Nghiên cứu xác định một số giống và mật độ thích hợp cho đậu tương vụ đông,xuân trên đất đồi thấp vùng Chương Mỹ-Hà Nội

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi ------------------ Bïi thanh liªm Nghiªn cøu x¸c ®Þnh mét sè gièng vµ mËt ®é thÝch hîp cho ®Ëu t−¬ng vô ®«ng, xu©n trªn ®Êt ®åi thÊp vïng ch−¬ng mü – Hµ néi LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp Chuyªn ngµnh: trång trät M· sè : 60.62.01 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS.TS. ®oµn thÞ thanh nhµn Hµ Néi, 2010 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… i lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan, sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu tr×nh bµy trong luËn v¨n nµy lµ trung thùc vµ ch−a ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo. T«i xin cam ®oan, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®1 ®−îc c¸m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®1 ®−îc chØ râ nguån gèc. T¸c gi¶ Bïi Thanh Liªm Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… ii Lêi c¶m ¬n T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi PGS. TS. §oµn ThÞ Thanh Nhµn, ng−êi ®1 tËn t×nh gióp ®ì, h−íng dÉn t«i trong suèt thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi, còng nh− trong qu¸ tr×nh hoµn chØnh luËn v¨n tèt nghiÖp. T«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o ViÖn Sau §¹i häc; Khoa N«ng häc, ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy c« trong Bé m«n C©y c«ng nghiÖp (Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi); c¸c b¹n bÌ, ®ång nghiÖp, gia ®×nh vµ ng−êi th©n ®1 nhiÖt t×nh gióp ®ì t«i trong thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi vµ hoµn chØnh luËn v¨n tèt nghiÖp. T¸c gi¶ Bïi Thanh Liªm Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… iii Môc lôc Lêi cam ®oan i Lêi c¶m ¬n ii Môc lôc iii Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t vi Danh môc c¸c b¶ng vii Danh môc c¸c h×nh ix PhÇn I: Më ®Çu 1 1.1 §Æt vÊn ®Ò 1 1.2 Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña ®Ò tµi 2 1.2.1 môc ®Ých 2 1.2.2 Yªu cÇu 3 1.3 ý nghÜa khoa häc vµ ý nghÜa thùc tiÔn 3 1.3.1 ý nghÜa khoa häc 3 1.3.2 ý nghÜa thùc tiÔn 3 1.4 Giíi h¹n cña ®Ò tµi 3 PhÇn II: Tæng quan tµi liÖu 5 2.1. C¬ së khoa häc cña ®Ò tµi 5 2.1.1. Yªu cÇu sinh th¸i cña c©y ®Ëu t−¬ng 5 2.1.2. C¬ së khoa häc cña viÖc x¸c ®Þnh mËt ®é trång thÝch hîp 8 2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu ®Ëu t−¬ng ë trªn thÕ giíi 9 2.1.1 T×nh h×nh s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng trªn thÕ giíi 9 2.1.2 T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ëu t−¬ng trªn thÕ giíi 11 2.3. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu ®Ëu t−¬ng ë ViÖt Nam 18 2.3.1 T×nh h×nh s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng ë ViÖt Nam 18 2.3.2 Nh÷ng nghiªn cøu vÒ ®Ëu t−¬ng ë ViÖt Nam 21 PhÇn III: VËt LiÖu, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 29 3.1.VËt liÖu, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu 29 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… iv 3.1.1 VËt liÖu: gåm 8 gièng ®Ëu t−¬ng 29 3.1.2 §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu 29 3.2 Néi dung nghiªn cøu 30 3.3 ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 30 3.3.1 Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra 30 3.3.2 Ph−¬ng ph¸p bè trÝ thÝ nghiÖm 30 4. Quy tr×nh kü thuËt 32 4.1 Thêi vô vµ mËt ®é: vô xu©n gieo h¹t tõ 20/2 – 6/3/2010. MËt ®é: 35 c©y/m2 32 4.2 Ph−¬ng ph¸p bãn ph©n 32 4.3 Ch¨m sãc 32 5. C¸c chØ tiªu theo dâi 32 5.1 C¸c chØ tiªu sinh tr−ëng, ph¸t triÓn 32 5.2 C¸c chØ tiªu vÒ kh¶ n¨ng chèng chÞu 33 5.3 C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt 34 6. Xö lý sè liÖu 34 PhÇn IV: KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 35 4.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ t×nh h×nh s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng cña huyÖn Ch−¬ng Mü Hµ Néi 35 4.1.1 §Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn 35 4.1.2 T×nh h×nh sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña huyÖn Ch−¬ng Mü 37 4.1.3 T×nh h×nh s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng ë huyÖn Ch−¬ng Mü, Hµ Néi 38 4.2 KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng trong vô ®«ng 2009, vô xu©n 2010 40 4.2.1 Thêi gian vµ tû lÖ mäc mÇm cña c¸c gièng 40 4.2.2 Thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng 41 4.2.3 Mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng 44 4.2.4 ChØ sè diÖn tÝch l¸ (LAI) cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng 46 4.2.5 Kh¶ n¨ng h×nh thµnh nèt sÇn cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng 50 4.2.6 Kh¶ n¨ng tÝch luü chÊt kh« cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng 52 4.2.7 Kh¶ n¨ng chèng ®æ cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng 54 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… v 4.2.8 Tû lÖ s©u bÖnh h¹i cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng 56 4.2.9 C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm 58 4.2.10 N¨ng suÊt cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm 63 4.3 KÕt qu¶ nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn sinh tr−ëng, ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt cña 2 gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 trong vô xu©n 2010 66 4.3.1 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn thêi gian vµ tû lÖ mäc mÇm cña 2 gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 67 4.3.2 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn thêi gian sinh tr−ëng cña 2 gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 68 4.3.3 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc cña 2 gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 69 4.3.3 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn chØ sè diÖn tÝch l¸ (LAI) cña 2 gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 72 4.3.4 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn kh¶ n¨ng tÝch luü chÊt kh« cña 2 gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 74 4.3.5 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn sù h×nh thµnh nèt sÇn cña 2 gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 77 4.3.6 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn kh¶ n¨ng chèng ®æ cña gièng D140 vµ DT96 78 4.3.7 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh cña 2 gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 79 4.3.8 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt cña 2 gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 81 4.3.9 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn n¨ng suÊt cña 2 gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 84 PhÇn V: KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 87 5.1 KÕt luËn 87 5.2 §Ò nghÞ 88 Tµi liÖu tham kh¶o 89 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… vi Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t ACIAR : trung t©m Nghiªn cøu N«ng nghiÖp Quèc tÕ AVRDC: Trung t©m Ph¸t triÓn rau mµu ch©u ¸ Ctv: Céng t¸c viªn ®/c: ®èi chøng G: Gièng FAO: Tæ chøc N«ng nghiÖp vµ L−¬ng thùc thÕ giíi KHKTNN: Khoa häc Kü thuËt N«ng nghiÖp LAI: ChØ sè diÖn tÝch l¸ NXB: Nhµ xuÊt b¶n M: MËt ®é USDA: Bé N«ng nghiÖp Hoa Kú Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… vii Danh môc b¶ng STT Tªn b¶ng Trang 2.1 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng trªn thÕ giíi 10 2.2 S¶n l−îng ®Ëu t−¬ng cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi n¨m 2009 11 2.3 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng cña mét sè n−íc trong khu vùc n¨m 2008 12 2.4 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng ë ViÖt Nam 18 2.5 Kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch ®Ëu t−¬ng trªn c¸c vïng sinh th¸i 20 3.1 Danh s¸ch c¸c gièng tham gia thÝ nghiÖm 29 4.1 T×nh h×nh sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cña huyÖn Ch−¬ng Mü 37 4.2 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng cña Ch−¬ng Mü 38 4.3 Tû lÖ vµ thêi gian mäc mÇm cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm trong vô ®«ng 2009, vô xu©n 2010 40 4.4 Thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm trong vô ®«ng 2009, vô xu©n 2010 42 4.5 Mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm trong vô ®«ng 2009, vô xu©n 2010 44 4.6 ChØ sè diÖn tÝch l¸ qua c¸c thêi kú sinh tr−ëng cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm trong vô ®«ng 2009, vô xu©n 2010 47 4.7 Kh¶ n¨ng h×nh thµnh nèt sÇn thêi kú qu¶ mÈy cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm trong vô ®«ng 2009, vô xu©n 2010 51 4.8 Kh¶ n¨ng tÝch luü chÊt kh« cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng qua c¸c thêi kú sinh tr−ëng trong vô ®«ng 2009, vô xu©n 2010 52 4.9 Kh¶ n¨ng chèng ®æ cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm trong vô ®«ng 2009, vô xu©n 2010 55 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… viii 4.10 Tû lÖ s©u bÖnh h¹i cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm trong vô ®«ng 2009, vô xu©n 2010 56 4.11 C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm trong vô ®«ng 2009, vô xu©n 2010 59 4.12 N¨ng suÊt cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm trong vô ®«ng 2009, vô xu©n 2010 63 4.13 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn thêi gian vµ tû lÖ mäc mÇm cña hai gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 trong vô xu©n 2010 67 4.14 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn thêi gian sinh tr−ëng cña hai gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 trong vô xu©n 2010 68 4.15 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc cña hai gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 trong vô xu©n 2010 70 4.16 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn chØ sè diÖn tÝch l¸ cña hai gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 trong vô xu©n 2010 72 4.17 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn kh¶ n¨ng tÝch luü chÊt kh« cña hai gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 trong vô xu©n 2010 75 4.18 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn sù h×nh thµnh nèt sÇn cña hai gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 trong vô xu©n 2010 78 4.19 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn kh¶ n¨ng chèng ®æ cña gièng D140 vµ DT96 trong vô xu©n 2010 79 4.20 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh cña hai gièng D140 vµ DT96 trong vô xu©n 2010 80 4.21 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt cña hai gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 trong vô xu©n 2010 82 4.22 ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn n¨ng suÊt cña hai gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 trong vô xu©n 2010 85 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… ix Danh môc h×nh STT Tªn h×nh trang 4.1 DiÔn biÕn LAI cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm qua c¸c thêi kú sinh tr−ëng trong vô ®«ng 2009 49 4.2 DiÔn biÕn LAI cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm qua c¸c thêi kú sinh tr−ëng trong vô xu©n 2010 50 4.3 Khèi