Nghiên cứu xác định một số giống và liều lượng phân bón thích hợp cho lạc vụ xuân tại Huyện Việt Yên Bắc Giang

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi ------------------ ®ç thµnh trung Nghiªn cøu x¸c ®Þnh mét sè gièng vµ liÒu l−îng ph©n bãn thÝch hîp cho l¹c vô xu©n t¹i huyÖn ViÖt Yªn - B¾c Giang LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp Chuyªn ngµnh: trång trät M· sè : 60.62.01 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: TS. Vò §×nh chÝnh Hµ Néi, 2009 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………i lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan r»ng sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy lµ hoµn toµn trung thùc vµ ch−a tõng sö dông cho b¶o vÖ mét häc vÞ nµo. Mäi sù gióp ®ì cho viÖc hoµn thµnh luËn v¨n ®Òu ®1 ®−îc c¶m ¬n. C¸c th«ng tin, tµi liÖu trong luËn v¨n nµy ®1 ®−îc ghi râ nguån gèc. T¸c gi¶ §ç Thµnh Trung Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ii Lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy, t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi TS. Vò §×nh ChÝnh, ng−êi ®1 tËn t×nh h−íng dÉn, gióp ®ì t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi, còng nh− trong qu¸ tr×nh hoµn chØnh luËn v¨n tèt nghiÖp. T«i xin ®−îc ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« ViÖn Sau ®¹i häc, Khoa n«ng häc, Bé m«n C©y c«ng nghiÖp - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi; Ban gi¸m hiÖu, c¸c thÇy c« khoa Trång trät - Tr−êng Cao ®¼ng N«ng l©m; phßng §Þa chÝnh - N«ng nghiÖp huyÖn ViÖt Yªn ®1 gióp ®ì t«i hoµn thµnh luËn v¨n. Xin ®−îc c¶m ¬n b¹n bÌ, gia ®×nh vµ ®ång nghiÖp ®1 ®éng viªn, t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy. Mét lÇn n÷a cho phÐp t«i bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn tÊt c¶ nh÷ng sù gióp ®ì quý b¸u nµy. T¸c gi¶ §ç Thµnh Trung Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iii môc lôc Lêi cam ®oan i Lêi c¶m ¬n ii Môc lôc iii Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t v Danh môc c¸c b¶ng vi Danh môc c¸c h×nh viii 1 Më ®Çu 100 1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1 1.2 Môc ®Ých, yªu cÇu cña ®Ò tµi 2 1.3 ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi 3 2 Tæng quan tµi liÖu 4 2.1 Yªu cÇu sinh th¸i cña c©y l¹c 4 2.2 T×nh h×nh s¶n xuÊt l¹c trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 12 2.3 T×nh h×nh nghiªn cøu l¹c trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 19 3 VËt liÖu, ®Þa ®iÓm, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 30 3.1 VËt liÖu nghiªn cøu 30 3.2 §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu 30 3.3 Néi dung nghiªn cøu 31 3.4 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 31 3.5 C¸c chØ tiªu theo dâi 35 3.6 Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu 37 4 KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 38 4.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ thùc tr¹ng s¶n xuÊt l¹c cña huyÖn ViÖt Yªn 38 4.1.1 §Êt ®ai, ®Þa h×nh 38 4.1.2 §Æc ®iÓm thêi tiÕt khÝ hËu tØnh B¾c Giang 41 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iv 4.1.3 HiÖn tr¹ng s¶n xuÊt l¹c cña huyÖn ViÖt Yªn 45 4.2 KÕt qu¶ So s¸nh mét sè gièng l¹c gieo trång vô xu©n 2009 trªn ®Êt ViÖt Yªn - B¾c Giang 47 4.2.1 C¸c chØ tiªu sinh tr−ëng cña c¸c gièng l¹c 47 4.2.2 Møc ®é nhiÔm s©u bÖnh h¹i cña c¸c gièng l¹c 58 4.2.3 Mét sè ®Æc ®iÓm cña c¸c gièng l¹c 59 4.2.4 C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt cña c¸c gièng l¹c 61 4.2.5 Hµm l−îng Lipit vµ Protein 65 4.3 KÕt qu¶ nghiªn cøu ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn sinh tr−ëng ph¸t triÓn cña gièng l¹c MD7 vµ L14 vô xu©n 2009 67 4.3.1 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn c¸c