Nguồn nhân lực cho công nghiệp hóa và hiện đại hóa ở tỉnh Đắk Nông

Më §Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ con ®­êng tÊt yÕu ®Ó biÕn mét n­íc cã nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu nh­ n­íc ta thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt - kü thuËt hiÖn ®¹i, c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cao. §Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mét c¸ch thµnh c«ng cÇn cã nhiÒu tiÒn ®Ò cÇn thiÕt, trong ®ã nguån nh©n lùc lµ tiÒn ®Ò quan träng nhÊt. V× vËy, x©y dùng mét nguån nh©n lùc ®¶m b¶o vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn n­íc ta ®· gia nhËp WTO th× ®iÒu ®ã cµng trë nªn cã ý nghÜa ®Æc biÖt vµ hÕt søc cÊp thiÕt. HÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu cã ch­¬ng tr×nh mang tÝnh chÊt chiÕn l­îc vÒ ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn con ng­êi cña riªng m×nh h­íng theo mét nguyªn t¾c chung lµ: §Æt con ng­êi vµo trung t©m cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, sù thõa nhËn vai trß quan träng vµ quyÕt ®Þnh cña nh©n tè con ng­êi trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi võa mang ý nghÜa b­íc ngoÆt cña t­ duy nh©n lo¹i, võa më ra mét triÓn väng míi cho tÊt c¶ c¸c n­íc. Sù thµnh b¹i cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë mçi n­íc ®ang tïy thuéc vµo nh÷ng bÝ quyÕt vÒ ®µo t¹o, sö dông vµ ph¸t huy nh©n tè con ng­êi. §¾k N«ng lµ mét tØnh vïng d©n téc thiÓu sè miÒn nói, míi ®­îc thµnh lËp tõ 31/12/2003, trªn c¬ së chia t¸ch tõ tØnh §¾k L¾k cò thµnh 02 tØnh §¾k L¾k vµ §¾k N«ng. Víi diÖn tÝch tù nhiªn 651.438 ha, trong ®ã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp 163.324 ha, diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp 382.519 ha; gåm 06 huyÖn, 01 thÞ x· víi 61 x·, ph­êng, thÞ trÊn, d©n sè trªn 400.000 ng­êi, gåm 31 d©n téc anh em (d©n téc thiÓu sè chiÕm kho¶ng 31%). N»m trªn vïng ®Êt Bazan mµu mì, tØnh §¾k N«ng rÊt thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn N«ng, L©m nghiÖp. Cã hÖ thèng s«ng Sªrªpok vµ s«ng §ång Nai víi tiÒm n¨ng thñy ®iÖn dåi dµo. Lµ khu vùc ®Çu nguån cña nhiÒu s«ng suèi, nªn trªn ®Þa bµn tØnh cã nhiÒu c¶nh quan kú thó ®Ó ph¸t triÓn du lÞch. §Æc biÖt cã nhiÒu má kho¸ng s¶n B«xÝt lín nhÊt khu vùc §«ng Nam ¸ ®· ®­îc ChÝnh phñ xóc tiÕn ®Çu t­ víi c¸c ®èi t¸c. TØnh cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn t­¬ng ®èi thuËn lîi, song mÆt b»ng v¨n hãa vµ tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, ph©n bè d©n c­ vµ nguån nh©n lùc ch­a phï hîp víi yªu cÇu cña c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. Kh¶ n¨ng ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt cßn nhiÒu h¹n chÕ, dÉn ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, n¨m 2005 tû lÖ hé nghÌo theo tiªu chÝ míi chiÕm 33,7%, trong ®ã hé nghÌo lµ ®ång bµo d©n téc t¹i chç (DTTC) so víi tæng sè hé cña ®ång bµo DTTC chiÕm 64%; s¶n xuÊt hµng hãa ch­a ph¸t triÓn, ë mét sè n¬i cßn mang nÆng tÝnh tù cung tù cÊp, ch­a ®¸p øng yªu cÇu cña viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ sang giai ®äan CNH-H§H... NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng bé tØnh §¾k N«ng lÇn thø I ®· ®¸nh gi¸: “Møc sèng cña nh©n d©n nh×n chung cßn thÊp, nhÊt lµ vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè t¹i chç, vïng s©u, vïng xa. Lao ®éng kü thuËt ®­îc ®µo t¹o chuyªn m«n nghiÖp vô chiÕm tû träng nhá trong tæng sè lao ®éng x· héi” [8, tr.29]. Ngµy nay, kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ph¸t triÓn cña mét quèc gia, mét ®Þa ph­¬ng phô thuéc vµo ®éi ngò lao ®éng cã häc thøc, cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt vµ tr×nh ®é tay nghÒ cao. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö x· héi ngµy cµng chøng tá tri thøc vµ kh¶ n¨ng con ng­êi ®ang trë thµnh nh©n tè then chèt cho sù ph¸t triÓn. Nh©n lùc kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ mét trong nh÷ng nguån nh©n lùc cña s¶n xuÊt, mµ cßn lµ chñ thÓ cã kh¶ n¨ng tæ chøc, sö dông tèt h¬n c¸c nguån lùc kh¸c. ViÖc x©y dùng nguån nh©n lùc ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña CNH, H§H trªn ®Þa bµn vïng d©n téc miÒn nói, võa míi thµnh lËp nh­ §¾k N«ng, ®ang lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt, gãp phÇn lµm cho khoa häc c«ng nghÖ ®­îc ®­a vµo s¶n xuÊt sím h¬n, hiÖu qu¶ h¬n, t¹o ra n¨ng lùc c¹nh tranh, thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CNH, H§H, gióp tØnh §¾k N«ng rót ng¾n ®­îc kho¶ng c¸ch tr×nh ®é ph¸t triÓn so víi c¸c tØnh l©n cËn vµ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c trong c¶ n­íc. Tõ nh÷ng lý do trªn, t«i chän ®Ò tµi “Nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa ë tØnh §¾k N«ng” lµm ®Ò tµi luËn v¨n th¹c sÜ Kinh tÕ. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi VÊn ®Ò nguån nh©n lùc nãi chung vµ nguån nh©n lùc cho CNH, H§H nãi riªng, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m nghiªn cøu: - TS. §oµn V¨n Kh¶i (2005), “Nguån nh©n lùc con ng­êi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam”, Nxb Lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi. - TiÕn sÜ Vò B¸ ThÓ, Häc viÖn Tµi chÝnh (2005), “Ph¸t huy nguån nh©n lùc con ng­êi ®Ó c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸”, Nxb Lao ®éng x· héi, Hµ Néi. - Ph¹m Minh H¹c (1996), “VÊn ®Ò ph¸t triÓn con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸”, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. - NguyÔn C«ng Toµn (T¹p chÝ TriÕt häc 5/1998), “MÊy suy nghÜ vÒ ph¸t huy nguån lùc con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸”. - V­¬ng Quèc §­îc (1999), “X©y dùng nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë thµnh phè §µ N½ng”, LuËn v¨n Th¹c sÜ Kinh tÕ, Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh... Ngoµi ra c¸c nhµ khoa häc, nhµ nghiªn cøu còng ®· cã nhiÒu bµi viÕt ®¨ng trªn t¹p chÝ Céng s¶n, t¹p chÝ Qu¶n lý kinh tÕ... VÒ nguån nh©n lùc cho CNH, H§H... Nh­ng nh×n chung, nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn, chñ yÕu lµ ®Ò cËp nhiÒu ®Õn nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao cho c¸c khu c«ng nghiÖp, c¸c thµnh phè lín, c¸c tØnh ®ång b»ng, ch­a cã c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu d­íi gãc ®é cña m«n kinh tÕ chÝnh trÞ, ®Ò cËp ®Õn viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµm c¬ së cho viÖc thóc ®Èy sù nghiÖp CNH, H§H cña mét tØnh vïng d©n téc thiÓu sè võa míi thµnh lËp, d©n c­ th­a thít, ph©n bè kh«ng ®Òu, cßn ®ang cã rÊt nhiÒu khã kh¨n, c¬ së vËt chÊt nghÌo nµn, xuÊt ph¸t ®iÓm kinh tÕ ë tr×nh ®é thÊp... nh­ tØnh §¾k N«ng. V× vËy, viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy ë ®©y vÉn cßn lµ vÊn ®Ò míi. 3. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô nghiªn cøu cña luËn v¨n 3.1. Môc ®Ých HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn c¬ b¶n vÒ nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµm c¬ së ®Ó ph©n tÝch thùc tr¹ng ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë §¾k N«ng - mét tØnh miÒn nói, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè võa míi thµnh lËp, ®Ò xuÊt ph­¬ng h­íng, quan ®iÓm vµ c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®¸p øng yªu cÇu CNH, H§H ë tØnh §¾k N«ng. 3.2. NhiÖm vô §Ó ®¹t môc ®Ých nãi trªn, nhiÖm vô nghiªn cøu cña ®Ò tµi tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò sau: - Lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n nh­ kh¸i niÖm, c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sè l­îng, chÊt l­îng nguån nh©n lùc; vai trß cña nguån nh©n lùc vµ yªu cÇu vÒ nguån nh©n lùc ®èi víi CNH, H§H. - Ph©n tÝch thùc tr¹ng nguån nh©n lùc cña tØnh §¾k N«ng: §¸nh gi¸ vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, t×nh h×nh sö dông nguån nh©n lùc cho CNH, H§H cña TØnh tõ khi ®­îc thµnh lËp ®Õn nay. - Trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch vÒ lý luËn, thùc tiÔn ph¸t triÓn NNL, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn NNL cho CNH, H§H ë tØnh §¾k N«ng giai ®o¹n 2006-2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2015, 4. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n - Nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a nguån nh©n lùc víi CNH, H§H trªn ®Þa bµn §¾k N«ng - mét tØnh miÒn nói vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè võa míi ®­îc thµnh lËp. - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng nguån nh©n lùc tØnh §¾k N«ng tõ khi chia t¸ch ®Õn nay (01/7/2004 ®Õn 01/7/2005) vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p x©y dùng nguån nh©n lùc cho giai ®o¹n 2006-2010 vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo ®Ó thóc ®Èy sù nghiÖp CNH, H§H trªn ®Þa bµn tØnh. 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu LuËn v¨n dùa trªn nÒn t¶ng thÕ giíi quan, ph­¬ng ph¸p luËn duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, ph­¬ng ph¸p trõu t­îng ho¸ khoa häc cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh, quan ®iÓm cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, ngoµi ra cßn sö dông ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tÕ, tæng hîp, thèng kª, ph©n tÝch... 6. §ãng gãp khoa häc cña luËn v¨n LuËn v¨n lµm râ thªm vÒ kh¸i niÖm, vai trß cña NNL cho CNH, H§H. Lµm râ ®Æc ®iÓm NNL cho CNH, H§H trong ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh ®Æc thï cña mét tØnh vïng d©n téc miÒn nói nghÌo, ®êi sèng nh©n d©n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. Trªn c¬ së ®ã ®Ò xuÊt ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn NNL cho sù nghiÖp CNH, H§H ë tØnh §¾k N«ng, lµm tµi liÖu tham kh¶o cho c¸c cÊp ñy ®¶ng vµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o, chØ ®¹o thùc tiÔn c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé, ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña TØnh. 7. KÕt cÊu cña luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ phô lôc, luËn v¨n gåm 3 ch­¬ng, 9 tiÕt. Ch­¬ng 1 NH÷NG VÊN §Ò Lý LUËN Vµ THùC TIÔN VÒ NGUåN NH¢N LùC CHO C¤NG NGHIÖP HãA, HIÖN §¹I HãA ë viÖt nam 1.1. kh¸i niÖm, c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë NiÖt Nam 1.1.1. Kh¸i niÖm nguån nh©n lùc §èi víi n­íc ta, CNH, H§H lµ con ®­êng tÊt yÕu ®Ó tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn, l¹c hËu vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng CNXH. §Ó tiÕn hµnh CNH, H§H cÇn ph¶i cã c¸c nguån lùc cÇn thiÕt bao gåm nguån lùc con ng­êi; nguån lùc ®Êt ®ai, tµi nguyªn; nguån lùc tµi chÝnh; nguån lùc khoa häc c«ng nghÖ… Trong ®ã nguån lùc con ng­êi, hay nguån nh©n lùc lµ quan träng nhÊt. Trong nÒn kinh tÕ nµo còng vËy, nguån nh©n lùc bao giê còng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh. Ngay c¶ trong nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn, s¶n xuÊt cßn mang nÆng tÝnh tù cÊp, tù tóc, tr×nh ®é hiÓu biÕt cña con ng­êi cßn thÊp, th× con ng­êi vÉn lµ nh©n tè hµng ®Çu quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Khi nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang dÇn chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc vµ qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa ®ang diÔn ra hÕt søc nhanh chãng th× vai trß quyÕt ®Þnh cña nguån nh©n lùc ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ l¹i cµng râ nÐt h¬n. Trong nÒn kinh tÕ toµn cÇu c¹nh tranh quyÕt liÖt th× ­u thÕ c¹nh tranh lu«n nghiªng vÒ c¸c quèc gia cã nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao. V× vËy, hiÖn nay trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña m×nh, nhiÒu quèc gia ®· x¸c ®Þnh ph¸t triÓn nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao lµ yÕu tè c¹nh tranh c¬ b¶n nhÊt. HiÖn nay, cã nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ nguån nh©n lùc. Theo Liªn Hîp quèc th× "NNL lµ tÊt c¶ nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng, kinh nghiÖm, n¨ng lùc vµ tÝnh s¸ng t¹o cña con ng­êi cã quan hÖ tíi sù ph¸t triÓn cña mçi c¸ nh©n vµ cña ®Êt n­íc" [41, tr.8]. Theo C¬ quan ph¸t triÓn cña Liªn Hîp quèc UNDP, th× NNL lµ tæng thÓ nh÷ng n¨ng lùc cña con ng­êi ®­îc huy ®éng vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Ng©n hµng thÕ giíi cho r»ng: NNL lµ toµn bé vèn con ng­êi bao gåm thÓ lùc, trÝ lùc, kü n¨ng nghÒ nghiÖp… cña mçi c¸ nh©n. Nh­ vËy, ë ®©y nguån lùc con ng­êi ®­îc coi nh­ mét nguån vèn bªn c¹nh c¸c lo¹i vèn vËt chÊt kh¸c: vèn tiÒn tÖ, c«ng nghÖ, tµi nguyªn thiªn nhiªn… Theo c¸c t¸c gi¶ cña cuèn "Nguån lùc vµ ®éng lùc ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam" do GS. TSKH Lª Du Phong chñ biªn th× "Nguån lùc con ng­êi ®­îc hiÓu lµ tæng hoµ trong thÓ thèng nhÊt h÷u c¬ gi÷a n¨ng lùc x· héi cña con ng­êi (thÓ lùc, trÝ lùc, nh©n c¸ch) vµ tÝnh n¨ng ®éng cña con ng­êi. TÝnh thèng nhÊt ®ã ®­îc thÓ hiÖn ë qu¸ tr×nh biÕn nguån lùc con ng­êi thµnh vèn con ng­êi [22, tr.14]. L¹i cã ý kiÕn cho r»ng, nguån nh©n lùc lµ tr×nh ®é hµnh nghÒ, lµ kiÕn thøc vµ n¨ng lùc cña toµn bé cuéc