Ngoại thương Việt Nam với sự phát triển nông nghiệp nông thôn

Tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng Khoa Kinh tÕ ngo¹i th­¬ng ---------- ♦♦♦ ---------- Kho¸ luËn tèt nghiÖp Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam víi sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n Gi¸o viªn h­íng dÉn: Vò thÞ hiÒn Sinh viªn thùc hiÖn : L· ThÞ Ph­¬ng Loan Líp : A1 - CN9 Hµ Néi - N¨m 2003 Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t AFTA Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN ASEAN HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ CCKT C¬ cÊu kinh tÕ CCKTNT C¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n CNH - H§H C«ng NghiÖp ho¸ - HiÖn §¹i Ho¸ FDI §Çu t­ trùc tiÕp n ­íc ngoµi GDP Tæng s¶n phÈm quèc néi NGO Tæ chøc phi chÝnh phñ NNNT N«ng nghiÖp n«ng th«n NPL C¸c kho¶n vay kh«ng sinh lêi ODA Hç trî Ph¸t triÓn ChÝnh thøc UNDP Ch­¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn Hîp Quèc USD §ång ®« la cña Mü UNICEF Quü nhi ®ång Liªn Hîp Quèc VAT ThuÕ trÞ gi¸ gia t¨ng VND TiÒn ®ång cña ViÖt nam WB Ng©n hµng thÕ giíi Môc lôc Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t Môc lôc Lêi nãi ®Çu Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung liªn quan ®Õn ngo¹i th­¬ng vµ qu¸ tr×nh CNH - H§H NNNT ViÖt Nam ………………… 07 Vai trß cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng .. 07 1. Vai trß cña ngo¹i th­¬ng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n ……… 07 2. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng qua c¸c thêi kú …………………………………………… 15 Sù tÊt yÕu ph¶i tiÕn hµnh CNH - H§H NNNT, chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®èi víi qu¸ tr×nh nµy ………………………………………………….. 21 1. Néi dung c¬ b¶n cña c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n ………………… 21 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn dÞch CCKTNT theo h­íng CNH - H§H ………………………………………………………………... 25 3. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ CNH - H§H NNNT ….. 28 III. Kh¸i qu¸t mét sè m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ NNNT cña mét sè n­íc trªn thÕ giíi - Bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam ……………………... 30 1. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc. ………………………………… 30 2. Kinh nghiÖm cña Th¸i Lan …………………………………… 33 3. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cã tÝnh chÊt gîi më cña viÖc chuyÓn dÞch CCKTNT ë n­íc ta ………………………………… 35 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng tiÕn hµnh CNH - H§H NNNT ViÖt Nam vµ ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng nh»m ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh CNH - H§H NNNT ViÖt Nam ……………………...……………… 37 I. Thùc tr¹ng tiÕn hµnh CNH - H§H NNNT ViÖt Nam tõ sau ®æi míi ®Õn nay ……………………...……………………...……………………... 37 1. C¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp ……………………...………………… 38 2. Thuû lîi ho¸ n«ng nghiÖp……………………...……………… 40 3. Ho¸ häc ho¸ n«ng nghiÖp ..……………………... …………….. 41 4. C«ng nghÖ sinh häc……………………...……………………... 42 5. C¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n ……………………...………………. 43 6. HÖ thèng giao th«ng ……………………...……………………. 48 7. §iÖn khÝ ho¸ ……………………...……………………...…… ... 49 II. Thùc tr¹ng ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng nh»m ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh CNH - H§H NNNT ViÖt Nam ……………………...……... 52 1. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng chñ yÕu thuéc lÜnh vùc NNNT ……………………...……………………...………………. 52 2. Thùc tr¹ng nhËp khÈu mét sè mÆt hµng chñ yÕu phôc vô qu¸ tr×nh CNH - H§H NNNT ViÖt Nam …………………….……….. 61 III. Mèi quan hÖ gi÷a ngo¹i th­¬ng vµ qu¸ tr×nh CNH - H§H NNNT ViÖt Nam ……………………...……………………...……………………... 63 1. Ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CNH - H§H NNNT ……………………...……………………... 2. CNH - H§H NNNT lµ c¬ së ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. ……………………...……………………...……………… 63 66 Ch­¬ng III: Xu h­íng vµ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng thùc hiÖn CNH - H§H NNNT ViÖt Nam ……………………... 69 I. ThuËn lîi vµ khã kh¨n ……………………...……………………... . 69 1. ThuËn lîi ……………………...……………………...…………. 69 2. Khã kh¨n vµ th¸ch thøc ……………………...…………………. 70 II. Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh CNH - H§H NNNT theo ®Þnh h­íng xuÊt khÈu. ……………………...…………………….………... 71 III. Môc tiªu CNH - H§H NNNT vµ xuÊt khÈu n«ng s¶n ………………….. 73 IV. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn CNH - H§H NNNT ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam ……………………...…………………. 75 1. Nhãm gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh CNH - H§H NNNT ViÖt Nam 75 2. Nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu th«ng qua ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ míi ………… 81 3. Huy ®éng mäi nguèn vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ ngo¹i th­¬ng ……………………...…………………….….. 85 4. Nhãm biÖn ph¸p tµi chÝnh tÝn dông ……………………...……... 88 5. Nhãm biÖn ph¸p t¨ng c­êng qu¶n lý cña nhµ n­íc……………. 99 PhÇn kÕt luËn ……………………...…………………….………. 104 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Lêi nãi ®Çu B­íc vµo thêi kú ®æi míi, thµnh tùu næi bËt nhÊt cña ngµnh n«ng nghiÖp ViÖt Nam lµ ®­îc ThÕ giíi ®¸nh gi¸ cao vÒ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt l­¬ng. Sau khi chiÕn tranh kÕt thóc (1975), ViÖt Nam l©m vµo t×nh tr¹ng thiÕu l­¬ng thùc nghiªm träng, nh­ng trong kho¶ng tõ n¨m 1989 ®Õn nay, n«ng nghiÖp ViÖt Nam kh«ng nh÷ng ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu dïng g¹o trong n­íc mµ cßn cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu mÆt hµng nµy ra n­íc ngoµi. §©y lµ thµnh qu¶ cña c¬ chÕ kho¸n 10 kÕt hîp víi viÖc ¸p dông c¸c thµnh tùu Khoa häc kü thuËt vµo c¬ chÕ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. C¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt c©y trång, vËt nu«i, thñy s¶n, l©m nghiÖp … còng ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. MÆc dï n»m trong khu vùc thiªn nhiªn t­¬ng ®èi thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh­ng do ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam lµ ®Êt ®ai hÑp, d©n sè ®«ng, b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp trªn ®Çu ng­êi kh«ng lín, mét sè khu vùc th­êng x¶y ra thiªn ta nªn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam cßn gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch. Tr­íc nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc nh­ vËy, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· x¸c ®Þnh viÖc x©y dùng N«ng nghiÖp n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ lµ mét gi¶i ph¸p phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp ViÖt Nam. ViÖc tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ mét tiÕn tr×nh l©u dµi, gian khæ ®ßi hái ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c thµnh phÇn, tæ chøc nh»m n©ng cao s¶n l­îng, chÊt l­îng c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. §Ó ®¹t ®­îc thµnh tùu nh­ vËy, tr­íc hÕt n«ng nghiÖp ViÖt Nam cÇn t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó t¨ng thu nhËp cho c¸c hé n«ng d©n, t¹o vèn ®Ó n«ng d©n më réng s¶n xuÊt, t¨ng c­êng chuyÓn giao c¸c tiÕn bé Khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, t¨ng c­êng kü thuËt b¶o qu¶n, chÕ biÕn, n©ng cao d©n trÝ, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ¸p dông c¬ giíi ho¸, thuû lîi ho¸ … vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ viÖc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu n«ng s¶n nh»m x©y dùng mét nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n cã sù t¨ng tr­ëng æn ®Þnh. Víi ý nghÜa ®ã kho¸ luËn: "Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam víi sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n" ®· tËp trung nghiªn cøu vÒ c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, tÝnh tÊt yÕu ph¶i tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n, vai trß cña ngo¹i th­¬ng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, thùc tr¹ng tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n ViÖt Nam, c¸c thùc tr¹ng, gi¶i ph¸p tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n … Do ®©y lµ mét c«ng viÖc míi mÎ, h¬n n÷a l¹i cã sù h¹n chÕ vÒ thêi gian nªn cã thÓ kh«ng tr¸nh khái mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, thùc hiÖn luËn v¨n nµy, t«i ®· nhËn ®­îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh vµ cã hiÖu qu¶ tõ C« gi¸o Vò ThÞ HiÒn, c¸c phßng ban cña Tæng Côc Thèng Kª, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Nhµ xuÊt b¶n N«ng NghiÖp, th­ viÖn c¸c tr­êng §¹i Häc Ngo¹i th­¬ng, §¹i Häc Th­¬ng M¹i, Häc ViÖn chÝnh trÞ Quèc Gia Hå ChÝ Minh, §¹i Häc Quèc Gia Hµ néi vµ c¸c b¹n ®· qua t©m gióp ®ì t«i hoµn thµnh cuèn luËn v¨n tèt nghiÖp nµy. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh vµ quý b¸u ®ã. Hµ néi, th¸ng 05 n¨m 2003. Ch­¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung liªn quan ®Õn ngo¹i th­¬ng vµ qu¸ tr×nh cnh - h®h nnnt viÖt nam vai trß cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n, chñ tr­¬ng cña ®¶ng vµ nhµ nuíc vÒ ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng: NÒn kinh tÕ ThÕ giíi lµ tæng thÓ h÷u c¬ cña c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia ®éc lËp trªn c¬ së sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ th«ng qua c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. LÞch sö nÒn kinh tÕ ThÕ giíi cho thÊy kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ mµ kh«ng dùa vµo c¸c yÕu tè bªn ngoµi. Mçi quèc gia ®Òu cã lîi thÕ riªng vÒ lao ®éng, tµi nguyªn, khoa häc c«ng nghÖ… Ngo¹i th­¬ng víi hai nhiÖm vô chÝnh lµ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu ®· ®ãng vai trß quan träng trong viÖc khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña mçi quèc gia. X©y dùng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng phï hîp lµ yÕu tè quan träng thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, lµm giµu cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. 1. Vai trß cña ngo¹i th­¬ng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n: C¸c xu h­íng vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ ThÕ giíi rÊt ®a d¹ng nã chi phèi sù ph¸t triÓn cña tÊt c¶ c¸c quèc gia kh«ng ph©n biÖt tr×nh ®é cao hay thÊp cu¶ quèc gia ®ã. Mçi quèc gia ®Òu cã nh÷ng mÆt m¹nh, mÆt yÕu cña riªng m×nh vÒ nguån lùc vµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. ChÝnh v× thÕ c¸c quèc gia trªn ThÕ giíi ph¶i dùa vµo nhau ®Ó ph¸t triÓn, xu h­íng chung cña nÒn kinh tÕ ThÕ giíi ngµy nay lµ hîp t¸c, ph¸t triÓn. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam chØ cã thÓ ph¸t triÓn víi tèc ®é cao vµ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi mong muèn trªn c¬ së thùc hiÖn chÝnh s¸ch “më cöa” phï hîp víi bèi c¶nh kinh tÕ míi. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng cuéc “®æi míi”, më cöa nÒn kinh tÕ, ngo¹i th­¬ng ®· chøng tá ®­îc nh÷ng vai trß träng yÕu cña m×nh ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. T¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH - H§H: T¸c ®éng cña nhËp khÈu tíi qu¸ tr×nh CNH - H§H ®Êt n­íc: Mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng hµng ®Çu ®Ó thùc hiÖn CNH - H§H ®Êt n­íc lµ khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ. Khoa häc kü thuËt ®· t¸c ®éng ®Õn mäi mÆt cña cuéc sèng, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. Nh×n l¹i chÆng ®­êng kh«i phôc, x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong mÊy thËp niªn võa qua (kÓ tõ ngµy ®Êt n­íc thèng nhÊt) chóng ta thÊy râ ®­îc vai trß cña khoa häc kü thuËt ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Sau chiÕn tranh c¬ së vËt chÊt kü thuËt hÕt søc thiÕu thèn, nghÌo nµn l¹c hËu c¶ vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ, c¶ vÒ trang thiÕt bÞ. ChØ cã mét sè nhµ m¸y lín ®Çu ngµnh lµ cã m¸y mãc s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cßn l¹i lao ®éng s¶n xuÊt ë lÜnh vùc n«ng th«n hÇu hÕt lµ b»ng ch©n tay vµ søc kÐo tr©u bß. N¨ng suÊt lao ®éng thÊp, kh«ng khai th¸c ®­îc tiÒm n¨ng cña con ng­êi vµ tù nhiªn, CCKT chñ yÕu lµ n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. §øng tr­íc t×nh h×nh ®ã ta chñ tr­¬ng nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ c«ng nghiÖp tiªn tiÕn phôc vô cho c«ng cuéc c¶i tiÕn nÒn s¶n xuÊt trong n­íc theo h­íng c«ng nghiÖp. ViÖc nhËp khÈu ph¶i ®¶m b¶o lµ nhËp ®óng m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, dùa trªn ph­¬ng tr©m ®ãn ®Çu ®i tr­íc ®i th¼ng vµo tiÕp thu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. §©y lµ nhiÖm vô quan träng cña c«ng t¸c nhËp khÈu. Trong tr­êng hîp nhËp ph¶i d©y truyÒn c«ng nghÖ cò sÏ v« t×nh biÕn nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ cña m×nh thµnh ®èng r¸c th¶i cho c¸c n­íc c«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh ®æi míi ®Ó b­íc lªn mét nÊc thang míi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ®ång thêi lµm cho nÒn s¶n xuÊt cña m×nh tôt hËu so víi c¸c n­íc trªn ThÕ giíi. §Ó chuyÓn dÞch toµn bé c¬ cÊu nÒn kinh tÕ tõ n«ng th«n ®Õn thµnh thÞ theo h­íng CNH - H§H, c«ng t¸c nhËp khÈu ®· nh»m hai môc tiªu: Thø nhÊt: NhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ s¶n xuÊt hiÖn ®¹i