÕ xuÊt,nhËp khÈu hµng ho¸ cho phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ vµ thÞ trêng trong níc.
Hµng ho¸ ®i qua biªn giíi cña mét quèc gia lµ ®èi tîng cña thuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu.Do vËy,tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ®Òu quan t©m ®Õn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu,®Æc biÖt lµ biÓu thuÕ vµ thuÕ suÊt.
ThuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu gãp phÇn vµo viÖc ph¸t triÓn vµ b¶o vÖ s¶n xuÊt trong níc,híng dÉn tiªu dïng,®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi,t¹o nguån thu cho Ng©n s¸ch Nhµ níc.Song mét s¾c thuÕ kh«ng thÓ cïng mét lóc ®¸p øng ®îc tÊt c¶ c¸c môc tiªu trªn.Thùc tÕ cho thÊy,nÕu ph¶i ®¸p øng qu¸ nhiÒu môc tiªu,®«i khi chÝnh s¸ch thuÕ trë nªn ph¶n t¸c dông.ViÖc më réng vµ t¨ng cêng hiÖu qu¶ cña quan hÖ th¬ng m¹i ®ßi hái ph¶i h¹n chÕ sù b¶o hé trong níc.MÆt kh¸c,môc tiªu híng dÉn tiªu dïng trong níc vµ b¶o hé s¶n xuÊt trong níc sÏ dÉn tíi viÖc ¸p dông mét chÕ ®é thuÕ quan ®a thuÕ suÊt.Trong khi ®ã,®Ó ®¸p øng môc tiªu t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch th× mét hÖ thèng thuÕ quan ®¬n gi¶n,Ýt ngo¹i lÖ míi ph¸t huy ®îc t¸c dông tèt nhÊt.
ViÖc lång c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi kh¸c vµo chÝnh s¸ch thuÕ trªn lµm cho c¬ cÊu hÖ thèng thuÕ suÊt trë nªn phøc t¹p.Mçi s¾c thuÕ cã nhiÒu thuÕ suÊt chªnh lÖch nhau lín,nhng trong LuËt vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh l¹i thiÕu nh÷ng tiªu chuÈn ph©n biÖt râ rµng lµm c¨n cø cho viÖc vËn dông ®óng ®¾n,chÝnh x¸c.Cã kh«ng Ýt ngµnh nghÒ,mÆt hµng cã thÓ xÕp vµo møc thuÕ suÊt nµo còng ®îc mµ c¸c møc thuÕ nµy ®èi víi cïng mét mÆt hµng ®ã l¹i chªnh lÖch nhau ®Õn chôc lÇn.§iÒu ®ã g©y khã kh¨n trong tæ chøc thùc hiÖn c¶ cho c¬ quan thuÕ vµ ngêi nép thuÕ,®ång thêi dÔ ph¸t sinh hiÖn tîng tuú tiÖn,tiªu cùc.
2_Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu:
2.1_Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ xuÊt khÈu:
§èi tîng chÞu thuÕ xuÊt khÈu bao gåm hµng ho¸ xuÊt khÈu cña c¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ,qua cöa khÈu biªn giíi cña ViÖt Nam kh«ng ph©n biÖt ®ã lµ hµng mËu dÞch hay hµng phi mËu dÞch,kÓ c¶ hµng ho¸ tõ thÞ trêng trong níc ®a vµo khu chÕ xuÊt .
Nh vËy ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn ®Ó mét hµng ho¸ chÞu thuÕ lµ hµng ho¸ ®ã ph¶i ®îc phÐp xuÊt khÈu.§©y lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng ®Ó x¸c ®Þnh ph¹m vi viÖc trao ®æi hµng ho¸ chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt thuÕ xuÊt khÈu.ViÖc qui ®Þnh ®èi tîng chÞu thuÕ nh trªn vÒ c¬ b¶n ®· thèng nhÊt ®îc chÕ ®é thu thuÕ gi÷a hµng mËu dÞch vµ hµng phi mËu dÞch.
TÊt c¶ c¸c tæ chøc,c¸ nh©n ®îc phÐp kinh doanh xuÊt khÈu cã hµng ho¸ xuÊt khÈu thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ.Trêng hîp xuÊt khÈu uû th¸c th× tæ chøc nhËn uû th¸c chÞu tr¸ch nhiÖm nép thuÕ xuÊt khÈu.
Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ xuÊt khÈu ®îc tÝnh b»ng tÝch cña sè lîng hµng ho¸ thùc xuÊt khÈu ghi trªn tê khai víi gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt cña tõng mÆt hµng ®ã.Trong ®ã,gi¸ tÝnh thuÕ ®îc qui ®Þnh ®èi víi hµng xuÊt khÈu lµ gi¸ b¸n t¹i c¸c cöa khÈu xuÊt theo hîp ®ång ngo¹i th¬ng,kh«ng bao gåm phÝ b¶o hiÓm vµ chi phÝ vËn t¶i.
BiÓu thuÕ xuÊt khÈu víi môc ®Ých khuyÕn khÝch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuÕ suÊt cña phÇn lín c¸c mÆt hµng ®Òu b»ng 0%,møc thuÕ cao nhÊt lµ 45% ®¸nh vµo c¸c hµng phÕ liÖu,phÕ th¶i kim lo¹i.
Hµng xuÊt khÈu ®îc miÔn thuÕ lµ hµng ChÝnh phñ xuÊt khÈu ®Ó tr¶ nî níc ngoµi.Ngoµi ra,hµng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ níc ngoµi hîp t¸c kinh doanh còng ®îc xÐt miÔn thuÕ..
Gi¶m thuÕ xuÊt khÈu víi mét sè lo¹i hµng ho¸ chÞu thuÕ xuÊt khÈu nh g¹o,than ®¸,s¶n phÈm tõ gç rõng trång,mét sè s¶n phÈm chÕ biÕn tõ kim lo¹i (d©y ®ång,d©y nh«m,...) nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu.
Hµng ®îc xÐt hoµn thuÕ lµ hµng ®· kª khai vµ nép thuÕ nhng thùc tÕ kh«ng xuÊt khÈu n÷a,hoÆc thùc tÕ xuÊt khÈu Ýt h¬n;hµng t¹m xuÊt t¸i nhËp ®Ó dù héi chî triÓn l·m.
Nhµ níc qui ®Þnh viÖc miÔn,gi¶m vµ hoµn l¹i thuÕ nh vËy ®· khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng,®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
2.2_Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ nhËp khÈu:
§èi tîng chÞu thuÕ nhËp khÈu chÝnh lµ hµng ho¸ mËu dÞch,phi mËu dÞch ®îc phÐp nhËp khÈu khi ®i qua cöa khÈu,biªn giíi ViÖt Nam,kÓ c¶ hµng ho¸ tõ khu chÕ xuÊt ®a vµo thÞ trêng trong níc.
Ngoµi ra,trong LuËt thuÕ còng chØ râ mét sè mÆt hµng kh«ng ph¶i lµ ®èi tîng chÞu thuÕ,®ã lµ hµng vËn chuyÓn qu¸ c¶nh hoÆc mîn ®êng qua biªn giíi ViÖt Nam,hµng chuyÓn khÈu theo qui ®Þnh cña ChÝnh phñ,hµng viÖn trî nh©n ®¹o.
TÊt c¶ c¸c tæ chøc,c¸ nh©n ®îc phÐp kinh doanh nhËp khÈu cã hµng ho¸ nhËp khÈu thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ.Trêng hîp nhËp khÈu uû th¸c th× tæ chøc nhËn uû th¸c chÞu tr¸ch nhiÖm nép thuÕ nhËp khÈu.
Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ nhËp khÈu rÊt ®¬n gi¶n,chØ cÇn ba yÕu tè x¸c ®Þnh,®ã lµ:
Sè lîng hµng thùc tÕ ®îc nhËp khÈu,sè lîng hµng nhËp khÈu cã thÓ ®îc c¨n cø vµo b¶ng kª khai chi tiÕt l« hµng nhËp khÈu mµ nhµ xuÊt khÈu göi cho nhµ nhËp khÈu.
Gi¸ tÝnh thuÕ sÏ lµ gi¸ nhËp khÈu CIF,bao gåm gi¸ hµng céng phÝ b¶o hiÓm (I) vµ chi phÝ vËn t¶i (F) nÕu lµ hµng nhËp khÈu ®ã thùc hiÖn theo hîp ®ång nhËp khÈu hîp lÖ.Ngoµi ra,sÏ ¸p dông b¶ng gi¸ tèi thiÓu trong c¸c trêng hîp mua b¸n kh«ng cã hîp ®ång vµ nh÷ng mÆt hµng n»m trong danh môc Nhµ níc qu¶n lý gi¸.Qui ®Þnh nµy trong ®iÒu kiÖn ®Æc thï cña níc ta lµ t¬ng ®èi phï hîp,tuy nhiªn,khi ViÖt Nam tham gia vµo tæ chøc WTO th× viÖc ¸p dông chÕ ®é gi¸ tÝnh thuÕ tèi thiÓu sÏ vi ph¹m qui ®Þnh vÒ x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ theo gi¸ giao dÞch thùc cña GATT/WTO.
ThuÕ suÊt:theo LuËt thuÕ nhËp khÈu ®îc söa ®æi vµ cã hiÖu lùc tõ 1/1/1999 th× thuÕ suÊt ®èi víi hµng nhËp khÈu cã 3 møc:
ThuÕ suÊt u ®·i:¸p dông cho hµng ho¸ nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ níc hoÆc khèi níc cã tho¶ thuËn vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc trong quan hÖ th¬ng m¹i víi ViÖt nam ®îc qui ®Þnh cô thÓ cho tõng mÆt hµng trong BiÓu thuÕ thuÕ nhËp khÈu u ®·i.
ThuÕ suÊt u ®·i ®Æc biÖt:¸p dông cho hµng ho¸ nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ níc hoÆc khèi níc cã tho¶ thuËn u ®·i ®Æc biÖt vÒ thuÕ nhËp khÈu theo thÓ chÕ khu vùc th¬ng m¹i tù do,¸p dông cô thÓ cho tõng mÆt hµng theo qui ®Þnh trong tho¶ thuËn.
ThuÕ suÊt th«ng thêng:¸p dông cho hµng ho¸ nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ níc hoÆc khèi níc kh«ng cã tho¶ thuËn vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc trong quan hÖ th¬ng m¹i víi ViÖt Nam.ThuÕ suÊt th«ng thêng ®îc qui ®Þnh cao h¬n thuÕ suÊt u ®·i cña tõng mÆt hµng vµ b»ng 150% thuÕ suÊt u ®·i.
Tuy nhiªn,®Ó tÝnh ®óng,tÝnh ®ñ thuÕ nhËp khÈu ph¶i nép trong nhiÒu trêng hîp l¹i kh«ng dÔ dµng,cã thÓ x¶y ra bÊt ®ång c¸ch tÝnh thuÕ gi÷a doanh nghiÖp nhËp khÈu vµ c¬ quan h¶i quan mµ ph¶i nhê ®Õn c¬ quan cã thÈm quyÒn cÊp trªn gi¶i quyÕt.Mét trong nh÷ng víng m¾c nhÊt ®ã chÝnh lµ ¸p m· sè ®Ó tõ ®ã cã møc thuÕ suÊt phï hîp.
Nhµ níc tiÕn hµnh thu thuÕ nhËp khÈu bæ sung ®èi víi 3 trêng hîp:hµng ph¸ gi¸,hµng ®îc níc xuÊt khÈu trî cÊp lµm cho gi¸ hµng nhËp khÈu thÊp h¬n gi¸ cña hµng ho¸ cïng lo¹i trong níc vµ hµng nhËp khÈu tõ c¸c níc cã chÝnh s¸ch ph©n biÖt ®èi xö hµng nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ ViÖt Nam nh»m t¨ng cêng c«ng cô ph¸p lý b¶o vÖ cho s¶n xuÊt trong níc phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn tù do ho¸ th¬ng m¹i.
BiÓu thuÕ nhËp khÈu cã tªn gäi lµ BiÓu thuÕ nhËp khÈu u ®·i,cã kho¶ng 6.400 dßng thuÕ (chi tiÕt ®Õn 8 ch÷ sè).ViÖc söa ®æi danh môc biÓu thuÕ nhËp khÈu theo hÖ thèng thèng nhÊt trong m« t¶ hµng ho¸ cña Tæ chøc H¶i quan thÕ giíi lµ mét bíc tiÕn quan träng theo híng t¹o lËp sù râ rµng cho viÖc ¸p dông chÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu ë ViÖt Nam.
Sù thêng xuyªn thay ®æi thuÕ suÊt cña BiÓu thuÕ nhËp khÈu hiÖn nay tuy phï hîp víi nh÷ng thay ®æi tríc m¾t cña nÒn kinh tÕ nhng l¹i ph¶n ¸nh chÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu cña ViÖt Nam mang tÝnh ®èi phã ng¾n h¹n g©y khã kh¨n cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh trong viÖc x¸c ®Þnh chñ tr¬ng vµ chiÕn lîc kinh doanh l©u dµi cña ®¬n vÞ còng nh cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ.
ChÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay vÉn thùc hiÖn chøc n¨ng b¶o hé triÖt ®Ó cho s¶n xuÊt trong níc vµ thu ng©n s¸ch Nhµ níc lµ chñ yÕu.Cô thÓ lµ:nh÷ng mÆt hµng lµ m¸y mãc,thiÕt bÞ,nguyªn vËt liÖu träng yÕu cÇn cho s¶n xuÊt mµ trong níc cha s¶n xuÊt ®îc hoÆc cã s¶n xuÊt nhng víi sè lîng nhá th× ®Ó ë møc thuÕ suÊt thÊp nhÊt,nh÷ng mÆt hµng ta ®· s¶n xuÊt ®îc víi sè lîng t¬ng ®èi lín th× ®Ó ë møc thuÕ suÊt cao h¬n.Nh vËy,ë ®©y tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong níc ®ang ®îc b¶o hé triÖt ®Ó nh nhau,cø cã s¶n xuÊt trong níc lµ thuÕ nhËp khÈu ®îc ®iÒu chØnh n©ng lªn.Møc ®é b¶o hé kh«ng ®îc ph©n ®Þnh theo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt dùa trªn lîi thÕ c¹nh tranh,nh÷ng ngµnh Nhµ níc chñ tr¬ng tËp trung ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn,hay lµ nh÷ng ngµnh kh«ng thuéc diÖn nµy.
ViÖc ph©n tÝch c¸c tû lÖ b¶o hé thùc tÕ cña BiÓu thuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh cho thÊy nh÷ng ngµnh ®îc b¶o hé cao nhÊt lµ nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt hµng thay thÕ hµng nhËp khÈu,ngîc l¹i víi nh÷ng ngµnh xuÊt khÈu vµ nh÷ng ngµnh cã tiÒm n¨ng nhng hiÖn nay cha ®ñ kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®îc víi hµng nhËp khÈu.Nh vËy,t¸c dông b¶o hé cña chÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu dÉn ®Õn viÖc khuyÕn khÝch tiªu dïng hµng trªn thÞ trêng trong níc mµ kh«ng khuyÕn khÝch cho xuÊt khÈu ë thêi ®iÓm hiÖn nay còng nh trong t¬ng lai.§iÒu nµy còng ®· dÉn ®Õn thùc tÕ ®Çu t níc ngoµi trong nh÷ng n¨m qua ®· ®îc thu hót vµo nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm víi môc tiªu thay thÕ nhËp khÈu,phôc vô cho nhu cÇu cña thÞ trêng trong níc chø kh«ng nh»m vµo xuÊt khÈu.XuÊt khÈu cha ph¶i lµ ®Ých phôc vô chñ yÕu cña nhËp khÈu nªn ®· cµng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng th©m hôt c¸n c©n th¬ng m¹i.§ång thêi sÏ t¹o ra sù bÊt lîi cho ViÖt Nam khi tham gia vµo c¸c tæ chøc th¬ng m¹i khu vùc vµ thÕ giíi mµ môc tiªu cña nã lµ tù do ho¸ th¬ng m¹i ®Ó t¨ng sù lu©n chuyÓn luång hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia nh»m thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn,hay nãi c¸ch kh¸c lµ t¹o ®iÒu kiÖn tèi ®a cho xuÊt khÈu.NÕu chóng ta gi¶m thuÕ ®Ó më cöa thÞ trêng cho c¸c níc mµ chóng ta l¹i kh«ng xuÊt khÈu ®îc th× ®ã sÏ lµ sù thiÖt h¹i rÊt lín cho kinh tÕ cña ta.