l−îng chÊt kh« cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm trong thêi kú qu¶ mÈy vô ®«ng 2009, vô xu©n 2010 54 4.4 N¨ng suÊt thùc thu cña c¸c dßng, gièng ®Ëu t−¬ng vô ®«ng 2009 vµ vô xu©n 2010 66 4.5 LAI cña gièng D140 vµ DT96 ë c¸c mËt ®é kh¸c nhau trong vô xu©n 2010 74 4.6 Khèi l−îng chÊt kh« cña gièng D140 vµ DT96 ë c¸c mËt ®é kh¸c nhau trong vô xu©n 2010 77 4.7 N¨ng suÊt thùc thu cña gièng D140 vµ DT96 ë c¸c mËt ®é kh¸c nhau trong vô xu©n 2010 86 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 1 PhÇn I Më ®Çu 1.1 §Æt vÊn ®Ò Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y (2003 – 2008), tiÕn tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®s thùc sù ®−îc ®Èy m¹nh, víi môc ®Ých chÝnh lµ t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l−îng, gia t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt trªn 1ha ®Êt n«ng nghiÖp. N¨m 2004, trong toµn quèc gi¸ trÞ s¶n xuÊt trung b×nh trªn 1ha ®Êt n«ng nghiÖp ®¹t 22 triÖu ®ång/n¨m gÊp 2 lÇn so víi n¨m 2000. Riªng ®ång b»ng s«ng hång vµ ®ång b»ng s«ng cöu long ®¹t gÇn 38 triÖu ®ång/ha/n¨m; trong ®ã cã nhiÒu m« h×nh c¸nh ®ång ®¹t gi¸ trÞ 50 triÖu ®ång/ha/n¨m[1]. Xuyªn suèt chiÕn l−îc chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña n−íc ta hiÖn nay, biÖn ph¸p tèi −u vÉn lµ lùa chän c¬ cÊu c©y trång thÝch hîp ®¹t hiÖu qu¶ cao, thiÕt lËp hÖ thèng n«ng nghiÖp bÒn v÷ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn tõng ®Þa ph−¬ng. C©y ®Ëu t−¬ng (Glycine max (L.) Merrill) lµ c©y c«ng nghiÖp, c©y thùc phÈm rÊt cã gi¸ trÞ, hµm l−îng ®¹m pr«tªin cao (40g/100g), giµu chÊt bÐo (18,5g/100g), nhiÒu canxi, giµu n¨ng l−îng [18]. §Ëu t−¬ng ®s trë thµnh c©y trång chñ lùc cã mÆt trong nhiÒu c«ng thøc lu©n canh ë nhiÒu vïng sinh th¸i, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ t¨ng thu nhËp cho ng−êi n«ng d©n. Trong tæng sè dÇu thùc vËt cña thÕ giíi, dÇu ®Ëu t−¬ng chiÕm 25 – 35% l−îng dÇu ¨n cña loµi ng−êi. §Æc biÖt trong ®Ëu t−¬ng cã chøa mét sè chÊt cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ sinh tr−ëng cña tÕ bµo ung th−. Ngoµi ra, c©y ®Ëu t−¬ng cßn ®ãng vai trß lín trong viÖc lu©n canh c¶i t¹o ®Êt, th©n l¸ cã nhiÒu chÊt dinh d−ìng, rÔ cã nhiÒu nèt sÇn cè ®Þnh ®¹m. Sau khi thu ho¹ch ®Ëu t−¬ng sÏ lµm t¨ng ®é ph× cho ®Êt. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy trång ®Ëu t−¬ng l−îng ®¹m ®Ó l¹i trong ®Êt kho¶ng 50-80 kg/ha/n¨m. Theo TS. Lª H−ng Quèc (2007), hiÖn nay quü ®Êt ph¸t triÓn ®Ëu t−¬ng trong c¸c hÖ thèng n«ng nghiÖp cßn rÊt lín. Trong kho¶ng 2,5 -3,0 triÖu ha ®Êt Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 2 cña c¸c hÖ thèng n«ng nghiÖp cã s½n ë c¸c vïng, th× diÖn tÝch cã thÓ trång ®Ëu t−¬ng chiÕm kho¶ng 20% (500-700.000 ha) kh«ng ph¶i ®Çu t− khai hoang [18]. §©y lµ c¬ së ®Ó tiÕp tôc thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. C©y ®Ëu t−¬ng víi nhiÒu lîi thÕ ®s ®−îc huyÖn Ch−¬ng Mü – Hµ Néi lùa chän lµ c©y trång quan träng trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång. §©y lµ mét huyÖn cã diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng lín ®¹t 3301 ha (n¨m 2007) chiÕm 12% diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng toµn tØnh Hµ T©y cò. C©y ®Ëu t−¬ng ®s ®−îc trång trªn nhiÒu lo¹i ®Êt, ë c¸c mïa vô kh¸c nhau, ®Æc biÖt ®−îc trång nhiÒu vµo vô xu©n, vô ®«ng trªn vïng ®Êt ®åi thÊp. Trªn thùc tÕ, diÖn tÝch ®Êt ®åi thÊp cña huyÖn rÊt lín chiÕm tíi 58% tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cña huyÖn, tr¶i dµi trªn ®Þa bµn 17 xs, ®Æc biÖt lµ xs Thuû Xu©n Tiªn, §«ng Ph−¬ng Yªn diÖn tÝch ®Êt ®åi thÊp chiÕm trªn 75%. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn nhãm c©y b¸n kh« h¹n ng¾n ngµy nh− ®Ëu t−¬ng. Tuy nhiªn n¨ng suÊt ®Ëu t−¬ng trªn ®Êt ®åi thÊp hiÖn vÉn cßn thÊp, nhÊt lµ trong vô xu©n, n¨ng suÊt chØ ®¹t 13 – 14 t¹/ha. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do cßn thiÕu bé gièng thÝch hîp cho n¨ng suÊt cao. ®ång thêi do trong vô trång ®Ëu t−¬ng, ®Æc biÖt lµ vô xu©n, ®Çu vô th−êng gÆp rÐt, h¹n kÐo dµi kÕt hîp víi mËt ®é trång kh«ng ®¶m b¶o ®s lµm gi¶m ®¸ng kÓ n¨ng suÊt, s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng cña vïng. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®ã, chóng t«i thùc hiÖn ®Ò tµi : ‘nghiªn cøu x¸c ®Þnh mét sè gièng vµ mËt ®é thÝch hîp cho ®Ëu t−¬ng vô ®«ng, xu©n trªn ®Êt ®åi thÊp vïng Ch−¬ng Mü – Hµ Néi’’. 1.2 Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña ®Ò tµi 1.2.1 môc ®Ých - X¸c ®Þnh ®−îc mét sè gièng ®Ëu t−¬ng tèt tiÒm n¨ng n¨ng suÊt cao thÝch hîp cho vïng ®åi thÊp Ch−¬ng Mü – Hµ Néi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 3 - X¸c ®Þnh mËt ®é thÝch hîp víi mét sè gièng ®Ëu t−¬ng trong ®iÒu kiÖn vô xu©n t¹i vïng ®åi thÊp Ch−¬ng Mü – Hµ Néi 1.2.2 Yªu cÇu - Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng, ph¸t triÓn, kh¶ n¨ng chèng chÞu vµ n¨ng suÊt cña mét sè gièng ®Ëu t−¬ng vïng ®Êt ®åi thÊp huyÖn Ch−¬ng Mü – Hµ Néi - Nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña mËt ®é kh¸c nhau ®Õn sinh tr−ëng ph¸t triÓn, møc ®é chèng chÞu, n¨ng suÊt cña mét sè gièng ®Ëu t−¬ng trong ®iÒu kiÖn vô xu©n t¹i vïng ®åi thÊp cña huyÖn. 1.3 ý nghÜa khoa häc vµ ý nghÜa thùc tiÔn 1.3.1 ý nghÜa khoa häc - X¸c ®Þnh ®−îc c¸c gièng ®Ëu t−¬ng phï hîp víi vïng ®åi thÊp cña vïng Ch−¬ng Mü – Hµ Néi, lµ c¬ së ®Ó x©y dùng bé gièng ®Ëu t−¬ng phï hîp víi c¬ cÊu gièng ®Ëu t−¬ng cña huyÖn. - X¸c ®Þnh ®−îc mËt ®é hîp lý cho mét sè gièng ®Ëu t−¬ng trong ®iÒu kiÖn vô xu©n trªn ®Êt ®åi thÊp vïng Ch−¬ng Mü – hµ Néi - KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi sÏ gãp phÇn bæ sung thªm c¸c th«ng tin, c¸c d÷ liÖu khoa häc vÒ c©y ®Ëu t−¬ng. 1.3.2 ý nghÜa thùc tiÔn - Bæ sung c¸c gièng ®Ëu t−¬ng tèt, n¨ng suÊt cao, gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng cña huyÖn Ch−¬ng Mü – Hµ Néi - Gãp phÇn x©y dùng quy tr×nh th©m canh ®Ëu t−¬ng nh»m n©ng cao n¨ng suÊt còng nh− hiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng cña huyÖn Ch−¬ng Mü – Hµ Néi. 1.4 Giíi h¹n cña ®Ò tµi §Ò tµi chØ tËp trung nghiªn cøu sù sinh tr−ëng, ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt cña mét sè gièng ®Ëu t−¬ng cã triÓn väng nh−: §T22, D140, D912, DT96, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 4 §T26, §T12, DT84 vµ §VN6 trong ®iÒu kiÖn vô ®«ng (2009), vô xu©n (2010) trªn ®Êt ®åi thÊp thuéc ®Þa bµn huyÖn Ch−¬ng Mü – Hµ Néi. §Ò tµi giíi h¹n nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña 4 møc mËt ®é ®Õn sinh tr−ëng ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt cña 2 gièng ®Ëu t−¬ng D140 vµ DT96 trong ®iÒu kiÖn vô xu©n trªn ®Êt ®åi thÊp huyÖn Ch−¬ng Mü, Hµ Néi. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 5 PhÇn II Tæng quan tµi liÖu 2.1. C¬ së khoa häc cña ®Ò tµi 2.1.1. Yªu cÇu sinh th¸i cña c©y ®Ëu t−¬ng §Ëu t−¬ng lµ mét trong nh÷ng c©y trång cæ x−a nhÊt cña loµi ng−êi, cã nguån gèc tõ Trung Quèc. Qua hµng ngµn n¨m chän läc, båi dôc, di thùc ®s h×nh thµnh nªn nhiÒu loµi, gièng, thÝch nghi víi nhiÒu vïng sinh th¸i kh¸c nhau. Ngµy nay ®Ëu t−¬ng ®−îc trång réng rsi trªn kh¾p thÕ giíi tõ vïng «n ®íi ®Õn nhiÖt ®íi. §Ëu t−¬ng ®−îc trång tõ vÜ ®é 550 B¾c ®Õn 550 Nam, tõ nh÷ng vïng thÊp h¬n mÆt n−íc biÓn cho ®Õn nh÷ng vïng cao trªn 2000 m so víi mÆt n−íc biÓn [42]. * Yªu cÇu nhiÖt ®é Trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña ®Ëu t−¬ng, nÕu nhiÖt ®é biÕn ®éng trªn hoÆc d−íi ng−ìng thÝch hîp, cã thÓ g©y h¹i ®èi víi c©y. Møc ®é bÞ thiÖt h¹i do nhiÖt ®é tuú thuéc vµo giai ®o¹n sinh tr−ëng cña c©y. giai ®o¹n n¶y mÇm vµ mäc, ®Ëu t−¬ng cã thÓ sinh tr−ëng trong kho¶ng nhiÖt ®é tõ 10 ®Õn 40 oC. NhiÖt ®é thÊp ¶nh h−ëng m¹nh ®Õn qu¸ tr×nh n¶y mÇm vµ sinh tr−ëng cña c©y con. Trong giai ®o¹n n¶y mÇm ®Ëu t−¬ng gÆp rÐt sÏ lµm gi¶m tû lÖ n¶y mÇm, qua ®ã lµm gi¶m mËt ®é c©y, gi¶m n¨ng suÊt thùc thu. Giai ®o¹n c©y con nÕu gÆp rÐt kÐo dµi sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ hÊp thô vµ sö dông dinh d−ìng cña c©y con, c©y yÕu m¶nh dÔ bÞ nhiÔm s©u bÖnh. Trong giai ®o¹n ra hoa, lµm qu¶ nÕu gÆp nhiÖt ®é qu¸ cao sÏ ¶nh h−ëng lín ®Õn qu¸ tr×nh thô phÊn, thô tinh, qu¸ tr×nh vËn chuyÓn c¸c chÊt vµo h¹t, lµm t¨ng tû lÖ h¹t lÐp, gi¶m sè qu¶ trªn c©y. ngoµi ra nhiÖt ®é cßn ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn sù ho¹t ®éng cña vi khuÈn nèt sÇn. Vi khuÈn nèt sÇn ho¹t ®éng thÝch hîp ë nhiÖt ®é kho¶ng 25 – Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 6 27 oC. nÕu trªn 33 oC th× vi khuÈn ho¹t ®éng kÐm sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh cè ®Þnh Nit¬ ( §oµn ThÞ Thanh Nhµn, 1996) [2] * Yªu cÇu ®é Èm N−íc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c©y. Ngoµi chøc n¨ng tham gia cÊu tróc vµ æn ®Þnh keo nguyªn sinh chÊt, n−íc cßn lµ dung m«i ®Æc hiÖu cho c¸c ph¶n øng ho¸ sinh x¶y ra trong c©y vµ ®ång thêi lµ nguyªn liÖu quan träng cho qu¸ tr×nh quang hîp, h« hÊp. Nhu cÇu n−íc cña ®Ëu t−¬ng thay ®æi tuú theo ®iÒu kiÖn khÝ hËu, kü thuËt trång trät vµ thêi gian sinh tr−ëng. Nhu cÇu n−íc t¨ng dÇn khi c©y lín. §é Èm ®Æc biÖt cÇn thiÕt vµo hai thêi kú ph¸t triÓn lµ thêi kú nÈy mÇm vµ thêi kú h×nh thµnh qu¶. ThiÕu n−íc vµo thêi kú ra hoa lµm gi¶m tû lÖ ®Ëu qu¶, h¹n vµo thêi kú lµm qu¶ lµm gi¶m n¨ng suÊt ®Ëu t−¬ng lín nhÊt. Tæng l−îng m−a cÇn cho mét vô ®Ëu t−¬ng kho¶ng 370 - 450 mm trong ®iÒu kiÖn kh«ng t−íi, cßn nÕu ®−îc t−íi ®Çy ®ñ th× l−îng n−íc tiªu thô cña ®Ëu t−¬ng lªn ®Õn 670 - 720 mm [38]. * Yªu cÇu vÒ ¸nh s¸ng §Ëu t−¬ng lµ c©y ngµy ng¾n ®iÓn h×nh, cã ph¶n øng chÆt chÏ víi ®é dµi ngµy, c©y ra hoa khi ®é dµi ngµy ng¾n h¬n trÞ sè giíi h¹n cña gièng. Chu kú chiÕu s¸ng thÝch hîp cho sù ra hoa vµ h×nh thµnh h¹t lµ tõ 6-12 giê chiÕu s¸ng/ ngµy. C¸c gièng kh¸c nhau ph¶n øng víi ®é dµi ngµy kh¸c nhau, gièng chÝn muén ph¶n øng chÆt chÏ víi ®é dµi chiÕu s¸ng h¬n gièng chÝn sím. ¸nh s¸ng mÆt trêi lµ dßng n¨ng l−îng khëi ®Çu cho mäi chu tr×nh n¨ng l−îng, th«ng qua qu¸ tr×nh quang hîp, n¨ng l−îng quang n¨ng ®−îc tÝch luü d−íi d¹ng n¨ng l−îng ho¸ häc trong c¸c liªn kÕt h÷u c¬. ¸nh s¸ng ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng quang hîp ë c¶ ®é dµi chiÕu s¸ng vµ c−êng ®é chiÕu s¸ng, ®Æc biÖt ®Ëu t−¬ng rÊt nh¹y c¶m víi c−êng ®é chiÕu s¸ng. Møc ®é bso hoµ ¸nh s¸ng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 7 ®èi víi quang hîp cña ®Ëu t−¬ng lµ 150.000 lux. C−êng ®é ¸nh s¸ng gi¶m 50% so víi ®iÒu kiÖn b×nh th−êng sÏ lµm gi¶m sè cµnh, sè ®èt vµ n¨ng suÊt cã thÓ gi¶m 60%[7]. Khi nghiªn cøu ph¶n øng quang chu kú cña c©y ®Ëu t−¬ng biÓu hiÖn trong thêi gian sinh tr−ëng sinh d−ìng, nÕu ®Ëu t−¬ng gÆp ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n th× sÏ rót ng¾n thêi gian tõ mäc ®Õn ra hoa vµ thêi gian ph©n ho¸ mÇm hoa, dÉn tíi lµm gi¶m tÝch luü chÊt kh« vµ gi¶m sè l−îng hoa. Sau khi ra hoa, nÕu ®Ëu t−¬ng gÆp ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n thêi gian sinh tr−ëng kh«ng bÞ ¶nh h−ëng nh−ng khèi l−îng chÊt kh« toµn c©y gi¶m [14]. * Yªu cÇu ®Êt ®ai, dinh d−ìng §Ëu t−¬ng cã thÓ trång trªn nhiÒu lo¹i ®Êt kh¸c nhau nh−: §Êt sÐt, ®Êt thÞt nÆng, ®Êt thÞt nhÑ, ®Êt c¸t pha, ®Êt ®åi ®é dèc tõ 5 – 8o... Tuy nhiªn, thÝch hîp nhÊt lµ ®Êt c¸t pha vµ ®Êt thÞt nhÑ víi ®é pH lµ 6,5-6,8 sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c©y