Nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 tại Công ty bảo hiểm cổ phần Petrolimex thực trạng và giải pháp

tạp. Sự phát triển bất hợp lý giữa mức độ tăng nhanh của các phương tiện cơ giới với tốc độ phát triển của cơ sở hạ tầng giao thông cùng với việc thiếu ý thức của những người tham gia giao thông đã làm cho tai nạn giao thông xảy ra ngày càng nhiều và mức độ ngày càng nghiêm trọng gây thiệt hại về tài sản, tính mạng cho cá nhân, cũng như toàn xã hội Để giảm bớt những thiệt hại đó nhằm bảo dảm an toàn cho xã hội đồng thời bảo vệ lợi ích trong hoạt động kinh doanh, công ty bảo hiểm ptrolimex gọi tắt là PJICO đã triển khai loại hình bảo hiểm (Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ gới đối với người thứ ba). Bảo hiểm trách nhiệm dân sự là nghiệp vụ bảo hiểm quan trọng nó thực hiện hai mục tiêu: Thực hiện tốt nghị định 115/1997/NĐ/CP về việc quy định về chế độ bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới nhằm bảo vệ quyền lợi, lợi ích chính đáng và hợp pháp cho những người thiệt hại về thân thể và tài sản cho chủ xe cơ giới gây ra đồng thời giúp chủ xe khắc phục hậu quả Đóng góp không nhỏ trong tổng doanh thu hằng năm của công ty PJICO là một công ty cổ phần hoạt động trên thị trường bảo hiểm được 7 năm nhưng họ đã sớm khẳng định được mình trên thị trường bảo hiểm phi nhân thọ. Nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ ba tại công ty đã không ngừng phát triển, nó đóng góp không nhỏ vào tổng doanh thu hằng năm của công ty và không ngừng nâng cao uy tín của công ty trên thị trường bảo hiểm. Tuy vậy trong thưc tế không thể tránh khỏi những khó khăn cũng như những thiếu xót trong quá trình hoạt động, triển khai từ khâu khai thác đến khâu giám định bồi thường. Qua thực tế hoạt động của công ty, nhận thức được vai trò to lớn của nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiện dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thư ba, sau thời gian thực tập tại văn phòng khu vực VII em đã chọn đề tài: “Nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 tại công ty bảo hiểm cổ phần Petrolimex thực trạng và giải pháp”. Kết cấu đề tài gồm có 3 chương: Chương I: Tổng quan về bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3. Chương II: Thực trạng triển khai nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 tại công ty bảo hiểm xăng dầu PJICO Chương III Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới tại công ty bảo hiểm PJICO Để hoàn thành đề tài này, em đã nhận đươc sự giúp đỡ tận tình của các cán bộ chuyên môn ở phòng bảo hiểm khu vực VII và đặc biệt là sự quan tâm chỉ bảo tận tình của cô giáo trực tiếp hướng dẫn thạc sĩ Nguyễn Thị Định. Nhân đây em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với những quan tâm giúp đỡ đó. Song do thời gian hạn chế về thời gian, kiến thức và kinh nghiệm thực tế nên bài viết nay không thể tránh khỏi những thiếu xót. Kính mong nhận được sự góp ý chân thành của thày cô giúp em hoàn thiện hơn cho dề tài này. Chương I Tổng quan về bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 I. khái niệm chung về trách nhiệm dân sự và bảo hiểm trách nhiệm dân sự 1. Trách nhiệm dân sự Ngày nay mọi hoạt động của cá nhân đều phải tuân thủ theo những quy định của pháp luật, pháp luật sẽ công nhận và bảo vệ lợi ích chính đáng cho mọi người. Một khi những lợi ích nay bị xâm phạm thì họ có quyền đòi hỏi sự bồi thường và sự bù đắp hợp lý Xuất phát từ việc cần thiết bảo vệ lợi ích chính đáng trên những quy tắc đã được thể chế hóa thành một chế tài của pháp luật dân sự đó là trách nhiệm dân sự và nó bắt buộc mọi công dân phải tuân thủ Trách nhiệm dân sự là trách nhiệm phát sinh do vi phạm nghĩa vụ dân sự. Trong đó nghĩa vụ dân sự chính là việc mà theo quy định của pháp luật thì một hoặc nhiều chủ thể không được làm hoặc bắt buộc làm một hành động nào đó đối với một hoặc nhiều chủ thể khác. Người chịu trách nhiệm dân sự mà không thực hiện đầy đủ hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ đó thì phải chịu trách nhiệm đối với người bị hại và trước pháp luật. Nhìn chung thì trách nhiệm dân sự là trách nhiệm bồi thường về vật chất và tinh thần. Trong đó trách nhiệm bồi thường về vật chất và tinh thần là trách nhiệm bồi thường những tổn thất vật chất thực tế, tính được thành tiền do bên vi phạm nghĩa vụ dân sự gây ra bao gồm tổn thất về tài sản, chi phí ngăn chặn thiệt hại, thu nhập thực tế bị giảm sút. Người thiệt hại về tinh thần đối với người khác do xâm pham đến tính mạng sức khỏe, danh dự, uy tín của người khác thì ngoài việc chấm dứt hành vi vi phạm còn phải bồi thường một khoản tiền cho người bị hại Trong pháp luật dân sự thì ngoài việc gây ra thiệt hại đối với người bị hại còn phải do hành vi vó lỗi của chủ thể mới phát sinh trách nhiệm dân sự 2. Các yếu tố làm phát sinh trách nhiệm dân sự 2.1. Đặc điểm của trách nhiệm dân sự Trách nhiệm dân sự mang đầy đủ những đặc điểm chung của loại hình trách nhiệm pháp lý Thứ nhất: Trách nhiêm dân sự được coi là một biện pháp cưỡng chế của pháp luật được thể hiện dưới dạng trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ dân sự và trách nhiệm bồi thường thiệt hại nhằm đảm bảo quyền lợi cho bên bị hại Thứ hai: Cùng với các biện pháp cưỡng chế thi hành nghĩa vụ dân sự nó sẽ đem lại cho người thực hiện nghĩa vụ dân sự những hậu quả bất lợi Thứ ba: Trách nhiệm dân sự do các cơ quan có thẩm quyền của nhà nước thực thi theo trình tự và thủ tục nhất định đối với những ngưòi có hành vi trái pháp luật gây thiệt hại cho người khác nhưng chưa đủ để chịu trách nhiệm hình sự trước pháp luật 2.2. Các yếu tố làm phát sinh trách nhiệm dân sự Theo quy định của của pháp luật thì những trường hợp mà thỏa mãn các điều kiện sau đây sẽ phát sinh trách nhiệm dân sự : Phải có thiệt hại thực tế của bên bị hại Phải có lỗi của người gây ra thiệt hại Phải có mối quan hệ nhân quả giữa lỗi và thiệt hại thực tế Trách nhiệm dân sự bao gồm trách nhiệm dân sự trong và ngoài hợp đồng Trách nhiệm dân sự theo hợp đồng phát sinh trên các cơ sở những thỏa thuận giữa các bên trong hợp đồng. Như vậy trách nhiệm dân sự theo hợp đồng chỉ phát sinh khi các bên có những mối quan hệ rằng buộc từ trước và có các quan hệ trực tiếp đến hợp đồng ký kết, liên quan đến chủ thể ký kết hợp đồng, họ đều là những người có đầy đủ năng lực hành vi. Nó khác với trách nhiệm dân sự ngoài hợp đồng chủ thể gây ra có thể là do người hoặc súc vật… Bởi vậy trách nhiệm bồi thường cũng có sự khác nhau, liên quan đến những người đại diện hợp pháp hặc chủ sở hữu (đối với vật và gia súc). Đây chính là điểm khác nhau cơ bản giữa trách nhiệm dân sự trong và ngoài hợp đồng. Việc phát sinh trách nhiệm dân sự thường là bất ngờ và không ai có thể lường trước được. Nhiều những trường hợp thiệt hại vượt quá khả năng tài chính của cá nhân, tổ chức Do vậy các cá nhân cũng như các tổ chức đã tìm mọi các biện pháp để hạn chế và kiểm soát tổn thất như: Tự chịu rủi ro Né tránh rủi ro Bảo hiểm Tuy nhiên biện pháp ưu việt nhất, tốt nhất là các cá nhân cũng như các tổ chức nên mua bảo hiểm. Qua đó các cá nhân chuyển giao rủi ro cho nhà bảo hiểm, bù lại các cá nhân phải đóng cho nhà bảo hiểm một khoản phí và nhà bảo hiểm sẽ cam kết bồi thường cho người được bảo hiểm khi sự kiện bảo hiểm xảy ra. 3. Bảo hiểm trách nhiệm dân sự Bảo hiểm trách nhiệm dân sự là một loại hình bảo hiểm mà nguời bảo hiểm cam kết bồi thường phần trách nhiệm dân sự của người bảo hiểm theo cách thức và hạn mức đã được hai bên thỏa thuận trong hợp đồng với điều kiện người tham