sèng cña con ng­êi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét vïng, mét ®Êt n­íc… Bé m«n " Kinh tÕ ph¸t triÓn" ®­a ra kh¸i niÖm nguån nh©n lùc mét c¸ch cô thÓ h¬n: Nguån nh©n lùc lµ mét bé phËn d©n sè trong ®é tuæi quy ®Þnh cã kh¶ n¨ng tham gia lao ®éng. Nguån nh©n lùc ®­îc biÓu hiÖn trªn hai mÆt: vÒ sè l­îng, ®ã lµ tæng sè nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng lµm viÖc theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc vµ thêi gian lao ®éng cã thÓ huy ®éng tõ hä; vÒ chÊt l­îng, ®ã lµ søc khoÎ vµ tr×nh ®é chuyªn m«n, kiÕn thøc vµ tr×nh ®é lµnh nghÒ cña ng­êi lao ®éng. Nguån lao ®éng lµ tæng sè nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng quy ®Þnh ®ang tham gia lao ®éng hoÆc ®ang tÝch cùc t×m viÖc lµm. Còng nh­ nguån nh©n lùc, nguån lao ®éng ®­îc hiÓu trªn hai mÆt: sè l­îng vµ chÊt l­îng. Theo kh¸i niÖm nµy, cã mét sè ng­êi ®­îc tÝnh lµ nguån nh©n lùc, nh­ng l¹i kh«ng ph¶i lµ nguån lao ®éng, ®ã lµ: Nh÷ng ng­êi kh«ng cã viÖc lµm nh­ng kh«ng tÝch cùc t×m viÖc lµm, tøc lµ nh÷ng ng­êi kh«ng cã nhu cÇu t×m viÖc lµm, nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng quy ®Þnh nh­ng ®ang ®i häc… [34, tr.73]. Nh­ vËy, cã thÓ hiÓu, nguån nh©n lùc lµ toµn bé lùc l­îng lao ®éng x· héi cña mét quèc gia víi nh÷ng n¨ng lùc thÓ chÊt vµ tinh thÇn, tr×nh ®é nghÒ nghiÖp, kinh nghiÖm vµ phong c¸ch, phÈm chÊt nhÊt ®Þnh ®ang vµ sÏ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra cña c¶i vËt chÊt vµ tinh thÇn cho x· héi. Nguån nh©n lùc cã nh÷ng ®Æc tr­ng vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Sè l­îng nguån nh©n lùc ®ãng vai trß quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ ®èi víi qu¸ tr×nh CNH, H§H nãi riªng. ë n­íc ta sè l­îng nguån nh©n lùc ®­îc x¸c ®Þnh bao gåm tæng sè ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng, cã kh¶ n¨ng lao ®éng (nam 15-60, n÷ 15-55). V× theo Bé luËt lao ®éng n­íc CHXHCN ViÖt N¨m 1994 th× “ng­êi lao ®éng ph¶i Ýt nhÊt ®ñ 15 tuæi”. LuËt lao ®éng ®· quy ®Þnh giíi h¹n cña ®é tuæi lao ®éng ®èi víi nam lµ 60, n÷ lµ 55. Khi tÝnh to¸n kh¶ n¨ng cung cÊp lùc l­îng lao ®éng cho x· héi, ng­êi ta ph¶i tÝnh ®Õn c¸c chØ sè vÒ d©n sè, tèc ®é t¨ng d©n sè, c¬ cÊu d©n sè: Sè d©n ë ®é tuæi lao ®éng, sè ng­êi ¨n theo, sè ng­êi cã viÖc lµm, sè ng­êi thÊt nghiÖp…Sù gia t¨ng d©n sè lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh vµ gia t¨ng nguån nh©n lùc, cã nghÜa lµ sù gia t¨ng sau 15 n¨m sÏ kÐo theo sù gia t¨ng nguån nh©n lùc. Nh­ng nhÞp ®é t¨ng d©n sè chËm l¹i còng kh«ng lµm gi¶m ngay lËp tøc nhÞp ®é t¨ng nguån nh©n lùc. Nh­ vËy, NNL bao gåm sè ng­êi ®ang lµm viÖc trong c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi hay sè ng­êi cã viÖc lµm; sè ng­êi thÊt nghiÖp; sè ng­êi lµm c«ng viÖc néi trî vµ häc sinh trong ®é tuæi lao ®éng hay lao ®éng dù nguån. ViÖc lµm lµ mét ph¹m trï tæng hîp liªn quan ®Õn nhiÒu qu¸ tr×nh kinh tÕ - x· héi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng viÖc lµm ®­îc xem lµ nh÷ng ho¹t ®éng ®em l¹i thu nhËp. Theo Bé LuËt Lao ®éng 1994 th× mäi ho¹t ®éng t¹o ra thu nhËp kh«ng bÞ luËt ph¸p cÊm ®Òu ®­îc thõa nhËn lµ viÖc lµm. Nh­ vËy ng­êi cã viÖc lµm lµ nh÷ng ng­êi ®ang ho¹t ®éng ë tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¶ nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng lµm c«ng viÖc néi trî. Nh÷ng ng­êi ®ang lµm viÖc, ®ang lao ®éng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n (cßn gäi lµ d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ tÝch cùc) lµ bé phËn quan träng nhÊt ®èi víi nguån nh©n lùc cña mçi quèc gia, cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ kinh tÕ - x· héi nãi riªng. V× vËy, vÊn ®Ò më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò lao ®éng lu«n lu«n ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta quan t©m. Ng­êi thÊt nghiÖp lµ nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng quy ®Þnh, cã kh¶ n¨ng lao ®éng, muèn lao ®éng, nh­ng ®ang ch­a cã viÖc lµm vµ ®ang t×m viÖc lµm. Khi xem xÐt NNL cho CNH, H§H cÇn ph¶i tÝnh to¸n ®Õn sè ng­êi nµy ®Ó t×m gi¶i ph¸p ®µo t¹o, huy ®éng hä tham gia vµo qu¸ tr×nh CNH, H§H ®Êt n­íc, v× t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm còng chÝnh lµ mét trong nh÷ng môc tiªu cña CNH, H§H ë n­íc ta. VÒ chÊt l­îng NNL ®­îc biÓu hiÖn ë tr¹ng th¸i thÓ lùc, trÝ lùc, phong c¸ch lµm viÖc: Tr¹ng th¸i søc kháe, tr×nh ®é häc vÊn, nh©n c¸ch, lèi sèng, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, c¬ cÊu nghÒ nghiÖp… Trong ®ã, thÓ lùc lµ nÒn t¶ng, lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn trÝ tuÖ, lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó chuyÓn t¶i tri thøc cña con ng­êi vµo thùc tiÔn; tr×nh ®é häc vÊn lµ yÕu tè quan träng nhÊt v× nã kh«ng chØ lµ c¬ së ®Ó ®µo t¹o kü n¨ng nghÒ nghiÖp mµ cßn lµ yÕu tè h×nh thµnh nh©n c¸ch vµ lèi sèng cña mçi con ng­êi. TÊt c¶ c¸c yÕu tè ®ã t¹o thµnh vèn con ng­êi, vèn nguån nh©n lùc. ChÊt l­îng nguån nh©n lùc liªn quan ®Õn nhiÒu lÜnh vùc nh­ ®¶m b¶o dinh d­ìng ch¨m sãc søc kháe, gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, lao ®éng vµ viÖc lµm g¾n víi tiÕn bé kü thuËt, tr¶ c«ng lao ®éng vµ c¸c mèi quan hÖ x· héi kh¸c. Nh­ vËy, khi xem xÐt chÊt l­îng nguån nh©n lùc kh«ng thÓ kh«ng xem xÐt nh÷ng ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn con ng­êi cña ®Êt n­íc. Theo ý nghÜa ®ã th× chÊt l­îng NNL cßn ®­îc thÓ hiÖn gi¸n tiÕp qua chØ sè ph¸t triÓn con ng­êi (HDI). Theo c¬ quan ph¸t triÓn Liªn hiÖp quèc UNDP, th× sù ph¸t triÓn nh©n lùc cña c¸c quèc gia cã thÓ so s¸nh víi nhau b»ng chØ sè ph¸t triÓn con ng­êi (HDI). HDI lµ mét chØ tiªu tæng hîp, lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña 3 chØ tiªu: tuæi thä trung b×nh; tr×nh ®é gi¸o dôc tÝnh tæng hîp theo tû lÖ sè ng­êi ®i häc tiÓu häc, trung häc vµ sau trung häc vµ tû lÖ biÕt ch÷ cña ng­êi lín; thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi. ChÊt l­îng nguån nh©n lùc cao cã t¸c dông lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Trong thêi ®¹i tiÕn bé kü thuËt, mét n­íc cÇn vµ cã thÓ ®­a chÊt l­îng NNL v­ît tr­íc tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¬ së vËt chÊt trong n­íc ®Ó s½n sµng ®ãn nhËn tiÕn bé kü thuËt - c«ng nghÖ, hßa nhËp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nh©n lo¹i. §Ó cã thÓ trë thµnh vèn nh©n lùc, con ng­êi ph¶i ®­îc gi¸o dôc, ®­îc ®µo t¹o ®Ó cã nh÷ng kiÕn thøc chuyªn m«n ngµy cµng cao, cã søc kháe tèt ®Ó ph¸t triÓn con ng­êi. Ph¸t triÓn con ng­êi lµ sù më réng c¬ héi lùa chän vµ n©ng cao c¬ héi lùa chän cña con ng­êi nh»m h­ëng thô mét cuéc sèng h¹nh phóc, bÒn v÷ng. Theo c¸ch tiÕp cËn nµy, ph¸t triÓn con ng­êi kh«ng ph¶i lµ sù gia t¨ng vÒ thu nhËp vµ cña c¶i vËt chÊt (mÆc dï rÊt quan träng) mµ lµ më réng c¸c kh¶ n¨ng cña con ng­êi, t¹o cho con ng­êi cã c¬ héi tiÕp cËn víi nÒn gi¸o dôc tèt h¬n, c¸c dÞch vô y tÕ tèt h¬n, cã chç ë tiÖn nghi h¬n, cã viÖc lµm vµ ý nghÜa h¬n... Ph¸t triÓn con ng­êi cßn lµ t¨ng c­êng n¨ng lùc, tr­íc hÕt lµ n©ng cao kiÕn thøc, kü n¨ng, kinh nghiÖm lµm viÖc cña hä. Nãi c¸ch kh¸c, n¨ng lùc lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó biÕn c¸c c¬ héi s½n cã thµnh hiÖn thùc, ®ång thêi t¹o ra c¬ héi míi ®Ó ph¸t triÓn. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ c¸c ho¹t ®éng (®Çu t­) nh»m t¹o ra nguån nh©n lùc víi sè l­îng vµ chÊt l­îng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc nãi chung vµ cho qu¸ tr×nh CNH, H§H nãi riªng, ®ång thêi ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn cña mçi c¸ nh©n. 1.1.2. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn NNL cho CNH, H§H cña ®Êt n­íc ®ång thêi còng lµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn NNL cho CNH, H§H ë §¾k N«ng, mÆc dï tuú theo tõng nh©n tè mµ cßn cã nh÷ng biÓu hiÖn riªng, cô thÓ cña nã ®èi víi mét tØnh miÒn nói T©y Nguyªn, míi ®­îc thµnh lËp, bao gåm nh÷ng nh©n tè chñ yÕu sau ®©y: - Thø nhÊt: Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ lµ nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn c¶ chÊt l­îng vµ sè l­îng cña NNL. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ vÊn ®Ò ph¸t triÓn NNL cã mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau, t¹o ®iÒu kiÖn vµ lµm tiÒn ®Ò cho nhau cïng ph¸t triÓn. §©y võa lµ yªu cÇu mµ còng võa lµ môc tiªu cña CNH, H§H ë n­íc ta. Bëi v× khi tr×nh ®é ph¸t triÓn cao vÒ kinh tÕ, tøc GDP/ ng­êi vµ ®êi sèng cña nh©n d©n æn ®Þnh ë møc cao sÏ cã ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o vµ n©ng cao chÊt l­îng NNL. Kinh tÕ ph¸t triÓn, thiÕt bÞ c«ng nghÖ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ nã ®ßi hái chÊt l­îng NNL ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é cña thiÕt bÞ, c«ng nghÖ ®ã. H¬n n÷a sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét ®Êt n­íc cho phÐp con ng­êi cã ®iÒu kiÖn n©ng cao trÝ lùc, thÓ lùc vµ tinh thÇn. Nhµ n­íc míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸ vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi. §èi víi tØnh §¾k N«ng, xuÊt ph¸t ®iÓm nÒn kinh tÕ thÊp, ®êi sèng nh©n d©n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, nhÊt lµ vïng d©n téc thiÓu sè vïng s©u, vïng xa. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu, ¸p dông khoa häc kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt cßn nhiÒu h¹n chÕ. T¨ng tr­ëng kinh tÕ chñ yÕu phô thuéc vµo n«ng nghiÖp, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i ch­a thÝch øng kÞp thêi víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng, s¶n phÈm cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn phÇn lín lµ s¬ chÕ, s¶n phÈm th«, søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng kh«ng cao. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cßn chËm ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ®æi míi cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. HiÖn nay, trong c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh, n«ng, l©m nghiÖp vÉn cßn chiÕm tû träng cao; c«ng nghiÖp vµ x©y dùng cßn nhá bÐ, manh món; th­¬ng m¹i vµ dÞch vô ch­a ph¸t triÓn. N¨m 2005 c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh lµ: N«ng nghiÖp 59,7%; c«ng nghiÖp, x©y dùng 17,3%; th­¬ng m¹i dÞch vô 23%; GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t 393 USD chØ b»ng 61,4% so víi møc b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc [8, tr.13-15]. T×nh h×nh kinh tÕ ®ã lµ nh©n tè t¸c ®éng h¹n chÕ ®Õn sù ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña §¾k N«ng, lµm cho nã thiÕu vÒ sè l­îng, thÊp vÒ chÊt l­îng so víi yªu cÇu cña CNH, H§H. - Thø hai: Tr×nh ®é ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cã ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng NNL. Theo C¸c M¸c th×, “...Tõ chÕ ®é c«ng x­ëng ®· n¶y në ra mÇm mèng cña nÒn gi¸o dôc t­¬ng lai, nã sÏ kÕt hîp lao ®éng s¶n xuÊt víi gi¸o dôc vµ thÓ dôc ®èi víi tÊt c¶ trÎ em trªn mét løa tuæi nµo ®Êy, coi ®ã kh«ng ph¶i chØ lµ mét ph­¬ng ph¸p ®Ó lµm t¨ng thªm nÒn s¶n xuÊt x· héi, mµ cßn lµ ph­¬ng ph¸p duy nhÊt ®Ó s¶n xuÊt ra nh÷ng con ng­êi toµn diÖn” [20, tr.318]. Ngµy nay, tiÕn bé khoa häc, c«ng nghÖ ®· trë thµnh yÕu tè trùc tiÕp cña lùc l­îng s¶n xuÊt, quyÕt ®Þnh cho sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia, mµ trong ®ã chÊt l­îng cña NNL l¹i chñ yÕu lµ kÕt qu¶ cña gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Jacques Hallak (nhµ kinh tÕ häc gi¸o dôc ë ViÖn KÕ ho¹ch Gi¸o dôc Quèc tÕ) cho r»ng, trong sù ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cã 5 yÕu tè t¸c ®éng phô thuéc lÉn nhau: Gi¸o dôc, søc khoÎ vµ dinh d­ìng, m«i tr­êng, viÖc lµm, tù do chÝnh trÞ vµ kinh tÕ, trong ®ã gi¸o dôc lµ nh©n tè c¬ b¶n ®èi víi c¸c nh©n tè kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ®Òu t¨ng nguån lùc ®Çu t­ cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nh»m ph¸t triÓn nhanh NNL. Mét nÒn gi¸o dôc hoµn chØnh, ®ång bé sÏ cung cÊp cho nÒn kinh tÕ quèc d©n mét ®éi ngò c¸c nhµ khoa häc, nh÷ng lao ®éng cã kiÕn thøc, vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp, n¨ng ®éng s¸ng t¹o, ®ã lµ tµi s¶n quý gi¸ ®Ó thùc hiÖn CNH, H§H. §èi víi mçi c¸ nh©n, gi¸o dôc lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn, hoµn thiÖn nh©n c¸ch thÕ giíi quan khoa häc víi t×nh c¶m, ®¹o ®øc theo quan ®iÓm nh©n v¨n trong s¸ng. Gi¸o dôc lµ qu¸ tr×nh tÝch tô nguån vèn cña con ng­êi, nh»m chuÈn bÞ vµ cung øng nh©n lùc cho sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Gi¸o dôc phæ th«ng lµ nÒn t¶ng, c¬ së t¹o ra "nguyªn liÖu" cho gi¸o dôc ®µo t¹o nguån nh©n lùc. Gi¸o dôc chuyªn nghiÖp vµ d¹y nghÒ trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm NNL míi víi c¸c tiªu chuÈn ®¸p øng cho yªu cÇu sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt n­íc. §¶ng ta coi ®Çu t­ cho gi¸o dôc lµ ®Çu t­ cho ph¸t triÓn, ®Çu t­ trùc tiÕp vµo NNL. ChÝnh v× vËy §¶ng ta ®· quan t©m x©y dùng vµ ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o, ®Æt vÞ trÝ gi¸o dôc lµ “Quèc s¸ch