sinh tr−ëng, ph¸t triÓn vµ h×nh thµnh nèt sÇn. Trong suèt qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña c©y c¸c yÕu tè N,P,K ®ãng vai trß hÕt søc quan träng. §¹m cã t¸c dông thóc ®Èy sinh tr−ëng th©n l¸. L©n gióp qu¸ tr×nh h×nh thµnh nèt sÇn ë rÔ, cho c©y cøng c¸p, c¶i thiÖn phÈm chÊt qu¶ vµ n©ng cao tÝnh chèng chÞu s©u bÖnh. Kali thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch lòy vËt chÊt quang hîp vµo qu¶, t¨ng chÊt l−îng h¹t vµ t¨ng kh¶ n¨ng chèng chÞu cña c©y trªn ®ång ruéng. §Ó t¹o n¨ng suÊt h¹t tõ 1 tÊn/ha trë lªn, c©y ®Ëu t−¬ng yªu cÇu l−îng N lµ 80 kg trong ®ã 1/2 ®−îc cung cÊp do ho¹t ®éng cè ®Þnh ®¹m cña vi khuÈn nèt sÇn sèng céng sinh víi rÔ c©y. Bªn c¹nh yÕu tè N, l−îng P2O5 vµ K2O c©y cÇn còng t−¬ng ®−¬ng lµ 90 vµ 85 kg. N¨ng suÊt c©y trång nãi chung vµ ®Ëu t−¬ng nãi riªng chÞu ¶nh h−ëng cña hai yÕu tè ®ã lµ : kiÓu gen vµ t¸c ®éng cña m«i tr−êng ( H = G + E ). KiÓu gen (G) chÝnh lµ tiÒm n¨ng n¨ng suÊt c©y trång do gen quy ®Þnh. Tuy nhiªn ®Ó ®¹t gi¸ trÞ kiÓu h×nh (H) tèi −u th× c©y trång cÇn ph¶i ®−îc canh t¸c trong mét Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 8 sinh th¸i m«i tr−êng (E) phï hîp. C¸c gièng ®Ëu t−¬ng hiÖn nay phï hîp cho c¸c vïng sinh th¸i cña ViÖt Nam nãi chung vµ vïng ®Êt ®åi thÊp cña Ch−¬ng Mü nãi riªng lµ c¸c nhãm gièng ®Ëu t−¬ng chÝn sím vµ chÝn trung b×nh, Ýt mÉn c¶m víi ®é dµi ngµy. Tuy nhiªn ë c¸c mïa vô kh¸c nhau, trong tõng vïng trång cô thÓ cÇn ph¶i cã c¸c gièng phï hîp nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn vô ®«ng, vô xu©n. ë miÒn B¾c ViÖt Nam viÖc ®−a vµo c¸c gièng ®Ëu t−¬ng cã n¨ng suÊt cao, kh¶ n¨ng chÞu h¹n, tû lÖ n¶y mÇm cao ngay c¶ trong ®iÒu kiÖn rÐt h¹n lµ rÊt cã ý nghÜa trong s¶n xuÊt, gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt, s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng cña vïng. §Ó ph¸t huy tiÒm n¨ng n¨ng suÊt cña c©y ®Ëu t−¬ng cÇn thiÕt ph¶i cã bé gièng thÝch hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn sinh th¸i vµ khÝ hËu cña tõng vïng, tõng vô vµ cã biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh phï hîp. ChÝnh v× vËy, c«ng t¸c nghiªn cøu x¸c ®Þnh gièng, hoµn thiÖn quy tr×nh th©m canh nh− mËt ®é, thêi vô, ph©n bãn… lµ kh©u quan träng nh»m n©ng cao n¨ng suÊt ®Ëu t−¬ng, gia t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ, qua ®ã ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ cña vïng, t¹o ®iÒu kiÖn ®i tíi thiÕt lËp c¬ cÊu c©y trång hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng. 2.1.2. C¬ së khoa häc cña viÖc x¸c ®Þnh mËt ®é trång thÝch hîp Trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng, ph¸t triÓn, quÇn thÓ c©y trång lu«n tån t¹i mèi quan hÖ c¹nh tranh cïng loµi. §ã lµ sù c¹nh tranh vÒ nguån sèng: NhiÖt ®é, ¸nh s¸ng, ®é Èm, dinh d−ìng cña tõng c¸ thÓ. V× vËy, trong kü thuËt canh t¸c viÖc ®iÒu hoµ mèi quan hÖ nµy cã ý nghÜa lín trong viÖc t¹o n¨ng suÊt quÇn thÓ cao nhÊt. X¸c ®Þnh mËt ®é hîp lý lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt thu ho¹ch cña quÇn thÓ ®Ëu t−¬ng. NÕu trång th−a, ¸nh s¸ng chiÕu ®Òu trªn bÒ mÆt t¸n c©y, hiÖu qu¶ sö dông n¨ng l−îng ¸nh s¸ng cña tõng c¸ thÓ cao, c©y sinh tr−ëng tèt ph©n cµnh nhiÒu, tÝch luü ®−îc nhiÒu chÊt kh«, diÖn tÝch l¸ trªn c©y lín. Tuy nhiªn chØ sè diÖn tÝch l¸ l¹i nhá nªn kh«ng tËn dông ®−îc ¸nh s¸ng dÉn ®Õn n¨ng suÊt thùc thu bÞ gi¶m, ®ång thêi trång th−a qu¸ tr×nh tho¸t h¬i n−íc m¹nh, cá d¹i ph¸t triÓn nhiÒu. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 9 Ng−îc l¹i, nÕu trång víi mËt ®é qu¸ dµy, c¸c c©y che khuÊt nhau dÉn ®Õn hiÖn t−îng c¹nh tranh nhau vÒ ¸nh s¸ng. C¸c l¸ phÝa d−íi kh«ng nhËn ®−îc ¸nh s¸ng ®Ó quang hîp, gia t¨ng h« hÊp v« hiÖu. HËu qu¶ lµ c©y Ýt ph©n cµnh, v−¬n lãng dµi, Ýt ®èt h÷u hiÖu, gi¶m kh¶ n¨ng chèng chÞu dÞch h¹i dÉn ®Õn n¨ng suÊt gi¶m. §Êt trång ®Ëu t−¬ng trªn vïng ®Êt ®åi thÊp huyÖn Ch−¬ng Mü, Hµ Néi cã hµm l−îng dinh d−ìng thÊp, nªn n¨ng suÊt c¸ thÓ cña ®Ëu t−¬ng kh«ng cao, v× vËy sö dông mËt ®é dµy hîp lý ®Ó t¹o nªn n¨ng suÊt quÇn thÓ cao nhÊt sÏ lµ mét ®Þnh h−íng ®óng cho s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng cña vïng. 2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu ®Ëu t−¬ng ë trªn thÕ giíi 2.1.1 T×nh h×nh s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng trªn thÕ giíi §Ëu t−¬ng lµ mét trong 8 c©y trång chiÕm 97% s¶n l−îng dÇu thùc vËt trªn thÕ giíi. §Ëu t−¬ng cã gi¸ trÞ dinh d−ìng vµ gi¸ trÞ kinh tÕ cao, ph¹m vi thÝch øng réng cã thÓ trång ®−îc nhiÒu vïng trªn thÕ giíi. Cïng víi sù t¨ng nhanh chãng vÒ nhu cÇu protein thùc vËt, nhu cÇu thøc ¨n ch¨n nu«i nªn s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng trªn thÕ giíi kh«ng ngõng t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m qua. B¶ng 2.1. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng trªn thÕ giíi N¨m DiÖn tÝch (triÖu ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) S¶n l−îng (triÖu tÊn) 2000 74,39 21,70 162,52 2001 76,83 23,15 177,93 2002 78,83 23,03 181,55 2003 83,61 22,79 190,52 2004 91,17 22,64 206,40 2005 92,43 23,18 214,26 2006 94,93 22,97 218,23 2007 90,20 24,45 220,53 2008 96,87 23,84 230,95 2009 90,86 23,21 210,90 (Nguån: Faostat, January 2010)[45] Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 10 Nh×n chung trong giai ®o¹n 2000 – 2009, diÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng trªn thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng. Trong 10 n¨m, diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng t¨ng 22,14% ®¹t 90,86 triÖu ha. N¨m 2009, s¶n l−îng t¨ng 29,77% ®¹t 210,90 triÖu tÊn so víi n¨m 2000 chØ ®¹t 162,52 triÖu tÊn. Song song víi viÖc më réng diÖn tÝch th× n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng còng cã xu h−íng t¨ng lªn. N¨m 2000 n¨ng suÊt trung b×nh ®¹t 21,70t¹/ha, s¶n l−îng 162,52 triÖu tÊn. N¨m 2009 n¨ng suÊt ®¹t 23,21t¹/ha, s¶n l−îng t¨ng m¹nh ®¹t 210,90 triÖu tÊn. Sù t¨ng tr−ëng trªn ®−îc gi¶i thÝch b»ng viÖc øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng. ®Æc biÖt lµ viÖc øng dông c«ng nghÖ sinh häc trong s¶n xuÊt, chñ yÕu lµ ®−a vµo s¶n xuÊt nhiÒu gièng biÕn ®æi gen cã n¨ng suÊt cao. Theo thèng kª cña USDA (2009)[54], ba n−íc s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng hµng ®Çu thÕ giíi ( Mü, Braxin, Achentina) øng dông c«ng nghÖ sinh häc vµo s¶n xuÊt trªn 70% diÖn tÝch gieo trång. Riªng Achentina, tû lÖ øng dông c«ng nghÖ sinh häc lªn tíi 98,9%. N¨m 2009, 5 n−íc s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng lín nhÊt thÕ giíi lµ Mü, Braxin, Achentina, Trung Quèc vµ Ên §é. S¶n l−îng ®Ëu t−¬ng cña 5 n−íc nµy chiÕm tíi 91% tæng s¶n l−îng. Trong ®ã Mü lµ n−íc s¶n xuÊt nhiÒu nhÊt ®¹t 80,7 triÖu tÊn chiÕm 38% s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng toµn thÕ giíi [52]. B¶ng 2.2. s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi n¨m 2009 Tªn n−íc S¶n l−îng (triÖu tÊn) % so víi tæng s¶n l−îng thÕ giíi Mü 80,7 38,17 Braxin 57,0 26,96 Achentina 32,0 15,14 Trung Quèc 15,5 7,33 Ên §é 9,1 4,30 Paraguay 3,9 1,84 Canada 3,9 1,84 C¸c n−íc kh¸c 9,3 4,40 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 11 Khu vùc ®«ng nam ¸ cã nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng. Tuy nhiªn thùc tÕ s¶n xuÊt ch−a t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng. N¨m 2008, diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng cña khu vùc ®¹t 1,156 triÖu ha chØ chiÕm 1,19% diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng thÕ giíi, s¶n l−îng ®¹t 1,563 triÖu tÊn chiÕm 0,68%. Trong khu vùc §«ng Nam ¸, In®«nªxia vµ ViÖt Nam lµ hai n−íc cã diÖn tÝch vµ s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng cao nhÊt. N¨m 2008, diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng cña In®«nªxia ®¹t 591,899ha, s¶n l−îng 776,49 tÊn. ViÖt Nam ®øng thø hai vÒ n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng. [45] B¶ng 2.3. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng cña mét sè n−íc trong khu vùc n¨m 2008 Quèc gia DiÖn tÝch (1000 ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) S¶n l−îng (1000 tÊn) In®«nªxia 591,89 13,11 776,49 ViÖt Nam 191,50 14,02 268,60 Th¸i Lan 131,57 15,53 204,37 §«ng Nam ¸ 1156 13,51 1563 ( Nguån FAOSTAT, cËp nhËt ngµy 20 th¸ng 4, 2010)[45] 2.1.2 T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ëu t−¬ng trªn thÕ giíi §Ëu t−¬ng lµ mét trong nh÷ng lo¹i c©y trång ®−îc con ng−êi nghiªn cøu chuyªn s©u nhÊt, tõ nghiªn cøu c¬ b¶n ®Õn chän t¹o gièng vµ kü thuËt canh t¸c b¶o vÖ thùc vËt. Khi nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®Æc tÝnh di truyÒn víi kh¶ n¨ng thÝch øng vµ n¨ng suÊt h¹t. Hinson vµ Hartwig (1977)[10] ®s ph¸t hiÖn ra phÇn lín c¸c gièng trong s¶n xuÊt ®Òu cã l¸ chÐt réng. C¸c gièng l¸ chÐt réng th«ng th−êng cho n¨ng suÊt cao h¬n c¸c gièng cã l¸ chÐt hÑp. C¸c t¸c gi¶ cßn cho biÕt, h×nh d¹ng l¸ chÐt vµ sè h¹t trªn qu¶ do cïng mét lo¹i gen quy ®Þnh. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 12 C©y cã l¸ chÐt b×nh th−êng, h×nh trøng th× qu¶ th−êng cã 2 -3 h¹t. C©y cã l¸ chÐt hÑp qu¶ th−êng cã 3 – 4 h¹t, cßn c©y cã l¸ chÐt h×nh bÇu dôc qu¶ th−êng cã 1 -2 h¹t. Asadi and Darma, A.Arsyad (1992)[32], nghiªn cøu vÒ t−¬ng quan gi÷a c¸c ®Æc tÝnh sinh tr−ëng, chiÒu cao c©y cã t−¬ng quan thuËn víi n¨ng suÊt (r = 0,665 vµ 0,662), thêi gian ra hoa vµ thêi gian sinh tr−ëng cã hÖ sè t−¬ng quan r = 0,500, gi÷a thêi gian ra hoa víi chiÒu cao c©y cã r = 0,602, sè l−îng nèt sÇn víi chiÒu cao c©y r = 0,660. ViÖc nghiªn cøu c¬ b¶n vÒ ®Ëu t−¬ng, ®Æc biÖt lµ c¸c nghiªn cøu vÒ mèi quan hÖ gi÷a n¨ng suÊt h¹t víi c¸c tÝnh tr¹ng sè l−îng, ®Æc tÝnh di truyÒn víi kh¶ n¨ng thÝch nghi thùc sù cã ý nghÜa lín trong chän t¹o gièng. Dùa trªn nh÷ng nghiªn cøu c¬ b¶n, c¸c nhµ chän gièng sÏ dÔ dµng chän läc, c¶i tiÕn c¸c tÝnh tr¹ng môc tiªu. Ngµy nay trong chän gièng ®Ëu t−¬ng, ng−êi ta ®s øng dông nhiÒu ph−¬ng ph¸p nh− lai h÷u tÝnh, g©y ®ét biÕn, nhËp néi chän läc tËp ®oµn. Dï lùa chän theo ph−¬ng ph¸p chän gièng kh¸c nhau nh−ng tÊt c¶ c¸c n−íc cã chiÕn l−îc chän t¹o gièng ®Òu quan t©m ®Õn t¹o vËt liÖu khëi ®Çu th«ng qua l−u gi÷ nguån gen ®Ëu t−¬ng. Nguån gen ®Ëu t−¬ng hiÖn nay ®−îc l−u gi÷ ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi nh−ng chñ yÕu lµ c¸c n−íc: Mü, Trung Quèc, Australia, Ph¸p, Nigienia, Ên §é, Indonexia, NhËt B¶n, TriÒu Tiªn, Nam Phi, Thôy §iÓn, Th¸i Lan vµ Liªn X« … víi tæng sè 45.038 dßng gièng [13]. n¨m 1893 ë Mü cã trªn 10.000 dßng gièng ®Ëu t−¬ng thu thËp ®−îc tõ c¸c n¬i trªn thÕ giíi. HiÖn nay ®s ®−a vµo s¶n xuÊt trªn 100 dßng, gièng ®Ëu t−¬ng vµ lai t¹o ®−îc mét sè gièng cã kh¶ n¨ng chèng chÞu tèt víi bÖnh Rhizoctonia vµ thÝch øng réng nh−: Amsoy71, Lec 36, Clark 63, Herkey 63. Môc tiªu cña c«ng t¸c chän gièng ë Mü lµ t¹o ra nh÷ng gièng cã kh¶ n¨ng th©m canh, Ýt ph¶n øng víi quang chu Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 13 kú, chèng chÞu tèt víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh bÊt thuËn, cã hµm l−îng protein cao, dÔ b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn [37]. T¹i trung t©m ph¸t triÓn rau mµu ch©u ¸ (AVRDC) ®s thiÕt lËp hÖ thèng ®¸nh gi¸ (Soybean - Evaluation trial - Aset) giai ®o¹n 1 ph©n ph¸t ®−îc trªn 20.000 gièng ®Õn 546 nhµ khoa häc cña 164 quèc gia nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ gièng ®Ëu t−¬ng cña Aset ®s ®−a vµo m¹ng l−íi s¶n xuÊt ®−îc 21 gièng ë trªn 10 quèc gia [21]. Ên §é ®s b¾t ®Çu kh¶o nghiÖm c¸c gièng ®Þa ph−¬ng vµ nhËp néi t¹i tr−êng ®¹i häc tæn._.g hîp Pathaga n¨m 1963, ®Õn n¨m 1967 thµnh lËp ch−¬ng tr×nh ®Ëu t−¬ng toµn Ên §é víi nhiÖm vô lai t¹o vµ thö nghiÖm gièng míi. KÕt qu¶ hä ®s t¹o ra ®−îc mét sè gièng cã triÓn väng nh− Birsasoil, DS 74-24-2, D 373-16. Trung t©m AICRPS vµ NRCS ®s tËp trung nghiªn cøu vÒ gen Otype, ®s ph¸t hiÖn ra 50 tÝnh tr¹ng phï hîp víi khÝ hËu nhiÖt ®íi, ®ång thêi ph¸t triÓn nh÷ng gièng chèng chÞu cao víi bÖnh kh¸ng Virut (Brown D. M, 1960) [34]. Trung t©m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn N«ng nghiÖp thuéc §¹i häc Ohio ®s chän t¹o thµnh c«ng 6 gièng ®Ëu t−¬ng cho vô xu©n: FG1, FG3, HS96 – 3136, HS96 – 3140, HS96 – 3145, HS96 – 3850. C¸c gièng nµy ®Òu cã n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao h¬n gièng ®èi chøng Vinton – 81. §Æc biÖt c¸c gièng nµy ®Òu cã kh¶ n¨ng chèng chÞu tèt víi bÖnh lë cæ rÔ vµ gØ s¾t [43]. Thomas Carter vµ Joseph Burton ë Trung t©m ARS ®s ph¸t triÓn thµnh c«ng gièng ®Ëu t−¬ng N8101. N8101 ®−îc coi lµ gièng cã h¹t nhá nhÊt tõng ®−îc biÕt ®Õn á Mü, víi ®Æc ®iÓm h¹t nhá, mµu vµng s¸ng, bãng. Gièng N8101 cã hµm l−îng Pr«tªin rÊt cao, kh«ng cã mïi h¨ng, Ýt mÉn c¶m víi nÊm flavor nªn ®−îc ph¸t triÓn phôc vô thÞ tr−êng NhËt vµ Hµn quèc. N8101 ®−îc −a chuéng lµ nguyªn liÖu chÕ biÕn c¸c mãn ¨n truyÒn thèng ®ång thêi nã còng ®−îc sö dông lµm rau mÇm [49]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 14 Brazil lµ n−íc s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng lín thø hai trªn thÕ giíi. §Ó ®¹t ®−îc vÞ thÕ ®ã, chÝnh phñ Brazil lu«n coi ®Ëu t−¬ng lµ c©y trång −u tiªn sè 1 trong ch−¬ng tr×nh c«ng nghÖ sinh häc phôc vô n«ng nghiÖp. N¨m 2005, Brazil ®−a vµo s¶n xuÊt 11 gièng ®Ëu t−¬ng chuyÓn gen (GM) víi môc tiªu ®−a n¨ng suÊt ®Ëu t−¬ng t¨ng tõ 10 – 20%. Thùc hiÖn chiÕn l−îc trªn, diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng biÕn ®æi gen cña Brazil liªn tôc t¨ng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. N¨m 2005 diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng biÕn ®æi gen ®¹t 49%, n¨m 2009 t¨ng lªn 70,7% [33]. §Ëu t−¬ng lµ nguån dÇu vµ pr«tªin quan träng cña Trung Quèc. C©y ®Ëu t−¬ng lµ c©y trång chÝnh ë c¸c tØnh miÒn b¾c vµ ®ang ®−îc khuyÕn khÝch më réng xuèng c¸c tØnh phÝa Nam. Tõ n¨m 1949 – 2003, cã kho¶ng 1000 gièng ®Ëu t−¬ng ®−îc chän t¹o thµnh c«ng vµ ®−a vµo s¶n xuÊt, trong ®ã cã 651 gièng ®−îc ®−a vµo s¶n xuÊt tr−íc n¨m 1995. HÇu hÕt c¸c gièng ®Òu cã n¨ng suÊt, chÊt l−îng cao, kh¶ n¨ng chèng chÞu tèt víi dÞch h¹i vµ ®iÒu kiÖn bÊt thuËn. §¸ng chó ý lµ gièng “siªu” n¨ng suÊt Xindadou1, ®¹t n¨ng suÊt kû lôc 5,96 tÊn/ha khi canh t¸c trªn diÖn tÝch lín ë khu tù trÞ Xinjiang [41]. ViÖn Khoa häc N«ng nghiÖp Fujian chän t¹o thµnh c«ng 2 gièng Fudou 234 vµ Fu bean 310. Hai gièng nµy cã hµm l−îng pr«tªin rÊt cao h¬n 45%, ®¹t n¨ng suÊt cao h¬n gièng ®èi chøng Po Bean 8008 12%. N¨m 2003 th«ng qua kh¶o nghiÖm 124 dßng, gièng ®Ëu t−¬ng giµu pr«tªin, ®s chän ®−îc gièng Fu bean 310 víi hµm l−îng pr«tªin 46%, n¨ng suÊt cao thÝch nghi tèt víi ®iÒu kiÖn ¸ nhiÖt ®íi. Fu bean 310 ®−îc Héi ®ång khoa häc quèc gia ®−a vµo c¬ cÊu vô xu©n ë miÒn Nam Trung Quèc [41]. Theo h−íng nghiªn cøu chän t¹o gièng chèng bÖnh h¹i, c¸c nhµ khoa häc Trung Quèc chän t¹o thµnh c«ng gièng Baynehuang, Kefeng 1, Jindou 23 kh¸ng Virut kh¶m l¸. Gièng Kungxian 1 vµ Qihuang 25 kh¸ng bÖnh tuyÕn trïng nèt s−ng rÔ (SCN). Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 15 C¸c nhµ khoa häc thuéc §¹i häc N«ng nghiÖp Nanjing ph¸t hiÖn kh¶ n¨ng kh¸ng gißi ®ôc th©n ®Ëu t−¬ng ®−îc ®iÒu khiÓn bëi 1 cÆp gen tréi mµ kh«ng cã t¸c ®éng cña Cytoplasmic. Gièng Jilin 3 víi ®Æc tÝnh chèng chÞu tèt víi s©u ®ôc qu¶ ®Ëu t−¬ng. Gièng Jindou 21 cã ®Æc tÝnh chèng h¹n tèt ®−îc ph¸t triÓn m¹nh ë tØnh Shanxi [41]. Habao Wang vµ céng sù t¹o ®Ëu t−¬ng ®ét biÕn cã l¸ kÐp gåm nhiÒu l¸ chÐt ®−îc t¹o ra b»ng xö lý chïm Ion phãng x¹ (N+ ion irradiation). Nh÷ng nghiªn cøu chØ ra r»ng chïm tia phãng x¹ cã thÓ ®−îc sö dông nh− mét t¸c nh©n ®ét biÕn øng dông trong c«ng nghÖ t¹o gièng hiÖn ®¹i [36]. Henry NguyÔn vµ c¸c céng sù thuéc §¹i häc Missouri – Mü[46] ®s thµnh c«ng trong viÖc gi¶i ms bé gen ®Ëu t−¬ng. Kh¸m ph¸ ®Æc biÖt nµy më ra nhiÒu h−íng nghiªn cøu míi trong c¶i tiÕn tiÒm n¨ng di truyÒn ®Ëu t−¬ng th«ng qua viÖc t¸c ®éng vµo cÊu tróc gen. Nh÷ng hiÓu biÕt vÒ bé gen ®Ëu t−¬ng sÏ gióp c¸c nhµ chän gièng rót g¾n thêi gian t¹o gièng ®Ëu t−¬ng míi th«ng qua t¸c ®éng chÝnh x¸c vµo c¸c gen môc tiªu. Uû ban n«ng nghiÖp Hoa Kú võa cho phÐp ®−a vµo s¶n xuÊt mét gièng ®Ëu t−¬ng biÕn ®æi gen cã hµm l−îng axÝt olªic cao. Gièng ®Ëu t−¬ng Plenish 305423 ®−îc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn bëi TËp ®oµn Pioneer Hi – Bred. Plenish 305423 cã chøa thµnh phÇn axÝt oleic cã lîi cho søc khoÎ con ng−êi cao h¬n c¸c gièng ®Ëu t−¬ng th«ng th−êng ®ång thêi gi¶m 20% thµnh phÇn c¸c axÝt bÐo no bso hoµ vèn g©y h¹i ®Õn søc khoÎ con ng−êi [51]. MÆc dï ®Ëu t−¬ng lµ c©y trång b¸n kh« h¹n, tuy nhiªn nÕu t×nh tr¹ng h¹n h¸n kÐo dµi sÏ ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh cè ®Þnh Nit¬ cña c©y, ¶nh h−ëng lín ®Õn n¨ng suÊt. §i theo h−íng chän t¹o gièng ®Ëu t−¬ng chÞu h¹n th«ng qua kÐo dµi thêi gian cè ®Þnh nit¬ vµ lµm chËm qu¸ tr×nh hÐo rò cña ®Ëu t−¬ng, Larry Purcell vµ Xiaoyan Hu ®s chän läc ph¸t hiÖn ®−îc kiÓu gen ®Ëu t−¬ng cã kh¶ n¨ng kÐo dµi cè ®Þnh nit¬ trong ®iÒu kiÖn kh« h¹n. C¸c t¸c gi¶ ®s lai chóng víi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 16 c¸c dßng ®Ëu t−¬ng triÓn väng t¹i §¹i häc arkansas ®Ó t¹o ra hai dßng ®Ëu t−¬ng chÞu h¹n cho n¨ng suÊt cao: R01 – 416F vµ R01 – 581F [47]. Nhµ di truyÒn thùc vËt Ted Hymowitz vµ Leina Mary thuéc §¹i häc Illinois nghiªn cøu 15 000 gièng ®Ëu t−ong ®s ph¸t hiÖn 1 gièng cã chøa gen øc chÕ kh¶ n¨ng h×nh thµnh P34 – nh©n tè g©y dÞ øng ë ng−êi. Gièng nµy ®ang ®−îc dïng lµm vËt liÖu ®Ó lai víi c¸c gièng triÓn väng t¹i §¹i häc Illinois víi hy väng trong 3 -5 n¨m tíi sÏ cho ra c¸c gièng ®Ëu t−ong míi n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt, kh«ng chøa P34 g©y dÞ øng cho ng−êi [53]. §Ëu t−¬ng lµ c©y trång cã nhiÒu dÞch h¹i. Theo c¸c nghiªn cøu th× dÞch h¹i trªn ®Ëu t−¬ng lµm gi¶m 15 -50% n¨ng suÊt, ®ång thêi lµm gi¶m chÊt l−îng th−¬ng phÈm. H−íng chän t¹o gièng kh¸ng, chèng chÞu víi c¸c dÞch h¹i nguy hiÓm ®−îc nhiÒu nhµ khoa häc nghiªn cøu vµ ®s ®¹t ®−îc thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn. C¸c nhµ khoa häc thuéc ARS ( Agricultural Research Service) thuéc bang Mississippi kh¶o s¸t 24 dßng ®Ëu t−¬ng ®s x¸c ®Þnh ®−îc 3 dßng cã mang gen kh¸ng víi nÊm Macrophomina phaseolina g©y bÖnh ®èm ®en l¸. Trong ®ã dßng DT 97 – 4290 víi nhiÒu ®Æc tÝnh næi tréi nh− cã tÝnh kh¸ng cao víi bÖnh ®èm ®en l¸, chèng chÞu tèt víi bÖnh virót kh¶m l¸, ®ång thêi thÝch hîp víi vïng ®Êt thÊp thuéc l−u vùc s«ng Mississippi [ 44]. RÖp h¹i lµ ®èi t−îng dÞch h¹i nguy hiÓm víi nhiÒu vïng s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng cña thÕ giíi. Víi môc tiªu chän t¹o ra gièng ®Ëu t−ong kh¸ng rÖp, §¹i häc Illinois tiÕn hµnh nghiªn cøu kh¶o s¸t 5000 dßng, gièng ®s chän läc ®−îc hai gièng cã tÝnh kh¸ng rÖp cao: Dowling vµ Jackson. Nh÷ng nghiªn cøu chuyªn s©u kÕ tiÕp cña c¸c nhµ khoa häc NhËt B¶n ®s cho ra ®êi gièng ®Ëu t−¬ng kh¸ng rÖp thø 3: PI 200538. C¸c gen kh¸ng ®−îc x¸c ®Þnh vµ b¶n ®å ho¸ cho thÊy gen kh¸ng thÓ vµ gen PI 200538 kh«ng cã cïng nguån vµ do ®ã chóng cã thÓ t−¬ng t¸c n©ng cao hiÖu øng kh¸ng cña c©y. §ã lµ lý do gi¶i thÝch t¹i sao PI 200538 cã tÝnh kh¸ng víi nßi rÖp míi cao h¬n gièng Dowling vµ Jackson [50]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 17 Lawrence vµ G. Wilson (1990) [48], nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña mËt ®é trång ®Ëu t−¬ng ®Õn n¨ng suÊt vµ kh¶ n¨ng cè ®Þnh ®¹m ®s kÕt luËn: T¨ng mËt ®é gieo trång ®Ëu t−¬ng trong mét giíi h¹n lµm t¨ng hiÖu suÊt quang hîp vµ kh¶ n¨ng cè ®Þnh ®¹m cho c©y. qua ®ã t¨ng n¨ng suÊt thu ho¹ch cho mçi ®¬n vÞ diÖn tÝch. Tuy nhiªn viÖc t¨ng mËt ®é qu¸ møc g©y ra biÕn ®æi h×nh th¸i, rèi lo¹n qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña c©y. C¸c nghiªn cøu cña E.S. oplinger vµ M.J. Albaugh (1996) [35], cho thÊy vïng Nam Wisconsin ¸p dông ph−¬ng ph¸p lµm ®Êt truyÒn thèng n¨ng suÊt thu ho¹ch ®¹t cao nhÊt ë mËt ®é gieo 225.000 h¹t/acre. NÕu ¸p dông ph−¬ng ph¸p kh«ng lµm ®Êt n¨ng suÊt cao nhÊt ë mËt ®é 125.000 h¹t/acre. Michael Epler vµ Scott Staggenborg (2008), thuéc §¹i häc Kansas, khi nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña kho¶ng c¸ch hµng hÑp vµ mËt ®é ®Õn n¨ng suÊt cña gièng Asgrow brand 3701 RR trång t¹i vïng Ottawa ®s kÕt luËn: Kho¶ng c¸ch hµng 7,5 in, mËt ®é 80.000 – 120. 000 c©y/acre cho n¨ng suÊt cao h¬n trång víi kho¶ng c¸ch 15 in. Tuy nhiªn khèi l−îng h¹t vµ sè qu¶/c©y thÊp h¬n trång víi kho¶ng c¸ch 15 in [40]. C©y ®Ëu t−¬ng ®−îc con ng−êi x¸c ®Þnh lµ mét trong c¸c c©y trång chñ lùc nªn ®−îc nghiªn cøu tõ rÊt sím. HiÖn nay viÖc kÕt hîp hµi hoµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu truyÒn thèng víi c¸c thµnh tùu vÒ khoa häc kü thuËt (c«ng nghÖ sinh häc, vËt lý..) lµ mét h−íng lùa chän ®óng ®¾n ®s ®−îc nhiÒu quèc gia lùa chän trong nghiªn cøu vÒ ®Ëu t−¬ng. V× vËy ®s lµm gi¶m bít ®¸ng kÓ thêi gian chän t¹o gièng míi, ®ång thêi hoµn thiÖn quy tr×nh th©m canh n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l−îng, s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu sö dông cña con ng−êi. §iÒu nµy cµng trë nªn cã ý nghÜa khi vÊn ®Ò bïng næ d©n sè, nguy c¬ mÊt an ninh vÒ l−¬ng thùc, thùc phÈm ®ang ë møc b¸o ®éng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 18 2.3. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu ®Ëu t−¬ng ë ViÖt Nam 2.3.1 T×nh h×nh s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng ë ViÖt Nam ë ViÖt Nam, ®Ëu t−¬ng lµ c©y trång cæ truyÒn ®s thÝch øng cao víi c¸c vïng sinh th¸i trong n−íc. Tr−íc c¸ch m¹ng th¸ng 8/1945 diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng Ýt, kho¶ng 32.200 ha, n¨ng suÊt thÊp 4,1 t¹/ha. Sau khi ®Êt n−íc thèng nhÊt diÖn tÝch ®Ëu t−¬ng c¶ n−íc lµ 39.954 ha, n¨ng suÊt ®¹t 5,2 t¹/ha. (Ng« ThÕ D©n vµ céng sù, 1999) [8]. TÝnh ®Õn n¨m 2000 diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng cña n−íc ta ®¹t 124. 000 ha, s¶n l−îng 149300 tÊn. B¶ng 2.4. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng ë ViÖt Nam N¨m DiÖn tÝch (1000 ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) S¶n l−îng (1000 tÊn) 2000 124,10 12,03 149,30 2001 140,30 12,38 173,70 2002 158,10 12,74 201,40 2003 182,10 12,36 225,10 2004 182,40 13,30 242,50 2005 204,10 14,30 291,86 2006 185,60 13,90 257,98 2007 190,10 14,60 277,55 2008 191,50 14,02 268,60 (Nguån:Tæng côc thèng kª n¨m 2010) Trong giai ®o¹n 2000 – 2008 diÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng ë n−íc ta cã sù biÕn ®éng kh¸ lín. DiÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng giao ®éng 124.100ha ®Õn 191.500 ha, n¨ng suÊt t¨ng tõ 12,03 t¹/ha ®Õn 14,02 t¹/ha. Sau 9 n¨m diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng t¨ng 67.000 ha, s¶n l−îng t¨ng 80% ®¹t 268 600 tÊn. Tæng s¶n l−îng cao nhÊt n¨m 2005 ®¹t 291.860 tÊn, diÖn tÝch 204.100 ha. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 19 C¶ n−íc ®s h×nh thµnh 7 vïng s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng, vïng nói B¾c Bé cã diÖn tÝch lín nhÊt c¶ n−íc chiÕm 36,1%, ®ång b»ng s«ng Hång 25,2%, T©y Nguyªn 14,1%. Tæng diÖn tÝch 3 vïng nµy chiÕm 75,4%. Cßn l¹i lµ ®ång b»ng duyªn h¶i Nam Trung bé, B¾c Trung bé, ®ång b»ng s«ng cöu long vµ §«ng nam bé [28]. Møc sö dông ®Ëu t−¬ng cña ViÖt Nam míi ®¹t 3,5kg/ng−êi/n¨m chØ b»ng 1/10 cña thÕ giíi. N¨m 2006, ViÖt Nam ph¶i nhËp kho¶ng 1,5 triÖu tÊn kh« dÇu ®Ëu t−¬ng quy ra thµnh 2,0 triÖu tÊn ®Ëu t−¬ng h¹t sö dông chÕ biÕn 6,6 triÖu tÊn thøc ¨n ch¨n nu«i. Dù kiÕn trong vµi n¨m tíi ViÖt Nam sÏ thiÕu hôt kho¶ng 2,5 – 3,0 triÖu tÊn/n¨m, kim ng¹ch nhËp khÈu ®Ëu t−¬ng sÏ c©n b»ng kim ng¹ch xuÊt khÈu g¹o [28]. Trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn ®Ëu t−¬ng cña quèc gia ®s nhÊn m¹nh x¸c ®Þnh kh«ng gian ph¸t triÓn ®Ëu t−¬ng trong c¸c hÖ thèng n«ng nghiÖp. Tr−íc hÕt ë hÖ thèng n«ng nghiÖp ®Êt lóa cña c¸c tØnh miÒn B¾c vµ T©y Nguyªn sau vô lóa mïa cã thÓ s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng ®«ng. §Êt 2 lóa ë §BSH kho¶ng 600.000 ha, miÒn nói phÝa b¾c 400.000 ha, B¾c Trung bé 300.000 ha, T©y nguyªn 100.000 ha, tæng céng 1,4 triÖu ha. Víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng ®«ng hiÖn nay cã thÓ n©ng diÖn tÝch trång ®Ëu t−¬ng ®«ng lªn 250.000 – 300.000 ha. Thø hai, hÖ thèng n«ng nghiÖp trªn ®Êt bsi ven s«ng ë ®ång b»ng, ®åi thÊp ë miÒn nói, ®Êt trång ng« vô xu©n sau ®ã trång ®Ëu t−¬ng hÌ thu. Quü ®Êt cã thÓ trång ®Ëu t−¬ng hÌ thu kho¶ng 100 – 150.000 ha. Thø ba, hÖ thèng n«ng nghiÖp ®Êt lóa cña §BSCL, Nam trung bé, ®«ng nam bé cã thÓ trång thªm 1 vô ®Ëu t−¬ng ®Ó tr¸nh lµm liªn tôc 3 vô lóa. §ång thêi viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu sang trång ®Ëu t−¬ng ë c¸c hÖ thèng n«ng nghiÖp kÐm hiÖu qu¶. Nh− vËy kh«ng gian quü ®Êt hiÖn cã kho¶ng 2,5 – 3 triÖu ha thuéc c¸c hÖ thèng n«ng nghiÖp cã s½n ë c¸c vïng. Trong ®ã, diÖn tÝch cã thÓ trång ®Ëu t−¬ng chiÕm kho¶ng 500- 700.000 ha kh«ng ph¶i ®Çu t− khai hoang [18]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 20 B¶ng 2.5. Kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch ®Ëu t−¬ng trªn c¸c vïng sinh th¸i (ngµn ha) Vïng sinh th¸i DiÖn tÝch 2003 (1000ha) DiÖn tÝch dù kiÕn 2015 (1000ha) §ång B»ng S«ng Hång 42,0 140 MiÒn nói B¾c bé 60,1 150 B¾c Trung bé 4,0 30 Duyªn h¶i Nam trung bé 5,6 30 T©y Nguyªn 23,5 110 §«ng Nam Bé 13,1 85 §ång B»ng S«ng Cöu Long 18,2 115 C¶ n−íc 166,5 700 (Nguån: Mai Quang Vinh, 2005) ViÖt Nam cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ khÝ hËu, gièng , c¬ cÊu gièng c©y trång ®Ó më réng diÖn tÝch, gi¶m gi¸ thµnh ®−a ®Ëu t−¬ng ViÖt Nam c¹nh tranh víi ®Ëu t−¬ng thÕ giíi trong bèi c¶nh héi nhËp toµn cÇu. §Ó hiÖn thùc ho¸ chiÕn l−îc trªn th× viÖc ®Çu t− vµo khoa häc c«ng nghÖ ®−îc coi lµ yÕu tè then chèt gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña ®Ëu t−ong ViÖt Nam. ViÖn Khoa häc N«ng nghiÖp ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p c«ng nghÖ vµ tiÕn bé kü thuËt ®Ó gi¶m chi phÝ ®Çu vµo vµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt: - §Çu t− chän t¹o, ¸p dông c¸c gièng míi cã n¨ng suÊt cao 18 – 40t¹/ha chÊt l−îng cao, thÝch øng réng, chèng chÞu tèt. - C«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng chuyÓn vô, trùc tiÕp ®−a mét sè l−îng gièng tõ vô tr−íc sang vô sau, gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng chÊt l−îng gièng, më réng diÖn tÝch. - C¬ giíi ho¸ kh©u gieo h¹t b»ng m¸y liªn hîp gieo h¹t, c¾t phñ gi¹ trªn ®Êt −ít c«ng suÊt 3-4ha/ngµy, m¸y gieo h¹t liªn hîp r¶i ph©n bãn trªn ®Êt kh«, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 21 øng dông m¸y tuèt h¹t c¶i tiÕn tõ m¸y tuèt lóa ®Ó t¨ng n¨ng suÊt, gi¶m chi phÝ lao ®éng, tranh thñ thêi vô, gi¶m gi¸ thµnh ®Ëu t−¬ng. - øng dông c¸c tiÕn bé vÒ ph©n bãn vµ b¶o vÖ thùc vËt lµm t¨ng n¨ng suÊt ®Ëu t−¬ng, gi¶m chi phÝ vËt t− n«ng nghiÖp. 2.3.2 Nh÷ng nghiªn cøu vÒ ®Ëu t−¬ng ë ViÖt Nam 2.3.2.1 Nh÷ng nghiªn cøu vÒ gièng ®Ëu t−¬ng NhiÒu nghiªn cøu chØ ra ®Ó t¨ng n¨ng suÊt c©y trång yÕu tè gièng míi ®ãng gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt tõ 5 – 20%. T¸c ®éng vµo yÕu tè gièng nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l−îng, kh¶ n¨ng chèng chÞu ®−îc nhiÒu nhµ khoa häc lùa chän. ë ViÖt Nam, trong nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c chän t¹o gièng ®Ëu t−¬ng ®s ®−îc ®Èy m¹nh ë c¸c c¬ së nghiªn cøu theo h−íng kh¸c nhau vµ ®s gÆt h¸i ®−îc nhiÒu thµnh c«ng. B−íc c¬ b¶n nhÊt trong c«ng t¸c t¹o gièng ®Ëu t−¬ng lµ thu thËp, l−u gi÷ nguån gen t¹o vËt liÖu khëi ®Çu chän t¹o c¸c gièng míi. HiÖn nay trong ng©n hµng gen ®Ëu t−¬ng t¹i ViÖn Khoa häc N«ng nghiÖp ViÖt Nam ®ang l−u gi÷ trªn 500 mÉu gièng, chñ yÕu ®ù¬c thu thËp tõ 35 n−íc trªn thÕ giíi nh−: Trung Quèc, NhËt B¶n, Nga, Mü, óc… NguyÔn ThÞ ót vµ ctv [22], ®¸nh gi¸ tËp ®oµn quü gen gåm 426 mÉu gièng trong 5 n¨m (2001-2005) ®s ®Ò xuÊt cho c¸c nhµ chän t¹o gièng nhiÒu nguån gen quý lµm vËt liÖu khëi ®Çu ®Ó lai t¹o gièng míi cho s¶n xuÊt: 9 gièng cùc sím cã TGST 76-80 ngµy, 7 gièng h¹t to cã Khèi l−îng 1000 h¹t: 262 – 305g, 6 gièng cã tiÒm n¨ng n¨ng suÊt cao 3015 – 3555kg/ha. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ mét sè ®Æc tÝnh sinh tr−ëng vµ n¨ng suÊt cña tËp ®oµn gièng ®Ëu t−¬ng vô hÌ, c¸c t¸c gi¶ Vò §×nh ChÝnh, TrÇn §×nh Long, §oµn ThÞ Thanh Nhµn (1992 - 1993) [5] ®s ph©n lËp ®−îc tËp ®oµn gièng ®Ëu t−¬ng nghiªn cøu vô hÌ thµnh 4 nhãm: ChÝn rÊt sím (71 - 80 ngµy), Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 22 chÝn sím (81 - 90 ngµy), chÝn trung b×nh sím (91 - 100 ngµy), chÝn trung b×nh (101 - 110 ngµy). C¸c dßng, gièng cã n¨ng suÊt cao ®iÓn h×nh cho nhãm chÝn rÊt sím lµ 356, 329, c¸c dßng, gièng h¹t to cã thÓ lµm vËt liÖu lai t¹o lµ M103, DT16, 913. §i theo h−ãng chän gièng kinh ®iÓn – Sö dông ph−¬ng ph¸p lai h÷u tÝnh nh»m t¸i tæ hîp c¸c gen mong muèn vµo con lai, c¸c nhµ chän t¹o gièng ®Ëu t−ong ViÖt Nam ®s thu ®−îc nhiÒu thµnh tùu nhÊt. NguyÔn TÊn Hinh, NguyÔn V¨n L©m (2006), [11] & ctv ®s chän t¹o thµnh c«ng gièng D2101 tõ tæ hîp D95 x D9037. Gièng D2101 cã thêi gian sinh tr−ëng tõ 90 – 100 ngµy, n¨ng suÊt ®¹t 20 – 21,8 t¹/ha, rÊt thÝch hîp cho vô ®«ng Gièng DT96 do ViÖn Di truyÒn N«ng nghiÖp chän läc tõ tæ hîp lai DT90 x DT 84 vµ ®−îc c«ng nhËn gièng t¹m thêi n¨m 2004, DT96 cã chiÒu cao c©y 50- 60cm, thêi gian sinh tr−ëng 90-95 ngµy, n¨ng suÊt 15-21 t¹/ha, cã hµm l−îng protein cao (42,86%), kh¸ng tèt bÖnh ®èm n©u vi khuÈn, gØ s¾t, s−- ¬ng mai, virus kh¶m, chÞu h¹n, nãng, l¹nh tèt, cã thÓ trång 3 vô trong n¨m [26]. Sau 4 n¨m chän läc tõ tæ hîp lai DT2000 x TQ t¸c gi¶ T¹ Kim BÝnh vµ NguyÔn ThÞ XuyÕn thuéc Trung t©m Tµi nguyªn Thùc vËt ®s chän ®−îc dßng DT2006. DT2006 cã thêi gian sinh tr−ëng ng¾n, chiÒu cao c©y thÊp vµ khèi l−îng 1000 h¹t tõ 158-168g. §Æc biÖt DT2006 cã n¨ng suÊt rÊt cao 3-6 tÊn/ha. thÝch hîp trång 3 vô trong n¨m [4]. Gièng DN42 do tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi chän läc tõ tæ hîp lai §H4 x Cóc Lôc ng¹n, ®−îc c«ng nhËn gièng quèc gia n¨m 1999. DN42 cã d¹ng h×nh gän, sinh tr−ëng khoÎ, cøng c©y, ph©n cµnh trung b×nh, chiÒu cao c©y 50-60cm. Thêi gian sinh tr−ëng vô xu©n vµ vô ®«ng lµ 90-95 ngµy. H¹t trßn, mµu vµng s¸ng, khèi l−îng 1000 h¹t 130-140g. N¨ng suÊt b×nh qu©n ®¹t Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 23 14-16 t¹/ha, nhiÔm nhÑ vi khuÈn vµ bÖnh gØ s¾t [23]. Víi môc tiªu chän t¹o gièng ®Ëu t−¬ng ng¾n ngµy bè trÝ trång xen víi ng«, Bé m«n HÖ thèng N«ng nghiÖp – ViÖn Nghiªn cøu Ng« ®s t¹o ra gièng §VN – 9 ng¾n ngµy. §VN-9 ®−îc chän läc theo ph−¬ng ph¸p ph¶ hÖ tõ tæ hîp lai DT-99 x VN20-5. Gièng cã thêi gian sinh tr−ëng ng¾n 79-90 ngµy, sinh tr−ëng khoÎ, cã kh¶ n¨ng thÝch øng réng, kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh kh¸, ph©n cµnh m¹nh, sai qu¶( 22,9 - 49,5 qu¶/c©y) vµ n¨ng suÊt kh¸ ë c¶ 3 vô xu©n, hÌ, ®«ng [5]. Cïng víi h−íng chän t¹o gièng b»ng ph−¬ng ph¸p lai h÷u tÝnh, c¸c nhµ khoa häc cßn theo h−íng thu thËp nguån gen, nhËp néi sau ®ã chän läc, thö nghiÖm víi tõng ®iÒu kiÖn cña tõng vïng sinh th¸i kh¸c nhau ®Ó chon läc ra c¸c gièng thÝch øng. Gièng §T2000 do Bé m«n Di truyÒn MiÔn dÞch thùc vËt - ViÖn KHKT ViÖt Nam chän läc tõ mÉu gièng GCOO138-29 trong tËp ®oµn cña AVRDC. §T2000 cã kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh gØ s¾t vµ phÊn tr¾ng cao, cøng c©y, cã kh¶ n¨ng th©m canh cao cã tiÒm n¨ng cho n¨ng suÊt kh¸ cao 25-35 t¹/ha [3]. T¸c gi¶ NguyÔn ThÞ V¨n vµ ctv (2003)[24] nghiªn cøu tËp ®oµn ®Ëu t−¬ng nhËp néi tõ óc kÕt luËn: trong 25 mÉu gièng nhËp néi, gièng 96031411 thuéc lo¹i h×nh sinh tr−ëng v« h¹n, cã thêi gian sinh tr−áng dµi 125 – 135ngµy, ph©n cµnh nhiÒu, cao c©y, n¨ng suÊt kh¸ cao phï hîp khÝ hËu vïng Trung du MiÒn nói phÝa b¾c. Gièng 94252-1, G12120.94252-911 cã kh¶ n¨ng chÞu rÐt, ®©y lµ nguån gen quý ®Ó lai t¹o ra c¸c gièng ®Ëu t−¬ng chÞu rÐt thÝch hîp trång vô xu©n, ®«ng. Th«ng qua quü ph¸t triÓn tõ Trung t©m Nghiªn cøu N«ng nghiÖp Quèc tÕ (ACIAR), c¸c nhµ khoa häc ViÖt Nam vµ óc ®s nghiªn cøu, ph¸t triÓn gièng ®Ëu t−¬ng míi thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam. Qua ®¸nh gi¸ tËp ®oµn gièng ®Ëu t−¬ng nhËp néi ®s chän ra ®−îc dßng −u tó nhÊt 95389 ®¨ng ký víi tªn §T21. §T21 cã n¨ng suÊt cao ®¹t trung b×nh 2,5-3,0 tÊn/ha, cøng c©y vµ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 24 cã kh¶ n¨ng kÐo dµi thêi kú cè ®Þnh ®¹m. §T21 ®Æc biÖt cã −u thÕ víi n¨ng suÊt cao trong vô ®«ng ë §ång b»ng S«ng Hång [9]. Vò Thanh Trµ vµ ctv, (2003) §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng kh¸ng gØ s¾t cña 11 gièng ®Ëu t−¬ng ®s chän läc ®−îc 8/11 gièng ®Ëu t−¬ng cã møc ®é ph¶n øng kh¸c nhau ®èi víi bÖnh gØ s¾t. DT95, DT2000, CBU8325 kh¸ng cao víi bÖnh gØ s¾t. M103, DT96 trung gian. VMK, DT12,VX92 nhiÔm bÖnh [19]. Trong nh÷ng n¨m qua môc tiªu chän läc bé gièng ®Ëu t−¬ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña tõng vïng còng ®−îc ®Èy m¹nh, qua ®ã ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, ph¸t triÓn kinh tÕ xs héi, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. C¸c kÕt qu¶ kh¶o nghiÖm gièng VDN1 vµ VDN3 t¹i c¸c tØnh §«ng Nam Bé (§NB) vµo c¸c vô ®«ng xu©n, hÌ thu, thu ®«ng tõ 1998-2002 cho thÊy: Hai gièng nµy ®s thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i §NB, cã n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng h¹t tèt, hµm l−îng dÇu 22,32-23,68%, hµm l−îng pr«tªin 37,31-38% trong ®ã c¸c axÝt oleic vµ linoleic cao 78,62-79%. VDN1 vµ VDN3 ®−îc Héi ®ång Khoa häc Kü thuËt – Bé N«ng nghiÖp c«ng nhËn lµ gièng khu vùc ho¸ vïng §NB n¨m 2002 vµ 2004 [15]. ViÖn KHKT NN Duyªn h¶i Nam trung bé tuyÓn chän tõ tËp ®oµn ®Ëu t−¬ng nhËp néi hai gièng ®Ëu t−¬ng míi §TDH01, §TDH02 phï hîp ®iÒu kiÖn sinh th¸i vïng Nam trung bé. §TDH01 & §TDH02 cã thêi gian sinh tr−ëng trung b×nh 70-85 ngµy, n¨ng suÊt cao 22-30 t¹/ha, sè qu¶ sai: 30-40 