chØ tiªu sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña gièng l¹c L14 vµ MD7 67 4.3.2 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn møc ®é nhiÔm s©u bÖnh cña gièng l¹c MD7 vµ L14 77 4.3.3 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn sè cµnh trªn c©y, chiÒu cao th©n chÝnh cña gièng l¹c MD7 vµ L14 79 4.3.4 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt cña gièng l¹c MD7 vµ L14 81 4.3.5 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn n¨ng suÊt hai gièng l¹c MD7 vµ L14 84 4.3.6 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn thu nhËp thuÇn 85 5 KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 87 5.1 KÕt luËn 87 5.2 §Ò nghÞ 87 Phô lôc 94 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………v Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t CT C«ng thøc §HNN §¹i häc n«ng nghiÖp TB Trung b×nh TGST Thêi gian sinh tr−ëng CS Céng sù NXB Nhµ xuÊt b¶n KHKT Khoa häc kü thuËt KHKTNN Khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp LAI ChØ sè diÖn tÝch l¸ P100 h¹t Khèi l−îng 100 h¹t P100 qu¶ Khèi l−îng 100 qu¶ NSLT N¨ng suÊt lý thuyÕt NSTT N¨ng suÊt thùc thu Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vi Danh môc c¸c b¶ng STT Tªn b¶ng Trang 2.1 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng l¹c trªn thÕ giíi 13 2.2 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt s¶n l−îng l¹c ë ViÖt Nam 16 4.1 C¸c lo¹i ®Êt chÝnh cña huyÖn ViÖt Yªn 38 4.2 C¸c yÕu tè khÝ t−îng vô xu©n n¨m 2009 42 4.3 DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng l¹c cña huyÖn ViÖt Yªn 45 4.4 Tû lÖ mäc vµ thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c gièng l¹c 48 4.5 §éng th¸i t¨ng tr−ëng chiÒu cao th©n chÝnh cña c¸c gièng l¹c 51 4.6 ChØ sè diÖn tÝch l¸ cña c¸c gièng l¹c 53 4.7 Kh¶ n¨ng tÝch lòy vËt chÊt kh« cña c¸c gièng l¹c 55 4.8 Kh¶ n¨ng h×nh thµnh nèt sÇn h÷u hiÖu cña c¸c gièng l¹c 57 4.9 Møc ®é nhiÔm s©u bÖnh h¹i cña c¸c gièng l¹c 58 4.10 Kh¶ n¨ng ph©n cµnh, chiÒu cao th©n chÝnh cña c¸c gièng l¹c 60 4.11 C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt cña c¸c gièng l¹c 61 4.12 Hµm l−îng Lipit vµ Protein trong h¹t l¹c 65 4.13 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c gièng l¹c cña gièng l¹c MD7 vµ L14 67 4.14 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn ®éng th¸i t¨ng tr−ëng chiÒu cao th©n chÝnh cña gièng l¹c MD7 vµ L14 69 4.15 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn chØ sè diÖn tÝch l¸ cña gièng l¹c MD7 vµ L14 72 4.16 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn kh¶ n¨ng tÝch lòy chÊt kh« cña gièng l¹c MD7 vµ L14 73 4.17 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn kh¶ n¨ng h×nh thµnh 76 4.18 Møc ®é nhiÔm s©u bÖnh h¹i cña gièng l¹c MD7 vµ L14 78 4.19 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn kh¶ n¨ng ph©n cµnh, 80 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vii 4.20 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt cña gièng l¹c MD7 vµ L14 83 4.21 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn thu nhËp thuÇn cña gièng l¹c MD7 vµ L14 86 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………viii Danh môc c¸c h×nh STT Tªn b¶ng Trang 4.1. DiÔn biÕn nhiÖt ®é, l−îng m−a vô xu©n 2009 42 4.2. S¶n l−îng l¹c cña huyÖn ViÖt Yªn qua c¸c n¨m 46 4.3. §éng th¸i t¨ng tr−ëng chiÒu cao th©n chÝnh 52 4.4. N¨ng suÊt thùc thu cña c¸c gièng l¹c vô xu©n 2009 64 4.5. Hµm l−îng Protein cña c¸c gièng l¹c 66 4.6. Hµm l−îng Lipit cña c¸c gièng l¹c 66 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………1 1. Më ®Çu 1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi C©y l¹c (Arachis hy..pogaea L.) lµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, c©y lÊy dÇu cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, c©y nguyªn liÖu quan träng trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn. L¹c ®−îc trång phæ biÕn ë n−íc ta vµ nhiÒu vïng trªn thÕ giíi nh− ch©u Phi, Nam Mü vµ ch©u ¸. S¶n phÈm thu tõ h¹t l¹c cã gi¸ trÞ dinh d−ìng cao, h¹t l¹c võa cã tû lÖ protein cao (25 - 30%), võa cã tû lÖ dÇu rÊt cao (45 - 50%) ngoµi ra trong h¹t l¹c cßn chøa 8 axit amin kh«ng thay thÕ vµ c¸c lo¹i vitamin. V× vËy l¹c ®−îc sö dông lµm thùc phÈm cho con ng−êi, chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc vµ lµm nguyªn liÖu cho nhiÒu ngµnh chÕ biÕn kh¸c. C©y l¹c lµ c©y trång dÔ tÝnh, cã kh¶ n¨ng thÝch øng réng, kh«ng kÐn ®Êt ngoµi ra c©y l¹c cßn cã vai trß c¶i t¹o, båi d−ìng ®Êt nhê vi khuÈn nèt sÇn sèng céng sinh trªn rÔ. §ång thêi còng lµ c©y cã kh¶ n¨ng t¹o ra tÝnh ®a d¹ng ho¸ cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp b»ng c¸c h×nh thøc trång thuÇn, trång xen canh, trång gèi vô nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ngoµi ra c©y l¹c cßn lµ mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ®em l¹i lîi nhuËn cao. ChÝnh v× vËy c©y l¹c lµ mét trong 10 ch−¬ng tr×nh −u tiªn ph¸t triÓn cña n−íc ta. ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhê ¸p dông mét sè biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh nh− bãn ph©n c©n ®èi, mËt ®é gieo, thêi vô trång thÝch hîp vµ kü thuËt che phñ nilon ®1 lµm cho n¨ng suÊt c©y l¹c t¨ng lªn 30 - 40%. T¹i huyÖn ViÖt Yªn - B¾c Giang c©y l¹c ®1 trë thµnh c©y trång kh«ng thÓ thiÕu trong c¸c c«ng thøc lu©n canh vµ hÖ thèng c©y trång, gãp phÇn t¨ng thu nhËp kinh tÕ trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch. Tuy nhiªn s¶n xuÊt l¹c t¹i ®©y cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ do ch−a cã bé gièng thÝch hîp, liÒu l−îng ph©n bãn vµ c¸ch bãn ph©n cho c©y l¹c vÉn theo ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………2 §Ó n¨ng suÊt l¹c ®−îc t¨ng h¬n n÷a chóng ta cÇn nghiªn cøu, ¸p dông ®ång bé c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh−: t−íi n−íc, che phñ nilon, sö dông ph©n bãn c©n ®èi bªn c¹nh ®ã còng cÇn x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng bé gièng tèt cã n¨ng suÊt cao vµ phï hîp víi tõng khu vùc, ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu thùc tiÔn, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång t¹i ®Þa ph−¬ng theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸, x©y dùng nh÷ng c¸nh ®ång 50 triÖu ®ång/ha/n¨m, ®ång thêi gãp phÇn ®Èy m¹nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¹i huyÖn ViÖt Yªn - B¾c Giang. XuÊt ph¸t tõ ®ßi hái cña thùc tiÔn nªu trªn ®−îc sù nhÊt trÝ cña bé m«n C©y c«ng nghiÖp - Tr−êng §¹i häc n«ng nghiÖp Hµ Néi vµ sù h−íng dÉn cña TS. Vò §×nh ChÝnh chóng t«i tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi: “Nghiªn cøu x¸c ®Þnh mét sè gièng vµ liÒu l−îng ph©n bãn thÝch hîp cho l¹c vô xu©n t¹i huyÖn ViÖt Yªn - B¾c Giang” 1.2 Môc ®Ých, yªu cÇu cña ®Ò tµi 1.2.1 Môc ®Ých Nghiªn cøu ®Ò tµi x¸c ®Þnh mét sè gièng vµ liÒu l−îng ph©n bãn cho l¹c xu©n t¹i huyÖn ViÖt Yªn - B¾c Giang nh»m x¸c ®Þnh gièng l¹c tèt, cã n¨ng suÊt cao vµ liÒu l−îng ph©n bãn thÝch hîp cho gièng l¹c MD7 vµ L14 trªn ®Êt b¹c mÇu huyÖn ViÖt Yªn - B¾c Giang. 1.2.2 Yªu cÇu §iÒu tra s¬ bé vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ thùc tr¹ng s¶n xuÊt l¹c cña huyÖn ViÖt Yªn - B¾c Giang. T×m hiÓu sinh tr−ëng, ph¸t triÓn, møc ®é nhiÔm s©u bÖnh h¹i vµ n¨ng suÊt cña mét sè gièng l¹c trång trong ®iÒu kiÖn vô xu©n t¹i huyÖn ViÖt Yªn - B¾c Giang. T×m hiÓu ¶nh h−ëng cña c¸c liÒu l−îng ph©n bãn kh¸c nhau ®Õn sinh tr−ëng, ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt mét sè gièng l¹c trong ®iÒu kiÖn vô xu©n t¹i huyÖn ViÖt Yªn - B¾c Giang. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………3 1.3. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi 1.3.1 ý nghÜa khoa häc - X¸c ®Þnh cã c¬ së khoa häc nh÷ng gièng l¹c sinh tr−ëng, ph¸t triÓn tèt, n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao cho huyÖn ViÖt Yªn - B¾c Giang, trªn nÒn ph©n bãn hîp lý. - Lµm c¬ së khoa häc ®Ó hoµn thiÖn quy tr×nh th©m canh l¹c cã n¨ng suÊt cao vµ bæ sung nh÷ng tµi liÖu nghiªn cøu vÒ c©y l¹c t¹i B¾c Giang cho c¸n bé nghiªn cøu, gi¶ng d¹y vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt. 1.3.2 ý nghÜa thùc tiÔn - Bæ sung mét sè gièng l¹c cã n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt, phï hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i t¹i ®Þa ph−¬ng nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt l¹c trong vô xu©n t¹i huyÖn ViÖt Yªn - B¾c Giang. - Gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt l¹c t¹i ViÖt Yªn - B¾c Giang vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cho ng−êi s¶n xuÊt. - §Ò xuÊt liÒu l−îng bãn ph©n hîp lý cho c©y l¹c trång trong vô xu©n trªn ®Êt b¹c mÇu huyÖn ViÖt Yªn – B¾c Giang. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………4 2. Tæng quan tµi liÖu 2.1 Yªu cÇu sinh th¸i cña c©y l¹c 2.1.1 NhiÖt ®é NhiÖt ®é lµ yÕu tè ngo¹i c¶nh chñ yÕu cã liªn quan ®Õn thêi gian sinh tr−ëng cña l¹c. L¹c lµ c©y trång nhiÖt ®íi thÝch øng víi khÝ hËu nãng (Morse.W.I.1950; Tata.S.N,1988) [47], [54]. Tuy nhiªn tuú theo nguån gèc cña tõng gièng mµ yªu cÇu cña chóng víi ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é còng kh¸c nhau. TÝch «n tæng sè cña c¸c gièng l¹c Valencia lµ 3200 - 35000C, víi c¸c gièng Spanish cã thêi gian sinh tr−ëng ng¾n h¬n, tæng tÝch «n chØ kho¶ng 2800 - 32000C. NhiÖt ®é tèi thÊp sinh vËt häc cña l¹c cho c¸c thêi kú sinh tr−ëng ph¸t triÓn lµ 12 - 130C, cho sù h×nh thµnh cña c¸c c¬ quan sinh thùc lµ 17- 200C (Degens I.G, 1998) [12]. NhiÖt ®é trung b×nh thÝch hîp cho suèt thêi kú sèng cña c©y l¹c kho¶ng 25 - 300C, yªu cÇu vÒ nhiÖt ®é thay ®æi tuú theo thêi kú sinh tr−ëng cña c©y. Theo Fortanaier (1958) vµ Debeer (1963) tèc ®é t¨ng tr−ëng cña l¹c thuËn lîi ë nhiÖt ®é trung b×nh tõ 20 - 300C, nÕu nhiÖt ®é thÊp d−íi 180C th× tØ lÖ mäc vµ qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña l¹c ë thêi kú c©y con bÞ gi¶m (Degens I.G, 1998) [12]. Thêi kú n¶y mÇm nhiÖt ®é thÝch hîp ®èi víi l¹c tõ 25 - 300C. Theo (Chu ThÞ Th¬m vµ CS 2006) [37]. Khi nhiÖt ®é 16 - 170C h¹t l¹c n¶y mÇm khã kh¨n, thêi gian n¶y mÇm bÞ kÐo dµi 15 - 20 ngµy, tû lÖ mäc mÇm thÊp. Tèc ®é n¶y mÇm nhanh nhÊt ë nhiÖt ®é 32 - 330C, nhiÖt ®é tèi cao cho sù n¶y mÇm lµ 41 - 450C, nh−ng søc n¶y mÇm gi¶m vµ søc sèng cña c©y con yÕu, h¹t hoµn toµn mÊt søc n¶y mÇm ë 540C. NhiÖt ®é tèi thÊp cho sù n¶y mÇm cña h¹t lµ 120C, h¹t cã thÓ chÕt ë nhiÖt ®é 50C mÆc dï trong thêi gian rÊt ng¾n [8]. Sinh tr−ëng sinh thùc cña l¹c m¹nh nhÊt trong kho¶ng nhiÖt ®é 24 - 270C. NhiÖt ®é ë liÒu l−îng 330C trong thêi gian dµi lµm ¶nh h−ëng ®Õn søc sèng cña h¹t phÊn (De Beer, 1963) [42]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………5 NhiÖt ®é d−íi 200C ¶nh h−ëng xÊu ®Õn qu¸ tr×nh ra hoa vµ tØ lÖ ®Ëu qu¶ (Chand, 1974) [41]. Biªn ®é ngµy ®ªm lín còng ¶nh h−ëng qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ thêi gian xuÊt hiÖn hoa ®Çu tiªn, ngay ë nhiÖt ®é trung b×nh tèi thÝch nÕu biªn ®é ngµy ®ªm lªn tíi 200C th× hoa còng kh«ng në ®−îc. HÖ sè hoa cã Ých ®¹t 21% khi nhiÖt ®é ban ngµy lµ 290C vµ ban ®ªm lµ 230C [8]. Tèc ®é h×nh thµnh tia qu¶ t¨ng tõ 19 - 230C, nhiÖt ®é tèi −u cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n»m trong kho¶ng 30 - 340C. NhiÖt ®é qu¸ cao lµm cho h¹t bÞ teo, lÐp. 2.1.2 ¸nh s¸ng L¹c lµ c©y C3, do