Những giải pháp chủ yếu mở rộng thị trường tiêu thụ chè Việt Nam đến năm 2010

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH ******* NGUYEÃN THÒ THANH HÖÔNG NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP CHUÛ YEÁU MÔÛ ROÄNG THÒ TRÖÔØNG TIEÂU THUÏ CHEØ VIEÄT NAM ÑEÁN NAÊM 2010 LUAÄN VAÊN THAÏC SYÕ KINH TEÁ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH NAÊM 2001 2 Môû ñaàu:- Cheø ñöôïc coi laø moät loaïi nöôùc giaûi khaùt coù nhieàu coâng naêng ñoái vôùi söùc khoeû con ngöôøi, vì vaäy noù ñaõ trôû thaønh loaïi thöùc uoáng thoâng duïng ñoái vôùi nhaân daân toäc ta vaø nhieàu daân toäc treân theá giôùi. Caây cheø ñöôïc troàng ôû khoaûng 30 nöôùc treân theá giôùi, nhöng ñöôïc söû duïng haàu heát caùc nöôùc. ÔÛ Vieät Nam, lòch söû troàng cheø cuûa nöôùc ta coù töø raát laâu; nhöng caây cheø ñöôïc khai thaùc vaø troàng vôùi dieän tích lôùn baét ñaàu vaøo nhöõng naêm 1930 chuû yeáu ôû caùc vuøng Trung du, vuøng ñoài nuùi phiaù Baéc vaø Taây nguyeân. Töø naêm 1955 trôû laïi ñaây ngheà troàng cheø ñaõ ñöôïc nhaø nöôùc chuù yù ñuùng möùc vaø chieám moät vò trí quan troïng trong ñôøi soáng kinh teá cuûa nhaân daân. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây saûn xuaát cheø ñaõ ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thöùc uoáng cho nhaân daân ñoàng thôøi coøn xuaát khaåu ñaït kim ngaïch töø 50 ñeán gaàn 70 trieäu USD moãi naêm, Tuy coù thôøi gian giaù cheø xuoáng thaáp laøm cho ñôøi soáng ngöôøi troàng cheø gaëp nhieàu khoù khaên, nhöng nhìn chung veà toång theå caây cheø vaãn giöõ vò trí quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân. Ôû caùc vuøng troàng cheø chính ñeàu coù caùc nhaø maùy cheá bieán cheø keát hôïp vôùi caùc phöông phaùp sô cheá thuû coâng goùp phaàn taïo vieäc laøm cho khoaûng 70 vaïn lao ñoäng, laøm taêng thu nhaäp cho moät boä phaän ñaùng keå nhaân daân mieàn nuùi, vuøng cao, phuû xanh ñaát troáng ñoài troïc, baûo veä moâi sinh. Vì vaäy phaùt trieån caây cheø ñöôïc Boä noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân ñaùnh giaù laø moät höôùng quan troïng nhaèm thuùc ñaåy toác ñoä taêng tröôûng cuûa noâng nghieäp vaø kinh teá noâng thoân nöôùc ta vaø caây cheø ñöôïc xem laø caây “xoaù ñoùi giaûm ngheøo” trong thôøi gian qua. Saûn phaåm cheø ñöôïc xem laø moät trong möôøi noâng saûn phaåm naèm trong chöông trình xuaát khaåu coù tieàm naêng lôùn cuûa ñaát nöôùc, vaø hieän nay ñöùng haïng thöù 9 trong 10 nöôùc xuaát khaåu cheø lôùn nhaát treân theá giôùi. Vieäc phaùt trieån cheø ôû nöôùc ta coù yù nghiaõ kinh teá - xaõ hoäi quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân. Nhu caàu tieàm naêng cuûa saûn phaåm naøy coøn raát lôùn, caàn ñöôïc nghieân cöùu caû veà maët lyù luaän laãn thöïc tieãn ñeå caùc doanh nghieäp cheø Vieät Nam coù theå môû roäng saûn xuaát, môû roäng thò tröôøng tieâu thuï trong vaø ngoaøi nöôùc nhaèm khai thaùc heát tieàm naêng, theá maïnh cuûa ñaát nöôùc veà kinh doanh ngaønh naøy. Tuy vaäy trong boái caûnh moät neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi töø cô cheá taäp trung bao caáp sang cô cheá thò tröôøng; ñaëc bieät laø ñang trong tieán trình hoäi nhaäp caùc khu vöïc maäu dòch töï do ASEAN -AFTA vaø WTO; Caùc doanh nghieäp thuoäc ngaønh cheø cuõng nhö caùc doanh nghieäp ngaønh khaùc gaëp phaûi nhöõng khoù khaên, luùng tuùng böôùc ñaàu, nhaát laø trong tieán trình hoäi nhaäp khu vöïc vaø toaøn caàu. Ñaëc bieät ñoái vôùi thò tröôøng noâng saûn phaåm nhö luùa gaïo, caø pheâ, tieâu, ñieàu...vaøo cuoái nhöõng naêm 1990 ñeán nay gaëp nhieàu khoù khaên veà thò tröôøng; ña soá saûn phaåm noâng nghieäp naèn trong tình traïng baûo hoaø, cung vöôït caàu, gaây söùc eùp leân giaù caû, ñaëc bieät saûn phaåm keùm söùc caïnh tranh veà chaát löôïng, giaù caû, tieáp thò daãn ñeán khoù khaên trong vieäc môû roäng thò tröôøng, coù luùc khoâng tieâu thuï ñöôïc gaây khoù khaên cho ñôøi soáng nhaân daân, vaø cuõng laø moät baøi toaùn nam giaûi cho caùc caáùp laõnh ñaïo. Tuy nhieân thôøi gian qua ngaønh cheø Vieät Nam vaãn giöõ ñöôïc möùc taêng tröôûng 3 cao, xuaát khaåu taêng cao vaø ñaõ chieám lónh ñöôïc moät soá thò tröôøng môùi keå caû caùc thò tröôøng khoù tính nhö Chaâu Aâu, Myõ, Phaùp, Nhaät nhöng vaãn laø tình traïng phaùt trieån theo chieàu roäng. Thieáu tính beàn vöõng, thò tröôøng coøn baáp beânh chöa coù maïng löôùi tieâu thuï oån ñònh, ngay caû caùc doanh nghieäp lôùn nhö Toång Coâng ty cheø Vieät nam vaø Coâng ty cheø Laâm Ñoàng vaãn coøn khoù khaên luùng tuùng trong vieäc môû roäng thò tröôøng keå caû thò tröôøng trong nöôùc. Ñeå ngaønh cheø Vieät Nam coù theå phaùt trieån oån ñònh vaø vöõng chaéc trong töông lai, naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaønh, ñeå caây cheø trôû thaønh caây oån ñònh ñôøi soáng cho moät phaàn lôùn nhaân daân mieàn nuùi, trung du, goùp phaàn ñaùp öùng nhu caàu ngaøy moät taêng cuûa xaõ hoäi, giaûm bôùt khoaûng caùch tuït haäu giöõa caùc vuøng daân cö vaø ngaønh cheø thöïc söï laø ngaønh kinh teá muõi nhoïn goùp phaàn coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù noâng nghieäp vaø noâng thoân nöôùc ta. Vaán ñeà coù yù nghiaõ quan troïng laø phaûi xaây döïng moät heä thoáng caùc giaûi phaùp môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm cheø trong nöôùc vaø theá giôùi, giaûi quyeát toát ñaàu ra cho caây cheø ñeán naêm 2010 vaø taïo ñaø phaùt trieån cho nhöõng naêm tieáp theo. Ñeà taøi : “ Nhöõng giaûi phaùp chuû yeáu môû roäng thò tröôøng tieâu thuï cheø Vieät Nam ñeán naêm 2010” ñöôïc nghieân cöùu nhaèm muïc tieâu goùp phaàn thuùc ñaåy hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa Ngaønh trong nhöõng naêm saép tôùi. Ñaây laø moät vaán ñeà raát roäng lôùn bao goàm nhieàu khiaù caïnh khaùc nhau. Trong phaïm vi luaän vaên naøy chuùng toâi chæ giôùi haïn nghieân cöùu caùc noäi dung lieân quan tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp trong vieäc môû roäng thò tröôøng cheø. Noäi dung keát caáu cuûa luaän vaên bao goàm 3 chöông: Chöông I : Cô sôû lyù luaän veà thò tröôøng vaø vai troø cuûa thò tröôøng trong vieäc phaùt trieån caùc doanh nghieäp Chöông II : Thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh cheø treân theá giôùi vaø caùc doanh nghieäp kinh doanh cheø ôû Vieät Nam. Ñaùnh giaù nhöõng thaønh töïu nhöõng toàn taïi yeáu keùm vaø nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán thò tröôøng tieâu thuï cheø cuûa caùc doanh nghieäp thuoäc ngaønh cheø Vieäât Nam. Chöông III : Ñeà xuaát moät soá caùc giaûi phaùp chuû yeáu môû roäng thò tröôøng tieâu thuï cheø cuûa caùc doanh nghieäp cheø Vieäât Nam, bao goàm caùc giaûi phaùp veà chieán löôïc thò tröôøng, naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm, giaûi phaùp veà toå chöùc saép xeáp ngaønh cheø, giaûi phaùp veà ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc . Thoâng qua luaän vaên, chuùng toâi nhaèm ñeán nhöõng vaán ñeà sau ñaây: - Trình baøy logic caùc vaàn ñeà hình thaønh neân lyù luaän töông ñoái hoaøn chænh veà thò tröôøng vaø vai troø cuûa thò tröôøng ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. 4 - Toång hôïp phaân tích tình hình saûn xuaát - thò tröôøng cheø theá giôùi laøm roõ xu höôùng vaän ñoäng cuûa thò tröôøng cheø theá giôùi vaø trieån voïng cuûa thò tröôøng. ruùt ra moät soá kinh nghieäm cho vieäc toå chöùc, saép xeáp kinh doanh cheø trong ñieàu kieän cuûa Vieät Nam. - Phaân tích tình hình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ngaønh cheø trong thôøi gian 5 naêm qua xaùc ñònh ñöôïc tieàm naêng to lôùn cuûa ngaønh cheø ñi saâu phaân tích hoaït ñoäng tieâu thuï cheø cuûa Vieät Nam treân caùc thò tröôøng theá giôùi, khu vöïc cuõng nhö noäi ñiaï töø naêm 1995 naêm trôû laïi ñaây ñeå tìm ra toàn taïi caàn khaéc phuïc vaø trieån voïng cuûa töøng thò tröôøng ñoái vôùi ngaønh cheø töø ñoù coù caùc bieän phaùp cuï theå ñoái vôùi töøng thò tröôøng cuï theå. - Nghieân cöùu caùc nhaân toá taùc ñoäng ñeán khaû môû roäng thò tröôøng cuûa saûn phaåm cheø Vieät Nam ñeå coù bieän phaùp taùc ñoäng ñeán noù. - Döï ñoaùn nhu caàu vaø thò tröôøng ñeå coù giaûi phaùp chieán löôïc nhaèm môû roäng thò tröôøng ñeán naêm 2010 ñoàng thôøi ñeà xuaát caùc giaûi phaùp taêng cöôøng quaûn lyù nhaø nöôùc vaø ngaønh taïo ñieàu kieän ñeå caùc doanh nghieäp thuoäc ngaønh cheø coù theå môû roäng tieâu duøng trong nöôùc cuõng nhö hoäi nhaäp vaøo thò tröôøng caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi. 5 CHÖÔNG I Thò tröôøng vaø vai troø cuûa thò tröôøng trong vieäc phaùt trieån caùc doanh nghieäp. 1.1 Nhöõng quan nieäm veà thò tröôøng vaø kinh teá thò tröôøng 1.1.1 Caùc khaí nieäm veà thò tröôøng Thò tröôøng laø moät quaù trình trong ñoù ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn moät thöù haøng hoaù taùc ñoäng qua laïi nhau ñeå xaùc ñònh giaù caû vaø soá löôïng haøng hoaù. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa thò tröôøng gaén lieàn vôùi söï hình thaønh, phaùt trieån cuûa saûn xuaát, löu thoâng haøng hoaù vaø löu thoâng tieàn teä. Thò tröôøng coù vai troø to lôùn thuùc ñaåy phaùt trieån, môû roäng saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù. Thò tröôøng laø nôi thöøa nhaän coâng duïng xaõ hoäi cuûa SP vaø lao ñoäng chi phí ñeå saûn xuaát ra noù. Thò tröôøng laø ñoøn baûy kích thích giaûm chi phí saûn xuaát, chæ roõ nhu caàu tieâu duøng cuûa xaõ hoäi veà soá löôïng, cô caáu vaø xu höôùng taêng hay giaûm cuûa haøng hoaù. Ñoù laø cô sôû ñeå ñieàu chænh saûn xuaát, baûo ñaûm cung - caàu hôïp lyù hôn. Vaán ñeà laø caùc DN caàn phaûi naém vöõng caùc thoâng tin veà thò tröôøng ñeå ñieàu chænh saûn xuaát cho phuø hôïp vôùi quan heä cung caàu vaø thò hieáu cuûa khaùch haøng. Thò tröôøng coù vai troø quan troïng ñeán caùc quyeát ñònh cuûa DN. Thò tröôøng laø nôi maø ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn töï tìm ñeán vôùi nhau qua trao ñoåi, thaêm doø, tieáp xuùc ñeå nhaän laáy lôøi giaûi ñaùp maø moãi beân caàn bieát, thoâng qua thò tröôøng ba vaán ñeà cô baûn cuûa moät toå chöùc kinh teá laø : saûn xuaát caùi gì? Saûn xuaát nhö theá naøo? Vaø saûn xuaát cho ai? ñöôïc xaùc ñònh. Caùc DN khi xaây döïng chieán löôïc maø khoâng döïa vaøo thò tröôøng ñeå tính toaùn vaø kieåm chöùng soá cung, caàu thì chieán löôïc seõ khoâng coù cô sôû khoa hoïc vaø maát phöông höôùng. Ngöôïc laïi vieäc toå chöùc môû roäng thò tröôøng maø thoaùt ly söï ñieàu tieát cuûa coâng cuï chieán löôïc thì taát yeáu seõ daãn ñeán söï roái loaïn trong hoaït ñoäng kinh doanh. 