hµng ®Çu”. LuËt Gi¸o dôc n¨m 2005 viÕt: "§Çu t­ cho gi¸o dôc lµ ®Çu t­ cho ph¸t triÓn "[23, §iÒu 13]. Theo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ khoa häc: §Çu t­ vµo gi¸o dôc tiÓu häc thu håi 24% tæng vèn ®Çu t­; vµo cÊp II lµ 17%; vµo ®¹i häc vµ cao ®¼ng 14%; trong khi ®ã ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt thu håi cã 13% tæng vèn ®Çu t­. ë n­íc ta, theo kÕt qu¶ ®iÒu tra lao ®éng vµ viÖc lµm cña Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi, ®Õn ngµy 1/7/2004, sè ng­êi ®­îc ®µo t¹o nghÒ nghiÖp vµ kü n¨ng (cã tr×nh ®é s¬ cÊp trë lªn) chØ chiÕm 22,5%; trong ®ã tû lÖ ®· qua ®µo t¹o nghÒ lµ 13,3%; tèt nghiÖp trung häc chuyªn nghiÖp lµ 4,4%; tèt nghiÖp cao ®¼ng, ®¹i häc trë lªn lµ 4,8%. NÕu so s¸nh víi c¸c n­íc trong khu vùc th× sè lao ®éng ®­îc ®µo t¹o chÝnh quy cßn rÊt thÊp. Trong khi sè sinh viªn tÝnh trªn 10.000 d©n cña ViÖt Nam chØ cã 118 ng­êi (n¨m 2001), th× cña Th¸i Lan lµ 2.166 ng­êi, Malaysia lµ 844 ng­êi vµ Trung Quèc lµ 377 ng­êi [33, tr.42-43]. H¬n thÕ n÷a c¬ cÊu ®µo t¹o cña lùc l­îng lao ®éng cßn nhiÒu bÊt hîp lý: Sè lao ®éng cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp vµ c«ng nh©n kü thuËt cßn qu¸ thiÕu so víi nhu cÇu. §iÒu nµy kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc t¨ng c¬ héi viÖc lµm, mµ cßn lµ yÕu tè h¹n chÕ søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ vµ n©ng cao chÊt l­îng t¨ng t­ëng kinh tÕ. Víi c¬ cÊu tr×nh ®é ®µo t¹o nh­ hiÖn nay th× viÖc ¸p dông tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt kinh doanh lµ rÊt khã kh¨n. Nhãm lao ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu triÓn khai c«ng nghÖ míi theo nh÷ng môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Sù thiÕu hôt c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng cña ®éi ngò lao ®éng trÝ thøc ®ang thùc sù lµ mét rµo c¶n lín cho viÖc n©ng cao chÊt l­îng t¨ng tr­ëng trong bèi c¶nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ trong thêi gian tíi. ChÊt l­îng nguån nh©n lùc phô thuéc rÊt nhiÒu vµo chÊt l­îng cña hÖ thèng gi¸o dôc - ®µo t¹o. ChÊt l­îng gi¸o dôc - ®µo t¹o cña c¶ hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n nãi chung, vÉn lµ mét vÊn ®Ò gay cÊn nhÊt, chÊt l­îng ®µo t¹o ®¹i trµ ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña CNH, H§H, thÊp vµ thua so víi trong khu vùc vµ quèc tÕ. So víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc, chÊt l­îng gi¸o dôc - ®µo t¹o cña n­íc ta cßn rÊt thÊp. Cô thÓ nh­ sau: ChÊt l­îng nguån nh©n lùc cña n­íc ta, theo b¸o c¸o cña Ng©n hµng thÕ giíi ®øng thø 11 trong 12 n­íc ch©u ¸ ®­îc ®­a ra xÕp h¹ng: chØ ®¹t 3,79/10 ®iÓm: BiÓu 1.1: ChÊt l­îng NNL cña ViÖt Nam so víi c¸c n­íc kh¸c STT ChØ sè tæng hîp chÊt l­îng NNL (§iÓm) Sù thµnh th¹o vÒ tiÕng Anh (§iÓm) Sù thµnh th¹o vÒ c«ng nghÖ cao (§iÓm) 1 Hµn Quèc 6,91 4,0 7,00 2 Singgapore 6,81 8,33 7,83 3 NhËt B¶n 6,50 3,50 7,50 4 §µi Loan 6,04 3,86 7,62 5 Ên §é 5,76 6,62 6,75 6 Trung Quèc 5,73 3,62 4,37 7 Malaysia 4,53 4,00 5,50 8 Hång C«ng 5,20 4,50 5,43 9 PhilÝpine 4,53 5,40 5,00 10 Th¸i Lan 6,04 2,82 3,27 11 ViÖt Nam 3,79 2,62 2,50 12 In®«nªsia 3,74 3,00 Nguån: B¸o VNN ngµy 2/10/2003 Do vËy cÇn ph¶i ®æi míi m¹nh mÏ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o nghÒ, trung häc chuyªn nghiÖp vµ ®¹i häc míi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu n©ng cao chÊt l­îng t¨ng tr­ëng trong thêi gian tíi. B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi X cña §¶ng ta ®· chØ râ: "§æi míi hÖ thèng gi¸o dôc ®¹i häc vµ sau ®¹i häc, g¾n ®µo t¹o víi sö dông, trùc tiÕp phôc vô chuyÓn ®æi c¬ cÊu lao ®éng, ph¸t triÓn nhanh nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao…nhanh chãng x©y dùng c¬ cÊu nguån nh©n lùc hîp lý vÒ ngµnh nghÒ, tr×nh ®é ®µo t¹o, d©n téc, vïng miÒn…" [12, tr.96-97]. Chi cho gi¸o dôc b×nh qu©n ®Çu ng­êi ë ViÖt Nam hiÖn nay vµo lo¹i thÊp nhÊt trong khu vùc. ViÖc c¶i c¸ch hÖ thèng ®µo t¹o ®­îc xem nh­ mét kh©u nÒn t¶ng cña mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ®· kh«ng ®­îc triÓn khai mét c¸ch hiÖu qu¶. ThËm chÝ, c«ng viÖc nµy ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch thiÓn cËn, mang tÝnh ch¾p v¸ vµ c¶i l­¬ng. ViÖc c¶i c¸ch gi¸o dôc kh«ng dùa trªn sù hiÓu biÕt vÒ thêi ®¹i vµ c¸c ®ßi hái ph¸t triÓn cña thêi ®¹i ®Æt ra cho con ng­êi, kh«ng xuÊt ph¸t tõ mét tÇm nh×n dµi h¹n nªn kh«ng cã ý t­ëng ®óng vµ râ rµng. Sù chËm trÔ cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch thùc sù sÏ g©y ra nh÷ng tæn thÊt lín, ®­îc ®o b»ng sù tôt hËu cña ®Êt n­íc theo ®¬n vÞ lµ tõng thÕ hÖ chø kh«ng ph¶i lµ sè chi phÝ mµ Nhµ n­íc bá ra hiÖn t¹i, dï ®©y lµ con sè rÊt lín. Nãi tãm l¹i, viÖc chuÈn bÞ nguån nh©n lùc cã kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c ®ßi hái h­íng tíi chÊt l­îng vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ cao cña giai ®o¹n tíi ch­a ®­îc c¶i thiÖn. Víi t×nh tr¹ng nh­ hiÖn nay, ch¾c ch¾n trong thêi gian tíi, sÏ ch­a cã mét chuyÓn biÕn vµ c¶i thiÖn ®¸ng kÓ nµo vÒ c¬ cÊu vµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc cña n­íc ta. - Thø ba: Tèc ®é t¨ng d©n sè ¶nh h­ëng ®Õn NNL. Tèc ®é vµ quy m« d©n sè ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sè l­îng, chÊt l­îng cña nguån nh©n lùc. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¶n trë tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ quy m« d©n sè ®«ng, tèc ®é d©n sè gia t¨ng lín. D©n sè gia t¨ng lµm t¨ng nh©n khÈu ¨n theo trªn mét lao ®éng, lµm chËm tèc ®é t¨ng GDP/ng­êi, g©y søc Ðp vÒ nhu cÇu viÖc lµm vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c. Theo sè liÖu cña Tæ chøc d©n sè Liªn HiÖp quèc th× khi d©n sè t¨ng 1%, muèn ®¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm, thu nhËp nh­ tr­íc ph¶i gia t¨ng 3% GDP. ë n­íc ta thêi kú 1996-2000 møc t¨ng d©n sè b×nh qu©n 1,5%/n¨m mµ møc t¨ng GDP b×nh qu©n lµ 6,9%/n¨m (tréi h¬n møc cÇn cã lµ 3,35%/n¨m). Thêi kú 2001-2005 møc t¨ng d©n sè lµ 1,2%/n¨m mµ møc t¨ng GDP lµ 7,5%/n¨m (tréi h¬n 3,9%/n¨m). ViÖc lµm ®ang lµ vÊn ®Ò bøc xóc cÇn ®­îc gi¶i quyÕt hiÖn nay. §Ó n©ng cao chÊt l­îng NNL ®ång thêi ®Ó gi¶m bít bÊt hîp lý trong quan hÖ Cung - CÇu NNL, chÝnh s¸ch d©n sè hîp lý lµ c¬ së ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn NNL. Theo sè liÖu cña Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi, trong giai ®o¹n 2001 - 2005 n­íc ta ®· t¹o viÖc lµm cho kho¶ng 7,54 triÖu ng­êi, t¨ng 23,6% so víi giai ®o¹n 1996 - 2000, b×nh qu©n hµng n¨m lµ 1,5 triÖu ng­êi ®­îc t¹o viÖc lµm, tû lÖ thÊt nghiÖp gi¶m. Tuy nhiªn, NNL n­íc ta cßn bÞ l·ng phÝ, bëi tÝnh ®Õn 1/7/2004 cã tíi 5,6 % lao ®éng thµnh thÞ vµ 20,66% lao ®éng n«ng th«n thÊt nghiÖp hoµn toµn, t­¬ng ®­¬ng víi 9 triÖu lao ®éng thÊt nghiÖp hoµn toµn [33, tr.20]. Trong sè nµy cã kh«ng Ýt lao ®éng trÎ, cã søc khoÎ vµ kh«ng Ýt lao ®éng ®· qua ®µo t¹o. Tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ch­a cã viÖc lµm hoÆc lµm kh«ng ®óng nghÒ cßn lín, l·ng phÝ rÊt nhiÒu chi phÝ ®µo t¹o; c¬ cÊu lao ®éng cßn mÊt c©n ®èi nghiªm träng. Nh­ vËy nguån lao ®éng lín ch­a ®­îc sö dông, hoÆc sö dông ch­a cã hiÖu qu¶ ®ang trë thµnh vÊn ®Ò x· héi lín. Còng theo Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi, ®Õn n¨m 2010 d©n sè n­íc ta sÏ ®¹t tíi 88 triÖu ng­êi trong ®ã d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng ®¹t 59,3 triÖu ng­êi (chiÕm 67,4%) víi møc t¨ng b×nh qu©n 1,5 triÖu ng­êi/n¨m, thµnh thÞ t¨ng 460 ngh×n ng­êi/n¨m vµ n«ng th«n t¨ng h¬n 1 triÖu ng­êi/n¨m [1, tr.9]. Møc ®é gia t¨ng t­¬ng ®èi cao cña lùc l­îng lao ®éng trong bèi c¶nh tû lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ vµ tû lÖ thêi gian nhµn rçi ë n«ng th«n t­¬ng ®èi cao nh­ hiÖn nay ®ang ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò lín cÇn gi¶i quyÕt, trong khi ®ã chÊt l­îng lao ®éng thÊp thÓ hiÖn ë chç tû lÖ lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt trong tæng lùc l­îng lao ®éng thÊp vµ c¬ cÊu lùc l­îng lao ®éng bÊt hîp lý. Trong khi ®ã, thÞ tr­êng søc lao ®éng ch­a ph¸t triÓn, chÊt l­îng gi¸o dôc, ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ cßn thÊp dÉn ®Õn mét lo¹t vÊn ®Ò m©u thuÉn liªn quan ®Õn gi¶i quyÕt viÖc lµm, ®Õn viÖc ph¸t triÓn chÊt l­îng cña lùc l­îng lao ®éng, hay nãi ®óng h¬n lµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña ViÖt Nam ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu CNH, H§H ®Êt n­íc. Do ®ã, t¨ng tr­ëng d©n sè phï hîp víi møc t¨ng tr­ëng cña søc s¶n xuÊt x· héi, trong ®ã phï hîp víi t¨ng chÊt l­îng cña NNL sÏ gióp kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh. V× vËy, §¹i héi X cña §¶ng ®· ®Ò ra kÕ ho¹ch ®Õn n¨m 2010, tèc ®é t¨ng d©n sè kho¶ng 1,14%, trong 5 n¨m t¹o viÖc lµm cho trªn 8 triÖu ng­êi, tØ lÖ thÊt nghiÖp ë thµnh thÞ d­íi 5% [12, tr.189]. Ngoµi ®¶m b¶o tèc ®é t¨ng cÇn ®Æc biÖt chó träng tíi vÊn ®Ò chÊt l­îng d©n sè, v× chÊt l­îng d©n sè chÝnh lµ chÊt l­îng nguån nh©n lùc. - Thø t­: TruyÒn thèng d©n téc vµ sù ph¸t triÓn cña nÒn v¨n hãa. V¨n ho¸ lµ tæng thÓ nh÷ng t­ t­ëng, t×nh c¶m, tËp qu¸n, thãi quen trong t­ duy, lèi sèng vµ øng xö cña mçi ng­êi vµ céng ®ång, ®ã lµ yÕu tè tinh thÇn trong chÊt l­îng NNL. Mçi d©n téc, quèc gia cã nÒn v¨n ho¸ riªng, mang b¶n s¾c riªng vµ cã gi¸ trÞ ®éc ®¸o riªng. CNH, H§H lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi ._.c¸ch m¹ng vÒ mäi mÆt cña ®êi sèng con ng­êi vµ céng ®ång. CNH, H§H thùc hiÖn ®­îc ph¶i trong mét m«i tr­êng v¨n hãa phï hîp. ë n­íc ta truyÒn thèng d©n téc vµ v¨n ho¸ ViÖt Nam lµ “Tµi s¶n kÕ thõa cña c¸c thÕ hÖ ng­êi ViÖt Nam h«m nay vµ mai sau”. V¨n ho¸ vµ truyÒn thèng d©n téc lµ nh©n tè quan träng ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn NNL ®Êt n­íc. Coi träng vµ g×n gi÷ b¶n s¾c d©n téc g¾n víi sù ph¸t triÓn v¨n minh cña nh©n lo¹i ®ã chÝnh lµ m«i tr­êng v¨n ho¸ lµnh m¹nh cho CNH, H§H ë n­íc ta. M«i tr­êng v¨n ho¸ lµ c¬ së ph¸t triÓn con ng­êi, viÖc t¹o lËp m«i tr­êng v¨n ho¸ phï hîp víi yªu cÇu CNH lµ nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶, thêi gian vµ ®Þnh h­íng ®óng ®¾n sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn NNL ë n­íc ta. TruyÒn thèng lÞch sö vµ nÒn v¨n ho¸ cña mét quèc gia còng båi ®¾p vµ kÕt tinh trong mçi con ng­êi vµ c¶ céng ®éng d©n téc, hun ®óc nªn b¶n lÜnh, ý chÝ, t¸c phong cña con ng­êi trong lao ®éng. - Thø n¨m: C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi vÜ m« t¸c ®éng ®Õn NNL. C¸c chÝnh s¸ch vÜ m« cña Nhµ n­íc t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn NNL gåm: ChÝnh s¸ch gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, chÝnh s¸ch tuyÓn dông, sö dông lao ®éng, chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng, thu nhËp, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hé lao ®éng... B»ng hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi, nhµ n­íc ®· thiÕt lËp ®­îc m«i tr­êng ph¸p lý cho sù ho¹t ®éng, ph¸t triÓn NNL. Ta biÕt r»ng: HÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch lµ sù thÓ hiÖn c¸c ý chÝ, nguyÖn väng cña giai cÊp l·nh ®¹o trong ®iÒu hµnh, qu¶n lý x· héi h­íng tíi môc tiªu mµ chÝnh phñ ®· ho¹ch ®Þnh. HiÖu qu¶ cña hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch ®­îc thùc hiÖn vµ ®o l­êng ë ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi, ë sù ph¸t triÓn cña mçi ng­êi vµ NNL. C¸c chÝnh s¸ch cña Trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng ®· cã nh÷ng t¸c ®éng ®Õn nguån nh©n lùc nh­ chÝnh s¸ch hç trî gi¸o dôc ®µo t¹o, hç trî vÒ y tÕ, ch¨m sãc søc kháe céng ®ång, nh÷ng chÝnh s¸ch cña ®Þa ph­¬ng ®èi víi lao ®éng vµ ®ång bµo d©n téc thiÓu sè t¹i chç. VËy chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi lµ nh©n tè t¸c ®éng tÝch cùc hoÆc k×m h·m sù ph¸t triÓn cña NNL. - Thø s¸u: Tr×nh ®é ph¸t triÓn y tÕ vµ c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc kháe Søc khoÎ tèt th× chÊt l­îng NNL ë c¶ hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai ®Òu cã thÓ ph¸t triÓn t¨ng lªn, ng­êi lao ®éng cã søc khoÎ tèt cã thÓ mang l¹i nh÷ng lîi nhuËn trùc tiÕp b»ng viÖc n©ng cao søc bÒn bØ, dÎo dai vµ kh¶ n¨ng tËp trung khi lµm viÖc. ViÖc nu«i d­ìng vµ ch¨m sãc søc khoÎ tèt cho trÎ em sÏ lµ yÕu tè lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong t­¬ng lai, gióp trÎ em nhanh chãng ®¹t ®­îc nh÷ng ng­êi khoÎ vÒ thÓ chÊt, lµnh m¹nh vÒ tinh thÇn; gióp trÎ em nhanh chãng ®¹t ®­îc nh÷ng kü n¨ng, kü x¶o cÇn thiÕt th«ng qua gi¸o dôc ë nhµ tr­êng vµ hÖ thèng y tÕ. NÕu nh­ cã ®Çu t­ vÒ y tÕ tèt th× sÏ ®¶m b¶o søc khoÎ cho nguån nh©n lùc. So víi nÒn kinh tÕ cã cïng møc ph¸t triÓn th× tuæi thä ng­êi ViÖt Nam cao h¬n 11 n¨m. §Çu t­ hµng n¨m cho ch¨m sãc søc khoÎ ng­êi d©n cña ta chØ kho¶ng 6 USD/ng­êi/n¨m, míi b»ng 1/10 cña Th¸i Lan nh­ng nhiÒu chØ sè vÒ søc khoÎ cña ta vÉn cao h¬n. Tuy nhiªn, møc ®Çu t­ nh­ vËy cßn thÊp. Ngoµi nh÷ng yÕu tè vÒ gi¸o dôc vµ y tÕ th× chÊt l­îng nguån nh©n lùc cßn bÞ t¸c ®éng bëi nhiÒu yÕu tè kh¸ch quan: TÝnh n¨ng ®éng x· héi vµ søc s¸ng t¹o cña con ng­êi liªn quan ®Õn m«i tr­êng ph¸p luËt, thÓ chÕ vµ c¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ gi¶i phãng søc lao ®éng, t¹o ®éng lùc ®Ó con ng­êi ph¸t triÓn, ph¸t huy tµi n¨ng vµ søc s¸ng t¹o cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Cã thÓ nãi sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña tØnh §¾k N«ng còng chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu nh©n tè nh­ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn NNL cña ®Êt n­íc, song 6 nh©n tè trªn cã t¸c ®éng chñ yÕu. Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nguån nh©n lùc còng chÝnh lµ thùc hiÖn ph¸t huy tæng hîp c¸c nh©n tè, vµ tõng mÆt tÝch cùc cña mçi nh©n tè ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn NNL ®¸p øng cho yªu cÇu nh©n lùc trong qu¸ tr×nh CNH, H§H cña tØnh. 1.2. Vai trß cña nguån nh©n lùc ®èi víi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ - Nguån nh©n lùc lµ tiÒn ®Ò quyÕt ®Þnh cho sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh CNH, H§H. CNH, H§H lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi tõ sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph­¬ng tiÖn vµ ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao. §èi víi n­íc ta, ®ã lµ mét qu¸ tr×nh chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n«ng nghiÖp l¹c hËu thµnh mét x· héi c«ng nghiÖp, g¾n víi viÖc h×nh thµnh tõng b­íc quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, ngµy cµng thÓ hiÖn ®Çy ®ñ h¬n b¶n chÊt ­u viÖt cña chÕ ®é míi. Trong qu¸ tr×nh CNH, H§H ®ã, cã thÓ nãi, nguån nh©n lùc víi sè l­îng vµ chÊt l­îng nhÊt ®Þnh, t­¬ng xøng víi yªu cÇu cña CNH, H§H ®ãng vai trß cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh. Thùc tiÔn c¸c n­íc ph¸t triÓn cho thÊy, c¸c nguån lùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi (nguån lùc con ng­êi, vèn, tµi nguyªn thiªn nhiªn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt, khoa häc c«ng nghÖ...) gi÷a chóng cã mèi quan hÖ nh©n qu¶ víi nhau trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, nh­ng trong ®ã, nguån nh©n lùc ®­îc xem lµ n¨ng lùc néi sinh chi phèi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. So víi c¸c nguån lùc kh¸c, nguån nh©n lùc víi yÕu tè hµng ®Çu lµ trÝ tuÖ, chÊt x¸m cã ­u thÕ næi bËt ë chç nã kh«ng bÞ c¹n kiÖt nÕu biÕt båi d­ìng, khai th¸c vµ sö dông hîp lý, cßn c¸c nguån lùc kh¸c dï nhiÒu ®Õn ®©u còng chØ lµ yÕu tè cã h¹n vµ chØ ph¸t huy ®­îc t¸c dông khi kÕt hîp víi nguån lùc con ng­êi mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Con ng­êi víi t­ c¸ch lµ nguån nh©n lùc, lµ chñ thÓ s¸ng t¹o, lµ yÕu tè b¶n th©n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lµ trung t©m cña néi lùc, lµ nguån lùc chÝnh quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Qu¸ tr×nh CNH, H§H ë n­íc ta ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së ®¶m b¶o sù kÕt hîp hµi hßa gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi tiÕn bé x· héi theo h­íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong ®ã con ng­êi lµ trung t©m, kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a CNH vµ H§H víi nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp cho tõng ngµnh kinh tÕ, khu vùc s¶n xuÊt dÞch vô - x· héi vµ c¸c vïng ®Þa lý - kinh tÕ kh¸c nhau. Trong c¸c nguån lùc ph¸t triÓn CNH, H§H cïng víi c¸c nguån lùc vÒ tµi chÝnh, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ, nguån tµi nguyªn... th× nguån lùc con ng­êi, tµi nguyªn chÊt x¸m trë thµnh nguån lùc quan träng nhÊt cho tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Do ®ã, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho sù nghiÖp CNH, H§H ë n­íc ta kh«ng chØ ®¬n thuÇn ®¸p øng yªu cÇu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ (mÆc dï ®©y lµ yªu cÇu quan träng vµ bøc xóc) mµ cßn h­íng vµo c¸c yªu cÇu ph¸t triÓn con ng­êi vµ tiÕn bé x· héi, x©y dùng x· héi tiÕn bé, c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh, d©n giµu, n­íc m¹nh. §Õn nay, c¸c nhµ kinh tÕ ®· kh¼ng ®Þnh ®Çu t­ cho con ng­êi th«ng qua c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc - ®µo t¹o, ch¨m sãc søc kháe, c¸c ch­¬ng tr×nh ®¶m b¶o viÖc lµm vµ an sinh x· héi… lµ sù ®Çu t­ hiÖu qu¶ nhÊt, quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng cña mét quèc gia. Ngay tõ nh÷ng n¨m 50-60 cña thÕ kû XX, nhiÒu n­íc ®· t¨ng tr­ëng nÒn kinh tÕ th«ng qua qu¸ tr×nh CNH, hay nãi c¸ch kh¸c, th«ng qua øng dông c¸c tiÕn bé cña khoa häc vµ c«ng nghÖ (KH&CN). Mµ viÖc ph¸t triÓn cña KH&CN lu«n lu«n g¾n liÒn víi ph¸t triÓn NNL (víi chÊt l­îng ®µo t¹o vµ sö dông nguån nh©n lùc hîp lý). LÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi ®· chøng minh ®Ó ®¹t ®­îc sù ph¸t triÓn kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh ph¶i th«ng qua viÖc n©ng cao ®éi ngò lao ®éng kü thuËt, nghÜa lµ n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc - ®µo t¹o. ChÊt l­îng nguån nh©n lùc ®­îc n©ng lªn (häc vÊn, kü n¨ng nghÒ nghiÖp vµ søc kháe) lµ tiÒn ®Ò thµnh c«ng cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi ë Ch©u ¸ nh­ Hµn Quèc, Singgapore, Hång C«ng... Trong bèi c¶nh toµn cÇu hãa, viÖc hÊp thô c¸c tiÕn bé vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ phô thuéc chñ yÕu vµo ®éi ngò lao ®éng kü thuËt, ®éi ngò trÝ thøc. Do vËy, con ®­êng duy nhÊt lµ ph¶i ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. - Nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng cao lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn nh÷ng b­íc nhÈy vät vµ rót ng¾n thêi gian thùc hiÖn CNH, H§H, tõng b­íc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc Con ®­êng CNH, H§H ë n­íc ta cÇn vµ cã thÓ rót ng¾n thêi gian, võa cã nh÷ng b­íc tuÇn tù, võa cã b­íc nhÈy vät, tËn dông mäi kh¶ n¨ng ®Ó ®¹t ®­îc tr×nh ®é c«ng nghÖ tiªn tiÕn, øng dông nh÷ng thµnh tùu míi vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ c«ng nghÖ sinh häc, tranh thñ øng dông ngµy cµng nhiÒu h¬n, ë møc cao h¬n vµ phæ biÕn h¬n nh÷ng thµnh tùu míi vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ tõng b­íc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc. B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi X cña §¶ng chØ râ: "Tranh thñ c¬ héi thuËn lîi do bèi c¶nh quèc tÕ t¹o ra vµ tiÒm n¨ng, lîi thÕ cña n­íc ta ®Ó rót ng¾n qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa g¾n víi ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc, coi kinh tÕ tri thøc lµ yÕu tè quan träng cña nÒn kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Ph¸t triÓn m¹nh c¸c ngµnh vµ s¶n phÈm kinh tÕ cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao dùa nhiÒu vµo tri thøc; kÕt hîp viÖc sö dông nguån vèn tri thøc cña con ng­êi ViÖt Nam víi tri thøc míi nhÊt cña nh©n lo¹i "[12, tr.87-88]. HiÖn nay, thÕ giíi ®ang chuyÓn dÇn sang nÒn kinh tÕ tri thøc, ®ã lµ nÒn kinh tÕ mµ ë ®ã tri thøc chøa hµm l­îng chñ yÕu trong gi¸ trÞ mét s¶n phÈm. Tri thøc tøc lµ c¸c thµnh tùu khoa häc, trë thµnh s¶n phÈm cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao h¬n nhiÒu so víi c¸c s¶n phÈm vËt chÊt kh¸c, t¹o ra gi¸ trÞ míi ngµy cµng chiÕm tû träng lín h¬n trong GDP. Trong nÒn kinh tÕ tri thøc, kh¶ n¨ng s¸ng t¹o lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh søc c¹nh tranh cña mçi quèc gia, mçi khu vùc. §Ó cã ®­îc nÒn kinh tÕ tri thøc cÇn ph¶i x©y dùng h¹ tÇng c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, ®ång thêi ph¶i ®Çu t­ cho ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. Hay nãi c¸ch kh¸c, ph¶i ®Çu t­ cho ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. C¸c n­íc muèn ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc cÇn ph¶i ®Çu t­ cho ph¸t triÓn con ng­êi mµ cèt lâi lµ ®Çu t­ cho ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ cho ph¸t triÓn nh©n tµi. Nhê cã sù ®Çu t­ cho ph¸t triÓn NNL mµ nhiÒu n­íc chØ trong thêi gian ng¾n ®· nhanh chãng trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Sù ®ãng gãp cña tri thøc ®· ngµy cµng chiÕm tû träng cao trong GDP cña c¸c n­íc (ch¼ng h¹n Mü gÇn 50%, Anh gÇn 45%, Ph¸p gÇn 45,1%...). ViÖc x©y dùng mét n­íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, tõng b­íc ph¸t triÓn kinh kÕ tri thøc phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña con ng­êi vµ tæ chøc ho¹t ®éng cña hä. C¸c nguån lùc tµi chÝnh, tù nhiªn, viÖn trî n­íc ngoµi còng nh­ th­¬ng m¹i quèc tÕ ®Òu ®ãng vai trß quan träng ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ, song kh«ng cã nguån lùc nµo quan träng h¬n nguån lùc con ng­êi. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ qu¸ tr×nh gia t¨ng vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng vµ n¨ng lùc cña tÊt c¶ mäi ng­êi trong x· héi. D­íi gãc ®é kinh tÕ, qu¸ tr×nh nµy ®­îc m« t¶ nh­ sù tÝch luü vèn con ng­êi vµ sù ®Çu t­ vèn ®ã mét c¸ch hiÖu qu¶ vµo sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. D­íi gãc ®é chÝnh trÞ, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ nh»m chuÈn bÞ cho con ng­êi tham gia chÝn ch¾n vµo qu¸ tr×nh chÝnh trÞ nh­ lµ c«ng d©n cña mét nÒn d©n chñ. C¸c nhµ x· héi häc vµ v¨n ho¸ cho r»ng, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc gãp phÇn gióp mäi ng­êi biÕt sèng mét cuéc sèng trän vÑn vµ phong phó h¬n. XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vÒ vai trß cña con ng­êi vµ nh©n tè con ng­êi trong sù nghiÖp ph¸t triÓn, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lu«n ®Æt con ng­êi vµo vÞ trÝ trung t©m, lÊy môc tiªu vµ ®éng lùc chÝnh cña sù ph¸t triÓn lµ v× con ng­êi, do con ng­êi. Héi nghÞ lÇn thø t­ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ VIII ®· ra NghÞ quyÕt vÒ tiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi, ph¸t huy néi lùc, n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c quèc tÕ, cÇn kiÖm ®Ó c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Nguån néi lùc mµ NghÞ quyÕt Trung ­¬ng lÇn nµy nªu lªn bao gåm: nguån lùc con ng­êi, ®Êt ®ai, tµi nguyªn, trÝ tuÖ, truyÒn thèng (lÞch sö, v¨n ho¸) trong ®ã, n¨ng lùc cña con ng­êi ViÖt Nam víi trÝ tuÖ truyÒn thèng cña d©n téc m×nh lµ trung t©m néi lùc, lµ nguån lùc chÝnh quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. 1.3. Nh÷ng yªu cÇu chñ yÕu vÒ nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ CNH, H§H ®ßi hái ph¶i ¸p dông c«ng nghÖ míi, ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt hiÖn ®¹i… §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng cao, tøc lµ nguån nh©n lùc ®­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn, t¹o lËp kü n¨ng, kiÕn thøc, tay nghÒ, cã n¨ng lùc s¸ng t¹o. V× vËy viÖc ph¸t triÓn NNL cho CNH, H§H ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau ®©y: - VÒ sè l­îng: Nguån nh©n lùc cho CNH, H§H chÝnh lµ lùc l­îng lao ®éng x· héi cã kh¶ n¨ng cung cÊp ®Ó thùc hiÖn ®­îc nh÷ng néi dung vµ nhiÖm vô cña CNH, H§H. NÕu sè l­îng kh«ng t­¬ng xøng víi yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn th× kh«ng ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh CNH, H§H ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch thuËn lîi. Sè l­îng NNL cho CNH, H§H phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­ tr×nh ®é kü thuËt, c«ng cô trang bÞ cho ng­êi lao ®éng, tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, ý thøc cña ng­êi lao ®éng vµ ®é dµi ngµy lao ®éng trong tõng thêi kú, tõng giai ®o¹n kh¸c nhau. Do ®ã, yªu cÇu vÒ sè l­îng NNL còng chØ ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch t­¬ng ®èi, kh«ng cã mét c«ng thøc chung ®Ó x¸c ®Þnh. Kü thuËt vµ c«ng nghÖ cµng tiÕn bé th× sè l­îng lao ®éng trùc tiÕp sö dông kü thuËt vµ c«ng nghÖ sÏ gi¶m vµ ®ßi hái ng­êi qu¶n lý cã tr×nh ®é sö dông c«ng nghÖ cao. §é dµi quy ®Þnh cña ngµy lao ®éng cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sè l­îng lao ®éng cÇn sö dông. Mét xu h­íng chung: khi khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ cµng tiªn tiÕn, tr×nh ®é con ng­êi vµ chÊt l­îng lao ®éng cµng cao th× ®é dµi ngµy lao ®éng ®­îc rót ng¾n. Kü thuËt c«ng nghÖ thay ®æi dÉn ®Õn sù thay ®æi vÒ c¬ cÊu lao ®éng. §æi míi c«ng nghÖ sÏ g©y lªn sù ph©n c«ng l¹i lao ®éng, lao ®éng d«i ra ®ßi hái ph¶i më réng s¶n xuÊt, tõ ®ã h×nh thµnh nªn c¸c ngµnh s¶n xuÊt míi víi c¸c ngµnh phôc vô cho s¶n xuÊt kh¸c nhau. ë n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi - qu¸ tr×nh CNH, H§H, sù thay thÕ lao ®éng thñ c«ng b»ng lao ®éng kü thuËt ë c¸c møc ®é kh¸c nhau. Qu¸ tr×nh nµy tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn d«i ra lao ®éng kh«ng cã kü thuËt hoÆc nghiÖp vô chuyªn m«n thÊp, song l¹i thiÕu sè l­îng lao ®éng nghiÖp vô cã chuyªn m«n cao, kü thuËt tiªn tiÕn. §©y lµ vÊn ®Ò nan gi¶i ®ang ®Æt ra cho §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. §Ó gi¶i quyÕt ®­îc viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, cïng víi qu¸ tr×nh ®­a kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo, chóng ta ph¶i g¾n viÖc më réng quy m« s¶n xuÊt víi ph¸t triÓn ngµnh