BiÓu thuÕ nhËp khÈu vÉn cßn qu¸ nhiÒu møc nªn ®· lµm mÊt ®i tÝnh trung lËp cÇn cã cña thuÕ.ViÖc x©y dùng biÓu thuÕ cã qu¸ nhiÒu thuÕ suÊt kh«ng cßn phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng cã nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ.
Trªn thùc tÕ,chÕ ®é ®a thuÕ suÊt chØ phï hîp víi thêi kú kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung,khi mµ ChÝnh phñ qui ®Þnh mét c¸ch trùc tiÕp mäi lo¹i gi¸ c¶ chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ.
Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng,gi¸ c¶ kh«ng chÞu sù chi phèi cña c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung nh tríc n÷a th× viÖc ¸p dông chÕ ®é ®a thuÕ suÊt sÏ lµm cho hÖ thèng thuÕ trë nªn kÐm hiÖu qu¶,trong mét sè trêng hîp cßn t¹o nhiÒu kÏ hë.Tõ ®ã biÓu thuÕ thêng xuyªn ph¶i söa ®æi,bæ sung;lµm cho chÝnh s¸ch thuÕ l¹i thiÕu tÝnh æn ®Þnh.
HÖ thèng thuÕ suÊt thay ®æi thêng xuyªn ®· g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh,lîi nhuËn,...KhiÕn c¸c doanh nghiÖp thiÕu tin tëng vµo chÝnh s¸ch thuÕ,kh«ng yªn t©m bá vèn ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt,më réng kinh doanh hoÆc sÏ ®èi phã b»ng c¸ch nî ®äng thuÕ,trèn lËu thuÕ (mÆt hµng thÊt thu thuÕ nhËp khÈu nhiÒu nhÊt lµ rîu 1.000_1.200 tû ®ång (Nguån:Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 11/2002).
ViÖc qu¶n lý hµng nhËp khÈu cã thay ®æi biÖn ph¸p:Tríc kia,c¸c chñ hµng chØ cã tr¸ch nhiÖm khai b¸o hµng theo mÉu tê khai,cßn viÖc ¸p m·,tÝnh thuÕ do c¸n bé H¶i quan thùc hiÖn theo qui tr×nh thu thuÕ víi hµng nhËp khÈu.Nay,c¸c chñ hµng sÏ chñ ®éng trong viÖc ¸p m·,tÝnh thuÕ,nép thuÕ,cßn c¬ quan thu thuÕ chØ lµm nhiÖm vô kiÓm tra,gi¸m s¸t thùc hiÖn theo ®óng ph¸p luËt,®· t¹o thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc th«ng quan hµng ho¸,n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ ý thøc tu©n thñ ph¸p luËt vÒ thuÕ cña doanh nghiÖp.
§èi tîng nép thuÕ ®îc xÐt miÔn gi¶m trong c¸c trêng hîp sau ®©y:
Hµng lµ vËt t,nguyªn liÖu nhËp khÈu ®Ó gia c«ng cho níc ngoµi vµ xuÊt khÈu theo c¸c hîp ®ång gia c«ng cho níc ngoµi.Qui ®Þnh nµy ®· khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng gia c«ng xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu.
Hµng nhËp khÈu chuyªn dïng phôc vô trùc tiÕp cho an ninh,quèc phßng,nghiªn cøu khoa häc vµ gi¸o dôc,®µo t¹o.
ThiÕt bÞ,m¸y mãc,ph¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng nhËp khÈu theo qui ®Þnh t¹i ®iÒu 47 cña LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ ®iÒu 25 cña LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc.
Hµng lµ quµ biÕu,tÆng cña tæ chøc,c¸ nh©n níc ngoµi cho tæ chøc,c¸ nh©n ViÖt Nam vµ ngîc l¹i ë trong møc qui ®Þnh th× chØ ®îc xÐt miÔn gi¶m thuÕ nhËp khÈu cho mçi c¸ nh©n víi l« hµng cã trÞ gi¸ kh«ng qu¸ 100 USD vµ tæng gi¸ trÞ l« hµng kh«ng vît qu¸ 1.000 USD.
C¸c ®èi tîng ®îc miÔn thuÕ trªn ®©y vÒ c¬ b¶n thÓ hiÖn ®êng lèi,chñ tr¬ng cña §¶ng vµ Nhµ níc u ®·i ®Çu t trong lÜnh vùc an ninh,quèc phßng còng nh nghiªn cøu khoa häc,gi¸o dôc vµ ®µo t¹o.Tuy nhiªn rÊt khã x¸c ®Þnh v× chóng cã thÓ dïng cho nhiÒu ®èi tîng kh¸c nhau,dÉn ®Õn thñ tôc xÐt miÔn gi¶m thuÕ phøc t¹p mµ vÉn kh«ng b¶o ®¶m ®îc sù chÝnh x¸c,chÆt chÏ,t¹o nªn kÏ hë trèn thuÕ.
Hµng ®îc xÐt hoµn thuÕ gåm vËt t,nguyªn liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ®îc hoµn thuÕ t¬ng øng víi tû lÖ xuÊt khÈu thµnh phÈm;hµng nhËp khÈu ®Ó t¸i xuÊt ®Ó dù héi chî triÓn l·m.
Qui ®Þnh nµy ®· khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu.
LÞch tr×nh gi¶m thuÕ nhËp khÈu víi ASEAN ®· ®¶m b¶o cho ViÖt Nam thùc hiÖn ®îc cam kÕt gi¶m thuÕ theo ®óng qui ®Þnh cña HiÖp ®Þnh CEPT,®ång thêi ®¶m b¶o sù phï hîp,hç trî ®îc tèi ®a cho s¶n xuÊt trong níc chuÈn bÞ,bè trÝ l¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt,®Çu t vµ v¬n lªn c¹nh tranh cã hiÖu qu¶ víi khu vùc.§©y còng chÝnh lµ bíc ®i ®Çu tiªn,®Æt nÒn mãng cho viÖc thiÕt kÕ chÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu phï hîp víi nh÷ng bíc héi nhËp ngµy cµng réng vµ s©u s¾c h¬n cña ViÖt Nam víi c¸c tæ chøc th¬ng m¹i lín h¬n nh APEC,WTO.
II_Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng :
Th¸ng 5 n¨m 1997 Quèc héi kho¸ IX,kú häp thø 11 ®· th«ng qua LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thay thÕ LuËt thuÕ doanh thu.KÓ tõ khi ra ®êi ®Õn nay,néi dung cña LuËt thuÕ nµy ®· ®îc söa ®æi,bæ sung nhiÒu lÇn vµ gÇn ®©y nhÊt lµ ngµy 13/9/2002.
1_Kh¸i niÖm vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng:
§Ó hiÓu ®îc thÕ nµo lµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tríc hÕt cÇn t×m hiÓu kh¸i niÖm gi¸ trÞ gia t¨ng:Gi¸ trÞ gia t¨ng lµ gi¸ trÞ t¨ng thªm ®èi víi mét s¶n phÈm hµng ho¸ hoÆc dÞch vô do c¬ së s¶n xuÊt chÕ biÕn,bu«n b¸n hoÆc dÞch vô t¸c ®éng vµo nguyªn vËt liÖu th« hay hµng ho¸ mua vµo,lµm cho gi¸ trÞ cña chóng t¨ng thªm.Nãi c¸ch kh¸c,®©y lµ sè chªnh lÖch gi÷a “gi¸ ®Çu ra” vµ “gi¸ ®Çu vµo” do ®¬n vÞ kinh tÕ t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh,dÞch vô.(SGK_ThuÕ vµ hÖ thèng thuÕ ViÖt Nam,Trêng §HNT).
Theo c¸ch hiÓu vÒ gi¸ trÞ gia t¨ng nh trªn,thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸,dÞch vô ph¸t sinh ë tõng kh©u tõ s¶n xuÊt,lu th«ng ®Õn tiªu dïng.
Nh kh¸i niÖm võa nªu,thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ yÕu tè cÊu thµnh gi¸ b¸n s¶n phÈm hµng ho¸,dÞch vô.Do ®ã,mÆc dï ®èi tîng nép thuÕ lµ c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh nhng chÝnh ngêi tiªu dïng ph¶i g¸nh chÞu g¸nh nÆng cña thuÕ nµy th«ng qua viÖc tr¶ tiÒn hµng ho¸,dÞch vô.
¦u ®iÓm cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ tr¸nh trêng hîp thuÕ trïng lªn thuÕ nh thuÕ doanh thu tríc ®©y.§iÒu nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng.Nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt khÈu,thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh,kÝch thÝch c¹nh tranh,t¹o ra s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng ph©n biÖt doanh nghiÖp ®ã ë kh©u ®Çu,kh©u gi÷a,kh©u cuèi cña qu¸ tr×nh kinh doanh.
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®¸nh vµo gi¸ trÞ t¨ng thªm cña s¶n phÈm dÞch vô t¹i mçi c«ng ®o¹n s¶n xuÊt vµ lu th«ng nªn lo¹i thuÕ nµy cã thÓ ®îc vËn dông trong nhiÒu ngµnh nghÒ vµ nhiÒu lÜnh vùc,do ®ã,t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho Nhµ níc trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch thuÕ,®ång thêi,thóc ®Èy mäi ngêi chÊp hµnh tèt h¬n nghÜa vô nép thuÕ.Bëi mét lÏ ®¬ng nhiªn,khi g¸nh nÆng thuÕ cµng ®îc san sÎ cho nhiÒu ngêi,nhiÒu ngµnh,nhiÒu kh©u th× ngêi nép thuÕ,ngêi chÞu thuÕ sÏ cã Ên tîng tèt r»ng sù c«ng b»ng ®· ®îc thùc hiÖn dï chØ lµ t¬ng ®èi,cßn vÒ phÝa Nhµ níc,cã thÓ gi¶m thuÕ suÊt mµ kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn viÖc huy ®éng nguån thu vµ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt viÖc trèn thuÕ.
Mét u ®iÓm n÷a cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mµ thuÕ doanh thu kh«ng thÓ cã ®ã lµ sù tù cìng chÕ nép thuÕ qua c¸c c«ng ®o¹n.ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng do ngêi tiªu dïng chÞu nhng nã ®îc thu qua c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.NÕu mét kh©u trung gian nµo ®ã kh«ng ®ãng thuÕ th× kh©u sau sÏ bÞ ®¸nh thuÕ nÆng h¬n.
Thùc hiÖn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®ßi hái vµ thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp ph¶i t¨ng cêng h¹ch to¸n kinh tÕ,®æi míi c«ng nghÖ,tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶,thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn tèt chÕ ®é chøng tõ,ho¸ ®¬n,trªn c¬ së ®ã,t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn tèt h¬n c«ng t¸c qu¶n lý cña m×nh vµ lµm gi¶m bít khã kh¨n trong c«ng t¸c kiÓm so¸t cña Nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ còng nh c«ng t¸c chèng thÊt thu thuÕ.
Cã thÓ kh¼ng ®Þnh viÖc lùa chän ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ mét c¶i c¸ch c¬ b¶n vµ cÇn thiÕt trong hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ cña ViÖt Nam nh»m t¹o ra mét hÖ thèng thuÕ phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng,tõ ®ã gãp phÇn ®a nÒn kinh tÕ t¨ng trëng mét c¸ch nhanh chãng vµ æn ®Þnh.
2_Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng:
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng bao qu¸t hÕt c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ dÞch vô,thu c¶ hµng ho¸ ë kh©u nhËp khÈu;t¹o nguån thu lín,æn ®Þnh vµ kÞp thêi cho Ng©n s¸ch Nhµ níc;khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh;c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ;tr¸nh ®îc nhîc ®iÓm thuÕ ®¸nh trïng thuÕ,khuyÕn khÝch ®Çu t vµ xuÊt khÈu;t¨ng cêng qu¶n lý vµ h¹ch to¸n kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp còng nh viÖc kiÓm tra gi¸m s¸t ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp;®¶m b¶o phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ;t¹o ®iÒu kiÖn tham gia héi nhËp;®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý cña c¬ quan thuÕ.ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cã c¸c néi dung chñ yÕu sau:
§èi tîng chÞu thuÕ lµ c¸c hµng ho¸,dÞch vô tiªu dïng ë ViÖt Nam.ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng sÏ kh«ng thu vµo nh÷ng lÜnh vùc,víi nh÷ng ngµnh khuyÕn khÝch ph¸t triÓn,gåm 26 nhãm mÆt hµng vµ dÞch vô:s¶n phÈm trång trät,ch¨n nu«i,nu«i trång thuû s¶n cha qua chÕ biÕn thµnh c¸c s¶n phÈm kh¸c cña c¸c tæ chøc,c¸ nh©n tù s¶n xuÊt vµ b¸n ra;hµng ho¸,dÞch vô chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt vµ mét sè hµng ho¸,dÞch vô thiÕt yÕu phôc vô cho ®êi sèng con ngêi;mét sè s¶n phÈm,dÞch vô mang tÝnh chÊt c«ng céng;c¸c dÞch vô xuÊt khÈu,...
§èi tîng nép thuÕ lµ c¸c tæ chøc,c¸ nh©n cã nhËp khÈu,s¶n xuÊt,kinh doanh hµng ho¸,dÞch vô chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
ViÖc t¸ch rêi c¸c ®èi tîng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nh hiÖn nay ë ta sÏ trë thµnh g¸nh nÆng ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ,t¹o ra sù ng¾t qu·ng trong toµn bé chu tr×nh cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.§iÒu nµy sÏ lµm gi¶m ®i nh÷ng u ®iÓm vèn cã cña lo¹i thuÕ nµy.C¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®Òu lµ hai lo¹i thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo ngêi tiªu dïng cuèi cïng,do ®ã vÒ mÆt ý nghÜa kinh tÕ cã thÓ sö dông hai lo¹i thuÕ nµy hç trî cho nhau.
Khi ¸p dông c¶ hai lo¹i thuÕ nh vËy th× thuÕ suÊt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt sÏ ®îc gi¶m,kh«ng qu¸ cao nh hiÖn nay.§iÒu nµy võa thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ,n©ng cao hiÖu qu¶ cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng võa phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ thùc tÕ ë c¸c níc.
C¨n cø tÝnh thuÕ dùa vµo gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt.
Gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi hµng ho¸,dÞch vô lµ gi¸ b¸n cha cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.§èi víi thÞ trêng néi ®Þa,viÖc ®¸nh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng kh«ng lµm gi¸ ®ét biÕn v× hiÖu qu¶ cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng kh«ng phô thuéc vµo sù tæ chøc vµ ph©n chia c¸c chu tr×nh kinh tÕ;cho dï s¶n phÈm cã tr¶i qua bao nhiªu giai ®o¹n th× tæng sè thuÕ ph¶i nép qua c¸c kh©u còng chØ b»ng thuÕ suÊt nh©n gi¸ mua cña ngêi tiªu dïng cuèi cïng.
Gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu lµ tæng gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu víi thuÕ nhËp khÈu.Nh vËy,thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng kÕt hîp víi thuÕ nhËp khÈu lµm t¨ng gi¸ vèn cña hµng ho¸ nhËp khÈu nªn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cã t¸c dông b¶o hé s¶n xuÊt trong níc,kinh doanh hµng néi ®Þa.
ThuÕ suÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng:bao gåm 4 møc thuÕ suÊt 0%,5%,10% vµ 20%.
Trong ®ã thuÕ suÊt 0% ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu.XuÊt khÈu bao gåm xuÊt khÈu ra níc ngoµi,xuÊt khÈu vµo khu chÕ xuÊt hoÆc xuÊt khÈu cho doanh nghiÖp chÕ xuÊt vµ trêng hîp cô thÓ kh¸c ®îc coi lµ xuÊt khÈu theo qui ®Þnh cña ChÝnh phñ.
ThuÕ suÊt 20% ¸p dông ®èi víi mét sè dÞch vô vµ ho¹t ®éng kinh doanh.
ThuÕ suÊt 5% ¸p dông ®èi víi mét sè hµng ho¸,dÞch vô thiÕt yÕu ®Õn ®êi sèng.
ThuÕ suÊt 10% lµ møc thuÕ suÊt phæ biÕn,¸p dông cho c¸c hµng ho¸,dÞch vô chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cßn l¹i.ViÖc qui ®Þnh theo ph¬ng ph¸p lo¹i trõ ®èi víi thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thuÕ suÊt 10% lµm cho LuËt thuÕ trë nªn ®¬n gi¶n,chÆt chÏ h¬n,h¹n chÕ nh÷ng vËn dông tuú tiÖn cã thÓ x¶y ra còng nh khiÕu n¹i,th¾c m¾c kh«ng cÇn thiÕt.
ViÖc ¸p dông 4 møc thuÕ suÊt lµ phøc t¹p vµ l¹c hËu so víi thuÕ g._.i¸ trÞ gia t¨ng trªn thÕ giíi v× t¹i c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn,®a sè ®Òu ¸p dông 2 møc thuÕ suÊt:møc u ®·i vµ møc th«ng dông,nhiÒu níc cã xu híng chØ ¸p dông duy nhÊt mét møc thuÕ suÊt ®ång nhÊt lo¹i th«ng dông ngoµi møc 0% ¸p dông cho xuÊt khÈu vµ víi mét hÖ thèng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®a thuÕ suÊt nh vËy sÏ dÉn ®Õn nh÷ng t¸c ®éng xÊu tíi nÒn kinh tÕ:g©y ¶nh hëng mÐo mã tíi quyÕt ®Þnh cña ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng,c¸c doanh nghiÖp cã thÓ lîi dông n©ng gi¸ nh÷ng mÆt hµng bÞ ®¸nh thuÕ thÊp ®Ó hç trî cho nh÷ng mÆt hµng bÞ ®¸nh thuÕ cao,®ång thêi c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ còng trë nªn phøc t¹p h¬n.Cµng nhiÒu møc thuÕ suÊt cµng dÔ x¶y ra t×nh tr¹ng tuú tiÖn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn,cµng t¹o c¬ héi trèn lËu thuÕ,t¨ng chi phÝ thanh tra,kiÓm tra thuÕ,...
ThuÕ suÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hµng nhËp khÈu cña níc ta cao hay thÊp dùa trªn môc ®Ých sö dông cña hµng ho¸ mµ kh«ng dùa trªn tÝnh chÊt cña hµng ho¸,®iÒu ®ã tr¸i víi th«ng lÖ quèc tÕ,nã kh«ng nh÷ng g©y phøc t¹p trong c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ mµ cßn t¹o nªn nh÷ng khe hë ®Ó trèn thuÕ,lËu thuÕ.VÝ dô hµng ho¸ do quèc phßng,an ninh nhËp khÈu kh«ng thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,trong khi c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu vÒ còng nh÷ng hµng ho¸ ®ã l¹i chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ:¸p dông 2 ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ:
Ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ:¸p dông ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ¸p dông chÕ ®é kÕ to¸n,ho¸ ®¬n chøng tõ,h¹ch to¸n ®Çy ®ñ thuÕ ®Çu ra,thuÕ ®Çu vµo.Theo ph¬ng ph¸p nµy:
ThuÕ GTGT ph¶i nép = ThuÕ GTGT ®Çu ra _ ThuÕ GTGT ®Çu vµo
Trong ®ã:
ThuÕ GTGT ®Çu ra = gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸,dÞch vô b¸n ra nh©n víi thuÕ suÊt.
ThuÕ GTGT ®Çu vµo = tæng sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®· thanh to¸n ®îc ghi trªn ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng mua hµng ho¸,dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hµng ho¸ nhËp khÈu.
C¬ chÕ x¸c ®Þnh sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép b»ng sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra khÊu trõ sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo vµ sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo lín h¬n sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra luü kÕ trong 3 th¸ng liÒn th× ®îc hoµn thuÕ,v× vËy th«ng qua tê khai thuÕ hµng th¸ng,th«ng qua viÖc hoµn thuÕ,c¬ quan thuÕ vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ níc cã thÓ kiÓm tra ®èi chiÕu ho¸ ®¬n mua b¸n hµng ho¸,dÞch vô gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau.
Ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng:¸p dông ®èi víi c¸c c¬ së,c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh vµ tæ chøc,c¸ nh©n níc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n,ho¸ ®¬n,chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ,c¬ së kinh doanh mua,b¸n vµng b¹c,®¸ quÝ.Theo ph¬ng ph¸p nµy:
Sè thuÕ GTGT ph¶i nép = thuÕ suÊt thuÕ GTGT x (gi¸ thanh to¸n cña hµng ho¸,dÞch vô b¸n ra-gi¸ thanh to¸n cña hµng ho¸,dÞch vô mua vµo t¬ng øng).
Hay:
ThuÕ GTGT ph¶i nép = GTGT cña hµng ho¸,dÞch vô x thuÕ suÊt
Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp tÝnh trªn phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm thùc ra kh«ng ph¶i lµ ph¬ng ph¸p dïng ®Ó tÝnh vµ thu thuÕ trong thùc tÕ.§ã chØ lµ mét c¸ch tiÕp cËn khoa häc trong nghiªn cøu nh»m chØ râ ®©y lµ mét lo¹i thuÕ chØ ®¸nh vµo phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm mçi khi cã gi¸ trÞ gia t¨ng xuÊt hiÖn.ViÖc ph©n ®Þnh “gi¸ trÞ t¨ng thªm”,”gi¸ trÞ ®Çu vµo”,”gi¸ trÞ ®Çu ra” xÐt díi gãc ®é tÝnh thuÕ,h¹ch to¸n thuÕ vµ thu thuÕ lµ kh«ng cã ý nghÜa thùc tÕ v×:
Trong thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,c¬ chÕ khÊu trõ lµ ®iÓm cèt lâi,quyÕt ®Þnh tÝnh hiÖn ®¹i cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
H¬n n÷a,viÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p trùc tiÕp chØ cho kÕt qu¶ chÝnh x¸c víi mét møc thuÕ suÊt duy nhÊt ¸p dông cho c¶ ®Çu vµo vµ ®Çu ra.Trong trêng hîp ®Çu vµo vµ ®Çu ra chÞu nh÷ng møc thuÕ kh¸c nhau th× t¸c ®éng cña thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp kh«ng ®îc ph¶n ¸nh ®óng.
KhÊu trõ thuÕ ®Çu vµo:¸p dông cho c¬ së nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo:
a)ThuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸,dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt,kinh doanh hµng ho¸,dÞch vô chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× ®îc khÊu trõ toµn bé.
b)ThuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸,dÞch vô dïng ®ång thêi cho s¶n xuÊt,kinh doanh hµng ho¸,dÞch vô chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ kh«ng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× chØ ®îc khÊu trõ sè thuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸,dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸,dÞch vô chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
c)ThuÕ ®Çu vµo ph¸t sinh trong th¸ng nµo ®îc kª khai,khÊu trõ khi x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép cña th¸ng ®ã.
Riªng ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh,nÕu cã sè thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ lín th× ®îc khÊu trõ dÇn hoÆc ®îc hoµn thuÕ theo qui ®Þnh cña ChÝnh phñ.
d)Trêng hîp c¬ së s¶n xuÊt,chÕ biÕn mua n«ng s¶n,l©m s¶n,thuû s¶n cha qua chÕ biÕn cña ngêi s¶n xuÊt mµ kh«ng cã ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng th× ®îc khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo theo tû lÖ trªn gi¸ mua tõ 3% ®Õn 5%.
Qui ®Þnh cho phÐp khÊu trõ khèng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo cña c¸c mÆt hµng n«ng,thuû s¶n mua trùc tiÕp cña n«ng d©n cã môc ®Ých hç trî cho ngµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®ang gÆp khã kh¨n,®ång thêi ®¶m b¶o tÝnh liªn hoµn cña LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,nhng viÖc khÊu trõ khèng thuÕ ®Çu vµo nµy chØ c¨n cø vµo b¶ng kª lµ thiÕu c¨n cø khoa häc,thiÕu chÝnh x¸c,kh«ng ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch cña LuËt thuÕ.
HiÖn nay,tû lÖ khÊu trõ nµy ®îc qui ®Þnh nh sau:c¸c c¬ së s¶n xuÊt,kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®îc tÝnh khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo tû lÖ 1% tÝnh trªn gi¸ hµng ho¸,dÞch vô mua vµo kh«ng cã ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi:
.Hµng ho¸ lµ n«ng s¶n,l©m s¶n,thuû s¶n cha qua chÕ biÕn,®Êt,®¸,c¸t,sái vµ c¸c lo¹i phÕ liÖu mua vµo kh«ng cã ho¸ ®¬n.C¬ së kinh doanh thu mua c¸c mÆt hµng trªn ph¶i lËp chøng tõ thu mua vµ b¶ng kª theo híng dÉn cña c¬ quan thuÕ.
.Hµng ho¸,dÞch vô thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mua cña c¬ së s¶n xuÊt,kinh doanh nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng cã ho¸ ®¬n b¸n hµng,hµng ho¸ lµ n«ng s¶n,l©m s¶n,thuû s¶n cha qua chÕ biÕn mua cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt cã ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng nhng thuéc diÖn kh«ng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng kh©u s¶n xuÊt,hµng ho¸ chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt c¬ së kinh doanh th¬ng m¹i mua cña c¬ së s¶n xuÊt ®Ó b¸n,tiÒn båi thêng cña ho¹t ®éng kinh doanh b¶o hiÓm.(NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ sè 76/2002/N§_CP ngµy 13/9/2002 vÒ viÖc söa ®æi,bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 79/2000/N§_CP ngµy 29/12/2000 cña ChÝnh phñ qui ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng).ViÖc söa ®æi qui ®Þnh vÒ khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo nh vËy ®· kh¾c phôc ®îc nh÷ng khã kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp (®· nªu ë phÇn ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng).
§Ó ®îc khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®· nép trªn c¸c chi phÝ ®Çu vµo,ngêi ë kh©u sau (ngêi mua) ph¶i ®ßi hái ngêi b¸n c¸c ho¸ ®¬n chøng minh cho viÖc cung cÊp c¸c hµng ho¸ dÞch vô ®îc sö dông.Tù b¶n th©n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®· cã tÝnh chÊt thóc ®Èy tÝnh tù gi¸c chÊp hµnh luËt thuÕ,do ®ã,tr¸nh ®îc sù thÊt thu thuÕ cho Ng©n s¸ch Nhµ níc.
Tuy nhiªn,viÖc khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo còng cÇn nh÷ng qui ®Þnh râ rµng.Theo th«ng t sè 122/2000/TT_BTC:”ThuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸,dÞch vô ®îc khÊu trõ ph¸t sinh trong th¸ng nµo ®îc kª khai khÊu trõ khi x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép cña th¸ng ®ã,kh«ng ph©n biÖt ®· xuÊt dïng hay cßn ®Ó trong kho.Trêng hîp ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng hoÆc chøng tõ nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo cña hµng ho¸,dÞch vô mua vµo ph¸t sinh trong th¸ng nhng cha kª khai kÞp trong th¸ng th× ®îc kª khai khÊu trõ vµo c¸c th¸ng tiÕp sau,trêng hîp do lý do kh¸ch quan th× ®îc khÊu trõ trong thêi gian tèi ®a lµ 3 th¸ng tiÕp sau”.Theo nguyªn lý thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu ngêi tiªu dïng lµ ®èi tîng chÞu thuÕ.Do ®ã viÖc chËm kª khai thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo tríc hÕt ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn doanh nghiÖp,doanh nghiÖp kh«ng x¸c ®Þnh ®óng,®ñ chi phÝ kinh doanh trong kú nép thuÕ ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp,phÇn thiÖt thßi thuéc vÒ doanh nghiÖp (v× doanh nghiÖp bÞ Nhµ níc chiÕm dông vèn kinh doanh th«ng qua phÇn thuÕ ®îc khÊu trõ).
Trong thùc tiÔn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc chËm kª khai thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo.Trong nh÷ng nguyªn nh©n cã c¶ nhãm nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan.ViÖc qui ®Þnh thêi gian ®îc khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.B¶n chÊt cña qui ®Þnh nµy lµ sö dông mÖnh lÖnh hµnh chÝnh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.Qua thêi gian thùc hiÖn qui ®Þnh nµy trong thùc tiÔn ®· ph¸t sinh nhiÒu trêng hîp chËm kª khai vµ kh«ng ®îc khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo.§Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tån t¹i trong thêi gian ®Çu thùc hiÖn th«ng t 122,Bé tµi chÝnh ®· cã c«ng v¨n sè 1804 TC/TCT ngµy 5/3/2000 (C«ng v¨n sè 1804) híng dÉn xö lý ®èi víi c¸c ho¸ ®¬n ®Ó qu¸ 3 th¸ng míi kª khai.Nh vËy,c¸c doanh nghiÖp mua hµng ho¸,dÞch vô ®· nhËn ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng cña bªn b¸n nhng cha kª khai khÊu trõ thuÕ kÞp thêi trong thêi gian qui ®Þnh 3 th¸ng nÕu x¸c ®Þnh kª khai chËm do nguyªn nh©n kh¸ch quan th× ®îc tÝnh thuÕ khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi c¸c ho¸ ®¬n.
Ho¸ ®¬n,chøng tõ gåm 2 lo¹i:ho¸ ®¬n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ ho¸ ®¬n th«ng thêng.§èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ ph¶i sö dông ho¸ ®¬n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,trong ®ã cã ghi râ gi¸ b¸n cha cã thuÕ,thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ tæng gi¸ thanh to¸n ®· cã thuÕ.Cßn ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng vµ ®èi tîng kh«ng ph¶i nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng sÏ sö dông ho¸ ®¬n th«ng thêng,tøc lµ gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n lµ gi¸ thùc thanh to¸n ®· cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
Trong trêng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu trõ,th× ph¶i cã ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng míi ®îc khÊu trï,nÕu ho¸ ®¬n mua hµng kh«ng ghi riªng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× sÏ kh«ng ®îc khÊu trõ.