1.1.2 Kinh teá thò tröôøng Kinh teá thò tröôøng laø loaïi kinh teá trong ñoù cung vaø caàu haøng hoaù gaëp gôõ caân baèng nhau treân thò tröôøng – Neàn kinh teá thò tröôøng chuû yeáu ñöôïc hình thaønh töø haøng hoaù, tieàn teä, ngöôøi tieâu duøng, caùc nhaø kinh doanh, töø ñoù hình thaønh caùc quan heä haøng – tieàn; mua-baùn; cung – caàu vaø giaù caû haøng hoaù treân thò tröôøng. Quan heä haøng –tieàn laø quan heä kinh teá cô baûn, moái quan heä naøy raát ña daïng vì haøng hoaù raát ña daïng. Kinh teá thò tröôøng hoaït ñoäng trong moâi tröôøng caïnh tranh do caùc quy luaät kinh teá khaùch quan chi phoái, goàm coù: quy luaät giaù trò, duy luaät cung caàu, quy luaät canh tranh, quy luaät toái ña hoaù lôïi nhuaän… Thò tröôøng maø nhaø nöôùc khoâng can thieäp vaøo laø thò tröôøng töï do, trong thò tröôøng naøy, caùc caù nhaân töï do theo ñuoåi quyeàn lôïi cuûa mình baèng caùch coá gaéng saûn xuaát ñeå thu lôïi nhuaän caøng nhieàu caøng toát, nhôø vaäy maø neàn kinh teá coù theå 6 ñieàu tieát thoâng qua cung- caàu, giaù caû ñeå quyeát ñònh caùc vaán ñeà saûn xuaát, tieâu duøng, theo Adam Smith “baøn tay voâ hình” seõ daãn daét tôùi choã laøm lôïi cho xaõ hoäi noùi chung. Neàn kinh teá thò tröôøng caøng phaùt trieån thì caøng naûy sinh ra nhieàu khuyeát taät nhö taïo ra tính chu kyø trong kinh teá, taïo ra söï baát coâng trong xaõ hoäi, phaân hoaù ngöôøi giaøu vaø ngöôøi ngheøo, boû qua nhieàu nhu caàu xaõ hoäi caàn thieát vì ñaàu tö khoâng coù lôïi. Do ñoù ñoøi hoûi chính phuû phaûi can thieäp vaøo taïo neân moâ hình kinh teá hoãn hôïp. Ngaøy nay khoâng coù moät quoác gia naøo treân theá giôùi keå caû caùc nöôùc chöa coù coâng nghieäp phaùt trieån ñeán caùc nöôùc haäu coâng nghieäp maø khoâng coù söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc vaøo neàn kinh teá thò tröôøng vôùi caùc lyù do khaùc nhau tuøy theo muïc tieâu, bieän phaùp, caùc giaûi phaùp xöû lyù trong vieäc ñieàu tieát, kieåm soaùt kinh teá thò tröôøng. Söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc baûo ñaûm cho söï vaän ñoäng cuûa thò tröôøng ñöôïc oån ñònh, nhaèm toái ña hoaù hieäu quaû kinh teá, baûo ñaûm ñònh höôùng chính trò cuûa neàn kinh teá, khaéc phuïc nhöõng khuyeát taät voán coù cuûa neàn kinh teá thò tröôøng, taïo ra nhöõng coâng cuï quan troïng ñeå ñieàu tieát thò tröôøng ôû taàm vó moâ, haïn cheá tính töï phaùt cuûa noù. 1.2 Phaân loaïi thò tröôøng Trong kinh doanh ngöôøi ta döïa vaøo nhieàu tieâu thöùc khaùc nhau ñeå phaân loaïi thò tröôøng moãi caùch phaân loaïi coù moät yù nghóa quan troïng rieâng ñoái vôùi quaù trình kinh doanh. - Caên cöù vaøo quan heä mua baùn giöõa caùc nöôùc ngöôøi ta chia thaønh thò tröôøng trong moät nöôùc vaø thò tröôøng theá giôùi. Vôùi söï phaùt trieån kinh teá vaø söï phaân coâng lao ñoäng theá giôùi, kinh teá moãi nöôùc trôû thaønh moät maéc xích cuûa heä thoáng kinh teá theá giôùi do ñoù thò tröôøng moät nöôùc coù quan heä maät thieát vôùi thò tröôøng theá giôùi. Chính vì vaäy döï baùo ñöôïc söï taùc ñoäng thò tröôøng theá giôùi tôùi thò tröôøng noäi ñiaï laø caàn thieát cho söï thaønh coâng cuûa DN trong thò tröôøng noäi ñòa. - Caên cöù vaøo möùc ñoä xaõ hoäi hoaù cuûa thò tröôøng ngöôøi ta chia ra thaønh thò tröôøng khu vöïc vaø thò tröôøng thoáng nhaát toaøn quoác. Thò tröôøng khu vöïc bò chi phoái nhieàu cuûa caùc yeáu toá kinh teá xaõ hoäi, töï nhieân… cuûa khu vöïc, thò tröôøng thoáng nhaát toaøn quoác coù vai troø quan troïng trong neàn kinh teá. Caùc quan heä kinh teá dieãn ra treân thò tröôøng aûnh höôûng lôùn ñeán söï phaùt trieån neàn kinh teá quoác daân. - Caên cöù vaøo haøng hoaù löu thoâng treân thò tröôøng ngöôøi ta chia thaønh thò tröôøng tö lieäu saûn xuaát vaø thò tröôøng tieâu duøng. - Caên cöù vaøo soá löôïng ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn treân thò tröôøng ngöôøi ta chia thaønh thò tröôøng ñoäc quyeàn vaø thò tröôøng caïnh tranh. - Caên cöù vaøo vai troø cuûa töøng khu vöïc thò tröôøng trong heä thoáng thò tröôøng, ngöôøi ta chia ra thò tröôøng chính. Thò tröôøng chính laø thò tröôøng coù khoái löôïng 7 haøng hoaù tieâu thuï treân thò tröôøng naøy chieám tuyeät ñaïi boä phaän so vôùi toång khoái löôïng haøng hoaù ñöôïc tieâu thuï treân caùc thò tröôøng. Treân thò tröôøng naøy soá löôïng caùc nhaø kinh doanh lôùn. Vaø caïnh tranh gay gaét, caùc quan heä kinh teá, giaù caû dieãn ra töông ñoái oån ñònh vaø aûnh höôûng ñeán caùc quan heä kinh teá, giaù caû treân caùc thò tröôøng khaùc. Caùc nhaø kinh doanh khi thaâm nhaäp ñöôïc vaøo thò tröôøng chính thì quaù trình kinh doanh an toaøn hôn. Vai troø cuûa thò tröôøng chính trong heä thoáng thò tröôøng cöïc kyø quan troïng ñoái vôùi vieäc ra quyeát ñònh. 1.3 Phaân khuùc thò tröôøng vaø löïa choïn thò tröôøøng muïc tieâu 1.3.1 Phaân khuùc thò tröôøng Treân thò tröôøng, soá ngöôøi mua thöôøng raát ñoâng, phaân boá treân phaïm vi roäng coù nhöõng nhu caàu vaø thoùi quen khaùc nhau, moãi DN caàn phaûi phaùt hieän ra nhöõng phaàn thò tröôøng haáp daãn nhaát maø hoï coù khaû naêng phuïc vuï vaø mang laïi hieäu quaû nhaát. Nhu caàu cuûa moãi ngöôøi ñöôïc phuïc vuï moät caùch rieâng bieät laø ñieàu lyù töôûng nhaát, nhöng vieäc naøy khoâng theå thöïc hieän ñöôïc neáu khoái löôïng ngöôøi mua quaù lôùn. Trong nhöõng ñieàu kieän nhö theá ngöôøi ta caàn phaân khuùc thò tröôøng ñeå phuïc vuï toát hôn nhu caàu cuûa khaùch haøng. Vaäy phaân khuùc thò tröôøng coù theå ñöôïc hieåu laø moät quaù trình chia thò tröôøng thaønh nhöõng khuùc nhoû nhaèm thoûa maõn toát hôn nhu caàu cuûa khaùch haøng. Treân thöïc teá thò tröôøng bao goàm nhieàu ngöôøi mua coøn ngöôøi mua thì khaùc nhau raát nhieàu veà caùc maët: nhu caàu, khaû naêng taøi chính, vò trí ñòa lyù, thaùi ñoä vaø thoùi quen. Moãi yeáu toá naøy ñeán löôït noù ñeàu coù theå duøng ñeå laøm cô sôû phaân khuùc thò tröôøng. Ñoái vôùi cheø laø loaïi SP khoâng ñoàng nhaát, coù raát nhieàu chuûng loaïi ñaùp öùng nhu caàu ña daïng, vôùi caùc chaát löôïng khaùc nhau vaø nhö vaäy giaù caû cuõng raát cheânh leäâch. Treân thò tröôøng coù raát nhieàu ngöôøi mua maø moãi loaïi ngöôøi mua coù nhu caàu tuyø theo tuoåi taùc, khu vöïc ñiaï lyù, thoí quen, taàng lôùp xaõ hoäi.... Vì vaäy vieäc tieán haønh phaân tích ñeå phaân thaønh caùc khuùc ñeå tuyø theo khaû naêng cuûa DN maø phuïc vuï laø ñieàu caàn thieát. + Phaân khuùc thò tröôøng theo nguyeân taéc ñòa lyù: Nguyeân taéc nayø ñoøi hoûi phaûi chia caét thò tröôøng thaønh nhöõng ñôn vò ñòa lyù khaùc nhau: Quoác gia, vuøng, tænh, thaønh phoá, xaõ...ví duï thò tröøông khu vöïc chaâu AÙ, Thò Tröôøng Trung Ñoâng, thò tröôøng noâng thoân, thò tröôøng thaønh thò... + Phaân khuùc thò tröôøng theo nguyeân taéc nhaân khaåu hoïc laø phaân thò tröôøng thaønh nhöõng nhoùm caên cöù vaøo nhöõng bieán nhaân khaåu hoïc nhö giôùi tính, tuoåi taùc, quy moâ gia ñình, möùc thu nhaäp, loaïi ngheà nghieäp, hoïc vaán, tín ngöôõng, chuûng toäc, daân toäc, bôûi vì nhu caàu, sôû thích, cöôøng ñoä tieâu duøng coù lieân quan ñeán caùc ñaëc ñieåm veà nhaân khaåu hoïc, ví duï nhöõng nöôùc Hoài giaùo thöôøng duøng cheø ñen coi cheø laø “Quoác thuyû”, Nhaät Baûn coù Ñaïo traø, Trung Quoác coù vaên hoaù traø Trung Hoa… +Phaân khuùc thò tröôøng theo nguyeân taéc taâm lyù hoïc: Ngöôøi mua ñöôïc phaân thaønh caùc nhoùm giai taàng xaõ hoäi, loái soáng hay ñaëc tính nhaân caùch. Caùc ñaëc tính giai taàng xaõ hoäi khaùc nhau coù aûnh höôûng ñeán haønh vi tieâu duøng moät loaïi haøng hoùa khaùc nhau, caùc baäc nho só , trí thöùc duøng traø ñeå thö giaõn, tu tónh tinh thaàn. 8 + Phaân khuùc thò tröôøng theo nguyeân taéc haønh vi: Phaân khuùc thò tröôøng treân cô sôû haønh vi ngöôøi mua ñöôïc chia thaønh nhoùm tuyø theo kieán thöùc, thaí ñoä cuûa hoï, tính chaát söû duïng haøng vaø phaûn öùng ñoái vôùi nhoùm haøng ñoù, bao goàm: lyù do mua haøng, nhöõng lôïi ích ñang tìm kieám, tình traïng ngöôøi söû duïng, nhö duøng cheø vì moät lyù do giaûm beùo, ngaên ngöøa beänh taät, hoaëc giaù trò tinh thaàn cuûa cheø theå hieän ôû tính thanh nhaõ cuûa SP naøy. 1.3.2 Löïa choïn thò tröôøng muïc tieâu Vieäc phaân khuùc thò tröôøng theo quan ñieåm cuûa marketing seõ xaùc ñònh ñöôïc khaû naêng cuûa caùc khuùc thò tröôøng khaùc nhau maø ngöôøi baùn döï ñònh tham gia. Sau ñoù coâng ty quyeát ñònh: caàn chieám bao nhieâu khuùc thò tröôøng? laøm theá naøo ñeå xaùc ñònh khuùc thò tröôøng coù lôïi nhaát ñoái vôùi mình? Theo quan ñieåm cuûa Marketing coù ba phöông aùn chieám lónh thò tröôøng. marketing phaân bieät, marketing khoâng phaân bieät vaø marketing taäïp trung. + Marketing khoâng phaân bieät: Coâng ty coù theå boû qua caùc khaùc bieät cuûa caùc phaàn thò tröôøng vaø chaøo baùn SP ñoàng loaït nhö nhau treân toaøn boä thò tröôøng. Trong tröôøng hôïp naøy coâng ty khoâng taäp trung vaøo caùc nhu caàu khaùc nhau cuûa khaùch haøng maø taäp trung vaøo caùi gì chung cho taát caû caùc nhu caàu ñoù. Coâng ty döïa vaøo phöông phaùp phaân phoái ñaïi traø vaø quaûng caùo ñaïi chuùng. Phöông aùn naøy chi phí thaáp veà saûn xuaát vaø quaûng caùo. Vaø thöôøng saûn xuaát haøng hoaù cho caùc khuùc thò tröôøng raát lôùn, trong thôøi gian qua haàu heát laø ngaønh cheø söû duïng phöông phaùp naøy, chæ saûn xuaát moät loaïi cheø ñen CTC vaø OTD theo thieát bò Anh –AÁn cho taát caû caùc thò tröôøng. +Marketing coù phaân bieät: Coâng ty quyeát ñònh tham gia moät soá khuùc thò tröôøng vaø chuaån bò chaøo haøng rieâng cho töøng khuùc thò tröôøng ñoù. Xu höôùng ngayø nay coù nhieàu coâng ty söû duïng marketing coù phaân bieät. Ngaønh cheø cuõng caàn nghieân cöùu aùp duïng phöông phaùp naøy ñeå thoaû maûn toát hôn nhu caàu khaùch haøng. + Marketing taäp trung: Phöông aùn naøy coâng ty thay vì taäp trung vaøo phaàn nhoû cuûa moät phaàn thò tröôøng lôùn, coâng ty taäp trung vaøo phaàn lôùn cuûa moät hay nhieàu thò tröôøng nhoû. Phöông aùn naøy phuø hôïp vôùi nhöõng DN haïn cheá veà khaû naêng taøi chính. Vaø nhö vaäy baûo ñaûm cho mình vò trí vöõng chaéc vaø ñaït danh tieáng nhaát ñònh treân thò tröôøng ñoù. Tuy nhieân phöông aùn naøy coù theå ñaït ruûi ro cao töø phiaù khaùch haøng cuõng nhö ñoái thuû caïnh tranh. Vì vaäy coâng ty muoán ña daïng hoaù hoaït ñoäng cuûa mình baèng caùch chieám lónh nhieàu khuùc thò tröôøng khaùc nhau. Sau khi xaùc ñònh ñöôïc thò tröôøng muïc tieâu cuûa DN löïa choïn, laø thò tröôøng coù lôïi nhaát ñoái vôùi DN, vieäc caàn thieát laø thieát keá SP vaø hình aûnh cuûa Coâng ty laøm sao ñeå thò tröôøng muïc tieâu hieåu ñöôïc vaø ñaùnh giaù cao nhöõng gì coâng ty ñaïi 9 dieän so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh. Vieäc ñònh vò cuûa coâng ty phaûi döïa treân cô sôû hieåu roõ thò tröôøng muïc tieâu. 