Những mâu thuẫn trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay – Thực trạng và phương hướng giải quyết

Lêi nãi ®Çu Thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam, níc ta chuyÓn nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi, níc ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu quan träng: gi÷ v÷ng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, kinh tÕ t¨ng trëng kh¸, kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt t¨ng nhiÒu, ®êi sèng cña c¸c tÇng líp nh©n d©n tiÕp tôc ®îc c¶i thiÖn, t×nh h×nh chÝnh trÞ – x· héi c¬ b¶n æn ®Þnh, quèc phßng an ninh ®îc t¨ng cêng, thÕ vµ lùc cña níc ta ®îc n©ng cao trªn trêng quèc tÕ… Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa vÉn cßn cã nhiÒu m©u thuÉn cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nh: sù ph©n ho¸ giµu nghÌo cã xu híng gia t¨ng, n¹n thÊt nghiÖp vÉn cßn cha ®îc gi¶i quyÕt, vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i, thùc hiÖn c«ng b»ng trong ph©n phèi thu nhËp… §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò võa cÊp b¸ch võa thêng xuyªn, l©u dµi vµ còng lµ vÊn ®Ò quan träng nhÊt trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi ë níc ta. V× vËy, níc ta cÇn t×m gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn trªn mét c¸ch triÖt ®Ó nh»m x©y dùng mét nhµ níc x· héi chñ nghÜa ngµy mét hoµn thiÖn h¬n. ChÝnh v× vËy trong qu¸ tr×nh häc m«n TriÕt häc M¸c – Lªnin em ®· chän ®Ò tµi: “Nh÷ng m©u thuÉn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë níc ta hiÖn nay – Thùc tr¹ng vµ ph¬ng híng gi¶i quyÕt” ®Ó viÕt tiÓu luËn. Tuy nhiªn do tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ thêi gian t×m hiÓu m«n häc cßn h¹n chÕ nªn bµi tiÓu luËn cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em mong ®îc sù gãp ý cña thÇy gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó bµi tiÓu luËn cña em ®îc hoµn chØnh h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o Mai Xu©n Hîi ®· gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu m«n häc TriÕt häc M¸c – Lªnin vµ thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Néi dung chi tiÕt Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam. 1. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan: Kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa thùc chÊt lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc, theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét kiÓu tæ chøc kinh tÕ - x· héi, mµ trong ®ã s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®Ó trao ®æi, ®Ó b¸n trªn thÞ trêng. Môc ®Ých cña s¶n xuÊt trong kinh tÕ hµng ho¸ kh«ng ph¶i ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu trùc tiÕp cña ngêi s¶n xuÊt ra s¶n phÈm mµ nh»m ®Ó b¸n, tøc lµ ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi mua ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi. Kinh tÕ thÞ trêng lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸, trong ®ã toµn bé c¸c yÕu tè “®Çu vµo” vµ “®Çu ra” cña s¶n xuÊt ®Òu th«ng qua thÞ trêng. Kinh tÕ hµng ho¸ vµ kinh tÕ thÞ trêng kh«ng ®ång nhÊt víi nhau, chóng kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn. VÒ c¬ b¶n chóng cã cïng nguån gèc vµ cïng b¶n chÊt. Theo C.M¸c, s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ lµ hiÖn tîng vèn cã cña nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ra ®êi vµ tån t¹i cña kinh tÕ hµng ho¸ còng nh c¸c tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nã do sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt t¹o ra. C¬ së kh¸ch quan cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam lµ: Ph©n c«ng lao ®éng x· héi víi tÝnh c¸ch lµ c¬ së chung cña s¶n xuÊt hµng ho¸ ch¼ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i, mµ tr¸i l¹i cßn ®îc ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Ph©n c«ng lao ®éng trong tõng khu vùc, tõng ®Þa ph¬ng ngµy cµng ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng ®îc thÓ hiÖn ë tÝnh phong phó, ®a d¹ng vµ chÊt lîng ngµy cµng cao cña s¶n phÈm ®a ra trao ®æi trªn thÞ trêng. Trong nÒn kinh tÕ níc ta, tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u. §ã lµ: së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ, së h÷u t nh©n (gåm së h÷u c¸ thÓ, së h÷u tiÓu chñ, së h÷u t b¶n t nh©n), së h÷u hçn hîp. Do ®ã tån t¹i nhiÒu chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp, cã lîi Ých riªng, nªn quan hÖ kinh tÕ gi÷a hä chØ cã thÓ thùc hiÖn b»ng quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ. Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ tËp thÓ, tuy cïng dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, nhng c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ vÉn cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh, cã quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh, cã lîi Ých riªng. mÆt kh¸c c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cßn cã sù kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é kü thuËt – c«ng nghÖ, vÒ tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý, nªn chi phÝ s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt còng kh¸c nhau. Quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ cßn cÇn thiÕt trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng s©u s¾c, v× mçi níc lµ mét quèc gia riªng biÖt, lµ ngêi chñ së h÷u ®èi víi c¸c hµng ho¸ ®a ra trao ®æi trªn thÞ trêng thÕ giíi. Sù trao ®æi nµy ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c ngang gi¸. Nh vËy nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta lµ mét tån t¹i tÊt yÕu, kh¸ch quan, th× kh«ng thÓ lÊy ý chÝ chñ quan mµ xo¸ bá nã ®îc. 3. T¸c dông to lín cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng NÒn kinh tÕ níc ta khi bíc vµo thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi cßn mang nÆng tÝnh tù tóc, tù cÊp, v× vËy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn sÏ ph¸ vì dÇn kinh tÕ tù nhiªn vµ chuyÓn thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸, thóc ®Èy sù x· héi ho¸ s¶n xuÊt. Kinh tÕ hµng ho¸ t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Do c¹nh tranh gi÷a nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸, buéc mçi chñ thÓ s¶n xuÊt ph¶i c¶i tiÕn kü thuËt, ¸p dông c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ®Õn møc tèi thiÓu nhê ®ã cã thÓ c¹nh tranh ®îc vÒ gi¸ c¶, ®øng v÷ng trong c¹nh tranh. Qu¸ tr×nh ®ã thóc ®Èy lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi. Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ngêi s¶n xuÊt ph¶i c¨n cø vµo nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng, cña thÞ trêng ®Ó quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt s¶n phÈm g×, víi khèi lîng bao nhiªu, chÊt lîng nh thÕ nµo. Do ®ã, kinh tÕ hµng ho¸ kÝch thÝch tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña chñ thÓ kinh tÕ, kÝch thÝch viÖc n©ng cao chÊt lîng, c¶i tiÕn mÉu m·, còng nh t¨ng khèi lîng hµng ho¸ vµ dÞch vô. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ ®iÒu kiÖn ra ®êi vµ tån t¹i cña s¶n xuÊt hµng ho¸, ®Õn lît nã sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ sÏ thóc ®Èy sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. V× thÕ ph¸t huy ®îc tiÒm n¨ng, lîi thÕ cña tõng vïng, còng nh lîi thÕ cña ®Êt níc cã t¸c dông më réng quan hÖ kinh tÕ víi níc ngoµi. Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng sÏ thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt, do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ra ®êi cña s¶n xuÊt lín cã x· héi ho¸ cao; ®ång thêi chän läc ®îc nh÷ng ngêi s¶n xuÊt kinh doanh giái, h×nh thµnh ®éi ng÷ c¸n bé qu¶n lý cã tr×nh ®é lao ®éng lµnh nghÒ ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt níc. Nh vËy, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét tÊt yÕu kinh tÕ ®èi víi níc ta, mét nhiÖm vô kinh tÕ cÊp b¸ch ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ l¹c hËu cña níc ta thµnh nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, héi nhËp vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. §ã lµ con ®êng ®óng ®¾n ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng cña ®Êt níc vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Thùc tiÔn nh÷ng n¨m ®æi míi ®· chøng minh r»ng, viÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. Nhê sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, chóng ta ®· bíc ®Çu khai th¸c ®îc tiÒm n¨ng trong níc vµ thu hót ®îc vèn, kü thuËt c«ng nghÖ cña níc ngoµi, gi¶i phãng ®îc n¨ng lùc s¶n xuÊt, gãp phÇn quyÕt ®Þnh vµo viÖc b¶o ®¶m t¨ng trëng kinh tÕ víi nhÞp ®é t¬ng ®èi cao trong thêi gian qua. Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ trêng cã liªn quan mËt thiÕt víi c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cu¶ lùc lîng s¶n xuÊt. VÒ ®¹i thÓ, kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn qua ba giai ®o¹n t¬ng øng víi ba giai ®o¹n ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt: s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n, kinh tÕ thÞ trêng tù do, kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i. Níc ta ®ang thùc hiÖn chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ, chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang kinh tÕ hµng ho¸. M« h×nh kinh tÕ cña ViÖt Nam ®îc x¸c ®Þnh lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa(nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa). HiÖn nay, nÒn kinh tÕ níc ta cßn ë tr×nh ®é kÐm ph¸t triÓn, bëi lÏ c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cña nã cßn l¹c hËu, thÊp kÐm, nÒn kinh tÕ Ýt nhiÒu cßn mang tÝnh tù cÊp tù tóc. Tuy nhiªn, níc ta kh«ng lÆp l¹i nguyªn vÑn tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c níc ®i tríc: kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n ®¬n chuyÓn lªn kinh tÕ thÞ trêng tù do, råi tõ kinh tÕ thÞ trêng tù do chuyÓn lªn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i, mµ cÇn ph¶i vµ cã thÓ x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i, ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa theo kiÓu rót ng¾n. §iÒu nµy cã nghÜa lµ ph¶i ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó ph¸t triÓn nhanh chãng lùc lîng s¶n xuÊt, trong mét thêi gian t¬ng ®èi ng¾n x©y dùng ®îc c¬ së vËt chÊt - kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó nÒn kinh tÕ níc ta b¾t kÞp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi; ®ång thêi ph¶i h×nh thµnh ®ång bé c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. Nhµ níc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong viÖc qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« vµ thùc hiÖn ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. II. Thùc tr¹ng vµ c¸c m©u thuÉn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam 1. Thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam 1.1 Tr×nh ®é ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta cßn ë giai ®o¹n s¬ khai. §ã lµ do c¸c nguyªn nh©n: C¬ së vËt chÊt – kü thuËt cßn ë tr×nh ®é thÊp, bªn c¹nh mét sè lÜnh vùc, mét sè c¬ së kinh tÕ ®· ®îc trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ, m¸y mãc cò kü, c«ng nghÖ l¹c hËu. Theo UNDP, ViÖt Nam ®ang ë tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu 2/7 cña thÕ giíi, thiÕt bÞ m¸y mãc l¹c hËu 2-3 thÕ hÖ (cã lÜnh vùc 4-5 thÕ hÖ). Lao ®éng thñ c«ng vÉn chiÕm tû träng lín trong tæng sè lao ®éng x· héi. Do ®ã, n¨ng suÊt, chÊt lîng, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña níc ta cßn rÊt thÊp so víi khu vùc vµ thÕ giíi (n¨ng suÊt lao ®éng cña níc ta chØ b»ng 30% møc trung b×nh cña thÕ giíi). KÕt cÊu h¹ tÇng nh hÖ thèng ®êng giao th«ng, bÕn c¶ng, hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c… cßn l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn (mËt ®é ®êng giao th«ng /km b»ng 1% víi møc trung b×nh cña thÕ giíi; tèc ®é truyÒn th«ng trung b×nh cña c¶ níc chËm h¬n thÕ giíi 30 lÇn). HÖ thèng giao th«ng kÐm ph¸t triÓn lµm cho c¸c ®Þa ph¬ng, c¸c vïng bÞ chia c¾t, t¸ch biÖt nhau. Do ®ã lµm cho nhiÒu tiÒm n¨ng cña c¸c ®Þa ph¬ng kh«ng thÓ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt ®Ó ph¸t huy thÕ m¹nh. Do c¬ së vËt chÊt – kü thuËt cßn ë tr×nh ®é thÊp lµm cho ph©n c«ng lao ®éng kÐm ph¸t triÓn, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ chËm. NÒn kinh tÕ níc ta cha tho¸t khái nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhá. N«ng nghiÖp vÉn sö dông kho¶ng 70% lùc lîng lao ®éng, nhng chØ s¶n xuÊt kho¶ng 26% GDP, c¸c ngµnh kinh tÕ c«ng nghÖ cao chiÕm tû träng thÊp. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ trêng trong níc, còng nh thÞ trêng níc ngoµi cßn rÊt yÕu. Do c¬ së vËt chÊt - kü thuËt vµ c«ng nghÖ l¹c hËu, nªn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, do ®ã khèi lîng hµng ho¸ nhá bÐ, chñng lo¹i hµng ho¸ cßn nghÌo nµn, chÊt lîng hµng ho¸ thÊp, gi¸ c¶ cao v× thÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn yÕu. 1.2 ThÞ trêng d©n téc thèng nhÊt ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh nhng cha ®ång bé. Do giao th«ng v©n t¶i kÐm ph¸t triÓn nªn cha l«i cuèn ®îc tÊt c¶ c¸c vïng trong níc vµo mét m¹ng líi lu th«ng hµng ho¸ thèng nhÊt. ThÞ trêng hµng ho¸ - dÞch vô ®· h×nh thµnh nhng cßn h¹n hÑp vµ cßn nhiÒu hiÖn tîng tiªu cùc (hµng gi¶, hµng nhËp lËu, hµng nh¸i nh·n hiÖu vÉn cßn lµm rèi lo¹n thÞ trêng) ThÞ trêng hµng ho¸ søc lao ®éng vÉn cßn manh nha, mét sè trung t©m giíi thiÖu viÖc lµm vµ xuÊt khÈu lao ®éng míi xuÊt hiÖn nhng ®· n¶y sinh hiÖn tîng khñng ho¶ng. nÐt næi bËt cña thÞ trêng nµy lµ søc cung vÒ lao ®éng lµnh nghÒ nhá h¬n cÇu rÊt nhiÒu, trong khi ®ã cung vÒ søc lao ®éng gi¶n ®¬n l¹i vît qu¸ xa cÇu, nhiÒu ngêi cã søc lao ®éng kh«ng t×m ®îc viÖc lµm. ThÞ trêng tiÒn tÖ, thÞ trêng vèn ®· cã nhiÒu tiÕn bé nhng vÉn cßn nhiÒu tr¾c trë, nh nhiÒu doanh nghiÖp, nhÊt lµ doanh nghiÖp t nh©n rÊt thiÕu vèn nhng kh«ng vay ®îc v× víng m¾c thñ tôc, trong khi ®ã nhiÒu ng©n hµng th¬ng m¹i huy ®éng ®îc tiÒn göi mµ kh«ng thÓ cho vay ®Ó ø ®äng trong kÐt d nî qu¸ h¹n trong nhiÒu ng©n hµng th¬ng m¹i ®· ®Õn møc b¸o ®éng. ThÞ trêng chøng kho¸n ra ®êi nhng còng cha cã nhiÒu “hµng ho¸” ®Ó mua – b¸n vµ míi cã rÊt Ýt doanh nghiÖp ®ñ ®IÒu kiÖn tham gia thÞ trêng nµy. 1.3 NhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia thÞ trêng: do vËy níc ta cã nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ cïng tån t¹i, ®an xen nhau, trong ®ã s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá ph©n t¸n cßn phæ biÕn. 1.4 Sù h×nh thµnh thÞ trêng trong níc g¾n víi më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, héi nhËp vµo thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi, trong hoµn c¶nh tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - kü thuËt cña níc ta thÊp xa so víi hÇu hÕt c¸c níc kh¸c. Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸vÒ kinh tÕ ®ang ®Æt ra chung cho c¸c níc còng nh níc ta nãi riªng nh÷ng th¸ch thøc hÕt søc gay g¾t. nhng nã lµ xu thÕ tÊt yÕu kh¸ch quan nªn kh«ng ®Æt vÊn ®Ò tham gia hay kh«ng tham gia mµ chØ cã thÓ ®Æt vÊn ®Ò: t×m c¸ch xö sù víi xu híng ®ã nh thÕ nµo? ph¶i chñ ®éng héi nhËp, chuÈn bÞ tèt ®Ó chñ ®éng tham gia vµo khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸, t×m ra “c¸i m¹nh t¬ng ®èi” cña níc ta, thùc hiÖn ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ kinh tÕ ®èi ngo¹i, tËn dông ngo¹i lùc ®Ó ph¸t huy néi lùc, nh»m thóc ®Èy c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®Þnh híng ®i lªn chñ nghÜa x· héi. 1.5 Qu¶n lý nhµ níc vÒ kinh tÕ - x· héi cßn yÕu. V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng ta nhËn ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy nh sau: “HÖ thèng luËt ph¸p, c¬ chÕ chÝnh s¸ch cha ®ång bé vµ nhÊt qu¸n, thùc hiÖn cha nghiªm. c«ng t¸c tµi chÝnh, ng©n hµng, gi¸ c¶, kÕ ho¹ch ho¸, quy ho¹ch x©y dùng, qu¶n lý ®Êt ®ai cßn nhiÒu yÕu kÐm; thñ tôc hµnh chÝnh… ®æi míi chËm. Th¬ng nghiÖp nhµ níc bá trèng mét sè trËn ®Þa quan träng, cha ph¸t huy tèt vai trß chñ ®¹o trªn thÞ trêng. Qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cã nhiÒu s¬ hë, tiªu cùc, mét sè trêng hîp g©y t¸c ®éng xÊu ®èi víi s¶n xuÊt. ChÕ ®é ph©n phèi cßn nhiÒu bÊt hîp lý. béi chi ng©n s¸ch vµ nhËp siªu cßn lín. L¹m ph¸t tuy kiÒm chÕ ®îc nhng cßn cha v÷ng ch¾c”(1). 2. Nh÷ng m©u thuÉn chñ yÕu trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam 2.1 M©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi tÝnh ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Qu¸ tr×nh x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë níc ta tõ mét níc phong kiÕn ®i lªn bá qua giai ®o¹n t b¶n chñ nghÜa nªn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ thö th¸ch, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc kinh tÕ. §iÒu ®ã ®ßi hái nhµ níc ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p phï hîp ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng nhng vÉn gi÷ v÷ng ®îc ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Tríc ®©y ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa níc ta ®· x©y dùng mét nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch víi hai h×nh thøc së h÷u lµ së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. V× vËy ®· lµm k×m h·m sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Khi ®Êt níc ta hoµn toµn thèng nhÊt, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· x¸c ®Þnh níc ta sÏ ®i