Tài liệu Những mâu thuẫn biện chứng trong quá trình xây dựng nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần ở Việt Nam: ... Ebook Những mâu thuẫn biện chứng trong quá trình xây dựng nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần ở Việt Nam
24 trang |
Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1242 | Lượt tải: 0
Tóm tắt tài liệu Những mâu thuẫn biện chứng trong quá trình xây dựng nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
a. lêi më ®Çu
ViÖt Nam - trong c«ng cuéc ®æi ®· thùc sù ®em l¹i nhiÒu kÕt qu¶ to lín, lµm thay ®æi bé mÆt ®Êt níc vµ cuéc sèng nh©n d©n, cñng cè v÷ng ch¾c ®éc lËp d©n téc vµ chÕ ®é x· héi chñ nghÜa, n©ng cao vÞ thÕ vµ uy tÝn cña ®Êt níc ta trªn trêng quèc tÕ. Nh©n tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña sù nghiÖp ®æi míi ®ã lµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ hàng hãa nhiÒu thµnh phÇn nh»m ph¸t huy vµ huy ®éng mäi tiÒm lùc vµ nguån lùc vµo ph¸t triÓn kinh tÕ.®a ®Êt níc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi
¡ng Ghen nãi: “ Sù ph¸t triÓn cña chÝnh trÞ, luËt ph¸p, triÕt häc, t«n gi¸o, v¨n häc, nghÖ thuËt ®Òu dùa trªn c¬ së ph¸t triÓn kinh tÕ ”. Kinh tÕ lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho mäi ho¹t ®éng vËt chÊt cña con ngêi, lµ yÕu tè quan träng nhÊt cña ®êi sèng x· héi. So víi thÕ giíi, níc ta vÉn lµ mét níc kÐm ph¸t tiÓn, nÒn kinh tÕ cßn mang tÝnh tù cÊp tù tóc vµ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, nh÷ng tµn d cña chÕ ®é tËp trung quan liªu bao cÊp vÉn cßn tån t¹i kh¸ nhiÒu. Khi ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cßn tån t¹i nh÷ng m©u thuÉn gi÷a c¸i cò vµ c¸i míi, k×m h·m sù ph¸t triÓn. ChÝnh v× thÕ mµ viÖc nghiªn cøu t×m ra híng ®i ®óng ®¾n cho nÒn kinh tÕ, phï hîp víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh ®Êt níc, phï hîp víi khu vùc, thÕ giíi vµ thêi ®¹i lµ hÕt søc cÇn thiÕt.
Nghiªn cøu ®Ò tµi: “Nh÷ng m©u thuÉn biÖn chøng trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë ViÖt Nam ” díi gãc ®é triÕt häc, trong tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ biÖn chøng, sÏ gióp chóng ta hiÓu mét c¸ch s©u s¾c h¬n, b¶n chÊt h¬n nh÷ng vÊn ®Ò xunh quanh viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hang ho¸ nhiÒu thµnh phÇn
Lµ mét sinh viªn n¨m thø nhÊt, víi kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ, nªn néi dung bµi tiÓu luËn nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong ®îc sù nhËn xÐt, ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« trong trêng. §iÒu nµy sÏ gióp em bæ sung kiÕn thøc, kinh nghiÖm, nh»m kh«ng ngõng hoµn thiÖn m×nh, xøng ®¸ng víi sù mong muèn cña nhµ trêngvµ cña c«ng cuéc ®æi míi x©y dùng ®Êt níc.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n
b. néi dung
I/ M©u thuÉn lµ nguån gèc, ®éng lùc cña mäi vËn ®éng vµ ph¸t triÓn
1. Néi dung cña qui luËt
Qui luËt m©u thuÉn cßn ®îc gäi lµ qui luËt thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp, lµ mét trong ba qui luËt cña phÐp biÖn chøng. Nghiªn cøu qui luËt nµy ®Ó thÊy râ ®îc nguån gèc, ®éng lùc cña sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn
Trong thÕ giíi v« vµn sù vËt hiÖn tîng, mçi sù vËt, hiÖn tîng tån t¹i ®îc ®Òu lµ mét thÓ thèng nhÊt ®îc t¹o thµnh bëi c¸c mÆt, c¸c thuéc tÝnh, c¸c khuynh híng ®èi lËp nhau vµ ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau, t¹o thµnh m©u thuÉn tån t¹i trong lßng sù vËt hiÖn tîng ®ã.
M©u thuÉn tån t¹i tõ khi sù vËt xuÊt hiÖn cho ®Õn sù vËt kÕt thóc. Trong cïng mét sù vËt, hiÖn tîng kh«ng chØ cã mét m©u thuÉn mµ cã thÓ cã rÊt nhiÒu m©u thuÉn, khi m©u thuÉn nµy ®îc gi¶i quyÕt th× m©u thuÉn kh¸c l¹i h×nh thµnh... vµ cø nh vËy thÕ giíi vËt chÊt lu«n vËn ®éng, biÕn ®æi kh«ng ngõng.
a) M©u thuÉn lµ mét hiÖn tîng kh¸ch quan vµ phæ biÕn.
Trong quan ®iÓm cña triÕt häc M¸c th× râ rµng vËt chÊt tù th©n vËn ®éng, nã hoµn toµn kh«ng phô thuéc vµo mét lùc lîng siªu nhiªn nµo, kÓ c¶ con ngêi.ChÝnh v× vËy mµ khi thõa nhËn m©u thuÉn lµ nguån gèc cña vËn ®éng th× nã ®· bao hµm m©u thuÉn lµ mét hiÖn tîng kh¸ch quan, nã kh«ng nh÷ng kh«ng lÖ thuéc vµo ý thøc cña con ngêi mµ cßn chi phèi, qui ®Þnh c¶ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi.