1.4 )- Caùc quy luaät cuûa thò tröôøng: 1.4.1)- Quy luaät cung - caàu Cung vaø caàu laø nhöõng phaïm truø cuûa saûn xuaát vaø löu thoâng haøng hoaù, coù quan heä maät thieát vôùi thò tröôøng, cung laø toång soá nhöõng haøng hoaù coù ôû thò tröôøng hoaëc coù khaû naêng cung caáp cho thò tröôøng. Cung bieåu hieän keát quaû saûn xuaát döôùi hình thöùc haøng hoaù. Nhö vaäy cung do saûn xuaát quyeát ñònh nhöng khoâng ñoàng nhaát vôùi saûn xuaát. Caàu laø nhu caàu xaõ hoäi; töùc laø bieåu hieän nhu caàu treân thò tröôøng vaø ñöôïc baûo ñaûm baèng löôïng tieàn töông öùng. Moät sôû thích, nhu caàu veà vaät phaåm naøo ñoù khi khoâng coù tieàn ñeå mua thì khoâng ñöôïc xem laø “caàu”. Quy moâ cuûa caàu phuï thuoäc vaøo toång soá tieàn cuûa ngöôøi tieâu duøng ñeå mua tö lieäu sinh hoaït vaø ngöôøi saûn xuaát ñeå mua tö lieäu saûn xuaát. Cung caàu coù quan heä maät thieát vôùi nhau ñeàu quan heä tröïc tieáp ñeán giaù caû. Giaù caû haøng hoaù naøo taêng leân seõ giaûm nhu caàu veà haøng hoaù ñoù nhöng laïi kích thích saûn xuaát. Tuy nhieân neáu nhaän thöùc ñuùng ñaén cung caàu thì coù theå taùc ñoäng leân chuùng. Caùc nhaø kinh teá hoïc coå ñieån vaø “ taân coå ñieån” nhö A.Smith, D. Ricardo, J. Say, L.Walras ñaõ nghieân cöùu saâu saéc quan heä cung caàu, J.say ñaõ neâu ra “quy luaät cung taïo ra caàu cuûa noù” L.walras trong lyù thuyeát caân baèng toång quaùt cho raèng, söùc caàu cuûa DN taêng leân laøm cho giaù tö baûn vaø lao ñoäng taêng leân, töùc laø chi phí saûn xuaát taêng leân. Ngöôïc laïi khi coù theâm haøng hoaù, DN seõ taêng cung treân thò tröôøng SP, do ñoù giaù caû haøng hoaù treân thò tröôøng naøy seõ giaûm xuoáng laøm cho thu nhaäp giaûm xuoáng. Khi thu nhaäp giaûm xuoáng ngang vôùi chi phí saûn xuaát thì cung vaø caàu ôû traïng thaùi caân baèng. DN seõ khoâng coù lôøi trong vieäc saûn xuaát theâm nöõa nhö vaäy giaù caû haøng hoùa oån ñònh laøm cho laõi suaát vaø tieàn löông oån ñònh, caû ba thò tröôøng: SP, tö baûn, lao ñoäng ñeàu ñaït ñöôïc traïng thaùi caân baèng. OÂâng goïi laø caân baèng toång quaùt. J.M Keynes nhaø kinh teá hoïc Taân coå ñieån Anh, oâng kòch lieät pheâ phaùn lyù luaän caân baèng toång quaùt cuûa L.Walras. Trong thöïc teá söï maát caân ñoái giöõa cung vaø caàu thöôøng xuyeân xaûy ra trong quaù trình kinh teá, sôû dó coù tröôøng hôïp ñoù laø do caàu khoâng theo kòp cung vaø caàu laø moät nhaân toá tích cöïc, moät ñoäng löïc cuûa neàn kinh teá. Caàu coù vai troø tích cöïc ñoái vôùi neàn kinh teá vì vaäy caàn phaûi taêng toång caàu, Toång caàu lôùn hôn toång cung seõ laøm gia taêng ñaàu tö do ñoù seõ taêng vieäc laøm vaø gia taêng thu nhaäp, cuoái cuøng saûn löôïng quoác gia taêng. Lyù thuyeát troïng caàu cuûa Keynes ñaõ ñöôïc chính phuû nhieàu nöôùc vaän duïng ñeå cöùu vaõn neàn kinh teá ra khoûi suy thoaùi. Trong thôøi gian qua chính phuû VN cuõng ñaõ vaän duïng lyù thuyeát naøy nhaèm muïc ñích kích caàu, kích thích taêng tröôûng kinh teá vaø ñaõ ñaït ñöôïc moät soá hieäu quaû ñaùng khích leä. + Nhöõng nhaân toá chuû yeáu aûnh höôûng ñeán caàu: 10 - Thu nhaäp: tieàn duøng ñeå mua haøng hoaù cuûa ngöôøi tieâu duøng taêng thì caàu haøng hoaù ñoù taêng tuy nhieân cuõng coù ngoaïi leä ñoái vôùi haøng hoaù thöù caáp coù caàu giaûm khi thu nhaäp taêng. Ñoái vôùi cheø laø moät loaïi ñoà uoáng khoâng theå thieáu ñoái vôùi moät boä phaân lôùn ngöôøi tieâu duøng vaø trôû thaønh nhu caàu tieâu duøng thöôøng xuyeân. Vôùi thu nhaäp bình quaân taêng theâm ngöôøi ta caøng tieâu duøng nhieàu hôn, caùc loaïi cheø coù chaát löôïng cao, loaïi cheø boå döôõng. Ngöôïc laïi cheø chaát löôïng keùm laø haøng thöù caáp coù caàu giaûm khi thu nhaäp taêng. - Giaù caû cuûa chính haøng hoaù ñoùù tyû leä nghòch vôùi caàu, trong ñieàu kieän caùc yeáu toá khaùc khoâng thay ñoåi, giaù cuûa haøng hoaù naøo giaûm thì caàu haøng hoaù ñoù taêng vaø ngöôïc laïi. - Giaù caû vaø soá löôïng cuûa haøng hoaù thay theá taùc ñoäng ñeán söï co giaõn cuûa caàu. Caùc SP nöôùc giaûi khaùt (NGK ) coù gaz, nöôùc khoaùng, nöôùc taêng löïc, bia, caø pheâ laø nhöõng saûn phaån thay theá cuûa cheø vaø laø ñoái thuû caïnh tranh quyeát lieät ñoái vôùi SP cheø treân thò tröôøng. Khi giaù caû vaø soá löôïng cuõng nhö chuûng loaïi cuûa caùc loaïi NGK thay ñoåi treân thò tröôøng daãn ñeán co giaõn cuûa caàu cheø treân thò tröôøng. - Khaåu vò vaø sôû thích nhö söï chuù yù ñeán söùc khoeû, thöùc aên giaûm beùo khoâng nhieãm chaát ñoäc, baûo veä söùc khoeû thì caàu taêng. Vì vaäy muoán bieát caàu cuûa moät loaïi haøng hoaù naøo ñoù caàn phaûi phaûi nhaän ñònh ñöôïc 4 yeáu toá naøy. + Nhöõng nhaân toá chuû yeáu aûnh höôûng ñeán cung : - Coâng ngheä cuûa ngöôøi saûn xuaát bao goàm caùc bí quyeát veà phöông phaùp saûn xuaát, trong noâng nghieäp veà coâng ngheä gioáng môùi, phöông phaùp chaêm soùc môùi vaø caùc saùng kieán. - Chi phí caùc yeáu toá ñaàu vaøo nhö lao ñoäng, maùy moùc vaø nguyeân, nhieân lieäu. - Söï ñieàu tieát cuûa chính phuû nhö chính saùch khuyeán khích ñaàu tö phaùt trieån ngaønh hoaëc nhöõng quy ñònh nghieâm ngaët veà veä sinh thöïc phaåm, chính saùch thueá...aûnh höôûng ñeán cung treân thò tröôøng. 1.4.2)- Quy luaät caïnh tranh Caïnh tranh treân thò tröôøng laø quaù trình caïnh tranh giöõa caùc DN hay caùc quoác gia vôùi nhau veà vieäc saûn xuaát vaø tieâu thuï moät loaïi SP naøo ñoù, nhaèm ñöùng vöõng treân thò tröôøng vaø laøm taêng theâm lôïi nhuaän cuûa mình. Caïnh tranh laø giaønh giaät nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå chieám öu theá trong saûn xuaát vaø tieâu thuï SP. Theo Micheal Porter Caïnh tranh trong moät ngaønh dieãn ra lieân tuïc, hieän traïng cuûa cuoäc caïnh tranh trong moät ngaønh phuï thuoäc vaøo naêm löïc löôïng canh tranh cô baûn nhö : quyeàn löïc cuûa ngöôøi cung öùng, quyeàn löïc cuûa ngöôøi mua, nguy cô nhaäp cuoäc cuûa caùc ñoái thuû môùi, moái ñe doaï cuûa SP thay theá, cuoäc caïnh tranh giöõa caùc ñoái thuû hieän taïi. Toaøn boä naêm löïc löôïng caïnh tranh naøy keát hôïp vôùi nhau xaùc ñònh cöôøng ñoä caïnh tranh vaø möùc lôïi nhuaän cuûa ngaønh, nhöõng löïc löôïng maïnh nhaát seõ thoáng trò vaø trôû thaønh troïng yeáu theo quan ñieåm xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh. Ngaønh cheø löïc löôïng caïnh tranh maïnh nhaát laø: moái de doaï cuûa SP thay theá vaø caïnh tranh giöõa caùc ñoái thuû hieän taïi treân thò tröôøng theá giôùi. 11 Sô ñoà 1: Naêm löïc löôïng ñieàu khieån cuoäc caïnh tranh trong ngaønh. Nguy cô ñe doaï töø ngöôøi Môùi vaøo cuoäc Khaû naêng Khaû naêng eùùp giaù cuûa ngöôøi baùn khaû naêng eùùp giaù cuûa ngöôøi mua Caùc ñoái thuû tieàm aån Caùc ñoái thuû caïnh tranh trong ngaønh Söï caïnh tranh giöõa caùc DN hieän Ngöôøi cung caáp Ngöôøi mua Nguy cô caùc SP thay theá DN thay theá Nguoàn : Chieán löôïc caïnh tranh Michael Porter Söùc maïnh cuûa aùp löïc caïnh tranh trong ngaønh seõ quyeát ñònh möùc ñoä ñaàu tö, cöôøng ñoä canh tranh vaø möùc lôïi nhuaän cuûa ngaønh. Khi caùc aùp löïc caïnh tranh caøng maïnh thì khaû naêng sinh lôøi vaø taêng giaù cuûa coâng ty ngaønh bò haïn cheá. Ngöôïc laïi, khi aùp löïc caïnh tranh yeáu ñoù laø cô hoäi cho caùc coâng ty thu ñöôïc lôïi nhuaän cao. Ñeå ñoái phoù thaønh coâng vôùi naêm löïc caïnh tranh vaø taïo ra tyû suaát lôïi nhuaän sieâu ngaïch cho DN. Theo Micheal Porter coù ba loaïi chieán löôïc caïnh tranh chung (nhöõng chieán löôïc naøy coù theå ñöôïc söû duïng rieâng reõ hoaëc keát hôïp vôùi nhau) cho vieäc taïo ra moät vò trí chaéc chaén laâu daøi vaø vöôït leân treân ñoái thuû caïnh tranh trong ngaønh. + Chieán löôïc nhaán maïnh chi phí: Chieán löôïc naøy ñöôïc hieåu laø DN ñeà ra muïc tieâu chi phí thaáp trong ngaønh ñang kinh doanh. Moät nhaø saûn xuaát coù chi phí thaáp phaûi tìm kieám vaø khai thaùc taát caû caùc nguoàn löïc coù thuaâän lôïi veà chi phí. Nhaø saûn xuaát vôùi chi phí thaáp ñieån hình thöôøng baùn SP tieâu chuaån vaø quan taâm tôùi quy moâ saûn xuaát coù hieäu quaû hoaëc khai thaùc nhöõng thuaän lôïi chi phí tuyeät ñoái töø moïi nguoàn löïc. Neáu moät DN coù theå duy trì ñöôïc möùc chi phí thaáp, khi ñoù seõ trôû thaønh moät DN coù hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh treân trung bình vôùi ñieàu kieän laø DN coù theå khoáng cheá giaù caû ôû möùc trung bình hoaëc gaàn vôùi möùc trung bình ngaønh. Chieán löôïc chi phí thaáp baûo veä coâng ty khoûi naêm löïc caïnh tranh vì raèng DN saûn xuaát ra caùc SP, dòch vuï vôùi chi phí thaáp, coù theå ñònh giaù baùn thaáp hôn so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh maø vaãn coù theå thu ñöôïc lôïi nhuaän ngang baèng vôùi caùc DN khaùc. Vaø khi caùc ñoái thuû haï giaù baùn baèng vôùi giaù DN ñaët ra, thì vôùi lôïi theá chi phí thaáp DN vaãn coù möùc lôïi nhuaän cao hôn. Vieäc ñaït ñöôïc möùc chi phí thaáp thöôøng ñoøi hoûi phaûi coù thò phaàn töông ñoái cao hoaëc nhöõng lôïi theá khaùc veà 12 nguyeân vaät lieäu. Moät lôïi theá khaùc nöõa cuûa chieán löôïc chi phí thaáp laø neáu chieán tranh giaù caû xaûy ra ôû vaøo giai ñoaïn baûo hoaø trong chu kyø soáng cuûa SP. DN coù chi phí thaáp seõ hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn caùc ñoái thuû caïnh tranh. + Chieán löôïc khaùc bieät hoaù SP: Ñoù laø chieán löôïc taïo ra söï ñoäc ñaùo duy nhaát cuûa SP dòch vuï ñöôïc thöøa nhaän trong toaøn ngaønh. Döïa treân nhöõng khiaù caïnh khaùc nhau cuûa SP, maø giaù trò ñöôïc chaáp nhaän bôûi ngöôøi mua. Khaùc bieät hoaù SP, neáu ñaït ñöôïc, seõ laø chieán löôïc taïo khaû naêng cho DN thu ñöôïc lôïi nhuaän cao hôn möùc bình quaân, bôûi vì noù taïo ra moät vò trí chaéc chaén cho DN trong vieäc ñoái phoù vô._.ùi naêm löïc caïnh tranh. Khaùc bieät hoaù taïo ra söï caùch bieät ñoái vôùi ñoái thuû caïnh tranh vì coù nieàm tin cuûa khaùch haøng vaøo nhaõn hieäu SP. Khaùc bieât hoaù ñoâi khi loaïi tröø khaû naêng thò phaàn cao. Bôûi vì noù yeâu caàu nhaän thöùc veà tính rieâng bieät maø tính rieâng bieät thì khoâng ñi ñoâi vôùi thò phaàn cao. Tuy nhieân khi löïa choïn chieán löôïc khaùc bieät hoaù thì ñaõ ngaàm ñònh ñaùnh ñoåi vôùi lôïi theà chi phí neáu chieán löôïc naøy ñoøi hoûi phaûi coù chi phí cao. Chieán löôïc khaùc bieät hoaù SP ñoøi hoûi DN phaûi löïa choïn caùc thuoäc tính cuûa SP sao cho phaân bieät SP cuûa mình vôùi SP cuûa caùc ñoái thuû khaùc. + Chieán löôïc troïng taâm hoaù: Hai chieán löôïc chi phí thaáp vaø khaùc bieät hoaù coù theå phoái hôïp trong phaïm vi thò tröôøng maø DN coá gaéng ñaït ñöôïc öu theá caïnh tranh. Chieán löôïc taäp trung hoaù höôùng vaøo vieäc phuïc vuï thaät toát moät thò tröôøng muïc tieâu. Löïa choïn moät phaân khuùc hay moät nhoùm phaân khuùc thò tröôøng, treân cô sôû phaân khuùc ñoù tìm caùc bieän phaùp thích hôïp ñeå loaïi tröø ñoái thuû caïnh tranh. Trong chieán löôïc nhaán maïnh chi phí thì DN tìm kieám öu theá veà chi phí trong phaân khuùc muïc tieâu. Coøn trong chieán löôïc nhaán maïnh khaùc bieät hoaù, DN tìm kieám söï khaùc bieät veà SP hoaëc dòch vuï trong phaân khuùc muïc tieâu. Nhö vaäy chieán löôïc taäp trung troïng ñieåm chia thaønh hai höôùng nhö sau: - Chieán löôïc taäp trung hoaù treân cô sôû chi phí thaáp : Löïa choïn thò tröôøng muïc tieâu vaø kieám lôïi theá chi phí treân thò tröôøng muïc tieâu ñoù. - Chieán löôïc troïng taâm hoaù treân cô sôû khaùc bieät hoaù: DN ñi theo con ñöôøng chuyeân bieät hoaù SP vöôït troäi hôn ñoái thuû treân thò tröôøng muïc tieâu. Ñeå coù moät chieán löôïc môû roäng thò tröôøng thích hôïp, DN caàn phaûi caên cöù vaøo lôïi theá caïnh tranh vaø phaïm vi caïnh tranh cuûa DN maø choïn trong caùc chieán löôïc chung noùi treân, moái quan heä giöõa söï löïa choïn chieán löôïc môû roäng thò tröôøng vôùi hai yeáu toá: lôïi theá caïnh tranh vaø phaïm vi caïnh tranh nhö sau: Sô ñoà: 2 Ma traän lôïi theá vaø phaïm vi caïnh tranh cuûa Porter Lôïi theá caïnh tranh Muïc tieâu roäng Phaïm vi caïnh tranh Chi phí thaáp Khaùc bieät hoaù Muïc tieâu heïp Chieán löôïc taäp trung chi phí thaáp Chieán löôïc taäp trung khaùc bieät hoaù 13 Nhöõng yeáu toá xaùc ñònh lôïi theá caïnh tranh cuûa DN laø thò phaàn vaø khaû naêng rieâng coù cuûa DN nhö danh tieáng cuûa DN, uy tín cuûa SP. Thò phaàn caøng lôùn thì lôïi theá caïnh tranh caøng cao, thò phaàn lôùn DN seõ coù lôïi theá chi phí theo quy moâ, khaû naêng rieâng coù ñoäc ñaùo cuûa DN seõ thu huùt ñöôïc söï chuù yù cuûa khaùch haøng. Ñeå coù theå môû roäng thò tröôøng, caùc DN caàn nghieân cöùu cuï theå caùc chieán löôïc neâu treân, chuaån bò caùc ñieàu kieän vaø khaû naêng cho DN, treân cô sôû caân nhaéc caùc yeáu toá veà quy moâ trình ñoä saûn xuaát, ñieàu kieän caïnh tranh, ñieàu kieän taøi chính ñeå coù giaûi phaùp môû roäng thò tröôøng thích hôïp 1.5 Tính caáp thieát môû roäng thò tröôøng tieâu thuï cheø VN. Ngaønh cheø VN coù vai troø quan troïng trong vieäc phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Ñaùp öùng nhu caàu thöùc uoáng cho thò tröôøng noäi ñòa, XK thu kim ngaïch cho ngaân saùch quoác gia, giaûi quyeát vieäc laøm oån ñònh ñôøi soáng cho khoaûng gaàn 1 trieäu lao ñoäng thuoäc daân cö vaø ñoàng baøo mieàn nuùi vaø trung du goùp phaàn oån ñònh kinh teá - chính trò taây nguyeân mieàn nuùi. Phaùt trieån ngaønh cheø nhaèm thöïc hieän ñöôøng loái cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc veà chieán löôïc CNH-HÑH höôùng veà XK vaø CNH-HÑH noâng nghieäp vaø noâng thoân. Trong Ñaïi Hoäi toaøn Quoác laàn thöù IX laïi tieáp tuïc nhaán maïnh phaùt trieån caây cheø trong caùc caây coâng nghieäp daøi ngaøy gaén vôùi coâng nghieäp cheá bieán phuïc vuï cho XK ôû Trung du vaø mieàn nuùi, coù theå khaúng ñònh raèng caây cheø coù söù meänh quan troïng ñoái vôùi neàn kinh teá ñaát nöôùc, nhöng vaãn laø tình traïng phaùt trieån theo chieàu roäng, chöa toå chöùc chaët cheõ vaø keùm hieäu quaû. Qui moâ thò tröôøng cheø VN treân theá giôùi ôû möùc ñoä trung bình (khoaûng 4% thò phaàn cheø theá giôùi), thò tröôøng tuy ñaõ ñöôïc môû roäng ra tôùi khoaûng 45 nöôùc nhöng thöïc chaát chæ coù beà roäng chöa coù chieàu saâu caùc khaùch haøng chöa thöïc söï trung thaønh vôùi SP cheø VN. Chöa taïo ra ñöôïc caùc keânh phaân phoái vöõng chaéc, chaát löôïng cheø VN coøn thaáp, söùc caïnh tranh SP coøn keùm, giaù thaáp hôn giaù theá giôùi, noí chung thò tröôøng coøn beáp beânh. Thò tröôøng cheø noäi ñòa coù yù nghiaõ raát quan troïng khi thò tröôøng theá giôùi trong giai ñoaïn baûo hoaø. Tuy coù quy moâ lôùn nhöng chöa ñöôïc toå chöùc chaët cheõ, phaùt trieån moät caùch töï phaùt, möùc tieâu thuï raát thaáp so vôùi caùc nöôùc treân theá giôùi vaø khu vöïc, SP tuy ñaõ ña daïng veà chuûng loaïi nhöng vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc toaøn boä nhu caàu ngöôøi tieâu duøng, ñang bò caïnh tranh bôûi caùc loaïi NGK khaùc vaø ñang coù nguy cô bò caïnh tranh bôûi SP cheø nhaäp ngoaïi. Maët khaùc xu theá taát yeáu khaùch quan cuûa quaù trình toaøn caàu hoaù, hoaït ñoäng kinh doanh ngaøy nay ñang dieãn ra trong ñieàu kieän môùi, söï hoaït ñoäng cuûa DN gaén lieàn vôùi toaøn cuïc cuûa neàn kinh teá vôùi söï hoaø nhaäp vaøo khu vöïc vaø theá giôùi baèng söï tìm kieám vaø phaùt huy lôïi theá so saùnh trong moâi tröôøng caïnh tranh gay gaét vaø döõ doäi. Cuøng vôùi xu theá ñoù VN ñang trong tieán trình hoäïi nhaäp vaøo khu vöïc maäu dòch töï do ASIAN -AFTA/CEFT hoaøn thaønh vaøo naêm 2006. Kyù keát hieäp ñònh thöông maïi Vieät -Myõ vaø tieán tôùi gia nhaäp vaøo toå chöùc thöông maïi quoác teá (WTO). Thò tröôøng quoác teá ngaøy caøng môû roäng hôn trong tieán trình hoäi nhaäp 14 chaéc chaén seõ taïo cô hoäi cho caùc DN cheø Vieäât Nam môû roäng thò tröôøng tieâu thuï, naém baét toát hôn xu theá quoác teá. Beân caïnh nhöõng thuaän lôïi cuõng khoâng ít thöû thaùch maø ngaønh cheø VN phaûi ñoái maët nhö: söùc caïnh tranh cuûa SP cheø cuûa VN coøn yeáu do naêng suaát lao ñoäng thaáp, hieäu quaû saûn xuaát vaø chaát löôïng SP cuûa VN so vôùi caùc nöôùc treân khu vöïc vaø theá giôùi coøn thaáp, trình ñoä coâng ngheä vaø naêng löïc quaûn lyù chöa töông xöùng daãn ñeán söùc caïnh tranh yeáu, vì vaäy khoâng deã gì chieám lónh ñöôïc thò tröôøng lôùn theá giôùi nhö EU vaø Myõ. Ñoàng thôøi theo nguyeân taéc cuøng coù lôïi chuùng ta cuõng phaûi dôõ boû raøo caûn thueá quan, môû cöûa cho haøng hoaù nöôùc ngoaøi vaøo VN, söï caïnh tranh treân thò tröôøng noäi ñiaï caøng gay gaét hôn. Trong boái caûnh caïnh tranh mang tính toaøn caàu nhö ngaøy nay, ñeå caùc DN cuõng nhö ngaønh cheø VN coù theå toàn taïi vaø phaùt trieån phaûi coù giaûi phaùp môû roäng thò tröôøng, trong khi thò tröôøng noäi ñòa coù nhöng söùc mua coøn thaáp, thò tröôøng theá giôùi roäng lôùn nhöng chöa thöïc söï oån ñònh. Vieäc naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa SP cheø VN treân thò tröôøng theá giôùi vaø khu vöïc ñeå coù theå môû roäng thò tröôøng. Caùc DN phaûi töï nhìn nhaän ñaùnh giaù ñuùng veà trình ñoä, naêng löïc quaûn lyù, chieán löôïc phaùt trieån vaø kinh doanh, nguoàn löïc con ngöôøi, chaát löôïng vaø giaù thaønh SP, maïng löôùi tieâu thuï, khaû naêng tieáp thò ….thì môùi coù khaû naêng chieám lónh ñöôïc thò tröôøng theá giôùi vaø khu vöïc. Vì vaäy phaùt trieån caây cheø gaén lieàn vôùi chieán löôïc môû roäng thò tröôøng theá giôùi vaø trong nöôùc trong ñieàu kieän xu höôùng toaøn caàu hoaù neàn kinh teá laø moät vaán ñeà caáp thieát caàn ñaët ra. Trong phaïm vi luaän vaên naøy chuùng toâi xin ñöôïc nghieân cöùu vaø ñeà xuaát moät soá caùc giaûi phaùp chuû yeáu nhaèm môû roäng thò tröôøng tieâu thuï cheø xoay quanh caùc vaán ñeà taêng saûn löôïng, chaát löôïng vaø giaù trò cheø tieâu thuï vaø caùc bieän phaùp toå chöùc quaûn lyù ngaønh cheø phuø hôïp vôùi xu theá môùi. 15 CHÖÔNG II Thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaønh cheø Vieät Nam 2.1 Lòch söû phaùt trieån - tình hình SXKD cheø theá giôùi. 2.1.1 Lòch söû phaùt trieån cheø theá giôùi Cho ñeán nay vaãn coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà nguoàn goác xuaát xöù cuûa cheø. Nhieàu coâng trình nghieân cöùu vaø khaûo saùt tröôùc ñaây cho raèng nguoàn goác cuûa caây cheø laø ôû vuøng cao nguyeân Vaân Nam Trung Quoác, nôi coù khí haäu aåm öôùt vaø aám. Nhöõng taùc giaû khaùc thì cho raèng cheø coù nguoàn goác töø mieàn Baéc Mieán Ñieän hoaëc ôû VN. Cheø baét ñaàu laø thöù ñoà uoáng daønh rieâng caùc taàng lôùp quyù toäc vua chuaù vaø nhöõng ngöôøi giaøu coù vaø qua quaù trình phaùt trieån cuûa thöông maïi daàn daàn ñaõ trôû thaønh moät loaïi ñoà uoáng thoâng duïng treân toaøn theá giôùi nhö ngaøy nay vaø caây cheø ñaõ ñöôïc troàng ôû moät soá caùc quoác gia nhö moät ngaønh coâng nghieäp chính nhö Aán ñoä, Trung quoác, Nhaät baûn, Sri lanca, Indonesia.... Saûn phaåm cheø treân theá giôùi ñöôïc chia thaønh 3 loaïi caên baûn laø cheø ñen, cheø xanh, vaø cheø oolong. Cheø ñen laø loaïi cheø ñöôïc saûn xuaát theo coâng ngheä oxy hoaù hoaøn toaøn, ñöôïc cheá bieán theo 1 trong hai phöông phaùp laø phöông phaùp OTD vaø phöông phaùp CTC, laø loaïi cheø ñöôïc öa chuoäng taïi caùc nöôùc phöông Taây vaø Trung Ñoâng. Cheø xanh laø loaïi cheø ñöôïc cheá bieán boû qua giai ñoaïn oxy hoaù, cheø xanh laø SP chuû yeáu cuûa caùc nöôùc phöông Ñoâng vaø ñang ñöôïc söï öa chuoäng ôû Myõ vaø Chaâu Aâu. Cheø oolong laø cheø trung gian giöõa cheø xanh vaø cheø ñen veà mauø saéc vaø muøi vò, cheá bieán theo coâng ngheä oxy hoaù moät phaàn vaø ñöôïc öa chuoäng taïi Trung Quoác vaø caùc nöôùc Ñoâng AÙ. Ngaøy nay coù raát nhieàu loaïi cheø coù höông vò vaø hình thöùc khaùc nhau ñöôïc tieán trieån töø ba loaïi caên baûn naøy nhö laø cheø baùnh, cheø rôøi, cheø pheân, cheø thaûo moäc, cheø döôïc lieäu goàm SP goác laø cheø coù troän laãn moät soá phuï gia khaùc nhö hoa, quaû, voû, haït, laø vaø reã cuûa nhieàu loaïi caây troàng khaùc. Sau nhöõng thaäp nieân 70 cuøng vôùi toác ñoä phaùt trieån cuûa xaõ hoäi coâng nghieäp khi ngöôøi tieâu duøng ñeà ra nhöõng yeâu caàu ñoái vôùi caùc loaïi nöôùc uoáng nhanh choùng vaø thuaän tieän, veä sinh thì caùc nöôùc saûn xuaát cheø ñeàu laàn löôït nghieân cöùu caùc loaïi cheø theå loûng, tieän duïng vaø ñaõ ñöa vaøo thò tröôøng tieâu thuï moät soá caùc SP môùi nhö cheø hoaø tan, cheø lon, cheø hoa quaû… Cheø coøn ñöôïc coi laø SP coù nhieàu giaù trò döôïc lieäu coù lôïi cho söùc khoeû con ngöôøi. Beân caïnh caùc coâng naêng cuûa cheø ñoái vôùi söùc khoeû con ngöôøi ñöôïc caùc nhaø khoa hoïc Nga vaø Nhaät Baûn khaùm phaù ra tröôùc ñaây, caùc nhaø khoa hoïc Nhaät baûn hieän ñaïi ñaõ tìm ra caùc ñaëc tính döôïc lieäu cuûa cheø xanh, ñaõ chöùng minh raèng chaát catechin trong cheø xanh coù aûnh höôûng ngaên chaën caùc chöùc naêng cuûa caùc chaát gaây ra ñoät bieán trong teá baøo con ngöôøi maø coù theå daãn ñeán ung thö. Cheø xanh coøn chöùa moät hoaù chaát choáng laïi nguyeân nhaân cuûa beänh cao huyeát aùp vaø ngheõn ñoäng maïch, choáng laõo hoa. Noùi chung khoa hoïc hieän ñaïi ngaøy caøng tìm ra nhöõng ñaëc 16 tính döôïc lieäu lyù thuù cuûa cheø maø caùc loaïi nöôùc giaûi khaùt (NGK) khaùc khoâng so saùnh ñöôïc. Coù theå keát luaän cheø luoân toàn taïi vôùi söï toàn taïi cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi. 2.1.2 Tình hình saûn xuaát cheø theá giôùi. Caây cheø chæ thích hôïp ñöôïc trong nhöõng ñieàu kieän töï nhieân nhaát ñònh. Ngay caû nhöõng nöôùc coù ñieàu kieän thích hôïp cho caây cheø nhöng chaát löôïng cuõng khaùc nhau do caùc ñieàu kieän khí haäu, töï nhieân öu ñaõi khaùc nhau. Hieän nay treân theá giôùi coù khoaûng 30 nöôùc troàng ñöôïc cheø, taäp trung chuû yeáu ôû nhöõng nöôùc Chaâu aù vaø Chaâu Phi. Nhöõng nöôùc saûn xuaát cheø chính treân theá giôùi hieän nay laø Aán ñoä, Nhaät baûn, Srilanca, Trung Quoác, Kenya... Saûn xuaát cheø theá giôùi ngaøy caøng taêng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ña daïng cuûa theá giôùi. Tình hình bieán ñoäng cuûa saûn xuaát cheø theá giôùi theå hieän qua baûng soá lieäu sau. Baûng1: Tình hình saûn xuaát cuûa theá giôùi giai ñoaïn 1995-2000. ÑVT (1000 T) Quoác gia 1995 1996 1997 1998 1999 2000 BQ 5 naêm SL SL TT(%) SL TT(%) SL TT(%) SL TT(%) SL TT(%) Aán ñoä 753,922 780,03 104 810,61 104 870,46 107 805,612 93 823,39 102 107,9 China 580 600 103 616,3 103 620 101 675,8 109 680 101 103,3 Sri lanca 246,424 258,3 1044,8 258,8 100 262 101,3 284,149 108,7 306,79 108,1 104,6 Kenya 244,525 257 105 220,6 86 265,9 120 248,9 94 236,28 95 100 Indonesia 133,040 166,3 125 131 79 145 111 161,003 111 159,34 99 104,9 Cac nöôùc khaùc 559 548,37 98 629,69 115 798,64 127 710,536 89 658,17 93 104 Toång soá 2.517 2.610 103,7 2.667 102 2.962 111 2.886 97,4 2.864 99 102,7 Nguoàn : UK Tea Council Qua baûng soá lieäu coù theå thaáy raèng, saûn xuaát cheø theá giôùi coù toác ñoä taêng tröôûng bình quaân 2,7% trong giai ñoaïn 95-2000, toác ñoä taêng lôùn nhaát vaøo naêm 1998 laø 11% nhöng phaân boå saûn xuaát chæ taäp trung vaøo moät soá nöôùc, 5 nöôùc saûn xuaát haøng ñaàu trong 30 nöôùc saûn xuaát cheø chieám 77% toång SP saûn xuaát cuûa theá giôùi. coù theå noùi raèng saûn xuaát mang tính taäp trung cao vaøo moät nhoùm nöôùc coù lôïi theá so saùnh quoác teá, Ñaëc ñieåm saûn xuaát cuûa caùc nöôùc naøy laø : Aán Ñoä laø moät nöôùc saûn xuaát vaø tieâu thuï lôùn nhaát saûn löôïng cheø treân theá giôùi vôùi hai vuøng chuyeân canh saûn xuaát cheø taäp trung lôùn laø ôû vuøng Ñoâng Baéc Aán vaø Nam Aán. Saûn löôïng haøng naêm chieám khoaûng 30% cuûa saûn xuaát theá giôùi. Nhôø lôïi theá veà khí haäu thoå nhöôõng neân cheø coù naêng suaát cao (7,8 T/ha). Ñaëc ñieåm cuûa saûn xuaát cheø Aán ñoä laø troàng taäp trung baèng gioáng cheø Aán Ñoä laù to, SP chuû yeáu laø cheø ñen ñöôïc cheá bieán theo coâng ngheä CTC (88%) vaø moät phaàn theo coâng ngheä OTD (12%). Cheø Aán ñoä coù chaát löôïng ñöôïc öa chuoäng treân theá giôùi, hai tænh Assam vaø Darjeeling laø hai khu vöïc saûn xuaát cheø ñaëc saûn coù tieáng treân theá. Toác ñoä taêng tröôûng bình quaân giai ñoaïn naøy laø 1,9%. 