lªn chñ nghÜa x· héi bá qua giai ®o¹n t b¶n chñ nghÜa. Nhng lóc ®ã chóng ta cßn nhËn thøc ®¬n gi¶n vÒ chñ nghÜa x· héi vµ con ®êng ®i lªn chñ nghÜa x· héi nªn chóng ta ®· coi chñ nghÜa x· héi lµ mét nhµ níc cña d©n vµ do d©n lµm chñ, xo¸ bá chÕ ®é t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt nªn ®· thiÕt lËp nªn mét nÒn kinh tÕ mµ chØ cã së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. Do ®ã ®· t¹o nªn mét nÒn kinh tÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp. HËu qu¶ lµ c¬ quan qu¶n lý nhµ níc lµm thay chøc n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cßn c¸c doanh nghiÖp võa bÞ trãi buéc v× kh«ng cã quyÒn tù chñ, võa û l¹i vµo cÊp trªn v× kh«ng bÞ rµng buéc víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Thªm vµo ®ã bé m¸y qu¶n lý cång kÒnh lµm triÖt ®i tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ, h×nh thµnh c¬ chÕ k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Khi ®ã chñ yÕu ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu réng chø kh«ng ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu s©u. V× vËy, t¹i ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI n¨m 1986, §¶ng ta ®· ®Ò ra ph¬ng híng ®æi míi kinh tÕ lµ chuyÓn nÒn kinh tÕ níc ta sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc. Nh vËy chÊp nhËn nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ chóng ta chÊp nhËn sù m©u thuÉn cña nã víi tÝnh ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa v× nÒn kinh tÕ thÞ trêng gåm cã nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, nhiÒu h×nh thøc së h÷u vµ do ®ã còng cã nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi. Sù phøc t¹p vµ ®a d¹ng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµm cho ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ngµy cµng khã kh¨n vµ ®ßi hái ph¶i cã sù qu¶n lý chÆt chÏ cña nhµ níc. Mçi thµnh phÇn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é cã b¶n chÊt kinh tÕ x· héi riªng, nªn bªn c¹nh sù thèng nhÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, cßn cã nh÷ng kh¸c biÖt vµ m©u thuÉn khiÕn cho nÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta ph¸t triÓn theo nh÷ng ph¬ng híng kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n c¸c thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é t h÷u tuy cã vai trß quan träng trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt viÖc lµm, nhng v× dùa trªn chÕ ®é t h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt, nªn chóng kh«ng tr¸nh khái tÝnh tù ph¸t ch¹y theo lîi nhuËn ®¬n thuÇn, n¶y sinh nh÷ng hiÖn tîng tiªu cùc lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých chung cña x· héi. V× vËy, thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc ph¶i ®îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ ®Ó thùc hiÖn tèt vai trß cña m×nh; ®ång thêi Nhµ níc ph¶i thùc hiÖn tèt vai trß qu¶n lý vü m« kinh tÕ – x· héi ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. 2.2 M©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ, chuyÓn nÒn kinh tÕ níc ta sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa c¸c chÝnh s¸ch x· héi còng ®îc ®æi míi, ®iÒu chØnh vµ söa ®æi liªn tôc theo híng huy ®éng mäi nguån lùc trong x· héi bao gåm nhµ níc, céng ®ång vµ ngêi d©n cïng thùc hiÖn. Mét trong c¸c chÝnh s¸ch quan träng ®ã lµ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm. Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng tøc lµ ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc - kü thuËt tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt lîng cao. §ång thêi ph¶i ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó t¹o nªn sù t¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Nh vËy khoa häc - kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ®îc øng dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× sù thay thÕ con ngêi b»ng m¸y mãc diÔn ra cµng nhanh. Cïng víi sù gia t¨ng d©n sè th× sè ngêi thÊt nghiÖp hµng n¨m lµ hÕt søc trÇm träng. ThÊt nghiÖp lµ nguy c¬ dÉn ®Õn nghÌo ®ãi vµ c¸c tÖ n¹n x· héi kh¸c. §èi víi ngêi lao ®éng, thiÕu hoÆc kh«ng cã viÖc lµm lµ mét nguy c¬ dÉn ®Õn thu nhËp thÊp hoÆc kh«ng cã thu nhËp. MÆt kh¸c nã kh«ng chØ tíc mÊt quyÒn b×nh ®¼ng ®îc lµm viÖc cña ngêi lao ®éng ®Ó ph¸t huy n¨ng lùc, mµ cßn võa kh«ng cã thu nhËp b¶o ®¶m cho cuéc sèng cña