vËy ¸nh s¸ng cã ¶nh h−ëng tíi c¶ ho¹t ®éng quang hîp vµ h« hÊp. C©y l¹c ph¶n øng tÝch cùc víi c−êng ®é ¸nh s¸ng trêi toµn phÇn (Pallmas vµ Samish, 1974) [49]. L¹c lµ c©y mÉn c¶m víi ®é dµi ngµy (Forestier, 1957) [43]. Ono vµ Otaki (1971) [48] cho r»ng 60% bøc x¹ mÆt trêi trong 60 ngµy sau khi mäc lµ cÇn thiÕt cho c©y l¹c. C−êng ®é ¸nh s¸ng thÊp trong thêi kú sinh tr−ëng lµm t¨ng nhanh chiÒu cao c©y nh−ng gi¶m khèi l−îng l¸ vµ sè hoa (Hang vµ MC Cloud, 1976) [44]. ViÖc ra hoa kh«ng phô thuéc vµo quang chu kú, nh−ng qu¸ tr×nh ph©n ho¸ mÇm hoa vµ tæng sè hoa h×nh thµnh qu¶ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ¸nh s¸ng (Forestier, 1957) [43]. Sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c cµnh sinh s¶n bÞ øc chÕ nÕu c−êng ®é ¸nh s¸ng thÊp, do tæng sè hoa gi¶m (Ono vµ Otaki, 1971) [48]. Khi trång trong ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n, c©y l¹c ra hoa chËm h¬n so víi khi trång trong ®iÒu kiÖn ngµy dµi, th× sù ra hoa rÊt nh¹y c¶m khi c−êng ®é ¸nh s¸ng gi¶m vµ nÕu c−êng ®é ¸nh s¸ng gi¶m tr−íc thêi kú ra hoa sÏ g©y nªn rông hoa. C¸c t¸c gi¶ còng cho r»ng nÕu c−êng ®é ¸nh s¸ng thÊp ë thêi kú ®©m tia, h×nh thµnh qu¶ th× lµm cho sè l−îng tia, qu¶ gi¶m ®i mét c¸ch cã ý nghÜa, ®ång thêi khèi l−îng qu¶ còng bÞ gi¶m theo. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………6 2.1.3 §é Èm C©y l¹c kh«ng chÞu ®−îc ®«ng gi¸ vµ óng n−íc. L¹c ®−îc xem lµ mét loµi c©y chÞu h¹n nh−ng trong thùc tÕ, l¹c chØ cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n t−¬ng ®èi ë mét sè thêi kú sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh. ThiÕu n−íc ë mét sè giai ®o¹n cÇn thiÕt ®Òu g©y ¶nh h−ëng xÊu tíi n¨ng suÊt. HiÖn nay trªn thÕ giíi cã kho¶ng 90% tæng sè diÖn tÝch trång l¹c phô thuéc vµo n−íc trêi. V× vËy, tæng l−îng m−a vµ l−îng m−a ph©n bè trong chu kú sèng cña c©y l¹c lµ mét trong nh÷ng yÕu tè khÝ hËu lµm ¶nh h−ëng ®Õn sinh tr−ëng, ph¸t triÓn vµ cuèi cïng lµ n¨ng suÊt l¹c. C©y l¹c cã thÓ ®¹t ®−îc n¨ng suÊt cao ë nh÷ng khu vùc cã l−îng m−a tõ 500 - 1200 mm vµ ®−îc ph©n phèi ®Òu. Theo John (1949) [45] l−îng m−a lý t−ëng ®Ó trång l¹c ®¹t kÕt qu¶ tèt trong kho¶ng 50 - 1200 mm tr−íc khi gieo ®Ó dÔ dµng lµm ®Êt, kho¶ng 100 - 120 mm khi gieo v× ®©y lµ l−îng m−a cÇn thiÕt ®Ó cho l¹c mäc tèt vµ ®¶m b¶o mËt ®é. L¹c chÞu h¹n nhÊt ë thêi kú tr−íc ra hoa, v× vËy nÕu cã mét thêi gian kh« h¹n kÐo dµi 15 - 30 ngµy sau khi trång kÝch thÝch cho l¹c ra hoa nhiÒu (Sankara Reddi, 1982) [51]. L¹c mÉn c¶m nhÊt víi h¹n vµo thêi kú hoa ré, v× vËy l−îng m−a cÇn cho thêi kú tõ khi b¾t ®Çu ra hoa ®Õn khi tia qu¶ ®©m xuèng ®Êt vµo kho¶ng 200 mm vµ kho¶ng 220 mm tõ khi qu¶ b¾t ®Çu ph¸t triÓn ®Õn khi chÝn. M−a vµo thêi kú thu ho¹ch lµm cho h¹t n¶y mÇm ngay ngoµi ruéng ë nh÷ng gièng kh«ng cã tÝnh ngñ nghØ (Spanish vµ Valacia) dÉn ®Õn gi¶m n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng. 2.1.4 Yªu cÇu cña l¹c ®èi víi ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai §iÒu kiÖn ®Êt ®ai quan träng nhÊt ®èi víi c©y l¹c lµ lý tÝnh cña ®Êt. Theo york vµ Codwell (1951) th× ®Êt trång l¹c lý t−ëng ph¶i lµ ®Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, tho¸t n−íc nhanh, cã mµu s¸ng, t¬i xèp vµ 1 l−îng chÊt h÷u c¬ võa ph¶i. Tuy nhiªn vÒ mÆt nµy, c©y l¹c cã kh¶ n¨ng thÝch øng trong ph¹m vi réng. Montenez ®1 nªu lªn nh÷ng ®iÓn h×nh trång l¹c trªn nh÷ng lo¹i ®Êt cã tû lÖ sÐt vµ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………7 limon biÕn ®éng tõ 4 - 75% ë c¸c n−íc Senegan, Sudang, Nigieria. ë ®Êt bÝ, qu¶ l¹c h« hÊp kÐm lµm cho khèi l−îng qu¶ bÞ gi¶m. §Êt nhiÒu n−íc qu¸ kh«ng cung cÊp ®ñ oxy cho rÔ h« hÊp sÏ lµm øc chÕ sinh tr−ëng cña rÔ vµ qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt cña c©y chËm