Nhật Bản - Thị trường tiềm năng cho thủ công mỹ nghệ Việt Nam

Lêi më ®Çu ------ 1. Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi ViÖt Nam trë thµnh mét trong nh÷ng n­íc thµnh c«ng nhÊt trong c«ng t¸c gi¶m nghÌo. Tõ gi÷a nh÷ng n¨m 80 ®Õn cuèi nh÷ng n¨m 90, tû lÖ phÇn tr¨m nh÷ng ng­êi nghÌo ®· gi¶m tõ 70% xuèng kho¶ng 1/3. Theo nghiªn cøu ®¸ng tin cËy vÒ t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi th× “hÇu nh­ kh«ng mét n­íc nµo kh¸c trªn thÕ giíi gi¶m nghÌo nhanh b»ng trong mét thêi gian ng¾n nh­ vËy” (Ngo¹i trõ Trung Quèc vµ Indonesia trong nh÷ng n¨m 80) (B¸o c¸o ph¸t triÓn ViÖt Nam 2000, "Attacking poverty" 1999) Mét trong nh÷ng yÕu tè th­êng ®­îc nãi ®Õn cho sù thµnh c«ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cña nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90 lµ nç lùc m¹nh mÏ cña chÝnh phñ trong chuyÓn dÞch chÝnh s¸ch kinh tÕ tõ viÖc thay thÕ nhËp khÈu sang h­íng vµo xuÊt khÈu, tù do hãa kinh tÕ vµ ®i theo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Bªn c¹nh nh÷ng thay ®æi quan träng trong chÝnh s¸ch kinh tÕ lµ viÖc chÝnh phñ ViÖt Nam ®· ¸p dông c¸ch tiÕp cËn cã hÖ thèng vµ n¨ng ®éng ®èi víi ph¸t triÓn xuÊt khÈu víi mét ph¸c th¶o l©u dµi, thÓ hiÖn trong viÖc liªn tôc thay ®æi chÝnh s¸ch cho phï hîp trªn c¬ së nh÷ng kinh nghiÖm vµ nghiªn cøu cã ®­îc. Hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ mét trong 10 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ®Êt n­íc (n¨m 2000, hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam ®øng thø t¸m vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu, ®¹t 235 triÖu USD) ®· tr¶i qua nhiÒu th¨ng trÇm, hiÖn ®ang chuÈn bÞ b­íc vµo giai ®o¹n míi víi chØ tiªu ®¹t 1 tû USD kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2005. Lµ nh÷ng s¶n phÈm cña ngµnh nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, mang ®Ëm nÐt cña mét nÒn v¨n ho¸ d©n téc, cã nh÷ng dÊu Ên lÞch sö, nªn hµng thñ c«ng mü nghÖ kh«ng chØ lµ nh÷ng vËt phÈm ®¸p øng nhu cÇu sö dông trong cuéc sèng hµng ngµy mµ cßn lµ nh÷ng v¨n ho¸ phÈm phôc vô ®êi sèng tinh thÇn, ®¸p øng nhu cÇu th­ëng thøc nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ cña d©n téc. V× vËy, hµng thñ c«ng mü nghÖ võa cã nhu cÇu ngµy cµng t¨ng ë trong n­íc, võa cã nhu cÇu cao trªn thÞ tr­êng quèc tÕ theo sù ph¸t triÓn giao l­u v¨n ho¸ gi÷a c¸c n­íc, c¸c d©n téc trªn thÕ giíi. Quan t©m ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ nµy, më réng tiªu thô c¸c s¶n phÈm ®­îc lµm ra trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, lµm sèng ®éng nh÷ng ngµnh nghÒ truyÒn thèng lµ thiÕt thùc b¶o tån vµ ph¸t triÓn mét trong nh÷ng di s¶n v¨n ho¸ quý gi¸ cña d©n téc ViÖt Nam. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cã t¸c dông lín trong viÖc t¹o viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp chÝnh ®¸ng cho lao ®éng trong n­íc; gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nhµn c­, nhÊt lµ trong tÇng líp trÎ; cã t¸c dông tÝch cùc ®Èy lïi c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc, c¸c tÖ n¹n x· héi gãp phÇn b¶o ®¶m trËt tù an ninh x· héi, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay tØ lÖ thÊt nghiÖp cßn cao th× ý nghÜa chÝnh trÞ x· héi cña vÊn ®Ò nªu trªn cµng lín. Bªn c¹nh ®ã, ph¸t triÓn vµ xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cßn t¹o c¬ héi sö dông vµ ®µo t¹o c¸c nghÖ nh©n, thî giái cã tay nghÒ vµ kü x¶o truyÒn thèng gãp phÇn b¶o tån, ph¸t triÓn vµ truyÒn l¹i cho ®êi sau vèn quý nghÒ nghiÖp nµy cña d©n téc. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu Quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ NhËt B¶n ngµy cµng ph¸t triÓn. §ã lµ do nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña ViÖt Nam ngµy cµng ph¸t triÓn, m«i tr­êng kinh tÕ ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn vµ mèi quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n ®èi víi ViÖt Nam - mét b¹n hµng lín nhiÒu tiÒm n¨ng ë ch©u ¸ ngµy cµng cao. Kim ng¹ch xuÊt khÈu ViÖt Nam sang NhËt B¶n n¨m 1999 t¨ng 20% so víi n¨m tr­íc, ®¹t 1,8 tû USD. Nh÷ng s¶n phÈm xuÊt khÈu chÝnh lµ dÖt may, h¶i s¶n, ®å gç, giµy dÐp, thñ c«ng mü nghÖ ... NhËt B¶n víi d©n sè h¬n 120 triÖu ng­êi vµ lµ n­íc cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi cao, v× vËy ®­îc xem lµ thÞ tr­êng cã søc hÊp dÉp lín. NhËt B¶n nhËp khÈu nhiÒu lo¹i hµng hãa tõ nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi vµ ®· trá thµnh mét trong nh÷ng n­íc nhËp khÈu lín nhÊt trªn thÕ giíi. §ång thêi NhËt B¶n còng lµ thÞ tr­êng ®ßi hái chÊt l­îng, mÉu m· vµ thêi h¹n giao hµng kh¾t khe nhÊt. XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh thùc tÕ trªn, qua t×m hiÓu nghiªn cøu xÐt thÊy NhËt B¶n ®ang lµ thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng, høa hÑn ®èi víi mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, céng víi nh÷ng n¨m trau dåi kiÕn thøc vµ lý luËn trong tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, ®ång thêi ®­îc sù gióp ®ì vµ h­íng dÉn nhiÖt t×nh cña ThÇy gi¸o TiÕn sÜ NguyÔn §øc Dþ, em xin chän ®Ò tµi: “NhËt B¶n - ThÞ tr­êng tiÒm n¨ng cho thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam” lµm kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. Th«ng qua t×nh h×nh thùc tÕ xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ vµo NhËt B¶n, thÊy râ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n ®èi víi thÞ tr­êng NhËt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, em xin ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy viÖc xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ sang NhËt B¶n. 3. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu Trong ®Ò tµi nµy, ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu lµ sù kÕt hîp gi÷a ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, dùa trªn c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn, thèng kª, so s¸nh, ph©n tÝch vµ tæng hîp dù b¸o, tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p tèi ­u ®èi víi viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n. 4. Néi dung nghiªn cøu Ngoµi lêi më ®Çu, kÕt luËn vµ tµi liÖu tham kh¶o, kho¸ luËn tèt nghiÖp bao gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Tæng quan vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam Ch­¬ng II: T×nh h×nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt B¶n: Thùc tr¹ng vµ triÓn väng. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt B¶n Do thêi gian chuÈn bÞ cã h¹n, kinh nghiÖm thùc tÕ vµ lý luËn cßn h¹n hÑp nªn bµi viÕt nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em hy väng r»ng, trong t­¬ng lai em sÏ cã c¬ héi t×m hiÓu, nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi nãi trªn. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi , em ®· nhËn ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña gi¸o viªn h­íng dÉn - TiÕn sÜ NguyÔn §øc Dþ - vµ c¸c c« chó c«ng t¸c t¹i Vô xuÊt nhËp khÈu thuéc Bé th­¬ng m¹i, Trung t©m nghiªn cøu NhËt B¶n vµ §¹i sø qu¸n NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam, V¨n phßng ®¹i diÖn JETRO t¹i Hµ Néi ®· cung cÊp cho em nhiÒu tµi liÖu cËp nhËt trong qua tr×nh nghiªn cøu, nhê ®ã em cã thÓ hoµn thµnh tèt ®Ò tµi nghiªn cøu nµy. Em xin ch©n thµnh ®Æc biÖt c¶m ¬n. Ch­¬ng I Tæng quan vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ cña viÖt nam --------------------------------------- I/ Giíi thiÖu hµng Thñ C«ng Mü NghÖ ViÖt Nam 1. Vµi nÐt vÒ ngµnh thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng cña ViÖt Nam MÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam ®· cã tõ rÊt l©u, nã g¾n liÒn víi ®êi sèng v¨n ho¸ - x· héi cña ng­êi d©n ViÖt Nam. Nã ®· ®i vµo nh÷ng c©u ca dao, bµi th¬ ... h×nh thµnh nªn nh÷ng nÐt v¨n ho¸ mang ®Ëm b¶n s¾c d©n téc. LÞch sö ph¸t triÓn ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam víi nghÒ gèm B¸t Trµng xuÊt hiÖn tõ thÕ kû thø XV, nghÒ s¶n xuÊt giÊy dã cña lµng B­ëi cã tõ ®Çu thÕ kû XVI, nghÒ dÖt v¶i t¬ t»m vµ ®å gç mü nghÖ cã tõ cuèi thÕ kû XVII ... C¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ta ®· sím cã mÆt trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ rÊt ®­îc n­íc ngoµi ­a chuéng. Ngay tõ thêi kú thÕ kû thø XI ®Õn XVIII, qua c¸c c¶ng V©n §ån, V¹n Ninh, Phè HiÕn, ThuËn An, Héi An ... c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam nh­ ®å gèm, ®å gç, m©y tre, giÊy dã, t¬ lôa, ®å b¹c, ngµ sõng ®· v­ît hµng v¹n dÆm ®¹i d­¬ng ®Õn víi ng­êi tiªu dïng bªn kia b¸n cÇu. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, nhu cÇu cña con ng­êi ngµy cµng t¨ng vµ nhu cÇu Êy kh«ng chØ dõng l¹i ë tiªu thøc ¨n no mÆc Êm n÷a mµ cßn ®­îc ®¸nh gi¸ trªn nh÷ng ®å dïng víi tÝnh mü thuËt cao vµ ®éc ®¸o trong mçi gia ®×nh. Th«ng th­êng, tÝnh v¨n ho¸ vµ ®éc ®¸o cña mçi d©n téc ®Òu ®­îc thÓ hiÖn trªn c¸c s¶n phÈm mü nghÖ cña mçi d©n téc ®ã. Mét s¶n phÈm ra ®êi ngoµi viÖc ®¸p øng nhu cÇu sö dông cßn ph¶i thÓ hiÖn tÝnh nh©n v¨n vµ v¨n ho¸ nghÖ thuËt cña con ng­êi. Nh÷ng ng­êi thî thñ c«ng víi ®«i bµn tay khÐo lÐo, kh«ng chØ ®em ®Õn v¶i dÖt, kh¨n xÕp, nãn, cãi ®an, ®å sµnh sø thuû tinh ... phôc vô cuéc sèng hµng ngµy cña chóng ta mµ cßn t¹o ra nhiÒu mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ cã tÝnh thÈm mü cao nh­ hµng m©y tre ®an, thªu ren, th¶m dÖt tay, hµng gèm sø, hµng gç mü nghÖ, s¬n mµi ... ®a d¹ng trong mµu s¾c, tinh tÕ trong kiÓu d¸ng. Cho ®Õn nay, con sè lµng nghÒ truyÒn thèng ë n­íc ta ®· lªn ®Õn h¬n 1.400 víi hµng tr¨m ngµnh nghÒ kh¸c nhau trong ®ã c¸c lµng nghÒ s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ chiÕm h¬n 80% vµ trong t­¬ng lai, ch¾c ch¾n r»ng con sè Êy sÏ cßn t¨ng lªn n÷a do nhu cÇu ngµy mét cao cña thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. 1.1. TiÒm n¨ng vµ thuËn lîi cña ngµnh thñ c«ng mü nghÖ D­íi ¸nh s¸ng NghÞ quyÕt TW khãa VII n¨m 1993, trong mét Héi th¶o quèc tÕ do UNIDO cña Liªn Hîp Quèc phèi hîp víi Bé C«ng nghiÖp tæ chøc t¹i Hµ Néi víi chñ ®Ò “B¶o tån vµ ph¸t triÓn lµng nghÒ truyÒn thèng ViÖt Nam” ®· cã ph©n tÝch: “Lµng nghÒ truyÒn thèng ViÖt Nam cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn. Nã g¾n bã víi n«ng th«n, sö dông nguyªn liÖu t¹i chç, lao ®éng ®«ng ®¶o, cÇn cï, s¸ng t¹o, ®Çu t­ nhá nh­ng hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi l¹i cao. Lµ mét m¶ng lín cña c«ng nghiÖp n«ng th«n, nã gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng th«n, ph¸ vì thÕ thuÇn n«ng, t¨ng thu nhËp cña ®«ng ®¶o d©n c­. Nh÷ng lîi thÕ nµy cÇn ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó, ph¸t triÓn m¹nh, gãp phÇn cïng toµn ngµnh c«ng nghiÖp t¹o ra møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 15% vµo n¨m 2000. SÏ ®Õn ngµy, c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng ®­îc n©ng niu h¬n, tr©n träng h¬n. Nã sÏ ®i vµo cuéc sèng mçi ng­êi ë tr×nh ®é v¨n hãa cao h¬n vµ møc sèng kh¸ h¬n”. Nguån nguyªn vËt liÖu, phô liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ. Lµ mét n­íc cã khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm, ViÖt Nam cã mét nguån nguyªn vËt liÖu kh¸ dåi dµo cã kh¶ n¨ng ®¸p øng tíi 95 - 97% nhu cÇu s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ phôc vô tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Hµng thñ c«ng mü nghÖ ®­îc s¶n xuÊt chñ yÕu b»ng nguån nguyªn liÖu s½n cã trong n­íc. ë n­íc ta hÇu nh­ ë ®Þa ph­¬ng nµo còng cã nguån nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ. C¸c c¬ së s¶n xuÊt th­êng ®­îc bè trÝ ë n¬i gÇn nguån nguyªn liÖu nªn chi phÝ vËn chuyÓn nãi chung kh«ng lín. Nhu cÇu nguyªn phô liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ chiÕm tû lÖ rÊt nhá, th­êng chØ tõ 3% ®Õn 5%. §©y lµ thuËn lîi lín ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Do ®ã, tuy kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ch­a lín, nh­ng tØ lÖ ngo¹i tÖ thùc thu cao h¬n nhiÒu so víi c¸c lo¹i hµng xuÊt khÈu kh¸c. §©y thùc sù lµ mét tiÒm n¨ng lín, mét thuËn lîi c¬ b¶n vµ còng lµ thÕ m¹nh cña ViÖt Nam trong viÖc tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ. Tuy nhiªn, theo ®¸nh gi¸ cña Bé Th­¬ng m¹i, ®å gç gia dông ®ang cã xu h­íng ph¸t triÓn m¹nh vµ nÕu ®¹t quy m« lín th× nguån nguyªn liÖu gç nhËp khÈu sÏ chiÕm tû träng kh«ng nhá, thËm chÝ sÏ lµ nguån chñ yÕu. Nguån nh©n lùc, víi d©n sè kho¶ng 80 triÖu ng­êi trong ®ã gÇn 80% ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, ViÖt Nam thùc sù cã mét nguån lao ®éng dåi dµo víi ®éi ngò nghÖ nh©n thî giái, tay nghÒ cao. §©y võa lµ tiÒm n¨ng võa lµ thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. RÊt tiÕc do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau cho ®Õn nay ViÖt Nam míi chØ khai th¸c ®­îc mét phÇn rÊt nhá nguån lùc quÝ b¸u nµy. MÆt kh¸c, s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng, trong ®ã cã sè l­îng lao ®éng ®¸ng kÓ lµ n«ng nhµn, t¹o viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo trong d©n c­ cã ý nghÜa rÊt lín vÒ chÝnh trÞ kinh tÕ x· héi. VÞ trÝ ®Þa lý, nh­ chóng ta ®· biÕt, so víi c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp víi hµm l­îng c«ng nghÖ lín, mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ th­êng cã gi¸ trÞ kh«ng cao vµ th­êng cång kÒnh trong chuyªn chë. Do cã vÞ trÝ ®Þa lý gÇn víi ViÖt Nam, cïng n»m trong khu vùc ch©u ¸, NhËt B¶n thuËn lîi trong viÖc gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn dÉn ®Õn gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm khi xuÊt khÈu mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ cña mét quèc gia. Víi chiÒu dµi h¬n 3.000 km ®­êng biÓn, víi hÖ thèng giao th«ng ®­êng bé, ®­êng s«ng vµ xe löa ®· ®­îc söa ch÷a vµ n©ng cÊp trong gÇn mét thËp kû qua, cã thÓ nãi ViÖt Nam héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ mÆt ®Þa lý víi chi phÝ vËn chuyÓn kh¸ thÊp ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thñ c«ng mü nghÖ phôc vô nhu cÇu trong vµ ngoµi n­íc. Nhu cÇu tiªu dïng, sè liÖu thèng kª trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy, nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ ngµy cµng t¨ng lªn theo møc sèng cña ng­êi d©n. §êi sèng t¨ng lªn ho¹t ®éng du lÞch còng t¨ng lªn gÊp béi mµ hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ mét trong nh÷ng ngµnh hµng cã nhu cÇu lín phôc vô kh¸ch du lÞch trong n­íc vµ quèc tÕ. XÐt trªn ý nghÜa ®ã, theo ®µ më réng giao l­u kinh tÕ - th­¬ng m¹i, v¨n ho¸ - du lÞch gi÷a c¸c n­íc trªn thÕ giíi hiÖn nay, nh÷ng quèc gia ph¸t triÓn hµng n¨m nhËp khÈu tíi hµng tØ USD c¸c lo¹i hµng thñ c«ng mü nghÖ. MÆc dï hµng thñ c«ng mü nghÖ kh«ng ph¶i lµ nhu yÕu phÈm trong ®êi sèng hµng ngµy cña c­ d©n nh­ng l¹i ®¸p øng ®­îc nhu cÇu sö dông nµo ®ã trong ®êi sèng x· héi, nhu cÇu trang trÝ vµ th­ëng thøc nh÷ng tinh hoa v¨n ho¸ cña d©n téc. §ã lµ tiÒm n¨ng vµ thuËn lîi cña thÞ tr­êng cÇn ®­îc quan t©m ®Ó khai th¸c. Chi phÝ ®Çu t­ s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ thÊp, do vËy cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kh¾p n¬i. HiÖn nay s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ ®­îc thùc hiÖn trong tõng hé gia ®×nh cho nªn sö dông ®­îc diÖn tÝch ë lµm n¬i s¶n xuÊt. V× vËy chi phÝ ®Ó x©y dùng nhµ x­ëng kh«ng nhiÒu. HÇu hÕt c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng n«ng th«n sö dông c¸c lo¹i c«ng cô thñ c«ng truyÒn thèng hoÆc c¶i tiÕn mét phÇn víi chi phÝ chØ vµi triÖu ®Õn vµi chôc triÖu ®ång lµ cã thÓ s¶n xuÊt. ChÝnh s¸ch quèc gia, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®· ®­îc ChÝnh phñ ®Æc biÖt quan t©m vµ ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vµ hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ nh­ miÔn gi¶m thuÕ xuÊt khÈu, hç trî duy tr× vµ tån t¹i lµng nghÒ ... Theo «ng Mai V¨n D©u, thø tr­ëng Bé Th­¬ng m¹i, mÆc dï ngµnh thñ c«ng mü nghÖ cã ®­îc n¨m thuËn lîi vµ tiÒm n¨ng kÓ trªn, tuy nhiªn ®Ó ph¸t triÓn ®­îc thuËn lîi, biÕn tiÒm n¨ng s½n cã thµnh ngo¹i tÖ thu vÒ, ngµnh thñ c«ng mü nghÖ cßn rÊt nhiÒu viÖc ph¶i lµm. 1.2. Nh÷ng khã kh¨n vµ yÕu kÐm cña ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam §Õn nay, tuy s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam ®· cã mÆt ë gÇn 140 quèc gia nh­ng vÉn chØ chiÕm tõ 3 ®Õn 4% thÞ phÇn hµng thñ c«ng mü nghÖ toµn thÕ giíi. S¶n phÈm ViÖt Nam l¹i bÞ c¹nh tranh gay g¾t bëi s¶n phÈm Trung Quèc vµ Th¸i Lan, nhÊt lµ vÒ gi¸ c¶, s¶n phÈm ViÖt Nam lu«n cao h¬n tõ 10 ®Õn 20%. Theo c¸c doanh nh©n s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ, së dÜ s¶n phÈm cña hä cã gi¸ thµnh lu«n thÊp h¬n lµ do c¸c lµng nghÒ ®­îc tËp trung l¹i tõng vïng, ®­îc ChÝnh phñ hç trî gi¸ thuª ®Êt, gi¸ thuª nhµ x­ëng, ®­îc ­u ®·i vµ hç trî vèn ®Çu t­ trang thiÕt bÞ, gi¸ nh©n c«ng rÎ h¬n ViÖt Nam. Møc l­¬ng cho mét c«ng nh©n lao ®éng trong lµng nghÒ Trung Quèc lµ 35 ngµn ®ång/ngµy th× ë ViÖt Nam lµ 50 ngµn ®ång/ngµy.Do s¶n xuÊt hµng lo¹t nªn hä ®ñ kh¶ n¨ng cung øng ®­îc nh÷ng hîp ®ång lín, ®¶m b¶o thêi gian giao hµng, ®ång thêi gi¶m ®­îc phÝ vËn chuyÓn. S¶n xuÊt tËp trung nªn c¸c lµng nghÒ cña hä th­êng trë thµnh ®Þa ®iÓm tham quan cña kh¸ch du lÞch n­íc ngoµi, tõ ®ã s¶n phÈm cã c¬ héi tiªu thô, nh­ ë vïng QuÕ L©m, Trung Quèc. Trong khi ®ã ë ViÖt Nam, c¸c lµng nghÒ, c¸c c¬ sá s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ th­êng ho¹t ®éng tù ph¸t vµ ph©n t¸n, thiÕu trang thiÕt bÞ, thiÕu th«ng tin thÞ tr­êng. Muèn ph¸t huy s¶n xuÊt hoÆc cã ®¬n ®Æt hµng l¹i thiÕu vèn v× kh«ng vay ®­îc tõ c¸c nguån tÝn dông hay ng©n hµng do kh«ng cã ®Êt ®ai, nhµ x­ëng thÕ chÊp theo quy ®Þnh. HiÖn c¶ n­íc cã ®Õn 85% hé c¸ thÓ vµ 68% c¬ së s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn vay. NhiÒu chi phÝ lµm ®éi gi¸ thµnh s¶n phÈm nh­ mua nguyªn vËt liÖu nhá lÎ kh«ng hãa ®¬n ®Çu vµo, chi phÝ cho mÆt b»ng, cho b¶o hiÓm, cho c«ng ®oµn... Bªn c¹nh ®ã thÞ tr­êng thñ c«ng mü nghÖ n­íc ngoµi lu«n biÕn ®éng vµ thay ®æi thÞ hiÕu. Mµnh tróc xuÊt sang Mü (sö dông l©u ngµy) kh¸c xuÊt sang Ph¸p (sö dông mét mïa). §iÒu kiÖn kü thuËt ®ßi hái ngµy cµng kh¾t khe. S¶n phÈm m©y tre l¸, g¸o dõa... xuÊt sang NhËt ®¶m b¶o ®óng ®é bãng theo yªu cÇu, chÝnh x¸c tiªu chuÈn kÝch th­íc theo ®¬n ®Æt hµng. Mµnh tróc xuÊt sang Mü ®ßi hái s¬n ph¶i an toµn, kh«ng ®éc h¹i, kh«ng pha ch×, kÏm, sö dông trong s¶n phÈm ph¶i ®¶m b¶o kh«ng gØ sÐt... Trong khi ®ã, còng v× thiÕu vèn, c¸c doanh nh©n ViÖt Nam khã cËp nhËt ®­îc nh÷ng th«ng tin quan träng liªn quan ®Õn s¶n phÈm nªn th­êng thua thiÖt trong c¹nh tranh. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng kü thuËt, c«ng nghÖ ¸p dông trong ngµnh nghÒ truyÒn thèng hiÖn nay vÉn rÊt l¹c hËu lµm cho n¨ng suÊt thÊp, chÊt l­îng s¶n phÈm ch­a cao, mÉu m· hµng hãa cßn ®¬n ®iÖu ch­a phï hîp thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng, søc c¹nh tranh kÐm. Do nguån vèn bÞ h¹n chÕ, céng víi tam lý lµm ¨n nhá nªn rÊt nhiÒu lµng nghÒ vÉn b»ng lßng víi s¶n phÈm m×nh lµm ra, kh«ng tÝch cùc ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, kh«ng chó träng thay ®æi mÉu m· hµng hãa. Thãi quen sö dông kü n¨ng ®«i bµn tay lµ chÝnh, b¶o thñ, tr× trÖ vÒ mÆt kü thuËt, chËm c¶i tiÕn mÉu m· h×nh thøc s¶n phÈm. §ång thêi còng do kinh tÕ hé gia ®×nh lµ chñ yÕu, kh¶ n¨ng qu¶n lý vµ nguån vèn ®Çu t­ cã h¹n nªn Ýt cã ®iÒu kiÖn lµm ¨n lín. §Æc biÖt c¸c s¶n phÈm cña ngµnh nghÒ n«ng th«n th­êng khã kh¨n trong kh©u tiªu thô, tiÕp cËn thÞ tr­êng v× ch­a coi träng c«ng t¸c thÞ tr­êng, thËm chÝ kh«ng cã kiÕn thøc vÒ hµng hãa, thÞ tr­êng, marketing... HiÖn t¹i s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu chñ yÕu qua con ®­êng ñy th¸c cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh XNK ë Trung ­¬ng hay c¸c thµnh phè lín nªn kh«ng n¾m b¾t ®­îc ®Çy ®ñ yªu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ mÉu m·, chÊt l­îng, gi¸ c¶, ph­¬ng thøc thanh to¸n. Theo sè liÖu thèng kª, toµn bé c¬ së ngµnh nghÒ truyÒn thèng cña chóng ta ë n«ng th«n chØ cã h¬n 20% cã nhµ x­ëng kiªn cè, h¬n 86% sè c¬ së sö dông ®iÖn, tr×nh ®é c¬ khÝ cßn thÊp, míi cã h¬n 40% c«ng viÖc ®­îc thùc hiÖn b»ng m¸y mãc nªn søc ng­êi bá ra rÊt nhiÒu , ch­a ¸p dông ®­îc c«ng nghÖ míi ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. V× vËy hµm l­îng c«ng nghÖ trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm vÉn cßn thÊp. Cã nhiÒu mÆt hµng, do lao ®éng thñ c«ng nhiÒu nªn chi phÝ lao ®éng sèng chiÕm mét tû träng qu¸ cao trong gi¸ thµnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng s¶n phÈm kÐm søc c¹nh tranh trªn tr­êng quèc tÕ. Ch¼ng h¹n c¸c lµng nghÒ dÖt chiÕu ë Tiªn KiÒu (Thanh Hµ), Thanh Kú (Tø Kú) hay c¸c lµng nghÒ m©y tre ®an ë Hµ T©y... vÉn gi÷ c¸ch lµm thñ c«ng tõ xa x­a kh«ng hÒ ®Çu t­ c¶i tiÕn. Do vËy chÊt l­îng hµng hãa thÊp, mÉu m· ch­a ®Ñp, khã tiªu thô, gi¸ thÊp. Tuy nhiªn do ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt vµ cña s¶n phÈm mang tÝnh ®éc ®¸o, tinh x¶o, víi c«ng nghÖ cæ truyÒn kÕt hîp víi kinh nghiÖm vµ bµn tay khÐo lÐo cña ng­êi thî ®· t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm mang tÝnh ®Æc thï mµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i s¶n xuÊt hµng lo¹t khã thùc hiÖn ®­îc. Nhãm nµy chiÕm mét tû träng kh¸ lín trong s¶n phÈm c¸c lµng nghÒ nh­ ®óc ®ång, ch¹m, kh¶m, s¬n mµi... Do vËy, chñ tr­¬ng ®óng ®¾n nhÊt lµ ph¶i kÕt hîp ®­îc khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i víi kü thuËt cæ truyÒn ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt chÊt l­îng, c¶i tiÕn mÉu m· ®Ò tµi s¶n phÈm cho phï hîp víi thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng Thªm vµo ®ã, c¬ së h¹ tÇng ë c¸c lµng nghÒ hÇu hÕt ®Òu yÕu kÐm, mÆt b»ng s¶n xuÊt chËt hÑp, « nhiÔm m«i tr­êng nÆng nÒ. §©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc bøc xóc, cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p nhanh chãng, toµn diÖn cña ®Þa ph­¬ng vµ Nhµ n­íc míi cã thÓ gi¶i quyÕt... Trong Héi nghÞ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n vµo th¸ng 8/2000, Thñ t­íng Phan V¨n Kh¶i ®· ®Æc biÖt nhÊn m¹nh: “VÊn ®Ò ph¸t triÓn lµng nghÒ n«ng th«n trong thêi kú CNH - H§H cã ý nghÜa chiÕn l­îc. CÇn ph¶i th¸o gì tÊt c¶ nh÷ng g× ®ang c¶n trë søc ph¸t triÓn lµng nghÒ”. C¸c lùc c¶n th× nhiÒu, nh­ng cã thÓ tãm t¾t d­íi c¸c nhãm: C¸c chÝnh s¸ch vµ luËt ch­a ®ñ t¹o mét hµnh lang ph¸p lý cÇn thiÕt cho ng­êi s¶n xuÊt kinh doanh lo¹i s¶n phÈm giÇu chÊt trÝ tuÖ vµ nghÖ thuËt nµy; Mét sè quy ®Þnh ch­a hîp lý vÒ thuÕ, ®¸nh ®ång hµng thñ c«ng mü nghÖ víi c«ng nghÖ phÈm; Ch­a cã chÕ ®é trî gi¸ b¶o hé mËu dÞch, ­u ®·i tÝn dông cho c¸c lµng nghÒ; Tù th©n c¸c lµng nghÒ lóng tóng do søc ú cè h÷u khi ®i vµo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Cã thÓ nãi, ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ®ang ë trong t×nh tr¹ng manh món, tù ph¸t vµ thiÕu sù chØ ®¹o, ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. Trong nhiÒu tr­êng hîp, tiÒm n¨ng xuÊt khÈu rÊt lín, nh­ng do thiÕu vèn, mÆt b»ng chËt hÑp vµ kh«ng ®­îc h­ëng c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i cña Nhµ n­íc ®· dÉn ®Õn tiÒm n¨ng vÉn chØ lµ tiÒm n¨ng trong hµng chôc n¨m. Nguyªn do chÝnh lµ c¸c NghÞ quyÕt, QuyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ ban hµnh h·y cßn ë kh¸ xa tÇm tay cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt, c¸c ®Þa ph­¬ng còng ch­a quan t©m ®óng møc ®Õn s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt thñ c«ng mü nghÖ. §Ó hµng thñ c«ng mü nghÖ kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi th× sù hç trî cña ChÝnh phñ sÏ ®ãng vai trß lín trong viÖc phôc håi vµ ph¸t triÓn mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ nh÷ng lµng nghÒ truyÒn thèng. 2. C¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ chñ yÕu cña ViÖt Nam 2.1. Hµng gèm sø mü nghÖ, s¬n mµi mü nghÖ ViÖt Nam cã mét truyÒn thèng l©u ®êi vÒ s¶n xuÊt gèm sø, víi c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng tr¶i dµi tõ B¾c ®Õn Nam. Song tËp trung chñ yÕu vÉn lµ c¸c khu vùc cã nghÒ gèm truyÒn thèng nh­ Qu¶ng Ninh, §ång Nai, S«ng BÐ, VÜnh Long .. vµ ®Æc biÖt trong sè ®ã ph¶i kÓ ®Õn lµng nghÒ B¸t Trµng víi c¸c s¶n phÈm næi tiÕng nh­ t­îng phËt Tam §a, lä hoa, b×nh trµ ... ®­îc b¹n hµng nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ­a chuéng. Theo c¸c th­¬ng nh©n n­íc ngoµi, chÊt l­îng gèm sø ViÖt Nam kh«ng thua kÐm c¸c c­êng quèc s¶n xuÊt kh¸c nh­ Italia, Trung Quèc, Malaysia... Do tr×nh ®é ®iªu kh¾c, t¹o d¸ng s¶n phÈm tuyÖt vêi, cã kh¸ch hµng so s¸nh mÆt hµng gèm ®Êt ®á cña ViÖt Nam lµ “Sa× Gßn Italia”. Ngoµi ra víi ­u ®iÓm ®­îc lµm b»ng tay, chñng lo¹i vµ chÊt liÖu phong phó cho phÐp ng­êi mua hµng cã nhiÒu lùa chän tõ hµng men, kh«ng men, ®Êt ®á... C¸c s¶n phÈm còng ®a d¹ng nh­ chËu trßn, oval, vu«ng, ch÷ nhËt, h×nh thó, ®«n, hò, b×nh... §iÒu nµy gióp kh¸ch hµng cã mét bé s­u tËp ®Çy ®ñ trong khi hä chØ cã thÓ mua hµng ®Êt ®á ë Trung Quèc, hµng men d¹ng trßn t¹i Malaysia vµ hµng cao cÊp t¹i Italia. Kh¸c víi c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ kh¸c, gi¸ trÞ cña mÆt hµng gèm sø kh«ng chØ thÓ hiÖn ë c¸c yÕu tè kü thuËt nh­ ®é tr¾ng, thÊu quang, s¸ng, bãng ... mµ cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo së thÝch, thÞ hiÕu thÈm mü còng nh­ yªu cÇu vÒ thêi trang vµ v¨n ho¸ tiªu dïng cña thÞ truêng tiªu thô. Theo ý kiÕn cña Vô xuÊt nhËp khÈu - Bé Th­¬ng m¹i : “Hµng gèm sø cña ViÖt Nam cã søc c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ gi¸ c¶. Song ®¸ng tiÕc lµ mÉu m· cña chóng ta cßn qu¸ nghÌo nµn vµ ®¬n ®iÖu kh«ng ®¸p øng thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng trong vµ ngoµi n­íc. Thªm vµo ®ã, nh÷ng nhµ s¶n xuÊt gèm sø ViÖt nam vÉn ph¶i phô thuéc vµo phô gia men cña n­íc ngoµi nªn nhiÒu lóc ch­a chñ ®éng trong s¶n xuÊt. Cã lÏ ®· ®Õn lóc c¸c viÖn nghiªn cøu khoa häc, c¸c c¬ së s¶n xuÊt thö nghiÖm sö dông ng©n s¸ch Nhµ n­íc nªn tham gia gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt thñ c«ng ViÖt Nam”. Do ®ã, ngoµi yªu cÇu vÒ chÊt l­îng, c¸c doanh nghiÖp cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn viÖc t¹o ra c¸c s¶n phÈm víi mÉu m· ®a d¹ng, phong phó ... mang ®Ëm phong c¸ch d©n téc ViÖt Nam víi nh÷ng hoa v¨n ®éc ®¸o ph­¬ng §«ng - mét trong nh÷ng thñ thuËt mµ c¸c nhµ thñ c«ng Trung Quèc ®Æc biÖt khai th¸c ®Ó trë thµnh mét ®«Ý thñ c¹nh tranh cña mÆt hµng gèm sø ViÖt Nam. Theo sè liÖu thèng kª, n¨m 1997 ViÖt Nam ®· xuÊt ®­îc 70 triÖu USD hµng gèm sø mü nghÖ, n¨m 1998 con sè nµy gi¶m ®i Ýt nhiÒu do thÞ tr­êng xuÊt khÈu khã kh¨n, nh­ng n¨m 1999 ®· ®¹t møc 100 triÖu USD vµ n¨m 2000 ®¹t trªn 120 triÖu USD. HiÖn nay, ngµnh gèm sø mü nghÖ ViÖt Nam ®· h×nh thµnh ba trung t©m s¶n xuÊt cã qui m« t­¬ng ®èi lín ë ba ®Þa ph­¬ng: B¸t Trµng, L¸i Thiªu vµ §ång Nai víi kim ng¹ch cña mét trung t©m mét n¨m trªn 20 triÖu USD/n¨m. Víi uy tÝn cña ngµnh hµng gèm sø mü nghÖ ViÖt Nam ngµy cµng cao, trong mÊy n¨m gÇn ®©y ®· cã nhiÒu ®èi t¸c n­íc ngoµi ®Æt quan hÖ hîp t¸c l©u dµi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt hµng gèm sø mü nghÖ thñ c«ng cña ViÖt Nam: c¸c h×nh thøc hîp t¸c kh¸ ®a d¹ng tõ viÖc gia c«ng theo mÉu m· vµ nguyªn liÖu men nhËp ngo¹i ®Õn viÖc nhËn ®¹i lý tiªu thô ë n­íc ngoµi vµ ®Çu t­ vèn thµnh lËp c«ng ty liªn doanh theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. §iÒu ®ã cho thÊy, ngµnh gèm sø thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam b­íc ®Çu ®· cã uy tÝn trªn tr­êng quèc tÕ vµ lµ ®èi thñ c¹nh tranh víi Trung Quèc vèn lµ quèc gia cã bÒ dµy kinh nghiÖm hµng ngh×n n¨m. §Ó gèm sø thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam ®ñ søc “®i xa” h¬n n÷a trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, cÇn tËp trung khai th¸c triÖt ®Ó c«ng nghÖ cæ truyÒn kÕt hîp c¸c øng dông tiÕn bé míi vÒ kü thuËt men, sö dông c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. TiÕn tíi thay thÕ c¸c lß gèm thñ c«ng b»ng c¸c lß gas, lß ®iÖn nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ t¨ng tû lÖ s¶n phÈm tèt tõ 75% (lß thñ c«ng) lªn 95%. §ång thêi, gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr­êng. NghÒ s¬n mµi ViÖt Nam ®· xuÊt hiÖn tõ tr­íc c«ng nguyªn cïng víi Trung Quèc, NhËt B¶n, tuy phÇn kü thuËt cã kh¸c. N¨m 1932, nhê mét sè gi¸o viªn, sinh viªn tr­êng Cao ®¼ng Mü thuËt §«ng D­¬ng, nghÒ s¬n ®· ®­îc c¶i tiÕn víi kü thuËt ®Æc biÖt, më ®­êng cho nghÖ thuËt s¬n mµi hiÖn nay. §Õn nay ®· tr¶i réng vµ ph©n bæ hÇu kh¾p c¶ n­íc tõ B¾c tíi Nam trong ®ã, Nam §Þnh ®øng ®Çu vÒ hµng s¬n mµi víi mÉu m·, chÊt l­îng tèt. MÆt hµng s¬n mµi ®­îc s¶n xuÊt tõ nh÷ng nguyªn liÖu kh¸ phong phó cã s½n t¹i ViÖt Nam ®ång thêi còng ®ßi hái ph¶i cã sù khÐo lÐo, cÈn thËn vµ kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cao. Hµng s¬n mµi bao gåm chñ yÕu lµ tranh s¬n mµi, bµn nghÕ s¬n mµi, hép ®ùng ®å trang søc, lä hoa, ®å trang trÝ néi thÊt ... nãi chung lµ c¸c mÆt hµng mang tÝnh nghÖ thuËt cao dïng ®Ó trang trÝ. §Æc biÖt kh¸ch n­íc ngoµi rÊt ­a thÝch b¸t, ®Üa s¬n mµi cña ta víi hoa v¨n gi¶n dÞ, kiÓu d¸ng l¹ m¾t ... Quy tr×nh lµm hµng s¬n mµi gåm nhiÒu c«ng ®o¹n phøc t¹p cã ®Õn 15 c«ng ®o¹n tõ tiÖn gç, tre lµm cèt ®Õn thÓ hiÖn ®Ò tµi vµ s¬n phñ, ®¸nh bãng. Nguyªn liÖu cho mÆt hµng nµy còng cã nhiÒu lo¹i nh­ gç s¬n, tre, v¶i, dÇu ho¶, vá trai, vá trøng, nhùa th«ng, vµng, b¹c l¸ ... C¸c s¶n phÈm s¬n mµi còng ®a d¹ng nh­ bµn ghÕ, b×nh phong, tñ , tranh...®­îc lµm theo nhiÒu kiÓu nh­ ®¾p næi, kh¾c tròng, vÏ phñ, vÏ vµng... Sau mét thêi gian ng­ng trÖ v× nhiÒu lý do, ®Õn nay s¶n phÈm s¬n mµi ®· b¾t ®Çu kh«i phôc. Hµng s¬n mµi ®· ®­îc xuÊt nhiÒu qua ch©u ¢u, B¾c Mü, NhËt... kh«ng chØ mµu ®en vµ mar«ng nh­ tr­íc ®©y mµ nay c¶i tiÕn nhiÒu mµu, ®¸p øng thÞ hiÕu kh¸ch hµng 2.2 Hµng m©y tre xuÊt khÈu, hµng thªu ren, hµng cãi, ng« dõa, th¶m c¸c lo¹i Hµng m©y tre. Tõ nh÷ng ph­¬ng tiÖn sinh ho¹t th­êng nhËt trong mçi gia ®×nh ViÖt nam nh­ ræ, r¸ ®Ó röa rau vo g¹o, ®ùng hoa qu¶ hay ®«i ®òa, chiÕc t¨m dïng trong b÷a ¨n hµng ngµy cho ®Õn nh÷ng bé bµn ghÕ, kÖ trang trÝ sang träng ... ®Òu kh«ng thÓ thiÕu v¾ng mÆt hµng m©y tre. Xa h¬n, hµng thñ c«ng mü nghÖ cßn ®­îc xuÊt ra n­íc ngoµi víi nh÷ng vËt phÈm trang trÝ, thêi trang nh­ tói x¸ch, lµn m©y ®i chî, l½ng hoa råi nh÷ng gi¸, rä dïng ®Ó ®ùng vµ trang trÝ trong nhµ... Hµng m©y tre xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ra ®êi nh»m tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu tiªu dïng cña con ng­êi. §©y lµ nh÷ng mÆt hµng dÔ lµm, dÔ ®µo t¹o thî, nguån nguyªn liÖu s½n cã l¹i céng víi mét ®éi ngò lao ®éng ®«ng ®¶o ®· gãp phÇn t¨ng tû träng ®¸ng kÓ cña hµng m©y tre trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam. ViÖc tËp trung s¶n xuÊt thµnh c¸c vïng lín t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi triÓn khai nhanh c¸c hîp ®ång ngo¹i, ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hµng, võa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c¬ cÊu vïng. Sù h×nh thµnh cña c¸c vïng s¶n xuÊt lín, tËp trung lµ do c¸c vïng nµy s½n cã nghÒ truyÒn thèng l©u ®êi vµ gÇn n¬i cung cÊp nguyªn liÖu. Ch¼ng h¹n, hÇu hÕt c¸c c¬ së s¶n xuÊt hµng m©y tre tËp trung ë Hµ Néi vµ Hµ S¬n B×nh vµ mét sè tØnh kh¸c thuéc vïng ®ång b»ng s«ng Hång. §Æc ®iÓm cña vïng nµy lµ ®Êt chËt, ng­êi ®«ng, d­ thõa lao ®éng. V× vËy hä ph¶i duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng ®Ó ®¶m b¶o cuéc sèng. MÆt kh¸c, c¸c tØnh nµy rÊt gÇn c¸c vïng cung cÊp nguyªn liÖu. HÇu hÕt c¸c mÆt hµng m©y tre sö dông nguyªn liÖu chÝnh lµ tõ c¸c vïng rõng nói, trõ mét sè Ýt sö dông m©y hoÆc b»ng tre v­ên. Tr­íc n¨m 1990, nhãm hµng nµy ph¸t triÓn vµ xuÊt khÈu víi khèi l­îng lín (N¨m 1989, c«ng ty xuÊt khÈu m©y tre ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu ®¹t kim ng¹ch gÇn 50 triÖu USD). Tuy vËy, ngµnh hµng m©y tre cña ViÖt nam cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n khi xuÊt khÈu: mÉu m·, kiÓu d¸ng nghÌo nµn kÐm s¸ng t¹o vµ bÞ trïng lÆp rÊt nhiÒu nªn dÔ g©y c¶m gi¸c nhµm ch¸n; kh©u xö lý nguyªn liÖu ch­a tèt dÉn ®Õn t×nh tr¹ng s¶n phÈm hay bÞ mèc vµ cã ®é bÒn kÐm; kh©u tiÕp thÞ còng mang nÆng tÝnh thñ c«ng vµ ng­êi s¶n xuÊt bÞ thua thiÖt rÊt nhiÒu do qua nhiÒu kh©u trung gian. S¬ bé ®¸nh gi¸ kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy ®¹t 20-25 triÖu USD/n¨m Hµng thªu ren. §©y lµ mét nhãm hµng mang ®Ëm tÝnh thñ c«ng, s¶n xuÊt ®ßi hái sù cÇn cï, tinh tÕ vµ khÐo lÐo. Tõ ®«i bµn tay tµi hoa cña ng­êi thî, tõng ®­êng kim mòi chØ ®· trë thµnh nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt cã gi¸ trÞ t¹o h×nh, gi¸ trÞ thÈm mü l­u truyÒn ®Õn nhiÒu thÕ hÖ sau. Cã thÓ nãi s¶n phÈm thªu ren rÊt ®Æc s¾c do ®­îc lµm hoµn toµn b»ng ph­¬ng ph¸p thñ c«ng: tõ ®ãng khung, c¨ng v¶i cho ®Õn kh©u thªu, ®Òu kh«ng hÒ cã sù tham gia cña m¸y mãc. ChÝnh v× vËy, s¶n phÈm thªu rÊt ®a d¹ng, phong phó, kh«ng s¶n phÈm nµo gièng s¶n phÈm nµo hoµn toµn cho dï ho¹ tiÕt thªu t­¬ng tù nh­ nhau. Mçi ®­êng nÐt ®Òu tinh x¶o, uyÓn chuyÓn, mÒm m¹i, sèng ®éng, mÞn mµng nh­ nh÷ng nÐt vÏ nã nh­ ®­îc ch¾t läc tõ nh÷ng tinh tuý cña t©m hån ng­êi nghÖ nh©n còng nh­ tõ tinh hoa ngµn ®êi cña ®Êt lµng nghÒ. S¶n phÈm chñ yÕu cña thªu ren lµ nh÷ng bé kh¨n tr¶i bµn, ga gèi, ¸o thªu, tranh thªu, rÌm cöa, kim«n« ... rÊt ®­îc ng­êi tiªu dïng ­a chuéng, ®· vµ ®ang tõng b­íc chinh phôc thÞ tr­êng T©y ¢u, §«ng B¾c ¸, B¾c Mü... vèn lµ nh÷ng thÞ tr­êng khã tÝnh, ®ßi hái yªu cÇu cao nh­ NhËt B¶n, Ph¸p, ý, Singapore .. vµ gÇn ®©y nhÊt lµ thÞ tr­êng Mü. Tuy nhiªn, chóng ta ph¶i sím n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng c¸c n­íc nµy, ®a d¹ng ho¸ mÉu m·, ®Ò tµi, n©ng cao chÊt l­îng ®ång thêi h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ kh¸c trªn thÞ tr­êng. N¨m 2000, c¶ n­íc xuÊt khÈu trªn 10 triÖu USD chñ yÕu sang NhËt, EU. Hµng thªu ren thæ cÈm lµ nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. T¹i Lµo Cai, ®­îc tæ chøc phi chÝnh phñ Ph¸p – Mü gióp ®ì ®· lËp “Tæ s¶n xuÊt hµng thæ cÈm” ë Sapa, trong thêi gian ng¾n ®· thu hót trªn 200 lao ®éng, s¶n xuÊt vµ tiªu thô 30 ngh×n s¶n phÈm (chñ yÕu lµ b¸n cho kh¸ch du lÞch n­íc ngoµi – h×nh thøc xuÊt khÈu t¹i chç). T¹i lµng Mü NghiÖp (Ninh ThuËn) cã hµng tr¨m ng­êi chuyªn dÖt thæ cÈm cña d©n téc Ch¨m rÊt næi tiÕng. Kh¸ch hµng nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc, Mü ®· ®Õn tËn n¬i ®Æt mua hµng. ë c¸c tØnh phÝa B¾c, d©n téc Th¸i, M­êng ®Òu cã truyÒn thèng dÖt thæ cÈm, chóng ta cÇn cã sù quan t©m ®Æc biÖt vÒ nh÷ng lo¹i s¶n phÈm nµy, kh«ng nªn ®Ó mai mét. Hµng ng«, cãi, dõa. Nhãm hµng nµy gåm c¸c mÆt hµng nh­ chiÕu, dÐp, t._.h¶m, mµnh .. víi nhiÒu kiÓu d¸ng ®Ñp mang ®Ëm tÝnh v¨n ho¸ ¸ §«ng vµ d©n téc ViÖt Nam. Nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt nhãm hµng nµy tËp trung kh¸ dåi dµo ë c¸c vïng ®ång b»ng s«ng Hång, s«ng Cöu Long ... Trong sè ®ã , phong phó vÒ chñng lo¹i ph¶i kÓ ®Õn c¸c lo¹i th¶m víi c¸c nguyªn liÖu kh¸c nhau nh­ th¶m bÑ ng«, th¶m cãi, th¶m ®ay, th¶m x¬ dõa ... §Æc biÖt lµ th¶m len - nhãm hµng ®em l¹i kim ng¹ch xuÊt khÈu lín nhÊt, cã gi¸ trÞ cao, thu hót nhiÒu lao ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ : Nhµ n­íc, tËp thÓ vµ t­ nh©n. Th¶m len cña ta ®­îc thÞ tr­êng n­íc ngoµi ­a chuéng v× chÊt l­îng cao, gi¸ l¹i thÊp so víi gi¸ cña c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. (Mçi n¨m s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu kho¶ng 3 triÖu m2 th¶m len) Cãi, ng«, dõa ... lµ nh÷ng nguyªn liÖu s½n cã, dÔ kiÕm vµ kh«ng tèn nhiÒu chi phÝ khai th¸c nh­ nhiÒu nguyªn liÖu kh¸c. V× thÕ mµ chóng ta cÇn tËp trung khai th¸c ®Ó s¶n xuÊt bëi chi phÝ cho nhãm hµng nµy kh«ng nhiÒu nh­ng l¹i thu ®­îc l­îng ngo¹i tÖ kh¸ cao. S¶n phÈm chiÕu, dÐp, th¶m, mµnh ®­îc xuÊt khÈu chñ yÕu sang khu vùc §«ng ¢u, Liªn X« vµ mét sè n­íc kh¸c nh­ Hång K«ng, Thuþ §iÓn, Ph¸p , ý, Canada ... Tuy nhiªn nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tû träng gi¸ trÞ xuÊt khÈu nhãm hµng nµy liªn tôc gi¶m so víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ nãi chung. Nguyªn nh©n lµ do c¸c thÞ tr­êng nhËp cãi lín nh­ §øc, Hµn Quèc gi¶m l­îng mua ®¸ng kÓ, thªm vµo ®ã lµ sù c¹nh tranh gay g¾t vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng cña c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc. §iÒu nµy còng ®Æt ra nhiÒu thö th¸ch víi c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng còng nh­ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng cãi, ng«, ®ay ... 2.3 Hµng thñ c«ng mü nghÖ kh¸c Nhãm hµng nµy bao gåm nhiÒu mÆt hµng kh¸c nhau, tiªu biÓu nh­ c¸c mÆt hµng ch¹m kh¶m tõ b¹c, kim lo¹i quý, gç quý vµ c¸c lo¹i mü nghÖ kh¸c. Trong nhãm nµy th­êng gåm nh÷ng mÆt hµng khã s¶n xuÊt, tèn nhiÒu thêi gian vµ ®ßi hái tr×nh ®é còng nh­ sù s¸ng t¹o cao. §ång thêi, ®©y còng lµ nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt cao, ®ßi hái kh¸ch hµng ph¶i lµ nh÷ng ng­êi cã thu nhËp kh¸ trë lªn ... Hµng gç mü nghÖ víi lùc l­îng nghÖ nh©n cha truyÒn con nèi ®­îc ®µo t¹o tõ tr­êng líp vµ mét sè thiÕt bÞ võa nhËp khÈu, ngµnh nµy ®· s¶n xuÊt ®­îc nhiÒu lo¹i hµng: tranh t­îng, sofa, b×nh phong, tñ... ®Ñp, bÒn víi nh÷ng ®­êng nÐt ch¹m c«ng phu, ®iªu luyÖn, l«i cuèn sù yªu thÝch cña kh¸ch hµng. Kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ngµnh kho¶ng 80 triÖu USD/n¨m qua c¸c thÞ tr­êng §µi Loan, Singapore, NhËt B¶n, Trung §«ng, Ph¸p... §Æc biÖt hµng gç chÕ biÕn lµ mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu lín. N¨m 1997, kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh chØ kho¶ng 28,7 triÖu USD, ®Õn n¨m 2000 ®· t¨ng vät lªn h¬n 65,2 triÖu USD, b×nh qu©n mét lao ®éng trong ngµnh t¹o ra gi¸ trÞ xuÊt khÈu 2878 USD, t¨ng gÊp 2,4 lÇn so víi n¨m 1997. Ngµnh chÕ biÕn gç cã nhiÒu ­u thÕ vÒ lùc l­îng lao ®éng, cã kh¶ n¨ng t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm ®ßi hái cao vÒ sù khÐo lÐo, tinh x¶o cña ng­êi thî mµ m¸y mãc khã cã thÓ ®¹t ®­îc. §©y còng lµ lîi thÕ c¹nh tranh cña ngµnh so víi nh÷ng n­íc kh¸c trong khu vùc. C¸c c¬ së s¶n xuÊt mÆt hµng nµy còng kh«ng nhiÒu, tËp trung nhÊt lµ ë Th­êng TÝn - Hµ T©y, §ång Kþ - B¾c Ninh, vµ mét sè c¬ së ë Hµ Nam, Ninh B×nh, H¶i Phßng, Hµ Néi ... vµ mét sè ®Þa ph­¬ng kh¸c nh­ §ång Nai, An Giang, TP Hå ChÝ Minh, HuÕ ... 