Những ràng buộc pháp lý của Hoa Kỳ đối với hàng hoá nhập khẩu từ Việt Nam và yêu cầu đặt ra cho các doanh nghiệp xuất khẩu nước ta

Trang Môc lôc Lêi nãi ®Çu Danh môc ch÷ viÕt t¾t 3 6 Ch­¬ng I: Giíi thiÖu chung vÒ hoa kú vµ C¸C QUY §ÞNH vÒ qu¶n lý NHËP KHÈU CñA Hoa Kú 7 I. Giíi thiÖu chung vÒ Hoa Kú 7 1. Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ thÓ chÕ chÝnh trÞ, kinh tÕ, vµ ngo¹i giao cña Hoa Kú 7 2. HÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú 19 II. Nh÷ng quy ®Þnh qu¶n lý nhËp khÈu cña Hoa Kú 23 1. Quy ®Þnh vÒ thÞ tr­êng 24 2. Quy ®Þnh vÒ ngµnh hµng 27 3. Quy ®Þnh vÒ thuÕ quan 30 4. Quy ®Þnh vÒ phi quan thuÕ 39 5. Quy ®Þnh cña luËt chÕ tµi th­¬ng m¹i 52 Ch­¬ng II: Nh÷ng quy ®Þnh cã tÝnh rµng buéc ph¸p lý cña Hoa kú ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ viÖt nam 56 I. Nh÷ng quy ®Þnh cã tÝnh rµng buéc ph¸p lý cña Hoa Kú ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam theo HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú 56 1. Rµng buéc vÒ mÆt ph¸p lý ®Ó ®­îc h­ëng quy chÕ NTR cña Hoa Kú 56 1.1. Rµng buéc bëi cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ vµ h¹n chÕ tÊt c¶ c¸c lo¹i phÝ vµ phô phÝ 59 1.2. Rµng buéc bëi cam kÕt vÒ hµng rµo phi thuÕ 61 1.3. Rµng buéc bëi cam kÕt ¸p dông hÖ thèng tÝnh thuÕ dùa trªn trÞ gi¸ giao dÞch cña hµng nhËp khÈu theo tiªu chuÈn WTO 62 1.4. Rµng buéc bëi cam kÕt cung cÊp giÊy chøng nhËn xuÊt xø phï hîp 64 2. Rµng buéc vÒ mÆt ph¸p lý ®Ó ®­îc h­ëng quy chÕ NT cña Hoa Kú 65 2.1. Rµng buéc bëi c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ vµ phÝ 66 2.2. Rµng buéc bëi c¸c quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn kü thuËt vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm 67 2.3. Rµng buéc bëi cam kÕt vÒ QuyÒn kinh doanh 68 3. Rµng buéc vÒ mÆt ph¸p lý ®Ó ®­îc h­ëng chÕ ®é GSP cña Hoa Kú 69 II. Mét sè quy ®Þnh cã tÝnh chÊt rµng buéc ph¸p lý kh¸c cña Hoa Kú ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam 72 1. Rµng buéc mang mµu s¾c chÝnh trÞ 72 2. Rµng buéc liªn quan ®Õn an ninh kinh tÕ 74 3. Rµng buéc liªn quan ®Õn m«i tr­êng 76 Ch­¬ng III: Yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam vµ mét sè kiÕn nghÞ 78 I. Yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam 78 1. Yªu cÇu thø nhÊt: cÇn tÝch cùc n©ng cao hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt qu¶n lý nhËp khÈu cña Hoa Kú 78 2. Yªu cÇu thø hai: cÇn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam 79 3. Yªu cÇu thø ba: cÇn t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu ViÖt Nam 82 II. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ sang Hoa Kú 84 1. KiÕn nghÞ ®èi víi Nhµ n­íc 84 1.1. TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam nh»m t¹o tÝnh t­¬ng thÝch víi c¸c quy ®Þnh b¾t buéc vÒ nhËp khÈu cña Hoa Kú … 84 1.2. Hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt khÈu theo h­íng hiÖu qu¶ h¬n 86 1.3. §Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ phæ biÕn vÒ ®­êng lèi, chÝnh s¸ch, luËt lÖ vµ c¸c quy ®Þnh vÒ nhËp khÈu cña Hoa Kú 87 1.4. TÝch cùc ®µm ph¸n ®Ó xo¸ bá vÜnh viÔn §iÒu luËt Bæ sung Jackson Vanik 89 1.5. TÝch cùc th­¬ng l­îng víi Hoa Kú ®Ó ®­îc h­ëng quy chÕ GSP 89 1.6. Cã c¬ chÕ kiÓm so¸t chÆt chÏ giÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng ViÖt Nam khi xuÊt khÈu sang Hoa Kú 90 2. KiÕn nghÞ ®èi víi doanh nghiÖp 91 2.1. DN cÇn chñ ®éng h¬n trong viÖc t×m hiÓu c¸c quy ®Þnh qu¶n lý nhËp khÈu cña Hoa Kú tõ mäi nguån th«ng tin 91 2.2. TÝch cùc, chñ ®éng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp 93 2.3. KhÈn tr­¬ng c¶i thiÖn n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam 94 2.4. CÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn ®¨ng ký së h÷u c«ng nghiÖp t¹i Hoa Kú cho c¸c s¶n phÈm, hµng ho¸ cña m×nh. 96 2.5. X©y dùng c¸c mèi quan hÖ tèt víi kh¸ch hµng, c¸c ®¹i lý, c¸c nhµ ph©n phèi, c¸c m«i giíi h¶i quan, c¸c h·ng vËn t¶i chuyªn nghiÖp, vµ c¸c ng©n hµng t¹i Hoa Kú 97 2.6. Chñ ®éng lµm quen vµ tiÕp thu c«ng nghÖ m¹ng Internet vµo ho¹t ®éng kinh doanh, th­¬ng m¹i 98 2.7. Mua b¶o hiÓm rñi ro xuÊt khÈu sang Hoa Kú 99 KÕt luËn 100 TµI liÖu tham kh¶o Phô lôc Lêi nãi ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú ký kÕt ngµy 13/7/2000 vµ chÝnh thøc cã hiÖu lùc ngµy 10/12/2001 ®· khai th«ng mét trong nh÷ng thÞ tr­êng lín nhÊt vµ hÊp dÉn nhÊt thÕ giíi cho hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Hµng n¨m nhËp khÈu cña Hoa Kú rÊt lín, chØ tÝnh riªng n¨m 2001, nhËp khÈu ®· ®¹t 1.383 tû USD : BEA News Release, th¸ng 10 n¨m 2002 . Tuy nhiªn, quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú míi chØ thùc sù b¾t ®Çu tõ n¨m 1994, sau khi Hoa Kú dì bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam, vµ trë nªn s«i ®éng h¬n bao giê hÕt khi Quèc héi hai n­íc phª chuÈn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú. Ngay sau ®ã, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú t¨ng lªn nhanh chãng, trung b×nh 40%/n¨m, ®¹t 1.052,9 triÖu USD n¨m 2001 vµ 1.030 triÖu USD trong 7 th¸ng ®Çu n¨m 2002. : BEA News Release, U.S. Census Bureau, th¸ng 8 n¨m 2002 Hoa Kú nhanh chãng trë thµnh thÞ tr­êng träng ®iÓm ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. ThÞ tr­êng Hoa Kú x­a nay vÉn lµ thÞ tr­êng ®Çy hÊp dÉn, nh­ng kh«ng dÔ dµng x©m nhËp. Quy m« ®å sé vµ phøc t¹p cña hÖ thèng luËt ph¸p th­¬ng m¹i Hoa Kú còng nh­ tÝnh kh¾t khe cña c¸c luËt lÖ qu¶n lý nhËp khÈu lu«n lµ bµi to¸n khã cho c¸c doanh nghiÖp muèn xuÊt khÈu thµnh c«ng vµo thÞ tr­êng nµy. Kh«ng Ýt hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Hoa Kú ®· bÞ tÞch thu, tiªu huû, bÞ kiÖn tông hay bÞ lç do vi ph¹m c¸c chÝnh s¸ch, luËt lÖ, quy chÕ ®iÒu tiÕt nhËp khÈu cña Hoa Kú nh­: LuËt b¶o hµnh vµ b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng, LuËt së h÷u trÝ tuÖ, quy chÕ ghi nh·n m¸c, quy ®Þnh vÒ c¸c hµng rµo kü thuËt vµ vÖ sinh dÞch tÕ, c¸c quy ®Þnh cÊm nhËp khÈu.v.v… §· cã nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi th©m nhËp thµnh c«ng vµo thÞ tr­êng Hoa Kú vµ hiÖn ®ang cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng nµy. Song víi mét sè n­íc, thÞ tr­êng Hoa Kú vÉn cßn ë d¹ng tiÒm n¨ng cÇn khai th¸c. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, thÞ tr­êng Hoa Kú thùc sù míi mÎ vµ l¹ lÉm. ChØ cã mét sè Ýt doanh nghiÖp ®· “nh¶y xuèng n­íc tËp b¬i”, cßn ®a sè c¸c doanh nghiÖp kh¸c míi ®ang “khëi ®éng xung quanh bÓ b¬i”. Do ®ã, ®Ó tr¸nh cho c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam tr­íc nhiÒu rñi ro khi “xuèng n­íc” ®ua víi c¸c ®èi thñ chuyªn nghiÖp, mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch ®Æt ra lµ ph¶i nghiªn cøu, t×m hiÓu, ph©n tÝch c¸c chÝnh s¸ch vµ luËt lÖ ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng nhËp khÈu cña Hoa Kú. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu thùc tiÔn ®ã, t¸c gi¶ ®· chän vÊn ®Ò: “Nh÷ng rµng buéc ph¸p lý cña Hoa Kú ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam vµ yªu cÇu ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n­íc ta” lµm ®Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp ®¹i häc cña m×nh. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu Trªn c¬ së nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng c¸c quy ®Þnh mang tÝnh rµng buéc ph¸p lý cña Hoa Kú ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ mét sè n­íc trªn thÕ giíi, vµ ®Æc biÖt lµ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam, kho¸ luËn nªu bËt nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi muèn x©m nhËp thµnh c«ng vµo thÞ tr­êng Hoa Kú, tõ ®ã ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p, mét mÆt nh»m h¹n chÕ t¸c ®éng phi tÝch cùc cña c¸c quy ®Þnh trªn ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú, mÆt kh¸c gãp phÇn thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn tèt c¸c cam kÕt cña ViÖt Nam trong HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú còng nh­ ®Èy nhanh tiÕn tr×nh ViÖt Nam gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu §èi t­îng nghiªn cøu cña kho¸ luËn chñ yÕu lµ c¸c chÝnh s¸ch, c¸c ®¹o luËt, c¸c quy chÕ vµ quy ®Þnh qu¶n lý cña Hoa Kú ®èi víi hµng nhËp khÈu, trong ®ã kho¸ luËn tËp trung vµo n¨m nhãm quy ®Þnh lín: quy ®Þnh vÒ thÞ tr­êng, quy ®Þnh vÒ ngµnh hµng, quy ®Þnh vÒ thuÕ quan, quy ®Þnh vÒ phi quan thuÕ vµ quy ®Þnh vÒ luËt chÕ tµi th­¬ng m¹i. N¨m nhãm quy ®Þnh nµy võa lµ nh÷ng quy ®Þnh mang tÝnh rµng buéc ph¸p lý chung ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®èi t¸c víi Hoa Kú, trong ®ã cã ViÖt Nam, nh­ng chóng ®ång thêi còng lµ c¬ së ®Ó Hoa Kú ®Ò ra nh÷ng quy ®Þnh mang tÝnh rµng buéc ph¸p lý riªng ®èi víi hµng ho¸ cña ViÖt Nam theo c¸c cam kÕt trong HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú. Bªn c¹nh ®èi t­îng nghiªn cøu chÝnh nãi trªn, kho¸ luËn còng ph©n tÝch s¬ qua vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ, x· héi, kinh tÕ, ®­êng lèi ngo¹i giao, chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Hoa Kú. §©y lµ nh÷ng yÕu tè chi phèi chñ yÕu ®Õn viÖc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý nhËp khÈu cña Hoa Kú. Ph¹m vi nghiªn cøu cña kho¸ luËn chØ giíi h¹n ë c¸c quy ®Þnh rµng buéc ph¸p lý cña Hoa Kú ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu h÷u h×nh cña ViÖt Nam, kh«ng më réng sang c¸c lÜnh vùc dÞch vô, ®Çu t­…vµ còng kh«ng ph©n tÝch c¸c luËt lÖ qu¶n lý xuÊt khÈu còng nh­ c¸c quy ®Þnh qu¶n lý nhËp khÈu Hoa Kú ¸p dông riªng cho c¸c n­íc kh¸c. Trong ph¹m vi kho¸ luËn, t¸c gi¶ thèng nhÊt chØ sö dông tªn “Hoa Kú” (thay cho tªn “Mü”) ®Ó chØ Hîp chñng quèc Hoa Kú. 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Kho¸ luËn sö dông ph­¬ng ph¸p luËn cña Chñ nghÜa M¸c – Lª nin vÒ duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, kÕt hîp víi mét sè ph­¬ng ph¸p kh¸c nh­ ph­¬ng ph¸p tæng hîp, thèng kª, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, vµ so s¸nh, ®ång thêi vËn dông c¸c quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó lµm s¸ng tá néi dung nghiªn cøu. 5. Bè côc cña kho¸ luËn Ngoµi môc lôc, lêi nãi ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung cña kho¸ luËn ®­îc chia thµnh ba ch­¬ng : Ch­¬ng I: Giíi thiÖu chung vÒ Hoa Kú vµ c¸c quy ®Þnh qu¶n lý nhËp khÈu cña Hoa Kú Ch­¬ng II: Nh÷ng quy ®Þnh cã tÝnh rµng buéc ph¸p lý cña Hoa Kú ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam. Hµ Néi, th¸ng 12 n¨m 2002 Ch­¬ng III: Yªu cÇu ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam vµ mét sè kiÕn nghÞ  Danh môc ch÷ viÕt t¾t Ad : ThuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ Agoa : §¹o luËt c¬ héi t¨ng tr­ëng kinh tÕ ch©u Phi APEC : Tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng Aphis : C¬ quan kiÓm dÞch søc khoÎ ®éng thùc vËt ATPA : §¹o luËt ­u ®·i th­¬ng m¹i ANDEAN Batf : Côc qu¶n lý r­îu, thuèc l¸ vµ vò khÝ CBI : S¸ng kiÕn vÞnh CARIBBEAN Cdc : Trung t©m kiÓm so¸t dÞch bÖnh Cita : Uû ban phèi hîp thùc hiÖn hiÖp ®Þnh dÖt may Citest : C«ng ­íc vÒ bu«n b¸n c¸c chñng lo¹i ®éng vËt cã nguy c¬ diÖt chñng CLR : Quy t¾c vÒ nh·n hiÖu Cpsc : Uû ban an toµn hµng tiªu dïng Cvd : ThuÕ ®èi kh¸ng Epa : C¬ quan b¶o vÖ m«i tr­êng Eu : Liªn minh Ch©u ¢u FDA : Côc kiÓm so¸t thùc phÈm vµ d­îc phÈm FTAA : Khu vùc th­¬ng m¹i tù do Ch©u Hoa Kú Fws : C¬ quan qu¶n lý vÒ c¸ vµ ®éng vËt hoang d· Gatt : HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i Gmp : Quy ph¹m s¶n xuÊt tiªu chuÈn Gsp : ChÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp Haccp : HÖ thèng ph©n tÝch nguy c¬ vµ kiÓm so¸t c¸c kh©u träng yÕu Hmf : PhÝ b¶o d­ìng cÇu c¶ng Jva : §iÒu luËt bæ sung Jackson – Vanik Mercosur : Khèi thÞ tr­êng chung Nam Mü Mir : KÕ ho¹ch t×m kiÕm ng­êi Mü mÊt tÝch trong chiÕn tranh Mpf : PhÝ thñ tôc h¶i quan NAFTA : Khu vùc th­¬ng m¹i tù do B¾c Mü Nato : Tæ chøc qu©n sù B¾c §¹i T©y d­¬ng NiEs : C¸c n­íc c«ng nghiÖp míi Ntr : Quan hÖ th­¬ng m¹i b×nh th­êng Odp : Ch­¬ng tr×nh khëi hµnh tr×nh tù Opic : Tæ chøc Quü ®Çu t­ t­ nh©n h¶i ngo¹i Pow : VÊn ®Ò tï nh©n Hoa Kú trong chiÕn tranh Rovr : C¬ héi t¸i ®Þnh c­ cho qu©n nh©n phôc viªn ViÖt Nam Ssop : Quy ph¹m vÖ sinh UNtad : Héi nghÞ Liªn hîp quèc vÒ th­¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn Us treas : Kho b¹c Hoa Kú Uscs : Së Th­¬ng m¹i Hoa Kú Usda : Bé n«ng nghiÖp Hoa Kú USPTO…… : V¨n phßng s¸ng chÕ vµ th­¬ng hiÖu Hoa Kú Ustr : C¬ quan ®¹i diÖn th­¬ng m¹i Hoa Kú Ch­¬ng I Giíi thiÖu chung vÒ hoa kú vµ c¸c quy ®Þnh vÒ nhËp khÈu cña hoa kú I. giíi thiÖu chung vÒ hoa kú Hîp chñng quèc Hoa Kú (The United States of America – USA), th­êng gäi lµ Hoa Kú (hoÆc Mü), cã diÖn tÝch xÊp xØ 9,3 triÖu km2, ®øng thø t­ thÕ giíi vÒ diÖn tÝch. Hoa Kú ®­îc tæ chøc theo h×nh thøc Nhµ n­íc Liªn bang, gåm 50 tiÓu bang, trong ®ã cã 48 bang n»m kÒ nhau trªn lôc ®Þa B¾c Mü, mét bang Alaska n»m t¸ch riªng ë tËn cïng phÝa b¾c lôc ®Þa B¾c Mü vµ mét bang Hawaii ë gi÷a Th¸i B×nh D­¬ng. D©n sè Hoa Kú cã 288.725.423 ng­êi, trong ®ã 76% d©n sè sèng ë thµnh thÞ, t¹o nªn mét thÞ tr­êng hÊp dÉn ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi. : U.S. Census Bureau, 18/12/2002 hay website: http:// www.census.gov/ HiÖn nay, Hoa Kú lµ mét c­êng quèc sè mét thÕ giíi vÒ kinh tÕ, qu©n sù vµ khoa häc c«ng nghÖ. Tuy nhiªn, vÞ trÝ sè mét nµy lu«n bÞ ®e do¹ bëi søc m¹nh kinh tÕ cña khèi EU, sù ph¸t triÓn thÇn kú cña kinh tÕ NhËt B¶n còng nh­ sù lín m¹nh nhanh chãng cña khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, dÉn ®Õn nh÷ng biÕn ®æi linh ho¹t trong ®­êng lèi, chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Hoa Kú. Do ®ã, ®Ó cã mét c¸i nh×n tæng quan vÒ c­êng quèc sè mét thÕ giíi nµy, cÇn ph¶i t×m hiÓu vÒ thÓ chÕ chÝnh trÞ, chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®­êng lèi ngo¹i giao vµ hÖ thèng luËt ph¸p phøc t¹p cña Hoa Kú. Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ thÓ chÕ chÝnh trÞ, kinh tÕ, vµ ngo¹i giao cña Hoa Kú 1.1. ThÓ chÕ chÝnh trÞ Toµn bé ho¹t ®éng cña hÖ thèng chÝnh trÞ Hoa Kú ®Òu ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh, chñ yÕu lµ b»ng HiÕn ph¸p - ®¹o luËt c¬ b¶n cña mçi quèc gia. HiÕn ph¸p Hoa Kú lµ c«ng cô trung t©m cña chÝnh quyÒn Hoa Kú vµ lµ ®¹o luËt tèi cao cña ®Êt n­íc. Trong h¬n 200 n¨m qua, HiÕn ph¸p ®· h­íng dÉn h×nh thµnh c¸c thÓ chÕ chÝnh quyÒn, bao gåm mét chÝnh quyÒn Liªn bang m¹nh víi nh÷ng quyÒn lùc më réng trong viÖc qu¶n lý c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c bang, t¹o c¬ së cho sù æn ®Þnh ®Æc biÖt cña hÖ thèng chÝnh trÞ Hoa Kú. HÖ thèng HiÕn ph¸p cña Hoa Kú ®­îc x©y dùng dùa trªn nguyªn t¾c ph©n quyÒn chÝnh trÞ. Theo nguyªn t¾c nµy, quyÒn h¹n cña ChÝnh phñ Liªn bang vµ cña c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn c¸c bang cã sù ph©n chia r¹ch rßi víi nhau nh»m ®¶m b¶o tÝnh v÷ng ch¾c cña toµn Liªn bang. Nh­ vËy, mäi quyÒn lùc kh«ng tËp trung vµo ChÝnh phñ Liªn bang, mµ vÉn thuéc thÈm quyÒn cña c¸c bang. Tuy nhiªn, c¸c bang cña Hoa Kú kh«ng ph¶i lµ c¸c quèc gia cã chñ quyÒn, do ®ã kh«ng thÓ t¸ch rêi thµnh phÇn Liªn bang. Trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y, “chñ nghÜa liªn bang míi” ®· ph¸t triÓn ë Hoa Kú, cho phÐp c¸c bang më réng kh¶ n¨ng cña m×nh trong viÖc thu thuÕ vµ c¸c nguån thu kh¸c, do ®ã lµm t¨ng vai trß cña c¸c bang trong ®iÒu tiÕt ®êi sèng kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n­íc. VÒ tæ chøc chÝnh quyÒn Liªn bang, Hoa Kú lµ mét nhµ n­íc ®­îc tæ chøc theo chÕ ®é céng hoµ d©n chñ t­ s¶n tæng thèng dùa trªn nguyªn t¾c “Tam quyÒn ph©n lËp”. Theo ®ã, quyÒn lùc chÝnh trÞ ®­îc thùc thi theo nguyªn t¾c “ph©n quyÒn vµ ®èi träng” th«ng qua 3 c¬ quan ®éc lËp: C¬ quan lËp ph¸p (Quèc héi), C¬ quan hµnh ph¸p (Tæng thèng Hoa Kú vµ c¸c v¨n phßng ®iÒu hµnh cña Tæng thèng), C¬ quan t­ ph¸p ( Tèi cao ph¸p viÖn). Mçi c¬ quan nµy thi hµnh quyÒn lùc mét c¸ch ®éc lËp trong c¬ chÕ kiÓm so¸t vµ khèng chÕ lÉn nhau. C¬ quan lËp ph¸p : §iÒu I, kho¶n 1, HiÕn ph¸p HiÕn ph¸p n¨m 1787 quy ®Þnh: “Mäi quyÒn lËp ph¸p sÏ trao cho Quèc héi cña Hîp chñng quèc Hoa Kú, gåm cã mét Th­îng nghÞ viÖn vµ mét H¹ nghÞ viÖn”. Th­îng nghÞ viÖn (Senate) lµ viÖn ®¹i diÖn cho ý chÝ cña 50 bang hîp thµnh Hîp chñng quèc Hoa Kú, gåm 100 th­îng nghÞ sÜ, mçi bang dï nhiÒu hay Ýt d©n chØ ®­îc cö hai ®¹i diÖn t¹i c¬ quan nµy. Trong khi ®ã, H¹ NghÞ viÖn lµ viÖn ®¹i diÖn cho ý chÝ cña toµn Liªn bang do cö tri toµn Liªn bang trùc tiÕp bÇu ra hai n¨m mét lÇn, gåm 438 h¹ nghÞ sÜ. QuyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña c¸c viÖn rÊt kh¸c nhau xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt nªu trªn cña mçi viÖn. Song vÒ chøc n¨ng lËp ph¸p, hai viÖn cã quyÒn ngang nhau trong viÖc biÓu quyÕt c¸c dù luËt, th«ng qua ng©n s¸ch…vµ cïng ®¶m ®­¬ng ba nhiÖm vô chñ yÕu: dù th¶o luËt, quyÕt ®Þnh tham gia vµo c¸c vßng ®µm ph¸n míi, vµ phª chuÈn c¸c tho¶ thuËn sau c¸c vßng ®µm ph¸n míi. C¬ quan hµnh ph¸p : ë Hoa Kú, quyÒn hµnh ph¸p ®­îc trao cho Tæng thèng (§iÒu II, kho¶n 1, HiÕn ph¸p Hoa Kú n¨m 1787).Tæng thèng Hoa Kú cã quyÒn lùc v« cïng lín, kiªm nhiÖm c¶ hai vai trß: Nguyªn thñ quèc gia vµ lµ ng­êi ®øng ®Çu chÝnh phñ. Tæng thèng Hoa Kú lµ Tæng t­ lÖnh Lôc qu©n vµ H¶i qu©n cña Hoa Kú vµ Tù vÖ qu©n cña c¸c TiÓu bang vµ cã c¸c quyÒn h¹n sau: Ký ®iÒu ­íc quèc tÕ; §Ò cö vµ bæ nhiÖm c¸c §¹i sø, c¸c sø thÇn vµ c¸c l·nh sù, c¸c vÞ ch¸nh ¸n cña Tèi cao ph¸p viÖn vµ mäi c«ng chøc kh¸c cña Hîp chñng quèc Hoa Kú; TriÖu tËp hai ViÖn, b·i kho¸ häp cña Quèc héi; ChuÈn bÞ mäi ph­¬ng tiÖn ®Ó ph¸p luËt ®­îc triÖt ®Ó thi hµnh…Tuy nhiªn Tæng thèng kh«ng cã quyÒn s¸ng kiÕn lËp ph¸p. C¬ quan t­ ph¸p : QuyÒn t­ ph¸p cña Hoa Kú ®­îc trao cho Tèi cao ph¸p viÖn (Toµ ¸n Tèi cao Liªn bang). Tèi cao ph¸p viÖn lµ c¬ quan ®øng ®Çu mét hÖ thèng toµ ¸n trªn kh¾p Hîp chñng quèc, gåm toµ ¸n Liªn bang vµ hÖ thèng toµ ¸n cña 50 tiÓu bang. 50 hÖ thèng Toµ ¸n c¸c bang ®­îc thµnh lËp theo HiÕn ph¸p cña mçi bang, cã quyÒn gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp liªn quan ®Õn luËt cña bang hä, song hiÕn ph¸p vµ luËt cña mçi bang vÉn chÞu sù chi phèi tèi cao cña HiÕn ph¸p Liªn bang còng nh­ c¸c ®¹o luËt vµ hiÖp ­íc cña Liªn bang ban hµnh theo HiÕn ph¸p Liªn bang. §Õn nay, hÖ thèng Toµ ¸n Liªn bang cã vai trß ngµy cµng quan träng, do sè l­îng c¸c v¨n b¶n luËt cña Quèc héi Liªn bang ban hµnh ngµy cµng nhiÒu. V× vËy, khi xÐt xö mét vô kiÖn nµo ®ã, Toµ ¸n ph¶i xem xÐt xem ®¹o luËt ¸p dông cho vô kiÖn cã tr¸i víi HiÕn ph¸p kh«ng, nÕu cã Toµ ¸n kh«ng ¸p dông ®¹o luËt nµy cho vô kiÖn chø kh«ng huû bá nã, thay vµo ®ã Toµ ¸n sÏ ¸p dông c¸c ¸n lÖ, tiÒn lÖ xÐt xö hoÆc c¸c tËp qu¸n ph¸p. Sù ®éc lËp vÒ chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan lËp ph¸p, hµnh ph¸p, vµ t­ ph¸p lµ ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt cña chÕ ®é chÝnh trÞ Hoa Kú. Môc ®Ých cña hÖ thèng “Tam quyÒn ph©n lËp” nµy lµ nh»m ®¶m b¶o cho viÖc l·nh ®¹o Hoa Kú ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch kh¸ch quan vµ d©n chñ, tr¸nh ®­îc c¸c chÊn ®éng néi bé, ng¨n ngõa t×nh tr¹ng v« ChÝnh phñ hay sù lòng ®o¹n cña mét thÕ lùc ®¬n lÎ nµo. Tuy nhiªn mÆt h¹n chÕ cña nã n»m ë c¬ chÕ th«ng qua c¸c vÊn ®Ò quan träng, c¸c chÝnh s¸ch cña ®Êt n­íc. C¬ chÕ nµy cùc kú r¾c rèi do cã sù tham gia quyÕt ®Þnh cña c¶ ba c¬ quan. Ngoµi ra, kh«ng thÓ kh«ng nh¾c tíi vai trß cña c¸c §¶ng ph¸i chÝnh trÞ trong ®êi sèng chÝnh trÞ Hoa Kú. ¸p dông chÕ ®é ®a ®¶ng, song thùc tÕ lÞch sö ph¸t triÓn nÒn chÝnh trÞ Hoa Kú cho thÊy, chØ cã hai ®¶ng lín lu©n phiªn cÇm quyÒn lµ §¶ng D©n chñ vµ §¶ng Céng hoµ. Sù kh¸c biÖt chñ yÕu gi÷a hai ®¶ng nµy lµ mét §¶ng n¾m chÝnh quyÒn cßn §¶ng kia lµ §¶ng ®èi lËp. Tuy nhiªn cho dï §¶ng nµo cÇm quyÒn th× môc tiªu cña hä ®Òu nh»m phôc vô cho quyÒn lîi cña giai cÊp t­ s¶n Hoa Kú vµ ®Òu phÊn ®Êu ®Ó ®­a Hoa Kú trë thµnh c­êng quèc sè mét thÕ giíi trªn mäi lÜnh vùc. 1.2. ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i Kh¸i qu¸t vÒ kinh tÕ Hoa Kú §Çu thÕ kû 20, trong khi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, kÓ c¶ ch©u ¢u, ch©u ¸ ®Òu bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ do hËu qu¶ cña hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi th× Hoa Kú l¹i ph¸t triÓn m¹nh vµ giµu cã lªn nhê b¸n vò khÝ, l­¬ng thùc, thùc phÈm. ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai kÕt thóc, n¨m 1945, GNP cña Hoa Kú chiÕm ®Õn 42% GNP toµn cÇu. Vµo thêi ®iÓm Êy, Hoa Kú chiÕm 54,6% tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp cña khèi c¸c n­íc t­ b¶n, 24% xuÊt khÈu vµ 74% tr÷ l­îng vµng, v­¬n lªn trë thµnh c­êng quèc kinh tÕ sè mét thÕ giíi. : PTS. §inh V¨n TiÕn – PTS..Ph¹m QuyÒn, “T×m hiÓu ®Ó hîp t¸c kinh doanh víi Mü”, 1997, tr. 7. §Õn cuèi thÕ kû 20, vÞ trÝ siªu c­êng vÒ kinh tÕ cña Hoa Kú vÉn kh«ng hÒ suy chuyÓn. §Æc biÖt, giai ®o¹n ®Çu thËp kû 90, nÒn kinh tÕ Hoa Kú b­íc vµo thêi kú ph¸t triÓn m¹nh víi chu kú t¨ng tr­ëng dµi nhÊt trong lÞch sö tõ n¨m 1854 ®Õn nay. §Æc ®iÓm næi bËt cña nÒn kinh tÕ Hoa Kú thêi kú nµy lµ cïng víi tû lÖ t¨ng tr­ëng cao th× tû lÖ thÊt nghiÖp vµ tû lÖ l¹m ph¸t rÊt thÊp. TÝnh ®Õn cuèi th¸ng 6 n¨m 2000, Hoa Kú ®· gi÷ kû lôc t¨ng tr­ëng kinh tÕ bÒn v÷ng liªn tôc trong 110 th¸ng víi møc t¨ng tr­ëng GDP trung b×nh 2,8% trong giai ®o¹n 1992-1996; 3,9% trong hai n¨m 1997-1998, 4,5% n¨m 1999 vµ 4,1% n¨m 2000. N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng trung b×nh 2,4%, tû lÖ thÊt nghiÖp gi÷ ë møc 4,5%, thÞ tr­êng Hoa Kú lu«n ®­îc coi lµ thÞ tr­êng lín vµ m¹nh nhÊt thÕ giíi. : BEA News Release, Gross Domestic Product, 21/12/2001, www.bea.doc.gov (Bé Th­¬ng m¹i Hoa Kú) B­íc sang n¨m 2001, nÒn kinh tÕ Hoa Kú r¬i vµo suy tho¸i, chÊm døt thêi kú t¨ng tr­ëng liªn tôc trong suèt 9 n¨m qua. T¨ng tr­ëng kinh tÕ gi¶m sót liªn tôc vµ r¬i vµo vïng ©m tõ quý 3 n¨m 2001 (B¶ng 1). Còng qua ph©n tÝch b¶ng 1 cho thÊy, mÆc dï tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP vÉn ®¹t møc d­¬ng, song tèc ®é nµy thÊp h¬n n¨m 2000 tíi 3 ®iÓm %, tû lÖ thÊt nghiÖp t¨ng vät lªn 4,7% trong n¨m 2001 vµ 5,7% vµo th¸ng 10 n¨m 2002 so víi møc 3,9% cña n¨m 2000. T¨ng tr­ëng gi¶m sót ®· lµm 1,3 triÖu ng­êi mÊt viÖc trong 11 th¸ng ®Çu n¨m. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng kÐm s«i ®éng h¼n, khu vùc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®Æc biÖt lµ khu vùc chÕ t¹o ®×nh trÖ, gi¶m liªn tôc tõ th¸ng 10 n¨m 2000, c«ng suÊt ngµnh chØ ®¹t 74,8%, thÊp nhÊt trong vßng 18 n¨m qua. Thªm vµo ®ã, “sù kiÖn ngµy 11 th¸ng 9” ®· lµm cho nÒn kinh tÕ Hoa Kú “kh«ng ph¶i ®¸p xuèng mét c¸ch nhÑ nhµng nh­ mét chiÕc m¸y bay mµ nã ®· r¬i bÞch xuèng nh­ mét hßn ®¸”, g©y chao ®¶o cho toµn bé nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Nh÷ng ngµnh kinh tÕ bÞ thiÖt h¹i vµ t¸c ®éng m¹nh nhÊt lµ hµng kh«ng, du lÞch, dÞch vô b¶o hiÓm vµ gi¶i trÝ. HiÖn nay, ChÝnh phñ Hoa Kú ®ang t×m kiÕm mäi biÖn ph¸p ®Ó cøu v·n nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Mét trong c¸c biÖn ph¸p ®ã lµ gi¶m thuÕ cho ng­êi d©n nh»m kÝch thÝch tiªu dïng. §Õn nay, kinh tÕ Hoa Kú ®· cã nh÷ng dÊu hiÖu phôc håi, thÓ hiÖn ë tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ quý I n¨m 2002 ®¹t møc 5,8%, møc ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cao nhÊt trong hai n¨m trë l¹i ®©y (Xem b¶ng 1). Lßng tin vµo tiªu dïng gia t¨ng nhanh chãng, thÞ tr­êng lao ®éng bít u ¸m h¬n, c¸c doanh nghiÖp b¾t ®Çu kinh doanh cã l·i, khu vùc chÕ t¹o ®ang trªn ®µ phôc håi…, ®ã chÝnh lµ nh÷ng yÕu tè quan träng thóc ®Èy kinh tÕ Hoa Kú tiÕp tôc ®i lªn. B¶ng 1: DiÔn biÕn t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña Hoa Kú n¨m 2000 - 2002 ChØ sè N¨m 2000 Quý 1 /2001 Quý 2/2001 Quý 3/2001 Quý 4/2001 Quý 1/2002 Quý 2/2002 Quý 3/2002 Tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) 4,1 1,3 0,3 -1,1 2.7 5.8 1.3 3.1 L¹m ph¸t c¬ b¶n 2,6 2,7 1,3 -0,2 - - - - ThÊt nghiÖp 3,9 4,3 4,5 4,9 - - 5,9 5,8 Tiªu dïng hé gia ®×nh 4,8 3,0 2,5 1,1 6,0 3,1 1,8 4,2 §Çu t­ t­ nh©n 6,8 -12,3 -12,1 -10,7 -17,3 18,2 7,9 -0,3 Chi tiªu vµ ®Çu t­ c«ng 2,7 5,3 5,0 0,8 10,5 5,6 1,4 1,8 N¨ng suÊt 3,0 -0,1 2,5 2,7 - - - - XuÊt khÈu 9,7 -5,4 -12,4 -17,3 -9,6 3,5 14,3 2,1 NhËp khÈu 13,2 -2,9 -6,8 -11,8 -5,3 8,5 22,2 2,5 Nguån: Bureau for Analysis (BEA), Bé Th­¬ng M¹i Hoa Kú, th¸ng 11/ 2002 Trong thêi kú thÞnh v­îng hay thêi kú khã kh¨n, Hoa Kú vÉn chøng tá lµ mét nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng nhÊt, hiÖn ®¹i, n¨ng suÊt cao, mét thÞ tr­êng lín nhÊt, cã søc hÊp dÉn vµ tÝnh tù do c¹nh tranh cao nhÊt thÕ giíi. C¬ së ®¶m b¶o cho vÞ thÕ kinh tÕ cña Hoa Kú n»m ë sù kiÓm so¸t kinh tÕ vµ chÝnh trÞ toµn cÇu. Nh­ng muèn duy tr× thÕ m¹nh kinh tÕ cña m×nh, Hoa Kú cÇn ph¶i ®Ò ra mét hÖ thèng ®­êng lèi, chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i ®óng ®¾n vµ linh ho¹t. 1.2.2. ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Hoa Kú ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Hoa Kú lµ sù cô thÓ ho¸ c¸c quan ®iÓm, ®­êng lèi kinh tÕ cña Hoa Kú trong quan hÖ víi c¸c n­íc, c¸c khu vùc vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ, chÝnh trÞ cña m×nh. Tuú vµo môc tiªu chiÕn l­îc cña Hoa Kú trong tõng giai ®o¹n vµ ®èi víi tõng quèc gia, tõng khu vùc, Hoa Kú thùc thi c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p kh¸c nhau. Song cho dï c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸c biÖn ph¸p ®ã thay ®æi nh­ thÕ nµo còng ®Òu ph¶i h­íng tíi môc tiªu chung duy nhÊt mµ c¶ 43 ®êi Tæng thèng Hoa Kú cïng theo ®uæi: bµnh tr­íng kinh tÕ ra toµn cÇu, ®¶m b¶o vÞ trÝ thèng so¸i trªn mäi lÜnh vùc, ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc kinh tÕ. §Ó thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ chiÕn l­îc cña m×nh, Hoa Kú lu«n h« hµo c¸c n­íc më cöa thÞ tr­êng vµ chñ tr­¬ng thóc ®Èy qu¸ tr×nh tù do ho¸ kinh tÕ, th­¬ng m¹i thÕ giíi b»ng viÖc thÓ chÕ ho¸ mét c¸ch cô thÓ ë ba tÇng nÊc: toµn cÇu (®iÓn h×nh lµ WTO), khu vùc (nh­ NAFTA, khèi Andean, s¸ng kiÕn vïng Caribª, ®èi t¸c kinh tÕ xuyªn §¹i T©y D­¬ng víi EU, APEC…) vµ song ph­¬ng th«ng qua c¸c HiÖp ®Þnh tù do th­¬ng m¹i. §©y ch¼ng qua lµ sù ph¶n x¹ ý ®å cña Hoa Kú n»m trong mét chiÕn l­îc l©u dµi nh»m ®¹t ®­îc c¸i gäi lµ “Häc thuyÕt th­¬ng m¹i cña Hoa Kú” (American Trade Phylosophy) víi nh÷ng môc tiªu chÝnh: tËn dông tèi ®a nh÷ng lîi Ých do viÖc më cöa thÞ tr­êng ngo¹i quèc ®em l¹i, t¨ng c­êng ph¸p quyÒn trªn toµn thÕ giíi, vµ t¹o ra mét m«i tr­êng th­¬ng m¹i c«ng b»ng, më vµ dù ®o¸n ®­îc. Trªn ph¹m vi toµn cÇu: Hoa Kú ­u tiªn x©y dùng hÖ thèng th­¬ng m¹i vµ tiÒn tÖ thÕ giíi trªn c¬ së c¸c nguyªn t¾c vµ s¸ng kiÕn cña Hoa Kú nh»m ®Èy nhanh toµn cÇu ho¸ vµ tù do ho¸ tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ. §iÓn h×nh lµ nh÷ng ®ãng gãp cña Hoa Kú cho viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn WTO. Ngay tõ thêi ®iÓm thµnh lËp WTO, ngµy 1/1/1995, Hoa Kú ®· tÝch cùc tham gia vµo c«ng viÖc cña tæ chøc nµy, kh«ng chØ më réng c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng mµ cßn gãp phÇn gia t¨ng sè l­îng thµnh viªn míi. TÝnh ®Õn th¸ng 11/2002, ®· cã tíi 145 n­íc tham gia vµo WTO, bao trïm gÇn nh­ tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. §Ó thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ ®èi ngo¹i chiÕn l­îc cña m×nh, Hoa Kú ®· vµ ®ang sö dông WTO nh­ mét c«ng cô ®Ó tiÕp cËn vµ më cöa nh÷ng lÜnh vùc mµ thÞ tr­êng bÞ biÕn d¹ng hoÆc ®­îc b¶o hé nhiÒu nhÊt nh­: lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ dÞch vô th«ng qua viÖc vËn ®éng tiÕn hµnh c¸c cuéc ®µm ph¸n mang tÝnh toµn cÇu. §iÒu ®ã gi¶i thÝch t¹i sao Héi nghÞ th­êng niªn WTO diÔn ra ngµy 9/11/2001 t¹i Dohar, Qatar tËp trung chñ yÕu vµo vÊn ®Ò n«ng nghiÖp. HiÖn nay, WTO vÉn ®­îc xem nh­ mét c«ng cô ®Ó Hoa Kú thóc ®Èy c¸c n­íc më cöa thÞ tr­êng vµ ®Èy nhanh h¬n n÷a tiÕn tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i. Tuy nhiªn, theo quan ®iÓm cña Hoa Kú, thóc ®Èy tù do ho¸ th­¬ng m¹i th«ng qua c¸c hÖ thèng ®a biªn nh­ WTO thùc sù ch­a ®¸p øng ®­îc nhiÖm vô më réng chu chuyÓn ngo¹i th­¬ng trong c¸c lÜnh vùc mµ Hoa Kú muèn t¨ng c­êng vÞ trÝ cña m×nh. Nguyªn nh©n cã thÓ nãi lµ do nhiÒu ngµnh hµng thuéc danh môc c¸c mÆt hµng nh¹y c¶m nh­ hµng dÖt may, hµng n«ng s¶n vèn lu«n lµ nh÷ng ngµnh ­u tiªn trong xuÊt khÈu cña Hoa Kú, song l¹i lu«n ®øng tr­íc nh÷ng yªu cÇu vÒ c¾t gi¶m hµng rµo quan thuÕ vµ phi quan thuÕ. Ngoµi ra, hµng lo¹t c¸c ®iÒu cña WTO kh«ng cã tÝnh c­ìng bøc ®èi víi c¸c n­íc thµnh viªn trong ®ã cã c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp. Mét lý do n÷a cÇn ph¶i ®Ò cËp ®Õn lµ WTO dùa trªn nguyªn t¾c "mét n­íc- mét phiÕu biÓu quyÕt" mµ Hoa Kú ngay tõ khi thµnh lËp GATT ®· kh«ng ®ång ý. Víi nh÷ng lÝ do trªn, Hoa Kú chñ tr­¬ng ®a d¹ng ho¸ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña m×nh. Kh«ng chØ quan hÖ víi c¸c n­íc th«ng qua c¬ chÕ ®a biªn, Hoa Kú cßn tham gia ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i khu vùc vµ song ph­¬ng, nh»m qua ®ã buéc c¸c n­íc më cöa h¬n n÷a thÞ tr­êng cña m×nh. Trªn ph¹m vi khu vùc: HiÖn nay h¬n 61% th­¬ng m¹i quèc tÕ ®­îc thùc hiÖn trong khu«n khæ c¸c c¬ chÕ th­¬ng m¹i tù do khu vùc, trong ®ã mét sè khu vùc chiÕm tû träng lín nh­ APEC (23,7%), EU (22,8%), NAFTA (7,9%), khu vùc th­¬ng m¹i tù do B¾c - Nam Mü (2,6%), khu vùc th­¬ng m¹i tù do EU - §Þa trung h¶i (2,3%) : International Moneytary Fund: Direction of Trade Statistics Quaterly, March, 2002 . §èi víi mçi khu vùc, Hoa Kú thi hµnh chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i riªng biÖt. Cô thÓ nh­: P Víi ch©u ¢u §èi víi khu vùc Ch©u ¢u, Hoa Kú chñ tr­¬ng thi hµnh chÝnh s¸ch hai mÆt, võa hîp t¸c võa kiÒm chÕ. Mét mÆt Hoa Kú coi Ch©u ¢u lµ ®èi t¸c chiÕn l­îc, cïng phèi hîp víi Ch©u ¢u x©y dùng Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng §èi t¸c Kinh tÕ xuyªn §¹i d­¬ng. Th«ng qua Ch­¬ng tr×nh nµy, hai bªn cïng nhau tho¶ thuËn vÒ mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò th­¬ng m¹i nh­ hµng rµo kü thuËt ®èi víi th­¬ng m¹i, dÞch vô, n«ng nghiÖp vµ së h÷u trÝ tuÖ, cho ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò nh­ m«i tr­êng, lao ®éng, mua s¾m cña chÝnh phñ vµ chÝnh s¸ch c¹nh tranh. Song mÆt kh¸c, Hoa Kú còng kiÒm chÕ th­¬ng m¹i cña Ch©u ¢u, chñ yÕu b»ng c¸c tiªu chuÈn vµ tÝnh b¾t buéc trong c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO. §¬n gi¶n Hoa Kú kh«ng muèn EU hay bÊt kú quèc gia nµo cã ®ñ søc m¹nh ®Ó c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi Hoa Kú. P Víi ch©u Phi Hoa Kú tiÕp tôc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®èi t¸c v× c¬ héi vµ t¨ng tr­ëng do Tæng thèng Bill Clinton ®­a ra tõ n¨m 1997. P Víi ch©u Mü Môc tiªu kinh tÕ chiÕn l­îc cña Hoa Kú ®èi víi khu vùc ch©u Mü lµ th¾t chÆt h¬n n÷a mèi quan hÖ toµn diÖn víi c¸c n­íc trong ph¹m vi khu vùc. Tr­íc hÕt, n¨m 1988, Hoa Kú ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i tù do víi Canada, vµ sau ®ã víi Mªhic« n¨m 1992, biÕn B¾c Mü trë thµnh khu vùc tù do mËu dÞch B¾c Mü (NAFTA), liªn kÕt vïng l·nh thæ réng lín víi kho¶ng 370 triÖu d©n vµ chiÕm h¬n 20% thÞ phÇn trong nÒn kinh tÕ th­¬ng m¹i thÕ giíi. Kh«ng chØ dõng l¹i ë ®ã, cùu Tæng thèng Hoa Kú G.W. Bush cßn ®­a ra s¸ng kiÕn thµnh lËp Khu vùc mËu dich tù do ch©u Mü (Free Trade American Area – FTAA). §Ó xóc tiÕn viÖc thùc hiÖn s¸ng kiÕn nµy, th¸ng 12/1994, Hoa Kú ®· tæ chøc Héi nghÞ th­îng ®Ønh c¸c n­íc ch©u Mü t¹i Bang Florida, víi sù tham dù cña c¸c nhµ l·nh ®¹o tõ 34 quèc gia cña Ch©u lôc nµy, trong ®ã vÊn ®Ò quan träng nhÊt ®­îc ®­a ra th¶o luËn t¹i Héi nghÞ lµ viÖc thµnh lËp FTAA. Tuy nhiªn, m·i ®Õn th¸ng 4/2002, t¹i Héi nghÞ t¹i Quebec, c¸c n­íc Ch©u Mü míi ®i ®Õn tho¶ thuËn hoµn thµnh qu¸ tr×nh ®µm ph¸n thµnh lËp FTAA tr­íc th¸ng 1/2005. HiÖn nay, Tæng thèng G.W. Bush coi viÖc ®µm ph¸n vÒ FTAA lµ mét ­u tiªn hµng ®Çu trong chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña m×nh, bëi lÏ viÖc thµnh lËp FTAA cã ý nghÜa quan träng víi Hoa Kú, ng­êi Hoa Kú sÏ cã c¬ héi lín h¬n trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu cô thÓ trong qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i. P Víi ch©u ¸ Trong kho¶ng mét thËp niªn trë l¹i ®©y, khu vùc Ch©u ¸, ®iÓn h×nh lµ khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kinh ng¹c. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña khu vùc nµy liªn tôc ®¹t møc cao nhÊt thÕ giíi. H¬n n÷a ®©y còng lµ khu vùc ®«ng d©n, tµi nguyªn phong phó vµ tËp trung nhiÒu c­êng quèc kinh tÕ nh­ Trung Quèc, NhËt B¶n vµ mét lo¹t con rång Ch©u ¸. Do ®ã, Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng nhanh chãng trë thµnh môc tiªu quan träng trong chiÕn l­îc kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Hoa Kú. TÇm quan träng cña khu vùc Ch©u ¸ thÓ hiÖn ë ý t­ëng x©y dùng “Céng ®ång Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng míi” cña Hoa Kú sau khi chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc vµ n»m trong chiÕn l­îc phôc h­ng kinh tÕ d­íi thêi Tæng thèng Bill Clinton. Néi dung trung t©m cña chiÕn l­îc trªn chÝnh lµ lµm dÊy lªn phong trµo thóc ®Èy bu«n b¸n víi Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng nh»m biÕn khu vùc nµy thµnh mét khu vùc kinh tÕ th­¬ng m¹i cã søc m¹nh to lín, tù do, cã lîi cho bu«n b¸n ®èi ngo¹i cña Hoa Kú. TiÕp tôc thùc hiÖn chiÕn l­îc trªn, Tæng thèng G.W. Bush vÉn rÊt coi träng vai trß cña APEC nh­ mét c«ng cô ®Ó Hoa Kú thóc ®Èy tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong khu vùc, bëi ®©y vèn lµ khu vùc cã nhiÒu n­íc theo ®uæi chÝnh s¸ch h¹n chÕ tiÕp cËn thÞ tr­êng vµ còng lµ khu vùc mµ Hoa Kú bÞ th©m hôt c¸n c©n th­¬ng m¹i lín nhÊt. Song, khi th©m hôt bu«n b¸n b¾t ®Çu g©y ra nh÷ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ ë trong n­íc, Hoa Kú rót khái chÝnh s¸ch bu«n b¸n tù do vµ coi c¸c nÒn kinh tÕ Ch©u ¸ lµ c¸c b¹n hµng bu«n b¸n kh«ng sßng ph¼ng. Mét mÆt Hoa Kú ®· thóc Ðp c¸c b¹n hµng më cöa thÞ tr­êng cña hä cho c¸c s¶n phÈm cña Hoa Kú b»ng c¸ch ®e do¹ ®ãng cö._.a thÞ tr­êng trong n­íc cña Hoa Kú ®èi víi c¸c hµng xuÊt khÈu cña hä. MÆt kh¸c, khi hµng ho¸ cña Ch©u ¸ trµn vµo thÞ tr­êng Hoa Kú, ChÝnh phñ Hoa Kú ®¬n ph­¬ng thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p m¹nh mÏ nh»m tr¶ ®òa c¸c b¹n hµng. ChÝnh s¸ch bu«n b¸n hai mÆt cña Hoa Kú ®· g©y mét søc Ðp to lín ®èi víi c¸c n­íc Ch©u ¸, nh­ng kh«ng v× thÕ mµ cã thÓ c¶n trë dßng hµng ho¸ ngµy cµng lín cña ch©u lôc nµy ch¶y sang thÞ tr­êng Hoa Kú. Tãm l¹i, môc tiªu kinh tÕ chiÕn l­îc cña Hoa Kú víi Ch©u ¸ lµ më réng h¬n n÷a thÞ tr­êng Ch©u ¸ cho hµng ho¸ cña Hoa Kú, thóc ®Èy xuÊt khÈu cña Hoa Kú sang Ch©u ¸, qua ®ã tiÕp tôc duy tr× ¶nh h­ëng kinh tÕ cña m×nh ë Ch©u ¸ vµ tiÕn tíi n¾m quyÒn l·nh ®¹o trong khu vùc. Trong khu«n khæ quan hÖ song ph­¬ng: ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Hoa Kú kh«ng chØ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c quan hÖ ®a ph­¬ng vµ khu vùc mµ cßn th«ng qua c¸c tho¶ thuËn song ph­¬ng gi÷a Hoa Kú víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng th­êng ®­îc Hoa Kú ¸p dông víi nh÷ng n­íc ®èi t¸c quan träng hay nh÷ng ®èi t¸c cã nhiÒu triÓn väng. §a sè c¸c ®èi t¸c nµy mÆc dï ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch tù do ho¸ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, song vÉn cßn duy tr× kh¸ nhiÒu hµng rµo th­¬ng m¹i. Do ®ã chØ cã th«ng qua c¸c tho¶ thuËn song ph­¬ng, Hoa Kú míi d¸m hi väng sÏ nhanh chãng xo¸ bá c¸c rµo c¶n nµy trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc ®èi t¸c. Tr­íc ®©y, EU vµ NhËt B¶n lµ c¸c ®èi t¸c th­¬ng m¹i chÝnh cña Hoa Kú. Song giê ®©y, Hoa Kú chuyÓn träng t©m chiÕn l­îc kinh tÕ ®èi ngo¹i cña m×nh sang khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng vµ ®Æc biÖt coi träng ph¸t triÓn quan hÖ víi Trung Quèc vµ c¸c n­íc trong khèi ASEAN. Do ®ã ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng nh»m më ®­êng cho c¸c c«ng ty Hoa Kú th©m nhËp c¸c thÞ tr­êng tiªu thô míi kh«ng chØ lµm t¨ng khèi l­îng hµng ho¸ vµ dÞch vô xuÊt khÈu cña Hoa Kú mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ diÔn ra nhanh h¬n. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt Nam – Hoa Kú ký kÕt ngµy 14/07/2002 t¹i Washington còng kh«ng n»m ngoµi môc ®Ých ®ã. Cho ®Õn nay, Hoa Kú ®· ký kho¶ng 280 HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng, ®a ph­¬ng vµ c¸c HiÖp ®Þnh chuyªn ngµnh : U.S. Department of State, Interntional Information Programs, Washington File, 2001 . ViÖc thùc hiÖn c¸c HiÖp ®Þnh nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn h¬n cho c¸c doanh nghiÖp Hoa Kú, ®ång thêi ®¶m b¶o c¸c lîi Ých cña Hoa Kú vµ duy tr× vÞ trÝ sè mét cña nÒn kinh tÕ n­íc nµy trªn thÕ giíi. . §­êng lèi ngo¹i giao §­êng lèi ngo¹i giao cña Hoa Kú ®­îc thÓ hiÖn rÊt râ qua chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Hoa Kú trong tõng giai ®o¹n. Sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai, Hoa Kú chñ tr­¬ng thùc hiÖn chiÕn l­îc toµn cÇu ho¸ (hay cßn gäi lµ chiÕn l­îc toµn cÇu ho¸ lÇn thø nhÊt). ChiÕn l­îc nµy ®­îc khëi x­íng trong bèi c¶nh trªn thÕ giíi h×nh thµnh hai hÖ thèng chÝnh trÞ ®èi lËp nhau: hÖ thèng c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa (Hoa Kú lµm trô cét) vµ hÖ thèng c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa (do Liªn X« ®øng ®Çu), ®e do¹ vÞ trÝ siªu c­êng sè mét vÒ kinh tÕ, qu©n sù cña Hoa Kú. Thªm vµo ®ã, phong trµo gi¶i phãng d©n téc sau chiÕn tranh ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh­ mét mòi nhän tÊn c«ng lîi h¹i ®¸nh vµo hÖ thèng thuéc ®Þa cña c¸c n­íc T­ b¶n chñ nghÜa, trong ®ã cã Hoa Kú, lµm thay ®æi s©u s¾c côc diÖn quèc tÕ. §Ó ®èi phã víi nh÷ng biÕn ®æi theo chiÒu h­íng kh«ng cã lîi cho môc tiªu b¸ chñ cña m×nh, Hoa Kú ®· ®­a ra bèn yªu cÇu chiÕn l­îc ngo¹i giao nh­ sau: 1. Ph¸t triÓn Hoa Kú hïng m¹nh vÒ c¸c mÆt kinh tÕ, qu©n sù, chÝnh trÞ lµm chç dùa cho viÖc thùc hiÖn tham väng cña Hoa Kú lµm b¸ chñ thÕ giíi. 2. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi ®Çu vµ ng¨n chÆn chèng Liªn X« vµ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa, chèng phong trµo céng s¶n quèc tÕ. 3. Khèng chÕ c¸c n­íc ®ång minh ph­¬ng T©y trong quü ®¹o cña Hoa Kú. 4. Ng¨n chÆn, ®Èy lïi, chèng ph¸ phong trµo gi¶i phãng d©n téc trªn thÕ giíi; giµnh giËt thuéc ®Þa cña c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn bÞ suy yÕu, biÕn thµnh thuéc ®Þa thùc d©n kiÓu míi cña Hoa Kú. Trong thêi gian chiÕn tranh l¹nh, môc tiªu chñ yÕu cña chiÕn l­îc ®èi ngo¹i cña Hoa Kú lµ x©y dùng mét trËt tù quèc tÕ t­ b¶n chñ nghÜa tù do trªn ph¹m vi toµn cÇu. Néi dung cña chiÕn l­îc toµn cÇu thêi kú ®ã lµ xoay quanh nh÷ng vÊn ®Ò b¸ quyÒn thÕ giíi, thÓ chÕ chÝnh trÞ, trËt tù thÕ giíi…lµm ®èi träng víi Liªn X« vÒ chÝnh trÞ vµ qu©n sù. Sau khi Liªn X« gi¶i thÓ vµ chiÕn tranh l¹nh chÊm døt, nÒn t¶ng chÝnh trÞ thÕ giíi x¶y ra mét lo¹t nh÷ng biÕn ®æi to lín: Hoa Kú trë thµnh n­íc lín duy nhÊt siªu h¹ng trªn thÕ giíi. Cïng nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ thÕ giíi, chÝnh s¸ch ngo¹i giao cña Hoa Kú còng thay ®æi theo nh»m thùc hiÖn môc tiªu giµnh quyÒn b¸ chñ thÕ giíi trªn mäi ph­¬ng diÖn, trong ®ã lÊy viÖc kiÓm so¸t chÝnh trÞ lµm nÒn t¶ng. D­íi chÝnh quyÒn cña Tæng thèng Bill Clinton Ngay tõ khi ch©n ­ít ch©n r¸o vµo Nhµ tr¾ng, Tæng thèng Bill Clinton ®· nhÊn m¹nh nhu cÇu cÊp b¸ch vÒ cñng cè vµ duy tr× vai trß l·nh ®¹o thÕ giíi cña Hoa Kú. ¤ng ®· chñ tr­¬ng nÕu lîi Ých sèng cßn cña Hoa Kú bÞ th¸ch thøc hoÆc ý thøc vµ l­¬ng t©m cña céng ®ång quèc tÕ bÞ coi th­êng, Hoa Kú sÏ hµnh ®éng b»ng con ®­êng ngo¹i giao hoµ b×nh, nÕu cã thÓ, vµ b»ng vò lùc khi cÇn thiÕt. Nh­ vËy, ®­êng lèi ngo¹i giao cña Hoa Kú d­íi chÝnh quyÒn cña Tæng thèng Bill Clinton thÓ hiÖn râ tÝnh «n hoµ, coi träng c¸c cam kÕt vµ chÝnh s¸ch can thiÖp ®a ph­¬ng, trong ®ã nhÊn m¹nh ®Õn vai trß, cã tÝnh ®Õn lîi Ých cña c¸c ®ång minh, cña c¸c ®èi t¸c vµ nh÷ng thiÕt chÕ quèc tÕ. D­íi chÝnh quyÒn cña Tæng thèng G.W. Bush Th¸ng 1 n¨m 2001, George W. Bush ®¾c cö Tæng thèng thø 43 cña Hoa Kú. Hoµi b·o lín nhÊt cña G.W. Bush lµ ®Æt c¬ së cho vÞ trÝ b¸ quyÒn tèi cao cña Hoa Kú trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. §Ó thùc hiÖn hoµi b·o cña m×nh, «ng thi hµnh mét ®­êng lèi ngo¹i giao cøng r¾n, mang mµu s¾c ®¬n ph­¬ng, biÖt lËp, dùa trªn søc m¹nh qu©n sù nh»m phôc vô cho lîi Ých thiÕt th©n c¨n b¶n vµ l©u dµi cña Hoa Kú. §Ých th©n «ng tuyªn truyÒn m¹nh mÏ cho HÖ thèng phßng thñ tªn löa Quèc gia (NMD), ®­a mäi ®ång minh vµo m¹ng l­íi nµy, ®ång thêi chi dïng mét kho¶n lín trong ng©n s¸ch quèc phßng cho c¸c cuéc tÊn c«ng qu©n sù nh»m tr¶ ®òa nh÷ng n­íc mµ Hoa Kú cho r»ng “®i ng­îc l¹i lîi Ých chiÕn l­îc cña Hoa Kú”. B»ng chøng gÇn ®©y nhÊt lµ viÖc Hoa Kú tiÕn hµnh tÊn c«ng qu©n sù vµo afghanistan vµ tíi ®©y lµ tÊn c«ng vµo iraq bÊt chÊp ph¶n ®èi cña d­ luËn trªn toµn thÕ giíi vµ sù can ng¨n cña Liªn hîp quèc. Tæng thèng G.W. Bush tuyªn bè sÏ “sö dông tèi ®a søc m¹nh Hoa Kú vµ ¶nh h­ëng v« biªn cña Hoa Kú ®Ó cñng cè h¬n n÷a hoµ b×nh vµ d©n chñ trªn thÕ giíi”. Nh­ vËy, toµn cÇu ho¸ vµ d©n chñ ho¸ ®· xuÊt hiÖn nh­ nh÷ng l¸ bïa cho chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Hoa Kú. Sau chiÕn tranh l¹nh, chiÕn l­îc toµn cÇu cña Hoa Kú ®· cã nh÷ng biÕn ®æi c¬ b¶n, tõ “ChiÕn l­îc hai ®¹i d­¬ng” (tøc §¹i T©y D­¬ng vµ Th¸i B×nh D­¬ng nh»m kiÒm chÕ Liªn X«) chuyÓn sang “ChiÕn l­îc §¹i lôc ¸ - ¢u” hiÖn nay. ChiÕn l­îc §¹i lôc ¸ - ¢u lµ chiÕn l­îc theo ®ã Hoa Kú lÊy NATO ë ch©u ¢u vµ Liªn minh qu©n sù NhËt – Mü ë ch©u ¸ lµm ®iÓm tùa, céng thªm c¸c ®ång minh kh¸c vµ thÓ chÕ quèc tÕ do Hoa Kú chi phèi, h×nh thµnh “ChÕ ®é b¸ quyÒn”, gi÷ cho vÞ trÝ “b¸ quyÒn duy nhÊt” cña Hoa Kú ë ®¹i lôc ¸ - ©u kh«ng bÞ th¸ch thøc, cuèi cïng x©y dùng thÓ chÕ b¸ quyÒn trªn ph¹m vi toµn cÇu do Hoa Kú l·nh ®¹o. Tr­íc m¾t, Hoa Kú t­¬ng ®èi “yªn t©m” víi ch©u ¢u - ®ång minh qu©n sù cña Hoa Kú, song “rÊt lo l¾ng” ®èi víi khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng, ®Æc biÖt lµ Trung Quèc vµ Nga. MÆc dï Hoa Kú hiÖn ®ang tÝch cùc thùc hiÖn chiÕn l­îc an ninh toµn cÇu “coi träng ¢u - ¸ nh­ nhau” nh­ng chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i tr­íc m¾t lµ coi khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng lµm träng ®iÓm. 2. HÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú 2.1. §Æc ®iÓm chung HÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú cã c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: Thø nhÊt, hÖ thèng ph¸p luËt cña Hoa Kú thuéc lo¹i ®å sé vµ phøc t¹p nhÊt thÕ giíi. Ngoµi ph¸p luËt chung cña Liªn bang, mçi bang cßn cã hÖ thèng ph¸p luËt riªng vµ nhiÒu khi kh«ng thèng nhÊt víi nhau. MÆc dï, vÒ nguyªn t¾c, ph¸p luËt cña bang kh«ng ®­îc m©u thuÉn víi luËt Liªn bang, song trong nhiÒu lÜnh vùc cô thÓ, ph¸p luËt bang míi lµ ph¸p luËt ¸p dông trªn thùc tÕ. Hµng n¨m, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt do c¸c c¬ quan lËp ph¸p ban hµnh kh«ng ngõng t¨ng lªn, kh«ng chØ ë hÖ thèng luËt Liªn bang mµ c¶ c¸c bang vµ c¸c cÊp ®Þa ph­¬ng. §Õn nay c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®· t¨ng lªn víi mét khèi l­îng khæng lå vµ ®­îc tËp hîp, hÖ thèng ho¸ trong Bé luËt cña Hoa Kú (United State Code - USC). Bé luËt nµy, cø s¸u n¨m ®­îc Ên hµnh l¹i mét lÇn, nh»m cËp nhËt vµ bæ sung nh÷ng luËt míi ®­îc quèc héi ban hµnh gi÷a hai kú Ên hµnh. Toµn bé USC gåm 50 phÇn, mçi phÇn bao qu¸t c¸c v¨n b¶n luËt vÒ mét lÜnh vùc nhÊt ®Þnh. (VÝ dô, 1- C¸c vÊn ®Ò chung; 2- Quèc héi; 3- Tæng thèng; 7- N«ng nghiÖp; 11- Ph¸ s¶n; 12- Ng©n hµng; 15- Bu«n b¸n vµ th­¬ng m¹i; 35- S¸ng chÕ; 49- VËn t¶i; 50- ChiÕn tranh vµ quèc phßng). V× vËy, mçi v¨n b¶n luËt míi ®­îc ban hµnh ®Òu ®­îc chØ dÉn vÞ trÝ cña nã trong bé USC ®Ó tiÖn cho viÖc qu¶n lý, s¾p xÕp vµ theo dâi. Thø hai, hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú lµ hÖ thèng th«ng luËt (Common Law), mét trong s¸u hÖ thèng ph¸p luËt ®iÓn h×nh trªn thÕ giíi. Th«ng luËt ®­îc h×nh thµnh vµ tån t¹i ë Anh vµ Hoa Kú nªn ®«i khi ng­êi ta gäi hÖ thèng luËt nµy lµ hÖ thèng ph¸p luËt Anh – Mü ®Ó ph©n biÖt víi dßng ph¸p luËt Ch©u ¢u lôc ®Þa (th­êng gäi lµ Civil Law). §Æc ®iÓm cña Common Law lµ thiÕu sù hÖ thèng ho¸, bÊt thµnh v¨n vµ chñ yÕu dùa vµo tiÒn lÖ xÐt xö (cßn gäi lµ c¸c ¸n lÖ). Common Law chñ yÕu bao gåm c¸c nguyªn t¾c ph¸p lý hµm chøa trong c¸c ph¸n quyÕt cña Toµ ¸n. C¸c nguyªn t¾c ph¸p lý ®ã kh«ng ph¶i b¾t nguån tõ c¸c v¨n b¶n cña NghÞ viÖn mµ lµ tõ c¸c kÕt luËn cña Toµ ¸n. NghÜa lµ, ë nh÷ng n­íc theo Common Law, Toµ ¸n kh«ng chØ lµ nh÷ng c¬ quan xÐt xö mµ cßn lµ c¬ quan “lµm ra” luËt. Toµ ¸n dùa vµo c¸c ph¸n quyÕt cña c¸c vÞ thÈm ph¸n trong c¸c vô ¸n t­¬ng tù tr­íc ®ã ®Ó gi¶i thÝch vµ ®­a ra c¸c ph¸n quyÕt cña m×nh. §iÒu nµy lµm cho ph¸n quyÕt cña c¸c vÞ thÈm ph¸n cã tÝnh c«ng b»ng vµ thuyÕt phôc h¬n. Ngoµi ra cã thÓ nhËn thÊy, c¬ cÊu ph¸p luËt cña c¸c quèc gia thuéc dßng hä Common Law, trong ®ã cã ph¸p luËt Hoa Kú, kh«ng hoµn toµn chØ cã luËt bÊt thµnh v¨n (tøc c¸c ¸n lÖ), mµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña Quèc héi vµ ChÝnh phñ còng ngµy cµng cã vai trß quan träng trong hÖ thèng ph¸p luËt cña c¸c quèc gia nµy. §iÒu nµy lµ xu h­íng tÊt yÕu trong bèi c¶nh hîp t¸c quèc tÕ vµ toµn cÇu ho¸. Thø ba, hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú ®­îc chia lµm hai ngµnh lµ C«ng ph¸p (Public Law) vµ T­ ph¸p (Private Law). LuËt c«ng gåm cã luËt hiÕn ph¸p, luËt nhµ n­íc, luËt h×nh sù, vµ nh÷ng v¨n b¶n qui ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu…LuËt c«ng th­êng ®­îc hÖ thèng ho¸ vµ ban hµnh d­íi d¹ng v¨n b¶n nh­ HiÕn ph¸p, Bé luËt (Code), §¹o luËt (Act) vµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt. Tr¸i l¹i, luËt t­ (tøc t­ ph¸p), bao gåm luËt d©n sù, luËt th­¬ng m¹i…, phÇn lín tån t¹i d­íi d¹ng c¸c ¸n lÖ. §iÒu nµy cã ¶nh h­ëng lín ®Õn hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú hiÖn nay: tÊt c¶ nh÷ng quy ®Þnh thuéc luËt t­ ®Òu ®­îc thÓ hiÖn trong ¸n lÖ, dï ®ã lµ thuéc lÜnh vùc th­¬ng m¹i hay d©n sù, trong khi luËt c«ng ®Òu ®­îc ban hµnh d­íi h×nh thøc v¨n b¶n. §iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao Hoa Kú ban hµnh mét hÖ thèng ®å sé c¸c v¨n b¶n ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu – lÜnh vùc ®­îc Hoa Kú coi lµ Public Law. Mét ®Æc ®iÓm riªng cã cña ph¸p luËt Hoa Kú lµ Hoa Kú kh«ng ph©n ®Þnh riªng rÏ gi÷a ph¸p luËt th­¬ng m¹i vµ ph¸p luËt d©n sù. C¸c luËt gia Hoa Kú cho r»ng sù ph©n ®Þnh ®ã chØ t¹o ra nh÷ng “r¾c rèi kh«ng cÇn thiÕt”. Thø t­, luËt ph¸p Hoa Kú mang mµu s¾c chÝnh trÞ râ nÐt. Hoa Kú th­êng sö dông ph¸p luËt nh­ nh÷ng c«ng cô, nh÷ng vò khÝ s¾c bÐn ®Ó b¶o vÖ, duy tr× vµ cñng cè chÕ ®é chÝnh trÞ còng nh­ vÞ thÕ cña Hoa Kú trªn thÕ giíi. §Æc ®iÓm nµy thÓ hiÖn rÊt râ ë c¸c ®¹o luËt th­¬ng m¹i, c¸c chÝnh s¸ch nh»m bao v©y, cÊm vËn, phong to¶ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña c¸c n­íc cã quan hÖ “kh«ng h÷u h¶o” víi Hoa Kú. Ch¼ng h¹n nh­ §¹o luËt Bu«n b¸n víi c¸c n­íc thï ®Þch (TWTEA), §¹o luËt vÒ kiÓm so¸t xuÊt khÈu vò khÝ (AECA n¨m 1968), C¸c ®¹o luËt cÊm vËn vµ bao v©y kinh tÕ mµ Hoa Kú ¸p dông cho Cuba (n¨m 1992), Iran (n¨m 1990), Iran vµ Libya (n¨m 1996)… 2. §Æc ®iÓm cña hÖ thèng luËt ph¸p th­¬ng m¹i Hoa Kú N»m trong nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña hÖ thèng ph¸p luËt, hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i Hoa Kú còng rÊt ®å sé vµ phøc t¹p, ®­îc ban hµnh theo hai cÊp: cÊp Liªn bang vµ cÊp Bang. Do ®ã còng kh«ng cã g× khã hiÓu khi hÖ thèng ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña Hoa Kú chÞu sù ®iÒu tiÕt bëi rÊt nhiÒu nguån luËt kh¸c nhau, bao gåm: HiÕn ph¸p, HiÖp ­íc quèc tÕ, §¹o luËt liªn bang, NghÞ ®Þnh vµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt cña ngµnh hµnh ph¸p, Quy chÕ cña c¸c c¬ quan cÊp Liªn bang, HiÕn ph¸p cña Bang, LuËt cña Bang, Quy chÕ cña Bang, Quy chÕ cña thµnh phè, quËn vµ cña c¸c cÊp ®Þa ph­¬ng kh¸c. Tõ khi ban hµnh ®Õn nay, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt trªn liªn tôc ®­îc söa ®æi, bæ sung ®Ó ®¸p øng víi nh÷ng biÕn ®éng trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i còng nh­ ®Ó phï hîp víi nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ®Êt n­íc. V× thÕ, cã thÓ nãi, ph¸p luËt th­¬ng m¹i Hoa Kú ph¶n ¸nh rÊt râ ®­êng lèi ph¸t triÓn th­¬ng m¹i cña Hoa Kú. Tuy nhiªn kho¸ luËn chØ giíi thiÖu nh÷ng v¨n b¶n lËp ph¸p chñ yÕu ®¸nh dÊu c¸c giai ®o¹n h×nh thµnh c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i quan träng cña Hoa Kú. ò LuËt thuÕ quan n¨m 1930 (Tariff Act 1930) LuËt thuÕ quan Hoa Kú ra ®êi n¨m 1930 ®¸nh dÊu thêi kú b¶o hé cùc ®oan nhÊt trong chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i Hoa Kú. Môc ®Ých chÝnh cña LuËt nµy lµ nh»m tr¶ ®òa viÖc t¨ng thuÕ lóc ®ã cña c¸c n­íc kh¸c. V× thÕ, thuÕ nhËp khÈu cña Hoa Kú thêi gian nµy t¨ng rÊt cao, cã lóc t¨ng lªn ®Õn 53%. §©y lµ mét nh©n tè gãp phÇn g©y nªn t×nh tr¹ng suy tho¸i kinh tÕ thÕ giíi vµo nh÷ng n¨m 1930. ò LuËt tho¶ thuËn th­¬ng m¹i cã ®i cã l¹i n¨m 1934 (Reciprocal Trade Agreement Act of 1934) C¸c nhµ lµm chÝnh s¸ch nhanh chãng nhËn ra sai lÇm cña chñ nghÜa b¶o hé vµ h­íng tíi thÞ tr­êng tù do. N¨m 1934, ®¹o luËt nµy ®­îc ban hµnh vµ trë thµnh hßn ®¸ t¶ng trong chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Hoa Kú. LuËt nµy cho phÐp Tæng thèng Hoa Kú ®µm ph¸n vÒ më réng diÖn gi¶m thuÕ trong khu«n khæ GATT. ò LuËt më réng th­¬ng m¹i 1962 (Trade Expansion Act of 1962) LuËt nµy luËt ho¸ ch­¬ng tr×nh ®iÒu chØnh th­¬ng m¹i lÇn ®Çu tiªn. LuËt cho phÐp Hoa Kú: — Tham gia vµo vßng ®µm ph¸n Kennedy trong khu«n khæ GATT — ¸p dông c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî vµ chØ ®Þnh §¹i diÖn Th­¬ng m¹i Hoa Kú — ¸p dông c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ nhËp khÈu khi viÖc nhËp khÈu mÆt hµng nµo ®ã vµo Hoa Kú cã nguy c¬ ¶nh h­ëng ®Õn an ninh quèc gia. ò LuËt C¶i tæ Th­¬ng m¹i Hoa Kú 1974 (Trade Reform Act of 1974) LuËt nµy cho phÐp Tæng thèng Hoa Kú thªm quyÒn rÊt réng, ®­îc ®µm ph¸n vÒ c¾t gi¶m hµng rµo nhËp khÈu vµ trao GSP cho mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn. Ngoµi ra, LuËt nµy cßn ®Ò ra môc tiªu lµ: thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ Hoa Kú, duy tr× vµ më réng thÞ tr­êng cho hµng n«ng s¶n, c«ng nghiÖp, hÇm má vµ th­¬ng m¹i, quan hÖ víi c¸c n­íc th«ng qua ph¸t triÓn thÞ tr­êng më cöa vµ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, ®­a ra c¸c biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ vµ hç trî cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ c«ng nh©n Hoa Kú chèng l¹i viÖc bu«n b¸n kh«ng b×nh ®¼ng hay c¹nh tranh cã tÝnh g©y ph­¬ng h¹i trong nhËp khÈu. Còng ®­îc quy ®Þnh trong LuËt nµy, §iÒu kho¶n 406 môc IV, LuËt Jackson-Vanik vÒ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc céng s¶n cho phÐp dµnh MFN cho c¸c n­íc phi kinh tÕ thÞ tr­êng nÕu cho d©n di c­ tù do vµ ph¶i ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Hoa Kú. Tuy nhiªn ®©y ch­a ph¶i lµ quy chÕ Quan hÖ th­¬ng m¹i b×nh th­êng vÜnh viÔn (PNTR) mµ vÉn ph¶i xem xÐt l¹i hµng n¨m cho ®Õn khi n­íc ®­îc h­ëng MFN gia nhËp vµo WTO. ò LuËt thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i 1984(the Trade and Tariff Act of 1984) LuËt thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i 1984 lµm râ vµ cô thÓ ho¸ c¸c ®iÒu kho¶n vÒ thuÕ chèng ph¸ gi¸ vµ trî cÊp, ®­a ra c¸c ®iÒu kiÖn cho c¸c tr­êng hîp ¸p dông ®iÒu kho¶n 301 cña LuËt th­¬ng m¹i 1974 ®èi víi c¸c tr­êng hîp bu«n b¸n bÊt b×nh ®¼ng, ®ång thêi cho phÐp Tæng thèng th­¬ng l­îng gi¶m bít hoÆc lo¹i bá hµng rµo ®èi víi th­¬ng m¹i trong lÜnh vùc dÞch vô, s¶n phÈm c«ng nghÖ cao, mua b¸n vµ b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ. ò LuËt tæng hîp c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ c¹nh tranh 1988(the Omnibus Trade and Competitiveness Act of 1988) LuËt tæng hîp c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i vµ c¹nh tranh 1988 ®­îc ban hµnh nh»m t¨ng c­êng lîi Ých kinh tÕ cña Hoa Kú trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. LuËt cho phÐp Hoa Kú t×m kiÕm mäi c¬ héi ®Ó th¸o gì hµng rµo th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc, t¨ng quyÒn lùc cho Tæng thèng trong viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ s¶n phÈm n­íc ngoµi nµo mµ Tæng thèng cho lµ cã hµnh vi bu«n b¸n kh«ng sßng ph¼ng vµ tiÕn hµnh tr¶ ®òa nÕu ®µm ph¸n ®Ó kh¾c phôc c¸c hµnh vi trªn kh«ng cã kÕt qu¶. Mét ®Æc ®iÓm quan träng kh¸c cña hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i Hoa Kú lµ hÇu hÕt c¸c quy ®Þnh, luËt lÖ th­¬ng m¹i ®Òu ®­îc ban hµnh theo c¸c nguyªn t¾c vµ quy ®Þnh cña WTO. NhiÒu quy ®Þnh tr­íc ®©y kh«ng t­¬ng thÝch víi c¸c nguyªn t¾c cña WTO th× nay, sau khi WTO ra ®êi Hoa Kú ®iÒu chØnh l¹i cho phï hîp. §iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao c¸c HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song biªn ký víi Hoa Kú ®Òu dùa trªn khung vµ c¸c nguyªn t¾c cña WTO. Tãm l¹i, kÓ tõ khi ra ®êi ®Õn nay, c¸c v¨n b¶n luËt th­¬ng m¹i Hoa Kú ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc dÉn d¾t vµ b¶o vÖ lîi Ých tèi ®a cña Hoa Kú trong th­¬ng m¹i quèc tÕ, ®­a Hoa Kú trë thµnh mét c­êng quèc th­¬ng m¹i lín nhÊt thÕ giíi. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, cã thÓ kÕt luËn r»ng, tuy lµ mét quèc gia non trÎ vÒ tuæi ®êi (h¬n 200 tuæi) nh­ng Hoa Kú kh«ng hÒ non trÎ vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn. Së h÷u mét vïng l·nh thæ bao la (®øng thø t­ thÕ giíi) víi nguån tµi nguyªn cùc kú phong phó, mét lùc l­îng lao ®éng ®«ng ®¶o bao gåm nhiÒu céng ®ång d©n téc kh¸c nhau ®Õn tõ nhiÒu lôc ®Þa, nhiÒu quèc gia kh¸c nhau víi tham väng lµm giµu, T­ b¶n Hoa Kú ®· chøng tá tÝnh n¨ng ®éng cña m×nh trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn Hoa Kú trë thµnh mét c­êng quèc sè mét thÕ giíi trªn lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ, qu©n sù vµ khoa häc c«ng nghÖ. Víi ®­êng lèi chÝnh trÞ, kinh tÕ, ngo¹i giao võa linh võa uy vµ mét hÖ thèng ph¸p luËt t­¬ng ®èi hoµn chØnh, Hoa Kú ®ang dÇn tiÕn tíi ng«i vÞ “b¸ chñ toµn cÇu”. Gãp phÇn kh«ng nhá vµo môc tiªu tèi th­îng ®ã kh«ng thÓ kh«ng bµn ®Õn vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ hç trî tÝch cùc cho ho¹t ®éng ®ã lµ c¶ hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ luËt lÖ qu¶n lý chóng. Song, trong ph¹m vi ®Ò tµi nµy, t¸c gi¶ chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n lý ho¹t ®éng nhËp khÈu cña Hoa Kú nãi chung vµ nhÊn m¹nh ®Õn c¸c quy ®Þnh qu¶n lý nhËp khÈu ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. II. Nh÷ng quy ®Þnh qu¶n lý nhËp khÈu cña Hoa Kú Hoa Kú x­a nay vÉn ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng “më” vµo lo¹i bËc nhÊt trªn thÕ giíi, song ®Ó hµng ho¸ x©m nhËp thµnh c«ng vµ cã chç ®øng l©u dµi trªn thÞ tr­êng Hoa Kú lµ ®iÒu kh«ng hÒ ®¬n gi¶n. Hµng ho¸ nhËp khÈu ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ chÊt l­îng, nh·n m¸c hµng ho¸, c¸c quy ®Þnh xuÊt xø, c¸c tiªu chuÈn vÒ lao ®éng, c¸c quy ®Þnh vÒ m«i tr­êng, vÒ vÖ sinh dÞch tÔ vµ lu«n ph¶i ®èi mÆt víi c¸c quy ®Þnh cña luËt b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng, luËt chÕ tµi th­¬ng m¹i. Thªm vµo ®ã, nhiÒu chÝnh s¸ch nhËp khÈu cña Hoa Kú cã tÝnh ph©n biÖt theo c¸c cam kÕt ®a biªn, khu vùc, song ph­¬ng hoÆc tuú thuéc vµo quan hÖ “h÷u h¶o” hay “kh«ng h÷u h¶o” víi Hoa Kú theo c¸ch gäi cña hä. Do ®ã c¸c nhµ xuÊt khÈu n­íc ngoµi sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n nÕu kh«ng cã hiÓu biÕt s©u vÒ hÖ thèng c¸c quy ®Þnh vÒ nhËp khÈu cña Hoa Kú. §Ó gióp c¸c nhµ xuÊt khÈu nãi chung vµ c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam nãi riªng tiÕp cËn hiÖu qu¶ thÞ tr­êng nµy sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú cã hiÖu lùc, chóng t«i xin giíi thiÖu mét sè quy ®Þnh phæ biÕn vµ quan träng ®­îc ¸p dông chung cho tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, kÓ c¶ ViÖt Nam. 1. Quy ®Þnh vÒ thÞ tr­êng Trong chÝnh s¸ch nhËp khÈu cña m×nh, Hoa Kú chia c¸c n­íc thµnh c¸c nhãm thÞ tr­êng kh¸c nhau nh­: + Nhãm 1: gåm c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®· lµ thµnh viªn WTO + Nhãm 2: gåm c¸c n­íc ch­a lµ thµnh viªn WTO nh­ng ®· ký kÕt HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Hoa Kú + Nhãm 3 : gåm c¸c n­íc cã quyÒn lîi ®èi nghÞch víi Hoa Kú + Nhãm 4: gåm c¸c n­íc ®­îc h­ëng ­u ®·i ®Æc biÖt cña Hoa Kú Víi mçi nhãm thÞ tr­êng nµy, chÝnh s¸ch nhËp khÈu cña Hoa Kú ®­îc quy ®Þnh rÊt kh¸c nhau: 1.1. Víi nhãm 1 (hay nhãm T): Lµ mét thµnh viªn cña WTO, Hoa Kú ®èi xö víi c¸c n­íc thµnh viªn WTO theo c¸c quy ®Þnh cña LuËt thùc hiÖn c¸c Tho¶ thuËn cña Vßng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i ®a biªn Urugoay – Vßng ®µm ph¸n thiÕt lËp nªn Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi. Theo luËt nµy, Hoa Kú giµnh quy chÕ th­¬ng m¹i “Tèi huÖ quèc” (Most Favored Nations – MFN) nay ®æi tªn thµnh Quy chÕ Th­¬ng m¹i b×nh th­êng (Normal Trade Relations – NTR) cho tÊt c¶ c¸c thµnh viªn WTO. Hµng ho¸ cña nh÷ng n­íc ®­îc h­ëng MFN cña Hoa Kú ®Òu chÞu mét møc thuÕ nh­ nhau khi nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng nµy. Trªn thùc tÕ, møc thuÕ MFN kh¸ thÊp, trung b×nh kho¶ng 0-3%, trong khi nh÷ng n­íc kh«ng ®­îc h­ëng lîi thÕ nµy sÏ ph¶i chÞu mét møc thuÕ cao h¬n, trung b×nh kho¶ng 3-40%. Còng theo quy chÕ nµy, khi Hoa Kú c¾t gi¶m, xo¸ bá hay thay ®æi mét lo¹i thuÕ quan nµo ®ã, th× sù thay ®æi nµy sÏ ¸p dông chung cho tÊt c¶ c¸c n­íc ®­îc h­ëng MFN. Trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña m×nh, Hoa Kú xÕp c¸c n­íc nhãm 1 vµo nhãm T (tøc c¸c n­íc lµ thµnh viªn WTO vµ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng). 1.2. Víi nhãm 2 Tr­íc khi gia nhËp vµo WTO, Trung Quèc lµ mét trong nh÷ng n­íc thuéc nhãm nµy. §©y lµ nh÷ng n­íc ®­îc Hoa Kú cho h­ëng quy chÕ NTR trªn c¬ së mét HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ký kÕt víi Hoa Kú mÆc dï ch­a gia nhËp vµo Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi. Tuy nhiªn ®©y ch­a ph¶i lµ quy chÕ NTR vÜnh viÔn (Permanent NTR) mµ vÉn ph¶i xem xÐt l¹i trªn c¬ së n­íc ®ã ®­îc Tæng thèng Hoa Kú gia h¹n miÔn trõ hµng n¨m ®iÒu kho¶n tù do di c­ Jackson – Vanik. NghÜa lµ, Hoa Kú cã thÓ tõ chèi cho mét n­íc thuéc nhãm 2 h­ëng NTR nÕu n­íc ®ã ch­a ®¸p øng yªu cÇu vÒ tù do di c­ cña Hoa Kú. Kh¸c víi Quy chÕ NTR theo quy ®Þnh cña WTO, nh÷ng c¾t gi¶m vµ ­u ®·i trong khu«n khæ WTO cã thÓ kh«ng ®­îc ¸p dông cho hµng ho¸ cña nh÷ng n­íc míi chØ cã HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Hoa Kú. ViÖc ¸p dông hay kh«ng hoµn toµn phô thuéc vµo cam kÕt song ph­¬ng gi÷a hai n­íc. §Õn nay, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ViÖt Nam – Hoa Kú ký kÕt ngµy 14/07/2002 ®· ®­a ViÖt Nam gia nhËp vµo nhãm 2, t¹o b­íc ®Öm ®Ó ViÖt Nam nh¶y lªn nhãm 1 – Nhãm c¸c n­íc lµ thµnh viªn cña WTO. 1.3. Víi nhãm 3 Nhãm 3 bao gåm c¶ hai nhãm: nhãm X (nhãm c¸c n­íc XHCN cò) vµ nhãm Z (nhãm c¸c n­íc bÞ Hoa Kú cÊm vËn). Theo quy ®Þnh cña Hoa Kú, hµng ho¸ nhËp khÈu tõ nhãm thÞ tr­êng nµy kh«ng ®­îc h­ëng quy chÕ NTR, nghÜa lµ ph¶i chÞu møc thuÕ nhËp khÈu cao h¬n rÊt nhiÒu so víi møc trung b×nh ¸p dông víi c¸c n­íc kh¸c. Do vËy, hµng ho¸ cña c¸c n­íc nhãm 3 th­êng cã søc c¹nh tranh thÊp hoÆc kh«ng thÓ x©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng Hoa Kú. §Ó ®­îc h­ëng NTR cña Hoa Kú, c¸c n­íc nµy ph¶i ®¸p øng hai ®iÒu kiÖn c¬ b¶n: 1) Tu©n thñ theo quy chÕ vÒ tù do di chó Jackson – Vanik, tøc ®iÒu 402 §¹o luËt th­¬ng m¹i n¨m 1974; 2) Ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Hoa Kú. Ngoµi ra mét n­íc cã thÓ bÞ tõ chèi NTR nÕu Hoa Kú cho r»ng n­íc ®ã vi ph¹m nh©n quyÒn hoÆc cã nh÷ng hµnh ®éng ®i ng­îc l¹i víi quyÒn lîi cña Hoa Kú. §ã lµ tr­êng hîp cña Serbia/ Montenegro do nh÷ng cuéc xung ®ét vò trang liªn tiÕp vµ vi ph¹m nh©n quyÒn sau khi Nam T­ sôp ®æ. Mét sè n­íc nh­ Libia, Iran, Irak vÉn ®­îc h­ëng Quy chÕ NTR song l¹i bÞ Hoa Kú h¹n chÕ b»ng c¸c biÖn ph¸p mang tÝnh trõng ph¹t kh¸c nh­ cÊm vËn kinh tÕ. 1.4. Víi nhãm 4 §©y lµ nh÷ng n­íc ®­îc h­ëng ­u ®·i ®Æc biÖt cña Hoa Kú th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh ®¬n ph­¬ng ®Æc biÖt, trong ®ã Hoa Kú dµnh ®èi xö thuÕ quan ­u ®·i ®èi víi mét sè s¶n phÈm cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã tiÒm n¨ng trªn c¬ së ®¬n ph­¬ng, kh«ng yªu cÇu cã ®i cã l¹i. Møc thuÕ ­u ®·i nµy thÊp h¬n c¶ møc thuÕ NTR, th­êng lµ 0%. Nh÷ng ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan ®ã bao gåm: + HÖ thèng ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP): lµ ch­¬ng tr×nh miÔn thuÕ quan cña Hoa Kú dµnh cho h¬n 4.450 s¶n phÈm nhËp khÈu tõ kho¶ng 150 n­íc vµ vïng l·nh thæ ®ang hoÆc kÐm ph¸t triÓn. : Bruce Odessey, Warner Rose, Jon Schaffer, “An overview of U.S. Trade Law”. Môc ®Ých cña ch­¬ng tr×nh nµy lµ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ t¹i c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn theo tinh thÇn cña héi nghÞ UNTAD n¨m 1968. Bªn c¹nh ý nghÜa tÝch cùc hç trî c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, quy chÕ GSP ®­îc xem nh­ mét c«ng cô ®Ó buéc c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn ph¶i më cöa h¬n n÷a thÞ tr­êng cña m×nh theo h­íng cã lîi cho môc tiªu cña Hoa Kú. + S¸ng kiÕn VÞnh Caribbean (Caribbean Basin Initiative - CBI): ¸p dông viÖc miÔn gi¶m thuÕ quan cho hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm tõ 24 n­íc tham gia vµo khu vùc GS Hoa Kú vµ Caribª. Nh÷ng ­u ®·i trong khu«n khæ CBI ®­îc xem xÐt l¹i hµng n¨m vµ cã thÓ bÞ ®×nh chØ ¸p dông ®èi víi mét sè n­íc trong mét sè tr­êng hîp cô thÓ. + §¹o luËt ­u ®·i th­¬ng m¹i Andean (Andean Trade Preference Act - ATPA), ¸p dông ­u ®·i thuÕ quan cho mét sè s¶n phÈm nhÊt ®Þnh tõ c¸c n­íc Bolivia, Colombia, Ecuador vµ Peru. + C¸c tho¶ thuËn c¾t gi¶m hµng rµo th­¬ng m¹i theo lÞch tr×nh quy ®Þnh trong c¸c HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i khu vùc, nh­ HiÖp ®Þnh khu vùc th­¬ng m¹i tù do B¾c Mü (NAFTA), HiÖp ®Þnh Khu vùc th­¬ng m¹i tù do Hoa Kú - Israel, hay HiÖp ®Þnh tù do th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Singapore (®ang ®µm ph¸n). Ngoµi ra Hoa Kú cßn dµnh ­u ®·i thuÕ quan ®Æc biÖt cho nh÷ng hµng ho¸ cã c¸c bé phËn cÊu thµnh ®­îc s¶n xuÊt ë Hoa Kú (theo ®iÒu kho¶n HTS 9802 cña HÖ thèng thuÕ quan cò cña Hoa Kú). Quy ®Þnh nµy ®­îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm xe m«t«, s¶n phÈm b¸n dÉn vµ hµng may mÆc n­íc ngoµi nh­ng v¶i s¶n xuÊt t¹i Hoa Kú. N¨m 1996, kho¶ng 8,5% tæng sè hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Hoa Kú cã ¸p dông §iÒu kho¶n HTS 9802. §Ó ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i ®Æc biÖt trªn, LuËt H¶i quan Hoa Kú yªu cÇu xuÊt xø cña s¶n phÈm ph¶i ®­îc gi¶i thÝch râ rµng vµ trung thùc. §iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm vµo thÞ tr­êng Hoa Kú theo c¸c ch­¬ng tr×nh miÔn thuÕ ®¬n ph­¬ng nh­ GSP, CBI, ATPA. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm nhËp khÈu ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ quan theo ba ch­¬ng tr×nh nµy, Ýt nhÊt 35% chi phÝ trùc tiÕp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ã ph¶i ®­îc thùc hiÖn t¹i n­íc ®­îc h­ëng ­u ®·i ®ã. 2. Quy ®Þnh vÒ ngµnh hµng Bªn c¹nh viÖc qu¶n lý theo thÞ tr­êng, Hoa Kú cßn thùc hiÖn qu¶n lý ho¹t ®éng nhËp khÈu theo tõng ngµnh hµng cô thÓ. §èi víi tõng lo¹i hµng, nhãm hµng vµ ngµnh hµng kh¸c nhau nhËp khÈu vµo Hoa Kú sÏ chÞu sù ®iÒu tiÕt cña c¸c quy ®Þnh, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, c¸c biÖn ph¸p vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh kh¸c nhau cña Hoa Kú. §Ó tiÖn cho viÖc qu¶n lý vµ phï hîp víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, c¸c lo¹i hµng ho¸ nµy ®­îc ph©n lo¹i vµ ký m· hiÖu theo HÖ thèng chung cña Tæ chøc H¶i quan ThÕ giíi trong biÓu thuÕ cña Hoa Kú vµ ®­îc gäi lµ Danh môc thuÕ quan thèng nhÊt cña Hoa Kú (Harmonized Tariff Schedule of the United States – HTSUS). HTSUS ®­îc chia lµm 22 phÇn (Section) vµ bao gåm 99 Ch­¬ng (Chapter). Mçi phÇn ®¹i diÖn cho mét ngµnh hµng cô thÓ (trõ phÇn 22), bao gåm: PhÇn 1: §éng vËt sèng vµ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn tõ thÞt (Ch­¬ng 1--> 5) PhÇn 2: Rau qu¶ (Ch­¬ng 6 à14) PhÇn 3: DÇu mì ®éng thùc vËt, c¸c h¹t cã dÇu, s¸p (Ch­¬ng 15) PhÇn 4: Thùc phÈm chÕ biÕn, ®å uèng, bia, r­îu, thuèc l¸ vµ c¸c s¶n phÈm thay thÕ thuèc l¸ (Ch­¬ng 16 à24) PhÇn 5: S¶n phÈm má (Ch­¬ng 25 à27) PhÇn 6: ChÕ phÈm ho¸ häc vµ c¸c s¶n phÈm t­¬ng tù (Ch­¬ng 28 à 38) PhÇn 7: Nhùa, cao su vµ c¸c s¶n phÈm lµm tõ cao su (Ch­¬ng 39 à 40) PhÇn 8: §å da (Ch­¬ng 41 à43) PhÇn 9: Gç vµ s¶n phÈm gç, m©y tre ®an (Ch­¬ng 44 à 46) PhÇn 10: Bét gç, nguyªn liÖu celulo, giÊy vµ giÊy phÕ th¶i (Ch­¬ng 47 à 49) PhÇn 11: S¶n phÈm dÖt may (Ch­¬ng 50 à63) PhÇn 12: Giµy dÐp, mò, « dï, batoong, s¶n phÈm l«ng chim, gia cÇm, hoa gi¶ vµ tãc gi¶ (Ch­¬ng 64 à67) PhÇn 13: C¸c s¶n phÈm lµm tõ ®¸, xi m¨ng, asbestos, mica hoÆc c¸c s¶n phÈm t­¬ng tù, hµng gèm sø vµ thuû tinh (Ch­¬ng 68 à70) PhÇn 14: §å trang søc ®¸ quý (Ch­¬ng 71) PhÇn 15: Kim lo¹i (Ch­¬ng 72 à83) PhÇn 16: M¸y mãc, thiÕt bÞ, ®å ®iÖn tö vµ linh kiÖn ®iÖn tö (Ch­¬ng84 à85) PhÇn 17: Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i (Ch­¬ng 86 à89) PhÇn 18: Dông cô vµ thiÕt bÞ nghe nh×n, kiÓm tra, ®o ®¹c, ®ång hå vµ c¸c phô tïng cña chóng (Ch­¬ng 90 à92) PhÇn 19: Vò khÝ, ®¹n d­îc (Ch­¬ng 93) PhÇn 20: §å gia dông (Ch­¬ng 94 à96) PhÇn 21: T¸c phÈm nghÖ thuËt, ®å s­u tËp, ®å cæ (Ch­¬ng 97) Mçi phÇn trªn bao gåm mét hoÆc nhiÒu ch­¬ng, mçi ch­¬ng (trõ ch­¬ng 98, 99) ®¹i diÖn cho mét nhãm c¸c mÆt hµng trong cïng mét ngµnh hµng, vÝ dô ngµnh ®éng vËt sèng vµ s¶n phÈm chÕ biÕn tõ thÞt bao gåm 5 ch­¬ng t­¬ng øng víi 5 nhãm mÆt hµng: §éng vËt sèng; thÞt; c¸, nhuyÔn thÓ vµ thuû s¶n c¸c lo¹i; S¶n phÈm s÷a, trøng chim, mËt ong thiªn nhiªn; vµ c¸c s¶n phÈm cã nguån gèc ®éng vËt kh¸c. Trong BiÓu thuÕ HTSUS, mçi ch­¬ng l¹i ®­îc cô thÓ ho¸ ë nhiÒu mÆt hµng nhËp khÈu kh¸c nhau, mçi mÆt hµng sÏ ®­îc ký hiÖu mét m· sè nhÊt ®Þnh ®Ó H¶i quan cöa khÈu c¨n cø vµo ®ã ¸p thuÕ vµ tÝnh thuÕ cho c¸c mÆt hµng nhËp khÈu vµo Hoa Kú. Bªn c¹nh qu¶n lý hµng ho¸ nhËp khÈu b»ng thuÕ quan, Hoa Kú cßn ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p phi thuÕ kh¸c nh­ h¹n ng¹ch, giÊy phÐp, cÊm nhËp khÈu, c¸c biÖn ph¸p kiÓm dÞch ®éng thùc vËt, c¸c qui ®Þnh vÒ bao b×, nh·n m¸c.v.v…Tuú tõng lo¹i hµng vµ ngµnh hµng cô thÓ, ChÝnh phñ Hoa Kú sÏ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p riªng ®Ó qu¶n lý chóng. VÝ dô: — §èi víi c¸c s¶n phÈm lµ thùc phÈm, d­îc phÈm, hoÆc hµng m¸y mãc thiÕt bÞ (thuéc ch­¬ng 2 à24, 27à40 cña HTS…) ph¶i tu©n thñ theo c¸c quy ®Þnh vÒ chÊt l­îng, vÒ an toµn, vÒ th«ng b¸o hµng ®Õn, vµ c¸c thñ tôc nhËp khÈu cña C¬ quan kiÓm so¸t Thùc phÈm vµ d­îc phÈm (FDA). — Víi c¸c s¶n phÈm cã nguån gèc tõ ®éng vËt hoÆc c©y trång (nh­ ®éng vËt sèng, thÞt, rau qu¶, s¶n phÈm trøng s÷a, …) ph¶i chÞu sù qu¶n lý chÆt chÏ cña C¬ quan kiÓm dÞch ®éng thùc vËt (Animal and Plant Health Inspection Service – APHIS thuéc Bé N«ng nghiÖp Hoa Kú – USDA), Trung t©m kiÓm so¸t dÞch bÖnh (CDC), C¬ quan B¶o vÖ m«i tr­êng Hoa Kú (EPA) vµ C¬ quan qu¶n lý vÒ C¸ vµ §éng vËt hoang d· (US Fish and Wildlife Service – FWS),v.v…C¸c c¬ quan nµy cã chøc n¨ng ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý mäi mÆt vÒ chÊt l­îng, vÒ tiªu chuÈn kü thuËt, vÒ vÖ sinh m«i tr­êng, vÒ thñ tôc nhËp khÈu ®èi víi tÊt c¶ c¸c mÆt hµng nhËp khÈu nµo thuéc thÈm quyÒn qu¶n lý cña m×nh ._. tÕ r»ng c¸c luËt lÖ vµ quy ®Þnh ®ã nhiÒu khi mang tÝnh chÊt ®Æc thï cña tõng bang, c¸c DN ViÖt Nam ch¾c ch¾n sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc tù nghiªn cøu, t×m hiÓu, vµ do ®ã rÊt cÇn sù gióp ®ì tõ phÝa Nhµ n­íc. §Ó hç trî c¸c DN cã nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt nãi trªn, Nhµ n­íc cÇn : „ Tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o, c¸c líp tËp huÊn hay héi th¶o, héi nghÞ vÒ hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i cña Hoa Kú nh»m n©ng cao hiÓu biÕt cña c¸c DN vÒ khÝa c¹nh ph¸p lý trong kinh doanh víi Hoa Kú. „ KhuyÕn khÝch c¸c c¬ quan, Bé, ngµnh liªn quan vµ c¸c c¸ nh©n nghiªn cøu, xuÊt b¶n vµ l­u hµnh nh÷ng Ên phÈm vÒ vÊn ®Ò nµy, cã thÓ d­íi d¹ng s¸ch, b¸o, t¹p chÝ hay ®Üa CD, VCD, hay lËp trang Web hç trî th«ng tin thÞ tr­êng cho c¸c DN xuÊt khÈu ViÖt Nam …nh»m t¹o nguån th«ng tin phong phó vµ chÝnh x¸c cho c¸c DN tham kh¶o. „ Hç trî DN th«ng qua viÖc cung cÊp mét sè ®Þa chØ t­ vÊn ph¸p luËt ®¸ng tin cËy. C¸c trung t©m nµy kh«ng nh÷ng chØ cã chøc n¨ng cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, vÒ ngµnh hµng hay vÒ hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i cña Hoa Kú, mµ cßn ph¶i lµ n¬i héi tô nhiÒu luËt s­ giái, am hiÓu vÒ luËt ph¸p th­¬ng m¹i Hoa Kú trong sù so s¸nh víi ph¸p luËt cña ViÖt Nam ®Ó s½n sµng b¶o vÖ quyÒn lîi cho c¸c DN xuÊt khÈu ViÖt Nam khi cÇn. „ N©ng cao vai trß cña Th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i Hoa Kú Th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i Hoa Kú lµ mét kªnh th«ng tin v« cïng quan träng vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú bëi Th­¬ng vô cã ®iÒu kiÖn t×m hiÓu vµ tiÕp cËn trùc tiÕp víi hÖ thèng luËt lÖ vµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña Hoa Kú. Th­¬ng vô cã thÓ thµnh lËp c¸c tæ, nhãm nghiªn cøu c¸c m¶ng kh¸c nhau cña thÞ tr­êng Hoa Kú. Mçi m¶ng lµ mét ngµnh hµng xuÊt khÈu hoÆc cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña ta. C¸c tæ, nhãm nµy cã nhiÖm vô t×m hiÓu tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò xung quanh ngµnh hµng ®ã nh­: c¸c luËt lÖ, quy ®Þnh, nhu cÇu, thÞ hiÕu, hÖ thèng ph©n phèi…vµ sau ®ã tæng hîp víi nhau ®Ó cung cÊp cho c¸c DN. Song c¸c th«ng tin thu thËp ®­îc kh«ng chØ yªu cÇu tÝnh chÝnh x¸c mµ cßn ph¶i ®¶m b¶o c¶ tÝnh tæng hîp, liªn tôc vµ cËp nhËt, muèn thÕ chóng ph¶i do c¸c tæ chøc chuyªn nghiÖp ®øng ra tiÕn hµnh. „ Tuyªn truyÒn b»ng nhiÒu kªnh th«ng tin ®¹i chóng, b»ng nhiÒu h×nh thøc vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú, vÒ ph¸p luËt, vÒ chÝnh s¸ch nhËp khÈu cña Hoa Kú. Trong ®ã, c«ng cô trang Web hç trî th«ng tin vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i, VCCI, hay cña Bé Th­¬ng M¹i lµ c«ng cô tuy míi nh­ng rÊt hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c DN xuÊt khÈu cña ta ®· tiÕp cËn víi m¹ng Internet vµ c¸c trang Web nµy. Trong tr­êng hîp nµy, vai trß cña c¸c Së, trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i, c¸c phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp, c¸c hiÖp héi ngµnh nghÒ ë c¸c ®Þa ph­¬ng rÊt quan träng trong viÖc phæ biÕn th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú cho c¸c DN ë ®Þa ph­¬ng m×nh. 1.4. TÝch cùc ®µm ph¸n ®Ó xo¸ bá vÜnh viÔn §iÒu luËt Bæ sung Jackson Vanik Tèi 23/7/2002, H¹ viÖn Hoa Kú ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh gia h¹n §iÒu luËt Bæ sung Jackson- Vanik (Jackson- Vanik Amendment - JVA) ®èi víi ViÖt Nam thªm mét n¨m n÷a. §©y lµ lÇn thø n¨m liªn tiÕp H¹ viÖn Hoa Kú ñng hé viÖc miÔn ¸p dông luËt nµy. §iÒu ®ã cho thÊy Hoa Kú ®· cã c¸i nh×n tÝch cùc vµ th©n thiÖn h¬n vÒ vÊn ®Ò di c­ cña ViÖt Nam. Trªn thùc tÕ, ViÖt Nam tu©n thñ rÊt chÆt chÏ c¸c yªu cÇu vÒ di c­ cña Hoa Kú. Song Hoa Kú vÉn kh«ng cÊp chøng nhËn ®¸p øng ®Çy ®ñ JVA cho ViÖt Nam, mµ tiÕp tôc dïng ®iÒu luËt nµy ®Ó g©y ¸p lùc vÒ mÆt kinh tÕ ®èi víi n­íc ta. Vèn lµ mét c«ng cô thuÇn tuý mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ, do ®ã ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn th«ng qua con ®­êng ngo¹i giao, tÝch cùc ®µm ph¸n, thuyÕt phôc Hoa Kú xo¸ bá vÜnh viÔn ViÖt Nam ra khái danh s¸ch c¸c n­íc bÞ ¸p dông JVA. 1.5. TÝch cùc th­¬ng l­îng víi Hoa Kú ®Ó ®­îc h­ëng quy chÕ GSP GSP lµ mét ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan ®Æc biÖt mµ mét sè n­íc ph¸t triÓn, trong ®ã cã Hoa Kú dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. HiÖn nay, ViÖt Nam ch­a ®­îc h­ëng ­u ®·i nµy tõ Hoa Kú, nh­ng viÖc ®­îc h­ëng GSP tõ Hoa Kú cã ý nghÜa rÊt lín vÒ kinh tÕ ®èi víi mét n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp vµ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nh­ ViÖt Nam. §Ó sím gia nhËp vµo danh s¸ch nh÷ng n­íc ®­îc h­ëng GSP, ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn khÈn tr­¬ng tæ chøc c¸c ph¸i ®oµn ®¹i diÖn th­¬ng m¹i sang ®µm ph¸n, th­¬ng l­îng víi Hoa Kú, ®ång thêi chuÈn bÞ kü l­ìng c¸c b¸o c¸o ph©n tÝch chi tiÕt vÒ t×nh h×nh kinh tÕ cña ViÖt Nam, vÒ viÖc ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ mµ Hoa Kú ®­a ra. §Æc biÖt, c¸c th«ng tin vÒ c¸c ngµnh hµng, mÆt hµng cµng chi tiÕt vµ thuyÕt phôc bao nhiªu th× kh¶ n¨ng ®­îc h­ëng GSP ®èi víi nhiÒu mÆt hµng cµng cao bÊy nhiªu. Ngoµi ra, ChÝnh phñ ViÖt Nam cã thÓ sö dông c¶ c¸c ¸p lùc chÝnh trÞ, nh­ kªu gäi sù ñng hé cña c¸c n­íc kh¸c th«ng qua c¸c Héi nghÞ, diÔn ®µn quèc tÕ ®Ó vËn ®éng Hoa Kú cho ViÖt Nam h­ëng GSP. 1.6. Cã c¬ chÕ kiÓm so¸t chÆt chÏ giÊy chøng nhËn xuÊt xø hµng ViÖt Nam khi xuÊt khÈu sang Hoa Kú GiÊy chøng nhËn xuÊt xø (C/O) lµ mét chøng tõ quan träng trong bé hå s¬ nhËp khÈu khi lµm thñ tôc th«ng quan qua cöa khÈu h¶i quan cña Hoa Kú. Tr­íc ®©y, khi ViÖt Nam ch­a ®­îc h­ëng NTR cña Hoa Kú, C/O ch­a cã ý nghÜa quan träng l¾m víi c¸c nhµ xuÊt khÈu n­íc ta. Bëi cã hay kh«ng cã nã th× ViÖt Nam vÉn ph¶i chÞu møc thuÕ cao nhÊt trong BiÓu thuÕ HTS cña Hoa Kú. Song nay, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú ®· cã hiÖu lùc, ViÖt Nam ®­îc h­ëng møc thuÕ ­u ®·i NTR, thÊp h¬n hµng chôc lÇn so víi møc thuÕ phi NTR mµ hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam tr­íc ®©y ph¶i chÞu. Tuy nhiªn ®Ó ®­îc h­ëng NTR, ph¸p luËt Hoa Kú quy ®Þnh r»ng hµng ho¸ nhËp khÈu tõ nh÷ng n­íc ®­îc h­ëng NTR cña Hoa Kú ph¶i xuÊt tr×nh mét C/O hîp lÖ. Quy ®Þnh nµy ®ßi hái VCCI vµ Bé th­¬ng m¹i cña ta ph¶i tu©n thñ nghiªm tóc nh÷ng nguyªn t¾c x¸c ®Þnh xuÊt xø cña nh÷ng mÆt hµng xin cÊp C/O nh»m tr¸nh tr­êng hîp c¸c mÆt hµng cã nguån gèc kh«ng ph¶i cña ViÖt Nam lîi dông xuÊt xø tõ ViÖt Nam ®Ó trôc lîi. Ngoµi ra, viÖc cÊp C/O chÆt chÏ cßn liªn quan ®Õn h¹n ng¹ch nhËp khÈu cña mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu sang Hoa Kú. Hoa Kú ¸p dông biÖn ph¸p qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch (c¶ h¹n ng¹ch thuÕ quan vµ h¹n ng¹ch tuyÖt ®èi) ®èi víi mét sè mÆt hµng nh¹y c¶m cña Hoa Kú. Nh÷ng mÆt hµng nµy khi nhËp vµo Hoa Kú ®Òu ph¶i xuÊt tr×nh C/O. NÕu qu¶n lý kh«ng chÆt, xuÊt khÈu ch­a ®Õn h¹n ng¹ch ®· ph¶i ®×nh l¹i. Lý do chñ yÕu lµ hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh¸c khi xuÊt khÈu sang Hoa Kú l¹i ghi “nhÇm” xuÊt xø tõ ViÖt Nam. §iÒu ®ã gi¶i thÝch t¹i sao lu«n cã sù chªnh lÖch gi÷a sè liÖu do phÝa Hoa Kú vµ ViÖt Nam cung cÊp vÒ kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu hai chiÒu gi÷a hai n­íc. T×nh tr¹ng nµy cÇn ph¶i cã gi¶i ph¸p kh¾c phôc ngay khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc vµ ®Æc biÖt sau khi ViÖt Nam ký kÕt HiÖp ®Þnh song ph­¬ng vÒ dÖt may víi Hoa Kú. §èi víi mét sè hµng thùc phÈm (nh­ h¶i s¶n…), Hoa Kú dµnh cho mét sè n­íc ®­îc miÔn mét sè thñ tôc kiÓm tra chÊt l­îng nhÊt ®Þnh khi nhËp vµo Hoa Kú. §ã th­êng lµ nh÷ng n­íc cã yªu cÇu cao vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm ë trong n­íc vµ nh÷ng s¶n phÈm mµ Hoa Kú miÔn kiÓm tra ®Òu ®· ®­îc Hoa Kú trùc tiÕp kiÓm tra t¹i n­íc ®­îc miÔn vµ cÊp chøng nhËn chÊt l­îng theo c¸c tiªu chuÈn cña Hoa Kú. Nh÷ng n­íc ®­îc h­ëng ­u ¸i nµy ph¶i chøng minh râ hµng ho¸ cã xuÊt xø tõ n­íc m×nh vµ ph¶i cã biÖn ph¸p qu¶n lý g¾t gao, kh«ng ®­îc ®Ó n­íc kh¸c lîi dông xuÊt khÈu hµng ho¸ kÐm phÈm chÊt vµo Hoa Kú, lµm ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn cña m×nh. Tãm l¹i, Nhµ n­íc vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan cÇn: + KiÓm tra hµng ho¸ cÈn thËn tr­íc khi cÊp C/O. + Hµng ho¸ ®· ®­îc cÊp C/O th× ph¶i ®­îc xuÊt khÈu vµ Nhµ n­íc cÇn kiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc xuÊt khÈu nµy. + NÕu sau mét thêi h¹n quy ®Þnh, DN vÉn ch­a xuÊt khÈu ®­îc hµng, Nhµ n­íc cÇn thu håi C/O ®· cÊp, tr¸nh tr­êng hîp doanh nghiÖp kh«ng xuÊt khÈu nh­ng l¹i b¸n C/O cho ng­êi kh¸c. + Phèi hîp víi H¶i quan Hoa Kú, còng nh­ H¶i quan cña c¸c n­íc kh¸c trong viÖc