phôc vô cho s¶n xuÊt hµng ho¸ ®¶m b¶o yªu cÇu gi¶m thiÓu chi phÝ s¶n xuÊt vµ n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸ nh»m t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸. Thø hai: NhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghiÖp nÆng ®Ó ph¸t triÓn ngµnh c¬ khÝ, ngµnh ®iÖn tõ ®ã s¶n xuÊt ra c¸c c«ng cô, dông cô, m¸y mãc nhá phôc vô cho qu¸ tr×nh c¬ giíi ho¸ ë NNNT, gãp phÇn c¶i tiÕn ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Trªn thùc tÕ cho thÊy sù ph¸t triÓn cña ngµnh c¬ khÝ hãa vµ ngµnh ®iÖn, sù ra ®êi cña c¸c lo¹i m¸y nh­: m¸y cµy, m¸y kÐo, m¸y xay s¸t, m¸y nghiÒn, m¸y tuèt lóa, khoan, c¾t, tiÖn… ®· gãp phÇn lµm chuyÓn dÞch CCKT n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp, lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ n«ng th«n, h¹n chÕ t×nh tr¹ng s¶n xuÊt nhá, lµm më mang t­ duy ph¸t triÓn kinh tÕ cña ng­êi lao ®éng theo h­íng c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i. Ngoµi ra viÖc nhËp khÈu gièng c©y trång, vËt nu«i míi cho n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cao gãp phÇn chuyÓn dÞch CCKT n«ng th«n theo h­íng t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. C¸c dù ¸n ng« lai, lóa lai cã chÊt l­îng vµ s¶n l­îng cao, khoai t©y, hoa vµ c©y c¶nh ®· ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam. Cã nhiÒu gièng c©y trång míi phï hîp víi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, ®Êt ®ai tõng vïng ë ViÖt Nam. Sù ph¸t triÓn cña c¬ khÝ ho¸ ®iÖn khÝ ho¸, hÖ thèng t­íi tiªu, gièng c©y trång míi, vËt nu«i ®· t¹o ®iÒu kiÖn phñ xanh nh÷ng vïng ®åi gß tr­íc ®©y ®· bÞ bá trèng, lµm thay ®æi h¼n ph­¬ng thøc s¶n xuÊt theo kiÓu ®éc canh, thuÇn n«ng ®­a ng­êi d©n tiÕp cËn víi nh÷ng m« h×nh s¶n xuÊt kinh tÕ míi theo h­íng c«ng nghiÖp. Nhê cã chñ tr­¬ng nhËp khÈu ®óng ®¾n vµ viÖc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nhËp khÈu, trong thêi gian võa qua nhËp khÈu ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc chuyÓn dÞch CCKT. NhËp khÈu d©y truyÒn thiÕt bÞ hiÖn ®¹i gióp cho nÒn s¶n xuÊt vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong n­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Trong thêi buæi kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù c¹nh tranh gay g¾t, s¶n phÈm lµm ra ph¶i cã chÊt l­îng tèt, gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng. NÕu nh­ chóng ta cø sö dông d©y truyÒn s¶n xuÊt cò, l¹c hËu lµm hao tèn nguyªn liÖu dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cao, chÊt ­îng s¶n phÈm kÐm th× c¸c c«ng tr­êng nhµ m¸y cña chóng ta kh«ng thÓ ®øng v÷ng ®­îc tr­íc mét thÞ tr­êng cã sù c¹nh tranh gay g¾t nh­ ngµy nay. Thùc tÕ cho thÊy m¸y mãc vµ thiÕt bÞ nhËp khÈu tõ nuíc ngoµi ®· gióp chóng ta dÇn dÇn chuyÓn tõ khai th¸c nguyªn, nhiªn liÖu th« sang s¶n xuÊt, chÕ biÕn ra c¸c thµnh phÈm nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. HiÖn nay c«ng nghiÖp chÕ biÕn cña ta ®· vµ ®ang ®­îc quan t©m ®Çu t­ c«ng nghÖ thÝch ®¸ng, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng n«ng s¶n. Khi c¬ cÊu s¶n xuÊt thay ®æi theo h­íng c«ng nghiÖp th× kÐo theo c¬ cÊu lao ®éng vµ c¬ cÊu s¶n phÈm còng thay ®æi. Lao ®éng ch©n tay gi¶m xuèng, lao ®éng cã tr×nh ®é khoa häc kü thuËt, biÕt sö dông m¸y mãc trong s¶n xuÊt t¨ng lªn. Nh÷ng s¶n phÈm cã hµm l­îng gi¸ trÞ thÊp ®­îc thay thÕ b»ng nh÷ng s¶n phÈm cã hµm l­îng gi¸ trÞ cao. Nh×n chung t¸c ®éng cña nhËp khÈu tíi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ theo h­íng CNH - H§H ë rÊt nhiÒu ph­¬ng diÖn vµ mang tÝnh chÊt x©u chuçi. Sù ph¸t triÓn cña lÜnh vùc nµy kÐo theo sù ph¸t triÓn cña lÜnh vùc kh¸c. T¸c ®éng cña xuÊt khÈu tíi qu¸ tr×nh CNH - H§H ®Êt n­íc: NÕu nh­ vai trß cña nhËp khÈu t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh tÕ qua viÖc t×m ®Çu vµo cho s¶n xuÊt th× vai trß cña xuÊt khÈu l¹i ®­îc thÓ hiÖn ë ®Çu ra cho s¶n xuÊt. ë mçi thêi ®¹i kinh tÕ th× ®Çu ra ®­îc quan niÖm vµ thùc hiÖn mét c¸ch kh¸c nhau. Tr­íc ®©y d­íi nÒn kinh tÕ ®ãng ®Çu ra cho s¶n xuÊt cña chóng ta rÊt ®¬n gi¶n chØ lµ nhu cÇu tiªu dïng cña ®¹i bé phËn nh©n d©n, cßn thõa ®©u th× ®em b¸n, thËm chÝ b¸n ë ®©u, ®­îc bao nhiªu cã ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao hay kh«ng chóng ta còng kh«ng ch¾c ch¾n. Ngµy nay nÒn kinh tÕ hµng ho¸ thÞ tr­êng ph¸t triÓn vµ cã sù c¹nh tranh gay g¾t, ®Çu ra cho s¶n xuÊt lµ c¶ mét vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra nhiÒu lµm sao ®Ó tiªu thô ®­îc hÕt. ThÞ tr­êng néi ®Þa rÊt nhá bÐ, nÕu chØ tr«ng vµo thÞ tr­êng néi ®Þa th× s¶n xuÊt hµng ho¸ sÏ kh«ng cã c¬ héi ph¸t triÓn. Kh«ng xuÊt khÈu khã cã ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh»m tiÕp tôc c¶i tiÕn s¶n xuÊt. Trong xu h­íng héi nhËp vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ThÕ giíi, ngµy cµng cã nhiÒu s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c tËp ®oµn, c«ng ty ë c¸c quèc gia kh¸c nhau. Khu vùc mËu dÞch tù do ngµy cµng më réng chÝnh s¸ch b¶o hé mËu dÞch nh­ thuÕ, h¹n ng¹ch dÇn dÇn sÏ ®­îc rì bá ë c¸c khu vùc mËu dÞch tù do lµm cho thÞ tr­êng ngµy cµng cã sù c¹nh tranh gay g¾t h¬n, quyÕt liÖt h¬n. Vµ viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng kh«ng hoµn toµn lµ khi s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ra ta míi t×m n¬i ®Ó b¸n, mµ c«ng t¸c t×m kiÕm thÞ tr­êng ë ®©y cã nghÜa lµ lµm thÞ tr­êng. Chóng ta ph¶i t×m hiÓu thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng, quan t©m ®Õn viÖc c¶i thiÖn nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu trong cuéc sèng (nhu cÇu tiªu dïng thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng ë mçi quèc gia, mçi nÒn v¨n ho¸ kh¸c nhau lµ kh¸c nhau) dùa trªn c¬ së c¸c yÕu tè sau: vui ch¬i, gi¶i trÝ, søc khoÎ, v¨n ho¸ truyÒn thèng cña c¸c khu vùc kh¸c nhau trªn ThÕ giíi…. Sau khi nghiªn cøu nhu cÇu thÞ tr­êng th× chóng ta l¹i ph¶i kÕt hîp víi viÖc khai th¸c c¸c lîi thÕ ë trong n­íc xem nªn s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng g× mµ ta cã lîi thÕ nh»m gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm, huy ®éng ®­îc tèi ®a c¸c nguån lùc trong n­íc nh­: ®iÒu kiÖn tù nhiªn ( ®Êt ®ai, khÝ hËu, c©y trång truyÒn thèng…) vµ nguån lùc con ng­êi, cã nh­ vËy th× chóng ta míi më réng ®­îc thÞ tr­êng tiªu thô vµ s¶n phÈm ®­îc s¶n xuÊt ë ViÖt Nam míi cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng ThÕ giíi. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu vµ nhiÖm vô míi, mµ trong nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y c«ng t¸c xuÊt khÈu cña chóng ta ph¸t triÓn c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u, gãp phÇn lµm thay ®æi c¬ b¶n CCKT theo h­íng CNH - H§H. XuÊt khÈu lµm t¨ng nguån thu b»ng ngo¹i tÖ, t¹o nguån vèn chñ yÕu ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn phôc vô cho qu¸ tr×nh CNH - H§H ®Êt n­íc. Nguån vèn l©u dµi vµ æn ®Þnh nhÊt phôc vô cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo h­íng CNH - H§H vÉn lµ nguån ngo¹i tÖ thu tõ xuÊt khÈu, bëi c¸c nguån vèn thu tõ ®Çu t­ n­íc ngoµi, vay nî vµ viÖn trî tuy quan träng nh­ng råi b»ng h×nh thøc nµy hay h×nh thøc kh¸c chóng ta vÉn ph¶i tr¶. Dùa trªn quan ®iÓm xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ tr­êng ThÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt, t¨ng c­êng khai th¸c thÞ tr­êng cho nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã nhiÒu thÕ m¹nh ®Ó s¶n xuÊt. XuÊt khÈu ®· lµm ®a d¹ng ho¸ c¸c ngµnh nghÒ ë n«ng th«n. Nhê cã xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ mµ c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng chuyªn s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm m©y tre ®an, thªu ren, dÖt, gèm sø ®· kh¬i dËy trë l¹i vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ (lµng gèm sø B¸t Trµng, lôa V¹n Phóc, c¸c lµng nghÒ ë c¸c huyÖn Ch­¬ng Mü, Hoµi §øc - Hµ T©y…). XuÊt khÈu l­¬ng thùc thùc phÈm, rau qu¶ ®· ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c trang tr¹i, kinh tÕ hé gia ®×nh, c¸c nhµ v­ên cã h×nh thøc s¶n xuÊt phï hîp ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Nhê cã ®Þnh h­íng xuÊt khÈu mµ ng­êi d©n ®· m¹nh d¹n ®Çu t­ vµo c¸c c©y trång, vËt nu«i chñ lùc phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña ViÖt Nam ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao (chÌ, cµ phª, nu«i trång thuû s¶n, lîn, bß,…). Cïng víi sù ph¸t triÓn ®a d¹ng c©y trång, vËt nu«i ë n«ng th«n lµ sù ph¸t triÓn cña ngµnh chÕ biÕn l­¬ng thùc thùc phÈm. H­íng tíi chóng ta sÏ x©y dùng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn l­¬ng thùc thùc phÈm tËp trung ë c¸c vïng nguyªn liÖu lín. XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c cã c¬ héi ph¸t triÓn thuËn lîi. Ch¼ng h¹n nh­ khi ph¸t triÓn ngµnh dÖt xuÊt khÈu sÏ t¹o c¬ héi ®Çy ®ñ cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt nguyªn liÖu nh­ b«ng hay thuèc nhuém. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm xuÊt khÈu (dÇu thùc vËt, chÌ…) cã thÓ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o thiÕt bÞ phôc vô cho ngµnh nµy. XuÊt khÈu t¹o ra kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng tiªu thô gãp phÇn cho s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh. XuÊt khÈu lu«n thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp lu«n tù ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng viÖc kinh doanh cña m×nh. Ngo¹i th­¬ng cã t¸c ®éng tÝch cùc tíi viÖc n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm: Ngo¹i th­¬ng võa t¹o ®Çu vµo, l¹i võa t¹o ®Çu ra cho s¶n xuÊt. T¹o ®Çu vµo víi nh÷ng c«ng nghÖ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng cao hµng ho¸ cã chÊt l­îng tèt, chi phÝ s¶n xuÊt thÊp nªn ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng g¾n liÒn víi kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trong mét nhµ m¸y cã d©y truyÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, s¶n phÈm lµm ra cã chÊt l­îng mÉu m· ®Ñp, chi phÝ s¶n xuÊt thÊp, s¶n phÈm ®­îc tiªu thô réng r·i trªn thÞ tr­êng ThÕ giíi. Nhµ m¸y thu håi ®­îc nhiÒu vèn vµ l·i, mét phÇn trong sè l·i ®ã ®­îc trÝch ra ®Ó tr¶ l­¬ng cho c«ng nh©n viªn. NÕu nhµ m¸y lµm ¨n cµng cã l·i l­¬ng c«ng nh©n viªn cµng cao vµ nh­ vËy ®êi sèng c«ng nh©n viªn sÏ ®­îc c¶i thiÖn. §Çu vµo, ®Çu ra hîp lý lµm cho vèn quay vßng nhanh, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ gãp phÇn n©mg cao ®êi sèng c«ng nh©n viªn. §èi víi khu vùc NNNT th× ®êi sèng ng­êi lao ®éng ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ nhê cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng. Ngo¹i th­¬ng cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh­: gièng c©y trång, vËt nu«i nhËp tõ n­íc ngoµi vÒ phï hîp víi khÝ hËu, ®Êt ®ai, ®Þa h×nh cña tõng vïng cho n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. H¬n n÷a ngo¹i th­¬ng t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc x©y dùng c¬ së, vËt chÊt kü thuËt, c¬ së h¹ tÇng, dông cô s¶n xuÊt c«ng nghiÖp thay thÕ lao ®éng ch©n tay trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thu ho¹ch vµ chÕ biÕn lµm cho n¨ng suÊt, chÊt l­îng cña l­¬ng thùc thùc phÈm ®¹t tiªu chuÈn chÊt l­îng cao. TiÕp ®ã ngo¹i th­¬ng l¹i ®­a n«ng s¶n ®· qua chÕ biÕn ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi thu ngo¹i tÖ vÒ cho Nhµ n­íc vµ ng­êi lao ®éng. Trªn thùc tÕ chóng ta thÊy nhiÒu gia ®×nh, trang tr¹i cña c¸c nhµ n«ng ®· cã thu nhËp hµng chôc thËm chÝ hµng tr¨m triÖu ®ång tõ cµ phª, chÌ, ch¨n nu«i…. Nhê cã xuÊt nhËp khÈu mµ hµng ho¸ ®­îc bµy b¸n trªn thÞ tr­êng còng phong phó, ®a d¹ng, mÉu m· ®Ñp chÊt l­îng tèt, gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng nªn hÇu hÕt c¸c tÇng líp nh©n d©n ®Òu cã thÓ mua hµng ho¸ phï hîp víi tói tiÒn cña m×nh ®Ó phôc vô cho nhu cÇu cuéc sèng. Tr­íc ®©y khi chóng ta ch­a thùc hiÖn chÝnh s¸ch "më cöa" hµng tiªu dïng ph¶i mua theo ph©n phèi, kh«ng ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng kÓ c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Nh­ trªn ®· ph©n tÝch, ngo¹i th­¬ng ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh, nghÒ tõ c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ (c«ng nghiÖp chÕ biÕn, dÖt, may…) cho ®Õn tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp. Trong ®ã c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, dÖt may, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, ®· thu hót mét l­îng lao ®éng d­ thõa lín, gi¶i quyÕt phÇn nµo n¹n thÊt nghiÖp. Ngo¹i th­¬ng bæ sung kÞp thêi nh÷ng mÆt mÊt c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ ®¶m b¶o kinh tÕ ph¸t triÓn c©n ®èi vµ æn ®Þnh: §èi víi c¸c nuíc ph¸t triÓn trªn ThÕ giíi th× më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nãi riªng gióp cho viÖc bµnh tr­íng nhanh chãng søc m¹nh kinh tÕ cña m×nh nh­ t×m kiÕm thÞ tr­êng míi ®Ó gi¶i quyÕt khñng ho¶ng thõa hµng ho¸ gãp phÇn lµm c©n ®èi thÞ tr­êng s¶n xuÊt trong n­íc, ®ång thêi t×m thÞ tr­êng ®Ó khai th¸c nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng khan hiÕm nguyªn liÖu trong n­íc, t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t­ thuËn lîi h¬n, gi¶m ®­îc chi phÝ do sö dông lao ®éng vµ tµi nguyªn rÎ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §èi víi mét n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam, ngo¹i th­¬ng t¹o ®iÒu kiÖn bæ sung nguån