17 Khaùc vôùi Aán ñoä cheø cuûa Trung quoác ñöôïc troàng vaø kinh doanh bôûi caùc toå chöùc saûn xuaát rieâng leû, ngheà troàng cheø Trung Quoác ñaõ coù moät lòch söû laâu ñôøi, caây cheø ñöôïc phaân boá treân phaïm vi roäng lôùn ôû caùc tænh. Ñieàu kieän töï nhieân, khí haäu Trung Quoác thích hôïp cho vieäc troàng cheø. Gioáng cheø chuû yeáu laø gioáng cheø Trung Quoác laù to vaø laù trung bình. Dieän tích vaøo khoaûng 1,13 trieäu hecta, vôùi saûn löôïng saûn xuaát ñöùng thöù hai treân theá giôùi. SP cuûa Trung Quoác SP cuûa Trung Quoác chuû yeáu laø cheø xanh cheø Oolong vaø caùc loaïi cheø nhaøi saûn xuaát theo coâng ngheä coå truyeàn Trung Quoác, chieám tyû troïng treân 90% phaàn coøn laïi laø cheø ñen. Veà chuûng loaïi bao goàm khoaûng 2000 loaïi cheø khaùc nhau nhöng noåi tieáng laø caùc loaïi cuûa Oolong veà höông vò nheï nhaøng vaø muøi thôm ñoäc nhaát cuûa noù ñöôïc. Toác ñoä taêng tröôøng bình quaân giai ñoaïn naøy laø 3,3%/naêm chuû yeáu laø cheø xanh. SriLanka laø nöôùc saûn xuaát ñöùng thöù ba treân theá giôùi sau Aán Ñoä vaø Trung Quoác, taäp trung vaøo caùc tænh mieàn trung, mieàn taây vaø mieàn baéc, ña soá dieän tích phaân boá ôû ñoä cao tröø 600m trôû leân, dieän tích vaøo khoaûng 187,309 ha ñöôïc troàng baèng caùc loaïi goáng Assam cuûa Aân Ñoä. cheø cuûa Sri Lanka chuû yeáu troàng baèng gioáng gheùp caønh neân coù ñaëc tröng chaát löôïng ñoàng nhaát vaø noåi tieáng ñöôïc ñaùnh giaù laø toát nhaát treân theá giôùi, naêng suaát bình quaân 7,15 T/ha. Saûn löôïng haøng naêm trung bình 250 - 300 ngaøn T chuû yeáu laø cheø ñen saûn xuaát theo coâng ngheä CTC. Toác ñoä taêng tröôûng bình quaân 4,6%/naêm Kenya laø moät nöôùc saûn xuaát cheø lôùn, dieän tích hôùn 110.000 ha taäp trung ôû caùc vuøng nuùi cao ôû ñoä cao töø 1600 – 3000 meùt, Saûn löôïng cheø cuûa Kenya thöôøng ôû möùc 245 –250 ngaøn T/naêm haàu heát laø cheø ñen CTC. Cheø laø nguoàn trao ñoåi ngoaïi thöông chính chieám töø 17-20% toång thu nhaäp cuûa ñaát nöôùc vì vaäy ngaønh cheø cuûa Kenya ñöôïc toå chöùc quaûn lyù chaët cheõ. 80% ñöôïc toå chöùc quaûn lyù bôûi nhöûng ngöôøi noâng daân quy moâ nhoû, phaàn coøn laïi ñöôïc toå chöùc quaûn lyù bôûi moät soá ngöôøi saûn xuaát quy moâ lôùn. SP cuûa caùc chuû traïi quy moâ nhoû baùn qua cô quan baûo trôï laø cô quan phaùt trieån cheø kenya (KTDA). Cô quan naøy coù traùch nhieäm thu gom cheá bieán vaø baùn SP cuûa caùc chuû traïi nhoû. Saûn löôïng saûn xuaát trong giai ñoaïn naøy khoâng taêng tröôûng do haïn haùn. Ngaønh cheø Indonesia phaùt trieån hôn 200 naêm qua, vôùi dieän tích troàng cheø khaùc vôùi caùc quoác gia khaùc veà maët vò trí, ñaát ñai vaø khí haäu, cheø ñöôïc troàng treân nuùi cao nôùi ñaát nuùi löûa vaø khí haäu nhieät ñôùi. SP chính laø cheø ñen, khoaûng 80% SP ñöôïc XK, chaát löôïng cheø Indonesia coù ñaëc tröng saùng vaø coù höông vò. toác ñoä taêng tröôûng bình quaân thôøi kyø ñaït cao nhaát trong nhoùm 5 nöôùc saûn xuaát haøng ñaàu laø 4,9 % Ñaëc ñieåm saûn xuaát cuûa caùc nöôùc naøy laø: + Vì laø ngaønh coâng nghieäp chính cuûa ñaát nöôùc, neân ñöôïc chính phuû caùc nöôùc quan taâm toå chöùc raát chaët cheõ, hoaït ñoäng cuûa Hieäp hoäi cheø raát maïnh. Ñaëc bieät Aán Ñoä Srilanka vaø Kenya ñöôïc toå chöùc quaûn lyù bôûi UÛy ban cheø quoác gia vaø caùc cô quan phaùt trieån cheø laø caùc cô quan thuoäc chính phuû. + Vôùi ñieàu kieän ñaát ñai, khí haäu thích hôïp vaø chuù troïng ñaàu tö neân saûn xuaát noâng nghieäp ñaït keát quaû cao: naêng suaát cao, chaát löôïng buùp cheø toát. + Ngoaøi coâng ngheä OTD caùc nöôùc Aán Ñoä, Srilanka vaø Kenya ñaõ phaùt minh ra coâng ngheä cheø maûnh CTC môùi vaø ñöôïc caùc nöôùc EU öa thích. 18 + Veà saûn phaåm, chaát löôïng noåi tieáng treân theá giôùi. + Laø nhöõng nöôùc coù lôïi theá caïnh tranh daãn ñaàu ngaønh veà saûn löôïng vaø chaát löôïng. + Rieâng Trung Quoác, noåi tieáng veà cheø Oolong vaø cheø xanh do gioáng cheø coù chaát löôïng cao nhöng phaàn lôùn tieâu duøng noäi ñòa, cheø ñen XK chieám tyû leä thaáp (15.000T/naêm) chaát löôïng ñöôïc ñaùnh giaù laø thaáp treân theá giôùi 2.13 Tình hình thò tröôøng cheø theá giôùi 2.131 Tình hình XK cheø treân theá giôùi Hieän nay treân theá giôùi coù khoaûng 30 nöôùc XK cheø, nhöng thò tröôøng ñöôïc chi phoái bôûi caùc quoác gia saûn xuaát lôùn. Ngoaøi hai nöôùc Aán ñoä vaø Trung Quoác, phaàn lôùn SP saûn xuaát ra tieâu duøng noäi ñòa thì caùc nöôùc Srilanka, Kenya, Indonesia SP chuû yeáu laø XK (töø 80% trôû leân) Baûng 2 : Bieán ñoäng thò tröôøng cuûa caùc nöôùc XK cheø lôùn giai ñoaïn 1995-2000 (ÑVT: 1000 T) Quoác gia 95 96 97 98 99 2000 TÑ taêng tröôûng BQ 5 naêm(%) Tyû troïng (%) Aán ñoä 158,3 138,4 191,5 180 180,0 201,09 106,3 15,29 Trung Quoác 169,8 173,1 205,3 219,3 202,7 227,65 106,4 17,3 Srilanka 178,0 218,7 267,7 270,9 268,3 280,133 110 21,3 Kenya 258,6 260,8 199,2 263,7 245,7 208,154 97,5 15,83 Indonesia 79,2 101,5 66,8 67,2 97,8 105 95 7,98 Caùc nöôùc khaùc 334,9 334,7 385,0 389,1 378,9 292,97 98,1 22,28 Toaøn theá giôùi 1.178,9 1.227,2 1.315,5 1.412,1 1.373,5 1.315,0 102,3 100 (Nguoàn soá lieäu : FAO Qua baûng soá lieäu treân cho thaáy raèng 5 nöôùc XK lôùn chieám 77,3% thò phaàn theá giôùi, trong ñoù Srilanka chieám thò phaàn lôùn nhaát laø 21,3% toác ñoä taêng tröôûng bình quaân giai ñoaïn naøy laø 10%, Trung Quoác chieám 17,31% toác ñoä taêng tröôûng bình quaân laø 6,3%, Aán ñoä chieám thò phaàn 15,29% toác ñoä taêng tröôûng bình quaân laø 6,4%, Kenya chieám 15,83% giaûm thò phaàn trong thôøi kyø naøy laø 2,5%, Indonesia chieám 7,98% toác ñoä taêng tröôûng bình quaân laø 9,5%. Caùc nöôùc khaùc chieám 22,28 % giaûm 1% thò phaàn trong thôøi kyø naøy. Nhìn chung toác ñoä taêng cung treân thò tröôøng theá giôùi laø 2,3%, Srilanka laø nöôùc chieám öu theá lôùn nhaát treân thò tröôøng neân coù öu theá trong caïnh tranh, toác ñoä taêng thò phaân gaáp 4 laàn toác ñoä taêng cuûa toaøn theá giôùi Bieåu ñoà 1 : Thò phaàn cuûa caùc nöôùc XK chính naêm 2000 ( ÑVT : %) 1 5 ,2 9 % 1 7 ,3 1 % 2 1 ,3 0 % 1 5 ,8 3 % 7 ,9 8 % 2 2 ,2 8 % 0 ,0 0 % 5 ,0 0 % 1 0 ,0 0 % 1 5 ,0 0 % 2 0 ,0 0 % 2 5 ,0 0 % A án ñ o ä T r u n g Q u o ác S r i l a n k a K e n y a I n d o n e s i a C a ùc n ö ô ùc k h a ùc S e r i e s 1 19 Nguoàn : FAO Thò tröôøng XK chuû yeáu cuûa Srilanka laø caùc nöôùc trong khoái coäng ñoàng chung (CIS) chieám 20% SP, tieáp ñoù laø caùc nöôùc Vöông Quoác AÛ raäp chieám 15% . Nga vaø caùc nöôùc Trung Ñoâng laø nhöõng thò tröôøng nhaäp oån ñònh cuûa Srilanka. Ñaây laø nhöõng thò tröôøng coù truyeàn thoáng uoáng cheø vaø khoái löôïng tieâu thuï lôùn neân thò tröôøng cuûa Srilanka coù toác ñoä taêng tröôûng lôùn. Haàu heát SP cuûa Srilanka baùn taïi trung taâm ñaáu giaù quoác teá vaø coù maïng löôùi phaân phoái hoaøn haûo, coù hai loaïi cheø baùn theo xuaát xöù noåi tieáng treân theá giôùi laø cheø Ceylon vaø Dilmah.. Aán ñoä vaø Trung Quoác laø hai nöôùc saûn xuaát cheø lôùn nhaát theá giôùi nhöng laïi laø laø hai nöôùc coù saûn löôïng tieâu thuï noäi ñòa lôùn, saûn löôïng tieâu thuï chieám töø70- 75% toång SP saûn xuaát cuûa caû nöôùc. Nhöng vì daân soá ñoâng neân löôïng tieâu thuï bình quaân ñaàu ngöôøi xeáp vaøo loaïi thaáp treân theá giôùi. Thò tröôøng chuû yeáu cuûa Trung quoác laø Nhaät baûn vôùi 68% thò phaàn cheø xanh. Thò tröôøng chuû yeáu cuûa Aán Ñoä laø caùc nöôùc CIS ñöôïc baùn qua trung taâm ñaáu giaù quoác teá Calcutta, Cochin beân caïnh ñoù Aán ñoä coøn coù maïng löôùi phaân phoái Tata vaø Tetley phaân phoái cheø roäng khaép theá giôùi. Loaïi cheø noåi tieáng cuûa Aán ñoä ñöôïc baùn theo xuaát xöù laø cheø Darjeeling vôùi saûn löôïng haøng naêm khoaûng 40-50 ngaøn taán ñöôïc baùn vôùi giaù cao gaáp 3 ñeán 5 laàn cheø thoâng thöôøng. Kenya laø moät nöôùc chaâu phi XK moät löôïng lôùn cheø, laø ngaønh thu ngoaïi teä chính cho ñaát nöôùc naøy, SP chuû yeáu ñöôïc xuaát sang caùc nöôùc Tieåu Vöông quoác AÛ Raäp Thoáng Nhaát, Pakistan, Lieân hieäp Vöông quoác Anh. Ngaønh cheø cuûa nöôùc naøy ñöôïc chính phuû raát quan taâm vaø ñöôïc toå chöùc raát chaët cheõ bôûi Uyû ban cheø Kenya, cô quan phaùt trieån cheø Kenya ( bao goàm caùc ngöôøi saûn xuaát cheø vaø caùc quan chöùc cuûa chính phuû). Thò phaàn giaûm trong thôøi gian qua laø do haïn haùn keùo daøi gaây aûnh höôûng ñeán phaùt trieån caây cheø. SP ñöôïc phaân phoái taïi trung taâm ñaáu giaù Mombassa. Indonesia laø moät nöôùc chaâu AÙ saûn xuaát cheø vôùi quy moâ lôùn. 80% saûn löôïng laø XK, thò tröôøng tieâu thuï oån ñònh cuûa Indonesia laø xu höôùng thò phaàn ngaøy caøng môû roäng do chính saùch cuûa chính phuû cuõng nhö ñieàu kieän töï nhieân öu ñaõi neân chaát löôïng cheø ñöôïc öa chuoäng. SP chuû yeáu laø cheø ñen OTD ñöôïc baùn qua trung taâm ñaáu giaù Jakarta Ñaëc ñieåm chung: + Chieám thò phaàn lôùn treân theá giôùi, chaát löôïng toát ñöôïc khaùch haøng öa thích coù maïng löôùi phaân phoái hoaøn haûo, vöõng chaéc, haàu heát baùn taïi caùc trung taâm ñaáu giaù quoác teá ñeán caùc nhaø phaân phoái lôùn treân theá giôùi +Ngoaøi vieäc xuaát thoâ laøm nguyeân lieäu ñoùng goí caùc nöôùc ñeàu coù coâng ngheä xuaát cheø tinh cheá sang caùc nöôùc vaø caùc loaïi ñaëc saûn baùn theo xuaát xöù coù giaù trò raát cao treân theá giôùi + Cheø Darjeeling vaø Atxam cuûa Aán Ñoä, cheø Ceylon vaø Dimah cuûa Srilanka ñöôïc baùn vôùi xuaát xöù treân theá giôùi coù giaù trò cao gaáp nhieàu laàn cheø thoâng thöôøng. 20 + Ngaønh cheø ñöôïc toå chöùc quaûn, lyù chaët cheõ baèng caùc cô quan thuoäc chính phu nhö UÛûy ban cheø quoác gia. 2.132 Tình hình nhaäp khaåu cheø treân theá giôùi. Theo ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia trong nhoùm caùc nöôùc saûn xuaát kinh doanh cheø thuoäc toå chöùc Noâng – Löông theá giôùi (FAO) ñeán cuoái theá kyû 20 ñaõ coù treân moät nöûa daân soá theáâ giôùi uoáng cheø. Haàu heát caùc nöôùc ñeàu coù ngöôøi uoáng cheø trong ñoù coù khoaûng 160 nöôùc coù nhieàu ngöôøi uoáng cheø, möùc tieâu thuï bình quaân treân ñaàu ngöôøi cuûa theá giôùi hieän nay laø 0,5 kg/ngöôøi/naêm. Nöôùc coù möùc tieâu thuï bình quaân ñaàu ngöôøi cao nhaát laø Ailen 3,09kg/ngöôøi/naêm. Nöôùc coù möùc tieâu duøng bình quaân ñaàu ngöôøi thaáp laø Aán Ñoä, Trung Quoác, Myõ nhöng daân soá raát ñoâng neân laïi laø nöôùc coù möùc tieâu duøng löôïng cheø haøng naêm raát lôùn: Aán ñoä 620-650 ngaøn T cheø ñen/naêm; Trung Quoác 430-450 ngaøn T cheø xanh/naêm. Trong 131 nöôùc nhaäp cheø lôùn treân theá giôùi, caùc nöôùc haøng naêm nhaäp soá löôïng lôùn goàm Nga, Anh töø 150-200 ngaøn taán/naêm, Pakistan, Myõ haøng naên nhaäp töø treân 100 ñeán 150 ngaøn T. Nhaät, Tieåu vöông quoác AÛ Raäp thoáng nhaát, Ai caäp moãi naêm nhaäp töø 50-70 ngaøn taán. Caùc nöôùc Iraq, Balan, Ñöùc, Thoå Nhó Kyø moãi naêm nhaäp töø 20-30 ngaøn taán. Caùc nöôùc khaùc nhaäp treân 10 ngaøn taán moãi naêm. Soá löôïng NK cuûa theá giôùi theå hieän ôû baûng soá lieäu sau: Baûng 3: Nhu caàu nhaäp khaåu cheø caùc nöôùc lôùn treân theá giôùi(ÑVT :1000 T) Nöôùc 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Taêng BQ 5 naêm Tyû troïng (%) Anh 169,698 180,989 181,758 175,829 162,416 157 98,5 12 CIS 147,941 118,520 158,162 150,225 161,086 150,5 101,8 11,5 Pakistan 116,633 114,760 85,426 111,559 119,695 111,026 100,7 8,5 Myõ 83,323 89,155 81,216 96,646 92,865 88,267 101,6 6,7 Nhaät baûn 45,476 48,522 52,417 45,442 49,407 57,773 105,4 4,4 Ai caäp 79,965 65,041 77,892 65,457 73,247 63,255 96 4,8 Iraq 15,600 10,000 16,000 22,891 23,000 42,288 130 3,2 Caùc nöôùc # 587,634 572,565 583,516 597,683 598,707 639,178 101,7 48,8 Toång coäng 1246,270 1199,552 1236,387 1265,732 