l¹i, óng n−íc chØ trong vµi ngµy ®ñ ®Ó cho l¸ trë nªn vµng do thiÕu oxy ë vïng rÔ, vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m mÊt hiÖu lùc vµ sÏ kh«ng thÓ hót ®−îc nit¬ tõ ®Êt. §Êt tho¸t n−íc, t¬i xèp t¹o ®iÒu tèt cho l¹c n¶y mÇm, dÔ dµng ngoi lªn mÆt ®Êt vµ sinh tr−ëng tèt, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho l¹c ®©m tia, h×nh thµnh qu¶ tèt vµ thu ho¹ch dÔ dµng, Ýt bÞ sãt l¹i trong ®Êt gi¶m thiÖt h¹i n¨ng suÊt. §ñ canxi trong ®Êt còng rÊt cÇn thiÕt cho l¹c ph¸t triÓn chÝn ®Òu. Th−êng ë nh÷ng lo¹i ®Êt cã kÕt cÊu h¹t th« chøa d−íi 2% chÊt h÷u c¬, n©ng cao kh¶ n¨ng gi÷ n−íc vµ chÊt dinh d−ìng cña ®Êt. L¹c yªu cÇu ®Êt h¬i chua gÇn trung tÝnh pH tõ 5,5 - 7,0 lµ thÝch hîp song kh¶ n¨ng chÞu pH cña l¹c còng rÊt cao. L¹c cã thÓ chÞu ®−îc pH 4,5 tíi 8 - 9 [2], trªn thÕ giíi l¹c ®−îc trång trªn nhiÒu lo¹i ®Êt kh¸c nhau nh− ®Êt phï sa ®−îc båi hoÆc kh«ng ®−îc båi hµng n¨m, ®Êt Feralit, ®Êt Potzon, ®Êt c¸t, ®Êt x¸m, ®Êt b¸n kh« h¹n c»n nhiÖt ®íi Ên §é, ch©u Phi... (Tata S.N, 1988) [54]. ë n−íc ta, chØ trõ nh÷ng lo¹i ®Êt thÞt nÆng, ®Êt chua mÆn, cßn hÇu nh− l¹c ®−îc trång trªn tÊt c¶ c¸c lo¹i ®Êt kh¸c. §iÒu nµy chøng minh kh¶ n¨ng thÝch øng cña l¹c rÊt réng ®èi víi ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai. NhiÒu nghiªn cøu cho thÊy l¹c mÉn c¶m víi ®Êt mÆn (Shalhevet vµ céng sù, 1968) [53] ®1 nghiªn cøu kh¶ n¨ng chÞu mÆn cña c©y l¹c trong ®iÒu kiÖn g©y mÆn nh©n t¹o cho thÊy: ¶nh h−ëng cña ®é mÆn ®Õn n¨ng suÊt l¹c lµ do lµm gi¶m c¶ khèi l−îng qu¶ vµ sè l−îng qu¶ trªn c©y. ë c¸c tØnh phÝa B¾c n−íc ta, mét sè vïng trång l¹c truyÒn thèng cã ®Êt ®ai t−¬ng ®èi phï hîp. Ph©n tÝch mét sè ®Æc ®iÓm næi bËt cña mét sè lo¹i ®Êt chÝnh ë c¸c vïng chuyªn canh l¹c nh−: ®Êt c¸t ven biÓn Thanh Ho¸, NghÖ An, ®Êt b¹c mµu vïng Trung Du B¾c Bé nh− B¾c Giang, Hµ Néi vµ ®Êt phï sa Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………8 S«ng Hång cho thÊy ë nh÷ng vïng nµy ®Òu cã thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, liÒu l−îng gi÷ n−íc thÊp. §Êt c¸t ven biÓn vµ ®Êt b¹c mµu ®Òu cã ®é ph× tù nhiªn thÊp vµ hµm l−îng chÊt h÷u c¬ líp mÆt < 1% (NguyÔn ThÞ DÇn vµ cs, 1991) [10]. C¸c t¸c gi¶ ®Òu kÕt luËn vïng ®Êt trång l¹c chÝnh cña phÝa B¾c ®Òu cã ®é ph× thÊp h¬n so víi yªu cÇu cña c©y l¹c. 2.1.5 Nhu cÇu vÒ dinh d−ìng cña c©y l¹c + Vai trß vµ sù hÊp thu N Nit¬ lµ thµnh phÇn cña Axit amin, yÕu tè c¬ b¶n ®Ó t¹o nªn protein, Nit¬ còng lµ thµnh phÇn cÊu tróc cña diÖp lôc. V× vËy N cã mÆt trong nhiÒu hîp chÊt quan träng tham gia vµo qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt cña c©y. ThiÕu N c©y sinh tr−ëng kÐm, l¸ vµng, th©n cã mµu ®á, chÊt kh« tÝch luü bÞ gi¶m, sè qu¶ vµ khèi l−îng qu¶ ®Òu gi¶m. NhÊt lµ thiÕu N ë thêi kú sinh tr−ëng cuèi. ThiÕu N nghiªm träng dÉn tíi ngõng ph¸t triÓn qu¶ vµ h¹t [7]. L−îng N l¹c hÊp thô rÊt lín, ®Ó ®¹t 1 tÊn l¹c qu¶ kh«, cÇn sö dông tíi 50 - 70 kg N. Thêi kú hÊp thu N nhiÒu nhÊt lµ thêi kú l¹c ra hoa - lµm qu¶ vµ h¹t. Thêi kú nµy chØ chiÕm 25% thêi gian sinh tr−ëng cña l¹c nh−ng hÊp thu tíi 40 - 45% nhu cÇu N cña c¶ thêi kú sinh tr−ëng. Cã 2 nguån N cung cÊp cho l¹c lµ N do bé rÔ hÊp thu tõ ®Êt vµ N cè ®Þnh ë nèt sÇn do ho¹t ®éng cè ®Þnh N2 cña vi khuÈn nèt sÇn céng sinh cè ®Þnh N. Nguån N cè ®Þnh cã thÓ ®¸p øng ®−îc 50 - 70% nhu cÇu ®¹m cña c©y [7]. Do l¹c cã kh¶ n¨ng cè ®Þnh nit¬ khÝ quyÓn nhê hÖ thèng vi khuÈn nèt sÇn. V× vËy l−îng ®¹m bãn cho l¹c th−êng gi¶m, ®Æc biÖt trªn ®Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, tho¸t n−íc tèt vµ pH trung tÝnh, lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng cè ®Þnh ®¹m [8]. Tuy nhiªn, c¸c nèt sÇn chØ xuÊt hiÖn khi l¹c cã cµnh nh¸nh vµ ph¸t triÓn nhiÒu khi l¹c ra hoa. Do ®ã ë giai ®o¹n ®Çu sinh tr−ëng cña