VÒ nguyªn t¾c,mäi c¬ së s¶n xuÊt,kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô,nhËp khÈu hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu s¶n xuÊt,tiªu dïng t¹i ViÖt Nam ®Òu ph¶i nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (lo¹i trõ 26 nhãm mÆt hµng,dÞch vô ®îc xÕp vµo diÖn kh«ng ph¶i chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng).Nh vËy,râ rµng vÒ c¬ b¶n nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt,chÕ biÕn,hµng ho¸ ®Ó b¸n ra,dÉu mua ë ®©u,nÕu cã ho¸ ®¬n hîp lÖ,vÒ thùc chÊt vµ trªn gãc ®é ph¸p lý,®ã lµ hµng ®· nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çy ®ñ.Nhng theo qui ®Þnh trªn,nÕu ®¬n vÞ ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu trõ mua cña c¬ së nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp kh«ng cã ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng th× thuÕ ®Çu vµo ®èi víi phÇn hµng ho¸,nguyªn vËt liÖu mua vµo ®ã kh«ng ®îc khÊu trõ khi nép thuÕ ®Çu ra.Nãi c¸ch kh¸c,vÒ thùc chÊt,®¬n vÞ kinh doanh nµy ®· ph¶i nép thuÕ ®ñ c¶ ë 2 kh©u,tÝnh trªn toµn bé gi¸ ®Çu vµo vµ ®Çu ra,mét h×nh thøc thuÕ chång lªn thuÕ nh thuÕ doanh thu.Cã ®iÓm kh¸c nhau lµ thuÕ doanh thu trïng l¾p chñ yÕu víi thuÕ suÊt 1-2%,nhng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng l¹i trïng l¾p víi møc nÆng nÒ h¬n (5-10%).Tuy r»ng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ do ngêi tiªu dïng tr¶ v× ®©y lµ s¾c thuÕ gi¸n thu,song v× nã ®îc cÊu thµnh trong gi¸ nªn sÏ lµm ®éi gi¸ lªn,thÞ trêng khã cã thÓ chÊp nhËn ®îc.
§iÒu nµy khiÕn cho c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn ph¬ng ph¸p khÊu trõ hÕt søc lo l¾ng.HiÖn nay,mét khèi lîng kh«ng nhá ®Çu vµo cña c¸c doanh nghiÖp lµ do c¸c c¬ së kinh doanh c«ng nghiÖp,thñ c«ng nghiÖp,th¬ng nghiÖp,dÞch vô thuéc lo¹i h×nh kinh doanh nhá cung cÊp.Theo b¸o c¸o cña c¸c doanh nghiÖp,®èi víi nh÷ng ®èi tîng thuéc lÜnh vùc s¶n xuÊt,x©y dùng th× tû träng chi phÝ mua nguyªn vËt liÖu thuéc diÖn kh«ng cã ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng chiÕm kho¶ng 20-25%,c¸c ®èi tîng thuéc lÜnh vùc th¬ng m¹i th× tû träng nµy chiÕm kho¶ng 35-40%.§Ó ®îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo,c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu trõ ph¶i h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt viÖc mua hµng cña c¸c ®¬n vÞ ¸p dông ph¬ng ph¸p trùc tiÕp,mµ trong thùc tÕ níc ta hiÖn nay,sè lîng c¸c hé c¸ thÓ_nh÷ng ®¬n vÞ ¸p dông ph¬ng ph¸p trùc tiÕp cßn qu¸ lín.Theo sè liÖu kh¶o s¸t,ph©n lo¹i ®èi tîng nép thuÕ cña thµnh phè Hå ChÝ Minh,sè doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ chØ chiÕm 10%_mét tû lÖ qu¸ thÊp.
Cã ý kiÕn cho r»ng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i bµn vÒ trËt tù sö dông ho¸ ®¬n,chøng tõ mua b¸n hµng th× viÖc ph¶i t×m ®óng lo¹i ho¸ ®¬n phï hîp míi ®îc khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ mét ®ßi hái qu¸ cao ®èi víi c¸c doanh nghiÖp.
Mét trong nh÷ng b¨n kho¨n n÷a cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay,®ã lµ viÖc qui ®Þnh nÕu kh«ng cã ho¸ ®¬n th× sÏ kh«ng ®îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo,trong khi ®ã tËp qu¸n bu«n b¸n vµ thãi quen sö dông ho¸ ®¬n,chøng tõ ë níc ta cha ph¸t triÓn.§èi víi mét sè ngµnh ®Æc thï,ch¼ng h¹n nh ngµnh du lÞch th× viÖc qui ®Þnh cã ®Çy ®ñ ho¸ ®¬n ®Çu vµo sÏ trë nªn mét yªu cÇu hÕt søc khã kh¨n ®èi víi doanh nghiÖp.Trong kinh doanh du lÞch cã nhiÒu kho¶n chi khã cã thÓ chøng minh b»ng ho¸ ®¬n nh viÖc thuª nhµ trä cho kh¸ch ë nh÷ng vïng miÒn nói,¨n uèng däc ®êng,viÖc sö dông híng dÉn viªn kh«ng chÝnh thøc trong nh÷ng th¸ng,mïa cao ®iÓm,...Trong nh÷ng trêng hîp nh vËy,doanh nghiÖp kh«ng thÓ cã ho¸ ®¬n ®Çu vµo ®Ó ®îc khÊu trõ.Nh vËy,chõng nµo hÖ thèng ho¸ ®¬n tµi chÝnh cha ph¸t triÓn,cha ®îc sö dông réng r·i th× nhiÒu doanh nghiÖp cßn ph¶i chÞu nh÷ng khã kh¨n kh«ng ®¸ng cã vµ ®iÒu ®ã sÏ c¶n trë viÖc thùc thi LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
ViÖc qui ®Þnh ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ vµ ban hµnh hai lo¹i ho¸ ®¬n (ho¸ ®¬n th«ng thêng vµ ho¸ ®¬n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng) hoµn toµn thuéc vµo biÖn ph¸p qu¶n lý nghiÖp vô mang tÝnh chuyªn m«n.Nhng râ rµng,víi viÖc phñ nhËn hoµn toµn sè thuÕ ®· nép ë kh©u tríc do chØ cã ho¸ ®¬n th«ng thêng lµ mét c¸ch gi¶i quyÕt kh«ng tho¶ ®¸ng,dÉu ph©n tÝch tõ lý do g×.Do ®ã ®· ph¸t sinh trªn thùc tÕ t×nh tr¹ng thu trïng l¾p,tr¸i víi tÝnh u viÖt c¬ b¶n vèn cã cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.Mét chuyªn gia níc ngoµi ®· nhËn ®Þnh:”§iÒu ®Æc biÖt nhÊt vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë ViÖt Nam lµ viÖc sö dông hai ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,®ã lµ ph¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp,...C¸c mÉu khai thuÕ dµnh cho doanh nghiÖp ViÖt Nam phøc t¹p h¬n vµ kh¶ n¨ng sai sãt còng trë nªn lín h¬n” (B¸o §Çu t sè 35/2002).
Còng nh thuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu,thñ tôc kª khai nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thùc hiÖn chÕ ®é c¬ së kinh doanh tù kª khai,c¬ quan thuÕ ra th«ng b¸o nép thuÕ,c¬ së nép thuÕ theo th«ng b¸o cña c¬ quan thuÕ vµ thêi h¹n qui ®Þnh.
MiÔn,gi¶m thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng:Nh÷ng n¨m ®Çu thùc hiÖn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,nÕu c¬ së kinh doanh nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ cã sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép lín h¬n sè thuÕ tÝnh theo møc thuÕ doanh thu tríc ®©y mµ bÞ lç th× ®îc gi¶m thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép tèi ®a b»ng sè lç.Thêi gian gi¶m thuÕ tèi ®a lµ 3 n¨m.
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ thuÕ ®¸nh vµo tiªu dïng.T¹i mçi kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,kho¶n thuÕ ph¶i nép ®îc chuyÓn sang kh©u tiÕp theo cho ®Õn ngêi tiªu dïng cuèi cïng.Nh vËy nã kh«ng ¶nh hëng tíi quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.Tuy nhiªn,®iÒu nµy chØ thùc sù cã hiÖu qu¶ nÕu nh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ n»m trong mét qui tr×nh liªn tôc.Trong trêng hîp c¸c ho¹t ®éng nµy bÞ ng¾t ®o¹n,tøc lµ cã c¸c trêng hîp kh«ng thuéc ph¹m vi ®iÒu chØnh cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× u ®iÓm kh«ng ®¸nh trïng l¾p kh«ng cßn ý nghÜa n÷a.Trªn thùc tÕ,c¸c ®èi tîng hµng ho¸ vµ dÞch vô ®îc miÔn thuÕ kh«ng hoµn toµn tho¸t khái ph¹m vi ®iÒu chØnh cña hÖ thèng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng bëi v× c¸c doanh nghiÖp kinh doanh c¸c lo¹i hµng ho¸,dÞch vô nµy tuy kh«ng ph¶i kª khai nép thuÕ ®Çu ra song còng kh«ng ®îc kª khai khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®· tr¶ cho phÇn nguyªn liÖu mua vµo.H¬n n÷a,c¬ chÕ miÔn thuÕ nµy sÏ khiÕn cho viÖc dù ®o¸n nh÷ng t¸c ®éng cña thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp trë nªn khã kh¨n h¬n.Nh vËy,c¸c trêng hîp miÔn thuÕ chØ nªn giíi h¹n trong mét sè Ýt trêng hîp.§iÒu nµy sÏ gãp phÇn quan träng trong viÖc ®¬n gi¶n ho¸ c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ.
Hoµn thuÕ:¸p dông hoµn thuÕ cho trêng hîp xuÊt khÈu hµng ho¸,trêng hîp cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo lín h¬n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra liªn tôc trong 3 th¸ng (kÓ c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña tµi s¶n cè ®Þnh).Tæ chøc ë ViÖt Nam sö dông tiÒn viÖn trî nh©n ®¹o,viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña tæ chøc,c¸ nh©n níc ngoµi mua hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam ®Ó viÖn trî,®èi tîng ®îc hëng u ®·i miÔn trõ ngo¹i giao theo qui ®Þnh cña ph¸p lÖnh vÒ u ®·i miÔn trõ ngo¹i giao mua hµng ho¸,dÞch vô t¹i ViÖt Nam ®Ó sö dông ®îc hoµn l¹i sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®· tr¶ ghi trªn ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng.
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc hoµn l¹i khi xuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng ho¸ cã thÓ c¹nh tranh thuËn lîi trªn thÞ trêng quèc tÕ.ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng kh«ng ®¸nh vµo ®Çu t.Sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i tr¶ khi mua tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó ®Çu t sÏ ®îc khÊu trõ hoÆc hoµn l¹i cho doanh nghiÖp.§iÒu ®ã cã t¸c dông thóc ®Èy viÖc ®Çu t,më réng viÖc s¶n xuÊt,®æi míi c«ng nghÖ.
Tuy nhiªn qui ®Þnh vÒ c¬ chÕ trong hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hµng xuÊt khÈu vÉn cßn cã nh÷ng kÏ hë.Theo ®iÒu 21 NghÞ ®Þnh 79/2000/N§_CP cña ChÝnh phñ th×:”Tæng côc H¶i quan tæ chøc thu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµ phèi hîp víi Tæng côc thuÕ trong viÖc qu¶n lý thu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng trong c¶ níc”.Nh vËy,H¶i quan lµ c¬ quan cã chøc n¨ng qu¶n lý thu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµ qu¶n lý kiÓm tra hµng xuÊt khÈu ®Ó x¸c nhËn sè thùc xuÊt ®Ó c¬ quan thuÕ lµm c¨n cø hoµn thuÕ.
Theo LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,®èi víi hµng nhËp khÈu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thu theo tõng lÇn nhËp khÈu nhng thùc hiÖn ph¬ng thøc khÊu trõ th× c¬ quan thuÕ c¨n cø quyÕt to¸n ®Þnh kú (th¸ng,quý) tæng hîp sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra,sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo,bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hµng nhËp khÈu (kh«ng ph©n biÖt hµng ho¸ nhËp khÈu ®· tiªu thô hay cßn tån kho),nÕu chªnh lÖch d¬ng (+) sÏ thu bæ sung,nÕu chªnh lÖch ©m (-) sÏ hoµn thuÕ cho tõng doanh nghiÖp.§èi víi hµng xuÊt khÈu,thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cã thuÕ suÊt 0%,®îc hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo do c¬ quan thuÕ kiÓm tra x¸c ®Þnh dùa vµo x¸c nhËn cña H¶i quan sè thùc xuÊt ghi trªn tê khai.Qui ®Þnh nh trªn ®· t¹o nªn “kÏ hë” trong c¬ chÕ hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu.
Cô thÓ lµ,viÖc thu thuÕ vµ hoµn thuÕ bÞ t¸ch rêi,do hai c¬ quan ®¶m nhiÖm,nªn viÖc qu¶n lý ®èi tîng xuÊt nhËp khÈu tõ kh©u thu ®Õn kh©u hoµn kh«ng theo mét chu tr×nh khÐp kÝn.§iÒu ®ã ®· t¹o ra nh÷ng khã kh¨n trong viÖc theo dâi,kiÓm tra,qu¶n lý ®èi tîng.H¶i quan qu¶n lý ®èi tîng xuÊt nhËp khÈu,thu thuÕ th× kh«ng cã tr¸ch nhiÖm hoµn thuÕ,c¬ quan thuÕ kh«ng trùc tiÕp qu¶n lý thu thuÕ ®èi tîng xuÊt nhËp khÈu l¹i cã tr¸ch nhiÖm hoµn thuÕ.
Nh vËy,nÕu doanh nghiÖp cã hµnh vi gian lËn trong hoµn thuÕ th× viÖc kiÓm tra ph¸t hiÖn sÏ rÊt khã kh¨n v× mçi c¬ quan chØ qu¶n lý mét kh©u,l¹i t¸ch rêi nhau trong qu¶n lý ®èi tîng vµ sù phèi hîp gi÷a hai c¬ quan nµy cßn cha chÆt chÏ.Theo ®iÓm 1.b,môc I,phÇn D th«ng t sè 122/2000/TT_BTC,c¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ trong th¸ng cã hµng ho¸ xuÊt khÈu nÕu cã sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo cha ®îc khÊu trõ tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®îc xÐt hoµn thuÕ theo th¸ng,hoÆc chuyÕn hµng (nÕu x¸c ®Þnh ®îc thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo riªng cña chuyÕn hµng).Qui ®Þnh nµy cha râ rµng vµ còng cha cã híng dÉn cô thÓ cho trêng hîp nµy,g©y nªn nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh xem xÐt hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh nh:
Trong trêng hîp mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng võa kinh doanh tiªu thô hµng ho¸ trong níc,võa cã ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× doanh nghiÖp ®ã còng chØ ®îc hoµn thuÕ theo th¸ng hoÆc chuyÕn hµng ®èi víi sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thuéc phÇn gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu.
Trong trêng hîp mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng võa kinh doanh tiªu thô hµng ho¸ trong níc,võa cã ho¹t ®éng xuÊt khÈu nÕu cã sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo cha ®îc khÊu trõ hÕt cã gi¸ trÞ tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®îc xÐt hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo th¸ng,kh«ng ph©n biÖt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo cña hµng ho¸ b¸n néi ®Þa hay xuÊt khÈu.
Trong th¸ng c¬ së kinh doanh võa ph¸t sinh doanh thu tiªu thô néi ®Þa vµ doanh thu xuÊt khÈu,nÕu sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo cha ®îc khÊu trõ t¬ng øng víi doanh sè xuÊt khÈu tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®îc xÐt hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo th¸ng.Sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc hoµn lµ tæng sè thuÕ cha ®îc khÊu trõ trong th¸ng.
Nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau nªu trªn sÏ dÉn ®Õn viÖc xem xÐt hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cho c¸c doanh nghiÖp ë c¸c ®Þa ph¬ng kh«ng ®ång nhÊt.§Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn,®Èy m¹nh c«ng t¸c t×m kiÕm thÞ trêng xuÊt khÈu,chÝnh s¸ch thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cÇn qui ®Þnh trêng hîp trong th¸ng mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng võa kinh doanh tiªu thô hµng ho¸ trong níc,võa cã ho¹t ®éng xuÊt khÈu nÕu cã sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo ®îc khÊu trõ hÕt cã gi¸ trÞ tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®îc xÐt hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo th¸ng,kh«ng ph©n biÖt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo cña hµng ho¸ b¸n néi ®Þa hay xuÊt khÈu.