dÞch vô vµ thùc hiÖn ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi. Thùc tÕ ë n­íc ta hiÖn nay ®ang cã lîi thÕ nguån lao ®éng dåi dµo, gi¸ thuª c«ng nh©n thÊp. §©y lµ thuËn lîi, nh­ng còng lµ lùc c¶n lín ®èi víi sù nghiÖp CNH, H§H v× NNL dåi dµo lµ ®iÒu kiÖn më réng vÒ quy m« s¶n xuÊt, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ, nh­ng søc Ðp vÒ gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ nhu cÇu x· héi kh¸c ®ang ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x©y dùng NNL. §Ó sè l­îng NNL phï hîp víi yªu cÇu cña CNH, H§H trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ giai ®o¹n tiÕp theo, chóng ta cÇn ph¶i h¹ tû lÖ t¨ng d©n sè. §æi míi quy tr×nh c«ng nghÖ, kü thuËt ph¶i g¾n víi më réng quy m« s¶n xuÊt, ph¸t triÓn m¹nh mÏ ngµnh dÞch vô, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh»m sö dông cã hiÖu qu¶ NNL. - VÒ chÊt l­îng NNL cho CNH, H§H ë n­íc ta: Nãi ®Õn chÊt l­îng NNL lµ nãi ®Õn thÓ lùc, trÝ lùc, phong c¸ch lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng. §©y lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi còng nh­ qu¸ tr×nh CNH, H§H ®Êt n­íc. VÒ thÓ lùc cña NNL: §ã lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn trÝ tuÖ, lµ ph­¬ng tiÖn tÊt yÕu ®Ó chuyÓn t¶i tri thøc vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn, ®Ó biÕn tri thøc thµnh søc m¹nh vËt chÊt. SÏ kh«ng cã mét trÝ tuÖ minh mÉn, dÎo dai trong mét c¬ thÓ èm yÕu, bÖnh ho¹n mµ chØ cã thÓ cã trong mét c¬ thÓ c­êng tr¸ng, trµn trÒ sinh lùc. ThÓ lùc cña NNL ®­îc biÓu hiÖn ë: chiÒu cao, träng l­îng, tuæi thä…®­îc h×nh thµnh, duy tr×, ph¸t triÓn bëi chÕ ®é dinh d­ìng, chÕ ®é ch¨m sãc søc khoÎ, nßi gièng…, nã phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, ph©n phèi thu nhËp vµ chÝnh s¸ch x· héi ë mçi quèc gia. ë n­íc ta, thÓ lùc cña NNL rÊt thÊp so víi c¸c n­íc trong khu vùc c¶ vÒ c©n nÆng lÉn chiÒu cao, nguyªn nh©n c¬ b¶n b¾t nguån tõ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cßn chËm nªn ¶nh h­ëng ®Õn chÕ ®é cung cÊp chÊt dinh d­ìng vµ ®iÒu kiÖn ch¨m sãc søc khoÎ cña con ng­êi ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, thÓ lùc cßn chÞu ¶nh h­ëng bëi yÕu tè tinh thÇn, sù rÌn luyÖn cña mçi ng­êi vµ mäi ng­êi c«ng d©n. Nh­ vËy chÊt l­îng NNL ®­îc duy tr×, ph¸t triÓn b»ng vËt chÊt, tinh thÇn, t­ t­ëng, th¸i ®é cña chÝnh con ng­êi, trong ®ã nhu cÇu vËt chÊt ph¶i ®­îc ®¶m b¶o ë møc ®é cÇn thiÕt ®Ó bï ®¾p sù hao phÝ n¨ng l­îng cña c¬ thÓ con ng­êi. N©ng cao søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng ®Ó t¨ng chÊt l­îng NNL lµ yªu cÇu rÊt quan träng hiÖn nay ë n­íc ta ®Ó thùc hiÖn CNH, H§H. TrÝ lùc cña NNL ®­îc biÓu hiÖn ë tr×nh ®é häc vÊn, tr×nh ®é chuyªn m«n, tay nghÒ, phÈm chÊt tèt ®Ñp cña ng­êi c«ng d©n yªu n­íc, yªu CNXH, t©m hån trong s¸ng, biÕt c¶m nhËn c¸i ®Ñp, cã v¨n ho¸ lao ®éng c«ng nghiÖp… Nh÷ng phÈm chÊt nµy cña nguån NNL thÓ hiÖn ë sù s¸ng t¹o, ®é nh¹y c¶m, tÝnh linh ho¹t s¾c bÐn, kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh ®Ó häc tËp, ¸p dông lµm chñ kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i. §ã lµ sù nhËn biÕt hiÖn thùc kh¸ch quan, kh¶ n¨ng chÕ ngù vµ chinh phôc tù nhiªn, phôc vô yªu cÇu trong cuéc sèng vµ ®em l¹i lîi Ých cho con ng­êi. Tr×nh ®é trÝ lùc cßn ®­îc thÓ hiÖn ë kiÕn thøc, kü n¨ng, kü x¶o, tr×nh ®é chuyªn m«n nghÒ nghiÖp, n¨ng lùc ho¹ch ®Þnh vµ vËn dông ®­êng lèi chÝnh s¸ch, n¨ng lùc lùa chän gi¶i ph¸p kinh tÕ vµ thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ. ë n­íc ta, víi 93% sè d©n trong ®é tuæi lao ®éng biÕt ch÷ vµ cã kho¶ng 25% lùc l­îng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o. §©y lµ lµ nguån vèn v« cïng quý gi¸ cña d©n téc ®Ó thùc hiÖn CNH, H§H. Tuy nhiªn, tr×nh ®é NNL ph¶i t­¬ng xøng víi tr×nh ®é CNH, H§H trong tõng giai ®o¹n. ë n­íc ta tr×nh ®é ®ã tr­íc m¾t ®­îc thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng tiÕp thu c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ, nhËp khÈu ®Ó lµm chñ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c«ng nghÖ, do ®ã viÖc ®µo t¹o NNL còng ph¶i coi träng trang bÞ c¸c kiÕn thøc thùc tiÔn cña khoa häc øng dông, g¾n lý luËn vµo gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thùc tiÔn nh»m t¨ng tÝnh s¸ng t¹o, n¨ng ®éng, ®éc lËp khi nghiªn cøu vËn dông vµ sö dông c¸c tri thøc khoa häc - c«ng nghÖ - qu¶n lý cña c¸c n­íc vµo thùc tiÔn. Ngoµi ra cÇn n©ng cao tÇm nghiªn cøu khoa häc c¬ b¶n lªn tr×nh ®é t­¬ng øng míi theo kÞp tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi. Th­íc ®o ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é tõng lo¹i c¸n bé trong NNL còng ph¶i phï hîp víi giai ®o¹n CNH, H§H ®Êt n­íc. Tr­íc hÕt cÇn x©y dùng tiªu thøc chung nh»m chuÈn ho¸ tr×nh ®é NNL ®­îc ®µo t¹o thèng nhÊt gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, ®Æc biÖt lµ ®éi ngò c«ng chøc. Tõng b­íc n©ng dÇn tr×nh ®é cña tõng lo¹i nh©n lùc lªn ngang tÇm víi tr×nh ®é chuÈn cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ë nh÷ng tiªu thøc c¬ b¶n. §µo t¹o ph¶i g¾n víi nhu cÇu thùc tiÔn, nhu cÇu nh©n lùc cÇn sö dông c¶ vÒ c¬ cÊu tr×nh ®é vµ c¬ cÊu ngµnh ®Ó gi¶i quyÕt sù mÊt c©n ®èi "rÊt thiÕu nh­ng l¹i rÊt thõa" nh©n lùc hiÖn nay ë n­íc ta. CNH, H§H ë n­íc ta chØ cã thÓ thµnh c«ng khi chóng ta chuÈn bÞ ®Çy ®ñ tr×nh ®é NNL vÒ trÝ lùc. §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh r»ng, Gi¸o dôc cïng víi khoa häc c«ng nghÖ lµ quèc s¸ch hµng ®Çu vµ "…Ph¸t triÓn nhanh nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao, nhÊt lµ chuyªn gia ®Çu ngµnh. Chó träng ph¸t hiÖn, båi d­ìng, träng dông nh©n tµi, nhanh chãng x©y dùng c¬ cÊu nguån nh©n lùc hîp lý vÒ ngµnh nghÒ, tr×nh ®é ®µo t¹o, d©n téc, vïng, miÒn…"[12, tr.96-97]. V× vËy, bªn c¹nh gi¶i quyÕt viÖc lµm, chóng ta ®ang tõng b­íc chuyÓn NNL cã chÊt l­îng thÊp thµnh NNL ngµy cµng cã tr×nh ®é cao h¬n cho phï hîp víi tiÕn tr×nh CNH, H§H. Phong c¸ch lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng thÓ hiÖn ë ®¹o ®øc, t¸c phong, ý thøc tæ chøc kû luËt, ý thøc chÊp hµnh luËt ph¸p, v¨n ho¸ øng xö… §¹o ®øc lµ th¸i ®é chÝnh trÞ cña c¸ nh©n tr­íc t×nh h×nh cña ®Êt n­íc, lµ phÈm chÊt c«ng minh, chÝnh trùc, liªm khiÕt, lÊy ph¸p luËt vµ c¸c quy ph¹m x· héi lµm th­íc ®o cho hµnh vi cña chÝnh m×nh. Nã lµ th¸i ®é chÊp hµnh tu©n thñ nh÷ng ®¹o ®øc chuÈn mùc chung, nh÷ng lu©n th­êng ®¹o lý vµ quy t¾c chung cña céng ®ång. §ång thêi cßn thÓ hiÖn quy ph¹m vÒ nghÒ nghiÖp, cã l­¬ng t©m nghÒ nghiÖp, biÕt coi träng thµnh qu¶ lao ®éng vµ t«n vinh c¸c nghÒ nghiÖp trong x· héi. B¸c Hå ®· tõng d¹y: §øc - Tµi lµ hai yÕu tè hµng ®Çu cña con ng­êi. Cã tµi mµ kh«ng cã ®øc còng v« dông. §øc lµ chuÈn mùc, quy ph¹m cña x· héi, céng ®ång ®Ó ®iÒu chØnh quan hÖ vµ hµnh vi cña c¸c nh©n, tËp thÓ. HiÖn nay c¬ chÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta ®ang th©m nhËp s©u vµo ®êi sèng kinh tÕ - x· héi, ®ang n¶y sinh nhiÒu mÆt tr¸i t¸c ®éng ®Õn ®¹o ®øc NNL, lµm tho¸i ho¸ phÈm chÊt cña mét sè kh«ng Ýt c¸n bé. Gi÷ g×n phÈm chÊt ®¹o ®øc ®óng ®¾n, ®iÒu chØnh sù ham muèn cña mçi c¸ nh©n tr­íc nh÷ng c¸m dç cña ®êi th­êng lµ yªu cÇu cÊp b¸ch vÒ ®¹o ®øc hiÖn nay. VÒ v¨n ho¸ cña NNL: V¨n ho¸ lµ c¬ së ®Ó ®Ó ph¸t triÓn trÝ tuÖ, ®¹o ®øc, nh©n c¸ch cña con ng­êi ViÖt Nam. "Con ng­êi ViÖt Nam lµ sù kÕt tinh cña nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam". Yªu cÇu vÒ v¨n ho¸ ®èi víi NNL ®­îc thÓ hiÖn ë t­ t­ëng cña mçi con ng­êi, ®ã lµ lËp tr­êng, quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh. Tin t­ëng vµ phÊn ®Êu theo môc tiªu, con ®­êng mµ §¶ng vµ B¸c Hå ®· lùa chän. T­ t­ëng ®óng lµ c¬ së h×nh thµnh lèi sèng ®óng. Lèi sèng cña ng­êi ViÖt Nam lµ mang ®Ëm b¶n s¾c v¨n ho¸ cña con ng­êi ViÖt Nam, lµ t«n träng t×nh nghÜa, ®¹o lý, th©n ¸i, lu«n h­íng vÒ céi nguån…kh«ng c¬ héi, thùc dông vµ ch¹y theo lèi sèng Ých kû c¸ nh©n. - VÒ c¬ cÊu NNL: Trong mçi giai ®o¹n cña CNH, H§H ®Òu cã yªu cÇu c¬ cÊu NNL ph¶i phï hîp. C¬ cÊu NNL ®­îc xÐt theo c¸c mÆt chñ yÕu nh­ c¬ cÊu theo tr×nh ®é; c¬ cÊu theo ngµnh nghÒ; c¬ cÊu theo vïng. C¬ cÊu tr×nh ®é NNL gåm tû lÖ lao ®éng ®· ®­îc ®µo t¹o trong lùc l­îng lao ®éng (tû lÖ cã tr×nh ®é ®¹i häc, cao ®¼ng, trung häc chuyªn nghiÖp, c«ng nh©n kü thuËt trong lùc l­îng lao ®éng ®­îc ®µo t¹o). ë n­íc ta, theo kÕt qu¶ ®iÒu tra lao ®éng, viÖc lµm n¨m 2004, c¬ cÊu tr×nh ®é nh©n lùc: kho¶ng 22,5% lùc l­îng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o tõ s¬ cÊp vµ chøng chØ nghÒ trë lªn, nÕu chØ tÝnh tr×nh ®é tõ c«ng nh©n kü thuËt cã b¨ng trë lªn, tû lÖ nµy lµ 13,3%; tèt nghiÖp trung häc chuyªn nghiÖp 4,4%; tèt nghiÖp cao ®¼ng, ®¹i häc lµ 4,8% lµ. Tû lÖ lao ®éng mï ch÷ trong c¶ n­íc lµ lµ 5,01%, tèt nghiÖp phæ th«ng c¬ së lµ 32,8%, tèt nghiÖp phæ th«ng trung häc lµ 19,7% [33, tr.43], H¬n n÷a, c¬ cÊu ®µo t¹o cña lùc l­îng lao ®éng cßn nhiÒu bÊt hîp lý: Sè lao ®éng cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp vµ c«ng nh©n kü thuËt cßn qu¸ thiÕu so víi nhu cÇu. VÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ: Trong thêi gian qua nh»m chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu lao ®éng theo h­íng: Gi¶m tû lÖ gi¸ trÞ s¶n phÈm n«ng nghiÖp, t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong GDP. C¬ cÊu lao ®éng theo ngµnh chuyÓn dÞch theo h­íng: lao ®éng n«ng nghiÖp gi¶m tuyÖt ®èi; lao ®éng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng lªn trong tæng lùc l­îng lao ®éng, trong ®ã lao ®éng dÞch vô t¨ng víi tèc ®é nhanh nhÊt. C¬ cÊu kinh tÕ tiÕp tôc chuyÓn dÞch theo h­íng CNH, H§H. TØ träng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng t¨ng tõ 36,7% n¨m 2000 lªn 41% n¨m 2005; tØ träng n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n gi¶m tõ 24,5% xuèng cßn 20,9%; tØ träng dÞch vô ë møc 38,1% [12, tr.145] Sù thay ®æi c¬ cÊu theo ngµnh lµ c¬ së, lµ c¨n cø ®Ó dù ®o¸n nhu cÇu ®µo t¹o cña c¬ cÊu NNL nh»m phï hîp h¬n víi yªu cÇu nguån lùc cho CNH, H§H ®Êt n­íc trong tõng giai ®o¹n. Tãm l¹i: CNH, H§H ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN kh«ng thÓ kh«ng ph¸t triÓn con ng­êi ViÖt Nam toµn diÖn cã ®ñ n¨ng lùc vµ phÈm chÊt ®Ó lÊy ®ã lµm ®éng lùc, lµm nguån n¨ng lùc néi sinh x©y dùng x· héi ta thµnh mét x· héi c«ng b»ng, nh©n ¸i, tèt ®Ñp vµ ngµy cµng tiÕn bé. ChØ cã trªn c¬ së t¹o ra mét ®éi ngò nh÷ng ng­êi lao ®éng ph¸t triÓn c¶ vÒ thÓ lùc, trÝ lùc vµ kh¶ n¨ng lao ®éng, vÒ tÝnh tÝch cùc vÒ chÝnh trÞ x· héi, vÒ ®¹o ®øc, t×nh c¶m trong s¸ng, chóng ta míi cã NNL bÒn v÷ng cho CNH, H§H ®Êt n­íc. §¨k N«ng lµ tØnh vïng d©n téc miÒn nói, gåm 31 d©n téc anh em sinh sèng. T×nh h×nh sè l­îng, chÊt l­îng, c¬ cÊu NNL cña tØnh cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng trong qu¸ tr×nh CNH, H§H trong thêi gian ®Õn. Ch­¬ng 2 THùC TR¹NG Nguån nh©n lùc CHO c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë TØNH §aK N¤NG 2.1. §Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi cña tØnh §¾k N«ng tõ khi thµnh lËp ®Õn nay - §iÒu kiÖn tù nhiªn - x· héi §¾k N«ng lµ mét tØnh miÒn nói thuéc vïng T©y Nguyªn, míi ®­îc thµnh lËp theo NghÞ quyÕt sè 22/2002/QH11 ngµy 26 th¸ng 11 n¨m 2003 cña Quèc héi kho¸ XI trªn c¬ së chia t¸ch tõ tØnh §ak L¨k. DiÖn tÝch tù nhiªn cña tØnh lµ 651.438 ha, trong ®ã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lµ 163.324 ha, diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp lµ 382.519 ha. D©n sè n¨m 2005 cã h¬n 410 ngh×n ng­êi, bao gåm 31 d©n téc anh em, d©n téc thiÓu sè chiÕm h¬n 30,30%, trong ®ã ®ång bµo d©n téc t¹i chç chiÕm 13,93% (riªng d©n téc M¬n«ng chiÕm 10,24%), mËt ®é d©n sè b×nh qu©n 62 ng­êi/Km2. Toµn tØnh cã 6 huyÖn, ®ã lµ: C­ Jót, §ak Mil, Kr«ng N«, §ak Song, §ak R’LÊp, §akGlong vµ thÞ x· Gia NghÜa, 61 x·, ph­êng, thÞ trÊn, trong ®ã cã 6 x· biªn giíi víi Campuchia, cã nh÷ng vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ - x· héi vµ an ninh quèc phßng. Tû lÖ hé nghÌo chiÕm kho¶ng 33,7% víi 28.285 hé (theo chuÈn míi), ®a sè lµ ®ång bµo d©n téc thiÓu sè t¹i chç vµ c¸c hé gia ®×nh di c­ tù do tõ c¸c tØnh kh¸c chuyÓn ®Õn. §¾k N«ng cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi cho viÖc h×nh thµnh c¸c vïng chuyªn canh s¶n xuÊt lín cµ phª, cao su, tiªu, ®iÒu, ca cao; cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸c n«ng s¶n nh­ cµ phª, cao su, tiªu, ®iÒu, ®Ëu, ®ç, d©u t»m, tinh chÕ gç; cã lîi thÕ trong ph¸t triÓn thuû ®iÖn, c«ng nghiÖp khai th¸c quÆng B«xÝt vµ luyÖn Alumin… MÆt b»ng v¨n ho¸ vµ d©n trÝ ë §¾k N«ng cßn thÊp, nhÊt lµ bé phËn d©n c­ vïng s©u, vïng xa, do d©n c­ ph©n bè ch­a hîp lý d· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu ®Êt canh t¸c, n¹n ph¸ rõng lµm n­¬ng rÉy vÉn cßn x¶y ra ë mét sè n¬i, c«ng t¸c ®Þnh canh, ®Þnh c­ ch­a thËt sù æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng, ®êi sèng nh©n d©n cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, t×nh h×nh x· héi cã nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p. - VÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ Tuy lµ mét tØnh míi ®­îc thµnh lËp nh­ng kinh tÕ §¾k N«ng ®· b­íc ®Çu ®i vµo æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. NhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ thêi kú 2001-2005 ®¹t møc t¨ng tr­ëng kh¸: 9,3%/n¨m, riªng 2 n¨m 2004 - 2005 t¨ng 12,7%. N¨m 2005 GDP theo gi¸ hiÖn hµnh ®¹t 2.577 tû ®ång, b×nh qu©n ®Çu ngõêi lµ 6,2 triÖu ®ång/n¨m (kho¶ng 393 USD), b»ng 61,4% so víi møc trung b×nh cña c¶ n­íc. Trong ®ã c«ng nghiÖp vµ x©y dùng t¨ng nhanh ®¹t 20,2%/n¨m; n«ng, l©m nghiÖp t¨ng 5,6%/n¨m; c¸c ngµnh dÞch vô t¨ng 17,7%/n¨m. Trong c¬ cÊu kinh tÕ, ngµnh n«ng, l©m nghiÖp chiÕm tû träng lín 59,7% (n¨m 2000 lµ 78,9%); c«ng nghiÖp x©y dùng cßn nhá bÐ, chiÕm 17,3% (n¨m 2000 lµ 6,9%); dÞch vô ch­a ph¸t triÓn m¹nh, chiÕm 23% (n¨m 2000 lµ 14,2%) [8, tr.15] BiÓu 2.1: Tæng s¶n phÈm G§P cña TØnh theo gi¸ hiÖn hµnh qua c¸c n¨m §¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång N¨m Tæng sè N«ng-l©m-thuû s¶n CN- x©y dùng DÞch vô GDP TL% GDP TL% GDP TL% GDP TL% 2001 1.001.087 100 709.455 70,86 86.784 8,67 204.848 20,46 2002 1.195.523 100 855.965 71,59 98.322 8,22 241.236 20,18 2003 1.487.138 100 1.068.030 71,81 136.543 9,18 282.565 19,00 2004 1.771.616 100 1.113.707 62,86 201.598 11,38 456.311 25,75 2005 2.576.993 100 1.537.494 59,66 466.152 17,31 593.347 23,02 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª tØnh §¾k N«ng n¨m 2005. S¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp cã b­íc chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång, diÖn tÝch lóa, ng« lai t¨ng nhanh. N¨m 2005 s¶n l­îng l­¬ng thùc ®¹t 197 ngh×n tÊn, t¨ng gÊp 3,18 lÇn so víi n¨m 2000. DiÖn tÝch cµ phª gi¶m xuèng cßn 65,9 ngh×n ha do chuyÓn ®æi sang trång nh÷ng c©y kh¸c ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n, nh­ng s¶n l­îng cµ phª vÉn t¨ng ®¹t 114,5 ngh×n tÊn do n¨ng suÊt ®¹t nh÷ng ®Ønh cao míi. §· h×nh thµnh mét sè vïng c©y c«ng nghiÖp ng¾n vµ dµi ngµy kh¸ tËp trung nh­ ®Ëu t­¬ng, mÝa, b«ng v¶i, cµphª v.v. cung cÊp nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn. C«ng nghiÖp cã b­íc chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ, ®¹t møc t¨ng tr­ëng cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay. Thu hót vèn ®Çu t­ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp mÊy n¨m gÇn ®©y cã nh÷ng khëi s¾c, ®· khëi c«ng x©y dùng nhµ m¸y thuû ®iÖn §ray H’linh II cã c«ng suÊt 16MW, thuû ®iÖn Bu«nKèp (vïng lßng hå), cã dù ¸n x©y dùng khu c«ng nghiÖp khai th¸c B«-xÝt vµ luyÖn Alumin. NhiÒu c¬ së chÕ biÕn ®­îc ®Çu t­ më réng vµ x©y míi. §Õn nay ®· cã mét sè nhµ m¸y chÕ biÕn n«ng, l©m s¶n quy m« võa vµ kho¶ng 1.200 c¬ së s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Mét sè khu c«ng nghiÖp tËp trung nh­ khu c«ng nghiÖp T©m Th¾ng, Nh©n C¬ ®ang ®­îc h×nh thµnh, b­íc ®Çu ®· thu hót thªm mét sè dù ¸n ph¸t triÓn, lµm cho c«ng nghiÖp cã thªm n¨ng lùc míi, gãp phÇn lµm t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp còng nh­ t¹o thªm viÖc lµm cho nguån lao ®éng trong tØnh. - VÒ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng KÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - kü thuËt ®· vµ ®ang ®­îc tËp trung ®Çu t­ nh­ n©ng cÊp quèc lé 28, ®o¹n ®­êng Hå ChÝ Minh ch¹y qua §ak R’LÊp ®· ®­îc ®Çu t­ giai ®o¹n ®Çu. §iÖn l­íi quèc gia ®· kÐo vÒ tÊt c¶ c¸c x· trong tØnh. Mét sè c«ng tr×nh thñy lîi liªn huyÖn, liªn khu vùc ®ang ®­îc tho¶ thuËn x©y dùng. C¸c dÞch vô vËn t¶i, b­u chÝnh viÔn th«ng ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m« vµ chÊt l­îng. §Æc biÖt c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ Gia NghÜa ®ang ®­îc Nhµ n­íc vµ c¸c Bé, Ngµnh tËp trung ­u tiªn ®Çu t­ x©y dùng ®Ó tØnh §¾k N«ng sím ®i vµo æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. KÕt cÊu h¹ tÇng x· héi nh­ c¸c c¬ së gi¸o dôc ®µo t¹o, y tÕ, v¨n ho¸, cÊp n­íc, vÖ sinh m«i tr­êng v.v. ®ang tõng b­íc c¶i thiÖn vµ ph¸t triÓn. C«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, t¹o thªm viÖc lµm, æn ®Þnh ®Þnh canh ®Þnh c­, æn ®Þnh kinh tÕ míi, di d©n tù do th­êng xuyªn ®­îc quan t©m nªn tû lÖ ®ãi nghÌo cña tØnh ®Õn nay gi¶m xuèng cßn 25%. Tuy nhiªn, nÒn kinh tÕ §¾k N«ng ®ang cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n: xuÊt ph¸t ®iÓm nÒn kinh tÕ thÊp, c¬ cÊu kinh tÕ chñ yÕu vÉn lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp nhá bÐ vµ l¹c hËu, kÕt cÊu h¹ tÇng yÕu kÐm vµ thiÕu ®ång bé. §êi sèng nh©n d©n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ vïng s©u vïng xa, vïng ®ång bµo d©n téc. Víi vÞ trÝ ®Þa lý - kinh tÕ vµ nh÷ng thÕ m¹nh tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, kho¸ng s¶n, ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi nªu trªn, cïng víi viÖc Nhµ n­íc ®ang tËp trung ­u tiªn ®Çu t­ c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ, x· héi. TØnh §¾k N«ng trong thêi gian tíi sÏ cã nhiÒu c¬ héi v­¬n lªn m¹nh mÏ víi søc sèng míi, v­ît qua mäi khã kh¨n thö th¸ch ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ - x· héi toµn diÖn, më cöa vµ hiÖu qu¶. - Bèi c¶nh trong vµ ngoµi n­íc cña qu¸ tr×nh CNH, H§H ë §¾k N«ng Thêi gian tíi, sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi tØnh §¾k N«ng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn vµ c¬ héi thuËn lîi, nh­ng còng gÆp kh«ng Ýt ._. dôc phæ th«ng ®Ó nhanh chãng n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ ®ång thêi víi ph¸t triÓn hÖ thèng gi¸o dôc chuyªn nghiÖp ®Ó ®µo t¹o NNL. C¶ hai hÖ thèng gi¸o dôc nµy ë §¾k N«ng hiÖn nay rÊt thiÕu vµ yÕu. N©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho ®µo t¹o NNL, muèn vËy ph¶i ph¸t triÓn hÖ thèng gi¸o dôc toµn diÖn, thèng nhÊt tõ gi¸o dôc mÇm non ®Õn gi¸o dôc chuyªn nghiÖp. - §èi víi gi¸o dôc mÇm non: phÊn ®Êu tÊt c¶ c¸c x· ®Òu cã hÖ thèng gi¸o dôc mÇm non, t¹o nÒn kiÕn thøc cho c¸c ch¸u b­íc vµo tiÓu häc vµ ®Ó n©ng cao tû lÖ trÎ em mÉu gi¸o trong ®é tuæi (3-5 tuæi) vµ tû lÖ trÎ em mÉu gi¸o lín (5 tuæi) ®­îc tíi líp. §¶m b¶o cho trÎ em ®­îc ph¸t triÓn toµn diÖn, lµnh m¹nh c¶ vÒ søc khoÎ, trÝ tuÖ, thÓ chÊt vµ t×nh c¶m. Cã chÝnh s¸ch ®·i ngé tho¶ ®¸ng ®èi víi gi¸o viªn mÇm non ë n«ng th«n, vïng s©u, vïng xa, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. - §èi víi giao dôc phæ th«ng: Duy tr× phæ cËp tiÓu häc vµ chèng t¸i mï ch÷ trªn toµn TØnh. §æi míi néi dung ch­¬ng tr×nh, c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc ë tÊt c¶ c¸c bËc häc. ¦u tiªn phæ cËp gi¸o dôc, tËp trung ph¸t triÓn gi¸o dôc ë nh÷ng vïng khã kh¨n, g¾n ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn gi¸o dôc víi c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Võa x©y dùng, võa cñng cè, hoµn thiÖn m¹ng l­íi tr­êng phæ th«ng d©n téc néi tró, x©y dùng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn c¸c tr­êng, líp b¸n tró d©n nu«i ë nh÷ng vïng khã kh¨n, vïng s©u, vïng xa, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, ®Æc biÖt lµ vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè t¹i chç. - §èi víi gi¸o dôc chuyªn nghiÖp: TriÓn khai thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ ®Ò ¸n quy ho¹ch m¹ng l­íi d¹y nghÒ cña tØnh ®· ®­îc phª duyÖt vÒ x©y dùng c¸c c¬ së d¹y nghÒ, tr­êng trung häc chuyªn nghiÖp vµ tr­êng cao ®¼ng céng ®ång §¾k N«ng. TiÕp tôc triÓn khai vµ kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn ®Ò ¸n hç trî kinh phÝ cho häc sinh, sinh viªn lµ ng­êi d©n téc thiÓu sè t¹i chç. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ cho lùc l­îng lao ®éng n«ng th«n, tËp trung ®µo t¹o c¸c nghÒ phôc vô trùc tiÕp cho s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp ®Ó lµm chñ khoa häc kü thuËt, øng dông vµo thùc tiÔn t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao. H­íng nghiÖp, ®Þnh h­íng ­u tiªn ®µo t¹o nh÷ng ngµnh nghÒ mµ x· héi ®ang cã nhu cÇu sö dông cao. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch cö tuyÓn trong c«ng t¸c ®µo t¹o ®èi víi häc sinh, sinh viªn lµ ng­êi d©n téc thiÓu sè, ®Æc biÖt chó träng ­u tiªn ®èi víi c¸c vïng d©n téc thiÓu sè ch­a cã ng­êi ®­îc ®µo t¹o tr×nh ®é cao ®¼ng, ®¹i häc theo nhu cÇu chuyªn ngµnh cña tõng ®Þa ph­¬ng. - VÒ c¬ së vËt chÊt - kü thuËt: TØnh cÇn cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt vµ kü thuËt cho c¸c c¬ së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, g¾n chÆt gi÷a häc víi hµnh, ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o ®i ®«i víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ - x· héi. - VÒ x©y dùng vµ cñng cè ®éi ngò gi¸o viªn vµ c¸n bé qu¶n lý: §æi míi vµ n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o, båi d­ìng gi¸o viªn, c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc. X©y dùng quy ho¹ch, kÕ ho¹ch hãa c«ng t¸c ®µo t¹o, lu©n chuyÓn, båi d­ìng nhµ gi¸o vµ c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc.TriÓn khai thùc hiÖn c¸c c¬ chÕ qu¶n lý, chÝnh s¸ch, chÕ ®é ®èi víi nhµ gi¸o vµ c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc. X©y dùng nÒn nÕp, kû c­¬ng trong d¹y vµ häc, kiªn quyÕt xö lý nghiªm c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc trong gi¸o dôc ®µo t¹o. T¨ng c­êng qu¶n lý nh»m chÊn chØnh, tõng b­íc chÊm døt viÖc d¹y thªm, häc thªm mang tÝnh chÊt vô lîi, ¸p ®Æt trong vµ ngoµi nhµ tr­êng, chó träng c«ng t¸c gi¸o dôc toµn diÖn cho häc sinh, sinh viªn. X©y dùng quy tr×nh tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ vµ triÓn khai thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ kÕ ho¹ch kiÓm ®Þnh chÊt l­îng ë tÊt c¶ c¸c c¬ së gi¸o dôc ®µo t¹o. - VÒ thùc hiÖn x· héi ho¸ gi¸o dôc ®µo t¹o, ®Èy m¹nh c«ng t¸c x· héi hãa gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®¸p øng yªu cÇu nhiÖm vô ph¸t triÓn NNL: TØnh cÇn cã chÝnh s¸ch cô thÓ ­u ®·i vÒ ®Êt ®ai, vÒ thuÕ…cho nh÷ng tæ chøc, c¸ nh©n më c¸c tr­êng d©n lËp, t­ thôc, nhÊt lµ c¸c tr­êng chuyªn nghiÖp ë c¸c vïng kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n cña TØnh. KhuyÕn khÝch c¸c ®¬n vÞ thuéc tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ chñ ®éng liªn kÕt víi c¸c c¬ së ®µo t¹o trong vµ ngoµi tØnh më c¸c líp ®µo t¹o, båi d­ìng nh»m n©ng cao kü n¨ng, nghiÖp vô chuyªn m«n cho ®éi ngò lao ®éng cña m×nh. Më réng, t¨ng c­êng hîp t¸c quèc tÕ, trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé gi¶ng viªn cho c¸c c¬ së d¹y nghÒ, tr­êng trung häc chuyªn nghiÖp, cao ®¼ng. Hîp ®ång víi c¸c tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc x· héi trong vµ ngoµi n­íc ®Çu t­ ®µo t¹o víi c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm ®Ó thu hót ®Çu t­ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­. 3.3.3. Chó träng më réng viÖc båi d­ìng kü n¨ng lao ®éng, truyÒn nghÒ cho nguån lao ®éng phæ th«ng Víi thùc tr¹ng nguån nh©n lùc hiÖn nay cña §¾k N«ng phÇn lín ch­a qua ®µo t¹o båi d­ìng (85%), do vËy viÖc ®µo t¹o c¬ b¶n tay nghÒ, kü n¨ng lao ®éng cho hä lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch. Tuy nhiªn, chóng ta khã cã thÓ ®µo t¹o toµn bé nguån nh©n lùc Êy. V× thÕ, bªn c¹nh nh÷ng gi¶i ph¸p ®µo t¹o c¬ b¶n, chóng ta ph¶i tÝch cùc båi d­ìng chuyªn m«n tay nghÒ, kü n¨ng lao ®éng cÇn thiÕt tr­íc m¾t cho ®èi t­îng nµy b»ng c¸c h×nh thøc ®µo t¹o linh ho¹t, thÝch hîp th«ng qua c¸c c¬ së ®µo t¹o båi d­ìng cña TØnh, th«ng qua c¸c ho¹t ®éng chuyÓn giao kü thuËt, th«ng qua c¸c h×nh thøc héi nghÞ tËp huÊn, m« h×nh tr×nh diÔn, truyÒn nghÒ… Sím thµnh lËp vµ n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña c¸c Trung t©m gi¸o dôc th­êng xuyªn cÊp huyÖn, Trung t©m d¹y nghÒ côm huyÖn, Trung t©m häc tËp céng ®ång cÊp x· ®Ó ngoµi c¸c c¬ së d¹y nghÒ cã thÓ giao cho c¸c Trung t©m gi¸o dôc th­êng xuyªn cÊp huyÖn hoÆc Trung t©m häc tËp céng ®ång ë x· (n¬i ®ñ n¨ng lùc) lµm ®Çu mèi gi¶ng d¹y, båi d­ìng. Tøc lµ c¸c c¬ së ®µo t¹o nµy ngoµi chøc n¨ng nhiÖm vô chÝnh ®­îc giao cßn ®­îc giao thªm nhiÖm vô båi d­ìng kiÕn thøc, kü thuËt vÒ ch¨n nu«i, trång trät, trång rõng… cho bµ con n«ng d©n. Ch­¬ng tr×nh båi d­ìng, tËp huÊn lµ c¸c kiÕn thøc khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, khuyÕn c«ng vµ c¸c kiÕn thøc bæ trî kh¸c… d­íi sù chñ tr× cña c¸c c¬ së ®µo t¹o nãi trªn phèi hîp víi c¬ quan chuyªn ngµnh so¹n th¶o cho phï hîp víi ®èi t­îng ®µo t¹o. Thêi gian ®µo t¹o tõ 5 ngµy ®Õn 1, 2 th¸ng tuú theo ch­¬ng tr×nh. H×nh thøc th× linh ho¹t chñ yÕu lµ t¹i th«n, lµng, x· b»ng héi nghÞ tËp huÊn, héi nghÞ ®Çu bê m« h×nh tr×nh diÔn, truyÒn nghÒ… §èi t­îng: toµn thÓ bµ con n«ng d©n. Tr­íc hÕt lµ tËp huÊn cho c¸n bé khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m cña huyÖn, x·… Sau ®ã sè nµy sÏ vÒ tæ chøc l¹i cho n«ng d©n t¹i tõng ®Þa bµn sinh sèng. Ngoµi ra c¸c c¬ quan truyÒn th«ng ®¹i chóng nh­ §µi ph¸t thanh truyÒn h×nh, b¸o chÝ… cã thÓ dµnh më chuyªn môc "b¹n nhµ n«ng"… ®Ó phæ biÕn, cËp nhËt kiÕn thøc, kü n¨ng s¶n xuÊt cho b¹n nghe ®µi… §©y còng lµ mét trong nh÷ng con ®­êng c¬ b¶n ®Ó t¹o ra vµ ph¸t huy n¨ng lùc néi sinh cña TØnh, nã trang bÞ nh÷ng kü n¨ng, phÈm chÊt cÇn thiÕt cho ng­êi lao ®éng, gióp cho hä sù thÝch øng trong lao ®éng s¶n xuÊt khi hä b­íc vµo ®éi