c©y, l¹c ch−a cã kh¶ n¨ng cè ®Þnh N cho c©y, nªn lóc nµy cÇn bãn bæ sung cho c©y mét l−îng N kÕt hîp víi ph©n chuång, t¹o ®iÒu kiÖn cho c©y sinh tr−ëng ph¸t triÓn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………9 m¹nh thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña vi khuÈn céng sinh ë thêi kú sau (¦ng §Þnh, 1977) [20]. L−îng nèt sÇn cña rÔ l¹c t¨ng lªn theo thêi gian sinh tr−ëng vµ ®¹t cùc ®¹i ë thêi kú h×nh thµnh qu¶ vµ h¹t, lóc nµy ho¹t ®éng cè ®Þnh cña vi khuÈn rÊt m¹nh, nh−ng ®Ó ®¹t n¨ng suÊt l¹c cao viÖc bãn bæ sung vµo thêi kú nµy lµ rÊt cÇn thiÕt. V× ho¹t ®éng cè ®Þnh ®¹m cña vi khuÈn nèt sÇn thíi kú nµy m¹nh nh−ng l−îng ®¹m cè ®Þnh ®−îc kh«ng ®ñ ®¸p øng nhu cÇu cña c©y, nhÊt lµ trong thêi kú ph¸t dôc m¹nh [8]. ViÖc bãn ph©n cho c©y l¹c ®Æc biÖt lµ ph©n ®¹m, ph¶i c©n b»ng ®−îc quan hÖ gi÷a l−îng ®¹m céng sinh víi l−îng ®¹m hÊp thu do rÔ. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy chØ cã thÓ lµ x¸c ®Þnh thêi kú bãn, l−îng ®¹m bãn, d¹ng ®¹m sö dông vµ viÖc bãn c©n ®èi dinh d−ìng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho c©y l¹c hÊp thu dinh d−ìng ®¹m. + Nhu cÇu vÒ l©n L©n lµ yÕu tè dinh d−ìng quan träng ®èi víi l¹c. Nã cã t¸c dông lín ®Õn sù ph¸t triÓn nèt sÇn, sù ra hoa vµ h×nh thµnh qu¶. V× vËy nã còng lµ yÕu tè h¹n chÕ n¨ng suÊt trªn c¸c lo¹i ®Êt trång l¹c cã thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ. L−îng l©n c©y hÊp thu kh«ng lín, ®Ó ®¹t mét tÊn qu¶ kh« l¹c chØ sö dông 2 - 4 kg P2O5. Tuy nhiªn, viÖc bãn l©n cho l¹c lµ rÊt cÇn thiÕt ë nhiÒu lo¹i ®Êt trång, ®ång thêi l−îng ph©n l©n bãn cho l¹c ®ßi hái t−¬ng ®èi cao v× kh¶ n¨ng hÊp thu l©n cña l¹c kÐm. C¸c lo¹i ®Êt b¹c mµu, ®Êt kh« c»n nhiÖt ®íi th−êng rÊt thiÕu l©n. Bãn ph©n l©n th−êng lµ mÊu chèt t¨ng n¨ng suÊt ë nhiÒu vïng trång l¹c. L¹c hÊp thu l©n nhiÒu nhÊt ë thêi kú ra hoa, h×nh thµnh qu¶, trong thêi kú nµy l¹c hÊp thu tíi 45% l−îng hÊp thu l©n cña c¶ chu kú sinh tr−ëng. Sù hÊp thu l©n gi¶m râ rÖt ë thêi kú chÝn [7]. Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ViÖn n«ng ho¸ thæ nh−ìng cho thÊy trªn nhiÒu vïng ®Êt trång l¹c kh¸c nhau ë phÝa B¾c cho thÊy: víi liÒu l−îng bãn 60 kg P2O5 trªn nÒn 8 - 10 tÊn ph©n chuång + 30 kg K2O + 30 kg N ®¹t gi¸ trÞ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………10 kinh tÕ cao nhÊt, trung b×nh hiÖu suÊt 1kg P2O5 lµ 4 - 6 kg l¹c vá. NÕu bãn 90 kg P2O5 th× n¨ng suÊt cao, nh−ng hiÖu qu¶ kh«ng cao. HiÖu suÊt 1kg P2O5 lµ 3,6 - 5,0 kg l¹c vá [7]. + Nhu cÇu vÒ Kali Kali tham gia chñ yÕu vµo ho¹t ®éng cña enzym, chuyÓn hãa chÊt ë c©y. Vai trß quan träng nhÊt cña kali lµ xóc tiÕn quang hîp vµ sù ph¸t triÓn cña qu¶, lµm t¨ng c−êng m« c¬ giíi, t¨ng kh¶ n¨ng gi÷ n−íc cña tÕ bµo, t¨ng tÝnh chÞu h¹n vµ t¨ng c−êng tÝnh chèng ®æ cña c©y. ThiÕu hôt kali sÏ lµm cho mÐp l¸ bÞ hãa vµng, l¸ ch¸y xÐm vµ bÞ kh« vµo lóc tr−ëng thµnh. Trong c©y, kali tËp chung chñ yÕu ë c¸c bé phËn non, ë l¸ non vµ l¸ ®ang quang hîp m¹nh. Kali tham gia vµo ho¹t ®éng cña men, ®ãng vai trß lµ chÊt ®iÒu chØnh vµ xóc t¸c, thiÕu kali c¸c qu¸ tr×nh tæng hîp ®−êng ®¬n vµ tinh bét vËn chuyÓn gluxit, khö nitrat, tæng hîp protein vµ ph©n chia tÕ bµo diÔn ra kh«ng b×nh th−êng [8]. C©y hót kali nhiÒu h¬n ®¹m, nhÊt lµ m«i tr−êng giµu kali vµ cã kh¶ n¨ng hÊp thô kali cao h¬n møc cÇn thiÕt. L−îng kali l¹c hÊp thu cao h¬n nhiÒu so víi l©n vµ ®¹m, kho¶ng 15 kg kali/1 tÊn qu¶ kh« [8]. L¹c hÊp thu kali t−¬ng ®èi sím vµ cã tíi 60 - 70% nhu cÇu kali cña c©y ®−îc hÊp thô trong thêi kú sinh tr−ëng sinh thùc, ®Õn thêi kú chÝn nhu cÇu kali kh«ng ®¸ng kÓ. + Nhu cÇu vÒ Canxi Canxi lµ mét trong nh÷ng nguyªn tè quan träng nhÊt ®Ó s¶n xuÊt l¹c qu¶ to. Trong c©y, canxi lµ mét nguyªn tè Ýt di ®éng v× nã th−êng ë thÓ oxalat. Canxi cã rÊt