III_Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt:
LuËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ra ®êi ngµy 30/6/1990,®Õn nay ®· ®îc söa ®æi,bæ sung 3 lÇn (lÇn 1 vµo ngµy 5/7/1993,lÇn 2 vµo ngµy 28/10/1995 vµ gÇn ®©y nhÊt lµ ngµy 20/5/1998).
1_Kh¸i niÖm vÒ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt:
ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo mét sè hµng ho¸,dÞch vô cha thËt cÇn thiÕt ®èi víi nhu cÇu thiÕt yÕu cña nh©n d©n,hoÆc cÇn tiÕt kiÖm,híng dÉn tiªu dïng mét c¸ch hîp lý.
2_Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt:
ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®¸nh vµo mét sè mÆt hµng cha thËt cÇn thiÕt ®Õn ®êi sèng,mÆt hµng xa xØ nh»m gãp phÇn ®iÒu tiÕt híng dÉn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng c¸c s¶n phÈm nµy,t¹o nguån thu lín cho Ng©n s¸ch Nhµ níc.LuËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt cßn thÓ hiÖn chÝnh s¸ch x· héi khuyÕn khÝch ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ th«ng qua qui ®Þnh miÔn gi¶m thuÕ.
Néi dung c¬ b¶n cña LuËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt:
§èi tîng chÞu thuÕ bao gåm 8 mÆt hµng:thuèc l¸ ®iÕu,rîu,bia,« t« díi 24 chç ngåi,x¨ng,®iÒu hoµ nhiÖt ®é cã c«ng suÊt tõ 90.000 BTU trë xuèng,vµng m· vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô nh:vò trêng,m¸t xa,karaoke,kinh doanh casino,kinh doanh vÐ ®Æt cîc ®ua xe,®ua ngùa,kinh doanh g«n (golf).ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ¸p dông thèng nhÊt ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµ hµng s¶n xuÊt trong níc.
ViÖc më réng ®èi tîng chÞu thuÕ ®· kh¾c phôc ®îc nhîc ®iÓm cña LuËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt tríc ®©y lµ diÖn chÞu thuÕ rÊt hÑp,cßn bá sãt nhiÒu ho¹t ®éng,dÞch vô mang tÝnh cao cÊp,xa xØ (tríc chØ ®¸nh vµo 4 lo¹i mÆt hµng lµ:thuèc l¸ ®iÕu,bia,rîu,ph¸o).ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®· ph¸t huy t¸c dông ®iÒu tiÕt thu nhËp,khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm tiªu dïng,híng dÉn s¶n xuÊt ®èi víi c¸c mÆt hµng,dÞch vô mang tÝnh chÊt cao cÊp,xa xØ.
Ngoµi ra,hµng ho¸ do c¸c c¬ së s¶n xuÊt,gia c«ng trùc tiÕp xuÊt khÈu ra níc ngoµi (hµng ho¸ b¸n,gia c«ng cho khu chÕ xuÊt,hµng mang ra níc ngoµi ®Ó dù héi chî,triÓn l·m,hµng ho¸ do c¬ së s¶n xuÊt b¸n hoÆc uû th¸c cho c¬ së kinh doanh xuÊt khÈu ®Ó xuÊt khÈu theo hîp ®ång kinh tÕ,hµng t¹m nhËp khÈu ®Ó t¸i xuÊt khÈu trong thêi gian cha ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu) kh«ng ph¶i nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.Hµng t¹m nhËp khÈu ®· nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt khi t¸i xuÊt khÈu ®îc hoµn l¹i sè thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt t¬ng øng víi sè hµng t¸i xuÊt khÈu,hoµn thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi nguyªn vËt liÖu ®Ó s¶n xuÊt gia c«ng hµng xuÊt khÈu.Nh vËy,chÝnh s¸ch thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®· u ®·i ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
§èi tîng nép thuÕ bao gåm:
Tæ chøc,c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ,®oµn thÓ x· héi cã nhËp khÈu hay s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
C¸c doanh nghiÖp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam cã nhËp khÈu hay s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
Trêng hîp nhËp khÈu uû th¸c th× c¸c tæ chøc nhËn uû th¸c lµ ®èi tîng nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
C¨n cø tÝnh thuÕ dùa vµo sè lîng hµng ho¸ (doanh thu ®èi víi dÞch vô),gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt.
Sè thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®îc tÝnh b»ng c«ng thøc:
ThuÕ TT§B ph¶i nép = Sè lîng hµng ho¸ tiªu thô hay nhËp khÈu x Gi¸ tÝnh thuÕ ®¬n vÞ x ThuÕ suÊt (%).
Trong ®ã:
Sè lîng hµng ho¸ tiªu thô lµ sè lîng hay träng lîng hµng ho¸ ®îc s¶n xuÊt ra vµ xuÊt b¸n,trao ®æi,biÕu tÆng,xuÊt phôc vô nhu cÇu tiªu dïng néi bé,xuÊt tr¶ hµng gia c«ng hay xuÊt cho c¸c cöa hµng,chi nh¸nh thuéc ®¬n vÞ.
Sè lîng hµng ho¸ nhËp khÈu lµ sè lîng hay träng lîng hµng ho¸ nhËp khÈu qua cöa khÈu biªn giíi ViÖt Nam theo giÊy phÐp nhËp khÈu vµ tê khai hµng nhËp khÈu cã thanh kho¶n cña H¶i quan.
Gi¸ tÝnh thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt cña mÆt hµng s¶n xuÊt trong níc thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt lµ gi¸ b¸n t¹i n¬i s¶n xuÊt cha cã thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
Theo c¸ch tÝnh:
Gi¸ b¸n hµng
Gi¸ tÝnh thuÕ = ____________
1 + thuÕ suÊt
Gi¸ b¸n hµng lµ gi¸ thùc tÕ ghi trªn ho¸ ®¬n b¸n hµng,bao gåm c¶ hoa hång ®¹i lý (nÕu cã).
Gi¸ tÝnh thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt cña mÆt hµng nhËp khÈu thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®îc x¸c ®Þnh b»ng:
Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B = Gi¸ tÝnh thuÕ NK +thuÕ nhËp khÈu
§èi víi c¸c trêng hîp hµng ho¸ nhËp khÈu ®îc miÔn gi¶m thuÕ nhËp khÈu th× gi¸ tÝnh thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®îc tÝnh ®Çy ®ñ theo nguyªn t¾c trªn.
ViÖc ®a thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu lµ hîp lý,t¹o m«i trêng b×nh ®¼ng gi÷a hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc vµ s¶n xuÊt ë níc ngoµi,lµ mét nguån t¨ng thu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt trong c¬ cÊu nguån thu cña Ng©n s¸ch vµ b¶o hé thÝch ®¸ng hµng s¶n xuÊt trong níc.ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt kÕt hîp víi thuÕ nhËp khÈu lµm t¨ng gi¸ vèn hµng nhËp khÈu nh vËy gãp phÇn qu¶n lý nhËp khÈu.
ThuÕ suÊt hiÖn ®· gi¶m so víi tríc,tuy nhiªn vÉn cha thËt hîp lý:Mét sè mÆt hµng thuÕ suÊt cßn qu¸ cao (« t« tõ 5 chç ngåi trë xuèng:thuÕ suÊt 100%);Chøa ®ùng tÝnh kh«ng c«ng b»ng vµ cha b×nh ®¼ng gi÷a c¸c ®èi tîng nép thuÕ (thuèc l¸ ®iÕu cã ®Çu läc s¶n xuÊt b»ng nguyªn liÖu nhËp khÈu:thuÕ suÊt 70%,cßn s¶n xuÊt b»ng nguyªn liÖu trong níc:thuÕ suÊt 52%),...
ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®¸nh vµo nh÷ng mÆt hµng kh«ng khuyÕn khÝch tiªu dïng,b¶o vÖ m«i trêng vµ ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng.Song hiÖu qu¶ cßn Ýt do ®êi sèng n©ng cao nªn nhu cÇu vÒ nh÷ng hµng ho¸ ®ã vÉn t¨ng.
MiÔn gi¶m thuÕ cho mét sè doanh nghiÖp bíc ®Çu ho¹t ®éng hoÆc bÞ thua lç mµ ®· nép ®ñ thuÕ (VD:doanh nghiÖp s¶n xuÊt bia cã qui m« nhá;c¬ së s¶n xuÊt,l¾p r¸p « t«,...).
ViÖc sö dông c«ng cô thuÕ nãi chung vµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt nãi riªng do phôc vô qu¸ nhiÒu c¸c chÝnh s¸ch x· héi nªn lµm mÊt tÝnh trung lËp cña thuÕ.MÆt kh¸c viÖc qui ®Þnh miÔn gi¶m thuÕ ®ã ®· vi ph¹m qui ®Þnh vÒ ®èi xö quèc gia cña WTO.
Trong thùc tÕ,viÖc qu¶n lý thuÕ theo ho¸ ®¬n cßn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng mét ho¸ ®¬n cã thÓ quay vßng ®îc 2,3 lÇn,®îc dïng ®Ó vËn chuyÓn hµng trèn thuÕ (hµng lËu).V× vËy,cÇn ph¶i qu¶n lý thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt qua giÊy chuyÓn vËn,biªn lai ®Æc thï cã theo dâi ®êng ®i,ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn.
Nh vËy,víi mét hÖ thèng thuÕ phøc t¹p,nhiÒu lo¹i thuÕ,nhiÒu møc thuÕ,thuÕ suÊt qu¸ cao,c¸c qui ®Þnh xÐt miÔn gi¶m thuÕ rêm rµ vµ thiÕu tÝnh æn ®Þnh trong c¸c s¾c thuÕ nh hiÖn nay ®ang t¸c ®éng xÊu tíi c¸c doanh nghiÖp,®Èy c¸c doanh nghiÖp vµo t×nh thÕ t×m c¸ch mãc ngoÆc víi nhau vµ víi c¸c c¸n bé thuÕ ®Ó lÈn thuÕ,trèn thuÕ,g©y nh÷ng t¸c h¹i to lín cho ®êi sèng kinh tÕ còng nh x· héi.
Ch¬ng II:
t¸c ®éng cña thuÕ xuÊt, nhËp khÈu;GTGT;
tiªu thô ®Æc biÖt ®Õn ho¹t ®éng xuÊt
nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam.
I_T¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu:
1_ChÝnh s¸ch xuÊt khÈu cña Nhµ níc:
C«ng cuéc ®æi míi ®îc triÓn khai tõ sau §¹i héi §¶ng lÇn thø VI (1986) ®Õn nay ®· ®a níc ta tõng bíc tho¸t ra khái t×nh tr¹ng khñng ho¶ng kinh tÕ-x· héi.ViÖc ®æi míi kinh tÕ-x· héi mét c¸ch toµn diÖn lµ vÊn ®Ò c¬ b¶n xuyªn suèt hÖ thèng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc.Ngµy nay,kinh tÕ ®èi ngo¹i cã vai trß ®Æc biÖt trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ®æi míi ®Êt níc.§Ó héi nhËp víi céng ®ång khu vùc vµ thÕ giíi,ViÖt Nam ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ®óng ®¾n,linh ho¹t,mÒm dÎo theo nguyªn t¾c ®éc lËp,tù chñ,b×nh ®¼ng,cïng cã lîi,cïng tån t¹i hoµ b×nh,nªn ®· thu hót ®îc sù ®ång t×nh ñng hé cña c¸c níc,c¸c tæ chøc quèc tÕ,më réng thÞ trêng th¬ng m¹i,®a d¹ng ho¸,®a ph¬ng ho¸ c¸c quan hÖ quèc tÕ,ph¸ vì sù bao v©y kinh tÕ,gãp phÇn quan träng trong viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc.
Sù thµnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi trªn lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi nhiÖm vô æn ®Þnh kinh tÕ-x· héi.Nhê thµnh tùu cña c«ng cuéc ®æi míi,trong ®ã cã phÇn ®ãng gãp tÝch cùc cña kinh tÕ ®èi ngo¹i,kh«ng nh÷ng ®· c¶i thiÖn ®îc h×nh ¶nh cña ViÖt Nam trªn trêng quèc tÕ,mµ cßn t¹o cho ViÖt Nam mét vÞ thÕ míi trong quan hÖ kinh tÕ víi c¸c níc trªn c¬ së cïng cã lîi,lµm cho kinh tÕ ViÖt Nam kh«ng cßn bÞ phô thuéc vµo mét níc duy nhÊt,mét thÞ trêng duy nhÊt nh tríc ®©y.
XuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng rÊt c¬ b¶n cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i,lµ ph¬ng tiÖn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ.ViÖc më réng xuÊt khÈu ®Ó t¨ng thu nhËp ngo¹i tÖ cho tµi chÝnh vµ cho nhu cÇu nhËp khÈu còng nh t¹o c¬ së cho ph¸t triÓn c¸c h¹ tÇng lµ mét môc tiªu quan träng nhÊt cña chÝnh s¸ch th¬ng m¹i.Nhµ níc ®· vµ ®ang thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ híng theo xuÊt khÈu,khuyÕn khÝch khu vùc t nh©n më réng xuÊt khÈu ®Ó gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm vµ t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc.
VÒ tiÒm n¨ng,níc ta cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i.Mét sè lo¹i kho¸ng s¶n,nhÊt lµ dÇu khÝ,®ang thu hót sù chó ý cña nhiÒu níc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc.C¸c s¶n phÈm cña nÒn n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi,cña ngµnh nu«i trång,®¸nh b¾t thuû,h¶i s¶n vµ cña mét sè ngµnh c«ng nghiÖp,tiÓu thñ c«ng nghiÖp cã thÓ ph¸t triÓn víi quy m« lín nh»m t¹o thªm nguån hµng xuÊt khÈu.Tµi nguyªn thiªn nhiªn kÕt hîp víi nguån nh©n lùc,kinh tÕ,kü thuËt ë trong vµ ngoµi níc lµ nguån lùc quan träng ®Ó thùc hiÖn chiÕn lîc kinh tÕ ®èi ngo¹i.
ViÖc më réng xuÊt khÈu vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c trong th¬ng m¹i sÏ trë thµnh mòi nhän thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi.ViÖc t¨ng nhanh xuÊt khÈu cã t¸c dông tÝch cùc ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ th«ng qua viÖc ®æi míi c«ng nghÖ,chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ,n©ng ca._.n÷a,dÉn ®Õn viÖc doanh nghiÖp ngõng h¼n s¶n xuÊt,sè thuÕ ®¸ng ra ph¶i nép cho Ng©n s¸ch kh«ng cßn n÷a).
Nguyªn t¾c b×nh ®¼ng:
B×nh ®¼ng vÒ thuÕ lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng cÇn ®¹t tíi cña mäi chÝnh s¸ch thuÕ,nh»m lµm cho ngêi nép thuÕ c¶m thÊy hîp lý vµ c«ng b»ng khi thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh ®èi víi Nhµ níc.Cã hai mÆt thÓ hiÖn sù b×nh ®¼ng vÒ thuÕ,®ã lµ:
B×nh ®¼ng vÒ chiÒu ngang ®ßi hái mäi ®èi tîng cã cïng thu nhËp ph¶i nép thuÕ nh nhau.
B×nh ®¼ng vÒ chiÒu däc yªu cÇu c¸c ®èi tîng cã thu nhËp cao ph¶i nép thuÕ nhiÒu,ngêi cã thu nhËp thÊp th× nép thuÕ Ýt.
Qu¸ tr×nh hoµn thiÖn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Æt ra yªu cÇu lµ lo¹i thuÕ nµy ph¶i ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi,thùc hiÖn b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ,møc ®éng viªn vÒ thuÕ ph¶i ®¶m b¶o sù c«ng b»ng hîp lý gi÷a c¸c ngµnh nghÒ,gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ,gi÷a c¸c tæ chøc c¸ nh©n ®Ó t¹o ra sù c¹nh tranh lµnh m¹nh vÒ n¨ng suÊt,chÊt lîng vµ hiÖu qu¶.