1290,423 1309,287 101,0 100 (Nguoàn soá lieäu: FAO, naêm 2000 soá lieäu thoáng keâ cuûa Hieäp hoäi cheø Aán Ñoä) Töø baûng soá lieäu thaáy raèng nhu caàu NK cheø giai ñoaïn 1995-2000 taêng chaäm, toác ñoä taêng tröôøng bình quaân trong haøng naêm laø 1%. Coù theå chia ra thaønh caùc khu vöïc thò tröôøng sau: + Thò tröôøøng caùc nöôùc Ñoâng AÂu, vaø CIS. Trong khu vöïc naøy CIS laø nöôùc coù löôïng NK lôùn nhaát chieám 11,5% toång saûn phaåm nhaäp khaåu theá giôùi . Haøng naêm CIS nhaäp khoaûng treân 150 ngaøn taán cheø, toác ñoä taêng bình quaân trong giai ñoaïïn 1995-2000 laø 1,8%. Phaàn lôùn cheø nhaäp vaøo CIS laø cheø caáp trung vaø caáp thaáp do taäp quaùn cuõng nhö do ñieàu kieän kinh teá, thò tröôøng khu vöïc naøy thuoäc loaïi deã tính. Ucraina vaø Ba lan laø nhöõng nöôùc NK lôùn nhaát Ñoàng Aâu, moãi naêm nhaäp töø 20-30 ngaøn taán. Taïi CIS uoáng cheø ñaõ trôû thaønh truyeàn thoáng vaø laø nhu caàu khoù thay theá, cheø xanh tieâu thuï chuû yeáu taïi mieàn Nam, cheø ñen tieâu thuï 21 nhieàu ôû caùc vuøng coøn laïi möùc tieâu thuï bình quaân ñaàu ngöôøi laø 1,1 kg/ngöôøi/naêm. Khu vöïc naøy ñöôïc ñaùnh giaù laø taêng tröôûng trong töông lai khi daân soá taêng vaø neàn kinh teá phuïc hoài trôû laïi. +Thò tröôøng Trung Ñoâng: Ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng naøy laø ngöôøi daân thuoäc vuøng nayø theo ñaïo Hoài duøng cheø laø chính vì hoï khoâng uoáng nöôùc coù coàn, cheø laø NGK chính, taäp quaùn uoáng cheø thò tröôøng naøy gioáng nhö thò tröôøng Nga vaø Ñoâng AÂu. Pakistan laø moät trong nhöõng thò tröôøng lôùn nhaäp moãi naêm nhaäp töø 110- 115 ngaøn taán, soá löôïng nhaäp giao ñoäng töø 111-119 ngaøn taán/ naêm. Ñaây laø thò tröôøng coù theå chaáp nhaän nhieàu chuûng loaïi cheø khaùc nhau töø caáp cao ñeán caáp thaáp caû cheø xanh ñeán cheø ñen vaø caû cheø theo coâng ngheä OTD vaø CTC. Töông lai ñaây laø thò tröôøng coù xu höôùng taêng tröôûng. Iraq cuõng laø thò tröôøng trong khu vöïc coù löôïng tieâu duøng lôùn. Veà SP Thò tröôøng naøy ñoøi hoûi khaét khe veà chaát löôïng, yeâu caàu caùc loaïi cheø ñen OTD chaát löôïng cao. Ñaây laø thò tröôøng coù toác ñoä taêng tröôûng cao nhöng nhìn chung NK cheø trong giai ñoaïn qua khoâng oån ñònh do tình hình chính trò baát oån taïi khu vöïc. Caùc nöôùc baùn cheø vaøo khu vöïc naøy chuû yeáu do söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc baèng caùc hôïp ñoàng ñoåi daàu vaø hôïp ñoàng ñaáu thaàu qua lieân hôïp quoác. Vì vaäy do caùc coâng ty nhaø nöôùc ñaûm nhaän vieäc baùn cheø vaøo khu vöïc naøy. Ai caäp cuõng laø thò tröôøng NK lôùn khoaûng 80 ngaøn T/ naêm. Thò tröôøng naøy tieâu thuï chuû yeáu laø cheø ñen OTD. Do raøo caûn thöông maïi cuûa chính phuû neân nhu caàu giaûm trong thôøi gian qua. Hieän nay raøo caûn thöông maïi ñang daàn ñöôïc thaùo dôõ vaø thò tröôøng trôû neân töï do hôn vì vaäy tieàm naêng taêng tröôûng trong töông lai. Gioáng nhö thò tröôøng Ñoâng Aâu vaø CIS , khu vöïc naøy goàm caùc nöôùc uoáng cheø truyeàn thoáng neân cheø coù chaát löôïng cao ñöôïc öa chuoäng vaø nhu caàu ngaøy caøng taêng. +Thò tröôøng caùc nöôùc phaùt trieån Taây AÂu vaø baéc Myõ: Anh vaø Myõ laø hai nöôùc NK lôùn trong khu vöïc, ñaëc bieät Anh chieám tyû troïng cao nhaát theá giôùi 12% toång saûn phaåm nhaäp khaåu cuûa theá giôùi. Ñaëc ñieåm caùc nöôùc naøy coù taäp quaùn uoáng cheø ñen. Vôùi xu theá cuûa moät xaõ hoäi coâng nghieäp ngöôøi ta öa thích caùc loaïi cheø tieän lôïi tan nhanh nhö nhö cheø maûnh CTC, cheø boät, cheø tuùi nhuùng, cheø tan vì vaäy trong maáy naêm gaàn ñaây nhu caàu cheø maûnh CTC taêng leân raát nhanh ôû caùc nöôùc naøy: Anh 50%; Myõ 60%. Khoái löôïng cheø hoaø tan ñang ñöôïc saûn xuaát vaø tieâu duøng ôû caùc nöôùc naøy ngaøy caøng taêng. Ñaây laø khu vöïc thò tröôøng ñoøi hoûi raát khaét khe veà chaát löôïng, ñaëc bieät laø tieâu chuaån veä sinh vaø an toaøn thöïc phaåm ñöôïc kieåm tra raát nghieâm ngaët tröôùc khi NK vaøo ñaây. Anh laø nöôùc nhaäp cheø vôùi soá löôïng lôùn nhaát,._.c nöôùc. Caùc coâng ty coù theá maïnh veà taøi chính, coù theå caïnh tranh vôùi baát keå ñoái thuû naøo muoán thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng maø hoï ñang coù maët, ñeán nay caùc coâng ty coù maët treân nhieàu naêm taïi haàu heát caùc nöôùc saûn xuaát cheø nhö Aán Ñoä, Srilanka, Kenya, Indonesia, Bangladesh, Malawi.. vaø caùc nöôùc NK ôû chaâu aâu, Myõ, AÙ, Phi vaø Trung Ñoâng, Nga vaø caùc nöôùc thuoäc Lieân Xoâ cuõ ôû vuøng trung AÙ, Ñoâng Aâu. Hieän nay VN cuõng ñang laø muïc tieâu ñeå hoï tieán haønh caùc hoaït ñoäng thaâu toùm thò tröôøng naøy. 49 Vaäy caùc DN cheø VN caàn tieán haønh coâng taùc xuùc tieán thöông maïi baèng caùch lieân keát vôùi caùc nhaø phaân phoái lôùn naøy baèng hình thöùc lieân doanh bao tieâu SP, vöøa coù theå coù thò tröôøng tieâu thuï oån ñònh vöøa coù theå hoïc hoûi kinh nghieäm treân thò tröôøng tieáp caän vôùi thò tröôøng nhanh hôn cuõng nhö tranh thuû ñöôïc voán ñeå ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä vaø kyõ thuaät hieän ñaïi taïo ra SP tinh cheá phuø hôïp vôùi thò tröôøng giaûm thieåu ruûi ro khi chæ xuaát nguyeân lieäu thoâ. 3.4 Naâng cao söùc caïnh tranh SP cheø . Ñeå coù theå môû roäng thò tröôøng tieâu thuï, tröôùc heát SP phaûi coù tính caïnh tranh so vôùi SP cuûa ñoái thuû. Naêng löïc caïnh tranh cuûa SP theå hieän ôû chaát löôïng, giaù caû vaø caùch thöùc SP ñöôïc phaân phoái. Trong xu höôùng ngaøy nay chaát löôïng trôû thaønh muïc tieâu chính trong caïnh tranh, nhaát laø SP noâng nghieäp chaát löôïng trôû thaønh vaán ñeà soáng coøn cho söï thaønh baïi cuûa DN cuõng nhö neàn kinh teá quoác gia. Nhaát laø trong xu höôùng hoäi nhaäp kinh teá toaøn caàu, khoâng deã gì SP VN coù theå thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng theá giôùi vaø khu vöïc neáu khoâng quan taâm ñeán vaán ñeà chaát löôïng. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, thò tröôøng cheø ñaõ ñöôïc môû roäng raát nhieàu so vôùi tröôùc naêm 1995, nhöng söùc caïnh tranh cuûa SP cheø cuûa VN coøn yeáu do chi phí giaù thaønh thì cao hôn chaát löôïng keùm hôn ( chi phí ôû VN laø 0,83USD/kg, trong khi caùc nöôùc Srilanka, Indonesia, Tung Quoác, Kenya khoaûng 0,5-0,6 USD/kg, Aán ñoä thì ôû möùc cao hôn laø 1,5 USD/kg) nhöng giaù baùn cuûa Vieät Nam laïi ôû möùc thaáp hôn treân cuøng moät thò tröôøng tieâu thuï (baèng khoaûng 50-70% giaù caùc nöôùc naøy). Chöa xaây döïng ñöôïc caùc nhaõn maùc SP vaø caùc thöông hieäu noåi tieáng ñaëc tröng cho SP cheø VN. Chaát löôïng do toång hôïp caùc yeáu toá ñieàu kieän töï nhieân, khí haäu, gioáng, chaêm soùc thu haùi vaø qui trình cheá bieán quy ñònh. Vì vaäy, ñeå naâng cao chaát löôïng cheø phaûi xem xeùt ñoàng boä caùc yeáu toá naøy. 3.41 Naâng cao chaát löôïng nguyeân lieäu: + Gioáng : Nguyeân lieäu cheø laø moät yeáu toá quan troïng trong chaát löôïng cheø. Ñeå coù nguyeân lieäu toát xuaát phaùt töø gioáng, gioáng ñöôïc coi laø khaâu ñoät phaù trong vaán ñeà caûi tieán chaát löôïng Ñeå coù cheø ñaït chaát löôïng ñaùp öùng nhu caàu cuûa thò tröôøng ñaõ choïn, Ngaønh cheø xuùc tieán moät cuoäc caùch maïng veà gioáng. Töøng böôùc thay ñoåi toaøn boä dieän tích cheø thoaí hoaù, naêng suaát thaáp baèng caùc gioáng cheø ñaõ qua tuyeån choïn cho naêng suaát cao. Ñaëc bieät theo ñaùnh giaù caùc chuyeân gia veà cheø nhaän ñònh raèng, VN coù caùc khu vöïc coù ñieàu kieän töï nhieân thích hôïp vôùi caùc gioáng cheø Srilanka vaø Darjeeling cuûa Aán ñoä ñaây laø gioáng cheø coù söùc caïnh tranh maïnh nhaát treân theá giôùi veà cheø ñen. Vì vaäy vieäc môû roäng dieän tích cuõng nhö thay ñoåi vöôøn cheø phaûi chuù troïng nhaäp caùc gioáng cheø naøy vaø thaønh caùc vuøng taäp trung taïi vuøng thích hôïp ñeå thöïc hieän chieán löôïc caïnh tranh SP . ÔÛ caùc vuøng thaáp troàng môùi vaø troàng daëm caùc gioáng cheø coù giaù trò cao cuûa Trung Quoác, Ñaøi loan vaø Nhaät baûn ñeå saûn xuaát ra caùc loaïi cheø xanh ñaëc saûn môû roäng thò tröôøng tieâu thuï taïi Chaâu aù nhö Ñaøi Loan, Nhaät baûn, môû ra thò tröôøng EU, Myõ trong töông lai, vaø thò tröôøng tieâu thuï trong nöôùc. 50 Môû roäng moâ hình chuyeån ñoåi gioáng cheø baèng caùc döï aùn caûi taïo trong ñoù 25% voán goùp baèng coâng lao ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø 75% voán cuûa caùc DN vaø cuøng chia lôïi ích theo tyû leä goùp voán gaén traùch nhieäm cuûa ngöôøi troàng cheø trong vieäc söû duïng voán. + Kyõ thuaät chaêm soùc: Theo ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia veà cheø hieän nay haøm löôïng vaät chaát (chaát tan vaø pectin) trong cheø raát thaáp, do ñaát thieáu dinh döôõng, baïc maøu. Ñeå taêng chaát löôïng nguyeân lieäu caùc tænh troàng cheø taäp trung thaønh laäp ñoäi nguõ caùn boä coù ñaày ñuû naêng löïc laøm coâng taùc höôùng daãn cho ngöôøi troàng cheø caùch chaêm soùc thaâm canh, taêng cô caáu phaân höõa cô boùn cho cheø leân 60-80%, haïn cheá duøng caùc loaïi phaân voâ cô vaø thuoác phoøng tröø saâu beänh. Ngaønh cheø coù bieän phaùp caám duøng caùc loaïi thuoác BVTV thuoäc danh muïc caám söû duïng cho cheø vaøo caùc vuøng chuyeân canh cheø. Toå chöùc caùc lôùp hoïc tuyeàn truyeàn vaän ñoäng ngöôøi troàng cheø veà baûo veä thöïc vaät theo phöông phaùp IPM, vaø taêng cöôøng möùc ñoä an toaøn veà veä sinh thöïc thaåm cho cheø. 3.42 Hoaøn thieän coâng ngheä cheá bieán Coâng ngheä laø nhaân toá quan troïng quyeát ñònh söï thaønh coâng cuûa DN. Coâng ngheä laø coâng cuï taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh ñöôïc theå hieän qua lôïi theá caïnh tranh nhö giaù thaáp, chaát löôïng cao, coù nhieàu yeáu toá taùc ñoäng ñeán, trong ñoù coâng ngheä laø moät trong caùc nhaân toá coù aûnh höôûng lôùn. Ngaønh cheø VN hieän nay theo ñaùnh giaù cuûa Hieäp hoäi cheø VN trình ñoä coâng ngheä ñaït trung bình yeáu so vôùi khu vöïc vaø theá giôùi. Cheø laø loaïi saûn phaåm cuûa ngaønh coâng nghieäp thöïc phaåm, vì vaäy coâng ngheä cheá bieán caàn phaûi ñoàng boä ôû nhöõng khaâu quyeát ñònh ñeán chaát löôïng saûn phaåm vaø hieän ñaïi hoaù. +Thay ñoåi coâng ngheä ñaùp öùng nhu caàu cuûa thò tröôøng vaø phuø hôïp vôùi chieán löôïc caïnh tranh maø ngaønh ñang theo ñuoåi. Trong ñieàu kieän ñaëc ñieåm tình hình cuûa ngaønh cheø VN coâng ngheä laïc haäu, khoâng ñoàng boä, thieáu voán, khaû naêng öùng duïng vaø vaän haønh cuûa nguoàn nhaân löïc coù nhöng chöa coù chieán löôïc söû duïng. +Ñaëc ñieåm cuûa SP cheø tuy ña daïng veà chuûng loaïi, SP ñaùp öùng moïi nhu caàu cuûa moïi taàng lôùp trong xaõ hoäi. nhöng coâng ngheä cuûa caùc nöôùc saûn xuaát cheø chính chæ döïa vaøo ba loaïi coâng ngheä cheá bieán cô baûn laø coâng ngheä cheá bieán cheø ñen (OTD vaø CTC) coâng ngheä cheá bieán cheø xanh vaø coâng ngheä cheø oolong. Vaán ñeà cô baûn ñeå saûn xuaát ra caùc loaïi cheø ñaùp öùng ñuû loaïi nhu caàu töø thaáp ñeán cao khoâng chæ laø coâng ngheä maùy moùc maø coøn laø bí quyeát coâng ngheä . +Phöông thöùc ñoåi môùi coâng ngheä ñi theo höôùng caûi tieán, keát hôïp coâng ngheä truyeàn thoáng vôùi coâng ngheä hieän ñaïi ñeå baûo ñaûm tính linh hoaït ít ruûi ro. Chuyeån giao coâng ngheä môùi cuûa caùc nöôùc saûn xuaát cheø coù uy tín nhö Srilanka, Nhaät Baûn caû veà coâng ngheä laãn bí quyeát baèng caùc hình thöùc mua, hoaëc lieân keát lieân doanh, ñeå saûn xuaát cheø phuø hôïp vôùi thò tröôøng . +Ñeå ñoåi môùi coù hieäu quaû, phaûi toå chöùc ñaùnh giaù laïi trình ñoä coâng ngheä hieän coù theo caùc quy moâ. Caùc thieát bò ñaõ laïc haäu caûi tieán boå sung nhieàu laàn thì phaûi tính toaùn so saùnh thu nhaäp bieán teá do caûi tieán vôùi chi phí caûi tieán. Ñoái vôùi caùc ñôn vò quy moâ nhoû thieát bò laïc haäu thì tieán haønh quy hoaïch laïi ñeå taäp trung 51 caûi tieán baèng caùc thieát bò trong nöôùc vaø taäp trung saûn xuaát nguyeân lieäu sô cheá cho cheø öôùp höông noäi ñòa. +Caùc ñôn vò quy moâ vöøa saûn xuaát cheø XK quy moâ vöøa thì taäp trung caûi tieán moät soá khaâu baèng thieát bò trong nöôùc coù tính chaát quyeát ñònh ñeán chaát löôïng SP. Ñoái vôùi ñôn vò quy moâ lôùn tieán haønh laäp döï aùn naâng caáp moät soá ñôn vò taïi caùc vuøng taäp trung troïng ñieåm cheø XK baèng caùc thieát bò vaø coâng ngheä hieän ñaïi. +Xaây döïng môùi moät soá cô sôû cheá bieán coâng ngheä hieän ñaïi ñaùp öùng nhu caàu saûn xuaát ngaøy caøng taêng ñeán naêm theo muïc tieâu cuûa ngaønh cheø laø taêng gaàn 200% , vaø ñaït 70-80% maët haøng cheø cao caáp. + Laép ñaët moät soá daây chuyeàn hieän ñaïi cheá bieán cheø noäi tieâu cao caáp phuïc vuï nhu caàu hieän ñaïi. Baèng nguoàn voán lieân keát lieân doanh. Taäp trung nguoàn nhaân löïc coù trình ñoä nghieân cöùu thò tröôøng coâng ngheä, taêng cöôøng vaø khaû naêng vaän haønh ñeå chuaån bò chuyeån giao khi coù ñieàu kieän. 