gia bảo hiểm phải đóng một khoản phí tương ứng Mục đích của người tham gia chính là chuyển giao phần trách nhiệm dân sự của mình mà chủ yếu là trách nhiệm bồi thường Nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự ra đời từ rất sớm và ngày càng phát triển. Hiện nay có rất nhiều các nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm như : - Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 - Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với hành khách trên xe - Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ tầu biển - Bảo hiểm trách nhiệm đối với hàng hóa vận chuyển trên xe - Bảo hiểm trách nhiệm đối với sản phẩm và của chủ lao động đối với người lao động Mặc dầu có rất nhiều nghiệp vụ bảo hiểm dân sự nhưng mỗi nghiệp vụ đều mang những đặc điểm chung của bảo hiểm trách nhiệm dân sự : Thứ nhất: Đối tượng bảo hiểm mang tính trừu tượng. Đó chính là trách nhiệm hay nghĩa vụ bồi thường. Hơn nữa trách nhiệm là bao nhiêu lại không xác định được ngay ở lúc tham gia bảo hiểm. Mức độ thiệt hại thường xác định dựa trên mức độ lỗi của người gây ra và mức độ thiệt hại của bên thứ ba. Thứ hai: Bảo hiểm trách nhiệm dân sự thường được thực hiện dưới hình thức bắt buộc Thứ ba: Phương thức bảo hiểm có thể là có hoặc không có giới hạn Bởi vì thiệt hại trách nhiệm dân sự chưa xác định được ngay tại thời điểm tham gia bảo hiểm và thiệt hại này có thể sẽ là rất lớn. Bởi vậy để nâng cao trách nhiệm của người tham gia bảo hiểm thì các công ty bảo hiểm thường đưa ra các hạn mức trách nhiệm, tức là mức bồi thường bị giới hạn bởi số tiền bảo hiểm Tuy vậy cũng có một số nghiệp vụ bảo hiểm lại không áp dụng hạn mức trách nhiệm. Hình thức bảo hiểm này khiến các nhà bảo hiểm không xác định được mức độ thiệt hại của các rủi ro, không xác định được số tiền bảo hiểm vì vậy trách nhiệm bồi thường chính là toàn bộ trách nhiệm phát sinh của người được bảo hiểm. Thế nhưng loại bảo hiểm này rất dễ đẩy các công ty vào tình trạng phá sản. Do vậy khi nhận bảo hiểm không có giới hạn thì các công ty phải sử dụng các biện pháp nhằm phân tán rủi ro để bảo vệ mình. II. Sự cần thiết triển khai nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 1. Đặc điểm và tính năng động của xe cơ giới Xe cơ giới là tất cả các loại xe hoạt động trên đường bộ bằng chính những động cơ của mình và được phép lưu hành trên lãnh thổ của mỗi quốc gia. Xe cơ giới chiếm một số lượng lớn và có một vị trí quan trọng trong ngành giao thông vận tải, một ngành kinh tế có ảnh hưởng tới tất cả các ngành nó là một sợi dây kết nối các mối quan hệ lưu thông hàng hóa giữa các vùng, giữa trong và ngoài nước tạo điều kiện phát triển kinh tế và phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân. Ngày nay vận chuyển bằng xe cơ giới là hình thức vận chuyển phổ biến và sử dụng rộng rãi trong nền kinh tế quốc dân Xe cơ giới có tính ưu điểm là tính cơ động cao và linh hoạt có thể di chuyển trên địa bàn phức tạp, tốc độ cao và chi phí tương đối là thấp. Tuy vậy vấn đề an toàn đang là vấn đề lớn đang được đặt ra đối với loại hình vận chuyển này. Đây là hình thức vận chuyển có mức độ nguy hiểm lớn, khả năng xảy ra tai nạn là rất cao do số lượng đầu xe dày đặc, đa dạng về chủng loại, bất cập về chất lượng. Hơn nữa hệ thống đường xá ngày càng xuống cấp lại không được tu sửa kịp thời. Đó chính là những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các vụ tai nạn giao thông gây thiệt hại lớn về người và của cho nhân dân gây mất trật tự an toàn xã hội. 2. Sự cần thiết phải triển khai nghiệp vụ bảo hểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 Sự phát triển nhanh chóng của các phương tiện cơ giới một mặt đem lại cho con người một hình thức vận chuyển thuận tiện nhanh chóng kịp thời, giá rẻ và phù hợp với đại đa số cư dân việt nam hiện nay. Chỉ tính riêng việt nam hiện nay trong vòng hơn 10 năm qua các phương tiện cơ giới đã có mức tăng trưởng khá cao đặc biệt là mô tô : Từ năm 1990 đến năm 2001 bình quân hằng năm phương tiện cơ giới đường bộ tăng 17,8% trong đó ô tô tăng 7,6% , xe máy xấp xỉ bằng 19,5%. Năm 2000 so với năm 1990 phương tiện cơ giới đường bộ tăng 4,5 lần, ô tô tăng 2,14 lần, xe máy tăng 4,64 lần. Một đặc điểm về cơ cấu phương tiện cơ giới đường bộ nước ta là số lượng xe máy chiếm 91% tổng số phương tiện cơ giới đường bộ và tuy mức độ tăng trưởng cao nhưng nhìn chung mức cơ giới hóa là vẫn còn thấp so với các nước trong khu vực. Hiện nay Việt Nam có 75 xe trên 1000 dân trong khi Thái Lan có 190 xe trên 1000 dân, Malaixia 340 xe trên 1000 dân. Tỷ lệ xe cũ nát có điều kiện an toàn thấp chiếm tỷ trọng lớn và tổng số xe được kiểm định so với tổng số xe đang lưu hành còn quá thấp Theo các chuyên gia trong thập kỷ tới phương tiện cơ giới nước ta vẫn tăng cao. Mức tăng trưởng theo dự báo theo GDP thì cứ mỗi năm khi GDP tăng 1% thì tổng lượng vận tải tăng từ 1,2% đến 1,5% đặc biệt là năm 2006 khi chúng ta mở cửa và thực hiện các cam kết cắt giảm thuế điều này sẽ dẫn tới một lượng xe khổng lồ sẽ được nhập vào Việt Nam với giá rẻ phù hợp với túi tiền người dân Đối lập với tốc độ gia tăng của các phương tiện giao thông. Tốc độ phát triển của cơ sở hạ tầng giao thông còn nhiều hạn chế. Theo số liệu thống kê cho thấy năm 1998 cả nước có 106.134 km đường bộ thì chỉ có khoảng 28,7% là được giải nhựa nhưng chất lượng kém và ngày càng xuống cấp trầm trọng. Cũng từ sự phát triển bất hợp lý này đã làm cho tình hình tai nạn giao thông có xu hướng ngày càng tăng. Theo số liệu thống kê của cục cảnh sát thì trung bình mỗi ngày xảy ra 33 vụ tai nạn xe cơ giới, làm chết 20 người và bị thương 35 người, chưa kể thiệt hại về vật chất và tinh thần. Số vụ tai nạn giao thông năm sau cao hơn năm trước là 22,5%, số người bị chết và thương trong năm cao hơn năm trước lần lượt là 27,78% và 30,6%. Điểm đáng lưu ý ở dây chính là tai nạn xe cơ giới luôn chiếm tỷ lệ cao trong các loại hình giao thông vận tải, chiếm 93,7% về số vụ, 94,13% về số người chết, và 98,8% số người bị thương Đất nước ta cũng như nhiều nước trên thế giới đều phải đối mặt với tình trạng tai nạn giao thông, phải đối mặt với những thiệt hại về người và của mà các chủ phương tiện và người thiệt hại phải gánh chịu. Làm thế nào để khắc phục dược những thiệt hại và nâng cao trách hniệm của các chủ phương tiện. Từ xưa đến nay con người đã tìm ra các biện pháp kiểm soát rủi ro và tài trợ rủi ro thế nhưng biện pháp hữu hiệu nhất là tham gia bảo hiểm.Việc tham gia bảo hiểm sẽ thành lập nên một quỹ tài chính, quỹ này sẽ chi trả cho các đối tượng tham gia bảo hiểm khi có sự kiện bảo hiểm xảy ra nhằm giúp đỡ người bị hại ổn định cuộc sống. Như vậy nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 ra đời đã đáp ứng nhu cầu của toàn xã hội và cũng là điều mong muốn thiết tha của các chủ phương tiện. 3. Cở sở hình thành tính bắt buộc của bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 Nhằm nâng cao trách nhiệm của chủ phương tiện xe cơ giới, bảo vệ quyền lợi của nạn nhân ngày 10/3/88 HĐBT đã ban hành nghị định 30/HĐBT về việc quy định chế độ bảo hiểm bắt buộc đối với trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3. Ngày 17/12/1997 Chính phủ ban hành nghị điịnh 115/NĐ/CP trong đó quy định rõ chủ xe cơ giới, kể cả chủ xe là người nước ngoài có giấy phép lưu hành xe trên lãnh thổ Việt Nam đều phải tham gia bảo hiểm trách nhiệm của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 tại các doanh nghiệp bảo hiểm trong nước. Sở dĩ nhà nước ta quy định tính bắt buộc của nghiệp vụ này là do: Thứ nhất: Đó là nhằm