NÕu nh trong s¾c thuÕ cã nhiÒu u ®·i miÔn gi¶m ®èi víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh,doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ g¾n nhiÒu môc tiªu x· héi th× sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng hÇu nh ai còng muèn ®îc hëng quyÒn lîi nµy vµ sÏ dÉn ®Õn ph¶n øng tiªu cùc trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ víi Nhµ níc.MÆt kh¸c,trªn thùc tÕ viÖc qui ®Þnh miÔn gi¶m thuÕ theo chÝnh s¸ch x· héi thùc chÊt lµ lÊy tiÒn nép thuÕ cña Ng©n s¸ch ®Ó trî cÊp cho ®èi tîng ®îc hëng chÝnh s¸ch x· héi.C¸ch gi¶i quyÕt ®ã nh×n bªn ngoµi lµ thuËn tiÖn khái ph¶i qua nhiÒu thñ tôc phiÒn hµ trong viÖc lÊy tói nµy bá tói kh¸c nhng xÐt cho cïng,kh«ng ph¶n ¸nh râ rµng gi÷a chÝnh s¸ch ®éng viªn vµ chÝnh s¸ch x· héi.Do ®ã,cÇn h¹n chÕ chÝnh s¸ch u ®·i vµ lång ghÐp chÝnh s¸ch x· héi trong s¾c thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Ó ®¶m b¶o tÝnh trung lËp cña thuÕ.
Nguyªn t¾c kÕ thõa:
V× ViÖt Nam lµ níc ®i sau nhiÒu níc trªn thÕ giíi trong viÖc ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (§øc 1968,PhÇn Lan 1969,Hµn Quèc 1977,In®«nªxia 1985,§µi Loan 1986,NhËt B¶n 1988,...) vµ v× ®©y lµ mét s¾c thuÕ hoµn toµn míi mÎ ®èi víi níc ta,do ®ã,®Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cÇn ph¶i nghiªn cøu,häc tËp c¸c níc b¹n trong khu vùc ®Ó ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña níc nhµ vµ tõng bíc héi nhËp ch¾c ch¾n vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi.
Nguyªn t¾c kh¶ thi:
C¬ së cho viÖc ¸p dông thµnh c«ng s¾c thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i dùa trªn nh÷ng lý thuyÕt khoa häc vµ thùc tÕ kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc.C¸c qui ®Þnh cña chÝnh s¸ch thuÕ ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng qu¶n lý cña c¸n bé thuÕ vµ kh¶ n¨ng tr¶ thuÕ cña ngêi nép thuÕ.¥ ViÖt Nam,®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt cha cao,thu nhËp cña ngêi d©n cßn thÊp,n¨ng lùc vµ trang bÞ cho c¸n bé thuÕ cßn h¹n chÕ,c«ng t¸c thu thuÕ ph¶i ®¬n gi¶n,thÝch hîp.Nh vËy,®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi trong viÖc hoµn thiÖn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nghÜa lµ ph¶i hiÓu râ nh÷ng víng m¾c n¶y sinh,cã mét khu«n khæ thÓ chÕ phï hîp vµ kh«ng thÓ ®i chÖch híng kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ®èi tîng nép thuÕ,®èi tîng chÞu thuÕ.
Nguyªn t¾c thèng nhÊt,nhÊt qu¸n:
§Ó ®¹t ®îc môc ®Ých ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mét c¸ch tèt nhÊt th× cÇn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vµ hç trî lÉn nhau gi÷a thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ c¸c s¾c thuÕ kh¸c ®Æc biÖt lµ c¸c chÝnh s¸ch thuÕ liªn quan nh thuÕ xuÊt nhËp khÈu,thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt,thuÕ tµi nguyªn vµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp.
MÆt kh¸c,cÇn tr¸nh t×nh tr¹ng nhiÒu v¨n b¶n ph¸p qui díi luËt l¹i thiÕu nhÊt qu¸n víi luËt,g©y th¾c m¾c,lóng tóng,dÉn ®Õn coi träng vai trß th«ng t h¬n nghÞ ®Þnh,ph¸p lÖnh,luËt thuÕ,coi träng c¬ quan hµnh ph¸p h¬n c¬ quan lËp ph¸p vµ cuèi cïng cho r»ng chØ cÇn thùc hiÖn th«ng t lµ ®ñ.NÕu kh«ng,viÖc thi hµnh luËt thuÕ sÏ láng lÎo,khã ®a vµo nÒ nÕp kû c¬ng.
2.2_Híng hoµn thiÖn luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Õn n¨m 2005:
ViÖc thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan (CEPT),vÒ c¬ b¶n ®· hoµn thµnh (®Õn n¨m 2006) thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu c¸c mÆt hµng chñ yÕu chØ cßn tèi ®a lµ 5%;ViÖt Nam tiÕp tôc më réng vµ tham gia héi nhËp víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi;trong giai ®o¹n nµy c¸c ngµnh dÞch vô sÏ ph¸t triÓn;®Çu t níc ngoµi t¨ng,®Æc biÖt lµ ngµnh s¶n xuÊt,chÕ biÕn,chÕ t¹o,...Tæng s¶n phÈm n«ng,l©m,ng chiÕm 20_25%/GDP,lao ®éng trong ngµnh nµy chiÕm 55_60% tæng lao ®éng toµn x· héi.V× vËy,môc tiªu cô thÓ cña chÝnh s¸ch thuÕ nãi chung vµ thuÕ gi¸n thu ®Æc biÖt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nãi riªng trong giai ®o¹n nµy ph¶i ®¶m b¶o:
Thu vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ nguån thu quan träng trong Ng©n s¸ch Nhµ níc,t¨ng vÒ tû träng trong tæng sè thuÕ gi¸n thu nãi riªng vµ thu Ng©n s¸ch Nhµ níc nãi chung ®Ó ®¶m b¶o phï hîp víi t×nh h×nh c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu trong qu¸ tr×nh tham gia héi nhËp.
KhuyÕn khÝch ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ dÞch vô ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu.
Phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ.
§¬n gi¶n ho¸ chÝnh s¸ch,t¨ng cêng tÝnh trung lËp cña thuÕ.
Trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2005 sÏ söa ®æi,bæ sung ®Ó hoµn thiÖn LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo néi dung:
VÒ ®èi tîng chÞu thuÕ:Bæ sung c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ë kh©u s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu,mét sè s¶n phÈm,mét sè dÞch vô xuÊt khÈu,®¶m b¶o thùc hiÖn khÊu trõ vµ hoµn thuÕ ®Çu vµo ®Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô.§ång thêi gi¶m vµ h¹n chÕ ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
VÒ thuÕ suÊt:gi¶m sè lîng tèi ®a cßn 2 møc thuÕ suÊt.§iÒu chØnh møc thuÕ suÊt ®Ó ®¶m b¶o thu Ng©n s¸ch Nhµ níc trong khi thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu.Møc thuÕ suÊt dù kiÕn (vµo n¨m 2005) lµ 8% vµ 10%.Trong ®ã s¾p xÕp l¹i ®Ó h¹n chÕ c¸c s¶n phÈm,dÞch vô thuéc nhãm thuÕ suÊt 8%,cßn l¹i ®a sè s¶n phÈm,dÞch vô ¸p dông møc thuÕ suÊt lµ 10%.Xem xÐt ¸p dông thuÕ suÊt 0% ®èi víi mét sè dÞch vô xuÊt khÈu vµ mét sè s¶n phÈm xuÊt khÈu.
VÒ ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ vµ sö dông ho¸ ®¬n:
Ph©n lo¹i c¸c hé kinh doanh t nh©n cã qui m« nhá,thu nhËp thÊp ®a ra khái diÖn ph¶i nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.Qui ®Þnh møc doanh sè ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng lµ hé kinh doanh nhá.§èi víi ®èi tîng nµy chuyÓn sang ¸p dông nép thuÕ theo møc (tû lÖ %) Ên ®Þnh trªn doanh thu.
Thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n ®èi víi c¸c hé kinh doanh cã qui m« lín ®Ó chuyÓn dÇn c¸c ®èi tîng nµy sang ¸p dông tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ.
§èi víi c¸c ®èi tîng kh¸c nh hîp t¸c x·,c«ng ty,...b¾t buéc thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n,ho¸ ®¬n chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ.
VÒ ho¸ ®¬n:Giai ®o¹n ®Çu ®èi víi ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ sö dông ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng,§èi víi hé kinh doanh lín tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp,hé kinh doanh nhá nép thuÕ theo møc thuÕ Ên ®Þnh sö dông ho¸ ®¬n b¸n hµng kh«ng ghi thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.TiÕn tíi thùc hiÖn qui ®Þnh doanh nghiÖp tù ph¸t hµnh ho¸ ®¬n vµo nh÷ng n¨m cuèi cña giai ®o¹n nµy (2004_2005).Ho¸ ®¬n do c¸c doanh nghiÖp ph¸t hµnh ph¶i ®¶m b¶o c¸c néi dung theo qui ®Þnh thèng nhÊt cña Bé tµi chÝnh.
VÒ khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo:¸p dông viÖc khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo theo qui ®Þnh khuyÕn khÝch viÖc sö dông ho¸ ®¬n:
KhÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo ®èi víi hµng ho¸ dÞch vô mua vµo cã ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng.
KhÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo ®èi víi hµng ho¸ dÞch vô mua vµo cã ho¸ ®¬n b¸n hµng theo mét tû lÖ % cao h¬n ®èi víi trêng hîp kh«ng cã ho¸ ®¬n.
KhÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo theo tû lÖ % (thÊp h¬n trêng hîp cã ho¸ ®¬n b¸n hµng) ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ lµ n«ng s¶n,l©m s¶n,thuû s¶n mua trùc tiÕp cña ngêi s¶n xuÊt,khai th¸c kh«ng cã ho¸ ®¬n.
Xo¸ bá c¸c qui ®Þnh u ®·i miÔn,gi¶m thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cho tÊt c¶ c¸c ®èi tîng vµo n¨m 2003.
VÒ thñ tôc kª khai,nép thuÕ:bá qui ®Þnh c¬ quan thuÕ ra th«ng b¸o nép thuÕ.Thùc hiÖn qui ®Þnh doanh nghiÖp tù kª khai,tù nép thuÕ theo ®óng thêi h¹n qui ®Þnh.
VÒ hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng:¸p dông qui ®Þnh hoµn thuÕ cho hµng ho¸ dÞch vô xuÊt khÈu.
2.3_Híng hoµn thiÖn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng trong giai ®o¹n 2005_2010:
Giai ®o¹n tõ 2005_2010,c¬ cÊu kinh tÕ cã sù chuyÓn dÞch lín.Tæng s¶n phÈm c¸c ngµnh n«ng,l©m,ng chiÕm 15_20%/GDP,lao ®éng chiÕm tõ 40_50% tæng lao ®éng x· héi.
Môc tiªu:®¶m b¶o nguån thu lín cho Ng©n s¸ch Nhµ níc trong ®ã thuÕ gi¸n thu chiÕm tõ 30% ®Õn 32% trong tæng sè thu tõ thuÕ vµ phÝ cña Ng©n s¸ch Nhµ níc.LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®¶m b¶o thùc hiÖn tham gia hoµ nhËp mét c¸ch ®Çy ®ñ (n¨m 2006 ®· hoµn thµnh c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu) vµ mang tÝnh trung lËp cao;®¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp.
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng sÏ ®îc hoµn thiÖn theo híng:
§èi tîng chÞu thuÕ:Cuèi giai ®o¹n nµy bæ sung ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng c¸c mÆt hµng lµ s¶n phÈm ë kh©u s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng liªn hoµn vµ thèng nhÊt ë tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh.
Doanh thu chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng bao gåm c¶ c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt,cã nghÜa lµ c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt võa chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,®¶m b¶o b×nh ®¼ng gi÷a kh©u khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng víi hµng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
VÒ thuÕ suÊt:¸p dông thèng nhÊt mét møc thuÕ suÊt 10% ®èi víi s¶n phÈm hµng ho¸,dÞch vô (dù kiÕn vµo n¨m 2003).CÇn nãi thªm r»ng mét møc thuÕ suÊt ®îc hiÓu lµ kh«ng tÝnh ®Õn møc thuÕ suÊt 0% dµnh cho hµng ho¸,dÞch vô xuÊt khÈu.
VÒ ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ vµ sö dông ho¸ ®¬n:thùc hiÖn thèng nhÊt mét ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ lµ ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ;¸p dông chÕ ®é tù ph¸t hµnh ho¸ ®¬n.Ho¸ ®¬n ®îc lËp theo mÉu qui ®Þnh thèng nhÊt.§èi tîng c¸c hé kinh doanh nhá ®a ra khái ®èi tîng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,¸p dông thu thuÕ thu nhËp c¸ nh©n.
2.4_Nh÷ng khã kh¨n khi ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mét møc thuÕ suÊt:
Trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tõ hÖ thèng nhiÒu møc thuÕ suÊt sang hÖ thèng mét møc thuÕ suÊt,bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi lµ ®¬n gi¶n h¬n vµ kh¾c phôc ®îc nh÷ng h¹n chÕ cña mét LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nhiÒu møc thuÕ suÊt nh ®· nªu ë ch¬ng I,còng kh«ng ph¶i kh«ng cã nh÷ng khã kh¨n míi ph¸t sinh do ¸p dông mét møc thuÕ suÊt.
Khã kh¨n thø nhÊt lµ do ph©n phèi l¹i thuÕ ph¶i thu trong c¸c kh©u b»ng nhau,nªn nh÷ng kh©u tríc ®©y ph¶i thu thÊp h¬n hiÖn nay sÏ bÞ mét phÇn t¸c ®éng.Sè thuÕ kÕt chuyÓn vµo gÝa cña hµng ho¸ trong kh©u nµy sÏ cao h¬n tríc,gi¸ ®Çu ra cã thuÕ cña hµng ho¸,dÞch vô sÏ cao h¬n trong kh©u nµy,v× vËy tho¹t nh×n cã thÓ nghÜ lµ gi¸ c¶ c¸ biÖt cña hµng ho¸ trong kh©u nµy sÏ t¨ng,lµm ¶nh hëng ®Õn doanh sè b¸n hµng vµ lµm gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.Tuy nhiªn viÖc nµy kh«ng hoµn toµn ®óng nh thÕ.Trong toµn côc víi thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,nÕu kh©u nµy t¨ng thuÕ ph¶i nép th× kh©u sau sÏ gi¶m thuÕ ph¶i nép,bëi lÏ thuÕ ®Çu ra cña kh©u tríc lµ thuÕ ®Çu vµo cña kh©u sau.NÕu thuÕ ®Çu ra cña kh©u sau æn ®Þnh th× thuÕ ph¶i nép cña kh©u sau sÏ gi¶m vµ hoµn toµn t¬ng tù víi trêng hîp ngîc l¹i,®Ó ngêi tiªu dïng cuèi cïng còng chØ chÞu mét møc thuÕ kh«ng ®æi khi sö dông hµng ho¸,dÞch vô.Mét sè quan ®iÓm cho r»ng khi ¸p dông LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mét møc thuÕ suÊt nªn duy tr× ®iÒu 28 nh hiÖn nay ®Ó xö lý cho c¸c doanh nghiÖp bÞ lç do ph¶i nép thuÕ cao h¬n møc cò.Nhng thùc tÕ ®iÒu nµy hoµn toµn kh«ng cÇn thiÕt bëi lÏ nh chóng ta ®Òu biÕt,thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ thuÕ gi¸n thu ®îc kÕt chuyÓn vµo gi¸ qua tõng kh©u lu©n chuyÓn theo gi¸ trÞ t¨ng thªm cña kh©u ®ã vµ ngêi chÞu thuÕ cuèi cïng lµ ngêi tiªu dïng,v× vËy vÒ nguyªn lý,viÖc t¨ng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng kÕt chuyÓn trong tõng kh©u sÏ kh«ng lµm cho doanh nghiÖp lç ®i hay l·i thªm.KÕt qu¶ lç cña doanh nghiÖp chØ do mét nguyªn nh©n ®ã lµ chi phÝ s¶n xuÊt c¸ biÖt cao so víi nh÷ng doanh nghiÖp cïng lo¹i.Trong hÖ thèng thuÕ cña chóng ta hiÖn nay,nÕu do kinh doanh lç,c¸c doanh nghiÖp sÏ ®îc chuyÓn lç sang trõ vµo c¸c n¨m sau,do vËy kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i gi¶i quyÕt phÇn lç trong LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng bëi kh«ng ph¶i nguyªn nh©n tõ ®©y.