3.43 Hoaøn thieän quaûn lyù chaát löôïng saûn phaåm. Tieâu chuaån chaát löôïng cheø VN ñaõ ñöôïc xaây döïng nhöng trong thöïc teá vaãn chöa ñöôïc aùp duïng ñoàng boä trong toaøn ngaønh. Hoaøn thieän vieäc phoå bieán aùp duïng tieâu chuaån chaát löôïng cheø theo TCVN Ñeå thoáng nhaát veà tieâu chuaån chaát löôïng cheø tröôùc khi XK. Thoáng nhaát tieâu chuaån kieåm tra theo tieâu chuaån kyõ thuaät cheø VN nhö sau: TCVN 1454 1993 TCVN 1455 1993 TCVN 3218 1993 TCVN 5714 1993 Tieán tôùi xaây döïng tieâu chuaån theo khu vöïc vaø quoác teá ñoái vôùi cheø ñen, nghieân cöùu aùp duïng heä thoáng quaûn lyù chaát löôïng theo ISO 9000 (International Organization For Standardization) ñoái vôùi caùc maët haøng cheø ñen OTD ñeán naêm 2005 sau ñoù öùng duïng cho caùc loaïi cheø khaùc. Vieäc aùp duïng ISO 9000 seõ coù taùc duïng: Taïo loøng tin cho khaùch haøng, chieám lónh thò tröôøng nhaát laø thò tröôøng XK., quaûn lyù hieäu quaû DN. Vieäc caàn thieát laø caàn ñaàu tö coäng taùc vôùi caùc nhaø tö vaán khoa hoïc nhaèm thieát keá heä thoáng quaûn lyù baèng coâng ngheä thoâng tin, coâng ngheä töï ñoäng hoaù vaø thöïc hieän tieâu chuaån ISO 9000 töø nay ñeán 2005 ñeå kòp hoaø nhaäp vaøo AFTA vaø WTO. Hieän nay vaán ñeà dö löôïng toái ña thuoác tröø saâu ñang bò aùp löïc töø phiaù ngöôøi mua raát lôùn, khaùch haøng coù theå töø choái nhaän haøng neáu kieåm tra dö löôïng thuoác tröø saâu quaù giôùi haïn cho pheùp vaø coù theå maát thò tröôøng. Ngaønh cheø phaûi coù bieän phaùp chaán chænh nhö sau: + Ñeà nghò cô quan chöùc naêng buoäc ngöôøi saûn xuaát thuoác baûo veä thöïc vaät phaûi ghi ngoaøi bao bì nhaõn hieäu caám söû duïng cho cheø ñoái vôùi caùc loaïi thuoác thuoäc danh muïc caám . + Toå chöùc tuyeân truyeàn giaoù duïc cho ngöôøi troàng cheø bieát taùc haïi cuûa vieäc söû duïng thuoác tröø saâu sai quy ñònh vaø höôùng daãn hoï bieát caùch söû duïng phuø hôïp. 52 + Thaønh laäp moät phoøng thí nghieäm dö löôïng thuoác tröø saâu cho caây cheø, tieán haønh kieåm tra baét buoäc, ñeå baûo ñaûm raèng noàng ñoä thuoác tröø saâu khoâng vöôït quaù giôùi haïn toái ña, baûo ñaûm danh tieáng cho cheø VN treân thò tröôøng quoác teá. 3.44 Giaûm chi phí saûn xuaát. Ñeå coù giaù caû caïnh tranh caùc DN phaûi döa ra thò tröôøng moät SP cuøng loaïi vôùi ñoái thuû nhöng vôùi giaù caû thaáp hôn. Giaù caû SP phaûi ñaûm baûo lôïi ích cuûa DN, cuûa quoác gia ñoàng thôøi phaûi ñöôïc ngöôøi tieâu duøng chaáp nhaän. Ñeå ñaûm baûo giaù coù theå caïnh tranh, ngaønh cheø VN caàn phaûi naâng cao naêng suaát caây troàng ñeå giaûm giaù thaønh nguyeân lieäu baèng caùch taêng ñaàu tö coù hieäu quaû trong noâng nghieäp ñeå ñöa maät ñoä caây troàng theo ñuùng tieâu chuaån hieän nay maät ñoä caây troàng bình quaân laø 5-7ngaøn caây/ha trong khi tieâu chuaån laø 10-12 ngaøn caây/ha. Toå chöùc quaûn lyù saûn xuaát thu mua nguyeân lieäu, gaén caùc nhaø mayù cheá bieán vôùi vuøng nguyeân lieäu ñeå giaûm caùc chi phí trung gian nhaát laø chi phí nhieàu taàng naác qua vieäc thu mua nguyeân lieäu ñöa ñeán nhaø maùy cheá bieán. Giaûm chi phí lao ñoäng soáng baèng caùch saép xeáp laïi daây chuyeàn saûn xuaát, duøng maùy moùc haùi cheø. Taêng lôïi theá chi phí theo quy moâ nhaát laø caùc chi phí tìm kieám thò tröôøng, tieáp thò, nghieân cöùu SP, baùn haøng baèng caùch thoâng qua caùc toå chöùc thò tröôøng ñaáu giaù. Hieän ñaïi hoaù gaén lieàn vôùi hieäu quaû kinh teá. Saép xeáp laïi caùc DNNN ñeå hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn, vì DNNN hieän nay coøn chieám tyû leä cao trong cô caáu saûn phaåm cuûa ngaønh. 3.5 Quy hoaïch, toå chöùc laïi ngaønh cheø VN Xu theá phaùt trieån cuûa ngaønh cheø theá giôùi cho thaáy raèng, ôû caùc nöôùc saûn xuaát cheø chính nhö Srilanka, Kenya, Aán Ñoä ngay caû caùc nöôùc SX cheø quy moâ nhoû hôn VN nhö Manawi, Bangladesh… ngaønh cheø ñöôïc toå chöùc quaûn lyù chaët cheõ bôûi UÛûy ban cheø quoác gia laø moät cô quan thuoäc chính phuû coù chöùc naêng ñieàu hoaø caùc hoaït ñoäng cuûa ngaønh cheø nhö: Ñieàu hoaø caùc hoaït ñoäng lieân quan ñeán troàng, cheá bieán cheø; nghieân cöùu phaùt trieån caûi tieán chaát löôïng SP cuõng nhö phöông phaùp chaêm soùc; xuùc tieán thöông maïi taïi thò tröôøng noäi ñòa vaø quoác teá; baûo veä lôïi ích cuûa caùc thaønh vieân ngaønh cheø, vì vaäy maø ngaønh cheø caùc nöôùc naøy phaùt trieån oån ñònh, hoaït ñoäng raát maïnh, chieám ñöôïc thò phaàn lôùn taïi caùc nöôùc NK. Ngaønh cheø VN hieän taïi vôùi quy moâ treân trung bình cuûa theá giôùi, nhöng trong muïc tieâu phaùt trieån ngaønh cheø ñaït 147.000 taán vaøo naêm 2010 vaø vôùi toác ñoä phaùt trieån, khaû naêng caïnh tranh cuûa caây cheø taïi noäi ñòa nhö hieän nay thì ngaønh cheø VN coù khaû naêng vöôït xa muïc tieâu naøy vaø nhö vaäy coù theå ñaït ñeán quy moâ lôùn cuûa theá giôùi. Maët khaùc vôùi yù nghiaõ quan troïng cuûa caây cheø ñoái vôùi neàn kinh teá ñaát nöôùc, caây cheø gaén vôùi ñaïi boä phaän ngöôøi daân khu vöïc Trung du, mieàn nuùi vaø taây nguyeân, ngoaì yù nghiaõ kinh teá caây cheø coøn coù yù nghiaõ xaõ hoäi vaø chính trò. Vieäc toå chöùc phaùt trieån ngaønh cheø moät caùch oån ñònh vaø chaët cheõ nhö caùc nöôùc laø ñieàu caàn ñöôïc nhaø nöôùc quan taâm baèng moät cô quan thuoäc chính phuû. Hieän nay Hieäp hoäi cheø chæ laø moät toå chöùc phi chính phuû khoâng ñaûm traùch ñöôïc taát caû coâng 53 vieäc lieân quan ñeán phaùt trieån ngaønh cheø vaø Toång coâng ty cheø VN (chieám 20% saûn phaåm caû nöôùc) chæ laø moät trong caùc DN ñoäc laäp thuoäc ngaønh cheø VN Xuaát phaùt töø nhöõng nhaän ñònh treân chuùng toâi ñeà xuaát moät giaûi phaùp mang tính chaát chieán löôïc ñeå toå chöùc toát ngaønh cheø trong töông lai laø phaûi thaønh laäp moät UÛûy ban cheø VN tröïc thuoäc Boä noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân bao goàm moät soá thaønh vieân cuûa chính phuû hoaït ñoäng chuyeân moân hoaù, caùc thaønh vieân cuûa Hieäp hoäi cheø hoaït ñoäng baùn chuyeân traùch ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäc maø tröôùc ñeán nay chöa ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ, UB cheø bao goàm caùc boä phaän: + Vieän nghieân cöùu cheø VN - Quaûn lyù thoáng nhaát ngaønh veà tieâu chuaån chaát löôïng, vaø tieâu chaån hoaù gioáng, vuøng nguyeân lieäu, coâng ngheä cheá bieán: - Ban haønh thoáng nhaát tieâu chuaån moät nhaø maùy ñaït tieâu chuaån cheá bieán cheø XK laøm cô sôû ñeå caáp giaáy pheùp thaønh laäp DN, - Phaân coâng caùc DN ñòa phöông quy hoaïch vuøng nguyeân lieäu taäp trung baèng caùc gioáng cheø thích hôïp - Thaønh laäp phoøng thí nghieäm kieåm tra dö löôïng thuoác tröø saâu trong buùp cheø + Boä phaän xuùc tieán thöông maïi: - Cuûng coá hoaït ñoäng XK cheø baèng thaønh laäp moät thò tröôøng baùn ñaáu giaù cheø, ñaây laø moät hình thöùc phuø hôïp vôùi thoâng leä cuûa thöông maïi quoác teá ñöôïc caùc nöôùc nhaäp khaåu cheø raát öa thích. Taïi ñaây chaát löôïng ñöôïc tieâu chuaån hoaù. giaù caû ñöôïc xaùc ñònh nieâm yeát theo thôøi ñieåm moät caùch coâng khai, hôïp lyù vaø saûn phaåm cheø VN seõ ñöôïc baùn theo xuaát xöù. - Nghieân cöùu thò tröôøng vaø SP vaø nghieân cöùu coâng ngheä, thu thaäp xöû lyù cung caáp thoâng tin kòp thôøi cho caùc DN vaø höôùng daãn saûn xuaát cho ngöôøi laøm cheø, nhaèm muïc ñích saûn xuaát ra SP ñuùng, baùn cho khaùch haøng ñuùng, treân thò tröôøng ñuùng. - Thaønh laäp quyõ phoøng ngöøa ruûi ro vaø xuùc tieán thöông maïi trích töø lôïi nhuaän ñeå laïi cuûa caùc DN nhaèm muïc ñích ñaûm baûo giaù toái thieåu cho ngöôøi troàng cheø kích thích ñaàu tö qua giaù, quaûng caùo, giôùi thieäu SP, ñaøo taïo chuyeân gia thò tröôøng, tham gia trieån laõm hoäi chôï vaø hoïc taäp caùc kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc khaùc. - Tieán haønh caùc ñieàu tra xaõ hoäi hoïc veà thò tröôøng noäi ñòa ñeå coù cô sôû höôùng daãn DN saûn xuaát saûn phaåm ñaùp öùng nhu caàu cuûa moïi taàng lôùp daân cö. + Hieäp hoäi nhöõng ngöôøi saûn xuaàt, cheá bieán, tieâu thuï cheø: Hieäp hoäi cheø trong thôøi gian qua, vai troø chöa ñöôïc xaùc ñònh roõ vaø hoaït ñoäng hieäu quaû chöa cao, phaûi naâng cao vai troø cuûa hieäp hoäi trong vieäc ñieàu hoaø caùc moái quan heä lieân keát giöõa nhöõng ngöôøi saûn xuaát - kinh doanh cheø taïo ra söï gaén boù maät thieát treân cô sôû toân troïng tính ñoäc laäp töï chuû hoaøn toaøn giöõa nhöõng ngöôøi troàng cheø, nhöõng nhaø cheá bieán vaø tieâu thuï, nhaèm muïc ñích naâng cao khoâng ngöøng naêng suaát, chaát löôïng, SP tieâu thuï ngaøy caøng nhieàu. 54 Caùc DN nhaø nöôùc nhö Toång Coâng ty cheø Vieät nam vaø Coâng ty cheø Laâm Ñoàng phaûi toå chöùc laïi theo höôùng CPH ñeå naâng cao hieäu quaû (vì hai ñôn vò naøy chieám 30% naêng löïc saûn xuaát cuûa caû nöôùc), xoaù boû caáp noâng tröôøng, ñoái vôùi moãi nhaø maùy cheá bieán phaûi gaén lieàn vôùi moät vöôøn cheø nhaát ñònh theo moâ hình cuûa haàu heát caùc nöôùc saûn xuaát cheø treân theá giôùi, ñeå ñaûm baûo cung caáp nguyeân lieäu ñoàng nhaát, giaûm bôùt chi phí caáp trung gian, naâng cao hieäu quaû cheá bieán vaø gaén traùch nhieäm cuûa nhaø maùy vaø ngöôøi troàng cheø trong vieäc ñaàu tö chaêm soùc vöôøn cheø, ñaûm baûo chaát löôïng ñaùp öùng nhu caàu cuûa thò tröôøng. Nhaø maùy toå chöùc thu mua cheø taïi caùc vöôøn cheø cuûa noâng daân ñeå traùnh chi phí nhieàu taàng naác trong löu thoâng nguyeân lieäu nhö chi phí hoa hoàng cuûa caùc ñaïi lyù, chi phí thueá VAT trong vieäc baùn nguyeân lieäu cuûa ñaïi lyù cho nhaø maùy laø 3%, thöïc chaát caùc khoaûn chi phí naøy xeùt ñeán cuøng ngöôøi troàng cheø phaûi gaùnh chòu phaàn nhieàu. Taïo ra caùc moái lieân keát kinh teá giöõa DNNN vôùi caùc DNTT quy moâ nhoû ôû caùc vuøng saâu, vuøng xa thoâng qua caùc hôïp ñoàng mua baùn saûn phaåm ñeå giaûm caïnh tranh khoâng laønh maïnh, naâng cao lôïi theá kinh teá quy moâ cuûa ngaønh. 