b¶n th©n ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä. Bëi vËy, Nhµ níc ph¶i cã chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¹o sù b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lao ®éng vµ thu nhËp. §¹i héi §¶ng VIII ®· kh¼ng ®Þnh “b¶o ®¶m c«ng ¨n viÖc lµm cho d©n lµ mét môc tiªu x· héi hµng ®Çu, kh«ng ®Ó thÊt nghiÖp trë thµnh c¨n bÖnh kinh niªn”(1). Cïng víi Bé luËt lao ®éng, ChÝnh phñ ®· ban hµnh c¸c nghÞ ®Þnh vµ th«ng t ®Ó t¹o ra c¬ së ph¸p lý cho quan hÖ lao ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng, thóc ®Èy thÞ trêng lao ®éng ph¸t triÓn, t¹o viÖc lµm. Nhê cã c¸c chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vµ sù tham gia tÝch cùc cña c¸c tæ chøc vµ nh©n d©n, nªn viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc, sè ngêi cã viÖc lµm ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Qua c¶i c¸ch hµnh chÝnh vµ x¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ níc, lao ®éng trong khu vùc nhµ níc gi¶m tõ 14,7% n¨m 1991 xuèng cßn 9% n¨m 2000, khu vùc kinh tÕ t nh©n, kinh tÕ tËp thÓ thu hót kho¶ng 90%, khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi thu hót ®îc 33 v¹n lao ®éng. §iÒu ®ã cho thÊy viÖc ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®· gãp phÇn rÊt lín vµo viÖc gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm. Tuy nhiªn tõ n¨m 2001 ®Õn nay tû träng lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc nhµ níc cã xu híng t¨ng trë l¹i. Tû lÖ thÊt nghiÖp cña lùc lîng lao ®éng trong ®é tuæi ë khu vùc thµnh thÞ ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sè liÖu sau: §¬n vÞ: % ChØ tiªu 2000 2001 2002 2003 C¶ níc 6,44 6,25 6,01 5,78 A. Ph©n theo vïng §ång b»ng s«ng Hång 7,34 7,07 6,64 6,37 §«ng B¾c 6,49 6,73 6,10 5,94 T©y B¾c 6,02 5,62 5,11 4,19 B¾c Trung Bé 6,87 6,72 5,82 5,45 Duyªn h¶I Nam Trung Bé 6,31 6,16 5,49 5,46 T©y Nguyªn 5,16 5,55 4,92 4,39 §«ng Nam Bé 6,20 5,92 6,31 6,08 §ång B»ng S«ng Cöu Long 6,15 6,08 5,52 5,26 B. Mét sè thµnh phè lín Tp. Hµ Néi 7,95 7,39 7,08 6,84 Tp. §µ N½ng 5,95 5,54 5,30 5,16 Tp. Hå ChÝ Minh 6,48 6,04 6,73 6,58 Nguån: niªn gi¸m thèng kª (tãm t¾t) 2003, Nxb Thèng kª, Hµ Néi, 2004, trang 13. Bªn c¹nh mét sè kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng th× vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ cÇn ®îc gi¶i quyÕt. Tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n cßn cao. C¬ cÊu vµ chÊt lîng chuyÓn dÞch lao ®éng cßn chËm, tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o thÊp (20%), n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng cao. Cßn thiÕu nh÷ng chÝnh s¸ch cha ®ñ m¹nh ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t, khai th¸c, huy ®éng c¸c nguån lùc ®Ó thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, t¹o viÖc lµm. ViÖc thùc hiÖn môc tiªu quèc gia vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm ë mét sè ®Þa ph¬ng cßn lóng tóng; viÖc gi¶i ng©n quü quèc gia vÒ hç trî viÖc lµm cßn chËm, hiÖu qu¶ mét sè dù ¸n t¹o viÖc lµm cßn thÊp. §©y lµ nh÷ng tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc ®Ó gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. 2.3 M©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi sù ph©n ho¸ giµu nghÌo. NÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn, t¹o ra nhiÒu cña c¶i vËt chÊt cho x· héi nhng kh«ng v× vËy mµ ®êi sèng cña nh©n d©n ®îc n©ng cao vµ æn ®Þnh. Tr¸i l¹i cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, th× còng diÔn ra sù ph©n ho¸ giµu nghÌo, sù ph©n tÇng x· héi theo møc sèng ngµy cµng t¨ng. N¨m 1993, theo kÕt qu¶ ®IÒu tra giµu nghÌo cña 91732 hé trªn ph¹m vi c¶ níc, tÝnh chung kho¶ng c¸ch chªnh lÖch thu nhËp gi÷a nhãm hé giµu vµ nhãm hé nghÌo lµ 6,2 lÇn. C¸c n¨m 1994, 1995, 1996, Tæng côc thèng kª ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra hé gia ®×nh ®a môc tiªu víi cì mÉu 4,5 v¹n hé vµ n¨m 1999 ®IÒu tra 2,5 v¹n hé ®¹i diÖn cho c¶ níc, 7 vïng sinh th¸i, khu vùc thµnh thÞ, n«ng th«n, th× chªnh lÖch thu nhËp gi÷a nhãm hé giµu vµ nhãm hé nghÌo lµ 6,5 lÇn n¨m 1994, 7 lÇn n¨m 1995, 7,3 lÇn n¨m 1996 vµ 8,9 lÇn n¨m 1999. nh vËy hÖ sè chªnh lÖch thu nhËp gi÷a nhãm hé giµu vµ hé nghÌo t¨ng dÇn qua c¸c n¨m trªn ph¹m vi c¶ níc còng nh trong tõng vïng. B¶ng so s¸nh nhãm thu nhËp cao nhÊt vµ nhãm thu nhËp thÊp nhÊt, mçi nhãm 20% sè hé ®iÒu tra §¬n