bảo vệ những quyền lợi hợp pháp của những người bị thiệt hại do lỗi của các chủ phương tiện gây ra, đồng thời cũng là bảo vệ lợi ích của toàn xã hội Thứ hai: Việc quy định bắt buộc còn nâng cao trách nhiệm trong việc điều khiển xe, giúp cho các cơ quan quản lý số lượng đầu xe đang lưu hành và thống kê đầy đủ các vụ tai nạn, cũng như những nguyên nhân của nó để có các biện pháp đề phòng và hạn chế tổn thất một cách có hiệu quả Thứ ba: Tính bắt buộc còn xuất phát từ việc thi hành nghiêm túc những quy định của pháp luật, thực hiện tốt nghĩa vụ dân sự chủ yếu là nghĩa vụ bồi thường đã được quy định trong bộ luật dân sự, thể hiện sự công minh và công bằng của pháp luật 4. Tác dụng của bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ ba 4.1. Đối với chủ xe Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của củ xe cơ giới không chỉ có vai trò to lớn đối với người bị hại mà còn cả xã hội, nó là tấm lá chắn vững chắc cho chủ xe khi tham gia giao thông Nó tạo tâm lý yên tâm, thoải mái, tự tin khi điều khiển các phương tiện tham gia giao thông Bồi thường chủ động kịp thời cho các chủ xe khi phát sinh trách nhiệm dân sự góp phần phục hồi lại tinh thần, ổn định sản suất, phát huy quyền tự chủ về tài về chính, tránh thiệt hại kinh tế cho chủ xe Có tác dụng giúp chủ xe có ý thức trong việc đề phòng và hạn chế tổn thất bằng cách tham gia bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3. Góp phần xoa dịu bớt căng thẳng giữa chủ xe và người bị hại 4.2. Đối với người thứ ba. Nhà bảo hiểm sẽ bồi thường những thiệt hại cho nạn nhân một cách nhanh chóng kịp thời, không phụ thuộc vào tình trạng tài chính của chủ xe Giúp người thứ ba ổn định tài chính và tinh thần 4.3. Đối với xã hội Từ công tác giám định bồi thường. Mỗi công ty bảo hiểm sẽ thống kê các rủi ro và những nguyên nhân gây ra rủi ro để từ đó đề ra các biện pháp đề phòng và hạn chế tổn thất Loại hình bảo hiểm này còn góp phần làm giảm nhẹ gánh nặng cho ngân sách nhà nước, đồng thời góp phần tăng thu cho ngân sách Như vậy với tư cách là một nghiệp vụ bảo hiểm mang tính bắt buộc nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới với người thứ 3 vừa mang tính kinh tế, vừa mang tính xã hội, thể hiện tinh thần tương thân tương ái, tính nhân văn, nhân đạo cao cả. Mội lần nữa khẳng định tính khách quan cũng như tính bắt buộc của nghiệp vụ này. III. Những nội dung cơ bản của nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 1. Đối tượng bảo hiểm và phạm vi bảo hiểm 1.1. Đối tượng bảo hiểm Bảo hiểm trách nhiệm dân sự của củ xe cơ giới đối với người thứ 3 là bảo hiểm trách nhiệm bồi thường của lái xe, chủ xe khi phương tiện đi vào hoạt động gây thiệt hại cho người thứ 3. Như vậy đối tượng ở đây chính là phần trách nhiệm dân sự, trách nhiệm bồi thường của chủ xe cơ giới đối với những hậu quả tính được bằng tiền theo quy định của pháp luật khi chủ phương tiện gây tai nạn làm thiệt hại về tính mạng tài sản, tinh thần cho bên thứ 3. Tuy nhiên cần lưu ý rằng bên thứ 3 trong bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 là những người trực tiếp bị thiệt hại do hậu quả của các vụ tai nạn ngoại trừ: Lái, phụ xe, nguời làm công cho chủ xe Những người mà lái xe phải nuôi dưỡng như cha mẹ, vợ, chồng, con cái Hành khách đi trên xe Tài sản tư trang hành lý của những người nói trên Các khoản phạt mà chủ xe, lái xe phải gánh chịu Đối tượng được bảo hiểm không xác định được từ trước chỉ khi nào lưu hành xe gây tai nạn có phát sinh trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 thì đối tượng mới được xác định cụ thể. Các điều kiện phát sinh trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 bao gồm: Có thiệt hại về tài sản, tính mạng hay sức khỏe của bên thứ 3 Chủ xe phải có hành vi trái pháp luật. Có thể do vô tình hay hay cố ý mà lái xe vi phạm luật giao thông đường bộ hoặc là vi phạm các quy định khác của nhà nước Phải có mối quan hệ nhân quả giữa lỗi và thiệt hại thực tế Chủ xe, lái xe phải có lỗi Trên thực tế chỉ cần đồng thời xảy ra 3 điều kiện thứ 1, thứ 2, thứ 3 là đã phát sinh trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3. Nếu thiếu một trong 3 điều kiện đó thì sẽ không phát sinh trách nhiệm dân sự. Điều kiện 4 có thể có hoặc không vì nhiều khi tai nạn xảy ra là do tính nguy hiểm cao độ của xe cơ giới mà hoàn toàn không có lỗi của chủ xe 1.2. Phạm vi bảo hiểm 1.2.1 Các rủi ro được bảo hiểm Trong nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 các công ty bảo hiểm chỉ nhận bảo hiểm cho những rủi ro bất ngờ không thể lường trước được gây tai nạn và làm phát sinh trách nhiệm dân sự của chủ xe Công ty bảo hiểm sẽ bồi thường những thiệt hại về vật chất và tinh thần, về con người, tài sản được tính toán theo những nguyên tắc nhất định. Ngoài ra thì công ty bảo hiểm còn phải thanh toán cho chủ xe những khoản chi phí mà họ đã chi ra nhằm đề phòng thiệt hại. Những chi phí này chỉ được bồi thường khi nó phát sinh sau khi tai nạn xảy ra và được coi là cần thiết và hợp lý. Trách nhiệm bồi thường của công ty bảo hiểm được hạn mức trong mức trách nhiệm ghi trong hợp đồng hay giấy chứng nhận bảo hiểm. Trong bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới với người thứ 3 các thiệt hại nằm trong phạm vi trách nhiệm của người bảo hiểm gồm: Thiệt hại về tính mạng và tình trạng sức khỏe của bên thứ 3 Thiệt hại về tài sản, hàng hoá của bên thứ 3 Thiệt hại về tài sản làm ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh hoặc làm giảm thu nhập Các chi phí cần thiết và hợp lý để thực hiện các biện pháp đề phòng và hạn chế tổn thất, các chi phí đề xuất của bên bảo hiểm Những thiệt hại về tính mạng và tình trạng sức khoẻ của những nguời tham gia cứu chữa, ngăn ngừa tai nạn, chi phí cấp cứu và chăm sóc nạn nhân Tuy nhiên căn cứ vào tình hình thực tế và nhu cầu của người bảo hiểm mà các công ty bảo hiểm có thể mở rộng phạm vi bảo hiểm cho những loại rủi ro khác. Những điều khoản bổ sung sẽ kéo theo người tham gia phải đóng thêm một khoản phí 1.2.2. Các rủi ro loại trừ Người bảo hiểm không chịu bồi thường thiệt hại của các vụ tai nạn mặc dù có phát sinh trách nhiệm dân sự trong các trường hợp sau : Tai nạn xảy ra do hành vi cố ý của chủ xe, lái xe và người bị thiệt hại Xe không đủ các điều kiện kỹ thuật và thiết bị an toàn để tham gia giao thông theo quy định của điều lệ trật tự an toàn giao thông đường bộ Chủ xe hoặc lái xe vi phạm nghiêm trọng trật tự an toàn giao thông đường bộ như : + Xe không có giấy phép lưu hành, giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và môi trường + Lái xe không có bằng lái hoặc bằng bị tịch thu + Lái xe bị ảnh hưởng bởi bia rượu và các chất kích thích + Xe trở chất cháy, chất nổ trái phép hoặc là vận chuyển trái với quy định trong giấy phép vận chuyển + Xe sử dụng để tập lái hoặc là đua thể thao, đua xe trái phép, chạy thử khi sửa chữa + Xe đi vào đường cấm, khu vực cấm, xe đi đêm không đủ đèn theo quy định + Đồ vật trở trên xe rơi xuống đường gây thiệt hại cho bên thứ 3 + Thiệt hại đối với tài sản bị mất cắp, bị cướp trong tai nạn + Thiệt hại dán tiếp do xe bị tai nạn làm ngưng trệ hoạt động sản xuất kinh doanh, giảm giá trị thương mại + Chiến tranh hoặc các nguyên nhân tương tự chiến tranh + Tai nạn xảy ra ngoài phạm vi lãnh thổ nước sở tại tham gia bảo hiểm + Xe trở quá trong tải hoặc quá số lượng khách quy định Ngoài ra doanh nghiệp bảo hiểm cũng không chịu bồi thường thiệt hai đối với những tài sản đặc biệt bao gồm: Vàng bạc, đá quý Tiền và các loại gấy tờ có giá trị như tiền Đồ cổ, tranh ảnh quý hiếm Thi hài, hài cốt 2. Phí bảo hiểm và phương pháp tính phí 2.1. Phí bảo hiểm Phí bảo hiểm là một khoản tiền mà chủ xe cơ giới phải nộp cho nhà bảo hiểm để hình thành một quỹ tiền tệ độc lập, tập trung đủ lớn để bồi thường thiệt hại xảy ra trong năm nghiệp vụ theo phạm vi bảo hiểm và hạn mức trách nhiệm mà người tham gia đã ký với nhà bảo hiểm trong hợp đồng bảo hiểm. Biểu phí thì do bộ tài chính quy định ngoài ra các công ty bảo hiểm có thể thoả thuận với các chủ xe cơ giới với người thứ 3 theo số lượng đầu phương tiện của mình. Mặt khác các đầu phương tiện lại khác nhau về chủng loại, về độ lớn, xác suất xảy ra tai nạn là khác nhau. Do đó phí bảo hiểm sẽ được tính riêng cho từng loại phương tiện. Việc xác định mức phí bảo hiểm nhìn chung là rất khó khăn, bởi vì phí bảo hiểm là nguồn thu chủ yếu của các công ty bảo hiểm nên mức phí tối thiểu phải thỏa mãn nhu cầu thanh toán bồi thường và công tác đề phòng hạn chế tổn thất đồng thời phải đảm bảo cho công ty có được khoản lợi nhất định. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của thị trường bảo hiểm, ngày càng có nhiều các công ty bảo hiểm gia nhập làm cho thị trường ngày càng trở nên cạnh tranh gay gắt. Chính vì vậy việc đưa ra một mức phí thích hợp là một vấn đề không dễ dàng đối với các công ty bảo hiểm Phí bảo hiểm phải là một mức phí cạnh tranh, không quá cao, không quá thấp so với mức phí của bộ tài chính quy định. Mức phí này phải đảm bảo được nguyên tắc số đông bù số ít và đảm bảo được sự cân đối thu chi trong hoạt động kinh doanh của công ty bảo hiểm 2.2. Phương pháp tính phí Phương pháp tính phí phải đảm bảo có cơ sở khoa học, phản ánh đầy đủ các yếu tố ảnh hưởng có liên quan và mức phí phải phù hợp với khả năng tài chính của các chủ phương tiện. Phương pháp tính phí được thông qua con số thống kê 5 năm về trước. Công thức tính phí là : F= f + d Trong đó: F là phí thu một đầu xe f là phí thực( phí bồi thường) d là phụ phí( thường từ 20-30%) f là phí thuần hay phí bồi thường và nó được xác định theo công thức sau : f= : là số vụ tai nạn xảy ra có phát sinh trách nhiệm dân sự của chủ xe được bồi thường trong năm i : là số tiền bồi thường bình quân một vụ trong năm i n: là số năm thống kê(từ 3 đến 5 năm) Phụ phí: Thường được xác định theo một tỷ lệ nhất định trên số phí cơ bản thường từ 20 đến 30% mức phí cơ bản d = % phụ phí x Phí cơ bản (1-% phụ phí) Đối với các phương tiện thông dụng, mức độ rủi ro lớn như xe Rơmoc, xe chở hàng hạng nặng thì tính thêm tỷ lệ phụ phí so với mức phí cơ bản. Đối với các phương tiện hoạt động ngắn hạn (dưới 1 năm) thời gian tham gia bảo hiểm được tính tròn tháng và phí bảo hiểm được tính như sau: Dưới 3 tháng thì tính 30% phí năm, từ 3 đến 6 tháng thì tính 60% phí năm, từ 6 đến 9 tháng thì tính 90% phí năm, từ 9 –12 tháng thì tính 100% phí năm. Nếu người tham gia đóng phí cả năm thì những thời điểm nào đó mà xe không hoạt động nữa hoặc chuyển quyền sở hữu cho người khác mà không chuyển giấy bảo hiểm thì chủ phương tiện sẽ được hoàn trả lại phí bảo hiểm tương ứng với số thời gian còn lại của năm P hoàn lại = P năm x Số tháng xe không hoạt động 12 tháng 2.3. Các yếu tố làm tăng phí Những yếu tố làm phí thuần tăng + Do số phương tiện tham gia bảo hiểm trong năm là thấp + Do số vụ tai nạn xảy ra có phát sinh trách nhiệm dân sự là nhiều + Số tiền bồi thường bình quân một vụ trong năm là lớn Những yếu tố làm phụ phí tăng + Do chi phí quản lý nghiệp vụ tăng + Do cho phí khai thác, giám định bồi thường tăng +Do chi phí hạn chế và đề phòng tổn thất tăng 3. Hợp đồng bảo hiểm 3.1. Hợp đồng bảo hiểm Giấy chứng nhận bảo hiểm do doanh nghiệp bảo hiểm cấp theo yêu cầu của người được bảo hiểm là bằng chứng ký kết hợp đồng bảo hiểm giữa chủ xe cơ giới và doanh nghiệp bảo hiểm. Giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới với người thứ 3 gồm những thông tin chủ yếu sau : Phạm vi bảo hiểm Hạn mức trách nhiệm, phí bảo hiểm Thời hạn hợp đồng Các thông tin liên quan đến xe bảo hiểm, người bảo hiểm, người được bảo hiểm Quyền và nghĩa vụ của các bên Các quy định về giải quyết bồi thường tranh chấp * Hiệu lực bảo hiểm bắt đầu và kết thúc theo quy định nghi trên giấy chứng nhận bảo hiểm. Doanh nghiệp bảo hiểm chỉ cấp giấy chứng nhận bảo hiểm khi chủ xe đã đóng phí bảo hiểm (trừ khi có thoả thuận khác) * Chuyển quyền sở hữu Trong thời hạn còn hiệu lực nghi trong giấy chứng nhận bảo hiểm nếu có sự chuyển quyền sở hữu mà chủ xe cơ giới không có yêu cầu huỷ bỏ hợp đồng bảo hiểm thì mọi quyền lợi bảo hiểm liên quan đến chiếc xe được bảo hiểm vẫn còn hiệu lực với chủ xe mới * Huỷ bỏ hợp đồng Trường hợp có yêu cầu huỷ bỏ hợp đồng bảo hiểm, chủ xe cơ giới phải thông báo bằng văn bản cho doanh nghiệp bảo hiểm biết trước 15 ngày. Trong vòng 15 ngày kể từ ngày nhận được thông báo huỷ bỏ nếu doanh nghiệp bảo hiểm không có ý kiến gì thì hợp đồng mặc nhiên bị huỷ bỏ, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ hoàn lại 80% phí bảo hiểm của thời gian huỷ bỏ, trừ trường hợp trong thời gian hợp đồng bảo hiểm đang có hiệu lực đã xảy ra sự kiện bảo hiểm. 3.2. Trách nhiệm pháp lý trong hợp đồng bảo hiểm 3.2.1. Trách nhiệm và quyền lợi của xe cơ giới * Trách nhiệm Khi yêu cầu bảo hiểm chủ xe cơ giới phải kê khai đầy đủ và trung thực những nội dung trong giấy yêu cầu bảo hiểm Khi tai nạn giao thông xảy ra thì chủ xe cơ giới có trách nhiệm: + Cứu chữa hạn chế thiết hại về người và tài sản, bảo vệ hiện trường tai nạn, thông báo ngay cho cảnh sát giao thông nơi gần nhất để phối hợp giải quyết tai nạn + Không được di chuyển tháo dỡ hoặc sửa chữa tài sản khi chưa có ý kiến của doanh nghiệp bảo hiểm, trừ trường hợp làm như vậy là cần thiết để đảm bảo cho người và tài sản hoặc là phải thi hành theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền + Chủ xe phải bảo lưu quyền khiếu lại và chuyển quyền bồi thường cho doanh nghiệp bảo hiểm + Chủ xe phải trung thực trong việc thu thập các tài liệu trong hồ sơ yêu cầu bồi thường, tạo điều kiện cho doanh nghiệp bảo hiểm xác minh trong quá trình xác minh hồ sơ + Nếu thay đổi mục đích sử dụng xe thì chủ xe cơ giới phải thông báo ngay cho nhà bảo hiểm để điều chỉnh tính phí bảo hiểm + Chủ xe có nghĩa vụ phải đóng đầy đủ phí và đúng hạn *Quyền lợi Chủ xe có quyền hưởng bồi thường khi có tai nạn mà phát sinh trách nhiệm dân sự thuộc phạm vi bảo hiểm trong thời hạn hợp đồng. Số tiền bồi thường bị giới hạn bởi số tiền bảo hiểm Chủ xe có quyền yêu cầu nhà bảo hiểm sửa đổi, bổ sung, huỷ bỏ hợp đồng bảo hiểm b.2 Trách nhiệm và quyền lợi của doanh nghiệp bảo hiểm Cung cấp cho chủ xe cơ giới quy tắc, biểu phí và mức trách nhiệm liên quan đến trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới. Tạo điều kiện cho các chủ xe tham gia bảo hiểm Những vụ tai nạn đặc biệt nghiêm trọng (tai nạn gây chết người hoặc thiệt hại về tài sản từ 20 triệu đồng trở nên) doanh nghiệp bảo hiểm phải phối hợp chặt chẽ với chủ xe cơ giới và các cơ quan chức năng để giải quyết tai nạn Cấp cho bên mua bảo hiểm giấy chứng nhận bảo hiểm và đơn bảo hiểm Khi đầy đủ hồ sơ thi doanh nghiệp bảo hiểm phải trả cho người bị hại khi sự kiện bảo hiểm xẩy ra Doanh nghiệp bảo hiểm phải có trách nhiệm thực hiện các biện pháp đề phòng và hạn chế tổn thất Nếu không trả tiền bảo hiểm thì phải có văn bản giải tích rõ ràng Doanh nghiệp bảo hiểm có trách nhiệm phối hợp với các cơ quan công an để thu thập các giấy tờ cần thiết có liên quan đến vụ tai nạn thuộc phạm vi bảo hiểm Doanh nghiệp bảo hiểm có trách nhiệm hoàn trả phí cho chủ xe khi có sự