3.6- Giaûi phaùp veà ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc Ngaøy nay lôïi theá caïnh tranh giöõa quoác gia khoâng chæ laø lôïi theá veà nhaân coâng reû tieàn, hay lôïi theá veà taì nguyeân thieân nhieân maø laø nguoàn nhaân löïc coù trình ñoä kyõ thuaät cao coù khaû naêng quaûn lyù vaø khaû naêng öùng duïng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät ñeå tieáp caän ñöôïc coâng ngheä môùi, tieáp caän ñöôïc thò tröôøng, môû roäng thò tröôøng, lôïi theá caïnh tranh quoác teá theå hieän ôû choã phaûn öùng nhanh nhaïy vôùi söï thay ñoåi cuûa nhu caàu, thay ñoåi cuûa thò tröôøng, vaø söï thay ñoåi cuûa coâng ngheä, töø ñoù coù ñoái saùch thích hôïp. Ngaønh cheø hieän nay nguoàn nhaân löïc quaûn lyù coù trình ñoä am hieåu veà thò tröôøng coøn haïn cheá. Söï hieåu bieát veà thò tröôøng vaø naêng löïc quaûn lyù, tieáp thò cuûa caùc DN cheø VN chöa töông xöùng vôùi ñoøi hoûi cuûa thò tröôøng, haïn cheá veà ngoân ngöõ vaø phöông tieän giao tieáp. Ngaønh cheø phaûi coù chính saùch quy hoaïch ñaøo taïo caùn boä cho ngaønh ñaëc bieät trong laõnh vöïc nghieân cöùu thò tröôøng, tieáp thò cuõng nhö caùc chuyeân gia coâng ngheä cheá bieán . Ñoái vôùi coâng nhaân cheá bieán phaûi toå chöùc ñaøo taïo moät soá löôïng lôùn coâng nhaân coù trình ñoä kyõ thuaät cao ñeå ñaûm baûo vaän haønh ñöôïc coâng ngheä hieän ñaïi khi coù ñieàu kieän, vaø naâng cao yù thöùc toå chöùc kyû luaät trong vieäc chaáp haønh quy trình SX. Phaûi coù chính saùch ñaõi ngoä thích ñaùng ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coù trình ñoä veà kyõ thuaät, veà quaûn lyù cuõng nhö veà kinh doanh veà coâng taùc taïi ngaønh cheø, vì caùc cô sôû saûn xuaát cuûa ngaønh cheø do ñieàu kieän töï nhieân thöôøng taäp trung ôû caùc vuøng nuùi cao, vuøng trung du vaø Taây nguyeân, nhöõng vuøng naøy caàn phaûi coù chính saùch thích hôïp ñeå thu huùt nguoàn nhaân löïc coù trình ñoä vaø kinh nghieäm. Ñaøo taïo laïi nghieäp vuï, tay ngheà cho caùn boä vaø coâng nhaân ñeå ñaùp öùng cho tình traïng hieän nay vaø chuaån bò nguoàn nhaân löïc cho söï nghieäp phaùt trieån ngaønh cheø sau naøy. 55 3.7 Moät soá ñeà xuaát vaø kieán nghò: Ñeå ngaønh cheø phaùt trieån oån ñònh vaø beàn vöõng ñaït muïc tieâu ñeán naêm 2010. Trong tình hình hieän nay ngaønh cheø VN ñang ñöùng tröôùc nhöõng thöû thaùch gay go trong vieäc hoäi nhaäp vaø caïnh tranh treân thò tröôøng theá giôùi. Treân cô sôû nghieân cöùu lyù luaän cuõng nhö kinh nghieäm thaønh coâng cuûa moät soá nöôùc saûn xuaát cung öùng cheø theá giôùi cheø theá giôùi vaø thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa ngaønh cheø VN. Chuùng toâi coù moät soá kieán nghò ñoái vôùi chính phuû nhö sau: + Moâi tröôøng kinh doanh Nhaø nöôùc coù cô cheá chính saùch taøi chính nôùi loûng veà caùc khoaûn chi phí cho caùc dòch vuï moâi giôùi tìm kieám thò tröôøng ñoái vôùi caùc DN nhaø nöôùc ñeå taïo haønh lang phaùp lyù thoâng thoaùng cho caùc DN hoaït ñoäng gaén quyeàn lôïi vôùi traùch nhieäm, ñeå ñaûm baûo quyeàn töï chuû vaø saùng taïo cuûa caùc thaønh vieân trong ngaønh cheø. Chính phuû taïo caùc moâi tröôøng phaùp lyù vaø kinh teá – xaõ hoäi thuaän lôïi thoâng thoaùng ñeå keâu goïi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi hôïp taùc, lieân doanh lieân keát ñaàu tö cheá bieán cheø vaø cheá taïo thieát bò cheá bieán. + Hoã trôï veà maët taøi chính: Nhaø nöôùc caàn hoã trôï veà maët taøi chính cho caùc hoaït ñoäng cuûa ngaønh nhaèm giuùp ñôõ ngaønh cheø nghieân cöùu phaùt trieån SP môùi thaâm nhaäp vaøo caùc thò thò tröôøng môùi, chi phí quaûng baù tuyeân truyeàn ñaëc tính cuûa SP, chi phí tham gia caùc hoäi chôï quoác teá veà cheø, hoã trôï caây gioáng cho ngöôøi troàng cheø chuyeån ñoåi caùc gioáng cheø môùi baèng caùc chính saùch khuyeán noâng Ñoái vôùi caùc DN cheá bieán cheø ngaân haøng ñaàu tö phaùt trieån cho vay theo döï aùn ñeå töøng böôùc hieän ñaïi hoaù thieát bò theo laõi suaát öu ñaõi vaø traû nôï baèng nguoàn thu töø lôïi nhuaän vaø khaáu hao cuûa döï aùn. +Coù chính saùch phaân bieät thueá ñoái vôùi ngaønh cheø: Thueá VAT giöõa cheø vaø caùc noâng saûn khaùc caàn ñöôïc phaân bieät vì phaùt trieån caây cheø gaén vôùi chính saùch xoaù ñoùi giaûm ngheøo cuûa ngöôøi daân mieàn nuùi. Nhö phoù thuû töôùng Nguyeãn Coâng Taïn ñaõ noùi ñaåy maïnh tieâu thuï cheø laø giuùp ñoàng baøo mieàn nuùi phaùt trieån. Ñeå coù ñieàu kieän giaûm giaù kích thích nhu caàu noäi ñòa nhö Aán Ñoä ñaõ laøm, thueá suaát VAT caàn phaûi giaûm töø 10% xuoáng 5% ñoái vôùi SP noäi tieâu. Thueá thu nhaäp doanh nghieäp cuûa caùc DN cheø laø 32% nhö caùc DN ngaønh khaùc laø chöa hôïp lyù, vì ña soá caùc DN cheø ñaët taïi mieàn nuùi, trung du laø caùc vuøng ñöôïc khuyeán khích ñaàu tö phaùt trieån. Caàn phaûi coù chính saùch thueá ñaëc thuø ñoái vôùi caùc DN cheø ñeå caùc DN coù ñieàu kieän tích luyû taùi ñaàu tö vaøo vöôøn cheø cuõng nhö ñoåi môùi coâng ngheä. + Khai thoâng thò tröôøng baèng caùc moái quan heä cuûa chính phuû: Ñeå khai thoâng thò tröôøng theá giôùi baèng caùc hieäp ñònh thöông maïi song phöông giöõa caùc chính phuû nhö hieäp ñònh ñoåi haøng, hoaëc hieäp ñònh taøi trôï tín duïng. Kinh nghieäm thôøi gian qua khi VN maát thò tröôøng Nga, chính phuû caùc nöôùc Aán ñoä vaø Srilanka thaâm nhaäp vaøo chieám lónh phaàn lôùn thò tröôøng naøy cuûng nhôø vaøo söï trôï giuùp cuûa chính phuû. Vöøa qua VN, Aán ñoä, Srilanka, Indonesia chieám lónh ñöôïc thò tröôøng Iraq cuõng nhôø bieän phaùp quan heä cuûa chính phuû. Vì vaäy ñeå giaønh laïi thò tröôøng Nga caùc nöôùc CIS vaø Ñoâng aâu trong ñieàu kieän hieän 56 nay ñoái vôùi ngaønh cheø VN, vieäc giuùp ñôõ cuûa nhaø nöôùc seõ ñaûm baûo chaéc chaén nhaát cho caùc DN tìm ñöôïc thò tröôøng tieâu thuï, ñaëc bieät quan heä giöõa chính phuû VN vaø caùc nöôùc Ñoâng AÂu ,CIS ñaõ coù quan heä höõu nghò töø tröôùc. Môû roäng thò tröôøng Myõ baèng hôïp ñoàng trao ñoåi haøng. 57 Keát luaän Tình hình thò tröôøng cheø theá maát caân ñoài cung caàu trong nhöõng naêm gaàn ñaây, laøm cho giaù cheø giaûm lieân tuïc qua caùc naêm, ñieàu naøy ñaõ laøm cho caùc nhaø kinh doanh cheø cuõng nhö hieäp hoäi cuûa caùc nöôùc saûn xuaát cheø ñaõ phaûi tính toaùn ñeán vaán ñeà haïn cheá cung vaø ñaåy maïnh caàu treân thò tröôøng theá giôùi. Tuy vaäy ngaønh cheø VN coù nhöõng ñoùng goùp quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân, nhaát laø trong 5 naêm trôû laïi ñaây saûn löôïng cheá bieán ñaõ taêng gaàn 2 laàn . Saûn löôïng XK taêng gaàn 3 laàn vôùi kim ngaïch taêng 3,7 laàn ñöa VN leân haøng thöù 9 trong soá 10 quoác gia XK cheø lôùn nhaát theá giôùi. Söï kieän naøy ñaõ taïo söï quan taâm cuûa caùc nöôùc saûn xuaát, XK lôùn treân theá giôùi veà toác ñoä phaùt trieån ngaønh cheø VN trong töông lai seõ laø nguy cô laøm giaûm giaù cheø theá giôùi vaø taát nhieân hoï seõ coù haønh ñoäng ñeå ñoái phoù. Qua nghieân cöùu chuùng toâi thaáy raèng hoaït ñoäng cuûa caùc DN cheø VN trong cô cheá thò tröôøng boäc loä nhieàu toàn taïi neáu khoâng coù bieän phaùp seõ gaëp khoù khaên veà thò tröôøng tieâu thuï trong töông lai khi tham gia hoäi nhaäp AFTA vaø WTO. Xuaát phaùt töø yù nghiaõ quan troïng cuûa ngaønh cheø ñoái vôùi neàn kinh teá chuùng toâi ñaõ nghieân cöùu hoaøn thaønh luaän vaên vôùi moät soá giaûi phaùp chuû yeáu nhaèm môû roäng thò tröôøng tieâu thuï cheø ñeán naêm 2010ø, caùc giaûi phaùp naøy thöïc chaát laø nhöõng giaûi phaùp chieán löôïc mang tính laâu daøi noù ñeà ra muïc tieâu vaø chính saùch cho caùc DN trong thôøi gian 10 naêm tôùi vôùi muïc ñích cuoái cuøng laø taêng soá löôïng SP tieâu thuï, taêng giaù trò SP ñeå phaùt trieån ngaønh cheø VN . Qua phaân tích coù theå noùi raèng ngaønh cheø VN coøn tieàm naêng lôùn trong vieäc thaâm nhaäp vaøo thò tröôøng theá giôùi cuõng nhö môû roäng tieâu thuï noäïi ñiaï, xaùc ñònh raèng caùc DN cheø ñang hoaït ñoäng trong moâi tröôøng caïnh tranh khoác lieät vôùi caùc ñoái thuû quoác teá veà saûn xuaát cung öùng cheø vaø vôùi caùc loaïi NGK khaùc ñang buøng noå treân thò tröôøng hieän nay. Vuõ khí caïnh tranh cuûa ngaønh cheø VN vaãn laø: Chaát löôïng, giaù caû, xuùc tieán thöông maïi, quaûng caùo caùc coâng naêng cuûa cheø ñoái vôùi söùc khoeû con ngöôøi caû veà vaät chaát laãn tinh thaàn, vì vaäy ñeå môû roäng thò tröôøng caùc DN phaûi thöïc hieän ñoàng boä caùc giaûi phaùp trong ñoù caàn ñaëc bieät quan taâm vaán ñeà chaát löôïng vaø quaûng baù SP. Noùi toùm laïi ngaønh cheø theá giôùi noùi chung vaø VN böôùc vaøo theá kyû 21 vôùi ñaày khoù khaên vaø thöû thaùch tröôùc söùc eùp cuûa cung-caàu vaø caïnh tranh caùc SP thay theá. Moät soá caùc giaûi phaùp chuû yeáu môû roäng thò tröôøng tuy chöa ñaày ñuû vôùi hy voïng raèng thò tröôøng tieâu thuï cheø VN seõ ñöôïc taêng leân caû veà thò phaàn laãn giaù trò ñoù laø cô sôû vöûng chaéc cho ngaønh cheø VN tieáp tuïc vöôn leân. Vôùi thôøi gian vaø khaû naêng nghieân cöùu coøn haïn cheá, neân luaän vaên khoâng traùnh khoûi thieáu soùt. Chuùng toâi mong muoán ñöôïc söï ñoùng goùp boå sung cuûa caùc thaày coâ, caùc vò laõnh ñaïo, caùc chuyeân gia ngaønh cheø vaø ñoàng nghieäp quan taâm ñeán ñeà taøi naøy ñeå luaän vaên ñöôïc hoaøn thieän hôn. 58 Taøi lieäu tham khaûo 1- Chieán löôïc vaø saùch löôïc kinh doanh - Garry D. Smith, Danny R. Arnold, Bobby G. Bizzell NXB TP Hoà Chí Minh 2- Chieán löôïc vaø saùch löôïc kinh doanh - TS. Nguyeãn Thò Lieân Dieäp 3- Chieán löôïc caïnh tranh - Micheal E.Porter NXB kyõ thuaät 1996 4- Quaûn trò chieán löôïc phaùt trieån vò theá caïnh tranh - Nguyeãn Höõu lam – Ñinh Thaí Hoaøng – Phaïm Xuaân Lan XNB giaùo duïc 1998 5- Quaûn trò kinh doanh tinh giaûn - Elaza G.C.Collins Mary Anne Devanna NXB Khoa hoïc vaø kyõ thuaät Haø Noäi 1994 6- Kinh teá hoïc- David Begg – Stanley Fisher NXB giaùo duïc 1995 7- Nhöõng vaán ñeà cô baûn cuûa caùc lyù thuyeát kinh teá- PTS Ñinh Sôn Huøng Tröôøng ÑHKT naêm 1993. 8- Lieân keát giöõa kinh teá vaø thöông maïi trong quaù trình chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng - NXB Khoa hoïc kyõ thuaät 1995 9- Khaùi luaän veà quaûn trò chieán löôïc- Fred – David NXB thoáng keâ 1997 10- Marketing caên baûn- TS Hoà Ñöùc Huøng 11- Nieân giaùn thoáng keâ naêm 2000 - Toång cuïc thoáng keâ 12- Caùc baùo caùo cuûa Hieäp hoäi cheø Vieät Nam naêm 2000 13- Quyeát ñònh soá 43 cuûa Thuû töôùng chính phuû veà ñònh höôùng phaùt trieån ngaønh cheø Vieät Nam ñeán 2010. 14- Nhöõng xu höôùng kinh teá trong theá kyû 21 NXB KHKT Leâ Ngoïc – 2000 15- Caùc taäp tin thò tröôøng cheø naêm 2000- HHCVN 16- Caùc Taïp chí Ngöôøi laøm cheø – Cô quan cuûa HHCVN vaø Toång coâng ty cheø Vieät nam 17- Vaên kieän cuûa Ñaïi Hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù VIII vaø IX 18- Thoâng tin treân maïng Internet cuûa FAO, Hieäp hoäi cheø Aán Ñoä, vaø cuûa Taäp Ñoaøn Vanrees Haø Lan. 59 PHỤ LỤC THÒ TRÖÔØNG XUAÁT KHAÅU CHEØ VIEÄT NAM Quoác gia Saûn löôïng cheø XK cuûa Vieät nam Tröôùc 1995 Giaù BQ taán USD/taán 1 Lien Bang Nga 10,000 2 Ukraina 200 3 Aán Ñoä 50 4 Balan 1,000 5 Anh 3,000 6 Singapore 1,000 7 Ñaøi Loan 500 8 Jocdan 200 9 Nhaät 300 10 Iraq 6,500 11 Lybi 1,000 12 Angieri 500 13 Pakistan 500 14 Syri 15 Myõ 200 16 Iran 17 Thoå Nhó Kyø 18 Bulgary 1,000 19 Rumani 500 Hungary 1,000 20 Sec 500 21 Slovakia 500 22 Lien bang Nam Tö 1,000 23 Israel 200 24 Ñöùc 500 25 Tadfikixtan 1,500 26 Kazataêng 500 Uzobekixtan 500 27 Cuba 1,000 28 Maroc 500 29 Bôø bieån Ngaø 500 30 Caùc thò tröôøng khaùc 1,000 35,650 ._.