Khã kh¨n thø hai lµ tÝnh luü tho¸i cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mét møc thuÕ suÊt.Mét tÝnh chÊt lu«n hiÖn râ trong luËt thuÕ gi¸n thu khi tÝnh trung lËp t¨ng lªn.ThuÕ gi¸n thu hay thuÕ trùc thu,suy cho cïng còng buéc ngêi tiªu dïng ph¶i lÊy thu nhËp cña m×nh ra tr¶ cho Nhµ níc.Trong mét h¹n ®Þnh nhÊt ®Þnh cña c¸c nhu cÇu chi tiªu thiÕt yÕu cho ®êi sèng,thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mét møc thuÕ suÊt ®· t¹o nªn hiÖn tîng ngêi cã thu nhËp cµng cao th× tû lÖ nép thuÕ trªn thu nhËp cµng thÊp,nghÜa lµ g¸nh nÆng thuÕ ë nh÷ng ngêi kiÕm ®îc nhiÒu tiÒn Ýt h¬n nh÷ng ngêi kiÕm ®îc Ýt tiÒn.Ngêi ta gäi hiÖn tîng nµy lµ tÝnh luü tho¸i cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.VÝ dô:Mét ngêi lao ®éng cã thu nhËp 3 triÖu ®ång/th¸ng.Trong th¸ng anh ta mua hµng ho¸,dÞch vô hÕt 3 triÖu ®ång.Gi¶ sö møc thuÕ suÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ 10% th× sè thuÕ anh ta ph¶i chÞu lµ 300 ngh×n ®ång.Nh vËy anh ta ph¶i bá ra 10% thu nhËp ®Ó tr¶ thuÕ cho nhu cÇu cña m×nh.Trong khi ®ã mét ngêi cã thu nhËp 20 triÖu ®ång/th¸ng,mua hµng ho¸,dÞch vô hÕt 5 triÖu ®ång,anh ta ph¶i chÞu thuÕ 500 ngh×n ®ång.Nh vËy anh ta chØ lÊy 2,5% thu nhËp cña m×nh ®Ó tr¶ thuÕ.Râ rµng nhu cÇu cña ngêi cã thu nhËp cao cao h¬n ngêi cã thu nhËp thÊp,song bao giê tèc ®é t¨ng thu nhËp còng cã xu híng cao h¬n tèc ®é t¨ng nhu cÇu,v× vËy thu nhËp cµng cao th× tû lÖ thuÕ ph¶i tr¶ so víi thu nhËp cµng thÊp.Trong LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nhiÒu møc thuÕ suÊt th× nh÷ng hµng ho¸ cao cÊp sÏ chÞu møc thuÕ suÊt cao h¬n vµ nh thÕ còng phÇn nµo ®iÒu tiÕt ®îc thu nhËp cña nh÷ng ngêi cã thu nhËp cao,cßn trong LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mét møc thuÕ suÊt tÝnh luü tho¸i cµng thÓ hiÖn râ.
VÊn ®Ò lµ cã nªn lu ý ®Õn tÝnh luü tho¸i cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hay kh«ng trong khi chóng ta ®· cã bªn c¹nh nã mét luËt thuÕ thu nhËp c¸ nh©n víi thiÕt kÕ mét hÖ thèng thuÕ suÊt luü tiÕn tõng phÇn nh»m ®iÒu tiÕt trªn diÖn réng c¸c c¸ nh©n cã møc thu nhËp cao h¬n møc b×nh qu©n trong céng ®ång?Thùc tÕ,hÖ thèng thuÕ lµ mét c¬ cÊu hoµn chØnh bæ khuyÕt vµ bäc lãt lÉn nhau trong viÖc ®iÒu tiÕt thu nhËp ph¸t sinh trong nÒn kinh tÕ nh»m môc ®Ých mang l¹i sù b×nh ®¼ng t¬ng ®èi trong céng ®ång d©n c tõng khu vùc vµ l·nh thæ nhÊt ®Þnh.Tuy nhiªn,mçi luËt thuÕ,s¾c thuÕ cã nh÷ng ®Æc thï riªng,cã ®èi tîng ®iÒu tiÕt riªng.V× vËy sù b×nh ®¼ng ph¶i ®îc lu t©m trong mçi s¾c thuÕ vµ trong c¶ hÖ thèng thuÕ.Nãi nh thÕ nghÜa lµ trong LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mét møc thuÕ suÊt ph¶i lu ý kh¾c phôc tÝnh luü tho¸i cña b¶n th©n nã.Muèn vËy nªn ch¨ng ®a viÖc miÔn,gi¶m thuÕ vµo néi dung LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.§èi tîng ®îc miÔn,gi¶m thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë ®©y kh«ng ph¶i lµ ®èi tîng nép thuÕ,nghÜa lµ kh«ng ph¶i doanh nghiÖp hay c¸c tæ chøc,c¸ nh©n cã ho¹t ®éng kinh doanh mµ lµ c¸c ®èi tîng chÞu thuÕ.Th«ng thêng ®èi tîng chÞu thuÕ trong LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ ngêi tiªu dïng cuèi cïng,do vËy,viÖc miÔn,gi¶m thuÕ còng chØ ¸p dông cho ngêi tiªu dïng cuèi cïng mµ th«i.LuËt qui ®Þnh ®èi tîng ®îc miÔn,gi¶m sÏ ®îc miÔn gi¶m theo ®Þnh møc cho c¸c hµng ho¸,dÞch vô thiÕt yÕu tiªu dïng cho ®êi sèng.Hµng th¸ng ngêi ®îc miÔn,gi¶m xuÊt tr×nh c¸c ho¸ ®¬n mua hµng thiÕt yÕu cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.C¬ quan thuÕ theo ®Þnh møc miÔn,gi¶m cho tõng ®èi tîng,hoµn tr¶ l¹i sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mµ hä ®· nép cho nh÷ng hµng ho¸ thiÕt yÕu mµ hä ®· mua trong ®Þnh møc nµy.§èi tîng ®îc hëng chÕ ®é miÔn,gi¶m thêng lµ ngêi nghÌo,ngêi thÊt nghiÖp vµ mét sè n¬i cßn ¸p dông cho c¸c ®èi tîng trong tiªu chuÈn ngo¹i giao.ViÖc miÔn gi¶m nµy kh«ng ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh b×nh thêng cña c¸c doanh nghiÖp,nã thóc ®Èy ngêi ®îc miÔn,gi¶m lÊy ho¸ ®¬n khi mua hµng.ViÖc hoµn thuÕ tuy nhiÒu nhng l¹i ph©n t¸n réng trong nhiÒu ®èi tîng,nªn lîng thuÕ hoµn cho mçi ®èi tîng Ýt,do vËy t×nh tr¹ng gian lËn ®Ó ®îc hoµn thuÕ còng bÞ h¹n chÕ c¶ vÒ sè lîng còng nh qui m«.Ngêi chÞu thuÕ th«ng qua viÖc hoµn thuÕ nµy thÊy râ sù quan t©m cña x· héi ®èi víi c¸ nh©n m×nh.C¸c nhµ qu¶n lý cã thÓ th«ng qua viÖc xÐt ®èi tîng miÔn,gi¶m ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é giµu nghÌo cña céng ®ång d©n c vµ cã ®Þnh híng cô thÓ vÒ chÝnh s¸ch x· héi.Nh÷ng níc cha cã ®iÒu kiÖn trî cÊp thÊt nghiÖp hay trî cÊp ngêi nghÌo cã thÓ th«ng qua ®ã mµ gi¶m bít khã kh¨n cho thµnh phÇn nµy.VÒ l©u dµi,khi kinh tÕ ®Êt níc ph¸t triÓn,thu nhËp b×nh qu©n cña ngêi d©n ®îc n©ng lªn,viÖc miÔn,gi¶m thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng còng nh viÖc kh¾c phôc tÝnh luü tho¸i còng kh«ng cÇn ph¶i ®Æt ra n÷a.
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mét møc thuÕ suÊt dêng nh kh«ng t¹o nhiÒu c¬ héi ®Ó Nhµ níc thÓ hiÖn chÝnh s¸ch mÆt hµng còng nh chÝnh s¸ch x· héi cña m×nh.ViÖc u ®·i c¸c mÆt hµng thuéc nhãm nguyªn liÖu hay nhãm cã ¶nh hëng ®Õn c¸c vÊn ®Ò x· héi nh¹y c¶m b»ng c¸ch ®a vµo møc thuÕ suÊt thÊp dêng nh kh«ng cßn n÷a.§©y còng lµ mét h¹n chÕ ®¬ng nhiªn cña mét s¾c thuÕ mang tÝnh trung lËp cao.Tuy nhiªn còng ®· ®Õn lóc c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch,c¸c nhµ qu¶n lý nªn chó träng ®Õn viÖc dµnh nh÷ng u ®·i cho ngµnh,®Þa ph¬ng m×nh th«ng qua thuÕ bëi bÊt kÓ nh÷ng u ®·i nµo còng lµ nguyªn nh©n cña c¸c bÊt b×nh ®¼ng cho c¸c ®èi tîng cßn l¹i.Nh÷ng u ®·i ph¶i ®îc nh×n nhËn trªn b×nh diÖn tæng thÓ ®Ó t¹o hîp lùc m¹nh nhÊt ph¸t triÓn toµn bé nÒn kinh tÕ ®Êt níc vµ ph¶i ®îc c©n nh¾c trong nh÷ng kÕ ho¹ch ph©n bæ nguån lùc tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ theo ch¬ng tr×nh nhÊt ®Þnh.Kh«ng nªn luËt ho¸ nh÷ng u ®·i kinh tÕ,bëi lÏ nh÷ng u ®·i chØ lµ nhÊt thêi,kh«ng cè ®Þnh theo kh«ng gian vµ thêi gian.
Nh÷ng tån t¹i nªu trªn kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n ph¸t sinh khi chuyÓn sang thùc hiÖn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mét møc thuÕ suÊt.Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tÊt yÕu sÏ n¶y sinh nh÷ng h¹n chÕ míi so víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ.Tríc m¾t viÖc ®Þnh d¹ng nh÷ng khã kh¨n khi chuyÓn sang thùc hiÖn LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng mét møc thuÕ suÊt sÏ gióp chóng ta cã thªm nh÷ng suy nghÜ khi ho¹ch ®Þnh vµ cã thÓ dù kiÕn ®îc c¸c ®éng th¸i tiªu cùc khi luËt nµy ®i vµo cuéc sèng ®Ó cã biÖn ph¸p kh¾c phôc tèt h¬n nh÷ng nhîc ®iÓm cña nã.
3_Ph¬ng híng c¶i c¸ch thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt:
3.1_Híng hoµn thiÖn LuËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®Õn n¨m 2005:
Giai ®o¹n nµy ®· hoµn thµnh c¬ b¶n viÖc c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu.Môc tiªu hoµn thiÖn LuËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt giai ®o¹n nµy lµ ®¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ phï hîp víi c¸c th«ng lÖ quèc tÕ.
LuËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt giai ®o¹n nµy sÏ hoµn thiÖn theo híng:
§èi tîng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt:Bæ sung vµo diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt mét sè s¶n phÈm hµng ho¸ nh:mü phÈm,níc hoa,®¸ quý,gas « t«.X¨ng « t« chuyÓn sang ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
VÒ thuÕ suÊt:
§iÒu chØnh thuÕ suÊt c¸c mÆt hµng cho phï hîp vµ ®ång bé víi c¸c LuËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu,thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
Söa ®æi ¸p dông mét thuÕ suÊt thèng nhÊt cho mét nhãm s¶n phÈm,kh«ng ph©n biÖt thuÕ suÊt theo tÝnh chÊt,nguån nguyªn liÖu h×nh thµnh,h×nh thøc cña tõng lo¹i s¶n phÈm.
Gi¸ tÝnh thuÕ:§iÒu chØnh söa ®æi gi¸ tÝnh thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi mét sè mÆt hµng cho phï hîp ®Ó kh¾c phôc bÊt hîp lý vÒ møc thuÕ ph¶i nép chÞu ¶nh hëng cña yÕu tè chi phÝ.
VÒ miÔn gi¶m thuÕ:tiÕn tíi xo¸ bá c¸c qui ®Þnh vÒ miÔn gi¶m thuÕ cho c¸c ®èi tîng.
3.2_Híng hoµn thiÖn LuËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt trong giai ®o¹n 2005_2010:
Giai ®o¹n nµy mét sè mÆt hµng nhËp khÈu tríc ®©y thuéc danh môc lo¹i trõ c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®Õn nay ph¶i b¾t ®Çu thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu nh x¨ng « t«,...V× vËy,híng hoµn thiÖn thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt trong giai ®o¹n nµy lµ tiÕp tôc më réng ®èi tîng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt,®iÒu chØnh t¨ng thuÕ suÊt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt mét sè mÆt hµng,®iÒu tiÕt tiªu dïng,®¶m b¶o nguån thu cho Ng©n s¸ch Nhµ níc.
VÒ ®èi tîng chÞu thuÕ:bæ sung vµo ®èi tîng chÞu thuÕ mÆt hµng xe m¸y,®a ra khái ®èi tîng chÞu thuÕ mÆt hµng m¸y ®iÒu hoµ nhiÖt ®é.
VÒ thuÕ suÊt:®iÒu chØnh thuÕ suÊt phï hîp víi viÖc thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,trong ®ã ®iÒu chØnh t¨ng thuÕ suÊt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi mÆt hµng « t« vµ x¨ng.
Nghiªn cøu söa ®æi c¨n cø tÝnh thuÕ:c¨n cø tÝnh thuÕ lµ sè lîng s¶n phÈm vµ møc thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt trªn s¶n phÈm (C¨n cø tÝnh thuÕ ®ang ¸p dông dùa vµo 3 yÕu tè:sè lîng hµng ho¸,gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt).
III_Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng sù c¶i c¸ch trong chÝnh s¸ch thuÕ cña ViÖt Nam:
Tríc hÕt,ph¶i t¨ng cêng c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ t vÊn vÒ thuÕ.C¸c ch¬ng tr×nh th«ng tin,t vÊn cho ®èi tîng nép thuÕ cã thÓ tiÕn hµnh díi c¸c h×nh thøc sau:
Ph¸t hµnh nh÷ng Ên phÈm riªng vÒ thuÕ vµ ph¸t miÔn phÝ cho ®èi tîng nép thuÕ.
C«ng khai ho¸ vµ kÞp thêi cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ thuÕ th«ng qua b¸o chÝ,®µi ph¸t thanh,truyÒn h×nh,híng dÉn ®èi tîng nép thuÕ kª khai thuÕ vµ nép thuÕ thuËn lîi nhÊt.C«ng bè mét c¸ch c«ng khai vµ réng r·i lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ ®óng nh÷ng c¬ héi vµ nh÷ng th¸ch thøc ®Ó cã ch¬ng tr×nh thÝch øng vµ tËn dông nh÷ng c¬ héi cã ®îc.