M©u thuÉn tån t¹i trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: tù nhiªn, x· héi vµ t duy con ngêi. Trong x· héi, cã nh÷ng m©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng...
b) Sù thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp
§èi lËp lµ sù kh¸i qu¸t nh÷ng mÆt, nh÷ng thuéc tÝnh, khuynh híng ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau, cïng tån t¹i bªn trong sù vËt, hiÖn tîng vµ t¹o nªn sù vËt hiÖn tîng ®ã.
Kh«ng ph¶i bÊt k× hai mÆt ®èi lËp nµo còng h×nh thµnh nªn m©u thuÉn. Bëi chÝnh bªn trong sù vËt ®· cã rÊt nhiÒu mÆt ®èi lËp, chØ cã nh÷ng mÆt ®èi lËp nµo thèng nhÊt víi nhau nh mét chØnh thÓ míi t¹o thµnh m©u thuÉn.
Sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ sù n¬ng tùa vµo nhau lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i cña nhau. NÕu thiÕu mét trong hai mÆt ®èi lËp chÝnh t¹o thµnh sù vËt th× kh«ng tån t¹i sù vËt ®ã. Bëi vËy, sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu trong bÊt k× sù vËt hiÖn tîng nµo.
§Êu tranh gi· c¸c mÆt ®èi lËp lµ ®iÒu tÊt yÕu trong cïng mét sù vËt, ®ã lµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña b¶n th©n sù vËt hiÖn tîng Êy. ChÝnh v× vËy mµ Lªnin kh¼ng ®Þnh: “Sù ph¸t triÓn lµ mét cuéc ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp”. §Êu tranh diÔn ra trong mét thÓ thèng nhÊt, tõ ®ã sÏ sù ph¸ vì thÓ thèng nhÊt cò vµ thiÕt lËp mét thÓ thèng nhÊt míi vµ lµm cho sù vËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn. B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh ®Êu tranh ®ã lµ sù triÓn khai cña c¸c mÆt ®èi lËp, diÔn ra v« cïng phøc t¹p vµ ®îc chia lµm nhiÒu giai ®o¹n, mçi giai ®o¹n thÓ hiÖn mét ®Æc ®iÓm riªng.
Khi bµn luËn vÒ mèi quan hÖ thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp, Lªnin kh¼ng ®Þnh râ: “ MÆc dï thèng nhÊt chØ lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i cña sù vËt, hiÖn tîng, vµ th«ng qua nã chóng ta nhËn biÕt ®îc sù vËt hiÖn tîng tån t¹i trong thÕ giíi kh¸ch quan. Song b¶n th©n sù thèng nhÊt chØ t¬ng ®èi t¹m thêi. §Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp míi lµ tuyÖt ®èi. Nã diÔn ra trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i cña m×nh.”. Nh vËy thèng nhÊt vµ ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp lu«n diÔn ra liªn tôc, vµ ®ã chÝnh lµ c¬ së ®Ó gi¶i thÝch v× sao vËt chÊt tù th©n vËn ®éng
c) Sù chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp
Nh chóng ta ®· biÕt, kh«ng ph¶i bÊt k× sù ®Êu tranh nµo cña c¸c mÆt ®Òu dÉn ®Õn sù chuyÓn ho¸ gi÷a chóng. ChØ cã sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh, héi tô tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt th× míi dÉn ®Õn sù chuyÓn ho¸, bµi trõ phñ ®Þnh lÉn nhau.
Khi cã sù chuyÓn ho¸ cña c¸c mÆt ®èi lËp, th× lóc ®ã m©u thuÉn ®îc gi¶i quyÕt, sù vËt cò mÊt ®i, sù vËt míi ra ®êi. Qu¸ tr×nh nµy diÔn ra hÕt søc phøc t¹p, phong phó nhiÒu vÎ.
Nãi tãm l¹i, trong thÕ giíi v« vµn sù vËt, hiÖn tîng, sù vËt hiÖn tîng nµo còng chøa ®ùng m©u thuÉn ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt, nh÷ng thuéc tÝnh, khuynh híng ph¸t triÓn tr¸i ngîc nhau. Khi m©u thuÉn nµy ®îc gi¶i quyÕt th× sù vËt míi ra ®êi kÐo theo m©u thuÉn míi tån t¹i trong sù vËt ®ã...Cø nh vËy thÕ giíi vËt chÊt cña chóng ta lu«n vËn ®éng biÕn ®æi. Víi c©u nãi næi tiÕng cña Hªra crÝt cµng minh chøng râ ®iÒu nµy: “Kh«ng ai cã thÓ t¾m trªn cïng mét dßng s«ng” .
2. Vai trß cña qui luËt m©u thuÉn trong ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi
M©u thuÉn lµ hiÖn tîng phæ biÕn, nã tån t¹i trong mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau: m©u thuÉn bªn trong vµ m©u thuÉn bªn ngoµi, m©u thuÉn c¬ b¶n vµ m©u thuÉn kh«ng c¬ b¶n, m©u thuÉn chñ yÕu vµ m©u thuÉn thø yÕu, m©u thuÉn ®èi kh¸ng vµ m©u thuÉn kh«ng ®èi kh¸ng.
Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn, m©u thuÉn tån t¹i díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, viÖc ph©n tÝch m©u thuÉn cã ý nghÜa rÊt quan träng. Nh chóng ta ®· biÕt, trong mçi mét sù vËt, hiÖn tîng, kh«ng chØ cã mét m©u thuÉn mµ cïng mét lóc cã thÓ cã rÊt nhiÒu m©u thuÉn. ViÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn lµ ®iÒu tÊt yÕu, nhng kh«ng thÓ cïng mét lóc chóng ta gi¶i quyÕt ®îc tÊt c¶ c¸c m©u thuÉn. ChÝnh v× thÕ mµ ph¶i x¸c ®Þnh xem m©u thuÉn nµo cÇn ph¶i gi¶i quyÕt tríc. “
VÝ dô: Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù sôp ®æ cña chñ nghÜa x· héi hiÖn thùc ë Liªn X« vµ §«ng ¢u lµ: TiÕn hµnh c¶i tæ kh«ng theo mét tr×nh tù râ rµng, ®· cã sù phª ph¸n ®èi víi “sù tr× trÖ” nhng kh«ng x¸c ®Þnh ®îc m©u thuÉn nµo cÇn ®îc gi¶i quyÕt tríc, vµ chóng ®îc thùc hiÖn theo sù nhÊt qu¸n nµo, vµo thêi gian nµo,trong ®iÒu kiÖn nµo. Tõ ®ã dÉn ®Õn hiÖn tîng luèng cuèng, hçn ®én, mÊt æn ®Þnh cña nhµ níc vµ x· héi.
Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn, ph¸t hiÖn vµ nhËn thøc m©u thuÉn lµ rÊt quan träng, kh«ng nªn l¶ng tr¸nh vµ che dÊu m©u thuÉn. H¬n n÷a, m©u thuÉn ®îc gi¶i quyÕt b»ng qu¸ tr×nh ®Êu tranh theo qui luËt kh¸ch quan. Cho nªn trong ®êi sèng x· héi chóng ta ph¶i coi hµnh vi ®Êu tranh lµ ch©n chÝnh.
II/ TÝnh tÊt yÕu ph¶i x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë ViÖt Nam
Thµnh phÇn kinh tÕ lµ khu vùc kinh tÕ ,kiÓu quan hÖ kinh tÕ dùa trªn mét h×nh thøc së h÷u nhÊt ®Þnh vÒ t liÖu s¶n xuÊt
C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng tån t¹i biÖt lËp víi nhau mµ cã liªn hÖ chÆt chÏ víi nhau,t¸c ®éng lÉn nhau t¹o thµnh c¬ cÊu kinh tÕ thèng nhÊt bao gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ
C¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ tæng thÓ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng tån t¹i trong m«i trêng hîp t¸c vµ c¹nh tranh
Trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi,tån t¹i c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn lµ mét yÕu tè kh¸ch quan v×
- bíc vµo thêi k× qu¸ ®é,nÒn kinh tÐ níc ta cßn ë tr×nh ®é kÐm ph¸t triÓn,lùc lîng s¶n xuÊt tån t¹i ë nhiÒu thang bËc kh¸c nhau,do ®ã chÕ ®é së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt cã nhiÒu h×nh thøc
- Mét sè thµnh phÇn kinh tÕ do x· héi cò ®Ó l¹i,c¸c thµnh phÇn nµy vÉn cã vai trß quan träng ®Ó ph¸t riªn kinh tÕ,cã lîi cho ®Êt níc trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm,t¨ng s¶n phÈm,huy ®éng c¸c nguån vèn,nguån lùc ®Ó ph¸t triªn kinh tÕ(nh kinh tÕ c¸ thÓ,tiÓu chñ,t b¶n t nh©n)
- mét sè thµnh phÇn kinh tÕ xuÊt hiÖn trong qua tr×nh c¶I tao vµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi nh kinh tÕ nhµ níc,kinh tª tËp thÓ,kinh tÕ t b¶n nhµ níc
C¸c thµnh phÇn kinh tÕ cò vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ míi tån t¹i kh¸ch quan vµ cã quan hÖ víi nhau,t¹o thµnh c¬ cÊu kinh tÕ trong thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ¬ níc ta
III/ Nh÷ng m©u thuÉn trong qu¸ tr×nh x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ë ViÖt Nam.
Sau ®¹i héi §¶ng lÇn thø IV, ®Êt níc ta b¾t ®Çu tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn, vµ cho ®Õn nay, sau h¬n 20 n¨m thùc hiÖn ®· thùc sù ®em l¹i kÕt qu¶ to lín trong mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi: ®a ®Êt níc ta ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ – x· héi, tæng s¶n phÈm trong níc t¨ng hµng chôc lÇn, tõ t×nh tr¹ng hµng ho¸ khan hiÕm nghiªm träng nay s¶n xuÊt ®· ®¸p øng ®îc nhu cÇu thiÕt yÕu cña nh©n d©n vµ híng sang xuÊt khÈu. kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi t¨ng nhanh. Trong GDP, tû träng n«ng nghiÖp tõ 38,7% gi¶m xuèng 20%, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng tõ 22,7% t¨ng lªn 41.8%, dÞch vô tõ 38,6% xuèng38,1%....Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ mµ ta ®¹t ®îc, lµ nh÷ng khã kh¨n trong khi x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Tríc hÕt ph¶i nãi ®Õn ®iÓm xuÊt ph¸t cña ta khi chuyÓn dÞch c¬ chÕ, tõ nÒn kinh tÕ yÕu kÐm, mang ®Ëm tÝnh tù cung, tù cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái ph¶i cã sù tÝch luü dåi dµo, khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn vµ mét nÒn kinh tÕ v÷ng m¹nh ...TiÕp theo ®ã lµ c¬ chÕ qu¶n lý cña nhµ níc, mÆc dï ®êng lèi cña §¶ng ®Æt ra lµ ®óng ®¾n, nhng viÖc thùc hiÖn nã kh«ng ®ång bé. Y thøc hÖ cßn cha ®îc râ rµng, t¸c phong c¸ nh©n yÕu kÐm... ChÝnh nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng, ®· n¶y sinh nhiÒu m©u thuÉn k×m h·m bíc ph¸t triÓn.
1. M©u thuÉn gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt
Trong c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc, th× vÊn ®Ò lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p. xÐt trªn ph¬ng diÖn triÕt häc, th× lùc lîng s¶n xuÊt lµ néi dung, cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ ý thøc, lùc lîng s¶n xuÊt lµ yÕu tè ®éng, lu«n lu«n thay ®æi, vµ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh quan hÖ s¶n xuÊt. Khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh th× quan hÖ s¶n xuÊt lóc nµy tá ra kh«ng cßn phï hîp n÷a vµ trë thµnh yÕu tè k×m h·m. §Ó më ®êng cho lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× cÇn thay ®æi quan hÖ s¶n xuÊt cò b»ng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt.
Lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau, nã lµ thíc ®o ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia. ¥ ViÖt Nam, mÆc dï nhµ níc ®· cã rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch ®Ó c©n ®èi sao cho LLSX – QHSX ph¸t triÓn song song ®ång bé. Nhng thùc tÕ cho thÊy, khi b¾t tay vµo x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× LLSX lu«n tá ra m©u thuÉn víi QHSX.
TÝnh c¹nh tranh vµ n¨ng ®éng lµ mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, th× ngîc l¹i chóng ta l¹i chËm th¸o gì c¸c víng m¾c vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó t¹o ®éng lùc vµ ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp nhµ níc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, ph¸t huy vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. ViÖc thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc cßn lµm chËm. Cha quan t©m tæng kÕt thùc tiÔn, kÞp thêi chØ ra ph¬ng híng, biÖn ph¸p ®æi míi kinh tÕ hîp t¸c, ®Ó hîp t¸c x· nhiÒu n¬i tan r· hoÆc chØ cßn lµ h×nh thøc, c¶n trë s¶n xuÊt ph¸t triÓn, cha kÞp thêi ®óc kÕt kinh nghiªm, gióp ®ì c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c míi ph¸t triÓn. Cha gi¶i quyÕt tèt mét sè chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch kinh tÕ t nh©n ph¸t huy tiÒm n¨ng, ®ång thêi cha qu¶n lý tèt thµnh phÇn kimh tÕ nµy. Qu¶n lý kinh tÕ hîp t¸c liªn doanh víi níc ngoµi cßn nhiÒu s¬ hë. Kinh tÕ vÜ m« cßn nh÷ng yÕu tè thiÕu v÷ng ch¾c. C«ng t¸c tµi chÝnh, ng©n hµng, gi¸ c¶, kÕ ho¹ch ho¸, qui ho¹ch x©y dùng, qu¶n lý ®Êt ®ai cßn yÕu kÐm, thñ tôc ®æi míi hµnh chÝnh chËm. Qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu cßn nhiÒu s¬ hë, tiªu cùc, mét sè trêng hîp g©y ra t¸c ®éng xÊu víi s¶n xuÊt. ChÕ ®é ph©n phèi thu nhËp cßn bÊt hîp lý, béi chi ng©n s¸ch vµ nhËp siªu cßn lín ... §ã lµ mét sè h¹n chÕ cña QHSX k×m h·m LLSX ph¸t triÓn vµ ®iÒu ®ã lµm cho qu¸ tr×nh x©y dùng ®Êt níc cña ta gÆp nhiÒu khã kh¨n.
Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc ®èi víi chóng ta hiÖn nay ®ã lµ viÖc lµm, t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp lµ mét biÓu hiÖn râ rµng ®Ó chøng tá ®îc r»ng gi÷a LLSX – QHSX cã sù mÊt c©n ®èi.
Khi QHSX phï hîp, nã kh«ng nh÷ng gi¶i phãng ®îc søc s¶n xuÊt mµ cßn t¹o tiÒn ®Ò ®Ó thóc ®Èy bíc ph¸t triÓn cña LLSX. V× vËy vÊn ®Ò ®Æt ra cÇn ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i quyÕt ®îc m©u thuÉn nµy?
CÇn ®æi míi vµ hoµn thiÖn khung ph¸p lý, th¸o gì mäi trë ng¹i vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ thñ tôc hµnh chÝnh ®Ó huy ®éng tèi ®a mäi nguån lùc, t¹o søc bËt míi cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ víi c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau. Mäi doanh nghiÖp, mäi c«ng d©n ®îc ®Çu t kinh doanh theo h×nh thøc do luËt ®Þnh vµ ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ. Mäi tæ chøc kinh doanh theo c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau hoÆc ®an xen hçn hîp ®Òu ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c, c¹nh tranh b×nh ®¼ng vµ lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Ph¸t triÓn m¹nh c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa, tõng bíc h×nh thµnh mét sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh.
TiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nhµ níc ®Ó thøc hiÖn tèt vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ. Ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhµ níc trong nh÷ng s¶n xuÊt vµ dÞch vô quan träng: X©y dùng c¸c tæng c«ng ty nhµ níc ®ñ m¹nh ®Ó lµm nßng cèt trong nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ lín, cã n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ
§æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, ph©n biÖt quyÒn cña chñ së h÷u vµ quyÒn kinh doanh cña doanh nghiÖp. ChuyÓn c¸c doanh nghiÖp nhµ níc kinh doanh sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ c«ng ty tr¸ch nhiÖm hò h¹n hoÆc c«ng ty cæ phÇn. B¶o ®¶m quyÒn tù chñ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm ®Çy ®ñ trong s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, c¹nh tranh b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt,xo¸ bá bao cÊp cña nhµ níc ®èi víi doanh nghiÖp.
Thùc hiÖn chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ nh÷ng doanh nghiÖp mµ nhµ níc kh«ng n¾m gi÷ 100% vèn ®Ó huy ®éng thªm vèn, t¹o ®éng lùc vµ c¬ chÕ qu¶n lý n¨ng ®éng thóc ®Èy doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶.