ngò lùc l­îng lao ®éng x· héi. 3.3.4. §iÒu chØnh c¬ cÊu ®µo t¹o nguån nh©n lùc phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña TØnh Nguån nh©n lùc cña tØnh §¾k N«ng cã mét t×nh tr¹ng cßn thiÕu c¶ ®éi ngò chuyªn gia ®Çu ®µn võa thiÕu c¶ lùc l­îng lao ®éng kü thuËt lµnh nghÒ, vµ mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu tr×nh ®é lao ®éng cña lùc l­îng lao ®éng ®ang lµm viÖc t¹i c¸c c¬ së kinh tÕ, c¸c c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp cña TØnh. Do vËy cÇn ph¶i x©y dùng mét tû lÖ thÝch hîp gi÷a lao ®éng cã tr×nh ®é ®¹i häc, cao ®¼ng víi trung häc chuyªn nghiÖp vµ c«ng nh©n kü thuËt, tû lÖ thÝch hîp gi÷a khoa häc tù nhiªn - kü thuËt c«ng nghÖ víi khoa häc x· héi - nh©n v¨n. Muèn vËy, ngay tõ ®Çu ph¶i lµm tèt viÖc ph©n luång häc sinh tèt nghiÖp trung häc c¬ së vµ trung häc phæ th«ng ®Ó h­íng nghiÖp cho c¸c em nh»m h¹n chÕ thÊp nhÊt sù l·ng phÝ vÒ thêi gian, vµ vèn ®Çu t­ cho ®µo t¹o NNL. 3.3.5. Ph©n bè vµ ®iÒu chØnh hîp lý nguån nh©n lùc theo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ §¾k N«ng hiÖn t¹i vÉn lµ tØnh thuÇn n«ng, l¹c hËu vµ manh món. C¬ cÊu n«ng nghiÖp vÉn nÆng vÒ trång trät, ch¨n nu«i ch­a ®­îc chó träng, ch­a ph¸t huy tiÒm n¨ng thÕ m¹nh vÒ l©m nghiÖp, kinh tÕ rõng; thuû s¶n, dÞch vô phi n«ng nghiÖp, kinh tÕ phi n«ng nghiÖp ch­a ph¸t triÓn. §Ó ®iÒu chØnh vµ ph©n bè sö dông hîp lý nguån nh©n lùc n«ng th«n, lµm cho kinh tÕ n«ng nghiÖp trë thµnh kinh tÕ hµng ho¸, chuyÓn dÞch theo c¬ cÊu kinh tÕ chung cña tØnh, th× cÇn ph¶i gi¶i quyÕt mÊy vÊn ®Ò : - TÝch cùc ph¸t triÓn kinh tÕ hé, kinh tÕ trang tr¹i, t¹o xu h­íng tÝch tô vµ tËp trung ruéng ®Êt, nh»m t¹o thªm viÖc lµm, t¨ng thu nhËp æn ®Þnh; tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn cho lao ®éng ®­îc gi¶i phãng khái khu vùc n«ng nghiÖp, thóc ®Èy ph©n c«ng l¹i lao ®éng n«ng th«n, ph¸t triÓn kinh tÕ ngµnh nghÒ n«ng th«n phôc vô trë l¹i cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ë n«ng th«n, n«ng nghiÖp. - §Èy m¹nh CNH, H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n, b»ng c¸ch: Kh«i phôc, ph¸t triÓn kinh tÕ lµng nghÒ, tiÓu thñ c«ng nghiÖp; ph¸t triÓn m¹nh m¹ng l­íi, dÞch vô n«ng th«n nh­ cung øng vËt t­ kü thuËt, gièng, c©y con; s¬ chÕ, söa ch÷a ®iÖn n­íc, c«ng cô s¶n xuÊt, dÞch vô th«ng tin, tiªu thô s¶n phÈm… ë c¸c thÞ x·, trung t©m côm x· ®Ó dÞch chuyÓn dÇn lao ®éng thuÇn n«ng. KiÒm gi¶m tèi ®a tèc ®é sè l­îng d©n di c­ tù do, lång ghÐp c¸c ch­¬ng tr×nh ®Þnh canh ®Þnh c­, kinh tÕ míi, gi¶i quyÕt viÖc lµm, xãa ®ãi gi¶m nghÌo, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tØnh, chó träng ®Çu t­ ë nh÷ng vïng biªn giíi, vïng s©u, vïng xa. §Õn n¨m 2010 c¬ b¶n s¾p xÕp æn ®Þnh cho 23.814 hé, 99.656 khÈu, ®ång thêi ®ãn nhËn d©n kinh tÕ míi lµ 4.632 hé, 21.980 khÈu. Chñ yÕu lµ tiÕp nhËn c¸c hé d©n thuéc c¸c lµng nghÒ cã tr×nh ®é cao trong c¶ n­íc ®Õn ph¸t triÓn lµng nghÒ t¹i §¾k N«ng (theo dù ¸n quy ho¹ch bè trÝ d©n c­ tØnh §¾k N«ng giai ®o¹n 2005-2010 ®· ®­îc ñy ban nh©n d©n tØnh phª duyÖt víi tæng møc vèn ®Çu t­ 836 tû ®ång) [39]. §iÒu chØnh kÞp thêi vµ hîp lý mËt ®é d©n c­ vµ lao ®éng trong ®é tuæi gi÷a khu vùc thµnh thÞ vµ khu vùc n«ng th«n, gi÷a nh÷ng n¬i cã mËt ®é d©n c­ qu¸ cao vµ d©n c­ qu¸ thÊp, gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi÷a c¬ cÊu ®µo t¹o vµ ngµnh nghÒ ®µo t¹o. Ph©n bè d©n c­ vµ nguån nh©n lùc ph¶i g¾n liÒn víi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vïng biªn giíi, ®¶m b¶o an ninh quèc phßng vµ b¶o vÖ trän vÑn chñ quyÒn l·nh thæ. 3.3.6. ChÊn chØnh c«ng t¸c tuyÓn dông, sö dông vµ qu¶n lý nguån nh©n lùc Gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ mét nhu cÇu bøc xóc ®ang t¹o ra mét ¸p lùc lín ®èi víi TØnh. Tuy cã thÕ m¹nh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp toµn diÖn nh­ng §¾k N«ng vÉn lµ tØnh n«ng nghiÖp, kÐm ph¸t triÓn. Lao ®éng n«ng nghiÖp ë khu vùc nµy vÉn ch­a sö dông hÕt thêi gian lao ®éng trong n¨m. Bªn c¹nh ®ã cßn cã mét sè ng­êi tèt nghiÖp c¸c tr­êng cao ®¼ng, ®¹i häc, trung häc chuyªn nghiÖp hµng n¨m ch­a cã viÖc lµm céng víi dßng lao ®éng cã ®µo t¹o tõ ngoµi tØnh vÒ xin viÖc. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i sö dông tr­íc hÕt lùc l­îng lao ®éng t¹i chç. H¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt t×nh tr¹ng di dÞch tù do tõ ngoµi tØnh lÉn néi tØnh, tiÕp nhËn cã kÕ ho¹ch nguån lao ®éng tõ ngoµi tØnh nh»m gi¶i quyÕt hîp lý nguån lao ®éng t¨ng thªm ®Ó khai th¸c nguån lùc ®Êt ®ai tr­íc hÕt ë c¸c vïng träng ®iÓm an ninh vµ kinh tÕ x· héi. Sö dông cã hiÖu qña nguån vèn ®Çu t­ cña Trung ­¬ng, ®Èy nhanh tèc ®é thu hót vèn ®Çu t­ tõ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong tØnh, ngoµi tØnh vµ quèc tÕ ®Ó x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, t¹o viÖc lµm míi. Thùc hiÖn hîp lý mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi t¹o viÖc lµm míi, nh»m æn ®Þnh viÖc lµm cho nh÷ng ng­êi ®ang lµm viÖc, t¹o ra 70.000 chç lµm viÖc míi trong 5 n¨m. TËp trung chØ ®¹o cã hiÖu qu¶ c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ träng ®iÓm, ph¸t triÓn c¸c khu c«ng nghiÖp ®· quy ho¹ch, ph¸t triÓn c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp, dÞch vô, du lÞch, c¸c s¶n phÈm cã lîi thÕ, ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp víi kü thuËt vµ c«ng nghÖ cao ®Ó t¹o ra mòi nhän t¨ng tr­ëng; ®ång thêi khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ ®Çu t­ Ýt vèn, sö dông vµ thu hót nhiÒu lao ®éng, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. CÇn ph¶i tæ chøc triÓn khai tuyªn truyÒn, qua ®ã tõng b­íc lµm thay ®æi quan niÖm vµ nhËn thøc cho nh©n d©n, ng­êi lao ®éng vÒ chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ chÕ ®é, quyÒn lîi nghÜa vô khi tham gia vµo lµm viÖc ë c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ hiÖn nay ®Ó xãa dÇn sù so s¸nh, ph©n biÖt lµm viÖc cho Nhµ n­íc hay t­ nh©n. Mét vÊn ®Ò l­u ý trong viÖc ph©n bè, sö dông nguån nh©n lùc t¹i chç lµ gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a ph©n bè sö dông lao ®éng s¶n xuÊt x· héi víi ph©n bè sö dông lao ®éng s¶n xuÊt kinh tÕ gia ®×nh. Muèn ®­a c¸c tÇng líp nh©n d©n vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt x· héi th× tr­íc hÕt ph¶i coi träng kinh tÕ hé gia ®×nh, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh. V× s¶n xuÊt hµng ho¸ ë TØnh cßn ch­a ph¸t triÓn, lùc l­îng s¶n xuÊt cßn nhá, tiÒm n¨ng thÕ m¹nh vÒ ®Êt ®ai, tµi nguyªn rõng, s«ng suèi ch­a khai th¸c hÕt th× kinh tÕ hé gia ®×nh ®ãng vai trß quan träng trong viÖc n©ng cao thu nhËp, æn ®Þnh ®êi sèng nh©n d©n, nhÊt lµ ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. Tõ ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh sÏ thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm trong x· héi. C¸c c¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n cã sö dông lao ®éng ®­a c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch tuyÓn dông, bè trÝ vµ sö dông lao ®éng hµng n¨m vµo kÕ ho¹ch chung cña ®¬n vÞ, x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn nh©n lùc dµi h¹n. Ng­êi sö dông lao ®éng thùc hiÖn tèt c¸c chÕ ®é, chÝnh s¸ch, quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng theo ph¸p luËt quy ®Þnh. TriÓn khai thùc hiÖn s©u réng QuyÕt ®Þnh sè 231/2005/Q§-TTg ngµy 22 th¸ng 9 n¨m 2005 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc hç trî doanh nghiÖp n«ng, l©m nghiÖp nhµ n­íc, Ban qu¶n lý rõng ®Æc dông, Ban qu¶n lý rõng phßng hé sö dông lao ®éng lµ ng­êi d©n téc thiÓu sè c­ tró hîp ph¸p t¹i c¸c tØnh T©y Nguyªn. C¸c c¬ quan ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp, doanh nghiÖp nhµ n­íc, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, doanh nghiÖp t­ nh©n, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi... trªn ®Þa bµn cña TØnh cã tr¸ch nhiÖm ­u tiªn tuyÓn dông vµ bè trÝ sö dông víi tû lÖ 15% lao ®éng lµ ng­êi d©n téc thiÓu sè t¹i chç so víi tæng sè lao ®éng cña ®¬n vÞ. TiÕn hµnh tõng b­íc rµ so¸t l¹i vµ bè trÝ sö dông hîp lý lao ®éng theo ngµnh nghÒ chuyªn m«n ®­îc ®µo t¹o vµ c«ng viÖc ®ang lµm. KhuyÕn khÝch c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn n©ng cao møc l­¬ng tèi thiÓu vµ phóc lîi x· héi ®Ó thu hót lùc l­îng lao ®éng t¹i chç vµo lµm viÖc nh»m lµm gi¶m søc Ðp vÒ c«ng t¸c gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ®Þa ph­¬ng. TuyÓn th¼ng vµ bè trÝ sö dông lao ®éng cã tr×nh ®é ®µo t¹o chÝnh quy chuyªn m«n sau ®¹i häc, cö nh©n tèt nghiÖp lo¹i giái cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt thuéc c¸c ngµnh nghÒ, c¸c lÜnh vùc cßn ®ang thiÕu theo nhu cÇu sö dông lao ®éng hµng n¨m cña ®¬n vÞ. Th­êng xuyªn quan t©m vµ chó träng ®Õn viÖc ph¸t triÓn kÞp thêi vµ ®µo t¹o båi d­ìng nh©n tµi ®Ó cã kÕ ho¹ch ®Ò b¹t, bæ nhiÖm xøng ®¸ng. CÇn tæ chøc c¸c cuéc thi vÒ c¸c ®Ò tµi s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt, khoa häc c«ng nghÖ th«ng tin, v¨n hãa nghÖ thuËt, c¶i c¸ch quy tr×nh qu¶n lý, c¸c gi¶i ph¸p thu hót vèn ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc cã hiÖu qu¶ ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng nguån lùc con ng­êi; ®ång thêi cã chÝnh s¸ch ®éng viªn, khen th­ëng kÞp thêi thÝch ®¸ng, t¹o ra nh÷ng b­íc ®ét ph¸ trong viÖc khai th¸c vµ sö dông chÊt x¸m con ng­êi phôc vô cho CNH, H§H. 3.3.7. Cã c¸c chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn nguån nh©n lùc mét c¸ch hîp lý Bao gåm c¸c chÝnh s¸ch vÒ KHHG§, trÎ em vµ ch¨m sãc søc kháe céng ®ång; chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng vµ hç trî cÇn thiÕt cho d©n c­ ®Õn ®Þnh c­ ë nh÷ng vïng biªn giíi, vïng kinh tÕ míi; hç trî ng©n s¸ch ®Ó ®µo t¹o, båi d­ìng ng­êi lao ®éng; ­u tiªn cho häc sinh, sinh viªn lµ con em hé nghÌo, hé chÝnh s¸ch cã c«ng, d©n téc thiÓu sè vµ thiÓu sè t¹i chç trong gi¸o dôc ®µo t¹o chuyªn m«n kü thuËt nghiÖp vô; chÝnh s¸ch thu hót nh©n tµi; chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ cho lÜnh vùc gi¸o dôc - ®µo t¹o; chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch sö dông lao ®éng lµ ng­êi d©n téc t¹i chç… Khen th­ëng kÞp thêi vµ thÝch ®¸ng cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n vµ ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn tèt KHHG§, trÎ em vµ ch¨m sãc søc kháe céng ®ång. Xö lý nghiªm minh, c«ng b»ng nh÷ng tæ chøc, c¸ nh©n vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ KHHG§, trÎ em vµ ch¨m sãc søc kháe. X©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai vµ hç trî cÇn thiÕt cho d©n c­ ®Õn ®Þnh c­ ë nh÷ng vïng biªn giíi, vïng kinh tÕ míi. Hµng n¨m hç trî ng©n s¸ch cho c¸c c¬ quan, ban ngµnh ®Ó ®µo t¹o, båi d­ìng tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, tr×nh ®é lý luËn chÝnh trÞ, ®Æc biÖt lµ tr×nh ®é ngo¹i ng÷ cho c¸n bé, c«ng chøc lµm c«ng t¸c l·nh ®¹o, c«ng t¸c qu¶n lý vµ c¸n bé c«ng chøc n»m trong diÖn quy ho¹ch mµ yªu cÇu cÇn ph¶i nãi vµ viÕt th«ng th¹o ®Ó tiÕp cËn tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn vµ ®èi ngo¹i. Thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ­u tiªn cho häc sinh, sinh viªn lµ con em hé nghÌo, hé chÝnh s¸ch cã c«ng, d©n téc thiÓu sè vµ thiÓu sè t¹i chç trong gi¸o dôc mÇm non, gi¸o dôc phæ th«ng, ®µo t¹o chuyªn m«n kü thuËt nghiÖp vô. X©y dùng nhµ c«ng vô cho gi¸o viªn c«ng t¸c ë vïng s©u, vïng xa, vïng khã kh¨n, x©y dùng chÝnh s¸ch miÔn gi¶m häc phÝ cho sinh viªn theo häc ngµnh s­ ph¹m t¹i tØnh. Cho vay vèn víi l·i suÊt ­u ®·i vµ thêi gian vay dµi h¹n ®èi víi c¸c tæ chøc c¸ nh©n ®Çu t­ cho lÜnh vùc gi¸o dôc ®µo t¹o ngoµi c«ng lËp. Cã chÝnh s¸ch hÊp dÉn thu hót nhanh vµ l­îng lín vèn ®Çu t­ cho lÜnh vùc gi¸o dôc - ®µo t¹o tõ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong, ngoµi tØnh vµ tæ chøc quèc tÕ. C¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn tØnh, hµng n¨m cã tuyÓn dông vµ ký hîp ®ång lao ®éng kh«ng x¸c ®Þnh thêi h¹n víi lao ®éng lµ ng­êi d©n téc thiÓu sè t¹i chç, th× ®­îc ng©n s¸ch nhµ n­íc hç trî nép thay ®¬n vÞ 15% BHXH, 2% BHYT, thêi gian hç trî nép thay lµ 5 n¨m kÓ tõ ngµy ng­êi lao ®éng vµo lµm viÖc. Nh÷ng ®¬n vÞ nhËn trªn 30% lao ®éng lµ ng­êi d©n téc thiÓu sè t¹i chç trë lªn so víi tæng sè lao ®éng lµm viÖc t¹i doanh nghiÖp th× ®­îc miÔn tiÒn thuª ®Êt trong thêi gian 5 n¨m ®èi víi diÖn tÝch ®Êt cña ®¬n vÞ thuéc diÖn ph¶i thuª theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai. Tr­êng hîp doanh nghiÖp kh«ng tiÕp nhËn hoÆc tiÕp nhËn kh«ng ®ñ sè lao ®éng lµ ng­êi d©n téc thiÓu sè t¹i chç vµo lµm viÖc theo quy ®Þnh, th× hµng th¸ng ph¶i nép vµo quü ph¸t triÓn vµ n©ng chÊt l­îng lao ®éng lµ ng­êi d©n téc thiÓu sè t¹i chç, mét sè tiÒn t­¬ng øng víi møc l­¬ng tèi thiÓu cña nhµ n­íc quy ®Þnh nh©n víi sè lao ®éng lµ ng­êi lao ®éng t¹i chç mµ doanh nghiÖp nhËn thiÕu, ®Ó chi hç trî ®µo t¹o víi môc tiªu n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng d©n téc thiÓu sè t¹i chç vµ cho vay l·i xuÊt ­u ®·i ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp nhËn trªn 15% lao ®éng lµ d©n téc t¹i chç vµo lµm