thay đổi chủ sở hữu hoặc khi xe chỉ hoạt động một số tháng trong năm * Quyền lợi của doanh nghiệp bảo hiểm D._.oanh nghiệp bảo hiểm có quyền thu phí bảo hiểm và sử dụng vào các khoản chi: bồi thường, đề phòng và hạn chế tổn thất, chi quản lý, hoa hồng và đầu tư Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền yêu cầu bên mua bảo hiểm cung cấp đầy đủ, trung thực các thông tin liên quan đến việc giao kết và thực hiện hợp đồng Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền từ chối bồi thường cho chủ xe cơ giới và cũng có quyền khiếu kiện với các chủ xe, bên thứ 3 liên quan trong việc lợi dụng tai nạn nhằm chục lợi bảo hiểm 4. Những quy định về trách nhiệm bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm 4.1. Công tác giám định Công tác giám định tổn thất nhằm xác định mức độ thiệt hại của bên thứ 3 và mức độ lỗi của các chủ phương tiện đồng thời xác định xem nguyên nhân xảy ra tai nạn và xem xét nguyên nhân đó có thuộc pham vi bảo hiểm hay không thuộc phạm vi bảo hiểm . Trong công tác giám định phải có sự chứng kiến của ba bên: chủ xe, người thứ 3 hoặc là đại diện hợp pháp của bên thứ 3, bên bảo hiểm. Nếu chủ xe hoặc người thứ 3 không thống nhất về mức độ thiệt hại do doanh nghiệp bảo hiểm xác định, hai bên sẽ thỏa thuận chọn giám định viên chuyên nghiệp giám định lại. Kết luận này sẽ là kết luận cuối cùng. Nếu kết luận của giám định viên có sai khác lớn với kết quả giám định của công ty bảo hiểm thì công ty bảo hiểm sẽ chịu chi phí, ngược lại thì chủ xe hoặc người thứ 3 phải chịu 4.2. Xác định thiệt hại thực tế của bên thứ 3 Thông thường thì thiệt hại thực tế của bên thứ 3 bao gồm Thiệt hại về tài sản Thiệt hại về con người * Đối với thiệt hại về tài sản Thiệt hại về tài sản bao gồm 2 trường hợp Trường hợp 1: Tài sản bị mất, bị hư hỏng hoặc bị huỷ hoại không thể sửa chữa được. Trong trường hợp này thiệt hại về tài sản sẽ được xác định bằng giá mua của tài sản cùng loại trên thị trường Trường hợp 2: Tài sản có thể sửa chữa được, thiệt hại là chi phí hợp lý để sửa chữa nó. Nếu phải thay thế mới phải trừ đi giá trị khấu hao. Cần lưu ý thiệt hại về tài sản không tính đến những thiệt hại về những hư hỏng phát sinh trong quá trình sửa chữa mà không liên quan đến tai nạn * Đối với thiệt hại về con người Trong trường hợp bị thương + Các chi phí cần thiết và hợp lý cho công việc cứu chữa, bồi dưỡng phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất như : chi phí cấp cứu, tiền hao phí vật chất và các chi phí y tế khác(thuốc men, dịch chuyền,máu…) + Các chi phí hợp lý và phần thu nhập bị mất của người chăm sóc nạn nhân, khoản tiền cấp dưỡng cho người mà bệnh nhân có nghĩa vụ nuôi dưỡng + Khoản thu nhập bị giảm sút hay bị mất của người đó + Khoản tiền bù đắp những tổn thất về tinh thần - Trong trường hợp nạn nhân bị chết + Chi phí hợp lý, chăm sóc và cứu chữa cho ngườ thứ 3 trước khi chết + Chi phí hợp lý cho việc mai táng(những chi phí hủ tục không được thanh toán) + Tiền trợ cấp cho những người mà người thứ 3 phải nuôi dưỡng(như vợ, chồng, con cái…) Như vậy tổng thiệt hại của người thứ 3 sẽ được xác định như sau: Thiệt hại thực tế của bên thứ 3=Thiệt hại về tài sản+Thiệt hại về con người 4.3. Bồi thường thiệt hại thực tế Khi nhận được đầy đủ hồ sơ hợp lệ thì thời hạn bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm là 15 ngày kể từ ngày nhận đầy đủ hồ sơ và không kéo dài quá 30 ngày trong trường hợp phải tiến hành xác minh hồ sơ Hồ sơ yêu cầu bồi thường bao gồm: * Thông báo tai nạn, giấy yêu cầu bồi thường của chủ xe * Bản sao các giấy tờ sau: - Giấy chứng nhận bảo hiểm - Giấy phép lái xe, giấy đăng kí xe - Giấy kiểm định an toàn kỹ thuật và môi trường * Bản kết luận điều tra tai nạn của công an hoặc bản sao hồ sơ tai nạn - Sơ đồ của hiện trường tai nạn - Biên bản khám nghiệm hiện trường - Biên bản giám định thiệt hại(nếu có) - Các giấy tờ có liên quan đến trách nhiệm của bên thứ 3 - Quyết định của toà án(nếu có) Khi yêu cầu bồi thường thì chủ xe phải có trách nhiệm chuyển cho doanh nghiệp bảo hiểm hồ sơ yêu cầu bồi thường và một số các loại giấy tờ sau * Về con người - Trường hợp bị thương: Các giấy tờ của cơ quan y tế có thẩm quyền xác nhận tình trạng thương tật của nạn nhân, giấy ra viện, phiếu mổ, các giấy tờ có liên quan đến các chi phí chăm sóc và cứu chữa - Trong trường hợp bị chết: Ngoài các giấy tờ trên thì cần thêm giấy chứng tử * Về tài sản: Các bằng chứng chứng minh thiệt hại như hoá đơn sửa chữa, thay thế mới tài sản bị thiệt hại Các giấy tờ chứng minh các chi phí cần thiết và hợp lý mà chủ xe đã chi ra để giảm thiểu tổn thất hay để thực hiện các chỉ dẫn của doanh nghiệp bảo hiểm Căn cứ vào thiệt hại thực tế của người thứ 3 và lỗi của người thứ 3 thì công ty bảo hiểm xác định số tiền bồi thường Số tiền bồi thường = thiệt hại thực tế* lỗi của chủ xe Nếu trong vụ tai nạn có cả lỗi của người khác gây thiệt hại cho bên thứ 3 thì Số tiền bồi thường =( lỗi chủ xe+ lỗi khác)* thiệt hại bên thứ 3 Nguyên tắc bồi thường của doanh nghiệp bảo hiểm là thiệt hại thực tế phát sinh nhưng không được vượt quá hạn mức trách nhiệm đã được quy định trong hợp đồng. Bởi vì hạn mức trách nhiệm là số tiền cao nhất mà doanh nghiệp bảo hiểm có thể trả trong mỗi vụ tai nạn. Thường các công ty bảo hiểm quy định ở mức độ tối thiểu và bắt buộc mọi chủ xe tham gia. Tại việt nam mức độ tối thiểu được quy định bắt buộc là: 12 triệu/người/vụ 30 triệu/người/vụ Các công ty bảo hiểm cũng đưa ra mức trách nhiệm cao hơn theo nhu cầu và khả năng tài chính của các chủ phương tiện, bù lại thì chủ xe cũng chịu mức phí cao hơn. Đối với những tổn thất thực tế mà lớn hơn hạn mức trách nhiệm thì người được bảo hiểm phải tự gánh chịu phần trách nhiệm vượt quá này. Trong trường hợp công ty bảo hiểm từ chối bồi thường thì phải thông báo lý do bằng văn bản. Nếu có phát sinh khiếu lại thì thời gian khiếu lại là 3 tháng kể từ ngày doanh nghiệp bảo hiểm thanh toán bồi thường hoặc từ chối bồi thường. Quá thời hạn trên thì khiếu lại không còn giá trị. Chương II Thực trạng triển khai nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 tại công ty bảo hiểm xăng dầu I. Vài nét về công ty bảo hiểm xăng dầu 1. Quá trình hình thành Trên thực tế ở Việt Nam thì kinh doanh bảo hiểm là một mảnh đất chưa được khai phá triệt để. Cho đến năm 1994 thị trường bảo hiểm của Việt Nam vẫn là thị truờng độc quyền, nhiều người mua nhưng chỉ có một người bán chính thức là BảoViệt, mặc dù vẫn có một số công ty bảo hiểm nước ngoài đang cạnh tranh đấu mặt thông qua các chủ hàng, doanh thương Việt Nam, qua hoạt động của các ngân hàng nước ngoài cho các doanh nghiệp vay mua vật tư, thiết bị với điều kiện mua bảo hiểm ở nước ngoài. Các công ty bảo hiểm nước ngoài với ưu thế mạnh về khả năng tài chính, với đội ngũ nhân viên dày dặn kinh nghiệm đã quen với môi trường cạnh tranh khốc liệt… họ sẵn sàng hạ phí tới mức phải bù lỗ hay sát mức nguy hiểm để dành được các dịch vụ bảo hiểm thẳng qua các chủ hàng, chủ doanh nghiệp của nước họ khi đầu tư vào Việt Nam, đồng thời tranh thủ các mối quan hệ từ trước để dành dịch vụ bảo hiểm từ các doanh nghiệp khác cũng như từ các doanh nghiệp Việt Nam. Khi chúng ta chủ trương mở cửa các công ty bảo hiểm nước ngoài càng quan tâm tới thị trường Việt Nam. Trong khi chưa được phép mở cửa các chi nhánh ở Việt Nam họ đã sử dụng các văn phòng đại diện tại Việt Nam để làm dịch vụ môi giới, chào các dịch vụ bảo hiểm cho các công ty bảo hiểm ở nước họ. Nếu chào được thì công ty bảo hiểm đó sẽ cấp đơn bảo hiểm. Để xây dựng thị trường bảo