qu¶/c©y, cã kh¶ n¨ng chèng chÞu tèt víi bÖnh lë cæ rÔ, gØ s¾t [30]. øng dông ®ét biÕn thùc nghiÖm trong chän t¹o còng mang l¹i kh¸ nhiÒu thµnh c«ng, t¹o ®−îc nhiÒu gièng míi cã triÓn väng trong s¶n xuÊt theo h−íng t¨ng n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng, rót ng¾n thêi gian sinh tr−ëng. DT84 ®−îc t¹o ra b»ng c¸ch xö lý ®ét biÕn tia gamma-Co60 trªn dßng lai 8-33 (DT80 x §H4). Gièng DT84 cã tiÒm n¨ng n¨ng suÊt cao, chèng chÞu s©u bÖnh kh¸, kh¶ n¨ng thÝch øng réng, thêi gian sinh tr−ëng ng¾n 80-90 ngµy, chÊt l−îng h¹t tèt kh«ng bÞ nøt vá [25]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 25 Dïng t¸c nh©n ®ét biÕn ho¸ häc Ethyl namin 0,01% xö lý trªn gièng V70 chän läc ra gièng M103. Gièng M103 thÝch hîp cho vô hÌ, thêi gian sinh tr−ëng ng¾n, kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh tèt, hµm l−îng Lizin, Prolin vµ Asparagin t¨ng 3,58%; 4,51%;5,61% so víi gièng khëi ®Çu (§oµn ThÞ Thanh Nhµn,1996) [2]. TrÇn Tó Ngµ khi nghiªn cøu øng dông ®ét biÕn thùc nghiÖm trong chän gièng ®Ëu t−¬ng ®s chän ra mét sè dßng cã triÓn väng. PhÇn lín c¸c dßng nµy cã thêi gian sinh tr−ëng ng¾n, n¨ng suÊt c¸ thÓ cao h¬n ®èi chøng. Trong ®ã cã dßng v−ît ®èi chøng vÒ hµm l−îng dÇu vµ pr«tªin [16]. Theo h−íng chän gièng chÞu nãng, Chu Hoµng MËu, (2001) [31] b»ng ph−¬ng ph¸p ®ét biÕn thùc nghiÖm ®s t¹o ra 3 dßng ®Ëu t−¬ng ML10, ML48, ML61 ®−îc ®¸nh gi¸ lµ thÝch hîp víi nh÷ng vïng cã khÝ hËu nãng h¹n nh− T©y Nguyªn, B¾c Trung Bé. Víi môc ®Ých t¹o ra c¸c gièng ng¾n ngµy n¨ng suÊt cao cã kh¶ n¨ng thÝch øng réng, c¸c t¸c gi¶ thuéc ViÖn Di truyÒn ®s tiÕn hµnh ®ét biÕn dßng AK04/021 t¹o ra gièng ®Ëu t−¬ng DT95. DT95 cã ®Æc tÝnh thÊp c©y, kh¶ n¨ng chèng ®æ cao, chèng chÞu s©u bÖnh tèt. Gièng ®−îc c«ng nhËn gièng khu vùc ho¸ n¨m 1997 G©y ®ét biÕn b»ng xö lý tia bøc x¹ gamma lµ mét trong nh÷ng c¸ch lµm phæ biÕn ®Ó c¶i tiÕn gièng c©y trång. Theo th«ng b¸o cña c¬ quan n¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ IAEA, kho¶ng 3500 gièng c©y trång (tÝnh ®Õn 2003) cã n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt, chèng chÞu s©u bÖnh...®−îc t¹o ra b»ng ph−¬ng ph¸p nµy [29]. Nh»m t¹o ra nguån biÕn dÞ trªn gièng ®Ëu t−¬ng DT96, qua ®ã t×m vµ chän läc c¸c biÕn dÞ cã lîi vÒ c¸c ®Æc tÝnh n«ng sinh häc, NguyÔn V¨n Vinh (2005), ®s tiÕn hµnh xö lý ®ét biÕn tia gamma trªn gièng ®Ëu t−¬ng DT96. KÕt qu¶ ®s thu ®−îc 25 biÕn dÞ cã lîi vÒ n¨ng suÊt so víi ®èi chøng. MÆc dï chiÒu cao cña c¸c biÕn dÞ −u tó thÊp h¬n ®èi chøng kho¶ng 15-20%, trong khi ®ã c¸c Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 26 ®Æc tr−ng vÒ n«ng häc nh− sè ®èt/th©n, sè cµnh/th©n, tû lÖ qu¶ 3 h¹t, sè h¹t/c©y v−ît tréi so víi ®èi chøng [29]. Trong ch−¬ng tr×nh chän t¹o gièng ®Ëu t−¬ng ®ét biÕn chÞu h¹n, ViÖn Di truyÒn N«ng nghiÖp chän t¹o thµnh c«ng gièng DT2008 b»ng ph−¬ng ph¸p lai h÷u tÝnh kÕt hîp ®ét biÕn phãng x¹. DT2008 cã nhiÒu −u ®iÓm v−ît tréi: N¨ng suÊt cao 18 – 35 t¹/ha, cã kh¶ n¨ng chèng chÞu tæng hîp trªn ®ång ruéng ë møc cao nhÊt víi c¸c ®iÒu kiÖn bÊt thuËn nh− h¹n, óng, nãng l¹nh, ®Êt nghÌo dinh d−ìng. Gièng sinh tr−ëng khoÎ, ph©n cµnh nhiÒu, hÖ rÔ rÊt ph¸t triÓn cã nhiÒu nèt sÇn nªn võa cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n võa cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Êt tèt h¬n c¸c gièng kh¸c [27]. Ngoµi c¸c ph−¬ng ph¸p chän t¹o gièng ®Ëu t−¬ng truyÒn thèng, c¸c nhµ chän gièng ViÖt Nam ®s b−íc ®Çu øng dông c¸c thµnh tùu cña c«ng nghÖ sinh häc hiÖn ®¹i trong chän gièng ®Ëu t−¬ng. §Ó hoµn thiÖn ph−ong ph¸p chuyÓn gen vµo gièng ®Ëu t−¬ng cña ViÖt Nam th«ng qua vi khuÈn Agrobacterium Tumefaciens, §inh ThÞ Phßng vµ ctv ®s tiÕn hµnh nghiªn cøu kü thuËt chuyÓn vector pPTN 289 chøa gen gus intron vµo gièng ®Ëu t−¬ng §T12 sö dông hÖ thèng t¸i sinh c©y th«ng qua ®a chåi t¹o tõ ph«i h¹t chÝn. KÕt qu¶ 8 dßng c©y t¸i sinh invitro ®−îc t¹o ra ®Òu cã biÓu hiÖn gen gus plus vµ qua ®¸nh gi¸ gen gus ®s ®−îc di truyÒn tõ thÕ hÖ To sang T1 [17]. Khi nghiªn cøu trªn c¸c dßng ®Ëu t−ong chÞu nãng ML10, ML48, ML61 t¸c gi¶ Hoµng Thu YÕn ®s x¸c ®Þnh ®−îc sù tån t¹i gen Chaperonin vµ ph©n lËp, nh©n dßng gen nµy. KÕt qu¶ cña nghiªn cøu gióp c¸c nhµ chän gièng t×m ®−îc gen môc tiªu chèng chÞu nãng ë tÕ bµo chÊt cña ®Ëu t−¬ng, tõ ®ã cã ®Þnh h−íng lai t¹o gièng chèng chÞu nãng [31]. TrÇn ThÞ Cóc Hoµ (2008), nghiªn cøu chuyÓn n¹p gen vµ t¹o dßng ®Ëu t−¬ng ®ét biÕn ®æi gen kh¸ng s©u b»ng ph−¬ng ph¸p nèt l¸ mÇm l©y nhiÔm víi vi khuÈn. KÕt qu¶ trong 91 gièng nghiªn cøu ®s x¸c ®Þnh ®−îc 8 gièng cã Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 27 tiÒm n¨ng sö dông ®−îc trong chuyÓn n¹p gen (5 gièng ViÖt Nam, 3 gièng nhËp néi) [12]. 2.3.2.2 Nh÷ng nghiªn cøu vÒ mËt ®é trång ®Ëu t−¬ng §Ó gièng míi ph¸t huy tèt tiÒm n¨ng n¨ng suÊt cña gièng th× viÖc x¸c ®Þnh biÖn ph¸p kü thuËt phï hîp ®Ó gièng sinh tr−ëng, ph¸t triÓn tèt lµ vÊn ®Ò rÊt cÇn thiÕt. Trong ®ã, quan träng lµ viÖc nghiªn cøu x¸c ®Þnh mËt ®é hîp lý cho gièng t¹o ®iÒu kiÖn cho c©y ph¸t triÓn tèt cho n¨ng suÊt cao, chèng chÞu tèt víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh bÊt lîi. D−¬ng V¨n Dòng (2007), [6] tiÕn hµnh nghiªn cøu vÒ mËt ®é trång ®Ëu t−¬ng §VN-9 ®s kÕt luËn: Khi mËt ®é t¨ng th× sè cµnh cÊp 1, sè qu¶, sè h¹t/c©y gi¶m, khèil−îng 1000 h¹t gi¶m. Tuy nhiªn sù biÕn ®éng ë vô hÌ m¹nh h¬n so víi vô xu©n vµ vô ®«ng. Vô xu©n, §VN-9 cho n¨ng suÊt cao nhÊt ë mËt ®é 45 c©y/m2. Vô hÌ mËt ®é tèi −u lµ 30 c©y/m2 víi n¨ng suÊt 24,52 t¹/ha. Vô ®«ng, §VN-9 cho n¨ng suÊt cao nhÊt ë mËt ®é 50 c©y/m2. NguyÔn ThÞ V¨n, TrÇn §×nh Long vµ Adrew (2000), [24] nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña mËt ®é gieo trång ®èi víi mét sè mÉu gièng ®Ëu t−¬ng nhËp néi tõ óc kÕt luËn: MËt ®é gieo trång Ýt ¶nh h−ëng ®Õn thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c gièng vµ kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn ®Æc ®iÓm h×nh th¸i cña c¸c mÉu gièng. Tuy nhiªn mËt ®é kh¸c nhau ¶nh h−ëng râ rÖt ®Õn chiÒu cao c©y, diÖn tÝch l¸, kh¶ n¨ng tÝch luü chÊt kh«, kh¶ n¨ng chèng chÞu ®iÒu kiÖn bÊt thuËn vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt. Trung t©m ®Ëu ®ç – ViÖn KHNN ViÖt Nam ®−a ra mËt ®é gieo trång thÝch hîp cho gièng TN12: vô xu©n trång víi mËt ®é 50 – 55 c©y/m2, vô ®«ng trång víi mËt ®é 55 – 60 c©y/m2, vô hÌ trång mËt ®é 45 – 50 c©y/m2 [20]. Gièng ®Ëu t−¬ng DT84 ®−îc khuyÕn c¸o trång víi kho¶ng c¸ch vµ mËt ®é thÝch hîp ë c¸c vô lµ: vô xu©n vµ vô ®«ng mËt ®é trång 35 – 40 c©y/m2. kho¶ng c¸ch 40 cm x 18 – 19 cm (gieo 2 h¹t/hèc). Vô hÌ thu trång víi mËt ®é 25 – 30 c©y/m2, kho¶ng c¸ch 40 cm x 12 – 15 cm (gieo 2 h¹t/hèc) [25]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 28 NguyÔn ThÞ V¨n nghiªn cøu gièng ®Ëu t−¬ng DN42 t¹i Vò Di – VÜnh Phóc cho thÊy gièng DN42 sinh tr−ëng, ph¸t triÓn tèt vµ cho n¨ng suÊt cao ë mËt ®é 35 – 40 c©y/m2 trong vô xu©n vµ vô ®«ng [23]. B¶n chÊt cña viÖc bè trÝ mËt ®é trång hîp lý lµ ®¶m b¶o sù ph©n bæ nguån sèng nh− ¸nh s¸ng, ®é Èm, nhiÖt ®é, dinh d−ìng mét c¸ch hµi hoµ hîp lý, gi¶m sù c¹nh tranh cïng loµi gi÷a c¸c c¸ thÓ. ViÖc ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ sö dông nguån sèng cña quÇn thÓ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch. Mçi gièng cã ®Æc ®iÓm di truyÒn riªng nªn cã nh÷ng ph¶n øng kh¸c nhau víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh, ®ång thêi ph−¬ng thøc vµ hiÖu qu¶ sö dông nguån sèng còng kh¸c nhau. V× vËy trong c«ng t¸c tuyÓn chän, chän t¹o gièng, ngoµi c¸c nghiªn cøu vÒ gièng th× nghiªn cøu vÒ mËt ®é gieo trång lu«n ®−îc quan t©m nh− mét kh©u c¬ c¬ b¶n ®Ó hoµn thiÖn quy tr×nh th©m canh cho gièng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 29 PhÇn III VËt LiÖu, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1.VËt liÖu, ®Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu 3.1.1 VËt liÖu: gåm 8 gièng ®Ëu t−¬ng B¶ng 3.1. Danh s¸ch c¸c gièng tham gia thÝ nghiÖm STT Tªn gièng Nguån gèc C¬ quan t¸c gi¶ G1 DT84 §ét biÕn ViÖn Di truyÒn N«ng nghiÖp G2 D140 Lai h÷u tÝnh DL02 x §H4 Bé m«n C©y c«ng nghiÖp - §HNN HN G3 §T22 Chän läc tõ tËp ®oµn ViÖn Khoa häc N«ng nghiÖp ViÖt Nam G4 D912 Lai h÷u tÝnh V74 x M103 Bé m«n c©y C«ng nghiÖp - §HNN HN G5 DT96 Lai h÷u tÝnh ViÖn Di truyÒn N«ng nghiÖp G6 §T 26 Chän läc tõ tËp ®oµn ViÖn Khoa häc N«ng nghiÖp ViÖt Nam G7 §T 12 Chän läc tõ tËp ®oµn ViÖn Khoa häc N«ng nghiÖp ViÖt Nam G8 §VN 6 Lai h÷u tÝnh ViÖn Nghiªn cøu Ng« - Ph©n bãn: Urª (46%), l©n l©m thao (Super l©n 16%), Kaliclorua (60%), ph©n chuång hoai môc 3.1.2 §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu - §Þa ®iÓm: thÝ nghiÖm ®−îc thùc hiÖn trªn ®Êt ®åi thÊp huyÖn Ch−¬ng Mü – Hµ Néi - Thêi gian: vô ®«ng 2009 vµ Vô xu©n 2010 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 30 3.2 Néi dung nghiªn cøu - §¸nh gi¸ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ thùc tr¹ng s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng trªn ®Êt ®åi thÊp cña huyÖn. - Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng ph¸t triÓn, kh¶ n¨ng chèng chÞu vµ n¨ng suÊt c._.ORIAL EFFECTS FILE LAI 10/ 8/** 21:24 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 THIET KE KIEU SPLIT PLOT - LAI MEANS FOR EFFECT NLAI ------------------------------------------------------------------------------- NLAI NOS LAI 1 8 5.31750 2 8 5.46750 3 8 5.36375 SE(N= 8) 0.124143 5%LSD 12DF 0.382527 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS LAI D140 12 5.22917 DT96 12 5.53667 SE(N= 12) 0.101362 5%LSD 12DF 0.312332 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT MATDO$ ------------------------------------------------------------------------------- MATDO$ NOS LAI 25 6 4.66333 35 6 5.38333 45 6 5.79667 55 6 5.68833 SE(N= 6) 0.143348 5%LSD 12DF 0.441704 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$*MATDO$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ MATDO$ NOS LAI D140 25 3 4.45000 D140 35 3 5.14000 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 108 D140 45 3 5.86667 D140 55 3 5.46000 DT96 25 3 4.87667 DT96 35 3 5.62667 DT96 45 3 5.72667 DT96 55 3 5.91667 SE(N= 3) 0.202725 5%LSD 12DF 0.624663 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT ERROR(A) ------------------------------------------------------------------------------- NLAI GIONG$ NOS LAI 1 D140 4 5.07500 1 DT96 4 5.56000 2 D140 4 5.45250 2 DT96 4 5.48250 3 D140 4 5.16000 3 DT96 4 5.56750 SE(N= 4) 0.175565 5%LSD 12DF 0.540974 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE LAI 10/ 8/** 21:24 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 THIET KE KIEU SPLIT PLOT - LAI F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NLAI |GIONG$ |MATDO$ |GIONG$*M|ERROR(A)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | |ATDO$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | | | | LAI 24 5.3829 0.57009 0.35113 6.5 0.6940 0.0511 0.0006 0.3916 0.4122 BALANCED ANOVA FOR VARIATE KLCK FILE KLCK 10/ 8/** 22:33 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 THIET KE KIEU SPLIT PLOT KHOI LUONG CHAT KHO VARIATE V004 KLCK LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NLAI 2 1.34680 .673401 0.32 0.736 6 2 GIONG$ 1 .126150 .126150 0.06 0.806 6 3 MATDO$ 3 152.219 50.7397 24.02 0.000 6 4 