viÖc. Huy ®éng trong toµn x· héi vµ x· héi hãa viÖc h×nh thµnh quü ph¸t triÓn tµi n¨ng vµ khen th­ëng cho nh÷ng c¸ nh©n, tæ chøc cã thµnh tÝch s¸ng t¹o trong lao ®éng vµ nghiªn cøu khoa häc. Hµng n¨m mçi lao ®éng trong ®é tuæi cã tr¸ch nhiÖm ph¶i ®ãng gãp 2 ngµy tiÒn c«ng hoÆc tiÒn l­¬ng, gi¸ trÞ mçi ngµy 25.000 ®ång, trõ lao ®éng lµ häc sinh, sinh viªn ®ang theo häc t¹i c¸c tr­êng, lao ®éng lµ hé nghÌo, lao ®éng ®ang lµm nghÜa vô qu©n sù. ChÝnh s¸ch thu hót nh©n tµi cÇn ®¶m b¶o 3 yÕu tè ®ã lµ: Ph¶i cã m«i tr­êng lµm viÖc thuËn lîi vµ ph¸t triÓn, ng­êi cã tµi ph¶i ®­îc träng dông, chÕ ®é ®·i ngé thÝch ®¸ng. C¸n bé c«ng chøc, viªn chøc cã tr×nh ®é chuyªn m«n sau ®¹i häc, tr×nh ®é cö nh©n ®¹t lo¹i giái ®­îc ®µo t¹o c¸c chuyªn ngµnh, c¸c lÜnh vùc phï hîp mµ tØnh ®ang cÇn; t×nh nguyÖn c«ng t¸c t¹i tØnh §¾k N«ng tèi thiÓu lµ 05 n¨m, khi ®­îc tuyÓn dông ®­îc hç trî nh­ sau; tr×nh ®é tiÕn sÜ ®­îc hç trî 25 triÖu ®ång, tr×nh ®é th¹c sÜ ®­îc hç trî 15 triÖu ®ång, tr×nh ®é cö nh©n hÖ chÝnh quy ®¹t lo¹i giái ®­îc hç trî 5 triÖu ®ång. §èi víi tr×nh ®é t­¬ng øng nãi trªn lµ ng­êi d©n téc thiÓu sè ®­îc hç trî thªm 1 triÖu ®ång, ng­êi d©n téc thiÓu sè t¹i chç lµ 02 triÖu ®ång. §èi víi sinh viªn ®­îc ®µo t¹o chÝnh quy thuéc c¸c ngµnh d­íi ®©y vµ cã cam ®oan lµm viÖc t¹i tØnh §¾k N«ng tõ 5 n¨m trë lªn nh­ khoa häc m«i tr­êng (c«ng nghÖ m«i tr­êng, kü thuËt m«i tr­êng), kiÕn tróc (quy ho¹ch ®« thÞ, kü thuËt h¹ tÇng ®« thÞ, kü thuËt h¹ tÇng ®« thÞ, qu¶n lý x©y dùng ®« thÞ, cÊp tho¸t n­íc), kinh tÕ kÕ ho¹ch ®Çu t­, ®Þa chÊt, tr¾c ®Þa, má (khai th¸c má, x©y dùng c«ng tr×nh ngÇm vµ má, ®iÖn khÝ hãa má, tù ®éng hãa xÝ nghiÖp má, tuyÓn kho¸ng, m¸y vµ thiÕt bÞ má, c¬ ®iÖn má...) ®­îc xÐt tuyÓn hoÆc tuyÓn th¼ng vµo biªn chÕ vµ hç trî mét lÇn lµ 5 triÖu ®ång. Ngoµi ra, mét sè c¬ quan, ®¬n vÞ cã nhu cÇu sö dông c¸n bé, c«ng chøc, viªn chøc cã tr×nh ®é chuyªn m«n ®Æc thï kh¸c th× tháa thuËn víi Së Néi vô vµ b¸o c¸o Ban tæ chøc TØnh ñy ®Ó thùc hiÖn tuyÓn dông vµ ¸p dông chÝnh s¸ch nh­ trªn. Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, thu hót con em trong tØnh khi häc xong ë c¸c tr­êng trë vÒ c«ng t¸c t¹i tØnh. Cã chÝnh s¸ch ­u tiªn båi d­ìng kiÕn thøc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, hµng n¨m x©y dùng kÕ ho¹ch ®µo t¹o, båi d­ìng trong n­íc vµ n­íc ngoµi cho nh÷ng c¸n bé chñ chèt, l·nh ®¹o cÊp tØnh, cÊp huyÖn, ®èi t­îng lµ l·nh ®¹o, qu¶n lý ë c¸c ngµnh mòi nhän quan träng, c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ kinh doanh trªn ®Þa bµn cña tØnh. §µo t¹o, båi d­ìng nh÷ng c¸n bé cã n¨ng lùc ®Ó h×nh thµnh ®éi ngò c¸n bé cã ®ñ tr×nh ®é, n¨ng lùc vµ kü n¨ng tham m­u, ®Ò xuÊt c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch lín vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tØnh. KÕt luËn §Ó §¾k N«ng trë thµnh mét tØnh ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ, æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ - x· héi, phong phó vÒ ®êi sèng v¨n ho¸, tinh thÇn víi xuÊt ph¸t ®iÓm nghÌo nµn nh­ hiÖn nay th× CNH, H§H lµ con ®­êng tÊt yÕu. Ph¸t triÓn mét nguån nh©n lùc ®¶m b¶o vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn n­íc ta ®· gia nhËp WTO th× ®iÒu ®ã cµng trë nªn cã ý nghÜa ®Æc biÖt vµ hÕt søc cÊp thiÕt. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu ®Æt ra, luËn v¨n ®· tËp trung gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau ®©y: - HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ NNL: kh¸i niÖm NNL, nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn sè l­îng vµ chÊt l­îng NNL, nh÷ng yªu cÇu chñ yÕu vÒ NNL cho CNH, H§H ®Ó lµm c¬ së cho viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc tiÔn vµ t×m gi¶i ph¸p ph¸t triÓn NNL ë §¾k N«ng. - Nghiªn cøu t×nh h×nh ph¸t triÓn NNL cho CNH, H§H ë c¸c tØnh Kon Tum, L©m §ång, §ak Lak lµ nh÷ng tØnh cã nh÷ng nÐt t­¬ng ®ång víi §¾k N«ng, ®Ó rót ra nh÷ng kinh nghiÖm cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn NNL ë §¾k N«ng. - Ph©n tÝch thùc tr¹ng NNL ë §¾k N«ng hiÖn nay trªn c¸c mÆt sè l­îng, chÊt l­îng, c¬ cÊu NNL, lµm râ nh÷ng mÆt m¹nh, mÆt yÕu trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ sö dông NNL, ®ång thêi ®· ph©n tÝch râ nguyªn nh©n cña t×nh h×nh, nªu lªn nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra trong viÖc ph¸t triÓn NNL ë §¾k N«ng: TØnh §¾k N«ng cã mét nguån nh©n lùc trÎ, sè l­îng t¨ng nhanh qua c¸c n¨m, nh­ng tr×nh ®é nÒn kinh tÕ cßn thÊp nªn TØnh gÆp nhiÒu khã kh¨n trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. D©n sè t¨ng nhanh kÐo theo viÖc t¨ng nhanh nguån lao ®éng, g©y nªn nh÷ng bøc xóc vÒ vÊn ®Ò x· héi… D©n sè t¨ng nhanh, mét mÆt do chØ sè t¨ng tù nhiªn ë §¾k N«ng cao; mÆt kh¸c cßn do t¨ng c¬ häc, di d©n tù do ®Õn §¾k N«ng ngµy cµng nhiÒu, sè d©n di c­ nµy, phÇn lín cã mÆt b»ng d©n trÝ thÊp, ®êi sèng khã kh¨n. HÖ thèng gi¸o dôc - ®µo t¹o cña §¾k N«ng ch­a ph¸t triÓn, d©n sè ph©n t¸n trªn ®Þa bµn réng lín, c¬ së vËt chÊt phôc vô gi¶ng d¹y vµ häc tËp nghÌo nµn, ®éi ngò gi¸o viªn thiÕu vµ yÕu, nhÊt lµ ë nh÷ng vïng s©u, vïng xa. T×nh h×nh ®ã dÉn ®Õn tr×nh ®é häc vÊn vµ chÊt l­îng NNL cu¶ §¾k N«ng rÊt thÊp so víi yªu cÇu, thÓ hiÖn ë chç sè lao ®éng ®­îc ®µo t¹o vµ tr×nh ®é ®µo t¹o cßn rÊt Ýt vµ thÊp, sè lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o nghÒ cßn rÊt lín, chiÕm tíi 84,7% tæng nguån lao ®éng. C¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu lao ®éng cßn ch­a hîp lý, biÓu hiÖn mét nÒn kinh tÕ nghÌo nµn, l¹c hËu; lao ®éng trong n«ng, l©m nghiÖp cßn chiÕm tû träng lín, lao ®éng trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng, th­¬ng m¹i vµ dÞch vô chiÕm tû träng nhá. C¬ cÊu ®µo t¹o hiÖn nay ch­a hîp lý dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thõa thÇy thiÕu thî, nhiÒu doanh nghiÖp vµ c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i tuyÓn lao ®éng cã tay nghÒ, kü thuËt tõ c¸c tØnh ngoµi vµo ®Ó sö dông. Nh×n chung chÊt l­îng NNL cña TØnh cßn thÊp ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®Ó khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh s½n cã cña ®Þa ph­¬ng, nÒn kinh tÕ cña TØnh ch­a t¹o ra ®­îc ®éng c¬ ®Ó t¨ng tû träng trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng, th­¬ng m¹i vµ dÞch vô. - Trªn c¬ së nh÷ng ph©n tÝch vÒ lý luËn c¬ b¶n vµ thùc tr¹ng NNL, ®Þnh h­íng CNH, H§H cña tØnh §¾k N«ng ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2015, luËn v¨n ®· ®Ò xuÊt nh÷ng quan ®iÓm, ph­¬ng h­íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn NNL cho CNH, H§H phï hîp víi t×nh h×nh tinh tÕ - x· héi cña §¾k N«ng, bao gåm 7 nhãm gi¶i ph¸p: (i) æn ®Þnh quy m« d©n sè vµ ch¨m sãc søc kháe, n©ng cao thÓ lùc cho ng­êi d©n. (ii) Ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o, n©ng cao chÊt l­îng NNL. (iii) Chó träng më réng viÖc båi d­ìng kü n¨ng lao ®éng, truyÒn nghÒ cho nguån lao ®éng phæ th«ng. (iv) §iÒu chØnh c¬ cÊu ®µo t¹o nguån nh©n lùc phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña TØnh. (v) Ph©n bè vµ ®iÒu chØnh hîp lý nguån nh©n lùc theo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. (vi) ChÊn chØnh c«ng t¸c tuyÓn dông, sö dông vµ qu¶n lý nguån nh©n lùc. (vii) Cã c¸c chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn NNL mét c¸ch hîp lý. ¸p dông mét c¸ch ®ång bé nh÷ng gi¶i ph¸p trªn ®©y sÏ dÇn dÇn ph¸t triÓn ®­îc NNL cã sè l­îng vµ chÊt l­îng ®¶m b¶o, ®¸p øng yªu cÇu cña qu¸ tr×nh CNH, H§H ë §¾k N«ng. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh & X· héi, Sè liÖu thèng kª vÒ lao ®éng viÖc lµm n¨m 2004, 2005. Côc Thèng kª §¾k N«ng (2006), Niªn gi¸m thèng kª 2005. Côc Thèng kª §¾k N«ng (2006), KÕt qu¶ ®iÒu tra lao ®éng viÖc lµm n¨m 2006. Côc Thèng kª Kon - Tum (2006), Niªn gi¸m thèng kª 2005. Ph¹m TÊn Dong (1995), TrÝ thøc ViÖt Nam trong thùc tiÔn vµ triÓn väng. Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Ph¹m Ph­¬ng Dung (12/2006),"Ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi tØnh L©m §ång giai ®o¹n 2006-2010", T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o. §¶ng bé tØnh §ak Lak (2005), V¨n kiÖn §¹i héi lÇn thø XIV cña §¶ng bé tØnh. §¶ng bé tØnh §¾k N«ng (2/2005), V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng bé tØnh §¾k N«ng lÇn thø I, nhiÖm kú 2005 - 2010. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1991), V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1996), V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2001), V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2006), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. GEO.RET MILROVICH (2005), Qu¶n trÞ nguån nh©n lùc, Nxb Thèng kª, Hµ Néi. Ph¹m Minh H¹c (1996), VÊn ®Ò con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Huúnh §øc Hoµ (12/2006), "Ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi tØnh L©m §ång giai ®o¹n 2006-2010", T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o. TS. §oµn V¨n Kh¸i (2005), Nguån lùc con ng­êi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam, Nxb Lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi. Kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 2005 tr­íc ng­ìng cöa cña tæ chøc th­¬ng m¹i ThÕ giíi (2006), Nxb §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n, Hµ Néi. V.I.Lªnin (1997), Toµn tËp, TËp 36, Nxb TiÕn bé, M¸t xc¬va. V.I.Lªnin (1998), Toµn tËp, TËp 43, Nxb TiÕn bé, M¸t xc¬va. C.M¸c (1984), Toµn tËp, TËp 1, Nxb Sù thËt, Hµ Néi. §ç M­êi (3/1993), "Ch¨m sãc, båi d­ìng, ph¸t huy nh©n tè con ng­êi v× môc tiªu "D©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh"", T¹p chÝ Th«ng tin lý luËn, (182). GS.TSKH Lª Du Phong (Chñ biªn) (2006), Nguån lùc vµ ®éng lùc ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam. Nxb Lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi. Quèc héi n­íc Céng hoµ XHCN ViÖt Nam (2005), LuËt gi¸o dôc. Së Gi¸o dôc - §µo t¹o tØnh §¨k N«ng, B¸o c¸o n¨m häc 2005-2006. Së Lao ®éng - Th­¬ng binh & X· héi, Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, Së Y tÕ, Së Néi vô cña tØnh §¾k N«ng, B¸o c¸o n¨m 2004, 2005 cña c¸c Së. Së Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi tØnh §¨k L¨k (2005), B¸o c¸o sè 13/BC-L§TB-XH ngµy 4/1/2005 vÒ thùc hiÖn lao ®éng th­¬ng binh x· héi n¨m 2005. Së Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi tØnh §¨k N«ng (2005), B¸o c¸o vÒ lao ®éng viÖc lµm. Së Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi tØnh §¨k N«ng (2007), Dù th¶o ®Ò ¸n ph¸t triÓn nguån nh©n lùc tØnh §¨k N«ng lÇn 2. Së Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi tØnh §¨k N«ng (2007), B¸o c¸o sè 11/BC-L§XH ngµy 4/1/2007 vÒ thùc hiÖn nhiÖm vô n¨m 2006. NguyÔn C«ng Toµn (5/1998), "MÊy suy nghÜ vÒ ph¸t huy nguån lùc con ng­êi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸", T¹p chÝ TriÕt häc. TS.Vò B¸ ThÓ (2005), Nguån lùc con ng­êi trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, Nxb Lao ®éng x· héi, Hµ Néi. TS.TrÇn §×nh Thiªn (Chñ biªn) (2002), C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ViÖt Nam ph¸c th¶o lé tr×nh, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. GS.TS NguyÔn V¨n Th­êng (Chñ biªn) (2005), T¨ng tr­ëng kinh tÕ ViÖt Nam. Nh÷ng rµo c¶n cÇn ph¶i v­ît, Nxb Lý luËn chÝnh trÞ, Hµ Néi. Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n (1995), Gi¸o tr×nh m«n Kinh tÕ ph¸t triÓn, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi. TrÇn V¨n Tïng - Lª ¸i L©m (1996), Ph¸t huy nguån nh©n lùc: Kinh nghiÖm thÕ giíi vµ thùc tiÔn n­íc ta, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. TrÇn V¨n Tïng (2005), §µo t¹o vµ sö dông nguån nh©n lùc tµi n¨ng, Nxb ThÕ giíi, Hµ Néi. Uû ban nh©n d©n tØnh §¨k N«ng (2005), B¸o c¸o quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tØnh §¾k N«ng ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n ®Õn n¨m 2020. Uû ban nh©n d©n tØnh §¨k N«ng (2006), KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 5 n¨m giai ®o¹n 2006-2010 tØnh §¨k N«ng, sè 2424 T11 UBND. Uû ban nh©n d©n tØnh §¨k N«ng (2006), B¸o c¸o sè 164/BC-UBND-NL ngµy 21/9/2006 vÒ viÖc d©n di c­ tù do. ViÖn kinh tÕ thµnh phè Hå ChÝ Minh (1998), §¸nh gi¸ thùc tr¹ng hÖ thèng ®µo t¹o §¹i häc - Cao ®¼ng vµ Trung häc chuyªn nghiÖp trªn ®Þa bµn thµnh phè Hå ChÝ Minh. Kh¶ n¨ng ®¸p øng cho nhu cÇu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. §Ò ¸n "Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc". ViÖn Nghiªn cøu qu¶n lý Kinh tÕ Trung ­¬ng (2004), Qu¶n lý nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam, mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. ViÖn Nghiªn cøu ph¸t triÓn gi¸o dôc chuyªn nghiÖp (2004), Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm häc nghÒ cña thanh niªn d©n téc Ýt ng­êi c¸c tØnh T©y Nguyªn vµ §«ng Nam Bé, §Ò tµi nghiªn cøu cÊp bé träng ®iÓm B2004-19-44T§. PGS.TS Ng« Do·n Vinh (2005), Bµn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. GS.TS Ng« V¨n VÞnh (2005), Bµn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. ._.