Thùc hiÖn t vÊn miÔn phÝ qua ®êng d©y ®iÖn tho¹i ®Æc biÖt.Ba ®Æc ®iÓm quan träng cña h×nh thøc t vÊn nµy,®ã lµ tÝnh chÝnh x¸c cña th«ng tin,t¸c phong lÞch sù,nh· nhÆn cña ngêi tr¶ lêi vµ kh¶ n¨ng dÔ dµng tiÕp cËn víi c¬ quan thuÕ.
TiÕp xóc trùc tiÕp víi ®èi tîng nép thuÕ:®Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu nµy,ngoµi viÖc thµnh lËp nh÷ng v¨n phßng chÝnh thøc ë c¸c ®Þa ph¬ng,còng cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua bu ®iÖn,ng©n hµng vµ th viÖn,...
Ngoµi ra,còng cã thÓ tiÕn hµnh t vÊn díi c¸c h×nh thøc th tÝn (®èi víi nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt),tæ chøc c¸c buæi héi th¶o,c¸c líp ®µo t¹o.
Nh vËy,®Ó cã thÓ n©ng cao ý thøc vÒ nghÜa vô thuÕ cña c«ng d©n,ý thøc tù nguyÖn tu©n thñ c¸c luËt thuÕ,gi¶m tèi ®a nh÷ng trêng hîp l¬ lµ hoÆc kh«ng tu©n thñ do kh«ng hiÓu râ ph¸p luËt vÒ thuÕ,viÖc cung cÊp th«ng tin,tiÕp xóc,gi¶i thÝch vµ t vÊn cho c¸c ®èi tîng nép thuÕ trë nªn hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt.§Æc biÖt trong giai ®o¹n tíi,khi ViÖt Nam gia nhËp WTO,®Ó c¸c luËt thuÕ ph¸t huy ®îc t¸c dông th× c«ng t¸c tuyªn truyÒn,t vÊn vÒ thuÕ cÇn ®îc coi träng vµ ®Èy m¹nh h¬n n÷a,t¹o ®îc sù ®ång t×nh,nhÊt trÝ cña mäi ngêi d©n.
X©y dùng c¬ chÕ phèi hîp ®ång bé,nhÞp nhµng gi÷a c¸c Bé,Ngµnh trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch vµ chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh râ rµng,æn ®Þnh.
Lo¹i bá dÇn c¸c kiÓm so¸t ngo¹i hèi vµ ¸p dông mét chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cã tÝnh chÊt thÞ trêng h¬n,cïng víi viÖc c¬ cÊu l¹i trªn qui m« lín hÖ thèng tµi chÝnh.
§Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi dìng c¸n bé vÒ mäi mÆt ®Ó cã ®îc mét ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao vµ phÈm chÊt tèt.
T¨ng cêng trang bÞ c¸c ph¬ng tiÖn kü thuËt mét c¸ch ®ång bé nh»m hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng thu thËp,xö lý vµ truyÒn dÉn th«ng tin ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ thu thuÕ.Tæ chøc ®¨ng ký thuÕ theo m· sè riªng ®èi víi mäi c¬ së kinh doanh th«ng qua hÖ thèng m¸y vi tÝnh.
§Ó ¸p dông thµnh c«ng hÖ thèng m¸y tÝnh trong qu¶n lý thuÕ,t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý thuÕ ®¹t hiÖu qu¶,cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p thèng nhÊt trong viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng nép thuÕ.§iÒu nµy cã nghÜa lµ ph¶i tæ chøc ®¨ng ký thuÕ theo m· sè riªng cho mäi ®èi tîng nép thuÕ thèng nhÊt trªn ph¹m vi c¶ níc.§Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ thùc tÕ,tríc tiªn cã thÓ ¸p dông cho c¸c ®¬n vÞ kinh doanh lín,sau ®ã më réng dÇn ra c¸c ®¬n vÞ kinh doanh võa vµ nhá.Mçi ®èi tîng nép thuÕ nhÊt thiÕt ph¶i ®îc m· ho¸ b»ng mét sè hiÖu ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch thèng nhÊt vµ hoµn toµn kh«ng lÖ thuéc vµo h×nh thøc ho¹t ®éng lµ doanh nghiÖp quèc doanh,ngoµi quèc doanh hay hé c¸ thÓ,còng nh kh«ng phô thuéc vµo ngµnh nghÒ ho¹t ®éng.
ViÖc lËp m· sè cho tõng ®èi tîng nép thuÕ cÇn ®¶m b¶o mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n sau ®©y:
Mét m· sè riªng ®îc sö dông cho mét ®èi tîng nép thuÕ duy nhÊt,kh«ng phô thuéc vµo h×nh thøc doanh nghiÖp (doanh nghiÖp Nhµ níc hay doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh,...),kh«ng phô thuéc vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ còng nh nghÜa vô thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp ®ã.
Mét m· sè ®îc sö dông liªn tôc.
Mét m· sè ®îc sö dông vÜnh viÔn,kh«ng thay ®æi cho mét ®¬n vÞ kinh doanh,kÓ c¶ trong trêng hîp hä thay ®æi ngµnh nghÒ,®Þa ®iÓm ho¹t ®éng,...
Mét m· sè sö dông cho mét doanh nghiÖp (kÓ c¶ doanh nghiÖp nµy cã nhiÒu chi nh¸nh).
M· sè nãi trªn ®îc ghi vµo sæ danh b¹ vµ hå s¬ thuÕ vµ ®îc sö dông nh chiÕc ch×a kho¸ trªn m¸y vi tÝnh.Nã gióp c¬ quan thuÕ qu¶n lý tèt c¸c hå s¬ thuÕ,cã thÓ t×m ra nhanh chãng,®Çy ®ñ c¸c t liÖu cã liªn quan ®Õn ®èi tîng nép thuÕ;®ång thêi ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng ®èi tîng kh«ng khai b¸o thuÕ.
Tríc khi thùc hiÖn m¸y tÝnh ho¸ c«ng t¸c thuÕ,cÇn ph¶i cã mét sè bíc chuÈn bÞ vÒ c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý thuÕ.Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ mÆt tæ chøc cÇn ®îc xem xÐt lµ:
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng nép thuÕ ®îc tiÕn hµnh nh thÕ nµo?Nªn ¸p dông cïng mét m· sè cho tÊt c¶ c¸c lo¹i thuÕ hay ¸p dông mçi m· sè cho tõng lo¹i thuÕ?
Ngêi nép thuÕ x¸c ®Þnh vµ nép sè thuÕ cña hä nh thÕ nµo?LiÖu ngêi nép thuÕ ®îc phÐp nép tê khai vµ tiÒn thuÕ t¹i c¬ quan thuÕ,ng©n hµng,Kho b¹c Nhµ níc hay chØ ®îc nép mét trong nh÷ng n¬i trªn.
C¸c th«ng tin vÒ thuÕ ®îc thu thËp vµ kiÓm tra nh thÕ nµo?Nh÷ng th«ng tin vÒ thuÕ ®îc lu tr÷ trong m¸y tÝnh cña c¬ quan thuÕ ®Þa ph¬ng hay t¹i n¬i thanh to¸n thuÕ (nÕu n¬i nµy kh«ng ph¶i lµ c¬ quan thuÕ,ng©n hµng,Kho b¹c Nhµ níc) hay t¹i trô së cña c¬ quan thuÕ.Nh÷ng d÷ liÖu nµy ®îc kiÓm tra ë cÊp ®Þa ph¬ng,ë n¬i thanh to¸n thuÕ hay t¹i trô së cña c¬ quan thuÕ?C¸c côc thuÕ tØnh,thµnh phè vµ tæng côc thuÕ cã cÇn theo dâi mét sè ®¬n vÞ ®iÓn h×nh kh«ng,theo ngµnh nghÒ,theo møc doanh thu,møc thuÕ hay theo thµnh phÇn kinh tÕ.
HÖ thèng xö lý tê khai c¸c lo¹i thuÕ kh¸c nhau ®îc thiÕt kÕ nh thÕ nµo?LiÖu hÖ thèng xö lý tê khai thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt,thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,thuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu,... cã gièng nhau hay kh«ng?
§Ó gi¶i ®¸p ®îc nh÷ng c©u hái nªu trªn,cÇn ph¶i c¨n cø vµo thùc tr¹ng cña c¬ chÕ qu¶n lý thuÕ hiÖn hµnh.Tuy nhiªn,nh÷ng biÖn ph¸p tèi u ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu dµi h¹n l¹i thêng kh«ng ph¸t huy hiÖu qu¶ trong ng¾n h¹n.Ch¼ng h¹n,môc tiªu dµi h¹n lµ mçi m· sè chØ ®îc cÊp cho mét ®èi tîng nép thuÕ;®Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy th× tríc m¾t nªn ph©n ®o¹n cho viÖc ¸p dông m· sè:tríc hÕt chØ ¸p dông ®èi víi nh÷ng ®èi tîng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,sau ®ã míi ¸p dông cho c¸c ®èi tîng nép c¸c thø thuÕ kh¸c,...
Khi cã mét c¬ cÊu qu¶n lý thuÕ phï hîp,th× viÖc trang bÞ vµ sö dông m¸y tÝnh míi thùc sù ph¸t huy t¸c dông.HÖ thèng m¸y tÝnh nµy sÏ bao gåm c¸c bé phËn sau:
Bé phËn ®¨ng ký ®èi tîng nép thuÕ.
Bé phËn kÕ to¸n.
Bé phËn kiÓm so¸t nh÷ng sai ph¹m vÒ mÆt sè häc.
Bé phËn kiÓm so¸t nh÷ng ®èi tîng kh«ng ®¨ng ký thuÕ.
Bé phËn qu¶n lý viÖc hoµn tr¶ thuÕ.
Bé phËn lùa chän nh÷ng ®èi tîng bÞ kiÓm to¸n.
Bé phËn kiÓm so¸t vµ xö lý ph¹t c¸c vi ph¹m.
KÕt luËn
C¸c LuËt thuÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch thuÕ nãi chung (LuËt thuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu;LuËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt,...) còng nh c¸c LuËt thuÕ vµ chÝnh s¸ch thuÕ míi (LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,...) ®îc triÓn khai tÝch cùc,®ång bé,®a nhanh vµo cuéc sèng vµ trªn thùc tÕ ®· ®a l¹i nh÷ng kÕt qu¶ to lín trªn c¶ 3 mÆt,®ã lµ:gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh,®Èy m¹nh xuÊt khÈu,®Çu t,t¨ng thu Ng©n s¸ch Nhµ níc vµ tõng bíc ®¶m b¶o b×nh ®¼ng,c«ng b»ng x· héi,c¶i thiÖn ®êi sèng.
Cã thÓ thÊy râ,trong nhiÒu n¨m qua viÖc triÓn khai c¸c luËt thuÕ diÔn ra trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ trong níc cã nhiÒu biÕn ®éng,khã kh¨n vµ th¸ch thøc lín,song kinh tÕ níc ta vÉn duy tr× ®îc tèc ®é t¨ng trëng cao.XuÊt khÈu ®¹t kh¸,tæng gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu n¨m 1999 t¨ng 23,3%,n¨m 2000 t¨ng 25%,n¨m 2001 t¨ng 4,5% vµ n¨m 2002 trong ®iÒu kiÖn nhiÒu khã kh¨n dù b¸o vÉn t¨ng 7%.
ChÝnh s¸ch kinh tÕ nãi chung,chÝnh s¸ch thuÕ nãi riªng h×nh thµnh tõ cuéc sèng vµ th«ng qua thùc tiÔn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh mµ tõng bíc bæ sung,hoµn thiÖn.C¸c LuËt vµ chÝnh s¸ch thuÕ míi,trong ®ã cã LuËt thuÕ lÇn ®Çu tiªn ¸p dông ë níc ta nh LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,®îc x©y dùng,triÓn khai trong nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi,héi nhËp,kh«ng Ýt khã kh¨n,th¸ch thøc,rÊt cÇn ®îc kÞp thêi bæ sung,hoµn thiÖn.Ngay sau gÇn mét n¨m thùc hiÖn,Quèc héi còng ®· yªu cÇu s¬ kÕt ®¸nh gi¸ mét n¨m thùc hiÖn c¸c LuËt thuÕ míi,nhÊt lµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nh»m ph¸t huy mÆt tÝch cùc,xö lý kÞp thêi c¸c khã kh¨n trong thùc tÕ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn,...Mét trong nh÷ng LuËt thuÕ cã ®èi tîng ®iÒu chØnh réng,t¸c ®éng ®Õn mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi lµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,hiÖn ®· vµ ®ang ®îc söa ®æi,bæ sung mét sè qui ®Þnh,gi¶i quyÕt c¬ b¶n nh÷ng víng m¾c n¶y sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn.Nhng cho ®Õn nay vÉn cßn nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i,bÊt cËp,cÇn xem xÐt xö lý.Bªn c¹nh ®ã,c¸c LuËt thuÕ ra ®êi c¸ch ®©y mét thËp kû (LuËt thuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu,thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt,...) ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt,kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp còng nh ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá trong tæng thu Ng©n s¸ch Nhµ níc vµ vÉn cßn nh÷ng kÏ hë_con ®êng cho “nh÷ng kÎ lµm ¨n bÊt chÝnh” lîi dông,g©y tæn thÊt kh«ng nhá cho Ng©n s¸ch,bãp mÐo nhiÒu tiÕn bé trong c¸c chÝnh s¸ch thuÕ.ChÝnh v× vËy,c¸c Bé,Ngµnh cÇn phèi hîp kÞp thêi cã c¸c biÖn ph¸p chØnh söa ®Ó bÞt ngay c¸c kÏ hë dÔ bÞ lîi dông,®Èy m¹nh tuyªn truyÒn s©u réng ®Ó mäi ®èi tîng nép thuÕ hiÓu,thùc hiÖn nghiªm vµ t¨ng cêng qu¶n lý ®éi ngò c¸n bé thuÕ,h¶i quan,...,®i ®«i víi xö lý thËt nghiªm nh÷ng ngêi vi ph¹m LuËt thuÕ vµ chÝnh s¸ch thuÕ.§ã lµ yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn,lµ ®ßi hái cña cuéc sèng,t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña m×nh.
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1_C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ xuÊt khÈu,nhËp khÈu;VAT;thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
2_T¹p chÝ tµi chÝnh sè 3,5,6,7 n¨m 2002.
3_Thêi b¸o tµi chÝnh ViÖt Nam sè 67,80,85,87,90,91,92,95,96,98,99, 101,
102,103,112,113,114,115,119,125,133,136 n¨m 2002.
4_T¹p chÝ th¬ng m¹i sè 3,4,8,9,17,19,26 n¨m 2002.
5_B¸o H¶i quan sè 63,65,68 n¨m 2002.
6_TrÇn Xu©n Th¾ng_ChiÕn lîc c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ giai ®o¹n 2001_2010,Tæng côc thuÕ,Hµ Néi 2000.
7_§ç §øc Minh_Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp,ViÖn nghiªn cøu tµi chÝnh,Hµ Néi 2002.
8_NguyÔn Minh Phong_Chèng thÊt thu thuÕ_Kinh nghiÖm thÕ giíi vµ thùc tiÔn ViÖt Nam,ViÖn nghiªn cøu tµi chÝnh,Hµ Néi 2001.
9_Bïi Thiªn S¬n_Sö dông c«ng cô thuÕ gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn bÒn v÷ng,ViÖn nghiªn cøu tµi chÝnh,Hµ Néi 2000.
10_Vò Quúnh H¬ng_ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng_Nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh khi ¸p dông vµ gi¶i ph¸p xö lý,ViÖn nghiªn cøu tµi chÝnh,Hµ Néi 2002.
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
19377.doc