vÞ: lÇn ChØ tiªu 1994 1995 1996 1999 Toµn quèc 6,5 7,0 7,3 8,9 1. Chia theo khu vùc: - Thµnh thÞ 7,0 7,7 8,0 9,8 - N«ng th«n 5,4 5,8 6,1 6,3 2. Chia theo vïng: - T©y B¾c vµ §«ng B¾c 5,2 5,7 6,1 6,8 - §ång b»ng s«ng Hång 5,6 6,1 6,6 7,0 - B¾c Trung Bé 5,2 5,7 5,9 6,9 - Duyªn h¶I Nam Trung Bé 4,9 5,5 5,7 6,3 - T©y Nguyªn 10,1 12,7 12,8 12,9 - §«ng Nam Bé 7,4 7,6 7,9 10,3 - §ång b»ng s«ng Cöu Long 6,1 6,4 6,4 7,9 Nguån: Tæng côc thèng kª: sè liÖu vÒ sù chuyÓn biÕn x· héi ë ViÖt Nam thêi kú ®æi míi, Nxb Thèng kª, Hµ Néi, 2000. Sù ph©n ho¸ giµu nghÌo ngµy cµng d·n réng sÏ lan sang c¸c lÜnh vùc kh¸c nh gi¸o dôc, ch¨m sãc søc khoÎ, nhµ ë vµ c¸c dÞch vô c¬ b¶n kh¸c… §iÒu ®ã ®a ®Õn hÖ qu¶ kh«ng mong muèn, lµm xuÊt hiÖn nh÷ng nhãm x· héi dÔ bÞ tæn th¬ng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, t¸c ®éng ®Õn t tëng, t©m lý, niÒm tin vÒ c«ng b»ng x· héi. V× thÕ, cÇn t¨ng cêng vai trß cña nhµ níc ®èi víi ph©n phèi thu nhËp nh»m tõng bíc thùc hiÖn môc tiªu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. 2.4 M©u thuÉn gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng víi vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i trêng sinh th¸i NÒn kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®· lµm cho m«i trêng ngµy cµng « nhiÔm. Trong suèt nh÷ng n¨m qua, con ngêi ®· thêng xuyªn t¸c ®éng trùc tiÕp tíi thiªn nhiªn vµ c¶i biÕn m«i trêng sèng. Con ngêi ®· khai th¸c than ®¸, s¾t, vµ c¸c kim lo¹i kh¸c, n¾n dßng s«ng, ®µo kªnh, b¹t nói, x©y dùng c¸c tr¹m thuû ®iÖn víi c¸c hå chøa níc nh©n t¹o… nh÷ng ho¹t ®éng ®ã ®· ¶nh hëng tíi khÝ hËu, tõ ®ã t¸c ®éng m¹nh tíi sinh quyÓn. Tríc ®©y, ë níc ta cã 3/4 diÖn tÝch ®Êt ®ai lµ rõng, nay chØ cßn 1/4 lµ rõng. NhiÒu lo¹i gç quý nh gô, l¸t hoa, gi¸ng h¬ng, sÕn, t¸u… ®· bÞ khai th¸c ®Õn møc gÇn nh c¹n kiÖt. Rõng bÞ triÖt h¹ nhiÒu lµm cho lîng «xi trong kh«ng khÝ vµ lîng chÊt h÷u c¬ s¶n sinh bÞ gi¶m sót râ rÖt. Lîng níc dù tr÷ do rõng gi÷ l¹i ngµy cµng Ýt dÇn, lµm cho qu¸ tr×nh sa m¹c ho¸ vµ th¶o nguyªn ho¸ cµng t¨ng nhanh. Qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ nhanh lµm cho diÖn tÝch ®Êt trång ngµy cµng bÞ thu hÑp. Sù ph©n phèi níc ngät cho ngêi vµ cho vËt nu«i, c©y trång còng bÞ h¹n chÕ. TiÕn bé khoa häc kÜ thuËt ®îc øng dông tÝch cùc vµo s¶n xuÊt ®· kÐo theo sù nhiÔm bÈn cña tÊt c¶ c¸c quyÓn. C¸c chÊt th¶i cña nhµ m¸y lµm cho c¸c hå ao, s«ng ngßi, cöa biÓn, c¶ng vµ biÓn c¶ bÞ nhiÔm bÈn ngµy cµng nhiÒu. C¸c tÇu biÓn ®· th¶i ra biÓn vµ ®¹i d¬ng nhiÒu chÊt th¶i ®éc h¹i, lµm chÕt nhiÒu sinh vËt næi vµ nh÷ng sinh vËt kh¸c ¨n sinh vËt næi còng chÕt theo… Nh÷ng khÝ th¶i cña c¸c nhµ m¸y khi vµo trong khÝ quyÓn ®· lµm t¨ng lîng khÝ CO vµ CO2 trong kh«ng khÝ g©y hiÖn tîng hiÖu øng nhµ kÝnh, g©y thñng tÇng «z«n, lµm cho tr¸i ®Êt nãng lªn dÉn ®Õn b¨ng ë hai cùc Tr¸i §Êt tan ra, v× vËy níc biÓn sÏ d©ng lªn vµ nhÊn ch×m ®Êt liÒn. Sù « nhiÔm bÇu khÝ quyÓn lµm cho tr¸i ®Êt ngµy cµng nãng lªn dÉn ®Õn sù thay ®æi thêi tiÕt, khÝ hËu ë ViÖt Nam còng nh ë c¸c khu vùc kh¸c trªn thÕ giíi. GÇn ®©y hiÖn tîng sãng thÇn ®· g©y thiÖt h¹i nÆng nÒ vÒ ngêi vµ cña cho c¸c níc ë khu vùc Nam ¸ vµ §«ng Nam ë níc ta, tuy kh«ng n»m trong khu vùc ¶nh hëng cña sãng thÇn nhng víi thêi tiÕt kh« vµ nhiÖt ®é cao ®· g©y ra hµng lo¹t c¸c vô ch¸y rõng ë S¬n La vµ h¹n h¸n ë T©y Nguyªn, Ninh ThuËn, B×nh ThuËn… Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× nã ®· kÐo theo hµng lo¹t c¸c nh©n tè g©y ¶nh hëng ®Õn m«i trêng sinh th¸i. §©y lµ vÊn ®Ò quan träng ®îc ®Æt ra kh«ng chØ ë ViÖt Nam mµ c¶ trªn toµn thÕ giíi. Nã ®ßi hái cÇn ph¶i ®îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó nÕu kh«ng m«i trêng bÞ ph¸ huû lµ con ngêi sÏ tù huû ho¹i m«i trêng sèng cña chÝnh b¶n th©n m×nh. Sù ph¸t triÓn cña mçi quèc gia chØ cã thÓ bÒn v÷ng khi m«i trêng sèng vµ thiªn nhiªn ®îc b¶o vÖ tèt, duy tr× ®îc mèi c©n b»ng sinh th¸I, tr¸nh bÞ « nhiÔm vµ biÕt c¸ch khai th¸c, sö dông, phôc håi mét c¸ch hîp lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. III. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam 1. Nh÷ng gi¶i ph¸p chung ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng 1.1 Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn Tríc khi x©y dùng kinh tÕ kÕ ho¹ch, xo¸ bá kinh tÕ thÞ trêng, chóng ta thiÕt lËp mét c¬ cÊu së h÷u ®¬n gi¶n víi hai h×nh thøc lµ së h÷u toµn d©n vµ së h÷u tËp thÓ. V× vËy, khi chuyÓn sang kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng, cÇn ph¶i ®æi míi c¬ cÊu së h÷u cò, b»ng c¸ch ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u, ®iÒu ®ã sÏ ®a ®Õn h×nh thµnh nh÷ng chñ kinh tÕ ®éc lËp, cã lîi Ých riªng, tøc lµ kh«i phôc mét trong nh÷ng c¬ së cña kinh tÕ hµng ho¸. Trªn c¬ së ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u, thùc hiÖn nhÊt qu¸n, l©u dµi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. LÊy viÖc ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n lµ môc tiªu quan träng ®Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. Theo tinh thÇn ®ã tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt, ®Òu ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m tíi cÇn ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ níc. Muèn vËy cÇn tËp trung nguån lùc ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nhµ níc trong nh÷ng lÜnh vùc träng yÕu cña nÒn kinh tÕ, s¾p xÕp l¹i khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc, thùc hiÖn tèt chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ së h÷u ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp mµ Nhµ níc kh«ng cÇn n¾m 100% vèn. X©y dùng vµ cñng cè mét sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trªn c¬ së c¸c tæng c«ng ty nhµ níc, cã sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. §Èy m¹nh viÖc ®æi míi kü thuËt, c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. Thùc hiÖn chÕ ®é qu¶n lý c«ng ty ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh cã vèn cña Nhµ níc, doanh nghiÖp thùc sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ trêng, tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh. Ph¸t triÓn kinh tÕ kinh tÕ tËp thÓ díi nhiÒu h×nh thøc ®a d¹ng. Trong ®ã hîp t¸c x· lµ nßng cèt. Nhµ níc cÇn gióp ®ì hîp t¸c x· vÒ ®µo t¹o c¸n bé, x©y dùng ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh, më réng thÞ trêng. Thùc hiÖn tèt viÖc chuyÓn ®æi hîp t¸c x· theo LuËt hîp t¸c x·. KhuyÕn khÝch kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ ph¸t triÓn ë c¶ thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®ì kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶. KhuyÕn khÝch kinh tÕ t b¶n t nh©n ph¸t triÓn trong nh÷ng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt kinh doanh mµ luËt ph¸p kh«ng cÊm. Ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n nhµ níc díi c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt gi÷a kinh tÕ t nh©n trong vµ ngoµi níc: t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi híng vµo môc tiªu ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, g¾n thu hót vèn víi thu hót c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. 1.2 §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, øng dông nhanh tiÕn bé khoa häc – c«ng nghÖ; trªn c¬ së ®ã ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ c¬ së chung cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸. V× vËy, ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ph¶i ®Èy m¹nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Nhng sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi do tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh, cho nªn muèn më réng ph©n c«ng lao ®éng x· héi, cÇn ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt – kü thuËt cña nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i. Con ®êng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña níc ta cÇn vµ cã thÓ rót ng¾n thêi gian so víi c¸c níc ®i tríc, võa cã nh÷ng bíc tuÇn tù, võa cã nh÷ng bíc nh¶y vät, g¾n c«ng nghiÖp hãa víi hiÖn ®¹i ho¸, tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ: øng dông nhanh vµ phæ biÕn h¬n ë møc ®é cao h¬n nh÷ng thµnh tùu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ tri thøc míi, tõng bíc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc. Cïng víi viÖc trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cho c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, tiÕn hµnh ph©n c«ng l¹i lao ®éng vµ ph©n bè d©n c trong ph¹m vi c¶ níc, còng nh ë tõng vïng, tõng ®Þa ph¬ng; h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý cho phÐp khai th¸c tèt nhÊt c¸c nguån lùc cña ®Êt níc, t¹o nªn sù t¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng cña toµn bé nÒn kinh t._.