hiểm Việt Nam trở thành thị trường cạnh tranh hoàn hảo, xây dựng ngành kinh doanh bảo hiểm ở Việt Nam đủ sức cạnh tranh với các công ty bảo hiểm nước ngoài, hoà nhập vào thị trường bảo hiểm quốc tế đồng thời đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng lên mạnh mẽ của hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Nhà nước ta đã và đang khuyến khích cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước nhằm thành lập các doanh nghiệp mới dưới hình thức công ty cổ phần bởi tính ưu việt của nó nhờ bộ máy tinh thông, gọn nhẹ, cơ cấu kiểm soát và quản lý chặt chẽ, chính sách kinh doanh năng động hiệu quả. Công ty cổ phần bảo hiểm Petrolimex gọi tắt là PJICO là một công ty bảo hiểm được thành lập dưới hình thức một công ty cổ phần với tổng số vốn góp là 55 tỷ, 7 cổ đông sáng lập và một cổ đông góp vốn, ngoài ra là một phần do phát hành cổ phiếu trên thị trường. Giấy chứng nhận đủ tiêu chuẩn và điều kiện kinh doanh bảo hiểm cấp ngày 27/5/95, giấy phép thành lập cấp ngày 8/6/95 do uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội cấp. Đây là công ty bảo hiểm cổ phần đầu tiên được thành lập tại Việt Nam gồm 7 cổ đông sáng lập với mức vốn góp như sau : Bảng 1: Vốn góp của các cổ đông năm 1995 STT Đơn vị Tỷ trọng (%) Vốn góp triệu đồng Số cổ phiếu 1 Tổng công ty xăng dầu Việt Nam 51 28.050 14.025 2 Ngân hàng ngoại thương Việt Nam 10 5.500 2.700 3 Công ty tái bảo hiểm quốc gia 8 4.400 2.200 4 Tổng công ty thép Việt nam 6 3.300 1.600 5 Công ty vật tư và thiết bị toàn bộ 3 1.650 852 6 Công ty điện tử hà nội 2 1.100 550 7 Công ty TNHH thiết bị an toàn 0,5 275 138 8 Cá nhân 19,5 10.275 5.362 Tổng 100 55.000 27.500 Nguồn phòng tổ chức cán bộ Công ty chính thức đi vào hoạt động 15/06/1995 với thời gian hoạt động là 22 năm kể từ ngày cấp giấy phép, hết thời hạn được phép xin gia hạn. Như vậy công ty cổ phần bảo hiểm PIJCO đã ra đời đánh dấu một bước ngoặt to lớn trong chủ trương đa dạng hoá các thành phần kinh tế của đảng và nhà nước ta, đồng thời chứng minh cho sự chuyển đổi một cách cơ bản thị trường bảo hiểm Việt Nam từ độc quyền sang tự do cạnh tranh có sự quản lý vĩ mô của nhà nước và cũng chính từ đây thị trường bảo hiểm Việt Nam sẽ chuyển sang một giai đoạn mới 2. Các nghiệp vụ triển khai tại PJICO Ngay từ khi mới bước vào hoạt động mặc dù còn rất nhiều việc phải làm như thiết lập quan hệ đối nội, đối ngoại, ổn định tổ chức bộ máy, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ của công ty, trang thiết bị cần thiết cho hoạt động chuẩn bị các thủ tục cần thiết về con người, cơ sở vất chất ban đầu cho việc thành lập và hoạt động. Nhưng công ty đã xúc tiến triển khai tất các nghiệp vụ bảo hiểm hiện có tại việt nam mà công ty bảo hiểm đã tiến hành. Hiện nay công ty đang triển khai nghiệp vụ sau: * Nghiệp vụ bảo hiểm hàng hải Bảo hiểm hàng hoá vận chuyển bằng đường biển Bảo hiểm thân tầu và bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ tầu Bảo hiểm sông tầu cá Bảo hiểm nhà thầu đóng tầu * Nghiệp vụ bảo hiểm phi hàng hải Bảo hiểm xe cơ giới, bảo hiểm kết hợp con người Bảo hiểm cho hành khách Bảo hiểm cho học sinh, sinh viên Bảo hiểm cho khách du lịch * Nghiệp vụ bảo hiểm kỹ thuật Bảo hiểm mọi rủi ro xây dựng lắp đặt Bảo hiểm hoả hoạn và rủi ro đặc biệt Bảo hiểm mọi rủi ro công gnhiệp Bảo hiểm trách nhiệm Bảo hiểm máy móc * Nghiệp vụ tái bảo hiểm * Các hoạt động khác 3. Cơ cấu tổ chức Ngay sau khi được cấp giấy phép thành lập và đăng ký kinh doanh công ty đã nhanh chóng triển khai bộ máy tổ chức, mạng lưới kinh doanh bảo hiểm tại khu vực hà nội và trên phạm vi cả nước. Ban đầu từ 8 cán bộ công nhân viên tại trụ sở tại hà nội đến cuối năm 1995 công ty đã thành lập 6 phòng ban tại văn phòng công ty và 3 chi nhánh tại Hải Phòng, Đà Nẵng, thành phố hồ chí minh. Đến nay PJICO có đội ngũ cán bộ gồm hơn 280 công nhân viên với 95% có trình độ đại học. Đa số cán bộ còn rất trẻ, năng động, được đào tạo chính quy công tác tại 10 phòng ban, 9 chi nhánh, trên 10 văn phòng đại diện trực thuộc. Ngoài ra công ty đã có hơn 400 đại lý, cộng tác viên bảo hiểm trong cả nước. Với mạng lưới tổ chức kinh doanh như vậy PJICO trong những năm qua đã không ngừng phát triển, doanh thu tăng, thị phần mở rộng, uy tín ngày càng được nâng cao, đời sống cán bộ công nhân viên ngày càng cải thiện. Từ đó góp phần vào quá trình phát triển và hội nhập thị trường bảo hiểm Việt Nam với thị trường bảo hiểm của thế giới. Sơ đồ tổ chức bộ máy hoạt động công ty bảo hiểm PJICO Hội đồng quản trị Tổng giám đốc Phó Tổng giám đốc Phó Tổng giám đốc Phòng TS - HH Phòng BH phi hàng hải Vp BH KV I CN Quảng Ninh CN Hải Phòng P. BH Thanh Hoá Vp. BH KV II CN. Nghệ An Phòng BH Hà Tĩnh Vp. BH KV IV CN Quảng Bình Vp. BH KV V Chi nhánh Hà Tây Vp. BH KV VI Phòng Kế toán Phòng đầu tư tín dụng và TTCK Phòng giám định và bồi thường Phòng Tổ chức – Cán bộ Ban Thanh tra pháp chế Phòng Tổng hợp Phòng quản lý nghiệp vụ Phòng BH Hàng hải Phòng Tái bảo hiểm Chi nhánh T.T.Huế Chi nhánh Đà Nẵng Phòng BH Quảng Nam Chi nhánh Khánh Hoà Chi nhánh Sài Gòn Chi nhánh Cần Thơ Phòng BH Kiên Giang Phòng BH Cà Mau Các tổng đại lý, đại lý, cộng tác viên bảo hiểm Vp. BH KV. VII Phòng BH Lạng Sơn Phòng BH Ninh Bình PJICO Hà Nội Vp. BH KV III Trong quá trình hoạt đông kinh doanh bảo hiểm với một cơ cấu tổ chức bộ máy chặt chẽ, gọn nhẹ, linh hoạt, làm việc đạt hiệu quả cao, ngoài việc khai thác phát triểm khách hàng, liên kết với các công ty bảo hiểm trong nước PJICO không ngừng củng cố và mở rộng với mối quan hệ hợp tác với các tổ chức, các công ty bảo hiểm và tái bảo hiểm trên toàn thế giới. Điều đó được thể hiện thông qua việc PJICO là thành viên chính thức của hiệp hội bảo hiểm Việt Nam có quan hệ với tập đoàn bảo hiểm và tái bảo hiểm lớn như : Munch re, Swissre, Hartfotre, West of England … 4. Một số kết quả mà PJICO đạt được từ khi thành lập Ngay sau khi ra đời PJICO đã nhanh chóng triển khai kinh doanh các nghiệp vụ bảo hiểm cả về chiều sâu và trên diện rộng. Số lượng nghiệp vụ bảo hiểm triển khai ngày càng tăng thêm và đa dạng hoá theo từng nghiệp vụ. Tới nay công ty đã kinh doanh trên 40 nghiệp vụ . Trong những năm đầu công ty hầu như chỉ tiến hành bảo hiểm cho các khách hàng trong cổ đông, đến nay 70 % doanh thu của công ty là của khách hàng ngoài cổ đông. Công ty đã tiến hành nhiều công trình có giá trị hàng trăm triệu đô la mỹ như : khách sạn DAEWO, toà nhà HITC, cầu Hàm Rồng, cầu Đuống, quốc lộ 1, quốc lộ 5, cao tốc xuyên á, đường Hồ Chí Minh, công trình thủy điện sông Hinh… Vị trí, chỗ đứng, cũng như uy tín của công ty trên thị trường bảo hiểm ngày được củng cố. Trong hơn 7 năm hoạt động doanh thu phí bảo hiểm liên tục tăng nhanh và ổn định với tốc độ tăng trưởng bình quân là 39 % * Lợi nhuận Tính đến ngày 31/12/2001 công ty đã tạo ra 60 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế và trên 30 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế. Hàng năm chia cổ tức hàng tháng 1,2 % 1 tháng gấp 1,5 đến 2 lần lãi suất tiền gửi gửi ngân hàng. Trong năm 2001 sẽ thu lại toàn bộ vốn góp cho các cổ đông * Bảo toàn và phát triển vốn Sự tăng trưởng của PJICO không chỉ thể hiện qua lợi nhuận mà còn thể hiện thông qua sự tích luỹ vốn trong 6 năm hoạt động vừa qua. Nguồn vốn chủ sở hữu được bảo toàn và phát triển. Vốn kinh doanh không ngừng được bổ sung bằng các quỹ dự phòng nghiệp vụ. Đến 31/12/2001 số dư quỹ dự phòng trên 78 tỷ và nâng vốn kinh doanh của công ty lên gần 130 tỷ gấp 4 lần vốn góp ban đầu của các cổ đông * Thuế nộp ngân sách Công ty bảo hiểm PJICO