Ph¸t triÓn kinh tÕ tËp thÓ víi c¸c h×nh thøc hîp t¸c ®a d¹ng, ph¸t triÓn hîp t¸c x· kinh doanh tæng hîp ®a ngµnh hoÆc chuyªn ngµnh ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô, t¹o ®iÒu kiÖn më réng qui m« s¶n xuÊt, kinh doanh phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng
H×nh thµnh ®ång bé vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn, hoµn thiÖn c¸c lo¹i thÞ trêng ®i ®«i víi viÖc x©y dùng khu«n khæ ph¸p lý thÓ chÕ, ®Ó thÞ trêng ho¹t ®éng n¨ng ®éng, cã hiÖu qu¶. cã trËt tù, kØ c¬ng trong m«i trêng c¹nh tranh l¹nh m¹nh, c«ng khai minh b¹ch, h¹n chÕ vµ kiÓm so¸t ®éc quyÒn kinh doanh, tæ chøc vµ vËn hµnh an toµn, hiÖu qu¶ thÞ trêng chøng kho¸n, thÞ trêng thÞ trêng vèn, tiÒn tÖ nh»m hç trî tèi ®a cho s¶n xuÊt
Vµ ®iÒu cuèi cïng lµ viÖc ®æi míi chÕ ®é së h÷u, ®ã lµ mÊu chèt quan träng nhÊt trong viÖc c©n b»ng mèi quan hÖ gi÷a LLSX vµ QHSX. . HiÖn nay ë níc ta, mét sè h×nh thøc së h÷u ®· ®îc h×nh thµnh, mét sè h×nh thøc kh¸c ®ang ®îc kh«i phôc hoÆc míi b¾t ®Çu h×nh thµnh. ChÕ ®é nhiÒu h×nh thøc së h÷u trong nÒn kinh tÕ lµ hoµn toµn cã c¬ së kh¸ch quan. §ã lµ nh÷ng thay ®æi diÔn ra trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Tr×nh ®é ph¸t triÓn LLSX vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt trong c¸c khu vùc kinh tÕ quèc d©n kh«ng gièng nhau. Cã nh÷ng kho¶ng c¸ch ®¸ng kÓ trong ph¸t triÓn kü thuËt ë c¸c xÝ nghiÖp, c¸c ngµnh, c¸c vïng kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy mµ cÇn ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu QHSH.
Trong viÖc ®æi míi c¸c quan hÖ së h÷u, x¸c lËp nhiÒu h×nh thøc së h÷u, cÇn ph¶i xem xÐt, ®¸nh gi¸ ®óng, t¨ng cêng vai trß chñ ®¹o cña c¸c h×nh thøc së h÷u nhµ níc, b»ng c¸ch c¶i tæ khu vùc nµy: nh÷ng xÝ nghiÖp nµo cÇn ®îc duy tr×, nh÷ng xÝ nghiÖp nµo cÇn ®îc gi¶i thÓ vµ viÖc gi¶i thÓ ®ã ra sao, lµ nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p ®ã lµ vÊn ®Ò then chèt nh¾m ®¶m b¶o tiÒn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
2. M©u thuÉn gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých tËp thÓ, lîi Ých x· héi
Trong ho¹t ®éng kinh tÕ, lîi Ých lµ môc tiªu hµng ®Çu, v× vËy ®Ó thùc hiÖn t¨ng trëng kinh tÕ cÇn ph¶i coi träng mäi lîi Ých: lîi Ých c¸ nh©n, lîi Ých tËp thÓ vÇ lîi Ých x· héi. Trong nÒn kinh tÕ hµng hoa nhiÒu thµnh phÇn mµ quan hÖ s¶n xuÊt ®ã lµ quan hÖ hµng ho¸-tiÒn tÖ, m©u thuÉn gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých x· héi ch¼ng nh÷ng kh«ng bÞ mÊt ®i mµ cßn cã nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p h¬n. Tríc hÕt lµ ph¶i nãi ®Õn u ®iÓm cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n hãa trong s¶n xuÊt lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng x· héi t¨ng lªn,hµng ho¸ t¹o ra nhiÒu,kÝch thÝch sù c¹nh tranh trªn thÞ trêng ,®iÒu kiÖn cho mäi c¸ nh©n ph¸t huy n¨ng lùc, trÝ tuÖ, tuy nhiªn sù ph¸t triªn cña thÞ tr¬ng cã sù qu¶n lý cua nhµ níc ®· t¹o ra m©u thuÉn.M©u thuÉn gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých x· héi nÕu kh«ng ®îc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n sÏ biÓu hiÖn thµnh nh÷ng hiÖn tîng bÊt c«ng b»ng x· héi. Trong mèi quan hÖ nµy, nÕu lîi Ých c¸ nh©n bÞ vi ph¹m th× x· héi sÏ mÊt ®i mét ®éng lùc to lín cña sù ph¸t triÓn x· héi. Cßn ngîc l¹i, nÕu c¸c nh©n cã lîi, nhng lîi Ých x· héi bÞ vi ph¹m, th× n¹n nh©n cña sù bÊt c«ng l¹i lµ céng ®ång x· héi.
VÝ dô: V× lîi Ých c¸ nh©n mµ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ngêi ta cã thÓ ph¸ ho¹i m«i trêng sèng, cã thÓ lµm nh÷ng viÖc phi ph¸p, phi ®¹o ®øc, phi nh©n tÝnh, ®Ó cã lîi cho b¶n th©n, lµm thÊt tho¸t tµi s¶n cña nhµ níc... Trong trêng hîp nµy hËu qu¶ do c¸ nh©n ®ã t¹o ra lµm ¶nh hëng ®Õn céng ®ång x· héi.
Chóng ta cÇn biÖt lîi Ých chÝnh ®¸ng víi lîi Ých Ých kØ c¸ nh©n. Lîi Ých chÝnh ®¸ng cña c¸ nh©n lµ ®éng lùc ph¸t triÓn cña x· héi, lµ c¸i mµ x· héi ph¶i t«n träng vµ ph¸t huy, cßn lîi Ých Ých kØ cña c¸ nh©n lµ nguån gèc cña chñ nghÜa c¸ nh©n, lµ nguyªn nh©n d©n ®Õn sù tho¸i ho¸, biÕn chÊt, trém c¾p, tham nhòng cña mét sè c¸ nh©n trong bé m¸y cña nhµ níc. NÕu x· héi kh«ng cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶ th× nh÷ng tÖ n¹n nµy ch¼ng nh÷ng kh«ng gi¶m ®i, mµ tr¸i l¹i cµng gia t¨ng, v× cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, cña c¶i x· héi, phóc lîi tËp thÓ sÏ t¨ng lªn vµ nh÷ng thø nµy l¹i ®îc giao cho c¸ nh©n trùc tiÕp qu¶n lý.