vèn, m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, mét sè nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®Ó thùc hiÖn CNH - H§H nÒn kinh tÕ, chuyÓn dÞch CCKT theo h­íng n¨ng ®éng, t¨ng tr­ëng víi tèc ®é cao. H¬n n÷a thÞ tr­êng néi ®Þa cña ta qu¸ chËt hÑp kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt víi quy m« s¶n xuÊt hµng lo¹t. §iÒu ®ã cho thÊy ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng sÏ gãp phÇn quan träng ®Ó kh¾c phôc h¹n chÕ trªn. Trªn thùc tÕ cã ®Õn kho¶ng 90% m¸y mãc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®­a vµo s¶n xuÊt, sinh ho¹t t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n vµ phôc vô qu¸ tr×nh CNH -H§H ®Êt n­íc lµ nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi, ViÖt Nam ch­a cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp cao cÊp nµy. §æi l¹i cã h¬n mét nöa s¶n phÈm n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp cã chÊt l­îng tèt, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ng­êi tiªu dïng ®­îc xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi ®Ó thu ngo¹i tÖ (cµ phª, ®iÒu, s¶n phÈm ®«ng l¹nh, hµng may mÆc…). ThÞ tr­êng néi ®Þa kh«ng cã kh¶ n¨ng tiªu thô hÕt nh÷ng s¶n phÈm ®ã, h¬n n÷a thÞ tr­êng réng lín ë n­íc ngoµi chÝnh lµ h­íng më réng s¶n xuÊt l©u dµi. Nh×n chung, kh«ng mét quèc gia nµo héi ®ñ c¸c yÕu tè cÇn thiÕt (c«ng nghÖ, nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, lao ®éng, thÞ tr­êng tiªu thô…) ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ngo¹i th­¬ng víi nhiÖm vô t×m kiÕm, nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng cßn thiÕu hoÆc kh«ng cã, xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng cã thõa ®· ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn c©n ®èi vµ æn ®Þnh cho nÒn kinh tÕ. Ngo¹i th­¬ng lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i: ChiÕn l­îc "më cöa kinh tÕ " lµ mét trong nh÷ng chiÕn l­îc kinh tÕ ®èi ngo¹i cña n­íc ta, chiÕn l­îc nµy cßn ®­îc gäi lµ chiÕn l­îc s¶n xuÊt h­íng vµo xuÊt khÈu. Thùc chÊt ®ã lµ më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, träng t©m lµ ngo¹i th­¬ng mµ ­u tiªn hµng ®Çu lµ xuÊt khÈu. Chóng ta thÊy râ r»ng ngo¹i th­¬ng vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c cã t¸c ®éng phô thuéc qua l¹i lÉn nhau. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n xuÊt khÈu vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu thóc ®Èy quan hÖ tÝn dông, ®Çu t­, më réng vËn t¶i quèc tÕ… mÆt kh¸c c¸c quan hÖ nµy l¹i t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc më réng s¶n xuÊt. Nãi tãm l¹i, ngo¹i th­¬ng lµ mét bé phËn cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, nã cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña c¸c lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c, ®ång thêi lµ cÇu nèi gi÷a nÒn kinh tÕ n­íc nhµ víi c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c trªn ThÕ giíi. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng ®· cã nhiÒu ®ãng gãp vµo tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ n­íc ta víi nÒn kinh tÕ ThÕ giíi. 2. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng qua c¸c thêi kú: Ngo¹i th­¬ng lµ ho¹t ®éng kinh tÕ cã tõ l©u ®êi, d­íi chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ vµ tiÕp ®ã lµ chÕ ®é Nhµ n­íc phong kiÕn. Do kinh tÕ tù nhiªn cßn chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ nªn ngo¹i th­¬ng chØ ph¸t triÓn víi quy m« nhá. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng chñ yÕu chØ phôc vô nhu cÇu tiªu dïng xa xØ cña mét tÇng líp nhá bÐ ng­êi tiªu dïng ®ã lµ giai cÊp thèng trÞ. Kh«ng chØ trong thêi kú “®æi míi” chóng ta míi ®Ò cËp ®Õn viÖc ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng mµ ngay trong thêi kú ®Êt n­íc cßn chiÕn tranh §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· rÊt quan t©m tíi vÊn ®Ò nµy. 2.1. Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam thêi kú 1945- 1954: Trong hoµn c¶nh chiÕn tranh, ngo¹i th­¬ng nh»m môc tiªu võa ®Êu tranh chèng ©m m­u bao v©y vµ phong to¶ cña ®Õ quèc Ph¸p võa duy tr× vµ më réng giao l­u kinh tÕ víi bªn ngoµi. §èi víi vïng t¹m bÞ ®Þch kiÓm so¸t thêi kú nµy ChÝnh phñ ¸p dông chÝnh s¸ch: bao v©y kinh tÕ vïng ®Þch kiÓm so¸t(1947- 1950), ®Èy m¹nh giao l­u kinh tÕ gi÷a vïng tù do vµ vïng ®Þch t¹m kiÓm so¸t (1951- 1954). Héi nghÞ trung ­¬ng §¶ng lao ®éng ViÖt Nam lÇn thø nhÊt(3–1951) ®· nhÊn m¹nh: “Môc ®Ých ®Êu tranh kinh tÕ, tµi chÝnh víi ®Þch cèt lµm cho ®Þch thiÕu thèn- m×nh no ®ñ, h¹i cho ®Þch lîi cho m×nh”. Phï hîp víi nguyªn t¾c nµy, chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu víi vïng t¹m bÞ ®Þch kiÓm so¸t gåm nh÷ng néi dung sau: §Èy m¹nh xuÊt khÈu ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt ë vïng tù do, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n ®Ó cã ngo¹i tÖ nhËp khÈu hµng ho¸ cÇn thiÕt . Tranh thñ nhËp khÈu hµng ho¸ cÇn thiÕt, cÊm hoÆc h¹n chÕ nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi s¶n phÈm cña vïng tù do. §Êu tranh tiÒn tÖ (gi÷a tiÒn ViÖt Nam vµ tiÒn §«ng D­¬ng) nh»m më réng ph¹m vi l­u hµnh tiÒn ViÖt Nam, gi÷ v÷ng gi¸ trÞ tiÒn ViÖt Nam so víi tiÒn §«ng D­¬ng. KÕt qu¶ viÖc thùc hiÖn chñ tr­¬ng trªn lµ trÞ gi¸ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu t¨ng vät. NÕu lÊy n¨m 1948 = 100 th×: B¶ng 1: 1951 1952 1953 1954 XuÊt khÈu vµo vïng t¹m chiÕm 94 663 1433 1762 NhËp khÈu tõ vïng t¹m chiÕm 41 268 770 947 Nguån: Tæng Côc Thèng Kª N¨m 1952, ChÝnh phñ ta ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi ChÝnh phñ n­íc Céng hoµ Nh©n d©n Trung Hoa vµ n¨m 1953 ChÝnh phñ ta ký víi ChÝnh phñ Trung Quèc nghÞ ®Þnh th­ vÒ mËu dÞch tiÓu ng¹ch biªn giíi ViÖt –Trung. Thêi kú nµy ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Trung Quèc n«ng, l©m, thæ s¶n: chÌ, s¬n, gç, hoa håi, quÕ, sa nh©n, tr©u, bß…. NhËp khÈu tõ Trung Quèc m¸y mãc, dông cô, s¾t thÐp, ho¸ chÊt, v¶i sîi, hµng tiªu dïng, d­îc phÈm… Më réng quan hÖ kinh tÕ víi bªn ngoµi trong thêi kú nµy gióp n­íc ta t¨ng nhanh ®­îc tiÒm lùc kinh tÕ vµ tiÒm lùc quèc phßng, cã thªm vËt t­ hµng ho¸ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kh¸ng chiÕn vµ d©n sinh, æn ®Þnh thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng trong thêi kú nµy rót ra cho ta nhiÒu kinh nghiÖm quý b¸u trong viÖc tranh thñ c¬ héi ®Ó më cöa nÒn kinh tÕ ra ThÕ giíi bªn ngoµi b»ng mäi c¸ch, mäi h­íng kÓ c¶ viÖc trao ®æi hµng ho¸ trªn c¬ së ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®Ó nhËp khÈu vµ tÝch lòy ngo¹i tÖ. Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam thêi kú 1955- 1975: §©y lµ thêi kú c¶i t¹o vµ x©y dùng kinh tÕ, ph¸t triÓn v¨n ho¸ theo chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c vµ tiÕn hµnh cuéc chiÕn tranh chèng Mü ë miÒn Nam. ViÖc ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng phôc vô c«ng cuéc kh«i phôc kinh tÕ miÒn B¾c, ®¶m b¶o chi viÖn cho chiÕn tr­êng miÒn Nam lµ hÕt søc quan träng. Trong thêi kú nµy ChÝnh phñ ta chñ tr­¬ng më réng quan hÖ th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc trªn ThÕ giíi. Ta ®· ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi ChÝnh phñ Ph¸p (cuèi n¨m 1955), Ên §é (1956), Indonexia (1957), Céng hoµ ¶- rËp thèng nhÊt, Campuchia, Ir¾c. Ký víi Liªn X«, Trung Quèc vµ c¸c n­íc X· héi chñ nghÜa kh¸c c¸c hiÖp ®Þnh vÒ viÖn trî hµng ho¸ vµ kü thuËt nh»m gióp nh©n d©n ta kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh. C¸c tæ chøc kinh tÕ ViÖt Nam ®· ®Æt quan hÖ bu«n b¸n víi c¸c c«ng ty NhËt B¶n, Hång K«ng, Singapo, BØ, Hµ Lan, Thôy Sü… Nhê cã chÝnh s¸ch më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i mµ kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng t¨ng ®¸ng kÓ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1958 lµ 46 triÖu Róp, 1965 lµ 91 triÖu Róp, 1970 lµ 47 triÖu Róp, 1975 lµ 129,5 triÖu Róp. Kim ng¹ch xuÊt khÈu trong thêi gian nµy dùa vµo viÖc khai th¸c tµi nguyªn, nÒn n«ng nghiÖp nhiÖt ®íi, ngµnh ngo¹i th­¬ng ®· xuÊt khÈu ®­îc nh÷ng n«ng s¶n (rau, qu¶…), s¶n phÈm c«ng nghiÖp (chñ yÕu lµ kho¸ng s¶n), hµng thñ c«ng mü nghÖ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng kh«ng cao nh­ng ®· duy tr× ®­îc c¸c ngµnh truyÒn thèng, më réng thÞ tr­êng, lµm c¬ së më réng ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cho c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ sau nµy. Kim ng¹ch nhËp khÈu t¨ng nhanh h¬n kim ng¹ch xuÊt khÈu v× ta cÇn nhiÒu hµng ho¸ ®Ó chi viÖn cho chiÕn tranh. NhiÖm vô kinh tÕ ®èi ngo¹i tr­íc hÕt vµ chñ yÕu lµ tranh thñ tèi ®a sù viÖn trî quèc tÕ phôc vô cho cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, kÞp thêi ®­a hµng nhËp khÈu vÒ n­íc nh»m t¨ng c­êng tiÒm lùc kinh tÕ, quèc phßng, duy tr× vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n­íc theo ph­¬ng ch©m võa s¶n xuÊt võa chiÕn ®Êu. Kim ng¹ch nhËp khÈu t¨ng nhanh qua c¸c n¨m, 1960 lµ 116,4 triÖu Róp, 1970 lµ 425,7 triÖu Róp, 1975 lµ 784,4 triÖu Róp. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng trong thêi gian nµy kh«ng chØ ®¶m b¶o nhu cÇu c¬ b¶n cña nh©n d©n miÒn B¾c vµ chi viÖn cho tiÒn tuyÕn mµ cßn më réng mèi quan hÖ bu«n b¸n víi c¸c n­íc trªn ThÕ giíi, t¹o ®µ cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ trong nh÷ng n¨m hoµ b×nh lËp l¹i. 2.3. Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam giai ®o¹n 1975- 1985: §©y lµ thêi kú ®Êt n­íc ta b¾t tay vµo kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ sau chiÕn tranh. Hoµ b×nh lËp l¹i gióp ta cã ®iÒu kiÖn ®Ó khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ cña ®Êt n­íc (®Êt ®ai, rõng, biÓn, khÝ hËu, tµi nguyªn thiªn nhiªn, phong c¶nh, nguån nh©n lùc…). Tuy nhiªn ®Ó khai th¸c ®­îc c¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ cã hiÖu qu¶ phôc vô ch._.o c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ th× nhiÖm vô tr­íc m¾t lµ ph¶i kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n cña nÒn kinh tÕ nh­ c¬ së vËt chÊt, kü thuËt thÊp kÐm, tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ vµ qu¶n lý kinh tÕ h¹n chÕ, ch­a cã tÝch luü néi bé nÒn kinh tÕ…Tr­íc t×nh h×nh ®ã §¶ng vµ Nhµ n­íc rÊt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng . §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø IV (1976) ®· nhÊn m¹nh tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vµ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Æc biÖt lµ ngo¹i th­¬ng: “ C«ng t¸c xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu lµ mét bé phËn rÊt quan träng trong toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ cña ®Êt n­íc ta”. Phï hîp víi ®­êng h­íng ®ã ChÝnh phñ ta ®· ký HiÖp ­íc H÷u nghÞ vµ HiÖp ­íc kinh tÕ dµi h¹n víi Liªn X«(th¸ng 11-1978) vµ nhiÒu n­íc X· héi Chñ nghÜa kh¸c. Th¸ng 07-1978 n­íc ta ®· gia nhËp Héi ®ång t­¬ng trî kinh tÕ víi t­ c¸ch lµ thµnh viªn chÝnh thøc. Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cµng ®­îc nhÊn m¹nh h¬n ë §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø V(th¸ng 03-1982): “ XuÊt khÈu vµ nhËp khÈu lµ nhiÖm vô cña mäi ngµnh, mäi cÊp”. Trong NghÞ quyÕt 19 - Bé ChÝnh TrÞ cã ghi “XuÊt khÈu vµ nhËp khÈu lµ mét vÊn ®Ò chiÕn l­îc cùc kú quan träng vµ then chèt, lµ tiÒn ®Ò, lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ X· héi chñ nghÜa, nhÊt lµ chÆng ®­êng ®Çu tiªn cña thêi kú qu¸ ®é”. Nhê cã ®­êng lèi ph¸t triÓn ®óng ®¾n ®ã mµ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ®· ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ vµo c«ng cuéc kh«i phôc nÒn kinh tÕ. §iÒu ®ã ®­îc thÓ hiÖn qua viÖc kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, n¨m 1976 lµ 222,7 triÖu Róp, n¨m 1980 lµ 338,6 triÖu Róp, n¨m1985 lµ 698,5 triÖu Róp. NhËp khÈu ®· kÞp thêi bæ sung nh÷ng hµng ho¸ tiªu dïng thiÕt yÕu mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc hoÆc s¶n xuÊt ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu. Ngoµi ra cßn nhËp khÈu m¸y mãc , thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu (s¾t thÐp, x¨ng dÇu…) ®Ó phôc vô s¶n xuÊt. Kim ng¹ch nhËp khÈu n¨m 1976 lµ 1004,1 triÖu Róp, n¨m 1985 lµ 1857,4 triÖu Róp. 2.4. Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam giai ®o¹n tõ 1986 ®Õn nay: §©y lµ thêi kú chóng ta tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi, më cöa nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a ph­¬ng ho¸ ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. V× thÕ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ngµy cµng ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc quan t©m x©u s¾c h¬n. §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VI (12-1986) ®­a ngo¹i th­¬ng thµnh mét trong ba ch­¬ng tr×nh kinh tÕ lín trong ®ã kh¼ng ®Þnh: “XuÊt khÈu vµ nhËp khÈu lµ mét yÕu tè cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Ó thùc hiÖn hai ch­¬ng tr×nh ®ã vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c”. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc trong thêi ®iÓm nµy lµ dÇu th«, thuû s¶n, cµ phª, cao su…. Riªng mÆt hµng g¹o xuÊt khÈu n¨m 1989 chóng ta ®· v­¬n lªn ®øng vÞ trÝ thø 3 trªn ThÕ giíi ®¹t 1,5 triÖu tÊn. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1986 ®¹t 789,1 triÖu USD; 1988 ®¹t 1038,4 triÖu USD; 1990 ®¹t 2404,0 triÖu USD. Khi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ra ®êi vµ ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng th× ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng l¹i ®­îc chó träng ph¸t triÓn c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. §¹i héi §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam toµn quèc lÇn thø VII (th¸ng 06 - 1991) ®· ®­a ra ®Þnh h­íng vÒ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng: “§a d¹ng ho¸ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Huy ®éng tiÒm n¨ng cña nÒn kinh tÕ, ph¸t huy lîi thÕ t­¬ng ®èi, võa ®¸p øng tèt nhu cÇu s¶n xuÊt vµ ®êi sèng trong n­íc võa h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu”. Nhê cã ®Þnh h­íng ®óng ®¾n nµy ®· t¨ng dÇn qua c¸c n¨m: n¨m 1991 ®¹t 2087,1 triÖu USD, n¨m 1993 ®¹t 2985,2 triÖu USD, 1995 ®¹t 5448,9 triÖu USD. Trong ®ã xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ thñ c«ng nghiÖp t¨ng nhanh vÒ tæng trÞ gi¸ nh­ng tû lÖ trong c¬ cÊu xuÊt khÈu Ýt thay ®æi. VÊn ®Ò nhËp khÈu gióp bæ sung nh÷ng mÆt mÊt c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ còng ®­îc ®­a ra trong nghÞ quyÕt §¹i héi: “§Èy m¹nh xuÊt khÈu, huy ®éng c¸c nguån ngo¹i tÖ ®Ó nhËp khÈu c¸c vËt t­ hµng ho¸ thiÕt yÕu cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, tÝch cùc thanh to¸n quèc tÕ, gãp phÇn duy tr× c¸c c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ”. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta lµ ph¸t triÓn kinh tÕ h­íng tíi x©y dùng mét nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµ ngo¹i th­¬ng ®ãng mét vai trß tÝch cùc trong viÖc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CNH - H§H ®Êt n­íc. V× lÏ ®ã §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII (th¸ng 06 - 1996) x¸c ®Þnh ®Þnh h­íng cña nÒn kinh tÕ lµ: “ Gi÷ v÷ng ®éc lËp chñ quyÒn ®i ®«i víi më réng hîp t¸c quèc tÕ ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i. Dùa vµo nguån lùc trong n­íc lµ chÝnh, ®i ®«i víi tranh thñ tèi ®a nguån lùc tõ bªn ngoµi. X©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, héi nhËp víi khu vùc vµ ThÕ giíi, h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm trong n­íc cã hiÖu qu¶”. §¹i héi còng x¸c ®Þnh nhiÖm vô vµ môc tiªu cña ngo¹i th­¬ng trong giai ®o¹n nµy “Më réng thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu, t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng ®· qua chÕ biÕn s©u, t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ dÞch vô”. Thêi kú nµy ®­îc ®¸nh dÊu b»ng hµng lo¹t c¸c sù kiÖn liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch më réng c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i cña §¶ng ta: th¸ng 01 - 1995 ViÖt Nam nép ®¬n xin ra nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i ThÕ giíi - WTO; th¸ng 07 - 1995 ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ - asean; th¸ng 11 - 1998 ViÖt Nam tham gia DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng - AFPEC vµ ®Õn ngµy 13 - 07 - 2000 HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú ®­îc ký kÕt. ChÝnh nhê cã chñ tr­¬ng ®óng ®¾n nµy mµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ta t¨ng ®¸ng kÓ bÊt chÊp t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸ n¨m 1997. XuÊt khÈu n¨m 1999 ®· ®¹t 11540,0 triÖu USD, n¨m 2001 ®¹t 15100,0 triÖu USD, gÊp ba lÇn n¨m 1995. §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX (th¸ng 04 - 2001) ®· kh¼ng ®Þnh môc tiªu vµ nhiÖm vô cña ngo¹i th­¬ng trong giai ®o¹n 2001 vµ 2005 nh­ sau: “Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i, cñng cè thÞ tr­êng ®· cã vµ më réng thªm thÞ tr­êng míi. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¨ng nhanh xuÊt khÈu, thu hót vèn, c«ng nghÖ tõ bªn ngoµi. Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶, thùc hiÖn c¸c cam kÕt song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng”. Víi chØ tiªu tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 16% n¨m trªn c¬ së GDP b×nh qu©n t¨ng 7,5% trªn n¨m gÊp hai lÇn so víi n¨m 1995. §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng diÔn ra vµo thêi ®iÓm cã ý nghÜa lÞch sö träng ®¹i. Nh©n d©n ViÖt Nam, ®Êt n­íc ViÖt Nam ®· ®i qua mét thÕ kû ®Êu tranh gian nan vµ oanh liÖt giµnh l¹i ®éc lËp, tù do, thèng nhÊt Tæ quèc vµ b­íc vµo x©y dùng Chñ nghÜa x· héi. Loµi ng­êi ®· kÕt thóc thÕ kû XX vµ b­íc sang thÕ kû XXI. T×nh h×nh quèc tÕ cã nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c, thêi c¬ cã, th¸ch thøc cã. Xu h­íng chung cña ThÕ giíi lµ hoµ b×nh, æn ®Þnh, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn, tuy nhiªn ®©y ®ã nguy c¬ xung ®ét b»ng vò lùc cã thÓ x¶y ra vµo bÊt cø lóc nµo, ®iÒu ®ã cã ¶nh h­ëng lín ®Õn nÒn kinh tÕ ThÕ giíi nãi chung vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia nãi riªng. C¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng, nguyªn nhiªn liÖu, khÝ ®èt, thÞ tr­êng tiªu thô ®· vµ ®ang g©y ra nh÷ng lµn sãng ®Êu tranh ®Ó giµnh quyÒn lîi gi÷a c¸c ch©u lôc, quèc gia. Lµn sãng ®Êu tranh nµy tuy ©m û nh­ng rÊt quyÕt liÖt vµ cã thêi ®iÓm ®· biÕn thµnh hµnh ®éng (cuéc chiÕn tranh vïng VÞnh). Song c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia vµ ®a quèc gia, c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ, ChÝnh phñ cña c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vÉn ®ang ®Çu t­ khai th¸c thÞ tr­êng ë nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®em l¹i quyÒn lîi kinh tÕ cho c¶ hai bªn. §øng tr­íc thêi c¬ vµ vËn héi lín, võa ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng nguy c¬ th¸ch thøc kh«ng thÓ xem th­êng. Chóng ta ph¶i n¾m b¾t c¬ héi, tËn dông thêi c¬ ®Èy lïi nguy c¬, v­ît qua th¸ch thøc ®­a n­íc ta tiÕn lªn con ®­êng CNH - H§H. §Ó lµm ®­îc nh­ vËy th× mét trong nh÷ng môc tiªu hµng ®Çu lµ ph¶i thùc hiÖn tèt qu¸ tr×nh CNH - H§H NNNT. Sù tÊt yÕu ph¶i tiÕn hµnh cnh - h®h nnNt, chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®èi víi qu¸ tr×nh nµy: 1. Néi dung c¬ b¶n cña c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n: NÒn kinh tÕ quèc d©n lµ mét tæ hîp ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc. Trªn gãc ®é kh«ng gian l·nh thæ, ng­êi ta ph©n chia thµnh kinh tÕ n«ng th«n vµ kinh tÕ thµnh thÞ. Sù kh¸c nhau gi÷a kinh tÕ thµnh thÞ vµ kinh tÕ n«ng th«n c¨n cø vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ nh÷ng ®Æc thï cña c¸c ngµnh, c¸c vïng kinh tÕ. NÕu nh­ c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc d©n lµ kh¸i niÖm biÓu hiÖn vÞ trÝ, mèi quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô, gi÷a c¸c vïng vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, th× c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ n«ng th«n thÓ hiÖn mèi quan hÖ tû lÖ gi÷a c¸c ngµnh trong n«ng th«n bao gåm: n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp n«ng th«n, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng th«n. ViÖc x¸c lËp nh÷ng mèi quan hÖ hîp lý vµ g¾n bã gi÷a n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trªn ®Þa bµn n«ng th«n lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt vµ cã ý nghÜa quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n«ng th«n, gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi chung cña c¶ n­íc. Ngµnh n«ng nghiÖp: Cã hai c¸ch ®Ó hiÓu vÒ kh¸i niÖm ngµnh n«ng nghiÖp. Theo nghÜa réng: N«ng nghiÖp lµ tæ hîp c¸c ngµnh n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n. Do sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi, c¸c ngµnh nµy h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn t­¬ng ®èi ®éc lËp, nh­ng l¹i g¾n bã mËt thiÕt víi nhau. N«ng nghiÖp lµ mét ngµnh c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ c¶ n­íc, võa chÞu sù chi phèi chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n võa g¾n bã chÆt chÏ víi c¸c ngµnh kh¸c trªn ®Þa bµn n«ng th«n. Theo nghÜa hÑp: N«ng nghiÖp bao gåm trång trät vµ ch¨n nu«i. Trong trång trät l¹i ph©n ra: trång c©y l­¬ng thùc, c©y c«ng nghiÖp, c©y thùc phÈm, c©y ¨n qu¶, c©y thøc ¨n gia sóc, c©y d­îc liÖu…. ë n­íc ta l­¬ng thùc lµ ngµnh quan träng nhÊt trong n«ng nghiÖp, nã ®¶m b¶o tho¶ m·n nhu cÇu l­¬ng thùc cho tiªu dïng, t¨ng khèi l­îng dù tr÷, cung cÊp thøc ¨n ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i, t¨ng khèi l­îng ®Ó xuÊt khÈu. MÆc dï ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ngµy cµng ph¸t triÓn vµ chiÕm tû lÖ ngµy cµng cao trong tæng s¶n phÈm quèc gia nh­ng an toµn l­¬ng thùc lu«n lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt ®­îc ®Æt ra cho mçi quèc gia. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ ë c¸c n­íc trong khu vùc nh÷ng n¨m qua chøng tá r»ng kh«ng thÓ xem nhÑ vai trß cña ngµnh n«ng nghiÖp tr­íc hÕt lµ l­¬ng thùc thùc phÈm. C©y c«ng nghiÖp cã ý nghÜa quan träng trong viÖc cung cÊp nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp, gãp phÇn lµm t¨ng nguån hµng xuÊt khÈu vµ nhu cÇu tiªu dïng cÇn thiÕt cña nh©n d©n. Nhê ®iÒu kiÖn khÝ hËu thuËn lîi, ®Êt ®ai mµu mì nªn c©y c«ng nghiÖp ë n­íc ta rÊt ®a d¹ng vµ phong phó bao gåm: cµ phª, chÌ, cao su, c©y cã dÇu nh­ l¹c, võng, ®iÒu, c©y cã sîi nh­ b«ng, ®ay… Ch¨n nu«i lµ mét trong hai ngµnh chñ yÕu cña n«ng nghiÖp, cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ dinh d­ìng cao nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng hµng ngµy cho nh©n d©n, cung øng nguyªn liÖu quan träng cho c«ng nghiÖp, cung cÊp ph©n bãn vµ søc kÐo cho ngµnh trång trät. Ch¨n nu«i còng lµ n¬i cung cÊp nguån hµng xuÊt khÈu quan träng. Ngµnh l©m nghiÖp: lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña ngµnh n«ng nghiÖp theo nghÜa réng. Rõng lµ nguån lîi to lín vÒ kinh tÕ vµ cã vai trß quan träng trong viÖc phßng hé ®Çu nguån, h¹n chÕ lò lôt, ®iÒu hßa dßng ch¶y phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, tr¸nh c¸c hiÓm ho¹ thiªn tai. Ngoµi ra rõng cßn lµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao trong khai th¸c vµ du lÞch. Do vËy ph¸t triÓn ngµnh l©m nghiÖp vµ gi¶i quyÕt mèi quan hÖ hîp lý gi÷a n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp víi c«ng nghiÖp n«ng th«n lµ yªu cÇu kh¸ch quan cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n. Ngµnh thuû s¶n bao gåm nu«i trång, khai th¸c vµ ®¸nh b¾t thñy h¶i s¶n. §©y lµ mét ngµnh cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn gãp phÇn tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch CCKT n«ng th«n theo h­íng kÕt hîp nu«i trång thuû s¶n víi n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. C«ng nghiÖp n«ng th«n: C«ng nghiÖp n«ng th«n lµ mét bé phËn cña c«ng nghiÖp c¶ n­íc, ®ång thêi lµ mét bé phËn cÊu thµnh kinh tÕ l·nh thæ. Nãi ®Õn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn n«ng th«n chÝnh lµ ®Ò cËp ®Õn viÖc më réng c¸c ngµnh nghÒ, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ngoµi n«ng nghiÖp cã tÝnh chÊt c«ng nghiÖp ë n«ng th«n. C«ng nghiÖp n«ng th«n tr­íc hÕt g¾n chÆt víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nã cung cÊp cho n«ng nghiÖp c«ng cô vµ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh c¸c quy tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cung cÊp m¸y mãc, c«ng cô ch¨m sãc c©y trång, vËt nu«i, thøc ¨n gia sóc, thuèc trõ s©u. Ngoµi ra c«ng nghiÖp cßn cung cÊp c¸c m¸y mãc c«ng cô phôc vô thu ho¹ch, ph¬i sÊy, b¶o qu¶n, chÕ biÕn, vËn chuyÓn n«ng s¶n. C«ng nghiÖp n«ng th«n g¾n bã chÆt chÏ t¸c ®éng qua l¹i víi n«ng nghiÖp vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi n«ng th«n. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n lµ mét trong nh÷ng néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸, lµ bé phËn cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë khu vùc n«ng th«n. nã t¸c ®éng tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶ tíi toµn bé sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®Õn chuyÓn dÞch CCKT n«ng th«n theo h­íng CNH - H§H vµ ph¸t triÎn s¶n xuÊt hµng ho¸, qua ®ã t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, sö dông hîp lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc ë n«ng th«n thóc ®Èy ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi. C«ng nghiÖp n«ng th«n bao gåm: C«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n cã vÞ trÝ v« cïng quan träng lµ nh©n tè trùc tiÕp lµm gia t¨ng gi¸ trÞ th­¬ng phÈm cña n«ng nghiÖp, ®¸p øng nhu cÇu thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng, t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n, gãp phÇn lµm t¨ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu. S¶n xuÊt c«ng cô th­êng, c«ng cô c¶i tiÕn vµ söa ch÷a m¸y mãc trong n«ng th«n, gãp phÇn ®æi míi kü thuËt,n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cho ngµnh n«ng nghiÖp. C«ng nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng: ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng vÒ viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng ë n«ng th«n nh­: ®iÖn, ®­êng, tr­êng, tr¹m, c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸… ®ßi hái c«ng nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng ë n«ng th«n ph¶i kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Ngoµi ra cßn cã c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng, mü nghÖ, c¸c ngµnh truyÒn thèng nh­: ­¬m t¬ dÖt lôa, ®óc ®ång, gèm sø, s¬n mµi, m©y tre ®an, th¶m len…. §©y lµ nh÷ng nghÒ thu hót hót nhiÒu lao ®éng lµm t¨ng thu ngo¹i tÖ cho Nhµ n­íc th«ng qua xuÊt khÈu s¶n phÈm. DÞch vô: Lµ ngµnh kinh tÕ ra ®êi vµ ph¸t triÓn g¾n víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. DÞch vô n«ng th«n xÐt theo quan ®iÓm hÖ thèng lµ mét bé phËn thuéc ngµnh dÞch vô c¶ n­íc, ®ång thêi lµ mét bé phËn cÊu thµnh kinh tÕ l·nh thæ n«ng th«n. DÞch vô n«ng th«n bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i: ng©n hµng, tÝn dông, b­u ®iÖn, th«ng tin liªn l¹c, cung øng ®iÖn, n­íc vµ tiªu n­íc, söa ch÷a m¸y mãc vµ c«ng cô s¶n xuÊt, cung øng gièng c©y trång, gièng gia sóc, dÞch vô vÒ phßng trõ s©u bÖnh cho c©y trång vµ kh¸m ch÷a bÖnh cho gia sóc, dÞch vô vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n, chÕ biÕn n«ng s¶n phÈm…. 