GIONG$*MATDO$ 3 .443282 .147761 0.07 0.974 6 5 ERROR(a) 2 6.08530 3.04265 1.44 0.275 6 * RESIDUAL 12 25.3495 2.11246 ----------------------------------------------------------------------------- Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 109 * TOTAL (CORRECTED) 23 185.570 8.06827 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE KLCK 10/ 8/** 22:33 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 THIET KE KIEU SPLIT PLOT KHOI LUONG CHAT KHO MEANS FOR EFFECT NLAI ------------------------------------------------------------------------------- NLAI NOS KLCK 1 8 16.7700 2 8 17.3150 3 8 16.8700 SE(N= 8) 0.513865 5%LSD 12DF 1.58339 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS KLCK D140 12 17.0575 DT96 12 16.9125 SE(N= 12) 0.419569 5%LSD 12DF 1.29284 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT MATDO$ ------------------------------------------------------------------------------- MATDO$ NOS KLCK 25 6 20.3533 35 6 18.2717 45 6 15.5333 55 6 13.7817 SE(N= 6) 0.593361 5%LSD 12DF 1.82835 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$*MATDO$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ MATDO$ NOS KLCK D140 25 3 20.2033 D140 35 3 18.3633 D140 45 3 15.6667 D140 55 3 13.9967 DT96 25 3 20.5033 DT96 35 3 18.1800 DT96 45 3 15.4000 DT96 55 3 13.5667 SE(N= 3) 0.839139 5%LSD 12DF 2.58567 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT ERROR(a) ------------------------------------------------------------------------------- NLAI GIONG$ NOS KLCK Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 110 1 D140 4 16.3525 1 DT96 4 17.1875 2 D140 4 18.0800 2 DT96 4 16.5500 3 D140 4 16.7400 3 DT96 4 17.0000 SE(N= 4) 0.726715 5%LSD 12DF 2.23926 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE KLCK 10/ 8/** 22:33 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 THIET KE KIEU SPLIT PLOT KHOI LUONG CHAT KHO F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NLAI |GIONG$ |MATDO$ |GIONG$*M|ERROR(a)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | |ATDO$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | | | | KLCK 24 16.985 2.8405 1.4534 8.6 0.7364 0.8058 0.0000 0.9742 0.2749 BALANCED ANOVA FOR VARIATE TSQUA FILE TSOQUA 11/ 8/** 9:33 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 THIET KE KIEU SPLIT - PLOT TONG SO QUA VARIATE V004 TSQUA LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NLAI 2 4.64676 2.32338 1.03 0.389 6 2 GIONG$ 1 34.5360 34.5360 15.29 0.002 6 3 MATDO$ 3 1431.48 477.161 211.27 0.000 6 4 GIONG$*MATDO$ 3 9.05001 3.01667 1.34 0.309 6 5 ERROR(a) 2 11.4073 5.70363 2.53 0.120 6 * RESIDUAL 12 27.1024 2.25853 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 23 1518.23 66.0098 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE TSOQUA 11/ 8/** 9:33 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 THIET KE KIEU SPLIT - PLOT TONG SO QUA MEANS FOR EFFECT NLAI ------------------------------------------------------------------------------- NLAI NOS TSQUA 1 8 24.6375 2 8 23.6250 3 8 23.8113 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 111 SE(N= 8) 0.531334 5%LSD 12DF 1.63722 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS TSQUA D140 12 22.8250 DT96 12 25.2242 SE(N= 12) 0.433833 5%LSD 12DF 1.33679 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT MATDO$ ------------------------------------------------------------------------------- MATDO$ NOS TSQUA 25 6 33.8500 35 6 27.7000 45 6 21.5983 55 6 12.9500 SE(N= 6) 0.613532 5%LSD 12DF 1.89050 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$*MATDO$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ MATDO$ NOS TSQUA D140 25 3 32.1000 D140 35 3 26.5000 D140 45 3 21.4000 D140 55 3 11.3000 DT96 25 3 35.6000 DT96 35 3 28.9000 DT96 45 3 21.7967 DT96 55 3 14.6000 SE(N= 3) 0.867665 5%LSD 12DF 2.67357 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT ERROR(a) ------------------------------------------------------------------------------- NLAI GIONG$ NOS TSQUA 1 D140 4 22.9750 1 DT96 4 26.3000 2 D140 4 23.4000 2 DT96 4 23.8500 3 D140 4 22.1000 3 DT96 4 25.5225 SE(N= 4) 0.751420 5%LSD 12DF 2.31538 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE TSOQUA 11/ 8/** 9:33 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 THIET KE KIEU SPLIT - PLOT Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 112 TONG SO QUA F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NLAI |GIONG$ |MATDO$ |GIONG$*M|ERROR(a)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | |ATDO$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | | | | TSQUA 24 24.025 8.1246 1.5028 6.3 0.3887 0.0021 0.0000 0.3090 0.1202 BALANCED ANOVA FOR VARIATE NSCATHE FILE NSCAY 11/ 8/** 10:58 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 THIET KE KIEU SPLIT - PLOT NANG SUAT CA THE VARIATE V004 NSCATHE LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NLAI 2 .573633 .286817 0.83 0.463 6 2 GIONG$ 1 .763267 .763267 2.20 0.161 6 3 MATDO$ 3 163.483 54.4942 157.36 0.000 6 4 GIONG$*MATDO$ 3 1.65310 .551033 1.59 0.243 6 5 ERROR(a) 2 .291733 .145867 0.42 0.670 6 * RESIDUAL 12 4.15571 .346309 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 23 170.920 7.43131 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE NSCAY 11/ 8/** 10:58 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 THIET KE KIEU SPLIT - PLOT NANG SUAT CA THE MEANS FOR EFFECT NLAI ------------------------------------------------------------------------------- NLAI NOS NSCATHE 1 8 6.65500 2 8 6.67500 3 8 6.99250 SE(N= 8) 0.208059 5%LSD 12DF 0.641101 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS NSCATHE D140 12 6.59583 DT96 12 6.95250 SE(N= 12) 0.169880 5%LSD 12DF 0.523457 ------------------------------------------------------------------------------- Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 113 MEANS FOR EFFECT MATDO$ ------------------------------------------------------------------------------- MATDO$ NOS NSCATHE 25 6 10.1467 35 6 8.08333 45 6 5.69833 55 6 3.16833 SE(N= 6) 0.240246 5%LSD 12DF 0.740280 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$*MATDO$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ MATDO$ NOS NSCATHE D140 25 3 9.62333 D140 35 3 7.86333 D140 45 3 5.91333 D140 55 3 2.98333 DT96 25 3 10.6700 DT96 35 3 8.30333 DT96 45 3 5.48333 DT96 55 3 3.35333 SE(N= 3) 0.339759 5%LSD 12DF 1.04691 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT ERROR(a) ------------------------------------------------------------------------------- NLAI GIONG$ NOS NSCATHE 1 D140 4 6.34000 1 DT96 4 6.97000 2 D140 4 6.50000 2 DT96 4 6.85000 3 D140 4 6.94750 3 DT96 4 7.03750 SE(N= 4) 0.294240 5%LSD 12DF 0.906654 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE NSCAY 11/ 8/** 10:58 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 THIET KE KIEU SPLIT - PLOT NANG SUAT CA THE F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NLAI |GIONG$ |MATDO$ |GIONG$*M|ERROR(a)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | |ATDO$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | | | | NSCATHE 24 6.7742 2.7260 0.58848 8.7 0.4634 0.1606 0.0000 0.2427 0.6699 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 114 BALANCED ANOVA FOR VARIATE NSTT FILE NSTT 11/ 8/** 11: 2 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 THIET KE KIEU SPLIT - PLOT NANG SUAT THUC THU VARIATE V004 NSTT LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NLAI 2 2.12228 1.06114 0.52 0.610 6 2 GIONG$ 1 .703838 .703838 0.35 0.573 6 3 MATDO$ 3 242.828 80.9427 39.93 0.000 6 4 GIONG$*MATDO$ 3 13.7300 4.57668 2.26 0.133 6 5 ERROR(a) 2 1.52792 .763962 0.38 0.698 6 * RESIDUAL 12 24.3251 2.02709 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 23 285.237 12.4016 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE NSTT 11/ 8/** 11: 2 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 THIET KE KIEU SPLIT - PLOT NANG SUAT THUC THU MEANS FOR EFFECT NLAI ------------------------------------------------------------------------------- NLAI NOS NSTT 1 8 20.6375 2 8 20.4575 3 8 19.9363 SE(N= 8) 0.503375 5%LSD 12DF 1.55107 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS NSTT D140 12 19.9225 DT96 12 20.5150 SE(N= 12) 0.411004 5%LSD 12DF 1.26644 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT MATDO$ ------------------------------------------------------------------------------- MATDO$ NOS NSTT 25 6 20.5117 35 6 23.8533 45 6 21.2753 55 6 15.2367 SE(N= 6) 0.581248 5%LSD 12DF 1.79102 ------------------------------------------------------------------------------- Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 115 MEANS FOR EFFECT GIONG$*MATDO$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ MATDO$ NOS NSTT D140 25 3 19.4667 D140 35 3 23.3833 D140 45 3 21.8000 D140 55 3 15.0400 DT96 25 3 21.5567 DT96 35 3 24.3233 DT96 45 3 20.7467 DT96 55 3 15.4333 SE(N= 3) 0.822008 5%LSD 12DF 2.53289 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT ERROR(a) ------------------------------------------------------------------------------- NLAI GIONG$ NOS NSTT 1 D140 4 20.1500 1 DT96 4 21.1250 2 D140 4 20.5875 2 DT96 4 20.3275 3 D140 4 19.7800 3 DT96 4 20.0925 SE(N= 4) 0.711880 5%LSD 12DF 2.19354 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE NSTT 11/ 8/** 11: 2 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 THIET KE KIEU SPLIT - PLOT NANG SUAT THUC THU F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NLAI |GIONG$ |MATDO$ |GIONG$*M|ERROR(a)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | |ATDO$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | | | | NSTT 24 20.344 3.5216 1.4238 7.0 0.6099 0.5725 0.0000 0.1333 0.6978 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 116 Mét sè h×nh ¶nh thùc hiÖn ®Ò tµi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 117 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 118 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 119 b¶ng sè liÖu khÝ t−îng th¸ng 9 n¨m 2009 (Tr¹m KhÝ t−îng HuyÖn ch−¬ng mü) NhiÖt ®é KK (oC) §é Èm KK (%) Ngµy TB Max Min TB Min Tæng l−îng m−a (mm) Tæng sè giê n¾ng (giê) 1 29,1 33,3 26,5 86 72 - 101 2 29,8 33,9 26,4 81 64 - 94 3 29,3 33,3 25,9 83 70 - 47 4 28,5 32,7 23,2 81 64 176 71 5 28,2 30,7 261 79 71 - 30 6 28,1 31,5 25,5 80 65 - 38 7 28,9 32,2 26,5 81 69 - 45 8 29,1 32,7 27,1 81 64 - 67 9 28,5 32,5 24,8 84 67 78 59 10 27,8 32,3 25,0 85 69 - 76 11 28,0 32,7 25,6 83 67 - 80 12 27,2 33,6 25,6 79 59 - 69 13 28,0 32,2 25,0 83 65 08 23 14 28,1 31,4 25,6 83 72 - 58 15 26,0 30,5 24,2 93 88 165 26 16 28,0 32,4 24,7 86 69 - 81 17 28,6 32,6 25,3 86 72 - 105 18 26,5 28,7 24,2 89 85 173 03 19 28,5 30,7 24,1 86 75 238 45 20 27,6 31,2 24,9 87 71 00 46 21 28,2 32,3 24,9 84 66 - 98 22 29,0 33,8 25,1 80 61 - 112 23 29,3 34,2 26,0 85 67 - 95 24 28,9 32,1 26,3 82 64 - 91 25 28,2 32,8 24,7 80 60 - 104 26 27,1 30,3 26,3 79 86 51 07 27 26,1 27,7 23,6 88 85 602 00 28 26,8 39,4 24,4 91 86 680 25 29 27,0 31,0 23,6 90 76 365 56 30 27,8 31,1 25,6 87 73 - 77 Tæng TB Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 120 b¶ng sè liÖu khÝ t−îng th¸ng 10 n¨m 2009 (Tr¹m KhÝ t−îng HuyÖn ch−¬ng mü) NhiÖt ®é KK (oC) §é