Thùc tÕ cho thÊy r»ng ë ViÖt Nam, trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn,kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa th× t×nh tr¹ng tham nhòng, suy tho¸i vÒ t tëng chÝnh trÞ, ®¹o ®øc vµ lèi sèng ë mét bé phËn kh«ng nhá c¸n bé ®¶ng viªn lµ rÊt nghiªm träng. Së dÜ cã t×nh tr¹ng trªn lµ do nguyªn nh©n chñ quan trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®êng lèi cña §¶ng:
ViÖc tæ chøc thùc hiÖn nghÞ quyÕt, chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng cha tèt, kØ luËt, kØ c¬ng cha nghiªm. T×nh tr¹ng tuú tiÖn, thiÕu ý thøc tæ chøc, kØ luËt vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, kh«ng chÊp hµnh chØ thÞ, nghÞ qyuÕt cña §¶ng, ph¸p luËt, chÝnh s¸ch cña nhµ níc, vi ph¹m nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ, lµm cho ®êng lèi cña §¶ng khã ®i vµo cuéc sèng. C«ng t¸c chØ ®¹o, ®iÒu hµnh ë c¸c cÊp, c¸c ngµnh cßn bÊt cËp, thiÕu kiÓm tra, ®«n ®èc vµ cha cã sù phèi hîp chÆt chÏ, hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ cha cao. NhiÒu c¸n bé, ®¶ng viªn vi ph¹m ph¸p luËt vµ §iÒu lÖ cña §¶ng cßn cha ®îc xö lý thËt kiªn quyÕt.
Mét sè quan ®iÓm, chñ tr¬ng cha râ, cha cã sù nhËn thøc thèng nhÊt vµ cha ®îc th«ng suèt ë c¸c cÊp, c¸c ngµnh. C¶i c¸ch hµnh chÝnhtiÕn hµnh chËm, thiÕu kiªn quyÕt, hiÖu qu¶ thÊp. Tæ chøc bé m¸y nhµ níc cßn c«ng kÒnh, trïng lÆp chøc n¨ng víi nhiÒu tÇng nÊc trung gian vµ nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh phiÒn hµ, kh«ng Ýt trêng hîp trªn vµ díi, trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng hµnh ®éng kh«ng thèng nhÊt, g©y khã kh¨n cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ lµ gi¶m ®éng lùc ph¸t triÓn. Mét sè ngêi vµ c¬ quan do lîi Ých c¸ nh©n, côc bé kh«ng muèn ®Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, c¶i c¸ch tæ chøc bé m¸y nhµ níc...
Trªn ®©y lµ nh÷ng tiªu cùc cña mét sè c¸ nh©n cã chøc quyÒn vµ l¹m dông nã ®Ó tiÕn hµnh mu lîi riªng cho m×nh, g©y tæn thÊt nÆng nÒ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Cßn ®èi víi c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh bÊt chÊp ph¸p luËt ®Ó ch¹y theo lîi nhuËn. HiÖn tîng lµm hµng gi¶, hµng lËu vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn lµm ¶nh hëng ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm.
Nh vËy, chÝnh m©u thuÉn gi÷a lîi Ých c¸ nh©n vµ lîi Ých x· héi n¶y sinh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cµng cho thÊy râ ®îc tÇm quan träng trong vai trß qu¶n lý cña nhµ níc ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ. Nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn ®Õn nh÷ng tiªu cùc trong x· héi ®ã lµ sù qu¶n lý yÕu kÐm, kh«ng ®ång bé cña nhµ níc. ChÝnh v× vËy mµ trong nghÞ quyÕt trung ¬ng §¶ng lÇn thø IX, chñ tr¬ng chØnh ®èn §¶ng, t¹o ra sù thèng nhÊt vÒ quan ®iÓm, ý chÝ vµ hµnh ®éng trong toµn §¶ng, l·nh ®¹o tæ chøc thùc hiÖn, x©y dùng vµ kiÖn toµn bé m¸y nhµ níc trong s¹ch, v÷ng m¹nh. CÇn nhËn thøc r»ng: “§êng lèi ®óng ®¾n cña §¶ng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña sù nghiÖp ®æi míi”.
3. M©u thuÉn gi÷a kinh tÕ thÞ trêng vµ môc tiªu x©y dùng con ngêi x· héi chñ nghÜa
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cho r»ng: “muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi tríc hÕt ph¶i cã con ngêi XHCN. Yªu tè con ngêi gi÷ vai trß cùc kú quan träng trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng, bëi con ngêi lµ chñ thÓ cña mäi s¸ng t¹o, cña mäi nguån cña c¶i vËt chÊt vµ v¨n ho¸. Con ngêi ph¸t triÓn cao vÒ trÝ tuÖ, cêng tr¸ng vÒ thÓ chÊt, phung phó vÒ tinh thÇn, trong s¸ng vÒ ®¹o ®øc lµ ®éng lùc cña sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi, lµ môc tiªu cña CNXH. Chóng ta ph¶i b¾t ®Çu tõ con ngêi lµm ®iÓm xuÊt ph¸t”.
Kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét lo¹i h×nh kinh tÕ mµ trong ®ã s¶n phÈm s¶n xuÊt ra víi môc ®Ých ®Ó trao ®æi,mua b¸n,do vËy, c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a con ngêi víi con ngêi ®îc biÓu hiÖn th«ng qua thÞ trêng, tøc lµ th«ng qua viÖc mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸ tiÒn tÖ trªn thÞ trêng. Trong kinh tÕ thÞ trêng, c¸c quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ ph¸t triÓn, më réng, bao qu¸t trªn mäi lÜnh vùc, cã ý nghÜa phæ biÕn ®èi víi ngêi s¶n xuÊt vµ ngêi tiªu dïng. KTTT ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ tr×nh ®é v¨n minh vµ ph¸t triÓn x· héi, lµ nh©n tè ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt, t¨ng trëng kinh tÕ, thóc ®Èy x· h«i tiÕn lªn. tuy nhiªn KTTT còng cã nh÷ng khuyÕt tËt nh: sù c¹nh tranh l¹nh lïng, tÝnh tù ph¸t mï qu¸ng dÉn ®Õn ph¸ s¶n, thÊt nghiÖp, khñng ho¶ng chu kú...