kiÓm so¸t l­îng hµng nhËp khÈu vµo n­íc m×nh cã xuÊt xø tõ ViÖt Nam. 2. KiÕn nghÞ ®èi víi doanh nghiÖp Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, Hoa Kú ®Æt ra rÊt nhiÒu c¸c quy ®Þnh mang tÝnh chÊt rµng buéc ph¸p lý ®èi víi hµng ho¸ cña ViÖt Nam. Ngoµi nh÷ng quy ®Þnh chung nh­ ¸p dông víi tÊt c¶ c¸c n­íc kh¸c (®· giíi thiÖu ë PhÇn II, Ch­¬ng I), ViÖt Nam cßn ph¶i tu©n theo rÊt nhiÒu quy ®Þnh kh¸c ¸p dông riªng cho hµng ho¸ cña ViÖt Nam. §©y thùc sù lµ nh÷ng rµng buéc ph¸p lý cña Hoa Kú mµ c¸c DN xuÊt khÈu cña ta ph¶i n¾m râ vµ thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh thùc thi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú, bëi lÏ nh÷ng quy ®Þnh nµy t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña DN. §Ó gãp phÇn h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng rµng buéc ph¸p lý cña Hoa Kú ®èi víi hµng ho¸ cña ViÖt Nam, kho¸ luËn xin ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ sau ®èi víi DN. 2.1. DN cÇn chñ ®éng h¬n trong viÖc t×m hiÓu c¸c quy ®Þnh qu¶n lý nhËp khÈu cña Hoa Kú tõ mäi nguån th«ng tin Cã thÓ nãi ®©y lµ yªu cÇu cùc kú quan träng ®èi víi bÊt kú DN nµo muèn xuÊt khÈu thµnh c«ng sang Hoa Kú. Kho¶ng mét vµi n¨m trë vÒ tr­íc, khi th­¬ng m¹i hai chiÒu gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú cßn ch­a s«i ®éng nh­ hiÖn nay, c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú qu¶ thËt hiÕm hoi. B¶n th©n Nhµ n­íc còng nh­ DN ch­a chó träng ®Çu t­, t×m hiÓu mét c¸ch hÖ thèng vµ quy m« do gÆp nhiÒu h¹n chÕ vÒ tµi chÝnh, vÒ quan hÖ chÝnh trÞ vµ vÒ b¶n th©n nh÷ng rµng buéc qu¸ kh¾t khe cña Hoa Kú. Nay H§TM ®· khai th«ng mét thÞ tr­êng th«ng tho¸ng vµ víi nhiÒu ­u ®·i h¬n. Nguån th«ng tin vÒ thÞ tr­êng vµ vÒ hÖ thèng luËt lÖ qu¶n lý nhËp khÈu cña Hoa Kú còng phong phó h¬n, dÔ tiÕp cËn h¬n nhiÒu so víi tr­íc ®©y. DN cã thÓ t×m hiÓu th«ng qua c¸c Ên phÈm, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c ViÖn nghiªn cøu, Trung t©m, c¸c tr­êng ®¹i häc…, trªn Internet, qua c¸c cuéc héi th¶o, kho¸ häc, Bé th­¬ng m¹i, Bé ngo¹i giao, Ban quan hÖ quèc tÕ cña Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam, Côc xóc tiÕn ®Çu t­, Th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i Washington, §¹i sø qu¸n Hoa Kú t¹i ViÖt Nam, §¹i sø qu¸n vµ Tæng l·nh sù ViÖt Nam t¹i Hoa Kú, c¸c nhµ m«i giíi h¶i quan cña Hoa Kú, c¸c c«ng ty vËn t¶i, c¸c c¬ quan ®¨ng kiÓm xuÊt khÈu Hoa Kú, c¸c ®oµn thÓ ngµnh nghÒ vµ th­¬ng m¹i Hoa Kú, ViÖt kiÒu sinh sèng t¹i Hoa Kú, thËm chÝ mét th­¬ng gia n­íc ngoµi tõ Hoa Kú ®Õn …C¸c nguån th«ng tin nãi trªn võa dåi dµo l¹i kh«ng tèn kÐm ®Ó cã chóng, cã ch¨ng chØ lµ chi phÝ giao dÞch. DN nªn tËn dông triÖt ®Ó nguån th«ng tin nµy nh»m phôc vô cho kÕ ho¹ch xuÊt khÈu sang Hoa Kú cña m×nh. Ngoµi ra, DN nªn dµnh mét phÇn chi phÝ ®Ó cö c¸n bé sang Hoa Kú thùc tÕ, nghiªn cøu, kh¶o s¸t t×m kiÕm c¬ héi. Kh«ng cßn g× h¬n lµ ®­îc “m¾t thÊy tai nghe”, ®­îc tiÕp xóc víi c¸c c¬ héi kinh doanh, khi ®ã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu sÏ ch¾c ch¾n thµnh c«ng h¬n. HiÖn nay, rÊt nhiÒu DN ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu quen víi mét nguån th«ng tin míi, chÝnh x¸c vµ hiÖu qu¶ h¬n vÒ hÖ thèng luËt lÖ qu¶n lý nhËp khÈu cña Hoa Kú, ®ã lµ th«ng qua dÞch vô t­ vÊn. Nãi chung sö dông dÞch vô t­ vÊn cña c¸c c«ng ty chuyªn nghiÖp t¹i Hoa Kú lµ tèt nhÊt, bëi hä kh«ng nh÷ng am hiÓu t­êng tËn vÒ mäi ngâ ng¸ch cña luËt ph¸p th­¬ng m¹i Hoa Kú, mµ hä cßn cËp nhËt ®­îc liªn tôc nh÷ng thay ®æi cña ph¸p luËt Hoa Kú. Tuy nhiªn, chi phÝ t­ vÊn cña c¸c c«ng ty Hoa Kú kh¸ cao so víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Do ®ã, víi ®iÒu kiÖn nh­ vËy, c¸c DN cã thÓ sö dông dÞch vô t­ vÊn cña c¸c c«ng ty ViÖt Nam, nh­ng cã ®iÒu lµ nhµ t­ vÊn cµng ë xa thÞ tr­êng th× ®é chÝnh x¸c cµng khiÕm khuyÕt. VËy theo chóng t«i, ®èi víi c¸c th«ng tin khã kiÕm nh­ c¸c quy ®Þnh riªng vÒ mét ngµnh hµng cô thÓ, quy ®Þnh riªng cña c¸c bang mµ DN ®Þnh xuÊt hµng sang, c¸c quy ®Þnh mang tÝnh tËp qu¸n hay “lÖ” riªng cña tõng vïng, tõng bang th× doanh nghiÖp cã thÓ t×m ®Õn c¸c nhµ t­ vÊn Hoa Kú. NÕu DN gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, DN cã thÓ kÕt hîp víi c¸c DN trong hiÖp héi ngµnh hµng, hay víi c¸c Bé, ngµnh ®Ó cïng ®Çu t­ vµ cïng chia sÎ th«ng tin. Song ®èi víi c¸c th«ng tin mang tÝnh chÊt tæng hîp, kh«ng cÇn cËp nhËt th­êng xuyªn, c¸c DN chØ cÇn ®Õn víi c¸c c«ng ty t­ vÊn trong n­íc, kh«ng tèn kÐm l¾m nh­ng vÉn cã thÓ cã tÊt c¶ c¸c th«ng tin mµ m×nh cÇn. 2.2. TÝch cùc, chñ ®éng n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ mét trong nh÷ng yªu cÇu cÊp b¸ch ®Æt ra cho c¸c DN xuÊt khÈu ViÖt Nam hiÖn nay, ®Æc biÖt sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú ®­îc ký kÕt. §Ó thùc hiÖn ®­îc yªu cÇu ®ã, b¶n th©n c¸c DN cña ta cÇn ph¶i nhËn thøc ®­îc r»ng: ch­a bao giê DN ViÖt Nam cã c¬ héi nh­ sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú cã hiÖu lùc. Do ®ã, c¸c DN ViÖt Nam ph¶i, ngay lËp tøc, chuÈn bÞ cho m×nh mét lo¹t c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ th©m nhËp vµ c¹nh tranh víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÞ tr­êng Hoa Kú. Tr­íc hÕt, c¸c DN cÇn ph¶i: u N©ng cao tr×nh ®é kinh doanh, tr×nh ®é qu¶n lý DN. HiÖn nay, mèi lo ng¹i lín nhÊt vÒ nguån nh©n lùc t¹i c¸c DN ViÖt Nam lµ thiÕu trÇm träng c¸c nhµ qu¶n lý cã kinh nghiÖm kinh doanh, am hiÓu vÒ luËt ph¸p vµ cã tr×nh ®é ngo¹i ng÷ giái. RÊt nhiÒu DN trong n­íc ch­a tõng va ch¹m hoÆc lµm ¨n víi c¸c DN Hoa Kú, hoÆc kÓ c¶ nh÷ng DN ®· tõng kinh doanh víi DN Hoa Kú còng thÊy vÊp v¸p, lóng tóng do hä ch­a thÓ l­êng hÕt ®­îc nh÷ng quy ®Þnh hÕt søc ngÆt nghÌo vµ th­êng xuyªn thay ®æi cña Hoa Kú. Do ®ã, ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña m×nh, b¶n th©n mçi DN ViÖt Nam cÇn nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña viÖc ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho chÝnh b¶n th©n m×nh, kh«ng chØ ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng, vÒ kh¶ n¨ng ngo¹i ng÷ (TiÕng Anh) mµ cßn c¶ tr×nh ®é hiÓu biÕt ph¸p luËt ®Ó cã thÓ nh¹y bÐn h¬n trong kinh doanh vµ cã thÓ b¶o vÖ DN khi cã tranh chÊp x¶y ra. §©y lµ vÊn ®Ò ®· ®­îc nhÊn m¹nh trong phÇn tranh chÊp th­¬ng m¹i, §iÒu 7, Ch­¬ng I cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú. v TiÕn hµnh kh¶o s¸t thÞ tr­êng Hoa Kú d­íi nhiÒu gãc ®é, b»ng nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®Ó x©y dùng chiÕn l­îc s¶n xuÊt vµ/hoÆc chiÕn l­îc xuÊt khÈu. ChiÕn l­îc xuÊt khÈu cña DN cã thÓ lµ chiÕn l­îc tr­íc m¾t, chiÕn l­îc ng¾n h¹n, chiÕn l­îc trung vµ dµi h¹n. ChiÕn l­îc ®ã ph¶i dùa trªn c¬ së ®· nghiªn cøu, t×m hiÓu cÈn thËn mÆt hµng cã kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng Hoa Kú, n¾m râ vÒ ®èi t¸c, vµ ph¶i cã chÝnh s¸ch x©y dùng nguån hµng æn ®Þnh vµ ®ñ lín ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña c¸c kh¸ch hµng Hoa Kú. w Tr­íc m¾t, do tiÒm lùc cña c¸c DN n­íc ta cßn h¹n chÕ, chóng ta cã thÓ x©y dùng “thÞ tr­êng ng¸ch”, cè t¹o ®­îc uy tÝn trªn thÞ tr­êng nµy, sau ®ã tõng b­íc chiÕm lÜnh phÇn thÞ tr­êng lín h¬n. x Tõng b­íc chuyÓn viÖc xuÊt khÈu gi¸n tiÕp qua mét n­íc thø ba hoÆc gia c«ng xuÊt khÈu cho c¸c C«ng ty cña Hoa Kú sang h×nh thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp cho phï hîp víi th«ng lÖ bu«n b¸n cña thÞ tr­êng Hoa Kú. C¸c nhµ nhËp khÈu Hoa Kú cã thãi quen mua hµng theo ®iÒu kiÖn FOB, tøc mua th¼ng hµng thµnh phÈm, nh­ vËy DN xuÊt khÈu ph¶i ®¶m nhiÖm tõ c«ng ®o¹n tæ chøc nguån nguyªn liÖu, s¶n xuÊt, cho tíi kh©u bao b×, ®ãng gãi, giao cho kh¸ch hµng. ChØ cã th«ng qua xuÊt khÈu trùc tiÕp, h×nh ¶nh vÒ s¶n phÈm vµ DN ViÖt Nam míi ®­îc kh¼ng ®Þnh v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng Hoa Kú. 2.3. KhÈn tr­¬ng c¶i thiÖn n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam PhÇn I cña Ch­¬ng nµy ®· chØ râ mét trong nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú cña c¸c DN kinh doanh xuÊt khÈu ViÖt Nam lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam cßn rÊt thÊp. §Ó c¶i thiÖn t×nh tr¹ng nµy, c¸c DN cÇn ph¶i gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò sau: u VÒ vÊn ®Ò chÊt l­îng, kho¸ luËn xin ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ sau: P N©ng cao hµm l­îng c«ng nghÖ cho s¶n phÈm xuÊt khÈu b»ng hai con ®­êng: hoÆc DN tù bá vèn ®æi míi d©y chuyÒn s¶n xuÊt theo c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®ang thÞnh hµnh, hoÆc DN cã thÓ th«ng qua c¸c dù ¸n ®Çu t­ theo vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) hay vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) vµo viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt sö dông c«ng nghÖ cao nh»m t¹o ra nh÷ng hµng ho¸ xuÊt khÈu cã chÊt l­îng tèt, ®ång ®Òu vµ cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. P ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ tõ qu¶n lý DN, qu¶n lý quy tr×nh s¶n xuÊt, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, cho ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm theo c¸c bé tiªu chuÈn quèc tÕ nh­ ISO 9000, ISO 14000, SA 8000…Trong ®ã, DN cÇn quan t©m ®Õn Bé tiªu chuÈn ISO 14000 - Bé tiªu chuÈn kh¸ toµn diÖn ®iÒu chØnh c«ng t¸c qu¶n lý c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn m«i tr­êng trong mét c«ng ty. Ngoµi ra, c¸c DN ViÖt Nam còng cÇn ph¶i chó träng ®¸p øng c¸c yªu cÇu riªng cña Hoa Kú vÒ hÖ thèng HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point – Ph©n tÝch nguy c¬ vµ kiÓm so¸t c¸c kh©u träng yÕu). HÖ thèng HACCP ®­îc ban hµnh th¸ng 12/1995 vµ ®­îc ®­a vµo ¸p dông b¾t buéc ®èi víi thuû s¶n cña Hoa Kú vµ thñy s¶n nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi tõ th¸ng 12/1997. HiÖn nay, FDA ®ang ®­îc Bé n«ng nghiÖp Hoa Kú giao cho gi¸m s¸t viÖc thi hµnh HÖ thèng nµy cho nhiÒu s¶n phÈm thùc phÈm (nh­ n­íc hoa qu¶, thÞt, gia cÇm…). Muèn x©y dùng HACCP theo “kiÓu Hoa Kú”, c¸c c¬ së s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu sang Hoa Kú ph¶i ®¶m b¶o ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt bao gåm nhµ x­ëng, kho tµng, d©y chuyÒn s¶n xuÊt, m«i tr­êng s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c¶ con ng­êi theo c¸c quy chuÈn c¬ b¶n cña Quy ph¹m s¶n xuÊt tiªu chuÈn (GMP), Quy ph¹m vÖ sinh (SSOP) vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña c¸c c¬ quan kiÓm so¸t chÊt l­îng Hoa Kú ®èi víi nh÷ng mÆt hµng mµ m×nh tham gia kinh doanh. §iÒu nµy cã nghÜa lµ, ViÖt Nam sÏ ph¶i tiÕn hµnh c¶i tiÕn mét c¸ch toµn diÖn toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña m×nh vµ cÇn coi viÖc thùc hiÖn c¸c yªu cÇu trªn lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn sèng cßn ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam. v VÒ mÉu m·, chñng lo¹i, nh·n m¸c vµ bao b× s¶n phÈm §i ®«i víi chÊt l­îng s¶n phÈm, c¸c DN cßn cÇn ph¸t huy kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña m×nh, ®a d¹ng ho¸ c¸c mÉu m· vµ chñng lo¹i s¶n phÈm cho phï hîp víi hoµn c¶nh lÞch sö, thÞ hiÕu vµ nhu cÇu cña kh¸ch hµng Hoa Kú. §Ó thùc hiÖn yªu cÇu nµy, DN ph¶i khÈn tr­¬ng ®µo t¹o vµ x©y dùng mét ®éi ngò chuyªn gia lµnh nghÒ vÒ lÜnh thiÕt kÕ mÉu m· s¶n phÈm, göi hä ®i ®µo t¹o, nghiªn cøu vµ häc hái ë thÞ tr­êng Hoa Kú, lóc ®ã c¸c s¶n phÈm lµm ra sÏ cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu h¬n. Ngoµi ra, c¸c DN còng cÇn chó ý ®Õn nh÷ng quy ®Þnh ngÆt nghÌo vÒ nh·n m¸c s¶n phÈm cña Hoa Kú, vÒ c¸ch ®ãng gãi vµ quy chÕ ghi nh·n hµng ho¸ nhËp khÈu cña Uû ban Th­¬ng m¹i Liªn bang Hoa Kú (FTC) vµ C¬ quan qu¶n lý thùc phÈm vµ d­îc phÈm (FDA) cña Hoa Kú, vÒ nh÷ng ®iÒu cÊm kþ vµ quy ®Þnh riªng cña tõng bang ®èi víi c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam. §Ó thùc hiÖn tèt c¸c quy ®Þnh vÒ ghi nh·n cña Hoa Kú, tr­íc m¾t, c¸c DN ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn nghiªm chØnh Quy chÕ ghi nh·n hµng ho¸ ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 178/1999/Q§-TTg ngµy 30/8/1999 vµ QuyÕt ®Þnh sè 95/2000/Q§-TTg ngµy 15/8/2000 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ. Bëi quy chÕ nµy cña ViÖt Nam ®­îc x©y dùng dùa trªn kinh nghiÖm quèc tÕ, trong ®ã cã kinh nghiÖm tõ Hoa Kú. w VÒ gi¸ c¶, ®Ó cã thÓ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ xuÊt khÈu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Hoa Kú, c¸c DN cÇn tËn dông tèi ®a c¸c nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc nh»m h¹n chÕ chi phÝ ®Õn møc thÊp nhÊt cã thÓ. x VÒ c¬ cÊu xuÊt khÈu, c¸c DN nªn gi¶m xuÊt khÈu s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ, t¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn ngµy cµng s©u vµ tinh trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu nh»m lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸, ®ång thêi lµm t¨ng gi¸ trÞ gia t¨ng hµng xuÊt khÈu vµ ®Èy nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu. 2.4. CÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn ®¨ng ký së h÷u c«ng nghiÖp t¹i Hoa Kú cho c¸c s¶n phÈm, hµng ho¸ cña m×nh. ThÞ tr­êng Hoa Kú lµ thÞ tr­êng gÇn nh­ ®¹t ®Õn chuÈn mùc quèc tÕ vÒ mäi vÊn ®Ò, trong ®ã cã vÊn ®Ò vÒ b¶o hé th­¬ng hiÖu, b¶o vÖ b¶n quyÒn, hay nãi chung lµ b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ. §©y còng lµ mét trong nh÷ng rµng buéc ph¸p lý cña Hoa Kú ®èi víi ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh thùc thi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú vµ ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i thùc hiÖn hÕt søc nghiªm tóc. Hoa Kú s½n sµng ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p “trõng ph¹t”, nh­ ngõng cho h­ëng NTR, GSP…®èi víi nh÷ng n­íc vi ph¹m luËt së h÷u trÝ tuÖ cña Hoa Kú vµ ®­a ngay nh÷ng n­íc nµy vµo danh s¸ch c¸c n­íc “bÞ theo dâi” theo §iÒu Siªu 301, LuËt th­¬ng m¹i Hoa Kú. V× vËy, c¸c DN ViÖt Nam cÇn t×m hiÓu kü l­ìng vÊn ®Ò ®¨ng ký quyÒn së h÷u trÝ tuÖ t¹i Hoa Kú tr­íc khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy. Theo quy ®Þnh cña luËt vÒ së h÷u c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp chØ trë thµnh tµi s¶n thùc sù cña DN (nhµ s¶n xuÊt) khi DN x¸c lËp ®­îc ®éc quyÒn Së h÷u c«ng nghiÖp ®èi víi s¶n phÈm ®ã. NÕu chËm ®¨ng ký b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi, ®Æc biÖt t¹i thÞ tr­êng Hoa Kú, DN ®ã thÓ bÞ mét DN ®èi t¸c c­íp mÊt th­¬ng hiÖu. Khi ®ã, DN kh«ng thÓ xuÊt khÈu d­íi nh÷ng th­¬ng hiÖu ®· ®¨ng ký b¶o hé, bëi nh÷ng s¶n phÈm ®ã bÞ coi lµ bÊt hîp ph¸p trªn thÞ tr­êng Hoa Kú. Do ®ã, c¸c DN nªn nghÜ ®Õn b¶o hé th­¬ng hiÖu cña m×nh ngay khi cã ý ®Þnh x©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú, h·y ®Õn ®¨ng ký nh·n hiÖu t¹i USPTO theo thñ tôc nh­ ®· giíi thiÖu ë trªn, tr¸nh tr­êng hîp bÞ ®èi t¸c Hoa Kú nhanh tay qua mÆt. §ång thêi, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú còng nªu ra mét sè C«ng ­íc mµ hai bªn tèi thiÓu ph¶i thùc hiÖn ®Ó b¶o hé vµ thùc thi quyÒn së h÷u trÝ tuÖ mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶, trong ®ã cã C«ng ­íc Paris 1967 vÒ b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp, b¶o hé th­¬ng hiÖu. ViÖt Nam vµ Hoa Kú ®Òu ®· tham gia C«ng ­íc Paris, v× vËy nh÷ng néi dung trong C«ng ­íc nµy ®­îc mÆc nhiªn coi lµ nh÷ng quy ®Þnh mµ hai bªn ph¶i tu©n thñ. §iÒu 1 cña C«ng ­íc vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp quy ®Þnh “NÕu DN ®· ®¨ng ký (nÕu kh«ng sö dông thñ ®o¹n lõa ®¶o ®Ó cã ®­îc) th× trong vßng 5 n¨m, DN së h÷u th­¬ng hiÖu næi tiÕng cã quyÒn ®Ö ®¬n yªu cÇu huû bá nh·n hiÖu gièng hoÆc t­¬ng tù. NÕu DN dïng thñ ®o¹n lõa ®¶o ®Ó ®­îc ®¨ng ký th­¬ng hiÖu næi tiÕng th× DN së h÷u th­¬ng hiÖu næi tiÕng kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ thêi gian ®Ó ®­îc huû bá th­¬ng hiÖu næi tiÕng”. ChÝnh nhê quy ®Þnh nµy mµ ViÖt Nam ®· giµnh l¹i ®­îc th­¬ng hiÖu cµ phª Trung Nguyªn, Vifon, …khái tay c¸c gian th­¬ng Hoa Kú. 2.5. X©y dùng c¸c mèi quan hÖ tèt víi kh¸ch hµng, c¸c ®¹i lý, c¸c nhµ ph©n phèi, c¸c m«i giíi h¶i quan, c¸c h·ng vËn t¶i chuyªn nghiÖp, vµ c¸c ng©n hµng t¹i Hoa Kú Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò g©y khã kh¨n nhÊt cho c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam khi tiÕp cËn vµ kinh doanh trªn thÞ tr­êng Hoa Kú lµ thiÕu th«ng tin vÒ ngµnh hµng mµ m×nh ®Þnh xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ th«ng tin vÒ c¸c quy ®Þnh qu¶n lý cña ChÝnh phñ liªn quan nhËp khÈu mÆt hµng ®ã. ChÞu tr¸ch nhiÖm thi hµnh c¸c quy ®Þnh cña ChÝnh phñ bao gåm nhiÒu c¬ quan kh¸c nhau víi chøc n¨ng vµ nhiÖm vô kh¸c nhau nh­: C¬ quan H¶i quan, Bé th­¬ng m¹i Hoa Kú, Héi ®ång th­¬ng m¹i Liªn bang, c¸c c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh (USDA, FDA…), c¸c c¬ quan b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng (nh­ Uû ban an toµn tiªu dïng, C¬ quan b¶o vÖ m«i tr­êng Hoa Kú.v.v…). Tuy nhiªn, sÏ rÊt phøc t¹p vµ tèn kÐm nÕu c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam muèn t×m hiÓu th«ng tin trùc tiÕp qua c¸c c¬ quan nµy. Vµ ®«i khi c¸c th«ng tin mµ DN cã ®­îc kh«ng thiÕt thùc, kh«ng tæng hîp vµ DN ph¶i qua nhiÒu cÇu kh¸c nhau míi cã ®­îc th«ng tin mµ m×nh cÇn. V× thÕ, nh÷ng nhµ xuÊt khÈu thµnh c«ng sang thÞ tr­êng Hoa Kú th­êng khuyªn r»ng nªn cã quan hÖ tèt víi c¸c c¬ quan hoÆc c¸c c¸ nh©n cã quan hÖ trùc tiÕp víi m×nh. Tr­íc hÕt vµ quan träng nhÊt chÝnh lµ nhµ nhËp khÈu (hoÆc c¸c nhµ ph©n phèi). Nhµ nhËp khÈu cã trô së t¹i Hoa Kú, nªn cã ®iÒu kiÖn t×m hiÓu tÊt c¶ c¸c quy ®Þnh lín nhá xung quanh ®¬n ®Æt hµng cña m×nh. NÕu cã quan hÖ tèt víi nhµ nhËp khÈu, nhµ nhËp khÈu sÏ t­ vÊn cho nhµ xuÊt khÈu nhiÒu th«ng tin h÷u Ých liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu, kÓ tõ c¸ch thøc lµm thñ tôc h¶i quan, c¸ch lËp bé hå s¬ h¶i quan, ph­¬ng thøc thuª tµu, c¸ch thøc lµm viÖc víi c¸c c¬ quan kh¸c nh­ FDA (nÕu lµ hµng d­îc, thùc phÈm…) hay USDA (nÕu lµ hµng n«ng s¶n vµ ®éng vËt, gia sóc…), thËm chÝ nhµ nhËp khÈu cã thÓ gióp nhµ xuÊt khÈu tiÕn hµnh tÊt c¶ c¸c thñ tôc trªn nÕu cÇn víi chi phÝ do ng­êi xuÊt khÈu chÞu. Trong tr­êng hîp cã g× thay ®æi hoÆc cã tranh chÊp x¶y ra, nhµ nhËp khÈu còng cã thÓ trî gióp nhµ xuÊt khÈu th«ng b¸o hoÆc xóc tiÕn c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó giµnh l¹i quyÒn lîi cho m×nh. Ngoµi nhµ nhËp khÈu, nhµ xuÊt khÈu còng cÇn x©y dùng quan hÖ tèt víi c¸c c¬ quan h¶i quan, c¸c ®¹i lý hoÆc m«i giíi h¶i quan, c¸c h·ng vËn t¶i chuyªn nghiÖp, c¸c ng©n hµng, vµ c¸c h·ng b¶o hiÓm cã uy tÝn .v.v... Bªn c¹nh nh÷ng lîi Ých thu ®­îc tõ b¶n th©n nh÷ng dÞch vô do c¸c tæ chøc ®ã cung cÊp, ®©y cßn nh÷ng nguån th«ng tin t­ vÊn quan träng gióp DN h¹n chÕ ®­îc rÊt nhiÒu rñi ro hay thiÖt h¹i vÒ tµi chÝnh, qua ®ã ®¶m b¶o cho DN cã thÓ thùc hiÖn ®­îc mét th­¬ng vô su«n sÎ vµ an toµn nhÊt. 2.6. Chñ ®éng lµm quen vµ tiÕp thu c«ng nghÖ m¹ng Internet vµo ho¹t ®éng kinh doanh, th­¬ng m¹i C«ng nghÖ m¹ng Internet tuy míi xuÊt hiÖn nh­ng ®· chøng tá nh÷ng ­u viÖt cña nã trong lÜnh vùc kinh doanh th­¬ng m¹i. T¹i Hoa Kú, giao dÞch, mua b¸n trªn m¹ng ®· trë thµnh mét tËp qu¸n kinh doanh. Mçi c«ng ty lín hay bÐ ®Òu cã c¸c trang Web riªng ®Ó giíi thiÖu, giao dÞch víi b¹n hµng vµ kh¸ch hµng cña m×nh. Nhê ®ã, c¸c DN xuÊt khÈu cã thÓ gi¶m ®­îc chi phÝ qu¶ng c¸o, chi phÝ vËn chuyÓn, vµ c¸c lo¹i chi phÝ giao dÞch kh¸c.v.v…§©y lµ mét ®Æc ®iÓm mµ c¸c DN xuÊt khÈu ViÖt Nam cÇn n¾m râ vµ häc hái khi kinh doanh trªn thÞ tr­êng Hoa Kú. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ë ViÖt Nam, dÞch vô Internet ph¸t triÓn víi tèc ®é chãng mÆt vµ ®ang ®­îc c¸c DN hÕt søc quan t©m, vËn dông. Song mét phÇn lµ do chi phÝ Internet kh¸ cao so víi c¸c n­íc kh¸c, mét phÇn còng cßn do tÝnh phøc t¹p, khã qu¶n lý, khã b¶o mËt nªn c¸c DN cña ta cßn ngÇn ng¹i ¸p dông chóng trong kinh doanh, ®Æc biÖt lµ kinh doanh xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, víi nh­ng tiÖn Ých kinh ng¹c cña ph­¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹i nµy, c¸c DN ViÖt Nam cÇn nhanh chãng chuÈn bÞ mäi mÆt chu ®¸o h¬n, vÒ vèn, vÒ ngo¹i ng÷, vÒ kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµ sö dông c«ng nghÖ th«ng tin …®Ó s½n sµng héi nhËp khi cã thÓ, coi ®©y nh­ ph­¬ng tiÖn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña ta sang Hoa Kú. 2.7. Mua b¶o hiÓm rñi ro xuÊt khÈu sang Hoa Kú Kinh doanh trªn thÞ tr­êng Hoa Kú tiÒm Èn rÊt nhiÒu rñi ro. Song cã hai rñi ro th­êng trùc nhÊt mµ nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam lu«n ph¶i ®Ò phßng, ®ã lµ rñi ro thanh to¸n ®Õn tõ nhµ nhËp khÈu vµ rñi ro kiÖn tông cña ng­êi tiªu dïng. Do ®iÒu kiÖn ®Þa lý xa x«i gi÷a hai n­íc, vµ trªn thùc tÕ, nhiÒu khi, DN hai bªn chØ gÆp gì nhau t¹i ViÖt Nam hay mét ®Þa ®iÓm nµo ®ã ë n­íc ngoµi (nh­ Héi chî triÓn l·m, ®i theo c¸c ®oµn ngo¹i giao…), nªn nhµ xuÊt khÈu khã cã thÓ t×m hiÓu kü l­ìng vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, thùc lùc, còng nh­ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña b¹n hµng Hoa Kú. Trong hoµn c¶nh nµy, rñi ro trong thanh to¸n sÏ rÊt cao. §Ó h¹n chÕ rñi ro, DN nªn tham gia dÞch vô b¶o hiÓm tÝn dông xuÊt khÈu. C«ng ty b¶o hiÓm sÏ th«ng b¸o th­êng xuyªn cho DN biÕt vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kh¶ n¨ng tµi chÝnh, uy tÝn trªn th­¬ng tr­êng cña c¸c nhµ nhËp khÈu. Trong tr­êng hîp nhµ nhËp khÈu mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n, c«ng ty b¶o hiÓm sÏ ®øng ra g¸nh v¸c mét phÇn rñi ro cho nhµ xuÊt khÈu trong ph¹m vi gi¸ trÞ hîp ®ång mµ hä nhËn b¶o hiÓm cho DN. Mét lo¹i rñi ro kh¸c cã thÓ khiÕn bÊt kú nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam nµo ®iªu ®øng ®ã lµ kh¶ n¨ng kiÖn tông cao cña ng­êi tiªu dïng Hoa Kú. Khi kinh doanh trªn thÞ tr­êng Hoa Kú, nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam lu«n ®øng tr­íc nguy c¬ ph¶i båi th­êng trong nh÷ng vô kiÖn vÒ tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm ®èi víi ng­êi tiªu dïng. NÕu kh«ng båi th­êng theo ph¸n quyÕt cña toµ ¸n, tµi s¶n cña DN ViÖt Nam cã ë Hoa Kú cã thÓ sÏ bÞ tÞch biªn, thËm chÝ tµi s¶n cña ViÖt Nam ë mét n­íc thø ba còng cã thÓ bÞ tÞch biªn theo tho¶ thuËn mµ toµ ¸n Hoa Kú nhê n­íc kia trî gióp. §Ó tr¸nh phiÒn phøc vµ ®ì tèn kÐm, nhµ xuÊt khÈu nªn mua b¶o hiÓm rñi ro khi xuÊt hµng sang Hoa Kú t¹i nh÷ng c«ng ty b¶o hiÓm quèc tÕ lín, cã uy tÝn chuyªn cung cÊp lo¹i h×nh b¶o hiÓm nµy. Nh­ vËy, mua b¶o hiÓm lµ mét biÖn ph¸p ®óng ®¾n ®Ó h¹n chÕ rñi ro, tõ ®ã ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú. kÕt luËn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú cã hiÖu lùc ngµy 10/12/2001 ®· më ra mét c¬ héi to lín cho c¸c DN ViÖt Nam tiÕp cËn mét trong nh÷ng thÞ tr­êng lín nhÊt, cã nhu cÇu phong phó vµ ®a d¹ng nhÊt vµ “më” nhÊt thÕ giíi. Song HiÖp ®Þnh còng t¹o ra rÊt nhiÒu rµng buéc ®èi víi hÖ thèng luËt ph¸p vÒ th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam d­íi d¹ng nh÷ng cam kÕt mµ ViÖt Nam ph¶i thùc hiÖn ®Ó hµng ho¸ vµ c¸c DN ViÖt Nam cã thÓ ®­îc h­ëng c¸c quy chÕ th­¬ng m¹i b×nh ®¼ng nh­ c¸c n­íc kh¸c khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú. Nh÷ng rµng buéc cña Hoa Kú ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng chØ liªn quan ®Õn hÖ thèng luËt ph¸p kinh tÕ, mµ cßn liªn quan ®Õn c¶ nh÷ng chÝnh s¸ch chÝnh trÞ, m«i tr­êng. Víi tiÒm lùc vµ vÞ thÕ cña ViÖt Nam nh­ hiÖn nay, nhiÒu quy ®Þnh cã tÝnh chÊt rµng buéc ph¸p lý cña Hoa Kú t­¬ng ®èi míi vµ qu¸ kh¾t khe ®èi víi hµng ho¸ cña ViÖt Nam, ®iÓn h×nh lµ nh÷ng rµng buéc liªn quan ®Õn hµng rµo tiªu chuÈn kü thuËt ®èi víi s¶n phÈm nhËp khÈu, hay yªu cÇu vÒ b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ. Nh­ng kh«ng v× nh÷ng quy ®Þnh ®ã mµ lµm ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú. Do ®ã ®Ó h¹n chÕ nh÷ng rµng buéc nãi trªn nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang Hoa Kú, c¶ Nhµ n­íc vµ DN ®Òu ph¶i tÝch cùc n©ng cao ý thøc ph¸p luËt cña m×nh, chñ ®éng kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu th«ng tin nghiªm träng vÒ hÖ thèng luËt lÖ qu¶n lý nhËp khÈu Hoa Kú, vÒ thÞ tr­êng vµ c¸c ngµnh hµng cña Hoa Kú, tõng b­íc ®iÒu chØnh c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt cña ta cho t­¬ng thÝch víi c¸c rµng buéc ph¸p lý trong HiÖp ®Þnh. Ngoµi ra, kho¸ luËn còng nªu ra c¸c yªu cÇu cho giíi DN ViÖt Nam, bªn c¹nh viÖc chñ ®éng t×m hiÓu c¸c luËt lÖ, quy ®Þnh qu¶n lý nhËp khÈu liªn quan ®Õn ngµnh hµng xuÊt khÈu cña m×nh, DN còng cÇn ¸p dông mäi biÖn ph¸p cã thÓ nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN vµ hµng ho¸, ch¼ng h¹n ¸p dông c¸c bé tiªu chuÈn kiÓm so¸t chÊt l­îng quèc tÕ: ISO, HACCP, SA.8000…, øng dông c«ng nghÖ m¹ng Internet trong kinh doanh, …Kho¸ luËn còng ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ nh­ x©y dùng quan hÖ tèt víi nhµ nhËp khÈu, c¬ quan h¶i quan, ®¹i lý vËn chuyÓn, b¶o hiÓm vµ ng©n hµng, c¸c nhµ t­ vÊn, c¸c hiÖp héi ngµnh hµng, c¸c th­¬ng vô vµ v¨n phßng ®¹i diÖn cña ta ë Hoa Kú nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hµng ho¸ cña ViÖt Nam xuÊt sang Hoa Kú vµ h¹n chÕ mäi rñi ro x¶y ra cho hµng ho¸ vµ DN xuÊt khÈu. Tãm l¹i, nh÷ng rµng buéc ph¸p lý cña Hoa Kú ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ta qu¶ thËt lµ mét th¸ch thøc ®èi víi mét n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam, song nÕu v­ît qua ®­îc th¸ch thøc ®ã, hµng ho¸ cña ta ch¾c ch¾n sÏ cã mét vÞ thÕ cao ®¸ng kÓ trªn thÞ tr­êng Hoa Kú nãi riªng vµ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ nãi chung. ._.