3. §Æc ®iÓm cña hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam Cã thÓ nãi, hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· thÓ hiÖn ®­îc nh÷ng nÐt truyÒn thèng v¨n ho¸ cña ng­êi ViÖt cæ. NghÒ thñ c«ng mü nghÖ ®· cã ë ViÖt Nam tõ rÊt l©u vµ cïng víi thêi gian, ngµnh nghÒ nµy ®ang ®­îc më réng ra nhiÒu vïng trªn kh¾p mäi miÒn ®Êt n­íc. Víi ®«ng ®¶o ®éi ngò nghÖ nh©n cã tay nghÒ cao, ngµnh thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam ®ang h­íng tíi viÖc t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®Ñp vÒ mµu s¾c, h×nh d¸ng ®ång thêi phong phó vÒ chñng lo¹i, chÊt liÖu nh»m kh«ng ngõng tho¶ m·n nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. Giê ®©y, hµng thñ c«ng mü nghÖ ®ang lµ mét trong nh÷ng nhãm s¶n phÈm xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Nãi ®Õn hµng thñ c«ng mü nghÖ, ng­êi ta kh«ng chØ nghÜ ®Õn mÆt hµng tiªu dïng th«ng th­êng bëi nã chøa ®ùng tÝnh chÊt nghÖ thuËt, mü thuËt cao. ChÝnh v× ®Æc thï cña lo¹i hµng ho¸ nµy nªn kh«ng ph¶i bÊt cø doanh nghiÖp nµo còng cã thÓ kinh doanh xuÊt khÈu mÆt hµng nµy mét c¸ch hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, viÖc s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam vÉn mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt nhá ph©n t¸n. §Æc ®iÓm nµy võa cã tÝnh ­u ®iÓm ®ång thêi l¹i kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng nh­îc ®iÓm nhÊt ®Þnh. ­u ®iÓm: §Çu t­ cho s¶n xuÊt thÊp ThuËn lîi cho viÖc huy ®éng nguån lao ®éng d­ thõa vµ n«ng nhµn T¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng Nh­îc ®iÓm: Khã kiÓm so¸t ®­îc chÊt l­îng hµng ho¸ Ph­¬ng tiÖn kü thuËt cho s¶n xuÊt cßn nghÌo nµn, ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng hµng ho¸ Thu gom hµng ho¸ kh«ng ®­îc nhanh do s¶n xuÊt kh«ng tËp trung, dÔ ¶nh h­ëng ®Õn thêi gian giao hµng Cuèi cïng, s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam ph¶i lu«n g¾n chÆt víi thÞ tr­êng tiªu thô, ®Æc diÓm nµy thÓ hiÖn ë hai mÆt sau: S¶n xuÊt ph¶i cã thÞ tr­êng S¶n xuÊt ph¶i theo yªu cÇu thÞ tr­êng. §Ó cã c¸i nh×n kh¸i qu¸t h¬n sau ®©y chóng t«i xin ®i s©u ph©n tÝch vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm sau cña ngµnh nghÒ thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam. 3.1 §Æc ®iÓm s¶n xuÊt Hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam ®­îc s¶n xuÊt chñ yÕu ë quy m« võa vµ nhá, vÉn cßn mang nÆng tÝnh s¶n xuÊt phô gia ®×nh (n«ng nhµn). §Æc ®iÓm nµy còng xuÊt hiÖn ngay c¶ t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt cña Nhµ n­íc còng nh­ cña t­ nh©n. Do tÝnh chÊt ®Æc thï cña ngµnh hµng lµ s¶n xuÊt chñ yÕu b»ng tay, tØ lÖ lµm b»ng m¸y rÊt Ýt, chØ cã mét sè kh©u chÕ biÕn nguyªn liÖu, t¹o mÉu, t¹o cèt míi cã sö dông m¸y nh­ m¸y vß ®¹p t¨m mµnh, m¸y chÕ song, m©y, chÎ t¨m, m¸y bµo, m¸y c­a, m¸y tiÖn gç ... do vËy, nh÷ng s¶n phÈm lµm ra tuy ®éc ®¸o nh­ng n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, chÊt l­îng ch­a ®ång ®Òu. Nguån nguyªn liÖu cung cÊp ®Ó s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, ®­îc khai th¸c trªn mäi miÒn ®Êt n­íc. Tõ c¸c lo¹i gç, tre, nøa, tróc, giang, song, m©y, ®ay, cãi, x¬ dõa, d©u t»m t¬, l¸ b­¬ng, l¸ nãn, b«ng chÝt ®Õn nhùa c©y S¬n Ta, ®Êt sÐt, cao lanh .. ®Òu rÊt s½n cã ë nhiÒu vïng, nhiÒu n¬i. §©y lµ nguån nguyªn liÖu chÝnh ®Ó t¹o nªn c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng. Cã mét sè rÊt nhá nguyªn liÖu ph¶i nhËp ngo¹i nh­ diªm sinh, phÈm, bét mµu, s¬n bãng, chØ thªu, vá trai, vá èc, men sø ... nh­ng kh«ng ph¶i mÆt hµng nµo còng cÇn ®Õn nh÷ng nguyªn liÖu nµy. 3.2 §Æc ®iÓm tiªu dïng S¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ nÕu xÐt d­íi gãc ®é gi¸ trÞ sö dông, kh«ng ph¶i lµ s¶n phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu ®èi víi con ng­êi trong viÖc ¨n, mÆc, ë, ®i l¹i ... nã chØ gãp phÇn t« ®iÓm cho cuéc sèng thªm h­¬ng, thªm s¾c nh­ mét thø gia vÞ. S¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cã thÓ phï hîp víi ng­êi nµy nh­ng l¹i kh«ng phï hîp víi ng­êi kh¸c, phï hîp ë thêi ®iÓm nµy nh­ng kh«ng phï hîp ë thêi ®iÓm kh¸c ... V× thÕ, nã võa ®­îc tiªu dïng réng r·i võa bÞ bã hÑp trong ph¹m vi kh«ng gian vµ thêi gian. Xu thÕ ®êi sèng con ng­êi ngµy cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu vÒ tinh thÇn còng ngµy cµng cao, nhê vËy mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ sÏ cã c¬ héi ph¸t triÓn lín h¬n trong t­¬ng lai. 3.3 §Æc ®iÓm vÒ th­¬ng phÈm Hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ nh÷ng mÆt hµng kh¸ “khã tÝnh”, yªu cÇu ph¶i cã sù b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn rÊt cÈn thËn do dÔ bÞ Èm mèc, mèi mät v× ®­îc lµm b»ng nh÷ng chÊt liÖu lµ thùc vËt (trõ hµng gèm, sø). NÕu c¸c nguyªn liÖu thùc vËt nµy ®­îc khai th¸c kh«ng ®óng mïa vô, kh«ng ®ñ ®é tuæi vµ kh«ng ®­îc xö lý tèt, kÞp thêi sÏ bÞ mèi mät lµm h­ háng. MÆt kh¸c, do tÝnh chÊt hót Èm cao nªn c¸c mÆt hµng dÔ bÞ mèc, ngay c¶ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, l­u kho vµ vËn chuyÓn hµng ra n­íc ngoµi. Hµng thñ c«ng mü nghÖ cßn lµ mÆt hµng dÔ h­ háng, ®æ vì, x©y x¸t nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng mÆt hµng gèm sø mü nghÖ, s¬n mµi ..., do ®ã yªu cÇu vÒ bao b× ph¶i ch¾c ch¾n, chÞu ®­îc vËn t¶i ®­êng dµi, hµng ph¶i ®­îc chÌn lãt, kª ®Öm, bao gãi cÈn thËn míi gi÷ ®­îc nguyªn vÑn, tr¸nh ®­îc khiÕu n¹i vÒ chÊt l­îng. Bªn c¹nh ®ã, hµng thñ c«ng mü nghÖ rÊt dÔ bÞ ¶nh h­ëng bëi khÝ hËu: khÝ hËu kh« hanh sÏ lµm cho hµng thñ c«ng mü nghÖ dÔ bÞ cong vªnh, nÕu khÝ hËu Èm ­ít l¹i dÔ lµm hµng bÞ Èm, mèc. V× vËy ph¶i ®¶m b¶o quy tr×nh sÊy kh« nghiªm ngÆt, chän lùa kü l­ìng tõng s¶n phÈm tr­íc khi hoµn thiÖn ®ãng gãi vµ giao hµng. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng hµng phï hîp víi khÝ hËu cña thÞ tr­êng tiªu dïng cÇn ph¶i cã nh÷ng t×m hiÓu cÆn kÏ vÒ ®Æc ®iÓm cña mçi khu vùc. NhiÒu mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ nh­ hµng m©y tre, gèm sø, ®å gç ch¹m kh¶m rÊt cång kÒnh, gi¸ c­íc cã khi chiÕm mét nöa trÞ gi¸ tiÒn hµng. Do ®ã, phÇn nµo lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, nhÊt lµ ®èi víi thÞ tr­êng xa ViÖt Nam. II. Vai trß cña hµng thñ c«ng mü nghÖ ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n Hµng thñ c«ng mü nghÖ tõ l©u ®· trë thµnh nh÷ng s¶n phÈm g¾n bã víi cuéc sèng con ng­êi. X· héi cµng ph¸t triÓn, cuéc sèng cµng v¨n minh th× vÞ thÕ cña s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh vµ n©ng cao. XÐt vÒ mÆt kinh tÕ mµ nãi, ®èi víi n­íc ta, mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu, xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®ãng gãp mét phÇn thu ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ vµ gãp phÇn vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn ®Êt n­íc. MÆt kh¸c, viÖc s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ kh«ng ®ßi hái mét l­îng ®Çu t­ ban ®Çu lín, kh¾c phôc ®­îc khã kh¨n cña c¸c lµng nghÒ ViÖt Nam lµ thiÕu vèn. §èi víi ng­êi lao ®éng, s¶n xuÊt thñ c«ng mü nghÖ gióp t¨ng thu nhËp ngoµi thu nhËp tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cho ng­êi n«ng d©n. §ã lµ nh÷ng lîi thÕ to lín ®Ó cã thÓ ph¸t huy nghÒ thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng. XÐt vÒ mÆt x· héi, nghÒ thñ c«ng mü nghÖ lµ nghÒ truyÒn thèng ë n­íc ta. Qua n¨m th¸ng, víi ®«i bµn tay khÐo lÐo c¸c nghÖ nh©n ®· t¹o ra cho ®êi nh÷ng s¶n phÈm ®éc ®¸o mang b¶n s¾c cña quª h­¬ng. Hµng thñ c«ng mü nghÖ cña n­íc ta cã mÆt ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi vµ rÊt ®­îc sù quan t©m cña b¹n bÌ quèc tÕ. Chóng ta ®· nhËn thøc ®óng ®¾n vµ cã chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó ph¸t triÓn mÆt hµng nµy. MÆt kh¸c, th«ng qua hµng thñ c«ng mü nghÖ mµ thÕ giíi nhËn thøc vµ hiÓu biÕt h¬n n÷a vÒ v¨n ho¸ vµ con ng­êi ViÖt Nam. Víi tµi hoa cña m×nh, ng­êi thî ®· kh¾c ho¹ h×nh ¶nh ®Êt n­íc, v¨n ho¸ vµ con ng­êi ViÖt Nam trªn mçi s¶n phÈm gãp phÇn ®­a ®Êt n­íc nhanh chãng héi nhËp cïng thÕ giíi. 1. Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng Theo sè liÖu thèng kª cña Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi, tû lÖ thÊt nghiÖp cña ViÖt Nam hiÖn nay kh¸ cao, vµo kho¶ng 6,44% vµ con sè nµy ®Æc biÖt cßn cao h¬n ë c¸c vïng n«ng th«n. §©y lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò nhøc nhèi ®èi víi c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay. Do vËy, xuÊt khÈu ®­îc mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ còng ®· t¹o ®­îc nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. ViÖc d­ thõa lao ®éng do chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ trong thêi gian ®Çu lµ mét tÊt yÕu. Tuy ch­a cã sè liÖu thèng kª ®Çy ®ñ nh­ng nh÷ng n¨m qua ®· cã sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng mét c¸ch ®¸ng kÓ theo h­íng gi¶m tØ träng lao ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ t¨ng tØ träng lao ®éng trong ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. “NÕu vµo n¨m 2010 viÖc xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®¹t kim ng¹ch 1,5 tû USD, hoÆc cao h¬n, th× ®ã lµ mét chiÕn c«ng lín trong sù nghiÖp ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña n­íc ta. Nã sÏ lµm ®æi ®êi cho nhiÒu lµng nghÒ, t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cho hµng triÖu lao ®éng. Cø xuÊt khÈu ®­îc mét triÖu USD hµng thñ c«ng mü nghÖ th× t¹o ®­îc viÖc lµm cho 3000 ®Õn 4000 lao ®éng chuyªn nghiÖp vµ n«ng nhµn. Trong khi ®ã mét triÖu USD h¹t ®iÒu xuÊt khÈu chØ gi¶i quyÕt ®­îc kho¶ng 400 lao ®éng chuyªn nghiÖp”. T×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm cña ta hiÖn nay tËp trung chñ yÕu ë n«ng th«n do ®Êt canh t¸c b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp 750 m2/ng­êi , ë miÒn B¾c lµ 400 m2/ng­êi nªn sè l­îng lao ®éng d­ thõa vµ nhµn rçi ë n«ng th«n rÊt cao. ChØ trong thêi gian mïa vô míi huy ®éng 100% lùc l­îng lao ®éng cßn trong thêi gian n«ng nhµn, chØ sö dông kho¶ng 25%. Vµo nh÷ng thêi gian ®ã, ng­êi n«ng d©n th­êng lµm mét sè nghÒ phô ®Ó t¨ng thu nhËp hoÆc hä cã xu h­íng bá ra c¸c thµnh phè víi hy väng t×m ®­îc mét c«ng viÖc t¹m bî. Nh­ vËy, thñ c«ng mü nghÖ ph¸t triÓn ë c¸c vïng n«ng th«n sÏ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho hµng v¹n ng­êi lao ®éng nghÌo, lao ®éng n«ng nghiÖp thiÕu ruéng ®Êt vµ nh÷ng ng­êi b¸n thÊt nghiÖp. Theo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ chuyªn m«n, nÕu xuÊt khÈu ®­îc 1 triÖu USD hµng thñ c«ng mü nghÖ th× sÏ thu hót ®­îc 3000 ®Õn 4000 lao ®éng chuyªn nghiÖp. Do ®ã viÖc xuÊt khÈu ®­îc mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ cã ý nghÜa kh«ng nh÷ng vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn c¶ vÒ mÆt x· héi, c©n ®èi c¬ cÊu lao ®éng gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi¶m bít ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò x· héi ph¸t sinh do viÖc ng­êi lao ®éng n«ng th«n trµn ra thµnh phè. Thãi ®êi “Nhµn c­ vi bÊt thiÖn”, cã nghÒ lµm, cã thu nhËp sÏ h¹nn chÕ nhiÒu tiªu cùc, nhiÒu tÖ n¹n x· héi, gãp phÇn lµm lµnh m¹nh hãa n«ng th«n, ®Æc biÖt trong tÇng líp thanh thiÕu niªn, h­íng hä vµo sù nghiÖp chung, cã Ých, cïng nhau chung søc chung lßng, gi÷ g×n, x©y dùng quª h­¬ng. T¹o thªm ®­îc c«ng ¨n viÖc lµm còng lµ mét biÖn ph¸p xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo h÷u hiÖu nhÊt cho ng­êi lao ®éng hiÖn nay. §©y còng lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch lín cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong vÊn ®Ò quèc kÕ d©n sinh. Ph¸t triÓn ngµnh hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu lµ biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó gãp phÇn thùc hiÖn yªu cÇu nµy, bëi nã sÏ t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm cho mäi tÇng líp lao ®éng ë mäi løa tuæi, kh«ng ®ßi hái cao vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n. 2. Sö dông cã hiÖu qu¶ nguån nguyªn liÖu s½n cã trong n­íc Víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu, ®Êt ®ai ViÖt Nam rÊt thuËn lîi cho mét sè c©y nhiÖt ®íi ph¸t triÓn nh­ gç, m©y tre, nøa, dõa ..., ngoµi ra ViÖt Nam cßn cã mét sè lo¹i ®Êt ®Æc biÖt dïng trong s¶n xuÊt gèm, sø. §©y chÝnh lµ nguån tµi nguyªn lín cña ®Êt n­íc. ViÖc khai th¸c nguån tµi nguyªn nµy ®Ó s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu gióp chóng ta sö dông cã hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn ®­îc thiªn nhiªn ­u ®·i. MÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao v× nguyªn liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt chñ yÕu ®­îc sö dông tõ nh÷ng nguyªn liÖu s½n cã trong n­íc. §ã lµ gç, tre, nøa, tróc, m©y, giang, l¸ nãn, b«ng, ®ay, cãi, sîi døa, vá dõa, vá èc, vá trøng ... thËm chÝ lµ ®Êt sÐt, ®Êt bïn. §Ó cã nh÷ng nguyªn liÖu nµy phôc vô s¶n xuÊt, xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ hÇu nh­ kh«ng tèn chi phÝ mua nguyªn liÖu bëi nã lµ nguyªn liÖu cã s½n trong tù nhiªn nh­ c©y cèi, thËm chÝ c¶ nh÷ng vËt dông thõa trong sinh ho¹t (vá dõa, vá trøng...). §©y lµ mét thÕ m¹nh lín, gãp phÇn kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, v× vËy chóng ta cÇn ph¶i biÕt tËn dông khai th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. Nh­ng khai th¸c ®­îc ch­a ®ñ, mµ cßn ph¶i khai th¸c cã hiÖu qu¶. CÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p b¶o qu¶n tèt nguån nguyªn liÖu nµy ngay tõ khi b¾t tay vµo s¶n xuÊt cho ®Õn khi s¶n phÈm ®Õn ®­îc tay ng­êi tiªu dïng. Bëi lÏ, ®a phÇn nguån nguyªn liÖu cung cÊp cho s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ ®Òu cã nguån gèc thùc vËt (trõ hµng gèm, sø) nªn rÊt dÔ bÞ Èm mèc, mèi mät ... Thªm vµo ®ã, khÝ hËu nãng Èm cña n­íc ta còng ¶nh h­ëng phÇn nµo chÊt l­îng vµ tuæi ®êi cña s¶n phÈm. VÒ nh÷ng nguyªn liÖu th« ch­a sö dông ®­îc ngay, cÇn qua mét sè kh©u chÕ biÕn gia c«ng nh­ nguyªn liÖu cung cÊp cho s¶n phÈm gèm sø, cÇn cã kÕ ho¹ch khai th¸c hîp lý tr¸nh t×nh tr¹ng khai th¸c bõa b·i, chÕ biÕn thñ c«ng .. võa g©y thÊt tho¸t tµi nguyªn, l¹i võa khai th¸c c¶ nh÷ng lo¹i tµi nguyªn kh«ng ®ång nhÊt, kÐm chÊt l­îng. Nh÷ng yÕu kÐm cña lo¹i nguyªn liÖu nµy lµ do khai th¸c kh«ng ®óng kü thuËt, khai th¸c bõa b·i ... Do ®ã, nguyªn liÖu, phô liÖu cho s¶n xuÊt gèm sø hiÖn nay cßn rÊt th« s¬, ch­a thùc sù ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vÒ chÊt l­îng cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt. §Ó nguån nguyªn liÖu nãi trªn sö dông cã hiÖu qu¶, chóng ta cÇn cã sù quan t©m ®Çu t­ vèn, trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cho viÖc nghiªn cøu, tiÕn hµnh khai th¸c chÕ biÕn s¶n xuÊt. 3. T¨ng thu ngo¹i tÖ phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc §Õn nay ViÖt Nam vÉn ®ang ®øng trong danh s¸ch c¸c n­íc nghÌo cã thu nhËp thÊp trªn thÕ giíi. V× vËy muèn t¨ng tr­ëng GDP theo ®Çu ng­êi ®Ó theo kÞp c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi th× ph¶i huy ®éng nhiÒu nguån lùc, ph¶i tËn dông mäi tiÒm n¨ng thÕ m¹nh cña ®Êt n­íc, trong ®ã ®Èy m¹nh s¶n xuÊt xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ còng lµ mét h­ín ®i ®óng ®¾n, lµ biÖn ph¸p quan träng ®Ó ph¸t huy néi lùc, gãp phÇn t¹o ra tiÒn ®Ò vËt chÊt quan träng ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. MÆc dï ®øng thø t¸m vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2000 víi 235 triÖu USD, nhiÒu ng­êi vÉn cho r»ng sè l­îng ®ãng gãp tuyÖt ®èi cña ngµnh hµng nµy qu¸ thÊp, míi chØ ®¹t ch­a ®Çy 3% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Nh­ng nÕu nh×n ë khÝ c¹nh kh¸c: Tõ gi¸ trÞ thùc thu th× sù ®ãng gãp cña thñ c«ng mü nghÖ kh«ng nhá. C¸c ngµnh hµng dÖt may, giÇy dÐp, tuy kim ng¹ch thèng kª cao nh­ng ngo¹i tÖ thùc thu l¹i thÊp, chØ chiÕm kho¶ng 20% gi¸ trÞ xuÊt khÈu, v× nguyªn phô liÖu chñ yÕu nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi. MÆt hµng ®iÖn tö vµ linh kiÖn m¸y tÝnh gi¸ trÞ thùc thu cßn thÊp h¬n n÷a, kho¶ng 5-10%. Trong khi ®ã, hµng thñ c«ng mü nghÖ s¶n xuÊt chñ yÕu b»ng nguån nguyªn liÖu cã s½n trong n­íc, nguyªn phô liÖu nhËp khÈu chiÕm trong s¶n phÈm thÊp: 3-5% gi¸ trÞ xuÊt khÈu. V× vËy gi¸ trÞ thùc thu xuÊt khÈu hµng thñ c«ng rÊt cao: 95-97%. Vµ nh­ vËy, víi 235 triÖu USD xuÊt khÈu n¨m 2000, gi¸ trÞ thùc thu hµng thñ c«ng mü nghÖ t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ trÞ thùc thu xuÊt khÈu 1140 triÖu USD hµng dÖt may, xÊp xØ 10% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ nÕu chóng ta t¨ng thªm gi¸ trÞ xuÊt khÈu 1 triÖu USD hµng thñ c«ng mü nghÖ sÏ t­¬ng ®­¬ng víi t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu 4,7 triÖu USD hµng dÖt may. MÆt kh¾c ®Ó thu vÒ (thùc thu) 1 tû USD hµng dÖt may, Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra mét kho¶n ®Çu t­ kh«ng nhá cho d©y chuyÒn s¶n xuÊt, h¹ tÇng c¬ së, ®µo t¹o nh©n lùc, gi¶i quyÕt c¸c chÝnh s¸ch víi ng­êi lai ®éng... Trong khi ®ã kho¶n ®Çu t­ víi hµng thñ c«ng mü nghÖ sÏ Ýt h¬n rÊt nhiÒu do s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ kh«ng ®ßi hái ®Çu t­ nhiÒu m¸y mãc (chñ yÕu lµm b»ng tay), mÆt b»ng s¶n xuÊt cã thÓ ph©n t¸n trong c¸c gia ®×nh vµ sù ®Çu t­ chñ yÕu cña d©n. Theo kinh nghiÖm c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn (NICS), ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, b­íc ®Çu ta cÇn cã mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc mµ ta cã thÕ m¹nh ®Ó xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ. Dïng sè ngo¹i tÖ thu ®­îc nhËp khÈu m¸y mãc, trang thiÕt bÞ ®Ó ®Èy m¹nh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. C¨n cø vµo tiÒm n¨ng cña n­íc ta, ngoµi dÇu th«, than ®¸, thuû s¶n, g¹o vµ cµ phª th× hµng thñ c«ng mü nghÖ ®­îc xÕp vµo danh môc hµng xuÊt khÈu chñ lùc. Bëi lÏ mÆt hµng nµy cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc víi khèi l­îng lín, h¬n n÷a cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ cã kim ng¹ch xuÊt khÈu cao. V× vËy, ph¸t triÓn xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ ph­¬ng ph¸p ®em l¹i l­îng ngo¹i tÖ lín ®Ó phôc vô tèt c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ngµy nay. 4. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp hãa-hiÖn ®¹i hãa Tû träng c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp ngµy cµng t¨ng lªn, theo ®ã tû träng n«ng nghiÖp ngµy cµng gi¶m ®i. Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thÓ hiÖn ë sù chuyÓn dÞch lao ®éng vµ thu nhËp ChuyÓn dÞch lao ®éng. Lao ®éng trong c¸c ngµnh nghÒ rÊt khã ph©n biÖt mét c¸ch râ rµng, bëi hä tham gia vµo c¸c ngµnh nghÒ cã sù ®an xen lÉn nhau. Tuy nhiªn, nÕu nh­ trøc ®©y n«ng nghiÖp lu«n chiÕm tû träng chñ yÕu vµ thu hót hÇu hÕt lao ®éng th× hiÖn nay, th× hiÖn nay víi sù ph¸t triÓn m¹nh cña lµng nghÒ, n«ng nghiÖp ®· mÊt ®i thÕ ¸p ®¶o vµ nh­êng chç cho c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Do thu nhËp cao, c¸c lµng nghÒ ®· trë thµnh n¬i tiªu thô nhiÒu lo¹i s¶n phÈm hµng hãa tiªu dïng vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, më réng thÞ tr­êng n«ng th«n. Ng­êi d©n n«ng th«n vèn chØ lµm n«ng nghiÖp, chñ yÕu quanh quÈn trong lòy tre lµng, Ýt cã ®iÒu kiÖn giao l­u, tiÕp cËn víi bªn ngoµi. Lµng nghÒ ra ®êi vµ ph¸t triÓn t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy sù thay ®æi bé mÆt n«ng th«n. Tõ ho¹t ®éng kinh doanh cña lµng nghÒ t¹o nªn nhu cÇu giao l­u, ®ßi hái lµng nghÒ ph¶i cã bé mÆt míi, v¨n minh hiÖn ®¹i, dÔ thu hót kh¸ch hµng. §Ó duy tr× cho lµng nghÒ cña m×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn, buéc ng­êi lµm nghÒ ph¶i b­¬n tr¶i ra bªn ngoµi, t×m kiÕm nguån nguyªn liÖu, t×m kiÕm thÞ tr­êng tiªu thô. §ång thêi kh¸ch bªn ngoµi t×m ®Õn lµng nghÒ ngµy cµng nhiÒu ®Ó trao ®æi s¶n phÈm. Th«ng qua c¸c mèi quan hÖ ®ã, sù giao l­u ngµy cµng th¾t chÆt h¬n, th­êng xuyªn h¬n. ChuyÓn dÞch thu nhËp. Tõ nhiÒu n¨m nay, ph¸t triÓn nghÒ thñ c«ng vÉn lµ h­íng chñ yÕu vµ thiÕt thùc nhÊt ®Ó xãa ®ãi, gi¶m nghÌo vµ c¶i thiÖn ®êi sèng n«ng th«n. Ngay tõ khi c¸c nghÒ thñ c«ng cßn ®­îc gäi lµ “nghÒ phô” th× nã ®· trë thµnh “thu nhËp chÝnh” cho n«ng d©n trong nhiÒu lµng nghÒ. ViÖc ph¸t triÓn xuÊt khÈu hµng thñ c«ng cµng lµm t¨ng nhanh thu nhËp cña c¸c lµng nghÒ, bé mÆt c¸c lµng nghÒ thay ®æi tõng ngµy. Vïng nghÒ chuyªn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu trë thµnh nh÷ng trung t©m sÇm uÊt vµ giµu cã. Qua ®iÒu tra t¹i mét sè lµng nghÒ cho thÊy møc thu nhËp b×nh qu©n chªnh nhau kh¸ xa. Nh×n chung, ®êi sèng cña d©n trong lµng nghÒ cao h¬n h¼n d©n trong c¸c lµng n«ng nghiÖp. Ngoµi thu nhËp tõ n«ng nghiÖp, hä cßn cã thu nhËp tõ nghÒ thñ c«ng. Møc thu nhËp tõ nghÒ thñ c«ng kh¸c nhau theo tõng lo¹i lµng nghÒ vµ theo tõng lo¹i nghÒ. NhiÒu gia ®×nh cã møc thu nhËp b×nh qu©n tõ 1 triÖu ®ång trë lªn, hoÆc thu nhËp c¸ biÖt tíi chôc hay hµng tr¨m triÖu ®ång mét lÇn khi ký ®­îc hîp ®ång lín. Cïng víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt, tû träng thu nhËp tõ c¸c nghÒ thñ c«ng ngµy cµng t¨ng, sè hé giÇu t¨ng nhanh, sè hé nghÌo gi¶m ®i râ rÖt. 5. Duy tr× b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc Mçi s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ra ®êi kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu vÒ vËt chÊt mµ cßn thÓ hiÖn tÝnh nh©n v¨n, tÝnh v¨n ho¸ nghÖ thuËt cña con ng­êi, m¶nh ®Êt lµm ra nã. C¸c nghÖ nh©n ViÖt Nam víi ®«i bµn tay khÐo lÐo, tµi hoa ®· t¹o ra ngµy mét nhiÒu h¬n c¸c s¶n phÈm ®éc ®¸o, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. Nh÷ng h×nh ¶nh mang ®Ëm phong c¸ch lµng quª ViÖt Nam nh­ c¸nh cß, luü tre lµng, phiªn chî quª, chiÒu T©y B¾c hay c« g¸i t¸t n­íc ®Çu ®×nh ... ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu h¬n trªn nh÷ng s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi. Cã thÓ nãi, hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam kh«ng chØ gãp phÇn duy tr×, b¶o tån nÒn v¨n hãa truyÒn thèng cña d©n téc mµ cßn giíi thiÖu v¨n ho¸ ViÖt Nam cho b¹n bÌ quèc tÕ gÇn xa. ChÝnh v× vËy, viÖc hç trî c¸c lµng nghÒ thñ c«ng ph¸t triÓn còng lµ mét ®ßi hái bøc xóc, cÊp thiÕt bëi nã kh«ng chØ lµ gi÷ g×n mét ngµnh nghÒ truyÒn thèng mµ cßn cã ý nghÜa gi÷ g×n mét b¶n s¾c v¨n ho¸ ng­êi ViÖt ngµn n¨m v¨n hiÕn. Ch­¬ng ii T×nh h×nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt B¶n: Thùc tr¹ng vµ triÓn väng ----------- I. t×nh h×nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ë ViÖt nam 1. T×nh h×nh xuÊt khÈu thêi gian qua Tõ thÕ kû 11, hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam ®· ®ùoc xuÊt khÈu qua c¶ng V©n §ån, V¹n Ninh. Tr¶i qua bao b­íc thang trÇm ®Õn sau ngµy ®Êt n­íc thèng nhÊt (1975), xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ b­íc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn rùc rì nhÊt cña m×nh. B×nh qu©n trong 10 n¨m (1976-1985) hµng thñ c«ng mü nghÖ chiÕm 40% gi¸ trÞ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc, ®Ønh cao n¨m 1979 chiÕm 53,4%. XuÊt khÈu ®· thæi mét luång sinh khÝ vµo c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng nh­ s¬n mµi H¹ Th¸i (Hµ T©y), ch¹m kh¾c gç V©n Hµ, thªu ren S¬n T©y, th¶m len Trµng Kªnh (H¶i Phßng), gèm B¸t Trµng, Thæ Hµ, gèm sø B×nh D­¬ng, §ång Nai, chiÕu cãi Kim S¬n, ®¸ mü nghÖ Non N­íc (§µ N½ng), tranh thªu §µ L¹t... Trong nh÷ng n¨m 80, víi chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, chñ yÕu lµ víi c¸c n­íc trong khu vùc x· héi chñ nghÜa, chóng ta ®· kh«i phôc vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng mü nghÖ. Cho ®Õn tr­íc n¨m 1990, hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu cña ta chñ yÕu bao gåm: c¸c lo¹i th¶m len, th¶m ®ay, th¶m cãi, chiÕu cãi, hµng m©y tre ®an, mµnh tróc , mµnh cä, hµng thªu ren, kh¨n tr¶i gi­êng, ¸o thªu... §¹i bé phËn c¸c hµng hãa nµy ®­îc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng c¸c n­íc Liªn X« cò vµ §«ng ¢u. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cã n¨m ®¹t gÇn 250 triÖu Róp/USD (chñ yÕu lµ Róp), chiÕm tû träng 33,7% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc (1985), ®Æc biÖt cã n¨m tû träng lªn tíi 53,4% (1979). §Õn nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90, do thÞ tr­êng xuÊt khÈu truyÒn thèng cña ta bÞ ®ét ngét thu hÑp, thªm vµo ®ã lµ sù chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ trong n­íc ®· lµm søc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ bÞ gi¶m sót nghiªm träng, t¸c ®éng m¹nh vµ ¶nh h­ëng xÊu ®Õn viÖc lµm vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong ngµnh nµy. Sau mét sè n¨m lao ®ao t×m kiÕm thÞ tr­êng míi vµ tæ chøc l¹i s¶n xuÊt ®Ó thÝch nghi víi c¬ chÕ thÞ tr­êng, dÇn dÇn chóng ta ®· t×m ra lèi tho¸t, ®Çu ra cho c¸c ngµnh nghÒ nµy ph¸t triÓn vµ tõ n¨m 1995 thñ c«ng mü nghÖ ®· b­íc vµo thêi kú míi, dÇn t¸i kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Theo thèng kª cña Bé Th­¬ng m¹i, ®Õn n¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· t¨ng gÊp 3 lÇn so víi n¨m 1996 - theo nhiÒu chuyªn gia nhËn ®Þnh - ®©y lµ mét b­íc ph¸t triÓn nh¶y vät, nhÊt lµ trong khi kim ng¹ch xuÊt khÈu chung cña c¶ n­íc chØ t¨ng cã 2 lÇn. Trªn ®µ ph¸t triÓn nh­ vËy, môc tiªu ®Õn n¨m 2005 ®­îc nhµ n­íc ta ®Æt ra lµ 900-1.000 triÖu USD (trong ®ã, ®å gç gia dông kho¶ng 350- 400 triÖu USD), víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 25%/n¨m. Tuy nhiªn, kÕt qu¶ trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001 kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ chØ ®¹t non 114,3 triÖu USD, gi¶m sót 16% so víi cïng kú n¨m tr­íc. VËy con sè môc tiªu 1,5 tû USD vµo n¨m 2010 liÖu cã ®¹t ®­îc kh«ng, c©u hái nµy kh«ng chØ phô thuéc vµo c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh mµ cßn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan kh¸c. Vµo thêi kú cuèi 1980 ta ®· b¾t ®Çu xuÊt khÈu dÇu th«, g¹o víi khèi l­îng t­¬ng ®èi lín vµ hµng c«ng nghiÖp nhÑ xuÊt khÈu còng t¨ng tr­ëng nhanh ( may mÆc, thùc phÈm chÕ biÕn, gia c«ng mò giµy... ), nªn tû träng nhãm hµng thñ c«ng nghÖ gi¶m ®¸ng kÓ trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. B×nh qu©n trong thêi kú 1986-1990 , tû träng c¶ hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ hµng thñ c«ng chØ cßn 29,7% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Tuy kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ trong thêi kú nµy cã n¨m ®¹t kh¸ cao ( gÇn 250 triÖu Róp/USD ) nh­ng chñ yÕu lµ tÝnh gi¸ b»ng Róp theo gi¸ h×nh thµnh kh«ng thay ®æi trong thêi gian dµi nªn nÕu xÐt vÒ thùc chÊt, gi¸ nµy th­êng cao h¬n thêi gi¸ cïng lo¹i xuÊt sang thÞ tr­êng ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi tõ 1,5 ®Õn 2 lÇn. Do ®ã trÞ gi¸ thùc cña kim ng¹ch xuÊt khÈu tÝnh b»ng USD còng chØ kho¶ng 130-150 triÖu USD/n¨m. Sau khi mÊt thÞ tr­êng §«ng ¢u vµ Liªn X« n¨m 1991, hµng thñ c«ng mü nghÖ ®· tr¶i qua bao gian tru©n vÊt v¶ trong c¬ chÕ míi ®Ó tæ chøc l¹i s¶n xuÊt kinh doanh, chuyÓn ®æi thÞ tr­êng, t×m kiÕm vµ x©y dùng l¹i quan hÖ b¹n hµng. Nhê sù ®æi míi tÝch cùc ®ã mµ 4 n¨m trë l¹i ®©y, nhãm hµng nµy trë l¹i thêi kú hoµng kim. LiÒn hai n¨m 1999 – 2000 ®­îc liÖt vµo danh s¸ch 10 mÆt hµng xuÊt khÈu t¨ng tr­ëng cao nhÊt. N¨m 1997, theo thèng kª cña H¶i quan, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®· ®¹t 121 triÖu USD. Trong ®ã trªn 50% lµ hµng gèm sø mü nghÖ ( kho¶ng 62 - 63 triÖu USD ) vµ kho¶ng 25% lµ hµng gç mü nghÖ ( 30 triÖu USD ), bao gåm c¸c lo¹i hµng nh­ : tranh, t­îng gç, hµng s¬n mµi, ®å gç ch¹m, kh¶m... N¨m 1998, do khñng ho¶ng tµi chÝnh - kinh tÕ khu vùc, kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m chØ ®¹t 111 triÖu USD. N¨m 1999, chÝn th¸ng ®Çu n¨m ®· xuÊt khÈu 118 triÖu USD, c¶ n¨m ®¹t 168 triÖu USD, t¨ng 51,28 % so víi n¨m 1998. Kim ng¹ch xuÊt khÈu trªn ®©y ch­a tÝnh ®Õn ®å gç gia dông, ®©y còng lµ nh÷ng mÆt hµng thñ c«ng ( tuy trong s¶n xuÊt cã mét sè kh©u sö dông thiÕt bÞ m¸y mäc c«ng nghiÖp, chñ yÕu lµ trong kh©u xö lý nguyªn liÖu nh­ trong mét sè ngµnh nghÒ thñ c«ng kh¸c ). Nhãm hµng nµy n¨m 1997 ®· ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu gÇn 70 triÖu USD, n¨m 1998 do gÆp khã kh¨n kim ng¹ch gi¶m chØ cßn gÇn 60 triÖu USD. Víi chñ tr­¬ng cho nhËp khÈu thªm nguyªn liÖu gç ®Ó s¶n xu©t, nhãm hµng nµy cã kh¶ n¨ng t¨ng xuÊt khÈu nhanh. NÕu tÝnh nhãm hµng thñ c«ng mü nghÖ bao gåm c¶ ®å gç gia dông th× kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nhãm hµng nµy n¨m 2005 cã thÓ dù ®o¸n ®¹t kho¶ng 900 - 1000 triÖu USD. §©y lµ con sè ®¸ng khÝch lÖ, cã nhiÒu ý nghÜa chÝnh trÞ - kinh tÕ - x· héi, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn x· héi ta hiÖn nay cßn thiÕu nhiÒu viÖc lµm. Víi kim ng¹ch 900 - 1000 triÖu USD, t­¬ng ®­¬ng víi xuÊt khÈu 4 triÖu tÊn g¹o, nhãm hµng nµy vÉn thuéc 10 nhãm hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu cao nhÊt hiÖn nay, mÆc dï tû träng nhãm hµng nµy chØ chiÕm kho¶ng 2,5% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. NÕu n¨m 1998 hµng thñ c«ng mü nghÖ míi cã mÆt ë kho¶ng 50 n­íc th× n¨m 2000 ®· lªn tíi gÇn 100 n­íc vµ vïng l·nh thæ, trong ®ã cã nh÷ng thÞ tr­êng víi søc mua lín vµ æn ®Þnh nh­ NhËt B¶n, T©y ¢u, B¾c ¢u, Hoa Kú, §µi Loan, H«ngk«ng, Hµn Quèc... DÉn ®Çu kim ng¹ch lµ nhãm hµng gèm sø mü nghÖ (100 triÖu USD), m©y tre ®an (70 triÖu USD), ®å gç mü nghÖ (20 triÖu USD), thªu ren thæ cÈm (20 triÖu USD), th¶m c¸c lo¹i (15 triÖu USD)... Theo sè liÖu cña Bé th­¬ng m¹i, trong 5 n¨m 1996-2000, xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ ®· cã b­íc ph¸t triÓn kh¸ tèt. N¨m 1996 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh thñ c«ng mü nghÖ míi chØ ®¹t 78,6 triÖu USD sang 70 thÞ tr­êng, nh­ng ®Õn n¨m 2000 ®· t¨ng lªn ®Õn 236,8 triÖu USD víi 120 thÞ tr­êng (t¨ng gÊp 3 lÇn so víi n¨m 1996). §©y lµ nh÷ng dÊu hiÖu ®¸ng mõng bëi hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ta kh«ng chØ t¨ng ®­îc vÒ mÆt sè l­îng hµng xuÊt khÈu mµ cßn ®¹t ®­îc b­íc ®ét ph¸ míi vÒ thÞ tr­êng tiªu thô. Víi kÕt qu¶ Êy, nhãm hµng thñ c«ng mü nghÖ ®­îc xÕp trong 10 nhãm mÆt hµng xuÊt khÈu cã kim ng¹ch hµng n¨m trªn 100 triÖu USD cña ViÖt Nam hiÖn nay, sau c¸c nhãm mÆt hµng: DÇu th«, hµng dÖt may, giÇy dÐp, g¹o, h¶i s¶n, cµ phª, m¸y vi tÝnh vµ linh kiÖn l¾p r¸p. Tuy nhiªn, trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001, xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®· gi¶m sót, chØ ®¹t 114,3 triÖu USD, gi¶m gÇn 16% so víi cïng kú n¨m tr­íc, trong khi xuÊt khÈu chung cña c¶ n­íc tuy gÆp khã kh¨n nh­ng vÉn t¨ng tr­ëng víi tèc ®é trªn 15% ... Kim ng¹ch xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ n¨m 2001 còng chØ ®¹t møc 237 triÖu USD - con sè kh«ng kh¶ quan l¾m nÕu nh×n vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2000. Nh÷ng con sè thèng kª trªn cho ta thÊy mÆc dï ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh c«ng nhÊt ®Þnh, song viÖc xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ta vÉn ch­a ®¹t tíi tr×nh ®é ph¸t triÓn v÷ng ch¾c. HiÖn t­îng sôt gi¶m trªn xuÊt ph¸t tõ nhiÒu nguyªn nh©n: do mÉu m· s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam hiÖn cßn ®¬n ®iÖu, Ýt s¸ng t¹o mÉu m· míi; do vÉn cßn manh món trong s¶n xuÊt nªn ch­a ._.hµng, b¸n hµng thö ... + X¸c ®Þnh yªu cÇu cô thÓ cña thÞ tr­êng NhËt B¶n vÒ c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam nh­ kiÓu d¸ng, mÉu m·, tiªu chuÈn, chÊt l­îng, nh÷ng quy ®Þnh vÒ xuÊt nhËp khÈu, ph­¬ng thøc b¸n hµng ... ®Ó cã nh÷ng thay ®æi linh ho¹t cho phï hîp víi nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng NhËt B¶n. + Nghiªn cøu nh÷ng nhu cÇu míi ph¸t sinh cña thÞ tr­êng NhËt B¶n ®Ó cã thÓ më réng ho¹t ®éng kinh doanh trong nhiÒu lÜnh vùc míi nÕu ®­îc Nhµ n­íc cho phÐp. + Nghiªn cøu tiÒm n¨ng b¸n hµng cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c trªn thÕ giíi, ph©n tÝch c¸c kªnh b¸n hµng, gi¸ c¶, mÉu m·, qu¶ng c¸o .. ®Ó t×m ra ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña ®èi thñ c¹nh tranh. Tõ ®ã ®­a ra nh÷ng kÕt luËn bæ Ých cho viÖc x©m nhËp thÞ tr­êng NhËt B¶n ngµy cµng dÔ dµng h¬n sau nµy. Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng cÇn nghiªn cøu vÒ sù biÕn ®éng nhu cÇu ®èi víi hµng thñ c«ng mü nghÖ vµ nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù biÕn ®éng ®ã ®Ó cã chÝnh s¸ch xuÊt khÈu phï hîp. Th«ng th­êng cã thÓ thÊy c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sù biÕn ®éng nhu cÇu nµy bao gåm: Nh©n tè cã tÝnh chu kú lµm dung l­îng thÞ tr­êng biÕn ®æi nh­ sù vËn ®éng cña t×nh h×nh kinh tÕ c¸c n­íc trªn thÕ giíi, tÝnh chÊt thêi vô trong s¶n xuÊt, ph©n phèi vµ l­u th«ng hµng ho¸. Nh©n tè ¶nh h­ëng l©u dµi ®Õn dung l­îng thÞ tr­êng nh­ sù tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ, tËp qu¸n tiªu dïng, c¸c hµng ho¸ thay thÕ. Nh©n tè ¶nh h­ëng t¹m thêi ®Õn dung l­îng thÞ tr­êng nh­ sù ®Çu c¬, chiÕn tranh, h¹n h¸n, b·o lôt, c¸c xung ®ét chÝnh trÞ x· héi. Bªn c¹nh ®ã, ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ, c¸c doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu c¸c yÕu tè m«i tr­êng bªn ngoµi, ®Æc biÖt lµ m«i tr­êng kinh tÕ, m«i tr­êng v¨n ho¸ vµ m«i tr­êng c¹nh tranh. Do s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ kh«ng thuéc nhãm c¸c nhu yÕu phÈm nªn chØ ë nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ t­¬ng ®èi ph¸t triÓn nh­ NhËt B¶n, ng­êi tiªu dïng míi quan t©m ®Õn c¸c s¶n phÈm mang tÝnh nghÖ thuËt trang trÝ. Tuy nhiªn, ë mçi n­íc, ®Æc ®iÓm vÒ v¨n ho¸, lèi sèng, thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng l¹i rÊt kh¸c nhau nªn doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu, n¾m b¾t ®­îc ®Æc ®iÓm cña thÞ truêng NhËt B¶n khi muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng rÊt “kÐn chän” nµy. Ngoµi yªu cÇu vÒ chÊt l­îng, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn viÖc t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm phï hîp víi nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng vÒ v¨n ho¸ cña ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n. Ch¼ng h¹n nh­ ®å gèm sø, ng­êi NhËt ®¸nh gi¸ cao ®å gèm sø mang phong c¸ch ch©u ¸ víi mµu tr¾ng, hoa v¨n ®¬n gi¶n, kiÓu d¸ng cæ ... chø kh«ng ­a chuéng mµu s¾c sÆc sì, kiÓu d¸ng hiÖn ®¹i kho¸ng ®¹t. §Æc biÖt, cÇn t×m hiÓu râ t×nh h×nh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n ®Ó xem xÐt kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng cña doanh nghiÖp. Do n¨ng lùc c¹nh tranh ch­a cao, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam cã thÓ lùa chän th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng ng¸ch (niche market) lµ nh÷ng thÞ tr­êng, nhãm kh¸ch hµng hoÆc s¶n phÈm cã nhu cÇu mµ c¸c doanh nghiÖp lín kh«ng ®Ó ý tíi ®Ó khai th¸c triÖt ®Ó, b¸n ®­îc nhiÒu hµng h¬n, t¨ng thu lîi nhuËn. Sau ®ã, doanh nghiÖp cÇn nghiªn cøu m«i tr­êng bªn trong cña m×nh ®Ó xem xÐt kh¶ n¨ng s¶n xuÊt s¶n phÈm cña m×nh: kh¶ n¨ng cung øng nguyªn liÖu, nguån nh©n c«ng, kh¶ n¨ng tµi chÝnh ... Tõ ®ã, x©y dùng kÕ ho¹ch xuÊt khÈu sao cho tËn dông ®­îc tèi ®a c¸c nguån lùc cña m×nh. 2.3. X©y dùng chÝnh s¸ch gi¸ nh­ mét c«ng cô c¹nh tranh h÷u hiÖu Tõ tr­íc ®Õn nay, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam th­êng chØ lùa chän chÝnh s¸ch gi¸ phï hîp víi gi¸ trªn thÞ tr­êng chø ch­a sö dông nã nh­ mét c«ng cô c¹nh tranh. §iÒu nµy khiÕn cho gi¸ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam hoµn toµn phô thuéc vµo sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ®«i khi kh«ng ®em l¹i doanh thu vµ lîi nhuËn tèi ­u cho doanh nghiÖp. §Ó x©y dùng mét chÝnh s¸ch gi¸ hiÖu qu¶, tr­íc hÕt doanh nghiÖp cÇn c¨n cø vµo môc tiªu cña doanh nghiÖp trong tõng giai ®o¹n cô thÓ: môc tiªu doanh sè, lîi nhuËn, x©m nhËp thÞ tr­êng, tËp trung xuÊt khÈu sè l­îng lín hay më réng vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. NÕu môc tiªu cña doanh nghiÖp lµ x©m nhËp thÞ tr­êng, doanh nghiÖp nªn b¸n víi gi¸ hîp lý ®Ó hÊp dÉn thu hót kh¸ch hµng. NÕu môc tiªu cña doanh nghiÖp lµ doanh thu vµ lîi nhuËn, doanh nghiÖp cÇn tÝnh to¸n sao cho s¶n phÈm ®­îc b¸n víi gi¸ cã lîi nhÊt ®Ó thu lîi nhuËn tèi ­u. §ång thêi, ®èi víi tõng lo¹i s¶n phÈm, doanh nghiÖp còng nªn cã chÝnh s¸ch gi¸ thÝch hîp. Víi nh÷ng s¶n phÈm mµ ViÖt Nam cã ­u thÕ, chóng ta cã thÓ xuÊt khÈu víi gi¸ cao h¬n gi¸ cña ®èi thñ c¹nh tranh. Víi nh÷ng s¶n phÈm t­¬ng tù s¶n phÈm cña ®èi thñ c¹nh tranh, gi¸ xuÊt khÈu ph¶i ngang b»ng thËm chÝ thÊp h¬n gi¸ cña ®èi thñ c¹nh tranh míi cã thÓ tiªu thô ®­îc do kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña chóng ta kÐm h¬n hä. 2.4 Lùa chän tham gia héi chî triÓn l·m quèc tÕ vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ phï hîp Trong c¸c h×nh thøc ®Ó th«ng tin tíi kh¸ch hµng vÒ doanh nghiÖp vµ s¶n phÈm cña doanh nghiÖp nh­: qu¶ng c¸o, tham dù héi chî triÓn l·m, xóc tiÕn b¸n hµng, quan hÖ víi c«ng chóng ... c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ th­êng lùa chän h×nh thøc tham gia héi chî triÓn l·m. Th«ng qua héi chî nh­ vËy, doanh nghiÖp cã thÓ th«ng tin kÞp thêi cho ®«ng ®¶o kh¸ch hµng ®Ó hä nhËn diÖn ®­îc s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, ®ång thêi t×m hiÓu s¶n phÈm cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, vµ nhÊt lµ ký kÕt c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu, t×m b¹n hµng míi. Tuy nhiªn, víi ®iÒu kiÖn h¹n chÕ vÒ kinh phÝ, viÖc tham dù héi chî triÓn l·m ®èi víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ rÊt tèn kÐm l¹i chØ diÔn ra trong thêi gian ng¾n. Doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ nªn tham gia c¸c héi chî quèc tÕ vÒ hµng thñ c«ng mü nghÖ ®­îc tæ chøc ®Þnh kú hµng n¨m ë NhËt, lµ nh÷ng héi chî cã uy tÝn, tËp trung ®Çy ®ñ c¸c nhµ cung øng hµng thñ c«ng mü nghÖ lín vµ c¸c nhµ trung gian mua b¸n hµng cã uy tÝn trªn thÕ giíi. §èi víi mçi héi chî triÓn l·m, doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh môc tiªu cña m×nh khi tham gia vµ chuÈn bÞ thËt chu ®¸o cho héi chî triÓn l·m ®ã. Trong thêi buæi c¹nh tranh cao, viÖc chñ ®éng t×m ®Õn víi thÞ tr­êng vµ tiÕp xóc b¹n hµng, ng­êi tiªu dïng sÏ mang l¹i c¬ héi kinh doanh vµ thµnh c«ng cho doanh nghiÖp. HiÖn nay l­îng kh¸ch du lÞch NhËt B¶n vµo ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng, h¬n n÷a l¹i cã nhiÒu ng­êi NhËt ®ang sèng vµ lµm viÖc t¹i ViÖt Nam nªn viÖc t¨ng c­êng tiÕp thÞ t¹i chç qua c¸c cöa hµng b¸n l­u niÖm t¹i nh÷ng ®iÓm du lÞch hoÆc cöa khÈu còng lµ mét biÖn ph¸p tèt t¹o tiÕng vang cho s¶n phÈm. Cuèi cïng, mét c«ng viÖc rÊt quan träng lµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tham gia héi chî triÓn l·m cña doanh nghiÖp sau khi kÕt thóc héi chî triÓn l·m, qua ®ã rót kinh nghiÖm cho lÇn tham gia sau. §«i khi ®©y lµ c«ng viÖc quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp trong lÇn tham gia héi chî triÓn l·m s¾p tíi, nh­ng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam l¹i rÊt hay bá qua c«ng t¸c nµy. §ã còng chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a thu ®­îc kÕt qu¶ nh­ ý muèn khi tham gia héi chî triÓn l·m. 2.5 Më réng nhiÒu h×nh thøc kinh doanh hµng xuÊt khÈu Hµng thñ c«ng mü nghÖ th­êng ®­îc b¸n theo tõng l« hµng nhá, hîp ®ång nhá. NhiÒu kh¸ch hµng n­íc ngoµi, nhÊt lµ kh¸ch míi, muèn mua nh÷ng l« hµng nhá ®Ó b¸n thö trªn thÞ tr­êng, kh«ng muèn mua theo ph­¬ng thøc tr¶ tiÒn ngay. §Ó cã thÓ t©n dông ®­îc mäi ®èi t­îng kh¸ch hµng, ®Ò nghÞ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp kinh doanh c¸c mÆt hµng nµy, tïy theo ph­¬ng thøc b¸n hµng tr¶ chËm, ph­¬ng thøc göi b¸n hoÆc ph­¬ng thøc ®¹i lý ë n­íc ngoµI cã sù b¶o l·nh tÝn dông cña ng©n hµng hoÆc cña quü hç trî xuÊt khÈu. 2.6 Sö dông m¹ng Internet ®Ó trao ®æi, t×m kiÕm th«ng tin vÒ s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ gi÷a ta vµ b¹n hµng quèc tÕ Tr­íc ®©y, viÖc giíi thiÖu s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ chñ yÕu b»ng hiÖn vËt, tê r¬i, th­ tay... th­êng tèn nhiÒu thêi gian, chi phÝ vµ ®«i khi l¹i kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. Ngµy nay, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ øng dông kü thuËt hiÖn ®¹i vµo viÖc qu¶ng c¸o, giíi thiÖu s¶n phÈm cña m×nh cho ®«ng ®¶o kh¸ch hµng mét c¸ch nhanh chãng, hiÖu qu¶ h¬n b»ng c¸ch më trang Web cña riªng m×nh. Th«ng qua c¸c trang Web, doanh nghiÖp cã thÓ giíi thiÖu víi kh¸ch hµng nh÷ng th«ng tin míi nhÊt vÒ s¶n phÈm cña m×nh kÌm theo h×nh ¶nh giíi thiÖu c¸c mÉu s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ ®Ó kh¸ch hµng lùa chän, ®ång thêi cung cÊp nh÷ng chi tiÕt cÇn thiÕt cho viÖc ký kÕt hîp ®ång ®Ó kh¸ch hµng cã thÓ quyÕt ®Þnh viÖc ký hîp ®ång ngay lËp tøc hoÆc ®µm ph¸n thªm th«ng qua th­ ®iÖn tö ... giao thøc nµy võa nhanh chãng, võa tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ ®i l¹i cho mçi bªn, ®em l¹i hiÖu qu¶ cao cho hîp ®ång xuÊt khÈu. NhiÒu khi, th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc lµ rÊt quan träng, cã khi quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cho c¸c th­¬ng vô cña doanh nghiÖp. V× vËy, chóng ta nªn x©y dùng c¸c trang Web hoÆc c¸c v¨n phßng cung cÊp th«ng tin t¹i c¸c tØnh thµnh. Ngµy 7.11.2001 võa qua, "M¹ng ®iÖn tö hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam" chÝnh thøc khai tr­¬ng nh»m giíi thiÖu vµ b¸n hµng ho¸ ViÖt Nam (chñ yÕu lµ hµng thñ c«ng mü nghÖ) cho ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n. Tæ chøc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i NhËt B¶n (JETRO) d­íi sù chØ ®¹o vµ hîp t¸c cña Bé Kinh tÕ th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp NhËt B¶n (METI) vµ Bé Th­¬ng m¹i ViÖt Nam, Côc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i ViÖt Nam (VIETRADE) ®· tiÕn hµnh x©y dùng m¹ng th­¬ng m¹i ®iÖn tö thÝ ®iÓm nh»m phæ cËp h×nh thøc th­¬ng m¹i ®iÖn tö vèn ch­a ®­îc ph¸t triÓn gi÷a hai n­íc. Môc ®Ých cña ch­¬ng tr×nh thö nghiÖm nµy lµ th«ng qua viÖc ®Æt mua hµng qua m¹ng cã tÝnh chÊt thÝ ®iÓm cña ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n ®Ó ph¸t hiÖn vµ n¾m ch¾c nh÷ng ®iÓm cÇn l­u ý vµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i ®Ó tõ ®ã x©y dùng quan hÖ th­¬ng m¹i ®iÖn tö gi÷a hai n­íc ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n. §Þa chØ trªn m¹ng: Cã 19 c«ng ty, doanh nghiÖp cña ViÖt Nam ®­îc lùa chän tham gia ch­¬ng tr×nh nµy. C¸c mÆt hµng giao dÞch: Gåm 200 mÆt hµng, chñ yÕu lµ hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam.  Môc ®Ých chñ yÕu lµ th«ng qua viÖc ®Æt mua hµng qua m¹ng cña ng­êi tiªu dïng NhËt B¶n nh»m kiÓm chøng mét sè vÊn ®Ò sau: T¹o m« h×nh kinh doanh míi (t×m chän doanh nghiÖp, hµng ho¸ cã thÓ giao dÞch, vÊn ®Ò x©y dùng vµ h¹ch to¸n gi¸ thµnh...); C¸ch x©y dùng vµ vËn hµnh m¹ng (thiÕt lËp hÖ thèng vµ x©y dùng trang Web, qu¶n lý viÖc ®Æt vµ giao hµng, vÊn ®Ò an ninh trªn m¹ng...); ViÖc giao nhËn vËn chuyÓn (qu¶n lý vµ vËn hµnh viÖc giao nhËn trªn m¹ng ra sao...); VÊn ®Ò thanh to¸n (c¸ch qu¶n lý vµ vËn hµnh viÖc thanh to¸n trong th­¬ng m¹i ®iÖn tö nh­ thÕ nµo...). Còng trong khu«n khæ ch­¬ng tr×nh hç trî cña JETRO, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam cã thÓ tiÕp cËn Ch­¬ng tr×nh KhuyÕn khÝch th¾t chÆt th­¬ng m¹i (TTPP) qua m¹ng Internet ®Ó t×m kiÕm c¬ héi kinh doanh t¹i NhËt B¶n. TTPP sÏ cung cÊp th«ng tin vÒ c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh, c¸c dÞch vô s­u tra vµ danh s¸ch c¸c c«ng ty NhËt B¶n cã nhu cÇu ®Æt hµng thñ c«ng mü nghÖ t¹i ®Þa chØ trang web §­îc biÕt, JETRO ®ang phèi hîp víi Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ TP. Hå ChÝ Minh tiÕn hµnh thiÕt lËp trang Web vÒ thÞ tr­êng NhËt B¶n. Trang Web nµy vÒ cã chøc n¨ng cung cÊp c¸c b¸o c¸o thÞ tr­êng vÒ c¸c ngµnh hµng thñ c«ng mü nghÖ, dÖt may, giµy dÐp. 2.7 Doanh nghiÖp xuÊt khÈu vµ c¬ së s¶n xuÊt cÇn x©y dùng mèi quan hÖ chÆt chÏ, g¾n bã S¶n xuÊt lµ ®Çu vµo cña xuÊt khÈu, nh­ng th«ng th­êng ng­êi s¶n xuÊt kh«ng ®­îc tiÕp xóc víi kh¸ch hµng nªn nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ hiÕu tiªu dïng cña kh¸ch hµng hä kh«ng n¾m b¾t ®­îc vµ hä còng kh«ng biÕt ®­îc ý kiÕn cña kh¸ch hµng ®¸nh gi¸ vÒ s¶n phÈm hä lµm ra. §iÒu nµy chØ cã thÓ th«ng qua c«ng t¸c ®èi ngo¹i cña doanh nghiÖp hoÆc c¸c c¬ quan chøc n¨ng xóc tiÕn th­¬ng m¹i. V× vËy, sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a doanh nghiÖp xuÊt khÈu vµ ng­êi s¶n xuÊt cã tÇm quan träng ®Æc biÖt. Gióp ngõêi xuÊt khÈu n¾m râ tiÒm n¨ng s¶n xuÊt ®Ó ch¾p nèi víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi. §ång thêi cung cÊp kÞp thêi cho ng­êi s¶n xuÊt thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng, ®Þnh h­íng mÆt hµng, ®Þnh h­íng thÞ tr­êng, yªu cÇu chÊt l­îng, gióp c¬ së ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®¸p øng yªu cÇu thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Thùc tÕ trong kinh doanh, nh÷ng doanh nghiÖp xuÊt khÈu nµo kÕt hîp tèt víi ng­êi s¶n xuÊt th× kh¶ n¨ng thµnh c«ng cao h¬n rÊt nhiÒu. III. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng Thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nhËt b¶n Nh­ chóng ta ®· biÕt, doanh nghiÖp dï kinh doanh trªn bÊt cø lÜnh vùc nµo còng ®Òu chÞu sù ®Þnh h­íng, chØ ®¹o gi¸m s¸t cña c¸c cÊp qu¶n lý vÜ m«. Sù chØ ®¹o nµy cã thÓ tÝch cùc (thóc ®Èy) còng cã thÓ tiªu cùc (k×m h·m) ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Qu¶n lý vÜ m« ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cã thÓ thÊy trªn c¸c mÆt: hÖ thèng thuÕ, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i, chÝnh s¸ch tµi chÝnh, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu.... Trong thêi gian tr­íc m¾t, ®Ó khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ nãi riªng, Nhµ n­íc nªn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau: */ Hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch vÒ xuÊt nhËp khÈu vµ thuÕ ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ phôc vô xuÊt khÈu MÆc dï c¬ chÕ míi lµm cho vÊn ®Ò thñ tôc xuÊt nhËp khÈu ®· thuËn tiÖn vµ ®¬n gi¶n h¬n nh­ng vÉn cßn tån t¹i nhiÒu thñ tôc phiÒn hµ cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña doanh nghiÖp: viÖc miÔn thu lÖ phÝ h¶i quan ®èi víi hµng xuÊt khÈu vÉn ch­a ®­îc thùc hiÖn, doanh nghiÖp xuÊt hµng vµo ngµy thø bÈy, chñ nhËt hoÆc ngµy lÔ ph¶i lµm ®¬n xin lµm thñ tôc ngoµi giê g©y khã kh¨n, tèn nhiÒu thêi gian cña doanh nghiÖp ... Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng phèi hîp víi Tæng côc H¶i quan ®Ó nhanh chãng gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c trªn, t¹o hµnh lang th«ng tho¸ng, thuËn tiÖn nhÊt cã thÓ cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu. NhiÒu ®¬n vÞ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cßn gÆp khã kh¨n do qui ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ thêi gian nhËp nguyªn liÖu vµ xuÊt thµnh phÈm. Theo qui ®Þnh nµy, nÕu trÔ thêi h¹n 3 th¸ng, doanh nghiÖp ph¶i ®ãng thuÕ b»ng 40% gi¸ trÞ l« hµng nhËp. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, doanh nghiÖp th­êng mÊt mét tuÇn ®Ó lµm thñ tôc lÊy hµng vµ nhiÒu khi kh«ng thÓ tæ chøc s¶n xuÊt ngay lËp tøc sè nguyªn liÖu ®· nhËp. KÕt qu¶ lµ doanh nghiÖp ch­a kÞp xuÊt khÈu ®· ph¶i chÞu thuÕ. Bªn c¹nh ®ã, dùa trªn c¬ së v¨n b¶n Nhµ n­íc còng nªn xem xÐt viÖc ­u tiªn hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu ¸p dông chÕ ®é “luång xanh” (miÔn kiÓm ho¸, tù chÞu tr¸ch nhiÖm) bëi ®©y lµ nhãm hµng lµm b»ng ph­¬ng ph¸p thñ c«ng, chÊt l­îng hµng rÊt dÔ bÞ ¶nh h­ëng trong qu¸ tr×nh kiÓm ho¸. H¶i quan còng cÇn cã biÖn ph¸p th«ng tho¸ng khi kiÓm tra c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã uy tÝn, v× hµng thñ c«ng mü nghÖ rÊt cång kÒnh, nh­ng gi¸ trÞ thùc ra kh«ng nhiÒu. VÒ chÝnh s¸ch thuÕ, theo mét sè chuyªn gia kinh tÕ th× biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam võa ®¬n gi¶n, võa phøc t¹p vµ møc thuÕ suÊt ®èi víi mét sè mÆt hµng ch­a hîp lý. Nhãm hµng thñ c«ng mü nghÖ ®­îc Nhµ n­íc khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh­ng vÉn ¸p dông møc thuÕ 5% khi xuÊt khÈu lµ ch­a hîp lý, Nhµ n­íc cÇn xem xÐt gi¶m møc thuÕ nµy xuèng cßn 0%, ®ång thêi gi¶i quyÕt nhanh chãng viÖc hoµn thuÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu cho nhµ s¶n xuÊt. §èi víi hµng xuÊt khÈu t¹i chç (b¸n cho kh¸ch n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam c«ng t¸c vµ du lÞch) còng ®­îc coi lµ hµng xuÊt khÈu vµ ®­îc h­ëng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng 0% tøc lµ còng ®­îc khÊu trõ hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. C¸c doanh nghiÖp còng ®Ò nghÞ gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp tõ 32% xuèng cßn 25%. NÕu nh÷ng khã kh¨n nµy ®­îc gi¶i quyÕt, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm do ®ã lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam. Ngoµi ra, do ®Æc ®iÓm nguyªn liÖu s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ th­êng ph¶i ®i mua d­íi d¹ng thu gom, sè l­îng rÊt nhá, gi¸ trÞ thÊp nh­ng ngµnh thuÕ ®ßi hái mét c¸ch m¸y mãc ph¶i cã b¶ng kª chi tiÕt nguyªn liÖu ®Çu vµo. NÕu kh«ng ®¬n gi¶n ho¸ th× v« h×nh trung sÏ hîp thøc ho¸ nh÷ng tiªu cùc cho mét sè thñ tôc kh«ng cÇn thiÕt. */ X©y dùng chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i phï hîp Tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i lµ hai nh©n tè quan träng ®Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc h­íng ngo¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Do vËy, vÊn ®Ò quan träng lµ ChÝnh phñ cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó æn ®Þnh gi¸ hµng ho¸, æn ®Þnh trÞ gi¸ ®ång néi tÖ vµ cã tû gi¸ hèi ®o¸i hîp lý, phï hîp víi môc tiªu chung trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã, ChÝnh phñ nªn xem xÐt viÖc ¸p dông chÝnh s¸ch tû gi¸ cao ®èi víi mÆt hµng khuyÕn khÝch nh­ hµng thñ c«ng mü nghÖ nh»m t¨ng thu lîi nhuËn, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp lµm hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu. */ Hoµn thiÖn hÖ thèng ng©n hµng, tÝn dông Khã kh¨n lín nhÊt cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ hiÖn nay lµ c¬ chÕ vµ thanh to¸n, vay vèn qua ng©n hµng. PhÇn lín c¬ së vËt chÊt cña nhiÒu doanh nghiÖp ®Òu nghÌo nµn kh«ng thÓ thÕ chÊp trong vay vèn ®Ó kinh doanh, dÉn ®Õn chËm trÔ trong thanh to¸n, thiÖt h¹i cho doanh nghiÖp vµ c¶ ng­êi lao ®éng. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn hoµn thiÖn hÖ thèng ng©n hµng, tÝn dông, thanh to¸n ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho c¶ phÝa ViÖt Nam lÉn b¹n hµng n­íc ngoµi giao dÞch, thanh to¸n mét c¸ch nhanh chãng. §Æc biÖt, c¸c ng©n hµng cÇn më réng nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n ë nhiÒu ®Þa ®iÓm kh¸c nhau, t¹o thuËn lîi cho doanh nghiÖp. */ ChÝnh s¸ch cung øng nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ §Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh hµng thñ c«ng mü nghÖ tiÕp cËn thuËn lîi h¬n víi nguån nguyªn liÖu khai th¸c trong n­íc, nhÊt lµ mét sè nguyªn liÖu nh­ gç, song m©y, tre l¸... ®Ò nghÞ cho ¸p dông mét sè chÝnh s¸ch biÖn ph¸p sau: §èi víi gç nguyªn liÖu ®­îc khai th¸c tõ c¸c rõng tù nhiªn ®­îc c¸c bé ngµnh vµ UBND c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng gia h¹n møc cho c¸c doanh nghiÖp, ®¬n vÞ trùc tiÕp s¶n xuÊt kinh doanh, s¶n phÈm gç mü nghÖ thuéc ngµnh, ®Þa ph­¬ng qu¶n lý (trªn c¬ së h¹n møc chung do Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt), ®Ò nghÞ ­u tiªn cho c¸c ®¬n vÞ nµy ph¶i quyÕt to¸n viÖc sö dông gç nguyªn liÖu cho c¸c ho¹t ®éng ®ã th× míi ®­îc giao h¹n møc gç nguyªn liÖu cho n¨m sau. Tr¸nh viÖc giao nhËn lßng vßng ®Èy gi¸ thµnh lªn cao, gi¶m søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. §èi víi c¸c nguyªn liÖu kh¸c nh­ song, m©y, tre, l¸... c¸c ®¬n vÞ khai th¸c cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu kiÕn nghÞ Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch hç trî c¸c dù ¸n ®Çu t­ x©y dùng vïng trång nguyªn liÖu phôc vô xuÊt khÈu (giao ®Êt, gi¶m tiÒn thuª ®Êt hoÆc tiÒn thuª sö dông ®Êt... ). T¹i Philippines, ChÝnh phñ ®· hç trî cho c¸c c«ng ty t­ nh©n lËp n«ng tr­êng m©y rÊt hiÖu qu¶. Nhµ n­íc tæ chøc x©y dùng ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c vµ xö lý nguyªn liÖu ®Ó cung cÊp cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ nh­ nguyªn liÖu gç, nguyªn liÖu s¶n xuÊt gèm sø... v× c¸c c¬ së s¶n xuÊt th­êng kh«ng ®ñ vèn vµ kü thuËt ®Ó ®Çu t­. Nguyªn liÖu khai th¸c, xö lý ®óng quy tr×nh sÏ ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm, t¨ng thªm ®é bÒn, tÝnh hÊp dÉn cña hµng hãa. */ Gi¶m bít tiÒn c­íc vËn chuyÓn vµ c¸c lÖ phÝ t¹i c¸c c¶ng khÈu ®èi víi hµng thñ c«ng mü nghÖ nh»m môc ®Ých gi¶m gi¸ thµnh Hµng thñ c«ng mü nghÖ th­êng lµ hµng cång kÒnh, gi¸ trÞ kh«ng cao (xuÊt khÈu mét cont. 40 feet hµng m©y tre ®an th­êng chØ ®­îc 7 – 8 ngµn USD theo gi¸ FOB) nªn cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî, ­u ®·i cho mÆt hµng nµy: Hµng thñ c«ng mü nghÖ ®­îc vËn chuyÓn tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn c¸c c¶ng khÈu trªn tÊt c¶ c¸c ph­¬ng tiÖn ®Òu ®­îc hç trî 30 – 50% c­íc vËn chuyÓn theo biÓu gi¸ c­íc hiÖn hµnh. Nhµ n­íc hç trî th«ng qua viÖc c«ng nhËn gi¶m thu trong h¹ch to¸n thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp hµng n¨m. Gi¶m 50% theo biÓu gi¸ hiÖn hµnh cho tÊt c¶ c¸c chi phÝ, lÖ phÝ t¹i c¸c c¶ng khÈu cã liªn quan ®Õn viÖc giao hµng thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu (tõ viÖc l­u kho l­u b·i, göi hµng, lÖ phÝ c¶ng khÈu, thñ tôc phÝ... ) Gi¶m 50% theo biÓu gi¸ c­íc hiÖn nay tiÒn c­íc phÝ b­u phÝ lµ hµng mÉu hµng thñ c«ng mü nghÖ cho kh¸ch n­íc ngoµi hoÆc hµng mÉu tham gia héi chî triÓn l·m n­íc ngoµi. */ ChÝnh s¸ch ®èi víi nghÖ nh©n NghÖ nh©n cã vai trß rÊt lín ®èi víi lµng nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng. Cã thÓ nãi kh«ng cã nghÖ nh©n kh«ng cã lµng nghÒ. V× vËy muèn duy tr× vµ ph¸t triÓn lµng nghÒ thñ c«ng mü nghÖ Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch ®èi víi nghÖ nh©n, gióp ®ì, hç trî, khuyÕn khÝch hä ph¸t huy tµi n¨ng ph¸t triÓn nghÒ, më réng s¶n xuÊt, truyÒn d¹y nghÒ cho con ch¸u. §Ò nghÞ ChÝnh phñ cã chÝnh s¸ch ban hµnh quy chÕ chÝnh thøc vÒ phong tÆng danh hiÖu “NghÖ nh©n” vµ gi¶i th­ëng “Bµn tay vµng”, hoÆc huy ch­¬ng “§«i bµn tay vµng” kÌm theo gi¶i th­ëng cho c¸c nghÖ nh©n, thî giái theo quy ®Þnh ®Ò ra. Tiªu chuÈn ®­îc phong nghÖ nh©n ph¶i lµ thî giái, cã tay nghÒ cao, ®iªu luyÖn víi thñ ph¸p nghÖ thuËt kü x¶o riªng, t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm tinh x¶o ®éc ®¸o ®­îc ®ång nghiÖp thõa nhËn. §ã ph¶i lµ nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt ®­îc x· héi c«ng nhËn hoÆc nh÷ng s¶n phÈm mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi, cã nh÷ng s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt trong s¶n xuÊt, cã thµnh tÝch truyÒn nghÒ d¹y nghÒ... Khi ®¹t ®­îc danh hiÖu ®ã nghÖ nh©n sÏ ®­îc h­ëng c¸c quyÒn lîi nh­: th­ëng tiÒn khi nhËn danh hiÖu vµ huy ch­¬ng, ®­îc båi d­ìng kiÕn thøc vÒ héi häa, mü thuËt t¹i tr­êng cao ®¼ng mü thuËt, ®­îc h­ëng thï lao xøng ®¸ng khi tham gia truyÒn nghÒ vµ ®­îc th­ëng khi cã thµnh tÝch xuÊt s¾c. §­îc Nhµ n­íc b¶o hé quyÒn së h÷u ®èi víi c¸c s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých. Khi cã s¶n phÈm ®éc ®¸o hoÆc mÉu m· hµng hãa xuÊt khÈu víi khèi l­îng lín th× ®­îc xÐt th­ëng theo kÕt qu¶ xuÊt khÈu (hoa hång). §­îc Nhµ n­íc hç trî kinh phÝ cho ho¹t ®éng cña CLB nghÖ nh©n trao ®æi kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp. ChÝnh s¸ch ®èi víi nghÖ nh©n, thî giái ®­îc thùc hiÖn tèt lµ mét ®¶m b¶o, duy tr× vµ ph¸t triÓn ®é ngò thî thñ c«ng lµnh nghÒ trong c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, gãp phÇn b¶o tån vµ ph¸t triÓn mét trong nh÷ng di s¶n v¨n hãa cña d©n téc, mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho ®Êt n­íc. */ T¨ng c­êng trî cÊp vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu MÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ n»m trong danh s¸ch nhãm hµng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ nhãm hµng xuÊt khÈu quan träng cña n­íc ta trong thêi gian tíi. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cã ý nghÜa x· héi lín lao, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho nhiÒu ng­êi d©n ë vïng n«ng th«n. Tuy nhiªn hiÖn nay, mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam l¹i kÐm ­u thÕ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu do gi¸ xuÊt khÈu cao h¬n so víi gi¸ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh do gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña chóng ta cßn cao vµ trong thêi gian ng¾n ch­a cã biÖn ph¸p c¾t gi¶m ngay. Do ®ã, Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch trî gi¸ cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ. Ngoµi h×nh thøc trî gi¸ xuÊt khÈu, ChÝnh phñ cã thÓ khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ th«ng qua h×nh thøc th­ëng xuÊt khÈu cho doanh nghiÖp ®¹t ®­îc kim ng¹ch cao trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ, doanh nghiÖp xuÊt ®­îc s¶n phÈm míi hoÆc doanh nghiÖp th©m nhËp ®­îc thÞ tr­êng míi. Sè tiÒn th­ëng xuÊt khÈu cã thÓ ®­îc tÝnh b»ng mét tû lÖ % trªn kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña doanh nghiÖp hoÆc lµ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh ®­îc trÝch ra tõ quü hç trî xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc. Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp thñ c«ng mü nghÖ xuÊt khÈu cßn nhiÒu h¹n chÕ so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nªn rÊt cÇn ®Õn sù gióp ®ì cña ChÝnh phñ, vµ d­íi h×nh thøc trùc tiÕp lÉn gi¸n tiÕp. KÕt luËn ------- §Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ mét trong nh÷ng ®Þnh h­íng quan träng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trong giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay. Trong b¸o c¸o t¹i §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX ®· x¸c ®Þnh: Hµng thñ c«ng mü nghÖ lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc. N­íc ta cã nguån nguyªn liÖu vµ lao ®éng kh¸ dåi dµo, thuËn lîi cho viÖc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ. H¬n n÷a, nhu cÇu vÒ mÆt hµng nµy ngµy cµng t¨ng nhanh, nhÊt lµ t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. V× vËy ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ chóng ta ®ang cã nhiÒu lîi thÕ §Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ ngoµI ý nghÜa vÒ kinh tÕ cßn cã ý nghÜa x· héi rÊt to lín. Víi d©n sè kho¶ng 80 triÖu ng­êi, trong ®ã gÇn 80% ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, ViÖt nam ®ang ®øng tr­íc c¸c c¬ héi vµ th¸ch thøc to lín. Bªn c¹nh thÕ m¹nh vÒ nguån lao ®éng dåi dµo - mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng phôc vô sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mét quèc gia, nh­ng nÕu chóng ta kh«ng biÕt sö dông nguån nh©n lùc nµy mét c¸ch hîp lý th× tr¸i l¹i ®ã l¹i lµ mét g¸nh nÆng ®èi víi cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong nh÷ng n¨m qua, t×nh tr¹ng nh÷ng ng­êi n«ng d©n bá ruéng v­ên vµ lµng quª vÒ sinh sèng t¹i c¸c thµnh phè lín nh­ Hµ Néi, TP. Hå ChÝ Minh, §µ N½ng ... ®· g©y ra biÕt bao ®iÒu nhøc nhèi vÒ mÆt x· héi. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, th× viÖc t¹o cho hä c«ng ¨n viÖc lµm lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu v× mét mÆt chóng ta ®· thµnh c«ng trong c«ng t¸c xãa ®ãi gi¶m nghÌo cho ng­êi d©n lao ®éng, mÆt kh¸c l¹i cã ®iÒu kiÖn thu vÒ cho ®Êt n­íc nh÷ng kho¶n ngo¹i tÖ m¹nh phôc vô trùc tiÕp sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa ®Êt n­íc. Cã ph¶i ch¨ng, viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm thñ c«ng mü nghÖ lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p trùc tiÕp kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm nãi trªn. Theo ­íc tÝnh cho thÊy, nÕu ViÖt Nam hµng n¨m t¨ng mét triÖu USD hµng xuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ th× cã thÓ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho h¬n 50.000 ng­êi lao ®éng. Theo sù ph©n tÝch trong bµi luËn v¨n nãi trªn, em hoµn toµn tin t­ëng r»ng thÞ tr­êng NhËt B¶n trong t­¬ng lai cã thÓ thu hót thªm hµng chôc triÖu ®«la hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt nam vµ ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ chóng ta ®· gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng triÖu ng­êi lao ®éng. MÆt kh¸c, ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ s¶n xuÊt hµng thñ c«ng mü nghÖ sÏ gãp phÇn lµm phong phó b¶n s¾c d©n téc, gãp phÇn t¨ng c­êng giao l­u quèc tÕ. §Þa danh c¸c lµng nghÒ sÏ lµ ®iÓm ®Õn ®Çy tiÒm n¨ng cña du lÞch. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ sÏ gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo h­íng gi¶m tû träng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, t¨ng tû träng s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Thu nhËp tõ ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp t¹o nguån vèn quan träng t¹i chç ®Ó chñ ®éng ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng Trªn ®©y lµ mét sè suy nghÜ b­íc ®Çu cña em vÒ ®Ò tµi: “NhËt B¶n - ThÞ tr­êng tiÒm n¨ng cho thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam” . §©y lµ mét ®Ò tµi kh¸ lý thó vµ bæ Ých kh«ng chØ ®øng tr­íc gãc ®é nghiªn cøu lý thuyÕt mµ nã cßn mang mét ý nghÜa thùc tiÔn to lín cho c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng cña ViÖt Nam. Trong thêi gian häc tËp t¹i tr­êng, trong c¸c dÞp ®i th¨m c¸c lµng nghÒ thñ c«ng mü nghÖ, ®­îc tiÕp xóc víi c¸c nghÖ nh©n lín tuæi, ®­îc nghe nh÷ng c©u chuyÖn ®Çy t©m huyÕt vÒ nghÒ, ®­îc nh×n tËn m¾t sù cÇn cï ch¨m chØ cña ng­êi thî thñ c«ng ViÖt Nam, em kh«ng khái cã nh÷ng mong muèn ®­îc ®ãng gãp mét phÇn nhá bÐ cña m×nh ®Ó t¹o ra nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho nh÷ng ng­êi n«ng d©n ViÖt Nam. Tuy cßn nhiÒu khã kh¨n song víi nh÷ng thÕ m¹nh cña hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam nh­ ®· ®­îc tr×nh bµy trong bµi luËn v¨n, ch¾c ch¾n r»ng ngµnh thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam sÏ cã mét vÞ trÝ xøng ®¸ng trong danh môc c¸c ngµnh nghÒ mang l¹i nhiÒu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. Tµi liÖu tham kh¶o ------ Mét sè c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ XNK - Phô tr­¬ng tËp san Ngo¹i th­¬ng 8/1999 §Ò ¸n xuÊt khÈu hµng Thñ C«ng Mü NghÖ ®Õn n¨m 2005 - Bé th­¬ng m¹i, 3/2000 B¸o c¸o t×nh h×nh xuÊt khÈu hµng Thñ C«ng Mü NghÖ - Bé th­¬ng m¹i, 16/8/2000 B¸o c¸o ph­¬ng h­íng, nhiÖm vô, môc tiªu chñ yÕu cña kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi 5 n¨m tõ n¨m 1996 - 2000 ChiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001 - 2010 - Bé th­¬ng m¹i, 6/2000 “NghÒ cæ n­íc ViÖt” - Vò Tõ Trang, NXB V¨n ho¸ d©n téc “H­íng ®i nµo cho gèm sø ViÖt Nam ph¸t triÓn trong c¬ chÕ thÞ tr­êng” - T¹p chÝ Mü nghÖ & Kim hoµn sè 69 “Hµng Thñ C«ng Mü NghÖ ViÖt Nam : Kh¾c phôc khã kh¨n, khai th¸c tiÒm n¨ng xuÊt khÈu” - T¹p chÝ Mü nghÖ & Kim hoµn sè 72 Vai trß NhËt B¶n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ Asean - T¹p chÝ nghiªn cøu NhËt B¶n sè 4/2002 C¶i c¸ch c¬ cÊu kinh tÕ NhËt B¶n: ChÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« - T¹p chÝ nghiªn cøu NhËt B¶n sè 5/2002 “Hµng Thñ C«ng Mü NghÖ xuÊt khÈu sang NhËt : Thiªn thêi, ®Þa lîi ...” - Kinh tÕ Sµi Gßn, 3/2000 “Hç trî lµng nghÒ ph¸t triÓn” - Quý Hµo, Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam ngµy 2/10/2000 “XuÊt khÈu hµng Thñ C«ng Mü NghÖ: NhËn biÕt c¬ héi qua con m¾t n­íc ngoµi” - Felix Abt, Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam ngµy 18/10/2000 “§Ó hµng Thñ C«ng Mü NghÖ ®ñ søc c¹nh tranh” - Nghiªm Qu¶ng, Sµi Gßn gi¶i phãng ngµy 29/1/2001 “Hµng Thñ C«ng Mü NghÖ: c¸i khã cßn bã c¸i kh«n” - §ç Quyªn, Doanh nghiÖp ngµy 28/3/2001 “VÞ thÕ hµng thñ c«ng : Trë ng¹i trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu” -An Yªn, Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam ngµy 10/8/2001 “Ngµnh Thñ C«ng Mü NghÖ, nh÷ng khã kh¨n cÇn ®­îc th¸o gì” - Thuý H¶i, Sµi Gßn gi¶i phãng ngµy 15/8/2001 “SÏ hÕt long ®ong lµng nghÒ? Thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng Thñ C«ng Mü NghÖ” - Ph¹m Hïng NghÞ, Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam ngµy 5/9/2001 “Hµng Thñ C«ng Mü NghÖ ViÖt Nam : TiÒm n¨ng vµ thuËn lîi” - B¶o Minh, Quèc tÕ ngµy 13/9/2001 “NghÒ thñ c«ng víi ph¸t triÓn ®êi sèng n«ng th«n” – Vò Huy ThiÒu, T¹p chÝ S¶n phÈm vµ Lµng nghÒ ViÖt Nam th¸ng 4/2002 “Hµng thñ c«ng mü nghÖ ph¸t triÓn h­íng tíi héi nhËp” – Lª V¨n S©m, T¹p chÝ S¶n phÈm vµ Lµng nghÒ ViÖt Nam th¸ng 4/2002 “XuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam qua c¸c thêi kú” – NguyÔn V¨n Hãa, T¹p chÝ S¶n phÈm vµ Lµng nghÒ ViÖt Nam th¸ng 4/2002 “Hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam: Thùc tr¹ng vµ Gi¶I ph¸p” – Ba §×nh vµ Lª Long, T¹p chÝ S¶n phÈm vµ Lµng nghÒ ViÖt Nam th¸ng 8/2002 “§· cã nhiÒu c¬ chÕ hç trî xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ” – Hßa Thanh, T¹p chÝ S¶n phÈm vµ Lµng nghÒ ViÖt Nam th¸ng 8/2002 “Kh¶ n¨ng to lín cña ngµnh thñ c«ng mü nghÖ Tp Hå ChÝ Minh” – Thanh Hßa, T¹p chÝ S¶n phÈm vµ Lµng nghÒ ViÖt Nam th¸ng 8/2002 “V¨n hãa n«ng th«n vµ lµng nghÒ” – TS. Lª V¨n Lan, T¹p chÝ S¶n phÈm vµ Lµng nghÒ ViÖt Nam th¸ng 8/2002 “S¸u kiÕn nghÞ cña nghÖ nh©n H¶i Phßng” - §µo Xu©n Hïng, Héi nghÖ nh©n thî giái H¶i Phßng, T¹p chÝ S¶n phÈm vµ Lµng nghÒ ViÖt Nam th¸ng 8/2002 “Nhòng thÞ tr­êng chÝnh cña hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt Nam” – Lª V¨n S©m, T¹p chÝ S¶n phÈm vµ Lµng nghÒ ViÖt Nam th¸ng 8/2002 XuÊt nhËp khÈu hµng hãa ViÖt Nam 2000 – NXB Thèng kª 2002 “Hµng thñ c«ng mü nghÖ – thÞ tr­êng vµ nh÷ng khã kh¨n” – Phïng Long, T¹p chÝ S¶n phÈm vµ Lµng nghÒ ViÖt Nam th¸ng 4/2002 Kinh doanh víi thÞ tr­êng NhËt B¶n – NXB Lao §éng 2001 ._.