XuÊt ph¸t tõ sù ph©n tÝch trªn d©y, chóng ta ®· thÊy r»ng ®æi míi ë níc ta hiÖn nay, kh«ng thÓ x©y dùng con ngêi nÕu thiÕu yÕu tè KTTT. Do hËu qu¶ cña nhiÒu n¨m chiÕn tranh, nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, m« h×nh kinh tÕ kh«ng phï hîp, níc ta ®· bÞ tôt hËu nghiªm träng so víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Trong bèi c¶nh ®ã, KTTT lµ ®iÒu kiÖn rÊt quan träng ®a nÒn kinh tÕ níc ta ra khái khñng ho¶ng vµ ®i vµo phôc håi, ®Èy m¹nh tèc ®é t¨ng trëng, b¾t kÞp bíc tiÕn cña thêi ®¹i.
Trong nh÷ng n¨m qua, KTTT ë níc ta ®· ®îc nh©n d©n hëng øng réng r·i vµ ®i vµo cuéc sèng rÊt nhanh chãng, lµm cho nÒn kinh tÕ s«i ®éng h¬n,. §©y lµ kÕt qu¶ ®¸ng mõng vµ cÇn ®îc ph¸t huy, nã thÓ hiÖn sù vËn dông ®óng ®¾n c¸c quy luËt kh¸ch quan cña x· héi. Qu¸ tr×nh biÖn chøng ®i lªn CNXH tõ kh¸ch quan ®ang trë thµnh nhËn thøc chñ quan trªn qui m« toµn x· héi.
Bªn c¹nh ®ã, cã mét khÝa c¹nh kh¸c còng cÇn ®îc ®Ò cËp ®Õn: KTTT ë níc ta hiÖn nay kh«nng chØ t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó x©y dùng vµ ph¸t huy nguån lùc cña con ngêi mµ cßn t¹o ra m«i trêng thÝch hîp cho con ngêi ph¸t triÓn toµn diÖn c¶ vÒ thÓ chÊt lÉn tinh thÇn. KTTT t¹o ra sù c¹nh trnah vµ ch¹y ®ua quyÕt liÖt. §iÒu ®ã buéc con ngêi ph¶i n¨ng ®éng s¸ng t¹o, linh ho¹t, cã t¸c phong nhanh... Tõ ®ã n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng thùc tiÔn cña con ngêi.
Tuy nhiªn, cÇn ph¶i thÊy râ r»ng kh«ng ph¶i cø x©y dùng ®îc KTTT lµ nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp ®ã tù h×nh thµnh trong con ngêi. Cã nh÷ng lóc KTTT kh«ng nh÷ng kh«ng lµm cho con ngêi ta n¨ng ®éng h¬n, tèt ®Ñp h¬n mµ ngîc l¹i, cßn lµm tha ho¸ b¶n chÊt con ngêi, biÕn con ngêi thµnh kÎ sïng b¸i ®ång tiÒn hoÆc kÎ ®¹o ®øc gi¶ chØ biÕt t«n träng søc m¹nh vµ l¬Þ Ých c¸ nh©n, s½n sµng trµ ®¹p lªn nh©n phÈm, ®¹o ®øc ... Bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc, KTTT cßn cã nhiÒu khuyÕt tËt, g©y ra nh÷ng t¸c ®éng xÊu. Quan hÖ hµng ho¸, tiÒn tÖ lµm s«i ®éng thÞ trêng, nhng còng lµm sãi mßn nh©n c¸ch vµ phÈm chÊt con ngêi. Ngoµi ra ®i kÌm víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ hµng lo¹t c¸c tÖ n¹n x· héi: cê b¹c, rîu chÌ, ma tuý, bu«n lËu, hèi lé, tham nhòng... ®ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò næi cém nhÊt trong nÒn KTTT mµ kh«ng rÔ rµng kh¾c phôc.
Nh÷ng ph©n tÝch trªn ®©y cho thÊy, KTTT lµ môc tiªu con ngêi XHCN, lµ mét m©u thuÉn biÖn chøng trong thùc tiÔn níc ta hiÖn nay. §©y thùc chÊt lµ hai mÆt ®èi lËp cña m©u thuÉn x· héi. Gi÷a KTTT vµ qu¸ tr×nh x©y dùng con ngêi võa cã sù thèng nhÊt, võa cã sù ®Êu tranh. KTTT võa t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng vµ ph¸t huy con ngêi, võa t¹o ra nh÷ng ®éc tè ®Ó huû ho¹i con ngêi. ViÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy lµ mét viÖc kh«ng hÒ ®¬n gi¶n. §èi víi níc ta, m©u thuÉn gi÷a KTTT vµ qu¸ tr×nh x©y dùng con ngêi ®îc gi¶i quyÕt b»ng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, b»ng sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. §¶ng ta x¸c ®Þnh “ s¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng ®èi lËp víi CNXH mµ lµ thµnh tùu ph¸t triÓn nÒn v¨n minh nh©n lo¹i, tån t¹i kh¸ch quan, cÇn thiÕt cho c«ng cuéc x©y XHCN vµ c¶ khi CNXH ®îc x©y dùng” . Nh vËy §¶ng v¹ch râ sù thèng nhÊt gi÷a KTTT vµ môc tiªu x©y dùng con ngêi cña CNXH. ViÖc ¸p dông c¬ chÕ thÞ trêng ®ßi hái ph¶i n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý tÇm vÜ m« cña Nhµ níc, ®ång thêi x¸c nhËn ®Çy ®ñ chÕ ®é tù chñ cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. Thùc hiÖn tèt vÊn ®Ò nµy sÏ ph¸t huy ®îc nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc to lín, còng nh ng¨n ngõa h¹n chÕ kh¾c phôc nh÷ng tiªu cùc, khiÕm khuyÕt cña nÒn KTTT. C¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i híng vµo phôc vô c«ng cuéc x©y dùng nguån lùc con ngêi. CÇn ph¶i tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, gi¸o dôc nh»m lo¹i bá t©m lý sïng b¸i ®ång tiÒn, bÊt chÊp ®¹o lý, coi thêng c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n, ph¶i ra søc ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn nh©n ®¹o, thÈm mü, c¸c di s¶n v¨n ho¸ nghÖ thuËt cña d©n téc. §©y chÝnh lµ c«ng cô, ph¬ng tiÖn quan träng ®Ó t¸c ®éng gãp phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng m©u thuÉn nªu trªn.