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo h­íng cnH - h®h: Kinh tÕ n«ng th«n tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi vÉn gi÷ vÞ trÝ quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ x· héi ë n­íc ta. Theo sè liÖu thèng kª giai ®o¹n 1986-1992, tû träng tæng s¶n phÈm trong n«ng l©m ng­ nghiÖp giao ®éng tõ 34,5% ¸ 46,5% trong GDP, giai ®o¹n 1993 - 1999 chiÕm tõ 24,7% ¸ 36,4%. Trong t­¬ng lai n«ng nghiÖp vÉn lµ ngµnh s¶n xuÊt quan träng b¶o ®¶m c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu phôc vô nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Ngµy nay, mÆc dï c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu quan träng, ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi, t¹o nªn sù ph¸t triÓn ®ét biÕn trong lùc l­îng s¶n xuÊt h×nh thµnh nh÷ng ngµnh míi thay thÕ nh÷ng ngµnh nghÒ truyÒn thèng nh­ng kh«ng v× thÕ mµ gi¶m ®i vai trß cña n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n.NNNT vÉn lµ n¬i s¶n xuÊt l­¬ng thùc, thùc phÈm cho toµn x· héi, s¶n xuÊt nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp, hµng hãa cho xuÊt khÈu, g¾n víi sù ph¸t triÓn vµ tån t¹i cña nh©n lo¹i. Trªn ®Þa bµn n«ng th«n cã gÇn 70% lao ®éng x· héi, ®ã lµ nguån cung cÊp lao ®éng cho c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do vËy viÖc x¸c lËp CCKT n«ng th«n hîp lý cã ý nghÜa quan träng trong viÖc sö dông lao ®éng phï hîp ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nãi chung vµ khu vùc kinh tÕ n«ng th«n nãi riªng. Lùc l­îng lao ®éng n«ng th«n nÕu ®­îc ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt, ®­îc trang bÞ c«ng cô lao ®éng thÝch hîp sÏ gãp phÇn quyÕt ®Þnh trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng trong NNNT. Trªn c¬ së ®ã cho phÐp gi¶i phãng mét sè l­îng ®¸ng kÓ lao ®éng khái n«ng nghiÖp ®Ó cung cÊp lao ®éng cho c¸c ngµnh kinh tÕ, thùc hiÖn ph©n c«ng lao ®éng trªn ®Þa bµn n«ng th«n vµ trªn ph¹m vi c¶ n­íc. MÆt kh¸c, d©n sè n«ng th«n chiÕm 76,5% d©n sè c¶ n­íc, lµ n¬i tËp trung g¾n bã cña nhiÒu ngµnh kinh tÕ, lµ thÞ tr­êng réng lín, nÕu ®­îc më réng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Trong CCKT n«ng th«n hiÖn nay, n«ng nghiÖp vÉn chiÕm tû lÖ lín cßn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô chiÕm tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ. Nh×n chung n«ng nghiÖp n­íc ta vÉn ch­a tho¸t khái t×nh tr¹ng s¶n xuÊt nhá, tù cung, tù cÊp, tû träng hµng ho¸ trong n«ng th«n ë mét sè n¬i cßn rÊt thÊp. §iÒu ®ã thÓ hiÖn râ ë tr×nh ®é c¬ së vËt chÊt, kü thuËt l¹c hËu yÕu kÐm. H¬n 90% lao ®éng n«ng nghiÖp vÉn cßn sö dông c«ng cô lao ®éng thñ c«ng. C¬ cÊu s¶n xuÊt ch­a tho¸t khái thuÇn n«ng, mét sè vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chñ yÕu vÉn cßn ®éc canh vÒ lóa, ch¨n nu«i vµ c¸c ngµnh nghÒ ë n«ng th«n ch­a ph¸t triÓn m¹nh. ChØ cã chuyÓn dÞch CCKT n«ng th«n theo h­íng CNH - H§H míi khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c tiÒm n¨ng lao ®éng, ®Êt ®ai, rõng, biÓn…tõng b­íc chuyÓn sang nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸, dùa trªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, cã c¬ cÊu n«ng- c«ng nghiÖp - dÞch vô hîp lý t¹o ra sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ cho sù ph¸t triÓn NNNT trong giai ®o¹n míi. Muèn xo¸ bá t×nh tr¹ng nghÌo nµn, l¹c hËu cña NNNT, muèn thùc hiÖn th¾ng lîi môc tiªu chñ nghÜa x· héi th× ph¶i tiÕn hµnh CNH - H§H. Lª nin ®· chØ râ: "ChØ khi nµo ®Êt n­íc ®· ®iÖn khÝ ho¸, chØ khi nµo c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, vËn t¶i ®· ®øng v÷ng trªn c¬ së kü thuËt cña ®¹i c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i th× lóc ®ã chóng ta míi th¾ng lîi hoµn toµn". Trong giai ®o¹n hiÖn nay, CNH - H§H NNNT lµ nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu ®Ó x©y dùng n­íc ta thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn ®¹i, CCKT hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé, thùc hiÖn d©n giµu n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh. Tr­íc hÕt ph¶i chuyÓn dÞch CCKT n«ng th«n theo h­íng xo¸ bá t×nh tr¹ng thuÇn n«ng, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, thóc ®Èy vµ h×nh thµnh c¸c vïng chuyªn m«n ho¸, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n n«ng s¶n phÈm. Nh­ vËy thùc hiÖn CNH - H§H NNNT theo h­íng xo¸ bá t×nh tr¹ng thuÇn n«ng, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ®· lµm ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh nghÒ ë n«ng th«n t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy ®Çy ®ñ lîi thÕ so s¸nh vµ tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, khÝ hËu, kinh nghiÖm truyÒn thèng. Qu¸ tr×nh thóc ®Èy viÖc ¸p dông tiÕn bé kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi ®Ó t¹o ra khèi l­îng hµng ho¸, ®¸p øng yªu cÇu tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. CNH - H§H NNNT lµm cho kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi nh­: thuû lîi, giao th«ng, ®iÖn, th«ng tin liªn l¹c, c¸c c¬ së c«ng nghiÖp, dÞch vô v¨n ho¸ y tÕ, gi¸o dôc… ngµy cµng ph¸t triÓn, lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt quan träng cho chuyÓn dÞch CCKT n«ng th«n, gãp phÇn thay ®æi bé mÆt n«ng th«n theo h­íng ®« thÞ ho¸. CNH - H§H NNNT cho phÐp t¹o ra nh÷ng c«ng cô m¸y mãc thiÕt bÞ thÝch hîp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh ë n«ng th«n ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m nhÑ c­êng ®é lao ®éng, thùc hiÖn sù ph©n c«ng l¹i lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n. Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n n«ng s¶n mét mÆt sÏ n©ng cao chÊt l­îng n«ng s¶n hµng ho¸, n©ng cao gi¸ trÞ s¶n phÈm, më réng c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung, mÆt kh¸c t¹o ra thÞ tr­êng thu hót lao ®éng tõ n«ng nghiÖp t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho d©n c­ n«ng th«n. CNH - H§H NNNT cho phÐp ¸p dông nhiÒu tiÕn bé kü thuËt vÒ c©y trång, vËt nu«i thÝch hîp víi tõng vïng sinh th¸i, lµm t¨ng n¨ng suÊt vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ lao ®éng trªn ®Þa bµn n«ng th«n. ViÖc ¸p dông c«ng nghÖ sinh häc vÒ ph©n bãn, b¶o vÖ thùc vËt, thó y, thøc ¨n gia sóc cho phÐp t¨ng n¨ng suÊt, tiÕt kiÖm chi phÝ, thay thÕ dÇn c¸c lo¹i thuèc ho¸ häc ®éc h¹i ®èi víi con ng­êi vµ gia sóc, b¶o vÖ ®­îc m«i tr­êng sinh th¸i bÒn v÷ng. CNH - H§H NNNT t¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng th«n theo h­íng phï hîp víi ®ßi hái thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng ph¸t triÓn ®ßi hái CCKT n«ng th«n còng ph¶i biÕn ®æi theo h­íng ®a d¹ng h¬n. Qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt ë n«ng th«n ph¶i ®­îc c¶i tæ theo h­íng tu©n thñ c¸c quy luËt vèn cã cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, tr­íc hÕt lµ quy luËt gi¸ trÞ ®Ó gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c vÊn ®Ò nh­ s¶n xuÊt c¸i g×, víi sè l­îng bao nhiªu, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo vµ s¶n xuÊt cho ai? Do ®ßi hái cña thÞ tr­êng, n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n kh«ng chØ cã nhiÖm vô t¨ng tr­ëng s¶n xuÊt l­¬ng thùc mµ cßn ph¶i ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm, chuyÓn dÞch CCKT ®Ó trë thµnh mét bé phËn tÝch cùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®ang tõng b­íc chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. CNH - H§H NNNT lµm ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶, g¾n víi b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p n¶y sinh ë n«ng th«n, trong ®ã ®Æc biÖt lµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, t¨ng thu nhËp æn ®Þnh ®êi sèng cña d©n c­ n«ng th«n, h¹n chÕ ®­îc søc Ðp cña dßng ng­êi di c­, gi¶m sù "qu¸ t¶i" ë thµnh thÞ. Tãm l¹i, qua ph©n tÝch trªn cho thÊy CNH - H§H NNNT gióp gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi ë khu vùc n«ng th«n, lµm ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ NNNT, t¹o ®µ cho sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô trong c¶ n­íc, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù ph¸t triÓn v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. 3. Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ cnH - h®h nnnt: Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ë n­íc ta NNNT cã vai trß rÊt quan träng. Trong nhiÒu nhiÖm kú cña §¹i héi, §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh râ vai trß cña nhiÖm vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n. Tõ §¹i héi V(1982) n«ng nghiÖp ®­îc coi lµ mÆt trËn hµng ®Çu. Thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh CNH - H§H ®Êt n­íc, §¹i héi VIII ®· x¸c ®Þnh CNH - H§H NNNT lµ nhiÖm vô träng t©m trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t. §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng(th¸ng 04 - 2001) ®Ò cËp ®Õn qu¸ tr×nh CNH - H§H NNNT víi ®Þnh h­íng cô thÓ h¬n: " §Èy nhanh CNH - H§H n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n theo h­íng h×nh thµnh mét nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ lín phï hîp nhu cÇu thÞ tr­êng vµ ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña tõng vïng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh, nghÒ, c¬ cÊu lao ®éng, t¹o viÖc lµm thu hót lao ®éng ë n«ng th«n. §­a nhanh tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Ó nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®¹t møc tiªn tiÕn trong khu vùc vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ vÒ thu nhËp trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch, ®ång thêi t¨ng nhanh n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm.. Më réng thÞ tr­êng tiªu thô n«ng s¶n trong vµ ngoµi n­íc. T¨ng ®¸ng kÓ thÞ phÇn cña c¸c n«ng s¶n chñ lùc trªn thÞ tr­êng ThÕ giíi". §¹i héi §¶ng IX ®· chØ râ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña ngµnh kinh tÕ vµ c¸c vïng: " Chó träng ®iÖn khÝ ho¸, c¬ giíi ho¸ ë n«ng th«n. Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn víi vïng nguyªn liÖu, c¬ khÝ phôc vô n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp gia c«ng vµ dÞch vô, liªn kÕt n«ng nghiÖp - c«ng nghiÖp - dÞch vô trªn tõng ®Þa bµn trong c¶ n­íc". §¹i héi cßn ®Ò cËp ®Õn chñ tr­¬ng ph¸t triÓn c©y trång vµ vËt nu«i: " Ph¸t triÓn theo quy ho¹ch vµ chó träng ®Çu t­ th©m canh c¸c vïng c©y c«ng nghiÖp nh­ cµ phª, cao su, chÌ, ®iÒu, h¹t tiªu, dõa, d©u t»m, b«ng , mÝa, l¹c, thuèc l¸… h×nh thµnh c¸c vïng rau hoa qu¶ cã gi¸ trÞ cao g¾n víi ph¸t triÓn c¬ së b¶o qu¶n, chÕ biÕn. Ph¸t triÓn vµ n©ng cao chÊt l­îng hiÖu qu¶ ch¨n nu«i gia sóc gia cÇm, më réng ph­¬ng ph¸p nu«i c«ng nghiÖp g¾n víi chÕ biÕn s¶n phÈm, t¨ng tû träng ngµnh ch¨n nu«i trong n«ng nghiÖp". TiÕp ®ã héi nghÞ lÇn thø X Ban chÊp hµnh Trung ¦¬ng §¶ng kho¸ IX ®· ®­a ra nghÞ quyÕt vÒ ®Èy nhanh CNH - H§H NNNT thêi kú 2001- 2010. NghÞ quyÕt ®· x¸c ®Þnh:" CNH - H§H NNNT lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu cña CNH - H§H ®Êt n­íc. V× vËy ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ph¶i g¾n bã chÆt chÏ, hç trî ®¾c lùc cho qu¸ tr×nh nµy". NghÞ quyÕt ®· ®­a ra môc tiªu ­u tiªn trong qu¸ tr×nh CNH - H§H NNNT ®ã lµ: "¦u tiªn ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, chó träng ph¸t huy néi lùc con ng­êi, øng dông réng r·i khoa häc c«ng nghÖ, chuyÓn dÞch CCKT, ph¸t huy lîi thÕ cña tõng vïng g¾n víi thÞ tr­êng, b¶o vÖ m«i tr­êng, phßng chèng, h¹n chÕ, gi¶m nhÑ thiªn tai, ph¸t triÓn NNNT bÒn v÷ng". Phï hîp víi c¸c chñ tr­¬ng, chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi giai ®o¹n 2001-2010 ®· ®­îc §¹i héi IX th«ng qua. §Ò ¸n tr×nh héi nghÞ Trung ¦¬ng V ®­a ra c¸c chØ tiªu chñ yÕu sau: VÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng cña n«ng nghiÖp ®Õn n¨m 2005 lµ 4-4,5%, n¨m 2010 lµ 4%( n¨m 2000 lµ 4,1%). VÒ CCKT n«ng nghiÖp, ®Õn n¨m 2005 n«ng nghiÖp thuÇn chiÕm 70%, l©m nghiÖp 5% vµ thuû s¶n 25%. §Õn n¨m 2010 lµ 50%,10% vµ 40% (n¨m 2002 80,7%, 4,2% vµ 15,1%). VÒ CCKT n«ng th«n, ®Õn n¨m 2005 n«ng nghiÖp chiÕm 60%, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng 20%, dÞch vô 20%, n¨m 2010 lµ 45%, 30%, 25% (n¨m 2002 68%, 15% vµ 17%). Tû lÖ lao ®éng n«ng nghiÖp ®Õn n¨m 2005 cßn 65%, 2010 lµ 50%( hiÖn nay lµ 68%). VÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, ®Õn n¨m 2005 thu nhËp 30 triÖu ®ång trªn 1 hecta, 2010 lµ 50 triÖu ®ång trªn 1 hecta (n¨m 2000 lµ 17 triÖu ®ång trªn 1 hecta). Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi ë n«ng th«n ®Õn 2005 ®¹t 350 USD/n¨m vµ 2010 ®¹t 500 USD/n¨m (n¨m 2000 lµ 170 USD/n¨m). III. kh¸i qu¸t mét sè m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ nnnt cña mét sè n­íc trªn ThÕ giíi - bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam: Kinh nghiÖm cña Trung Quèc: Tõ n¨m 1978 ®Õn nay thùc hiÖn ®­êng lèi c¶i c¸ch vµ më cöa, n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n Trung Quèc ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, CCKT n«ng th«n cã sù chuyÓn biÕn râ rÖt. Kinh nghiÖm thµnh c«ng cña Trung Quèc vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng th«n lµ bµi häc bæ Ých ®èi víi n­íc ta trong qu¸ tr×nh x¸c lËp vµ chuyÓn ®æi CCKT n«ng th«n theo h­íng CNH - H§H. TËp trung ®Èy m¹nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp toµn diÖn: Trung Quèc lu«n coi träng n«ng nghiÖp lµ c¬ së cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ "nhiÖm vô hµng ®Çu ®Æt ra lµ tËp trung mäi tinh lùc lµm cho nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu mau chãng ph¸t triÓn". Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l­¬ng thùc ®­îc chó träng ®Æc biÖt víi quan ®iÓm " phi l­¬ng bÊt æn". B»ng nhiÒu biÖn ph¸p t¸c ®éng ®Ó æn ®Þnh diÖn tÝch gieo trång l­¬ng thùc, n©ng cao s¶n l­îng trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch b»ng ph­¬ng ph¸p th©m canh, chñ tr­¬ng x©y dùng c¸c vïng l­¬ng thùc hµng ho¸ träng ®iÓm cã sù hç trî cña Nhµ n­íc…. Nhê vËy Trung Quèc ®· tõng b­íc tho¸t khái t×nh tr¹ng tr× trÖ cña nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, gi¶i quyÕt n¹n thiÕu ®ãi triÒn miªn cña nh©n d©n. §Ó ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn cña ngµnh n«ng nghiÖp, Trung Quèc ®· sö dông nhiÒu biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ nh­: c¶i tiÕn qu¶n lý n«ng nghiÖp, sö dông réng r·i nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §ång thêi thùc thi hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch nh­: thùc hiÖn chÕ ®é kho¸n trong n«ng nghiÖp, hé n«ng d©n ®­îc coi lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ vµ ®i vµo s¶n xuÊt hµng ho¸, thay cho hÖ thèng tæ chøc s¶n xuÊt tËp thÓ cña c«ng x· tr­íc ®©y, c¶i c¸ch c¬ chÕ thu mua n«ng s¶n, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ gia ®×nh… ®· t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy nÒn n«ng nghiÖp Trung Quèc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, s¶n l­îng l­¬ng thùc hµng n¨m t¨ng lªn ®¸ng kÓ. §Õn n¨m 1949 s¶n l­îng l­¬ng thùc míi chØ ®¹t 113,20 triÖu tÊn th× n¨m 1958 lµ 191,5 triÖu tÊn, n¨m 1970 lµ 230,40 triÖu tÊn, n¨m 1978 lµ 305,00 triÖu tÊn, n¨m 1988 lµ 394,00 triÖu tÊn, n¨m 1992 lµ 442,57 triÖu tÊn. Sau khi ®¶m b¶o l­¬ng thùc v÷ng ch¾c, Trung Quèc ®iÒu chØnh c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ n«ng th«n ph¸t triÓn theo h­íng ®a d¹ng, trong ®ã chó ý ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp, nghÒ rõng, khai th¸c vµ nu«i trång thuû s¶n, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dÞch vô n«ng nghiÖp. Ch¨n nu«i còng ®­îc tËp trung ph¸t triÓn víi s¶n l­îng t¨ng kh¸: n¨m 1991 s¶n l­îng thÞt ®¹t 27,2 triÖu tÊn, n¨m 1992 s¶n l­îng thÞt ®¹t 28,6 triÖu tÊn ®øng ®Çu Ch©u ¸ vµ ®øng thø hai ThÕ giíi sau Mü. Víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp toµn diÖn, hµng tr¨m triÖu hé n«ng d©n Trung Quèc ®· chuyÓn tõ tr¹ng th¸i tù nhiªn, tù cÊp tù tóc sang tr¹ng th¸i nÒn kinh tÕ hµng ho¸. N«ng nghiÖp ph¸t triÓn t­¬ng ®èi æn ®Þnh ®· t¹o c¬ së cho sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ë Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa. Chñ tr­¬ng ph¸t triÓn xÝ nghiÖp h­¬ng trÊn ®Ó ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n: XÝ nghiÖp h­¬ng trÊn lµ nh÷ng xÝ nghiÖp do nh©n d©n lËp ra, bao gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ: xÝ nghiÖp tËp thÓ do x·, do th«n lËp ra, xÝ nghiÖp do liªn hé lËp ra vµ xÝ nghiÖp hé gia ®×nh. XÝ nghiÖp h­¬ng trÊn vÒ thùc chÊt lµ néi dung c¬ b¶n cña c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n mang mµu s¾c Trung Quèc. Nã ®­îc coi lµ quèc s¸ch ®Ó x©y dùng CCKT n«ng th«n theo quan ®iÓm "ly n«ng bÊt ly h­¬ng, nhËp x­ëng bÊt nhËp thµnh", tõng b­íc tæ chøc hîp t¸c c¸c ngµnh c«ng - n«ng - th­¬ng - tÝn trªn ®Þa bµn n«ng th«n. Héi nghÞ trung ­¬ng 8 kho¸ VIII cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc(th¸ng 11 - 1991) ®· kh¼ng ®Þnh: "ph¸t triÓn xÝ nghiÖp h­¬ng trÊn lµ con ®­êng tÊt yÕu lµm phån vinh kinh tÕ n«ng th«n, t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n, thóc ®Èy hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp". Trong thêi kú cuèi nh÷ng n¨m 80, c¸c xÝ nghiÖp c¸ thÓ (hé hoÆc liªn hé) ph¸t triÓn nhanh. N¨m 1984 c¶ n­íc míi cã 4,2 triÖu xÝ nghiÖp hé vµ liªn hé chiÕm 69,28% trªn tæng sè xÝ nghiÖp, n¨m 1987 t¨ng 15,9 triªu hé chiÕm 90,9% sè xÝ nghiÖp c¶ n­íc. §Õn n¨m 1993 trªn toµn quèc cã 21 triÖu xÝ nghiÖp ho¹t ®éng, thu hót 165 triÖu lao ®éng ë n«ng th«n. C¬ cÊu ngµnh nghÒ xÝ nghiÖp h­¬ng trÊn rÊt ®a d¹ng: c«ng nghiÖp 67%, x©y dùng 17%, vËn t¶i n«ng th«n 6% trong tæng sè xÝ nghiÖp. §iÓm næi bËt trong sù ph¸t triÓn cña xÝ nghiÖp h­¬ng trÊn lµ gi¸ trÞ s¶n l­îng phi n«ng nghiÖp ngµy mét t¨ng lªn vµ tõ n¨m 1987 ®· v­ît gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng nghiÖp, gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp n«ng th«n chiÕm 1/3 gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp c¶ n­íc. Sù ph¸t triÓn cña c¸c xÝ nghiÖp h­¬ng trÊn ®· lµm thay ®æi rÊt lín c¬ cÊu ngµnh nghÒ n«ng th«n Trung Quèc. Gi¸ trÞ s¶n phÈm phi n«ng nghiÖp tõ chç chiÕm tû lÖ khiªm tèn 19,2%(1978) th× 10 n¨m sau(1988) ®· chiÕm h¬n 50% tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm n«ng nghiÖp Trung Quèc. X©y dùng hÖ thèng dÞch vô x· héi nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi 5 h×nh thøc chñ yÕu sau: C¸c tæ chøc dÞch vô thuéc thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ ®¶m b¶o ho¹t ®éng c¸c kh©u: cµy m¸y, t­íi tiªu, b¶o vÖ thùc vËt, gÆt h¸i, vËn chuy._.éi tÖ ch­a bÞ mÊt gi¸ ng­êi nhËp khÈu chØ ph¶i dïng 200 triÖu VND ®Ò mua, nh­ng khi néi tÖ mÊt gi¸ anh ta ph¶i sö dông ®Õn 220 triÖu VND). Khi mua ®¾t th× ph¶i b¸n ®¾t, mµ b¸n ®¾t th× kh«ng c¹nh tranh ®­îc víi hµng néi ®Þa nªn ng­êi nhËp khÈu sÏ h¹n chÕ nhËp khÈu. Dùa vµo quy luËt nµy, ChÝnh phñ nªn sö dông biÖn ph¸p tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t ®Ó khuyÕn khÝch nhËp khÈu nguyªn liÖu, m¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng s¶n vµ s¶n phÈm tõ c©y c«ng nghiÖp vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy. Tuy nhiªn khi ¸p dông biÖn ph¸p nµy l¹i x¶y ra m©u thuÉn, nÕu chóng ta ph¸ gi¸ hèi ®o¸i ®Ó lµm t¨ng xuÊt khÈu, ®ång thêi còng lµm t¨ng gi¸ néi ®Þa cña hµng nhËp khÈu. §iÒu nµy lµm t¨ng gi¸ s¶n phÈm tiªu dïng nhËp khÈu còng nh­ lµm t¨ng gi¸ s¶n phÈm s¶n xuÊt trong n­íc ( do lµm t¨ng chi phÝ cña c¸c ®Çu vµo nhËp khÈu). Nã còng t¹o ra søc Ðp ®Ó t¨ng tiÒn c«ng, toµn bé nh÷ng yÕu trªn dÉn ®Õn t¨ng l¹m ph¸t trong n­íc nÕu nh­ kh«ng cã nh÷ng c¸ch che ch¾n b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch kh¸c. cho nªn chóng ta cÇn ph¶i c©n nh¾c hÕt søc kü l­ìng, sù ®­îc - mÊt ®Ó thùc hiÖn ph¸ gi¸ hèi ®o¸i thµnh c«ng. Nªn ch¨ng, cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî ®Ó ng¨n ngõa kh«ng cho l¹m ph¸t triÖt tiªu hÕt lîi Ých cña c¸c nhµ xuÊt khÈu vµ nh÷ng ng­êi c¹nh tranh víi hµng nhËp khÈu, ®ã lµ: rót bít c¸c kho¶n chi tiªu cña Nhµ n­íc, t¨ng thuÕ, h¹n chÕ tiÒn c«ng vµ nh÷ng h¹n chÕ cho vay ng©n hµng. Tuy nhiªn chóng ta kh«ng nªn ¸p dông réng r·i c¸c biÖn ph¸p nµy mµ khi ¸p dông ph¶i cã chän läc vµ chØ nªn ¸p dông trong thêi h¹n cÇn thiÕt nÕu kh«ng nã sÏ g©y ra c¸c hËu qu¶ kh¸c vÒ mÆt kinh tÕ. Chóng ta sÏ cã lîi thÕ khi ¸p dông chÝnh s¸ch ph¸ gi¸ hèi ®o¸i ®èi víi s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp v× thêi gian s¶n xuÊt vµ thêi gian thu ho¹ch kh«ng ®i cïng víi nhau, ph¶i mÊt tõ 3¸5 n¨m ®Ó cho c©y kÐn rÔ, tr­ëng thµnh vµ b­íc vµo giai ®o¹n thu ho¹ch. Nªn khi thùc hiÖn biÖn ph¸p nµo còng kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn nhau. H¬n n÷a khi ph¸ gi¸ hèi ®o¸i th× ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi vµo sÏ t¨ng ( trong ®ã cã c¶ nguån vèn ®Çu t­ b»ng thiÕt bÞ, m¸y mãc còng t¨ng), ®iÒu nµy cã nghÜa lµ t×nh tr¹ng bÊt lîi do nhËp khÈu gi¶m ®­îc kh¾c phôc. Khi thùc hiÖn biÖn ph¸p nµy cÇn ph¶i ®¶m b¶o lµ mÊt gi¸ ®èi ngo¹i ph¶i cao h¬n mÊt gi¸ ®èi néi. Trong bèi c¶nh thÞ tr­êng ThÕ giíi ®«i khi kh«ng æn ®Þnh do c¸c yÕu tè kh¸ch quan mang l¹i ( chiÕn tranh, dÞch bÖnh…), d­ ©m cña cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ Ch©u ¸ vÉn cßn, chóng ta ph¶i rÊt linh ho¹t trong khi ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i ®Ó kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Khi ¸p dông biÖn ph¸p nµy nªn ¸p dông c¶ mét sè biÖn ph¸p kh¸c nh­: hoµn thuÕ, gi¶m thuÕ, gi¶m gi¸ ®iÖn, n­íc… ChÝnh s¸ch thuÕ: ThuÕ lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña Nhµ n­íc. Th«ng qua chÝnh s¸ch thuÕ Nhµ n­íc cã thÓ ­u tiªn lÜnh vùc kinh tÕ nµy hoÆc h¹n chÕ lÜnh vùc kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn nh»m phï hîp víi quy m« ph¸t triÓn vµ lîi Ých chung cña c¶ n­íc. Theo chÝnh s¸ch thuÕ cña ViÖt Nam th× hiÖn nay chóng ta ¸p dông mét sè h×nh thøc thuÕ chñ yÕu sau: ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp: §©y lµ lo¹i thuÕ tÝnh theo diÖn tÝch sö dông ®Êt canh t¸c. Ng­êi n«ng d©n cã thÓ nép thuÕ b»ng tiÒn hoÆc b»ng lóa. Tuy nhiªn chóng ta cÇn cã sù ®iÒu chØnh linh ho¹t trong qu¸ tr×nh ¸p dông s¾c thuÕ nµy bëi lÏ ®©y lµ ngµnh s¶n xuÊt chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu cña thiªn tai. Ch¼ng h¹n Nhµ n­íc cã thÓ kÐo dµi thêi h¹n nép thuÕ ®Õn vô sau, gi¶m møc thuÕ ph¶i nép trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch hoÆc miÔn thuÕ, tuú theo møc ®é thiÖt h¹i mïa mµng ®Ó c©n nh¾c xem nªn ¸p dông biÖn ph¸p nµo ®Ó khuyÕn khÝch n«ng d©n kh¾c phôc khã kh¨n tiÕp tôc s¶n xuÊt. H¬n n÷a khi tÝnh thuÕ, Nhµ n­íc cÇn c¨n cø vµo sù ph©n lo¹i ®Êt. §Êt ë khu vùc ®ång b»ng, mµu mì, ph× nhiªu cã thÓ trång c¸c lo¹i c©y l­¬ng thùc hay hoa mµu cho n¨ng suÊt cao th× ¸p dông møc thuÕ cao h¬n, ng­îc l¹i vïng ®Êt ®åi, gß hay dÎo nói, cho n¨ng suÊt n«ng nghiÖp thÊp th× ¸p dông møc thuÕ thÊp h¬n. §èi víi khu vùc ®Êt trèng, ®åi träc, vïng nói hay ven biÓn cã nhu cÇu phñ xanh nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng, ch¾n giã b·o, sãng th× møc thuÕ suÊt nªn lµ 0%. Nh×n chung, Nhµ n­íc cÇn ®iÒu chØnh c¸c møc thuÕ n«ng nghiÖp sao cho hîp lý nh»m khuyÕn khÝch n«ng d©n h¨ng h¸i ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ®¶m b¶o sù c«ng b»ng gi÷a c¸c vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT): §©y lµ lo¹i h×nh thuÕ míi, nã ®i vµo ®êi sèng nh©n d©n míi chØ trong mät vµi n¨m gÇn ®©y. Nhµ n­íc ®· khuyÕn khÝch xuÊt khÈu b»ng viÖc ¸p dông møc thuÕ 0% ®èi víi hµng xuÊt khÈu, trong ®ã cã c¶ c¸c s¶n phÈm c©y c«ng nghiÖp xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, Nhµ n­íc míi chØ cã biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®¬n vÞ ®Çu ra cho s¶n xuÊt, nªn ch¨ng cÇn cã sù khuyÕn khÝch b»ng viÖc ¸p dông møc thuÕ suÊt 0% ®èi víi vËt t­ nhËp khÈu phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ThuÕ sö dông vèn ng©n s¸ch: Trong thêi gian gÇn ®©y, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cã c¬ héi më réng ®Çu t­, s¶n xuÊt b»ng c¸ch cho phÐp c¸c doanh nghiÖp sö dông nguån vèn tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc. C¸c doanh nghiÖp, ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã vai trß hç trî cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Òu ®­îc h­ëng møc thuÕ sö dông vèn ng©n s¸ch t­¬ng ®èi thÊp, phï hîp víi chñ tr­¬ng khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tham gia ph¸t triÓn s¶n xuÊt ë lÜnh vùc NNNT, nh»m ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh CNH - H§H NNNT. Theo th«ng t­ sè 33TC/TCT ngµy 13 th¸ng 06 n¨m 1997 th× thuÕ sö dông vèn ng©n s¸ch ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng l©m s¶n, c©y c«ng nghiÖp, thuû s¶n, chÕ biÕn l­¬ng thùc, c¬ khÝ n«ng nghiÖp lµ 0,3%/th¸ng, ®èi víi c¸c tæng c«ng ty xuÊt nhËp khÈu, chÕ biÕn thùc phÈm lµ 0,4%/th¸ng, ®èi víi n«ng tr­êng, tr¹m m¸y kÐo, xÝ nghiÖp thuû n«ng, cung øng m¸y mãc thiÕt bÞ n«ng nghiÖp… th× møc thuÕ lµ 0,2%/th¸ng. C¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh nãi trªn chÞu sù ¶nh h­ëng rÊt lín cña sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng ThÕ giíi ngoµi ra c¸c ®¬n vÞ nµy cßn ph¶i chÞu sù rñi ro cña c¸c ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn kh¾c nghiÖt nh­ h¹n h¸n, lò lôt… ChÝnh v× thÕ Nhµ n­íc cÇn cã sù ®iÒu chØnh møc thuÕ linh ho¹t h¬n (cã thÓ gi¶m tíi møc 0%) khi c¸c doanh nghiÖp nµy gÆp ph¶i rñi ro trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh do c¸c yÕu tè kh¸ch quan mang l¹i. ThuÕ xuÊt, nhËp khÈu: GÇn ®©y chÝnh s¸ch thuÕ cña n­íc ta cã rÊt nhiÒu thay ®æi theo chiÒu h­íng tÝch cùc, nã cã t¸c dông khuyÕn khÝch s¶n xuÊt trong n­íc ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. ThuÕ xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®Òu ë møc 0%. ThuÕ nhËp khÈu vËt t­, thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng c©y c«ng nghiÖp nh÷ng n¨m qua cã nh÷ng chuyÓn biÕn c¬ b¶n: NhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ toµn bé: møc thuÕ lµ 0%. NhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ lÎ: VÉn ph¶i chÞu møc thuÕ b×nh th­êng. NhËp khÈu bao b×, bao gãi ®­îc tÝnh lµ t¹m