luôn thực hiện đầy đủ và làm tốt nghĩa vụ nộp ngân sách đối với nhà nước. Mặc dù mới được thành lập và cũng không được hưởng ưu đãi nào của nhà nước nhưng sau 7 năm hoạt động công ty đã đóng góp cho ngân sách nhà nước trên 40 tỷ đồng Đây là một doanh nghiệp trẻ lại hoạt động dưới mô hình mới mẻ là công ty cổ phần, tham gia vào lĩnh vực kinh doanh đầy khó khăn, thị trường còn nhỏ. Nhưng với ý thức tự lực tự cường, quyết tâm của toàn cán bộ công nhân viên trong công ty, cùng với sự giúp đỡ của các ban ngành PJICO đã không ngừng vươn lên nhằm chiếm giữ thị phần, nâng uy tín của mình trên thị trường. Sự ra đời và hoạt động của công ty đã tạo ra công ăn việc làm cho hàng trăm lao động tại khu vực hà nội và tại các địa phương mà công ty mở chi nhánh. Đời sống cán bộ công nhân viên không ngừng được cải thiện. Thu nhập của cán bộ công nhân viên năm sau cao hơn năm trước và cho tới nay đạt khoảng 1,7 triệu dồng /người/tháng Từ những kết quả đã đạt được như trên ta có thể khẳng định rằng việc sáng lập công ty cổ phần bảo hiểm PJICO là một dự án đầu tư dài hạn rất khả thi, vừa đạt hiệu quả kinh tế, hiệu quả xã hội cao. II. Thực tế triển khai nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới với người thứ 3 tại công ty bảo hiểm PJICO 1. Công tác khai thác Công tác khai thác bảo hiểm là khâu đầu tiên của nghiệp vụ bảo hiểm. Đây là khâu quyết định đến sự thành bại của công ty nói chung và nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự nói riêng. Nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự cuả chủ xe cơ giới với người thứ 3 không chỉ đơn thuần là một sản phẩm bảo hiểm mà nó là một chính sách bắt buộc của đảng và nhà nước, nó buộc mọi người phải thực hiện. Đối tượng bảo hiểm mang tính trừu tượng, không thể xác định một cách cụ thể nên đa số chủ phương tiện xe cơ giới đều chưa nhận thức rõ ràng về loại hình bảo hiểm này Do vậy công tác khai thác nghiệp vụ thực chất chính là quá trình vận động tuyên truyền cho các chủ xe cũng như người dân thấy được sự cần thiết, ý nghĩa tác dụng và tính chất bắt buộc của nghiệp vụ để từ đó đi đến ký kết hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự cho mình hoặc cho lái xe mà mình thuê trong quá trình vận hành sử dụng xe Thực hiện tốt khâu khai thác chính là thực hiện tốt công tác tìm kiếm khách hàng mới, giữ chân khách hàng cũ, lôi kéo được những khách hàng tiềm năng về phía mình, và thuyết phục họ sẽ mua sản phẩm của mình. Điều đó sẽ hình thành lên một quỹ tài chính đủ lớn sẵn sàng chi trả bảo hiểm một cách nhanh chóng kịp thời giúp chủ xe và người thứ 3 ổn định cuộc sống. Nhận thức được một ý nghĩa hết sức to lớn này công ty đã đưa ra một hướng đi đúng đắn: (năng động, tích cực, tôn trọng lợi ích của khách hàng, lợi ích của cộng tác viên) với chữ tín làm trọng coi lợi ích khách hàng là trên hết, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn và chất lượng phục vụ khách hàng. Ngay từ khi thành lập công ty đã không ngừng mở rộng địa bàn khai thác, đặt nhiều văn phòng đại diện tại các tỉnh, các thành phố lớn và hàng trăm các tổng đại lý lớn trên phạm vi cả nước nhằm tạo điều kiện tốt nhất, thuận lợi nhất cho khách hàng tiếp cận sản phẩm của công ty. Trong thời kì đổi mới nhà nước luôn chú trọng phát triển kinh tế nhiều thành phần, tích cực khuyến khích các chủ thể tham gia hoạt động kinh tế bởi vậy thị trường bảo hiểm mặc dù mới hình thành nhưng cũng đã xuất hiện rất nhiều đối thủ cạnh tranh. Do vậy thị phần bảo hiểm sẽ bị chia sẻ, phân tán tỷ trọng của công ty trên toàn thị trường bảo hiểm. Năm 1999 thị phần về nghiệp vụ trách nhiệm dân sự của các công ty như sau : Bảo việt chiếm khoảng 53% thị phần bảo hiểm Bảo minh chiếm khoảng 26% thị phần bảo hiểm Pvic chiếm khoảng 8% thị phần bảo hiểm Các công ty bảo hiểm khác chiếm khoảng 7,4% thị phần bảo hiểm PJICO chiếm khoảng 5,6% thị phần bảo hiểm Biểu đồ biểu diễn thị phần bảo hiểm trách nhiệm dân sự năm 1999 Với sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường bảo hiểm như vậy mọi công ty bảo hiểm phải nỗ lực, biết phát huy những thế mạnh mà mình có thể giành chiến thắng với hai loại vũ khí chiến lược đó chính là giá cả và chất lượng sản phẩm. Để cạnh tranh bằng chính chất lượng và giả cả sản phẩm công ty đã thực hiện đa dạng hoá sản phẩm, nâng cao chất lượng của sản phẩm nhằm thu hút được khách hàng tham gia bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới với người thứ 3 tại công ty. Ngoài mức phí tối thiểu do bộ tài chính quy định công ty bảo hiểm PJICO còn đưa ra các mức trách nhiệm khác nhau, kèm theo các chính sách nhằm thu hút khách hàng được minh họa ở bảng sau : Bảng 2: Biểu phí và hạn mức trách nhiệm TT Loại xe Mức I Con người 12 tr/vụ Tài sản 30 tr/vụ Mức II Conngười15 tr/vụ Tài sản 80 tr/vụ Mức III Con người 20 tr/vụ Tài sản 80 tr/vụ Mức IV Con người 30 tr/vụ Tài sản 80 tr/vụ 1 Mô tô 2 bánh - Dưới 50 cm - Từ 50 cm trở nên 33.636 40.000 36.364 45.455 45.455 63.636 63.636 81.818 2 Xe lam, xích lô, mô tô 3 bánh 102.727 150.000 170.000 210.000 3 Xe trở người Từ 5 chỗ trở xuống Từ 6- 15 chỗ Từ 16- 24 chỗ Trên 24 chỗ 145.456 345.455 536.636 818.182 240.000 470.000 830.000 990.000 300.000 630.000 1060.000 1470.000 450.000 890.000 1620.000 1960.000 4 Xe tải Dưới 3 tấn Từ 3- 8 tấn Trên 8 tấn 218.182 366.364 463.636 400.000 580.000 740.000 610.000 950.000 1310.000 865.000 1300.000 1800.000 5 Xe vừa chở người, vừa chở hàng 209.909 400.000 610.000 850.000 Đơn vị đồng 6 Đầu kéo các loại Tính theo sức kéo quy định trọng tải như mục 4 7 Rơ móc 30% phí của xe tải ở mục 4 8 Thiết bị chuyên dùng Tính bằng 120% so với xe cùng trọng tải Nguồn theo quy tắc bảo hiểm xe cơ giới Ngoài ra công ty còn ban hành thêm biểu phí và hạn mức trách nhiệm áp dụng cho chủ xe tham gia là người nước ngoài. Trong những năm qua mặc dù thị trường bảo hiểm Hà Nội nói riêng và thị trường bảo hiểm cả nước nói chung có sự canh tranh gay gắt, thậm trí là không lành mạnh có đến 5 công ty lớn triển khai nghiệp vụ bảo hiểm này. Nhưng kết quả trong 7 năm triển khai cho thấy nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới với người thứ 3 đã giành được những kết quả đáng mừng 1.1. Về số lượng xe cơ giới tham gia bảo hiểm Ngày nay số lượng các phương tiện giao thông tăng lên rất nhanh do vậy tỷ lệ xe tham gia bảo hiểm đều có xu hướng tăng dần từ năm 96 đến năm 2001 cụ thể như sau : Bảng 3 : Tình hình tham gia bảo hiểm tại PJICO Tiêu chí 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Số xe thực tế lưu hành( Chiếc) - Ô tô - Xe máy 4.595.223 386.947 4.208.274 5.484.470 434.574 5.049.896 5.692.035 468.910 5.223.125 6.132.567 521.683 5.610.884 6.647.703 565.504 6.082.198 7.611.620 601.520 7.010.100 Số xe tham gia bảo hiểm (Chiếc) - Ô tô - Xe máy 23.491 14.796 14.668 43.486 24386 19100 49.292 27.548 21.744 54.862 32.265 22.587 79.439 46.719 32.720 125.577 73.839 51.738 Tỷ lệ tham gia bảo hiểm (%) - Ô tô - Xe máy 0,51 3,82 0,21 0,792 5,61 3,378 0,865 5,87 0,416 0,894 6,16 0,402 1,19 8,26 0,537 1,65 12,27 0,738 Nguồn báo cáo hàng năm của PJICO Qua số liệu ở bảng 3 ta tính được một số các chỉ tiêu như sau : Bảng 4 Một số các chỉ tiêu về tình tham gia bảo hiểm tại PJICO Đơn vị % Chỉ tiêu 1997 1998 1999 2000 2001 A, Đốivới xe thực tế lưu hành 1, Tốc độ tăng * Tốc độ tăng liên hoàn - Ô tô - Xe máy * Tốc độ tăng so với định gốc - Ô tô - Xe máy 2, Tốc độ phát triển * Tốc độ phát triển liên hoàn - Ô tô - Xe máy * Tốc độ phát triển định gốc - Ô tô - Xe máy 19,35 12,308 19,99 19,35 12,308 19,99 119,35 112,308 119,99 119,35 112,308 