Èm KK (%) Ngµy TB Max Min TB Min Tæng l−îng m−a (mm) Tæng sè giê n¾ng (giê) 1 28,0 32,2 25,2 85 72 - 88 2 28,8 33,0 25,5 82 66 - 103 3 28,5 33,2 25,5 /85 67 43 78 4 27,6 31,3 25,7 83 67 - 79 5 27,0 31,0 23,5 81 60 - 89 6 27,2 31,7 24,2 82 60 - 60 7 27,4 31,3 25,0 82 63 - 45 8 25,7 28,2 24,0 69 58 - 18 9 25,5 30,2 22,2 72 44 - 104 10 25,1 31,6 20,0 71 45 - 98 11 26,3 31,9 22,0 76 57 - 19 12 26,3 30,2 24,4 87 71 00 02 13 27,6 32,0 25,3 81 59 - 48 14 27,7 32,4 25,2 82 60 - 50 15 27,5 31,7 24,5 83 62 - 18 16 25,6 29,3 22,2 75 63 - 10 17 26,2 30,2 23,5 84 72 - 20 18 25,7 29,1 23,7 88 73 202 00 19 24,7 27,8 23,4 92 83 05 00 20 25,9 29,9 23,0 86 66 00 09 21 26,5 30,8 23,0 83 61 - 31 22 25,9 29,5 23,5 76 57 - 40 23 24,4 28,2 20,9 68 54 - 79 24 22,6 25,3 19,8 69 54 - 15 25 23,7 26,4 21,5 82 64 - 00 26 24,4 28,5 21,9 83 70 00 16 27 25,9 30,6 22,5 82 57 - 67 28 26,0 31,5 22,8 80 54 - 76 29 22,9 26,8 19,2 77 61 - 00 30 18,2 19,2 16,8 86 81 06 00 31 21,2 26,2 18,3 76 52 01 25 Tæng TB Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 121 b¶ng sè liÖu khÝ t−îng th¸ng 11 n¨m 2009 (Tr¹m KhÝ t−îng HuyÖn ch−¬ng mü) NhiÖt ®é KK (oC) §é Èm KK (%) Ngµy TB Max Min TB Min Tæng l−îng m−a (mm) Tæng sè giê n¾ng (giê) 1 21,8 25,5 19,4 69 53 - 00 2 21,2 23,2 19,5 87 69 150 00 3 22,1 24,1 20,7 97 96 655 00 4 24,5 27,4 22,5 93 83 22 02 5 25,7 29,5 23,2 89 70 - 34 6 25,6 27,7 24,2 92 83 - 00 7 26,7 30,5 24,3 87 69 - 77 8 26,7 30,9 24,0 84 65 - 75 9 26,6 30,6 24,3 86 66 - 72 10 26,9 30,6 24,7 85 66 - 97 11 26,3 30,0 24,3 90 75 40 65 12 25,1 26,5 24,2 95 93 217 04 13 26,5 29,4 25,0 88 74 00 38 14 26,3 30,4 23,4 87 66 - 94 15 23,8 27,4 19,5 86 71 85 19 16 19,3 21,2 17,6 80 70 84 00 17 19,8 21,8 18,8 79 73 - 11 18 18,0 19,0 16,9 77 72 - 00 19 16,4 17,1 15,0 71 68 00 00 20 181 216 159 69 52 - 98 21 173 224 140 74 48 - 98 22 175 224 142 69 47 - 92 23 171 224 127 77 44 - 92 24 184 240 143 70 45 - 92 25 198 254 147 76 53 - 73 26 206 258 174 79 51 - 79 27 210 265 164 84 59 - 70 28 228 266 197 84 65 - 18 29 229 270 200 81 62 - 49 30 220 266 184 86 66 - 09 Tæng TB Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 122 b¶ng sè liÖu khÝ t−îng th¸ng 12 n¨m 2009 (Tr¹m KhÝ t−îng HuyÖn ch−¬ng mü) NhiÖt ®é KK (oC) §é Èm KK (%) Ngµy TB Max Min TB Min Tæng l−îng m−a (mm) Tæng sè giê n¾ng (giê) 1 23,6 28,0 20,4 84 64 00 21 2 23,6 27,0 21,5 87 70 - 22 3 23,6 27,5 20,5 86 68 - 00 4 18,1 24,1 17,2 70 63 05 00 5 49 17,2 12,6 77 71 - 00 6 11,1 13,0 90 76 64 - 00 7 11,7 14,7 84 67 48 - 05 8 14,1 16,5 12,2 67 54 - 00 9 16,5 19,5 14,0 75 60 - 01 10 18,7 21,7 16,5 83 73 - 02 11 16,4 19,6 15,6 83 77 00 00 12 15,5 18,0 14,5 74 62 00 00 13 16,5 18,5 14,2 58 49 - 00 14 15,9 17,7 14,4 67 56 - 00 15 16,3 19,6 14,4 47 40 - 61 16 15,4 21,3 10,0 67 44 - 86 17 16,9 21,6 14,1 57 34 - 64 18 14,7 19,8 10,5 52 29 - 86 19 13,3 19,6 74 68 37 - 67 20 14,8 19,1 10,2 67 43 - 00 21 16,7 19,5 14,1 45 29 - 00 22 14,8 19,6 95 48 29 - 83 23 15,2 20,9 10,7 72 42 - 73 24 17,8 20,7 15,1 73 56 - 01 25 19,1 20,6 17,6 85 74 - 00 26 18,5 18,8 16,9 93 90 17 00 27 15,2 16,8 14,5 91 88 318 00 28 15,2 17,2 14,0 91 86 43 00 29 17,3 19,6 15,5 84 77 - 00 30 19,6 23,4 17,1 85 69 - 04 31 19,6 23,0 15,4 88 73 - 06 Tæng TB Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 123 b¶ng sè liÖu khÝ t−îng th¸ng 01 n¨m 2010 (Tr¹m KhÝ t−îng huyÖn ch−¬ng mü) NhiÖt ®é KK (oC) §é Èm KK (%) Ngµy TB Max Min TB Min Tæng l−îng m−a (mm) Tæng sè giê n¾ng (giê) 1 20,2 21,8 18,9 92 86 07 00 2 20,9 25,0 18,3 87 73 - 52 3 21,7 26,5 18,6 88 67 - 65 4 22,8 27,9 20,3 85 70 - 71 5 20,1 23,5 16,8 82 64 01 02 6 12,8 17,2 11,5 71 52 - 00 7 12,2 14,1 99 60 62 00 01 8 11,6 13,1 96 72 47 - 00 9 13,3 16,6 11,4 60 59 - 00 10 14,8 17,4 12,7 72 642 08 00 11 16,3 18,4 14,4 77 65 - 00 12 17,5 19,0 15,9 84 75 - 00 13 18,9 21,7 16,5 90 80 00 00 14 20,4 22,3 18,4 90 83 - 00 15 12,0 23,5 19,0 86 83 - 10 16 20,6 22,1 19,4 88 84 - 00 17 20,5 21,3 19,1 94 92 01 00 18 22,8 26,0 20,5 89 77 26 64 19 22,8 26,0 20,5 87 72 00 80 20 18,7 22,0 15,9 76 67 - 14 21 14,2 16,5 12,6 64 57 - 00 22 13,8 15,0 12,4 64 60 - 00 23 13,6 16,7 11,8 61 53 - 33 24 14,3 17,6 12,3 66 51 - 29 25 14,5 18,8 11,5 71 45 - 54 26 16,3 21,0 13,9 62 44 - 49 27 16,2 22,6 12,4 73 43 - 59 28 17,1 22,6 12,6 81 61 - 73 29 18,3 21,7 15,6 87 77 - 05 30 20,7 24,8 17,3 87 74 - 31 31 22,0 25,6 20,1 89 80 00 42 Tæng TB Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 124 b¶ng sè liÖu khÝ t−îng th¸ng 02 n¨m 2010 (Tr¹m KhÝ t−îng huyÖn ch−¬ng mü) NhiÖt ®é KK (oC) §é Èm KK (%) Ngµy TB Max Min TB Min Tæng l−îng m−a (mm) Tæng sè giê n¾ng (giê) 1 23,5 27,3 21,9 90 72 - 81 2 23,8 27,8 21,5 89 80 - 18 3 24,5 28,5 22,6 83 78 - 04 4 24,1 28,0 22,6 81 68 - 22 5 22,5 25,4 21,6 89 78 - 00 6 24,7 29,2 21,7 87 80 - 02 7 25,4 29,2 23,4 83 72 - 09 8 25,3 29,5 23,1 89 76 05 9 25,4 31,0 22,6 89 75 00 10 25,9 32,3 21,8 83 76 00 11 25,9 32,2 21,7 86 77 00 12 20,5 27,5 18,3 94 86 00 13 14,7 18,3 13,6 85 64 63 14 14,8 16,0 14,0 86 80 25 03 15 13,5 15,2 12,4 90 84 05 08 16 13,0 15,4 11,0 90 79 - 32 17 12,7 14,2 11,3 91 83 09 00 18 13,1 14,2 12,2 85 78 - 00 19 12,5 16,0 9,8 81 75 33 05 20 15,2 18,0 13,5 75 69 - 00 21 16,1 18,2 14,0 83 75 - 01 22 17,2 21,7 14,7 93 82 03 00 23 19,1 20,7 17,3 84 77 - 00 24 21,7 27,2 19,2 93 87 - 00 25 25,1 32,5 20,4 92 84 - 00 26 25,5 33,7 20,0 96 95 - 00 27 24,3 29,7 21,2 98 96 - 00 28 25,5 27,7 22,7 80 65 - 00 Tæng 5745 TB 205 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 125 b¶ng sè liÖu khÝ t−îng th¸ng 03 n¨m 2010 (Tr¹m KhÝ t−îng HuyÖn ch−¬ng mü) NhiÖt ®é KK (oC) §é Èm KK (%) Ngµy TB Max Min TB Min Tæng l−îng m−a (mm) Tæng sè giê n¾ng (giê) 1 25,2 29,0 23,5 56 49 - 42 2 25,9 31,0 23,4 57 41 - 02 3 25,2 32,0 21,6 65 50 - 16 4 24,7 29,0 22,3 77 65 - 13 5 25,3 30,7 22,6 96 93 - 00 6 25,0 30,3 22,1 97 94 - 00 7 21,2 25,7 19,6 95 92 - 00 8 17,3 20,0 15,5 98 97 6 00 9 16,0 16,9 15,3 93 88 - 00 10 15,2 17,2 14,4 94 86 - 00 11 16,2 19,2 14,4 96 94 - 00 12 16,8 22,0 13,6 95 90 - 00 13 19,8 23,0 18,1 81 75 01 00 14 22,1 24,9 19,7 76 65 - 01 15 23,3 25,4 22,1 82 68 - 15 16 20,4 24,3 17,8 89 86 20 00 17 19,8 23,5 17,8 95 92 - 00 18 21,9 25,0 19,2 97 95 15 00 19 21,9 25,5 19,6 93 81 - 00 20 23,0 27,5 20,9 96 94 - 00 21 22,5 24,6 22,2 96 91 - 00 22 23,9 27,5 21,4 94 92 - 00 23 25,1 28,2 23,1 93 90 05 00 24 25,8 29,2 23,9 89 78 00 25 21,0 25,5 19,6 96 92 07 00 26 19,5 22,0 18,4 93 90 - 00 27 19,3 23,4 16,6 92 78 - 19 28 22,4 24,0 18,2 83 62 - 45 29 21,9 25,7 19,9 81 65 - 04 30 22,2 25,7 20,1 87 81 05 00 31 23,0 26,5 20,7 92 85 - 04 Tæng 6707 TB 21,6 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 126 b¶ng sè liÖu khÝ t−îng th¸ng 04 n¨m 2010 (Tr¹m KhÝ t−îng HuyÖn ch−¬ng mü) NhiÖt ®é KK (oC) §é Èm KK (%) Ngµy TB Max Min TB Min Tæng l−îng m−a (mm) Tæng sè giê n¾ng (giê) 1 24,9 28,0 21,9 93 88 58 00 2 22,7 25,8 20,5 88 75 22 39 3 19,8 22,2 18,7 87 93 11 20 4 21,2 22,8 20,1 91 88 15 05 5 23,3 27,0 21,3 89 77 - 51 6 25,0 28,4 23,4 90 84 - 00 7 22,9 25,0 21,4 91 87 00 00 8 21,8 25,5 19,7 91 79 -05 14 9 21,6 24,1 19,9 89 79 - 03 10 23,1 26,0 20,7 87 74 - 69 11 25,7 29,1 23,2 84 73 - 94 12 26,2 29,5 23,8 83 73 - 90 13 25,7 28,0 25,3 80 72 00 00 14 24,5 25,5 23,6 85 78 00 00 15 18,9 24,8 16,1 71 52 - 23 16 17,0 18,4 15,6 72 54 - 42 17 18,0 20,9 15,7 78 54 - 64 18 21,3 24,0 18,6 96 94 26 00 19 24,5 29,7 21,1 95 88 11 00 20 26,0 31,5 23,0 89 73 - 59 21 26,6 32,5 21,6 85 65 - 85 22 25,8 30,5 22,5 89 79 - 27 23 22,4 26,7 20,1 86 75 - 67 24 22,2 26,4 19,1 90 82 01 07 25 23,8 28,5 20,5 88 78 - 43 26 24,8 29,0 22,9 88 79 - 38 27 23,6 26,5 21,1 89 80 - 17 28 23,6 27,5 21,3 85 76 23 11 29 25,0 31,0 22,1 82 73 27 04 30 24,5 26,9 23,5 78 60 - 37 Tæng 6964 TB 23,2 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 127 b¶ng sè liÖu khÝ t−îng th¸ng 05 n¨m 2010 (Tr¹m KhÝ t−îng HuyÖn ch−¬ng mü) NhiÖt ®é KK (oC) §é Èm KK (%) Ngµy TB Max Min TB Min Tæng l−îng m−a (mm) Tæng sè giê n¾ng (giê) 1 24,2 27,0 22,1 90 80 102 30 2 24,0 25,0 22,8 88 68 00 79 3 25,8 30,0 23,1 87 73 - 98 4 26,9 30,6 24,7 88 79 04 33 5 27,8 33,0 24,7 89 80 01 84 6 29,0 33,7 25,8 85 73 - 105 7 28,3 30,6 26,6 87 79 - 87 8 28,8 33,4 26,8 88 76 27 82 9 29,6 34,8 26,4 87 75 12 93 10 26,7 30,1 22,9 88 80 202 17 11 24,4 26,1 22,5 87 75 09 58 12 27,3 32,0 24,6 84 68 - 100 13 28,6 33,0 25,8 81 60 66 21 14 29,5 33,8 26,9 65 47 - 12 15 27,3 30,0 23,1 13 49 - 96 16 28,4 33,0 25,3 72 46 - 111 17 29,5 34,5 27,1 44 46 - 112 18 28,8 33,2 26,9 70 43 - 94 19 30,5 36,0 25,8 70 52 - 04 20 31,0 36,8 27,0 80 53 - 98 21 30,1 37,6 25,1 80 61 - 66 22 31,5 38,5 25,8 90 85 02 01 23 28,8 34,3 26,9 91 87 105 00 24 27,0 29,5 25,1 72 86 38 10 25 27,8 31,0 25,6 90 81 - 03 26 28,8 32,7 26,6 88 75 11 75 27 28,9 32,5 27,1 87 73 05 24 28 28,9 34,7 26,4 88 73 23 27 29 27,2 30,5 24,9 93 88 443 00 30 28,3 32,5 26,1 92 85 171 00 31 29,5 35,0 27,1 87 69 117 45 Tæng 8732 TB 28,2 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 128 b¶ng sè liÖu khÝ t−îng th¸ng 06 n¨m 2010 (Tr¹m KhÝ t−îng HuyÖn ch−¬ng mü) NhiÖt ®é KK (oC) §é Èm KK (%) Ngµy TB Max Min TB Min Tæng l−îng m−a (mm) Tæng sè giê n¾ng (giê) 1 31,1 36,5 27,6 88 71 752 49 2 26,8 32,6 24,9 87 77 20 60 3 27,1 30,5 24,2 82 69 - 56 4 28,0 31,3 25,5 78 55 - 43 5 27,8 31,7 25,0 75 51 - 72 6 28,3 32,2 25,0 69 50 - 102 7 27,8 34,0 24,5 69 51 - 71 8 30,1 37,2 25,0 79 69 - 33 9 31,5 36,1 27,5 84 66 96 32 10 31,7 35,0 28,0 89 78 76 00 11 29,1 33,4 26,0 87 75 00 12 12 29,2 33,8 26,5 80 66 - 78 13 30,6 37,2 24,7 78 59 - 45 14 32,5 38,2 28,0 79 60 - 10 15 32,4 37,2 29,0 88 77 135 21 16 33,8 39,0 29,5 86 66 - 95 17 33,3 38,4 29,5 82 71 - 66 18 32,7 37,6 29,5 86 78 339 21 19 33,4 39,8 29,5 85 64 96 48 20 31,5 35,0 29,4 87 80 194 41 21 26,7 31,8 23,7 86 81 00 02 22 27,8 31,5 26,5 83 72 89 74 23 29,8 33,9 26,6 82 71 00 63 24 31,6 37,0 27,7 79 60 - 108 25 32,1 35,3 29,7 80 63 - 81 26 30,2 32,8 28,1 86 83 30 52 27 32,2 36,5 29,0 83 69 - 94 28 31,9 37,0 28,5 81 65 - 45 29 29,2 34,5 25,9 86 83 30 31 30 29,3 33,6 26,6 93 85 101 00 Tæng 9095 TB 30,3 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp…………… 129 b¶ng sè liÖu khÝ t−îng th¸ng 07 n¨m 2010 (Tr¹m KhÝ t−îng HuyÖn ch−¬ng mü) NhiÖt ®é KK (oC) §é Èm KK (%) Ngµy TB Max Min TB Min Tæng l−îng m−a (mm) Tæng sè giê n¾ng (giê) 1 30,0 34,0 26,7 86 78 39 35 2 31,1 35,3 28,2 91 86 814 33 3 30,9 36,3 27,5 82 67 78 61 4 32,4 38,5 28,5 83 70 112 13 5 33,7 40,0 28,6 88 83 06 11 6 32,3 39,5 29,0 81 64 03 83 7 32,7 38,7 28,6 75 59 - 100 8 31,4 38,5 26,4 72 60 - 55 9 32,1 36,7 27,0 76 68 00 19 10 32,2 36,7 29,0 84 61 232 49 11 30,5 35,7 27,3 88 79 20 00 12 31,4 36,5 28,3 85 70 01 15 13 26,5 32,9 23,7 78 68 60 106 14 29,3 33,6 26,0 75 65 46 108 15 30,9 34,5 28,2 75 61 00 40 16 30,0 35,3 28,0 79 85 - 01 17 28,9 32,2 26,7 89 80 89 00 18 27,3 31,3 24,2 79 70 00 04 19 29,4 33,3 26,9 76 61 - 90 20 30,6 35,0 28,0 78 61 - 107 21 28,8 31,6 26,2 77 63 - 35 22 27,5 30,5 25,8 78 63 - 44 23 28,5 31,3 25,4 78 62 - 39 24 28,0 31,2 25,5 74 60 - 41 25 27,8 30,9 25,2 85 79 - 25 26 28,8 33,5 25,9 82 65 - 33 27 27,8 32,0 26,3 76 63 - 38 28 28,9 32,8 26,0 88 75 37 17 29 30,1 34,0 27,5 94 85 712 06 30 29,6 35,0 25,5 93 86 131 14 31 31,4 36,0 28,3 95 94 390 04 Tæng 9308 TB 30,0 ._.