4. Thùc tr¹ng vµ nh÷ng m©u thuÉn n¶y sinh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ë níc ta
a) Thùc tr¹ng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña nø¬c ta hiÖn nay.
ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cña §¶ng, mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn cho QHSX ph¸t triÓn, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho nh©n d©n, mÆt kh¸c, nã t¹o ra m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh, thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng ngiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Sau ®©y lµ n¨m thµnh phÇn kinh tÕ c¬ b¶n mµ Nhµ níc chñ tr¬ng ph¸t triÓn:
Kinh tÕ t b¶n Nhµ níc: HiÖn nay viÖc nhËn thøc thµnh phÇn kinh tÕ cßn rÊt h¹n hÑp vµ rÊt ®¬n gi¶n, mÆc dï nã chiÕm mét vÞ trÝ rÊt quan träng trong c¬ cÊu kinh tÕ cña níc ta. Thµnh phÇn kinh tÕ nµy rÊt ph¸t triÓn, nã bao gåm c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc h×nh thøc së h÷u hçn hîp. Sau ®æi míi c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, ®· cã mét sè chuyÓn biÕn bíc ®Çu, mét sè xÝ nghiÖp ®· vît qua ®îc khã kh¨n t¹o nªn thÕ æn ®Þnh, b¾t ®Çu phôc håi vµ ®i lªn. Song nh÷ng nh©n tè ®ã cha nhiÒu vµ nh÷ng chuyÓn biÕn ®ã cha cã c¬ së v÷ng ch¾c vµ l©u dµi.
Kinh tÕ tËp thÓ: dùa trªn së h÷u tËp thÓ vÒ t liÖu s¶n xuÊt. §©y lµ thµnh phÇn kinh tÕ tuy tr×nh ®é x· héi ho¸ t liÖu s¶n xuÊt, tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt cßn thÊp h¬n kinh tÕ quèc d©n, nhng s¶n xuÊt víi lîng hµng ho¸ cung øngcho s¶n xuÊt vµ tiªu dïng ®êi sèng x· héi. Tríc biÕn ®éng cã tÝnh bíc ngoÆt cña nÒn kinh tÕ chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng, kinhtÕ tËp thÓ ph¸t triÓn víi nhiÒu h×nh thøc hîp t¸c ®a d¹ng, trong ®ã hîp t¸c x· lµ nßng cèt. Nhµ níc gióp hîp t¸c x· ®µo t¹o c¸n bé, øng dông khoa häc c«nng nghÖ, n¾m b¾t th«ng tin më réng thÞ trêng, x©y dùng c¸c quü hç trî ph¸t triÓn hîp t¸c x·, gi¶i quyÕt nî tån ®äng. KhuyÕn khÝch viÖc tÝch luü, ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ vèn tËp thÓ trong hîp t¸c x·. TiÕp tôc ®æi míi vµ kiÖ toµn kinh tÕ tËp thÓ theo nguyªn t¾c tù nguyÖn, d©n chñ, b×nh ®¼ng ph¸t huy vµ kÕt hîp hµi hoµ søc m¹nh cña tËp thÓ vµ cña x· viªn. Ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc hîp t¸c, ®a d¹ng vµ më réng c¸c h×nh thøc kinh tÕ tËp thÓ n«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, mua b¸n, tÝn dông ë nh÷ng n¬i cÇn thiÕt vµ cã ®iÒu kiÖn.
Thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n: Trªn thùc tÕ thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n ë níc ta bao gåm: c¸c xÝ nghiÖp t nh©n, hé t nh©n vµ c¸ thÓ, tuy nhiªn viÖc ph©n lo¹i nµy cha cã sù thèng nhÊt. MÆc dï thµnh phÇn kinh tÕ nµy míi ®îc håi sinh vµ më réng, nhng cho ®Õn nay ®· thùc sù ph¸t triÓn m¹nh. §Æc biÖt Nhµ níc l¹i t¹o m«i trêng thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¶ vÒ chÝnh s¸ch vµ ph¸p lý. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ liªn doanh, liªn kÕt víi nhau, kÓ c¶ ®Çu t ra níc ngoµi, chuyÓn thµnh doanh nghiÖp cæ phÇn, b¸n cæ phÇn cho ngêi lao ®éng...
Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu thñ: thµnh phÇn kinh tÕ nµy cã thÓ kinh doanh nh c¸c t¸c nh©n kinh tÕ ®éc lËp, nhng còng cã thÓ lµ c¸c vÖ tinh cho c¸c doanh nghiÖp nhµ níc hay hîp t¸c x·. ¥ ®©y chóng ta còng thÊy chÝnh s¸ch kinh tÕ còng ®an xen víi nhau, vÒ b¶n chÊt lµ kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ, nhng biÓu hiÖn ra lµ c¸c c¬ së gia c«ng cho doanh nghiÖp hoÆc hîp t¸c x·. Kinh tÕ c¸ thÓ ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn trong c¸c ngµnh c¶ ë thµnh thÞ lÉn n«ng th«n, kh«ng bÞ h¹n chÕ më réng kinh doanh, cã thÓ tån t¹i ®éc lËp, tham gia c¸c lo¹i h×nh hîp t¸c x·, liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp lín b»ng nhiÒu h×nh thøc. Thµnh phÇn kinh tÕ nµy dùa trªn së h÷u c¸ nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ lao ®éng trùc tiÕp cña b¶n th©n ngêi lao ®én._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 10512.doc