119,99 3,784 7,9 3,43 23,86 21,18 24,11 103,78 107,9 103,43 123,868 121,18 124,11 7,74 11,29 7,42 33,45 34,82 33,33 107,74 111,29 107,42 133,45 134,82 133,33 8,4 8,36 8,4 44,66 46,14 44,53 108,4 108,36 108,4 144,66 146,14 144,53 14,5 6,368 15,25 65,64 55,45 66,57 114,5 106,368 115,25 165,64 155,45 166,57 B, Đối với số xe tham gia bảo hiểm 1, Tốc độ tăng * Tốc độ tăng liên hoàn - Ô tô - Xe máy * Tốc độ tăng định gốc - Ô tô - Xe máy 2, Tốc độ phát triển * Tốc độ phát triển liên hoàn - Ô tô - Xe máy * Tốc độ phát triển định gốc - Ô tô - Xe máy 85,11 64,81 121,56 85,11 64,81 121,56 185,11 164,81 221,77 185,11 164,81 121,56 13,35 12,96 13,84 109,83 86,18 152,19 113,35 112,96 113,84 209,83 186,18 252,19 11,3 17,12 3,87 133,54 118,06 161,96 111,3 117,12 103,87 233,54 218,54 261,96 44,79 44,8 44,86 238,167 215,75 279,49 144,79 144,8 144,86 338,1672315,75 379,49 58,07 58,05 58,12 434,5 339,04 500 158,07 158,05 158,12 534,59 439,04 600 Nhìn vào bảng tính chỉ tiêu trên ta thấy số lượng xe cơ giới tham gia lưu thông ngày càng tăng dần. Năm 2000 so với năm 1996 lượng xe cơ giới tăng 65,64%, số xe tham gia bảo hiểm cũng tăng dần từ năm 1996 đến năm 2000 cụ thể như sau : Năm 1996 số xe tham gia bảo hiểm chiếm 0,51% tổng số xe lưu hành Năm 1999 số xe tham gia bảo hiểm chiếm 0,89% tổng số xe lưu hành Năm 200 số xe tham gia bảo hiểm chiếm 1,19% số xe lưu hành Năm 2001 số xe tham gia bảo hiểm chiếm 1,65% số xe lưu hành Về số tuyệt đối năm 1996 số xe tham gia bảo hiểm tại công ty là 23.414 xe. Năm 2000 số xe tham gia bảo hiểm là 79439 xe tăng 46,66% so với năm 1996 Tuy nhiên nhìn vào tỷ trọng số xe cơ giới tham gia bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 tại công ty còn rất nhỏ bé so với số lượng xe thực tế lưu hành. Mặc dù trên thực tế số lượng xe máy tham gia giao thông gấp 12 lần xe ô tô đó là điều nghịch lý, chứng tỏ công ty chưa chú tâm khai thác nghiệp vụ này đối với xe máy. So với bảo việt thì số lượng xe máy tham gia nghiệp vụ này lại cao hơn rất nhiều so với ô tô. Điều này cũng dễ hiểu bởi bảo việt là công ty triển khai nghiệp vụ này là sớm nhất, họ đã giành được thị phần lớn, hơn nữa họ lại có một hệ thống, mạng lưới kinh doanh trong cả nước. Ngoài ra bảo việt còn phối hợp với các cơ quan đăng kiểm, đăng kí xe để bắt buộc các chủ phương tiện phải mua bảo hiểm khi đăng ký xe. Đối với PJICO là một công ty mới thành lập, nhưng đã sớm khẳng định mình trên thị trường bảo hiểm. Những nghiệp vụ mà công ty triển khai đã và đang đóng góp không nhỏ vào thành quả chung của công ty. Trong đó nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 đang có mức tăng trưởng khá và ổn định. Tuy vậy công ty chưa thực sự khai thác được tiềm năng của thị trường này. * Đối với ô tô Số lượng ô tô từ năm 1996 đến năm 2001 tăng xấp xỉ 9,3% một năm. Năm 1996 cả nước có 386.946 xe thì đến năm 2001 có 601.520 xe. Trong đó số xe được bảo hiểm trong cả nước năm 1996 là 86.998 xe, trong khi tham gia tại PJICO là 14.796 xe chiếm gần 6% số lượng xe tham gia bảo hiểm trong toàn quốc. Số lượng xe ô tô tham gia bảo hiểm năm 1999 là 167.625 xe trong khi số xe tham gia tại công ty là 32265 xe chiếm gần 19,24% số lượng xe tham gia bảo hiểm trên toàn quốc. Năm 2000 số xe ô tô tham gia bảo hiểm trên cả nước là 199.630 xe trong đó tham gia tại PJICO là 46719 xe chiếm gần 23,4% số lượng xe tham gia bảo hiểm trong toàn quốc.Tỷ lệ ô tô được bảo hiểm bình quân ở giai đoạn này mới chỉ đạt gần 35% tổng số xe các loại. Điều đó chứng tỏ số lượng xe ô tô tham gia bảo hiểm tại công ty có xu hướng tăng nhanh, thị phần của công ty ngày càng được củng cố và không ngừng mở rộng * Đối với xe máy Số lượng xe máy lưu hành trên toàn quốc từ năm 1996 đến năm 2001 tăng bình quân 12,575% một năm. Năm 2001 số lượng xe máy tăng 66,57% so với năm 1996. Về số tuyệt đối năm 1996 trên cả nước có 4.208.247 xe thì đến năm 2001 số xe lưu hành đã là 7.010.100 xe. Năm 1996 số xe máy tham gia bảo hiểm là 900.000 chiếc chiếm 21,386%. Năm 2001 thì chỉ có 1.121.616 chiếc được bảo hiểm chiếm 10,6% tổng số xe lưu hành đó là điều nghịch lý bởi cũng trong khoảng thời gian này số lượng xe máy tăng lên 66,57% so với năm 1996. Trong khi đó số xe máy tham gia tại công ty năm 1996 là 8.622 chiếc chiếm chưa đầy 1% so với lượng xe bảo hiểm trong toàn quốc. Đến năm 2001 thì số xe tham gia bảo hiểm tại công ty là 51.738 chiếc gấp 6 lần số xe tham gia bảo hiểm năm 1996. Tỷ lệ xe máy được tham gia bảo hiểm bình quân cả nước trong giai đoạn 96 đến 2001 mới chỉ đạt 10,6% tổng số xe lưu hành, tỷ lệ xe máy tham gia bảo hiểm lại thấp dần qua các năm : Cụ thể năm 1996 tỷ lệ xe máy tham gia bảo hiểm là 21,368%, năm 1997 là 16,6%, năm 2000 chỉ còn 10,6%. Sở dĩ có tình trạng như vậy là do số lượng xe tham gia bảo hiểm tăng nhẹ trong khi số xe tham gia lưu thông lại tăng rất nhanh qua các năm. Từ khi có nghị định 115/1997/CP về chế độ bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3 thì số xe tham gia bảo hiểm tại công ty có xu hướng tăng trong khi số xe tham gia bảo hiểm trong cả nước lại có xu hướng giảm chứng tỏ việc khai thác ở công ty đã giành được những thành tích đáng khích lệ. Tuy nhiên trong khâu khai thác còn rất nhiều mặt hạn chế cần sớm được khắc phục. Những hạn chế này xuất phát từ rất nhiều những nguyên nhân khác nhau : Xét trên giác độ chủ quan ( về phía công ty ) Hầu hết cán bộ công nhân viên công ty có trình độ cao (trên 95% có trình đại học trở nên) tuy nhiên do chưa có nhiều kinh nghiệm, đặc biệt là khâu khai thác do đó hiệu quả khai thác là chưa cao. Mặc dù có nhiều nhân viên có trình độ đại học nhưng số nhân viên được đào tạo chuyên sâu về bảo hiểm là còn nhiều hạn chế. Do công ty chưa biết tranh thủ sự ủng hộ và giúp đỡ của các ngành, các cấp có liên quan trong việc tạo điều kiên thuận lợi để khai thác hết tiềm năng bảo hiểm Do sự cạnh tranh gay gắt khiến cho các công ty hạ phí xuống mức tuỳ ý đã làm cho công ty bị động, nên việc cạnh tranh thu hút khách hàng gặp nhiều khó khăn Công tác tuyên truyền còn nhiều hạn chế, do vậy người dân chưa thấy được lợi ích và nghĩa vụ khi tham gia bảo hiểm Các mức phí mà công ty áp dụng chưa linh hoạt, chưa phù hợp với khả năng tài chính của công ty và người tham gia bảo hiểm * Về phía cơ quan hữu quan : Đứng về phía người tham gia bảo hiểm : Do các chủ xe và lái xe chưa nhận thức đúng, đầy đủ về ý nghĩa tác dụng của bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3, tâm lý của một số người còn cho rằng khi có tai nạn xảy ra thì họ khó có thể đòi ngay được tiền bồi thường do thủ tục bồi thường còn chậm chạp, mất thời gian. Vì vậy họ coi việc tham gia nghiệp vụ này chỉ vì tính bắt buộc, do vậy các chủ phương tiện xe cơ giới chưa có thái độ tự giác tự nguyện tham gia Do sự lỏng lẻo của cơ quan chức năng đặc biệt là lực lượng cảnh sát giao thông chưa kiểm tra sát sao và chặt chẽ các giấy tờ cần thiết khi lưu hành xe, Đặc biệt là giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ ba 1.2. Về doanh thu phí bảo hiểm Mặc dù thị trường bảo hiểm luôn có sự cạnh tranh gay gắt thậm trí là sự cạnh tranh không lành mạnh, nhưng công tác khai thác của nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự đối với người thứ 3 ở công ty vẫn đạt được những kết quả khả quan.Tỷ trọng doanh thu phí nghiệp vụ so với tổng doanh thu toàn công ty có xu hướng giảm nhưng về số tuyết đối thì doanh thu nghiệp vụ có xu hướng tăng qua các năm cụ thể : Bảng 5 : Bảng tỷ trọng doanh thu phí nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới đối với người thứ 3._.