nhËp t¸i xuÊt (Nép thuÕ khi nhËp vµ ®­îc hoµn thuÕ khi xuÊt) Tuy nhiªn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña chóng ta vÉn cßn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò bÊt cËp cÇn sím ®­îc kh¾c phôc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ lµ ThÕ giíi. Chóng ta cÇn ph©n biÖt râ tõng nhãm hµng xuÊt khÈu ®Ó tõ ®ã ¸p dông c¸c møc thuÕ kh¸c nhau. §èi víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n ®· qua chÕ biÕn s©u, c¸c mÆt hµng thuéc ngµnh nghÒ truyÒn thèng ®­îc khuyÕn khÝch phôc håi vµ ph¸t triÓn (thªu ren, m©y tre ®an, gèm sø…) nªn chØ ¸p dông 0%. Bëi ®©y lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ë lÜnh vùc NNNT, doanh thu tõ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng nµy võa ®Ó n©ng cao ®êi sèng ng­êi lao ®éng, võa ®Ó ®æi míi s¶n xuÊt ë khu vùc n«ng th«n. H¬n n÷a qu¸ tr×nh s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng nµy ®· thu hót mét sè l­îng lín lao ®éng nhµn rçi ë n«ng th«n. C¸c mÆt hµng nµy míi chØ b¾t ®Çu th©m nhËp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ ®Ó t¹o ®­îc uy tÝn vµ cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng, ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Trong ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt, kü thuËt, nguån vèn trong n­íc h¹n chÕ th× biÖn ph¸p ®Çu tiªn Nhµ n­íc ta cã thÓ lµm ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp, c¸c hé gia ®×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµ ¸p dông møc thuÕ phï hîp. ¸p dông møc thuÕ 10% ®èi víi hµng ch­a qua chÕ biÕn. §©y lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p nh»m kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ë n­íc ta, qua ®ã lµm t¨ng gi¸ trÞ kinh tÕ cña hµng xuÊt khÈu. §¬n vÞ s¶n xuÊt nµo muèn ®­îc ¸p dông møc thuÕ xuÊt khÈu 0% th× ph¶i thùc hiÖn chÕ biÕn s©u hµng ho¸ xuÊt khÈu. Kh«ng xuÊt khÈu hµng ho¸ nguyªn liÖu. ¸p dông møc thuÕ cao (cã thÓ lªn tíi 20%) ®èi víi nh÷ng mÆt hµng kh«ng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ nh÷ng mÆt hµng cã lîi nhuËn cao do sù chªnh lÖch lín gi÷a gi¸ néi ®Þa vµ gi¸ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng hµng ho¸ n­íc ta bÞ quy lµ cã ¸p dông c¸c biÖn ph¸p trî cÊp, chóng ta nªn ®iÒu chØnh l¹i chÝnh s¸ch miÔn, gi¶m thuÕ sao cho phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, l¹i phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu ë trong n­íc ®Æc biÖt lµ nh÷ng lÜnh vùc s¶n xuÊt mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao. §Ó tr¸nh ®­îc thÊt thu, l¹i võa b¶o vÖ ®­îc kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc, võa ®¶m b¶o thùc hiÖn ®­îc cam kÕt víi c¸c n­íc tham gia AFTA chóng ta nªn ¸p dông c¸c lo¹i thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cho c¸c mÆt hµng tiªu dïng cao cÊp, mÆt hµng "xa xØ phÈm"… nh÷ng mÆt hµng tr­íc ®©y bÞ ®¸nh thuÕ nhËp khÈu cao, nay ®­îc gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®Õn møc tèi thiÓu do chóng ta tham gia vµo AFTA. HiÖn nay c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh rÊt lo l¾ng, bøc sóc vÒ t×nh tr¹ng nép trïng lÆp c¸c lo¹i thuÕ, víi møc thuÕ cao. Ch¼ng h¹n mét nhµ m¸y chuyªn chÕ biÕn n«ng s¶n phÈm xuÊt khÈu. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhµ m¸y ph¶i tiªu thô rÊt nhiÒu ®iÖn vµ n­íc s¹ch, trong khi ®ã gi¸ n­íc cã thuÕ VAT, trong gi¸ ®iÖn cã thuÕ VAT, nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi còng ph¶i chÞu hai lÇn thuÕ VAT (ë kh©u mua b¶o hiÓm vµ ë cöa khÈu). TÊt c¶ nh÷ng chi phÝ ®ã ®Òu ®­îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. Khi s¶n phÈm ®­îc b¸n ra thÞ tr­êng th× b¶n th©n s¶n phÈm nµy l¹i ph¶i chÞu thuÕ. Nãi chung tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn khi h×nh thµnh s¶n phÈm ®Õn tay ng­êi tiªu dïng th× s¶n phÈm nµy ph¶i chÞu rÊt nhiÒu lo¹i thuÕ, tÊt c¶ c¸c lo¹i phÝ vµ thuÕ ®Òu ®­îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cao th× gi¸ thµnh c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng sÏ gi¶m. V× thÕ Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p ®Ó ®iÒu chØnh l¹i hÖ thèng thu thuÕ sao cho tr¸nh hiÖn t­îng c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu ph¶i chÞu qu¸ nhiÒu lo¹i thuÕ vµ phÝ. VÝ dô c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu nªn ®­îc miÔn gi¶m thuÕ VAT trong khi sö dông mét sè dÞch vô nh­ ®iÖn, n­íc… C¸c chÝnh s¸ch thuÕ vµ phÝ cÊn æn ®Þnh, râ rµng vµ thèng nhÊt ®Ó cã t¸c dông khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. HiÖn nay chóng ta ®ang ph¸t triÓn vµ chÕ biÕn s¶n phÈm c©y c«ng nghiÖp ®Ó xuÊt khÈu. Nh­ng Nhµ n­íc ch­a thùc sù quan t©m ®Õn viÖc b¶o vÖ c¸c s¶n phÈm nµy ë thÞ tr­êng néi ®Þa. Trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu s¶n phÈm c©y c«ng nghiÖp tõ Trung Quèc, Th¸i Lan, Singapore… ®ang trµn ngËp thÞ tr­êng trong n­íc (vÝ dô nh­ c¸c lo¹i chÌ hoµ tan, s¨m lèp, ®Öm mót…). §Ó b¶o vÖ c¸c s¶n phÈm c©y c«ng nghiÖp trong n­íc, chóng ta cÇn ®¸nh thuÕ nhËp khÈu cao vµo nh÷ng s¶n phÈm cïng lo¹i mÆt kh¸c ph¶i sã sù phèi hîp liªn ngµnh ®Ó gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ t×nh tr¹ng bu«n lËu vµ trèn thuÕ. ThuÕ xuÊt nhËp khÈu lµ mét trong nh÷ng c«ng cô qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, qua lo¹i h×nh thuÕ nµy Nhµ n­íc cã thÓ h¹n chÕ xuÊt hoÆc nhËp mÆt hµng nhÊt ®Þnh, ngoµi ra lo¹i h×nh thuÕ nµy cßn cã chøc n¨ng khuyÕn khÝch xuÊt hoÆc nhËp lo¹i mÆt hµng nµo ®ã nh»m môc ®Ých cuèi cïng lµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n­íc theo chiÒu h­íng t¹o lªn lîi Ých kinh tÕ x· héi cao nhÊt. Ngoµi ra cßn cã hai s¾c thuÕ ®ã lµ: ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ thuÕ thu nhËp ®èi víi ng­êi cã thu nhËp cao. Hai s¾c thuÕ nµy nh»m t¨ng thu ng©n s¸ch cho Nhµ n­íc tõ viÖc ®¸nh thuÕ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh vµ nh÷ng c¸ nh©n cã thu nhËp cao. T¹i ®iÒu 10 luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã quy ®Þnh ¸p dông ®èi víi tÊt c¶ c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh trong n­íc vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam lµ 32% vµ ®­îc miÔn thuÕ 2 n¨m ®Çu, chÞu 50% cña hai n¨m tiÕp theo, nÕu ­u tiªn th× lµ 4 n¨m. §©y lµ møc thuÕ t­¬ng ®èi cao bëi lÏ kinh doanh kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã l·i, nhÊt lµ trong bèi c¶nh thÞ tr­êng hiÖn nay hÕt søc nh¹y c¶m, gi¸ c¶ th­êng xuyªn biÕn ®éng, h¬n n÷a ®iÒu kiÖn tù nhiªn còng t¸c ®éng kh«ng nhá vµo lîi Ých kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, thiªn tai, xung ®ét vò trang ë mét sè n¬i kh¸c còng cã thÓ lµm ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn mÆt hµng mµ c¸c doanh nghiÖp ®ang kinh doanh, ngoµi ra cßn cã mét sè yÕu tè kh¸ch quan kh¸c còng cã thÓ g©y rñi ro cho ho¹t ®éng kinh doanh, ®Æc biÖt lµ ®èi víi kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. MÆt kh¸c thuÕ cao còng cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp kh«ng b¸o c¸o trung thùc kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh qu¶n lý, yÕu tè nµy lµm ¶nh h­ëng lín ®Õn sù ®¸nh gi¸ chung t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Nªn ch¨ng, Nhµ n­íc gi¶m møc thuÕ 32% xuèng 26% vµ kÐo dµi thªm thêi gian miÔn thuÕ ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp kinh doanh, nªn cã sù ­u tiªn ®Æc biÖt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã tû träng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n qua chÕ biÕn s©u vµ hµng thñ c«ng mü nghÖ cao, cã thÓ gi¶m 50% thuÕ suÊt cho c¸c doang nghiÖp nµy. ThuÕ thu nhËp ®èi víi ng­êi cã thu nhËp cao lµ rÊt phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ l©u dµi, nã ®¶m b¶o ®­îc sù c©n b»ng thu nhËp x· héi. Tuy nhiªn, hiÖn nay Nhµ n­íc ta ®ang khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo viÖc ph¸ta triÓn kinh tÕ n«ng th«n nh»m ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ NNNT. V× thÕ s¾c thuÕ nµy kh«ng nªn ¸p dông ®èi víi c¸c c¸ nh©n cã thu nhËp cao tõ lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng c©y c«ng nghiÖp, c©y n«ng nghiÖp, c¸c mÆt hµng thuû s¶n vµ mét sè s¶n phÈm thuéc ngµnh nghÒ truyÒn thèng. 5. Nhãm biÖn ph¸p t¨ng c­êng qu¶n lý cña Nhµ n­íc: 5.1. ChÝnh s¸ch g¾n l­u th«ng néi ®Þa vµ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng víi s¶n xuÊt: Nh­ chóng ta ®· biÕt r»ng qua tr×nh s¶n xuÊt ®­îc chia lµm 4 kh©u: S¶n xuÊt ph©n phèi - trao ®æi - tiªu dïng. C¸c kh©u nµy cã mèi quan hÖ qua l¹i lÉn nhau, sù ph¸t triÓn cña kh©u nµy kÐo theo sù ph¸t triÓn cña kh©u kh¸c vµ ng­îc l¹i. Tr­íc ®©y trong thêi kú bao cÊp, c¬ chÕ kinh tÕ cña chóng ta lµ c¬ chÕ "kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung", mäi ho¹t ®éng kinh tÕ ®Òu mang tÝnh dËp khu«n, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ nh­ néi th­¬ng, ngo¹i th­¬ng vµ s¶n xuÊt vèn g¾n bã chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn th× l¹i cã ho¹t ®éng ®éc lËp kh«ng thèng nhÊt víi nhau. ChÝnh v× vËy trong thêi kú nµy nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ cña chóng ta kÐm ph¸t triÓn, s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu tiªu dïng ë trong n­íc chø ch­a nãi ®Õn xuÊt khÈu. Ngµy nay, d­íi c¬ chÕ "kinh tÕ thÞ tr­êng", s¶n xuÊt lu«n g¾n víi tiªu dïng, s¶n xuÊt lu«n xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu tiªu dïng vµ thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng, môc tiªu cña c¸c nµh s¶n xuÊt lµ s¶n xuÊt c¸i mµ thÞ tr­êng cÇn ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt. Ho¹t ®éng néi th­¬ng vµ ngo¹i th­¬ng chÝnh lµ qu¸ tr×nh l­u th«ng hµng ho¸ gi÷a lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ lÜnh vùc tiªu dïng. Hai ho¹t ®éng nµy th«ng qua c«ng t¸c Marketing vµ tæ chøc th«ng tin thÞ tr­êng gióp cho s¶n xuÊt ®¸p øng ®ô¬c yªu cÇu tiªu dïng x· héi vÇ gi¸ c¶, chÊt l­îng, mÉu m·, chñng lo¹i hµng ho¸, s¶n xuÊt ra ®Õn ®©u tiªu thô hÕt ®Õn ®Êy, tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng do hµng ho¸ kh«ng phï hîp víi yªu cÇu ng­êi tiªu dïng. Cã nh­ vËy chóng ta míi thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó néi th­¬ng, ngo¹i th­¬ng vµ s¶n xuÊt cïng ph¸t triÓn. 5.2. ChÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu thÞ tr­êng: §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII ®Ò ra chñ tr­¬ng "§Ó võa héi nhËp khu vùc vµ héi nhËp toµn cÇu, xö lý ®óng ®¾n lîi Ých gi÷a ta víi c¸c ®èi t¸c." T¨ng c­êng më réng quan hÖ ®èi ngo¹i ®Ó tranh thñ sù gióp ®ì vµ hîp t¸c c¶u c¸c n­íc ®èi víi sù nghiÖp CNXH ë n­íc ta. Chóng ta nhËn thøc râ rµng r»ng lîi Ých kinh tÕ lu«n g¾n liÒn víi lîi Ých chÝnh trÞ, viÖc më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ ph¶i ®i ®«i víi viÖc ph¸t triÓn c¸c quan hÖ ®èi ngo¹i kh¸c, trong qua tr×nh hîp t¸c ph¸t triÓn ph¶i ®¶m b¶o cã lîi vÒ kih tÕ nh­ng kh«ng ®­îc ¶nh h­ëng ®Õn sù nghiÖp b¶o vÖ tæ quèc vµ ®éc lËp d©n téc. §©y lµ vÊn ®Ò chóng ta lu«n ph¶i c©n nh¾c kü khi t×m kiÕm c¬ héi ph¸t triÓn ë n­íc kh¸c. ChÝnh v× vËy viÖc qu¸ tËp trung ph¸t triÓn mét sè thÞ tr­êng chñ yÕu mµ bu«ng láng c¸c thÞ tr­êng kh¸c dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bÞ g©y søc Ðp vÒ mÆt nµy, mÆt kh¸c ®Ó ®æi lÊy lîi Ých vÒ kinh tÕ, ®ång thêi còng h¹n chÕ c¬ héi lùa chän thÞ tr­êng cña chóng ta. Trªn thùc tÕ cã rÊt nhiÒu n­íc bÐ bÞ c¸c c­êng quèc lín g©y søc Ðp chÝnh trÞ b»ng biÖn ph¸p cÇm vËn kinh tÕ, nh­ vËy c¸c n­íc ®ã dÇn dÇn bÞ mÊt b¹n hµng. Më réng thÞ tr­êng gióp chóng ta cã nhiÒu c¬ héi hîp t¸c ph¸t triÓn, tr¸nh ®­îc c¸c rñi ro vÒ thÞ tr­êng (sù biÕn ®éng gi¸ c¶, lªn xuèng cña cung cÇu….) vµ sù ¶nh h­ëng vÒ chÝnh trÞ. Sau khi thÞ tr­êng truyÒn thèng cña chóng ta (Liªn X« cò) cã sù thay ®æi lín, chóng ta chuyÓn sang thÞ tr­êng Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng. 80% gi¸ trÞ hµng ho¸ cña chóng ta tËp trung vµo khu vùc nµy, chñ yÕu víi NhËt, Singapore… §iÒu nµy phÇn nµo h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña ta. Ngµy nay chóng ta bu«n b¸n víi c¸c n­íc trong khu vùc lµ chÝnh, trong ®ã chñ yÕu lµ bu«n b¸n víi ng­êi Hoa ë c¸c n­íc Trung Quèc, §µi Loan. Hong Kong, Sing gapo. H­íng tíi, ngaßi viÖc gi÷ v÷ng tû träng bu«n b¸n víi c¸c n­íc trong khu vùc, chóng ta nªn më réng thÞ tr­êng sang c¸c khu vùc kh¸c, tr­íc hÕt lµ víi Ch©u ©u, Trung §«ng, Mü, Ch©u Phi, ®ång thêi kh«i phôc l¹i thÞ tr­êng SNG vµ §«ng ©u. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh më réng thÞ tr­êng chóng ta ph¶i cã sù chän läc, v¹ch ra mét sè thÞ tr­êng träng ®iÓm ®Ó tËp trung ph¸t triÓn, viÖc më réng thÞ tr­êng ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña m×nh. HiÖn nay nÒn kinh tÕ n­íc ta míi chØ ë ng­ìng cña cña sù ph¸t triÓn, c¸c yÕu tè c¬ b¶n cho sù ra ®êi mét nÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn vÉn cßn thiÕu vµ ch­a æn ®Þnh nªn viÖc më réng thÞ tr­êng bu«n b¸n víi tÊt c¶ c¸c quèc gia lµ ®iÒu kh«ng thÓ. Sau ®©y lµ mét sè ®Þnh h­íng cho c«ng t¸c më réng thÞ tr­êng nh»m ®em l¹i ­u thÕ cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Chñ ®éng më réng hîp t¸c th­¬ng m¹i song ph­ong vµ ®a ph­¬ng. T¨ng c­êng c¸c chuyÕn giao l­u, th¨m quan lÉn nhau nh»m trao ®æi kinh nghiÖm. §Ó cho chÝnh s¸ch thÞ tr­êng ®i ®óng huãng vµ cã hiÖu qu¶ cao, cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p Marketing phï hîp. §Èy m¹nh cËp nhËt th«ng tin thÞ tr­êng n­íc ngoµi qua s¸ch b¸o, t¹p trÝ, hÖ thèng Internet, Ti vi. X©y dùng c¸c dÞch vô cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng miÔn phÝ. C¸c doanh nghiÖp nªn chó träng vµo c«ng t¸c ph©n ®o¹n thÞ tr­êng. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy, c¸c doanh nghiÖp nªn ph©n ®o¹n thÞ tr­êng theo c¸c tiªu thøc cô thÓ: Ngµnh nghÒ, løa tuæi, tr×nh ®é d©n trÝ, phong tôc, s¾c téc…ngoµi ra cßn ph©n chia theo khu vùc vµ c¸c tiÓu khu vùc. Ph¶i x©y dùng hÖ thèng tiªu thøc thÝch hîp cã hiªu qu¶ ph©n ®o¹n cao, phï hîp víi kh¶ n¨ng thùc tiÔn. Lùa chän tiªu thøc høa hÑn nhÊt, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ kÞp thêi sù kh¸c biÖt gi÷a ph©n ®o¹n nµy vµ ph©n ®o¹n kia, ®em l¹i hiÖu qu¶ thiÕt thùc trong kinh doanh. Phèi hîp gi÷a c¸c tiªu thøc trong ph¹m vi cã thÓ, ch¼ng h¹n nh­ phèi hîp nh÷ng nhãm kh¸ch hµng gièng nhau ë nh÷ng n­íc kh¸c nhau ®Ó x©y dùng nh÷ng chiÕn l­îc xuÊt khÈu thèng nhÊt. Ch¼ng h¹n khi xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo §øc, Ph¸p, Anh, Italia. Ta thÊy nh÷ng n­íc nµy cã sù t­¬ng ®ång vÒ kinh tÕ, ph¸p lý, khÝ hËu. Sù kÕt hîp c¸c yÕu tè gièng nhau ë nh÷ng n­íc kh¸c nhau ®Ó ®i ®Ðn quyÕt ®Þnh thèng nhÊt trong s¶n xuÊt, lµm gi¶m thiÓu chi phÝ vµ t¨ng lîi nhuËn. Thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch "4P" trong Marketing bao gåm: ChÝnh s¸ch s¶n phÈm (Product), ChÝnh s¸ch gi¸ (Price), ChÝnh s¸ch ph©n phèi (Place), chÝch s¸ch xóc tiÕn th­¬ng m¹i (Promotion). Trong ®ã c«ng t¸c ph©n phèi vµ c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña chóng ta cßn rÊt kÐm. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th­êng thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi nªn ho¹t ®éng xuÊt khÈu th­êng thùc hiÖn qua nhiÒu trung gian, kªnh ph©n phèi hµng n«ng s¶n lµ kªnh gi¸n tiÕp võa tèn thêi gian võa gi¶m lîi nhuËn. CÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu th«ng qua viÖc tæ chøc c¸c cuéc héi th¶o, héi nghÞ kh¸ch hµng, héi trî, triÓn l·m, qu¶ng c¸o réng r·i qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, Internet, biÓn qu¶ng c¸o ngoµi trêi vµ nh÷ng ch­¬ng tr×nh thÓ thao vµ ©m nh¹c lín. Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp nªn ¸p dông mét sè biÖn ph¸p hç trî kinh doanh kh¸c nh­: mêi dïng thö, khuyÕn m¹i, tiÕp thÞ, quan hÖ tèt víi c¸c ®¹i lý, ng­êi tiªu dïng. 5.3. T¨ng c­êng hiÓu biÕt vÒ kü n¨ng v¨n ho¸ xuÊt khÈu: XuÊt khÈu kh«ng thÓ t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng nÕu kh«ng l­u ý ®Õn mét vÊn ®Ò mÊu chèt: ®ã lµ nh÷ng kü n¨ng vµ v¨n ho¸ xuÊt khÈu. Kü n¨ng xuÊt khÈu tiªn tiÕn bao gåm c¸c vÊn ®Ò nh­ sµn giao dÞch, th­¬ng m¹i ®iÖn tö, th­¬ng hiÖu… trong khi v¨n ho¸ xuÊt khÈu chøa ®ùng nh÷ng néi dung nh­ liªn kÕt däc ngang, liªn kÕt ng­îc, coi träng tiªu dïng vµ ch÷ tÝn trong kinh doanh… Hai ®iÓm nµy ®¸ng tiÕc l¹i lµ yÕu ®iÓm cña nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam. HiÖn nay chóng ta ch­a cã mét c¸ch hiÓu thèng nhÊt vÒ "sµn giao dÞch hµng ho¸" trong th­¬ng m¹i. C¸c thö nghiÖm giao dÞch t«m t¹i CÇn Giê chØ mang tÝnh chÊt chî chuyªn ngµnh, ch­a ph¶i lµ sµn giao dÞch thùc sù. §Ó lËp ®­îc mét sµn giao dÞch theo ®óng nghÜa cña nã, tøc lµ cã mua b¸n kú h¹n vµ mua b¸n khèng lµ rÊt khã. HiÖn nay ë n­íc ta chØ cã g¹o vµ cµ phª lµ cã tiÒm n¨ng më sµn giao dÞch cßn l¹i c¸c mÆt hµng kh¸c chØ nªn më chî chuyªn ngµnh nh­ t«m ë CÇn Giê, hoÆc cao h¬n n÷a lµ Trung t©m giao dÞch qua m¹ng nh­ mét sè danh nghiÖp xuÊt khÈu h¹t ®iÒu ®· lµm. Mét vÊn ®Ò ®ang næi cém hiÖn nay lµ viÖc ph¸t triÓn, ®¨ng ký th­¬ng hiÖu vµ b¶o vÖ th­¬ng hiÖu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay. TiÕc r»ng v× kh¸ míi mÎ kh«ng ®­îc chó ý nªn thêi gian võa qua mét lo¹t c¸c th­¬ng hiÖu næi tiÕng cña ViÖt Nam nh­ Vinataba, Petro, cµ phª Trung Nguyªn, m¾m Phó Quèc bÞ c¸c ®èi t­îng n­íc ngoµi "cuçm" mÊt. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy th× Nhµ n­íc nªn më c¸c dÞch vô t­ vÊn th­¬ng hiÖu vµ ®¨ng ký th­¬ng hiÖu, c¸c doanh nghiÖp dùa vµo sù gióp ®ì cña dÞch vô nµy ®Ó tù gi¶ quyÕt vÊn ®Ò th­¬ng hiÖu cho m×nh. Chi phÝ t­ vÊn th­¬ng hiÖu vµ ®¨ng ký th­¬ng hiÖu tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh vµ kh«ng ph¶i chÞu thuÕ. MÆt kh¸c, nªn thµnh lËp mét bé phËn trùc thuéc Bé th­¬ng m¹i chuyªn lo viÖc ph¸t triÓn ®¨ng ký vµ b¶o vÖ th­¬ng hiÖuViÖt Nam t¹i n­íc ngoµi, bao gåm: b¶o vÖ tªn gäi xuÊt sø cña hµng ho¸ nh­ Sµi Gßn, Phó Quèc… Mét vÊn ®Ò nan gi¶i kh¸c lµ viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c mèi "liªn kÕt ng­îc" trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh t¹i ViÖt Nam hiÖn nay. QuyÕt ®Þnh sè 80/2002 cña Thñ t­íng vÒ tiªu thô hµng ho¸ th«ng qua hîp ®ång ®· ®­a nh÷ng c¬ së ph¸p lý ®Çu tiªn cho viÖc h×nh thµnh mèi liªn kÕt ng­îc gi÷a ng­êi xuÊt khÈu vµ ng­êi s¶n xuÊt. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ®· ph¸t triÓn thµnh m« h×nh hîp t¸c 4 bªn: Nhµ n«ng, nhµ khoa häc, nhµ xuÊt khÈu, Nhµ n­íc (trong ®ã mèi quan hÖ then chèt lµ nhµ n«ng vµ doanh nghiÖp). Tuy nhiªn mèi quan hÖ nµy vÉn ch­a ®­îc ph¸t triÓn tèt dÉn ®Õn sù phèi hîp kh«ng nhÞp nhµng gi÷a doanh nghiÖp vµ ng­êi s¶n xuÊt. §¬n cö lµ vô ø ®äng døa gÇn ®©y ë tØnh Thanh Ho¸. Doanh nghiÖp ®· ký hîp ®ång víi nh©n d©n trång døa nh­ng khi døa ®Õn vô thu ho¹ch th× nhµ m¸y chÕ biÕn døa l¹i ch­a s½n sµng ho¹t ®éng. Trong nh÷ng n¨m võa qua hµng lo¹t tr­êng hîp t­¬ng tù x¶y ra víi c©y mÝa, c©y cµ phª… thÕ nh­ng n«ng d©n kh«ng nhËn ®­îc sù båi th­êng tho¶ ®¸ng tõ phÝa doanh nghiÖp. Ng­îc l¹i khi doanh nghiÖp ®· ký hîp ®ång tiªu thô s¶n phÈm víi n«ng d©n råi nh­ng khi kh«ng cã s¶n phÈm th× Ýt doanh nghiÖp ®­a ®­îc n«ng d©n ra toµ. Lý do rÊt ®¬n gi¶n lµ cã th»ng kiÖn còng kh«ng biÕt khi nµo míi thu håi ®­îc nî. Nªn ch¨ng cÇn thµnh lËp Héi n«ng d©n vµ c¸c ®oµn thÓ ®Ó gi¶i thÝch tuyªn truyÒn vµ vËn ®éng. Héi n«ng d©n vµ ban l·nh ®¹o cña doanh nghiÖp nªn th­êng xuyªn gÆp gì trao ®æi ®Ó cã ®­îc sù hîp t¸c chÆt chÏ, ¨n khíp vÒ mäi mÆt. Nhµ n­íc cÇn cã nguån luËt cô thÓ ®Ó ®iÒu chØnh mèi quan hÖ nµy. Cã gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn th× ViÖt nam míi cã thÓ n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu. Hy väng r»ng trong nh÷ng n¨m tíi doanh nghiÖp vµ ng­êi s¶n xuÊt ë ViÖt nam sÏ cã nhiÒu kinh nghiÖm vÒ thÞ tr­êng ®Ó ®­a s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cïng ph¸t triÓn. PhÇn KÕt luËn B»ng ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu khoa häc, kho¸ luËn: "Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam víi sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp n«ng th«n" ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ sau: Kho¸ luËn nghiªn cøu vÒ vai trß cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph©n tÝch râ nh÷ng lîi Ých mµ ngo¹i th­¬ng mang l¹i cho nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung vµ cho qu¸ tr×nh CNH - H§H NNNT nãi riªng. Ngoµi ra kho¸ luËn cßn nªu ®­îc chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng qua c¸c thêi kú, ®iÓm qua nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc nh»m hÖ thèng chÆng ®­êng ph¸t triÓn cña ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam. Trªn c¬ së ph©n tÝch râ c¸c néi dung c¬ b¶n cña CCKT n«ng th«n bao gåm: Ngµnh n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp n«ng th«n, dÞch vô, kho¸ luËn ®· chØ râ sù cÇn thiÕt vµ tÊt yÕu ph¶i chuyÓn dÞch CCKT n«ng th«n theo h­íng CNH - H§H. Kho¸ luËn ®· nªu mét c¸ch kh¸i qu¸t m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n cña Trung Quèc vµ Th¸i Lan. Tõ ®ã ®­a ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm cã tÝnh gîi më cho viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n ViÖt Nam. C¸c bµi häc kinh nghiÖm phï hîp víi thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vèn cã ë ViÖt Nam. Kho¸ luËn nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng tiÕn hµnh CNH - H§H NNNT ViÖt Nam, trong ®ã ph©n tÝch râ nh÷ng mÆt ®· ®¹t ®­îc vµ nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ trªn c¸c lÜnh vùc cña qu¸ tr×nh CNH -H§H NNNT tõ sau "®æi míi" ®Õn nay, bao gåm: c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp, thuû lîi ho¸ n«ng nghiÖp, ho¸ häc ho¸ n«ng nghiÖp, c«ng nghÖ vi sinh, CCKT n«ng th«n, hÖ thèng giao th«ng, ®iÖn khÝ ho¸. Trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng nh»m ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh CNH - H§H NNNT ViÖt Nam, kho¸ luËn ®· nªu ®­îc kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nhê cã chÝnh s¸ch "®æi míi", " më cöa" nÒn kinh tÕ. Cô thÓ lµ thùc tr¹ng xuÊt khÈu g¹o, mét sè c©y c«ng nghiÖp (cµ phª, chÌ, cao su), rau qu¶ - gia vÞ, tr©u bß, lîn, thuû h¶i s¶n, vµ mÆt hµng thñ c«ng Mü nghÖ. 6. Kho¸ luËn nghiªn cøu vµ ph©n tÝch râ mèi quan hÖ gi÷a ngo¹i th­¬ng vµ qu¸ tr×nh CNH - H§H ho¸ NNNT ViÖt Nam. Ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CNH - H§H NNNT, CNH - H§H NNNT l¹i lµ c¬ së ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. 7. Trªn c¬ së ph©n tÝch thuËn lîi vµ khã kh¨n cña viÖc thùc hiÖn CNH - H§H NNNT, c¸c quan ®iÓm c¬ b¶n vµ môc tiªu CNH - H§H NNNT vµ xuÊt khÈu n«ng s¶n. Kho¸ luËn ®· ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh CNH - H§H NNNT bao gåm: më réng thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n, x©y dùng c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng, ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, c«ng nghÖ vi sinh, bao b× - bao gãi, c¸c biÖn ph¸p vÒ tµi chÝnh tÝn dông, c¸c biÖn ph¸p t¨ng c­êng qu¶n lý cña Nhµ n­íc nh­ chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu thÞ tr­êng, g¾n l­u th«ng néi ®Þa vµ ho¹t ®éng ngoµi th­¬ng víi s¶n xuÊt… trong ®ã cã chÝnh s¸ch t¨ng c­êng hiÓu biÕt vÒ kü n¨ng v¨n ho¸ xuÊt khÈu, ®©y lµ vÊn ®Ò hiÖn ®­îc rÊt nhiÒu doanh nghiÖp quan t©m. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. Nöa thÕ kû n«ng nghiÖp n«ng th«n ViÖt Nam - PTS. NguyÔn S¶nh Cóc, PTS. NguyÔn V¨n Tiªm - Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp - 1996. Ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam - B¸o c¸o cña UNDP - Th¸ng 01/2001 Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam - B¸o c¸o cña WB. Ba viÔn c¶nh cho sù ph¸t triÓn n«ng th«ng ViÖt Nam - B¸o c¸o UNDP - Th¸ng 06/2000. X©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa - NguyÔn TÊn Dòng - T¹p chÝ Céng S¶n - Th¸ng 11/2002. TÊn c«ng nghÌo ®ãi - B¸o c¸o cña WB - Th¸ng 11/1999 KÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu n¨m 1999 vµ dù b¸o nh÷ng n¨m tiÕp theo - B¸o c¸o cña WB - Th¸ng 06/2000 ViÖt Nam v­ît lªn thö th¸ch - B¸o c¸o cña WB - Th¸ng 08/1998. §iÓm l¹i t×nh h×nh c¶i c¸ch cña ViÖt Nam trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2000 - B¸o c¸o cña WB - Th¸ng 7/2000. ViÖt Nam tiÕn tíi c¸ch tiÕp cËn toµn diÖn vÒ ph¸t triÓn - B¸o c¸o cña WB & UNDP - Th¸ng 6/ 2000. Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam - B¸o c¸o cña WB - Th¸ng 10/2000. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam, ViÔn c¶nh tíi hµnh ®éng: Xu h­íng ph¸t triÓn n«ng th«n vµ c¸c vÊn ®Ò ­u tiªn - B¸o c¸o t¹i héi th¶o do Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n vµ Ng©n hµng ThÕ giíi ®ång tæ chøc t¹i Hµ Néi - 22/4/1998. N«ng NghiÖp vµ sù Ph¸t triÓn (§Æc biÖt ë ViÖt Nam) - Montpellier, Ph¸p.- N¨m 1997. KÕ ho¹ch Sö dông §Êt ®ai vµ Ph©n phèi §Êt ®ai ë ViÖt Nam chó träng tíi viÖc thóc ®Èy tiÕn tr×nh trong dù ¸n Ph¸t triÓn L©m nghiÖp x· héi S«ng §µ. - Christ, H. vµ D. Kloss - Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n - N¨m 1998. Qu¶n lý rñi ro gi¸ c¶ hµng ho¸ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. - Classens, Stijn vµ R.C. Duncan. - The Johns Hopkins University Press. - 1993 Xu h­íng Ph¸t triÓn ë Vïng nói phÝa B¾c ViÖt Nam (2 tËp) - Donovan, D., A. Terry, Rambo, J. Fox, Lª Träng Cóc, vµ TrÇn §øc Viªn. Nh÷ng thay ®æi vµ khuyÕn khÝch th­¬ng m¹i trong kinh doanh n«ng nghiÖp: tr­êng hîp c¸c ngµnh lóa g¹o, ®­êng, ph©n bãn, thøc ¨n ch¨n nu«i ë ViÖt Nam. Goletti, F - ViÖn Nghiªn cøu ChÝnh s¸ch L­¬ng thùc Quèc tÕ - 1998. C¶i tæ Doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ nh÷ng ¶nh h­ëng cña nã ®èi víi c«ng nghiÖp ho¸ ë ViÖt Nam - Lª §¨ng Doanh - Tham luËn tr×nh bµy trong Héi th¶o ChÝnh s¸ch cÊp cao vÒ c«ng nghiÖp ho¸ vµ phèi hîp: ViÖt Nam vµ Kinh tÕ ThÕ giíi. Hµ Néi, - Th¸ng 11/1996. Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ Nguån n­íc ë ViÖt Nam - Svendsen, Mark - B¸o c¸o so¹n th¶o cho Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ - N¨m 1998. C«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp: Nh÷ng kinh nghiÖp vµ bµi häc rót ra ®­îc cho ViÖt Nam tõ Trung Quèc. - Perkins, D.H - N¨m 1998. Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trong viÖc thiÕt kÕ chiÕn l­îc ph¸t triÓn n«ng th«n cho khu vùc vïng cao ViÖt Nam - Rambo, A. Terry, Neil L. Jamieson, vµ Lª Träng Cóc - N¨m 1998. §¸nh gi¸ Ch­¬ng tr×nh 327 ®èi víi chiÕn l­îc Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam - Poynton, Scott - N¨m 1998 HÖ thèng Nghiªn cøu n«ng nghiÖp vµ khuyÕn n«ng ViÖt Nam - NguyÔn TrÝ Khiªm - N¨m 1998. M«i tr­êng vµ ng­êi nghÌo: Nh÷ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn cho mét Ch­¬ng tr×nh chung - Leonard, H.J., vµ M. Yudelman, J.D. Stryker, J.O. Browder, A.J. de Boer, T. Campbell, vµ J. Jolly - N¨m 1989. Kh¶o s¸t vÒ Lao ®éng vµ ViÖc lµm t¹i ViÖt Nam - Tæng côc Thèng kª - N¨m 1997. ._.