nhiÒu chøc n¨ng sinh lý nh−: lµm t¨ng ®é nhít cña nguyªn sinh chÊt, gi¶m tÝnh thÊm, v× vËy nã cã ý nghÜa lín trong tÝnh chèng chÞu cña thùc vËt (Chu ThÞ Th¬m vµ sc, 2006) [37] . Canxi lµ mét nguyªn tè kh«ng thÓ thiÕu khi trång l¹c. Bãn v«i kh«ng nh÷ng chØ cã ý nghÜa lµm t¨ng trÞ sè pH cña ®Êt mµ cßn t¹o m«i tr−êng thÝch hîp cho vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m ho¹t ®éng, vÖ sinh ®ång ruéng vµ lµ chÊt dinh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………11 d−ìng cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh t¹o qu¶ vµ h¹t [6]. ThiÕu canxi sÏ ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh h×nh thµnh hoa, ®Ëu qu¶, qu¶ èp, h¹t kh«ng mÈy [7]. NhiÒu nghiªn cøu cho r»ng, thêi kú c©y l¹c cÇn canxi nhÊt lµ khi h×nh thµnh qu¶ vµ h¹t, v× canxi kh«ng di ®éng trong c©y nªn cã hiÖu qu¶ nhÊt lµ bãn trùc tiÕp vµo gèc tr−íc khi vun, vµo thêi ®iÓm hoa hÐo ®ît 2 sÏ lµm cho tia qu¶ hót canxi trùc tiÕp, vá qu¶ sÏ máng vµ h¹t mÈy h¬n. L−îng canxi cung cÊp ®Çy ®ñ cho c©y l¹c ë vïng rÔ vµ qu¶ lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó h¹t ®Çy vµ chÊt l−îng tèt. BiÓu hiÖn cña thiÕu canxi lµ qu¶ l¹c rçng, chåi mÇm trong h¹t ®en vµ nhá. Bangorth (1969) thèng kª ®−îc h¬n 30 lo¹i bÖnh h¹i cña l¹c ®ãi canxi (Vò C«ng HËu vµ céng sù 1995) [24]. + Nhu cÇu vÒ Magiª vµ L−u huúnh - Magiª (Mg): Magiª lµ thµnh phÇn cña diÖp lôc vµ lµ thµnh phÇn trong nhiÒu hÖ thèng men liªn quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh quang hîp cña c©y, ngoµi ra magiª cßn cã mÆt trong c¸c Enzim xóc t¸c cho qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt cña c©y. BiÓu hiÖn ®Çu tiªn cña thiÕu Mg lµ sù óa vµng cña c¸c l¸ tËn cïng vµ c©y bÞ lïn. ThiÕu Mg Ýt g©y ¶nh h−ëng trong thêi kú c©y con, c©y vÉn ph¸t triÓn b×nh th−êng vµ cã mét vµi triÖu chøng nh− thiÕu Ca (l¸ giµ h¬i bÞ óa vµng, l¸ non bÞ óa toµn bé). Tuy nhiªn ngoµi ®ång ruéng c©y l¹c Ýt biÓu hiÖn thiÕu Mg. §Êt th−êng thiÕu Mg nhÊt lµ ®Êt c¸t ven biÓn vµ ®Êt b¹c mµu. Do ®ã bãn ph©n l©n nung ch¶y còng chÝnh lµ bæ sung thªm Mg cho c©y. - L−u huúnh (S): L−u huúnh lµ thµnh phÇn cña c¸c axit amin quan träng trong c©y, v× vËy nã cã mÆt trong thµnh phÇn protein cña l¹c. ThiÕu l−u huúnh l¸ cã biÓu hiÖn vµng nh¹t, c©y ph¸t triÓn chËm. Qu¸ tr×nh c©y hót S cã liªn quan víi sù hót N vµ P ®Ó h×nh thµnh nh÷ng axit amin. L−u huúnh cã thÓ hÊp thu b»ng c¶ rÔ vµ qu¶, l−îng l−u huúnh l¹c hÊp thu t−¬ng ®−¬ng l©n. NhiÒu vïng trång l¹c trªn thÕ giíi cã biÓu hiÖn thiÕu l−u huúnh trong ®Êt. Tuy nhiªn l−u huúnh cã mÆt ë nhiÒu d¹ng ph©n bãn cho l¹c nh− Supe l©n, c¸c d¹ng ph©n sunphat (NH4)2SO4, K2SO4, CaSO4... Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………12 + Nhu cÇu vÒ c¸c yÕu tè vi l−îng Trong thêi gian gÇn ®©y, viÖc sö dông c¸c yÕu tè vi l−îng vµ c¸c chÊt kÝch thÝch sinh tr−ëng ®1 trë thµnh phæ biÕn trong th©m canh c©y trång, trong ®ã cã l¹c. Molip®en cã t¸c dông t¨ng ho¹t tÝnh vi khuÈn nèt sÇn, t¨ng viÖc ®ång ho¸ ®¹m. PhÇn lín ®Êt trång l¹c chñ yÕu cña n−íc ta ®Òu thiÕu Molip®en. Tuy nhiªn viÖc t¨ng hµm l−îng Mo cho c©y b»ng ph−¬ng ph¸p bãn qua l¸ ®1 lµ mét biÖn ph¸p kü thuËt quan träng ®Ó ®¹t n¨ng suÊt l¹c cao (Vò H÷u Yªm, 1996) [39]. Khi l¹c ®−îc phun Mo ®1 t¨ng n¨ng suÊt 16%. [7]. Bo gióp cho qu¸ tr×nh h×nh thµnh rÔ ®−îc thuËn lîi, tia qu¶ kh«ng bÞ nøt, h¹n chÕ nÊm x©m nhËp. ThiÕu Bo lµm gi¶m tû lÖ ®Ëu qu¶, h¹t lÐp, søc sèng h¹t gièng gi¶m. Phun dung dÞch axit Boric cã thÓ lµm t¨ng n¨ng suÊt 4 - 10% [7]. Sö dông Sunphat Mangan còng ®1 gãp phÇn lµm t¨ng n¨ng suÊt l¹c. HiÖu qu¶ cña ph©n vi l−îng ®Õn n¨ng suÊt l¹c ®1 thÓ hiÖn rÊt râ khi phun kÕt hîp c¶ Mo, Bo, Mn víi liÒu l−îng mçi lÇn phun 100g Molip®at Amon, 100g AxitBoric vµ 100g Sunphat Mangan/ha (nång ®é 1/100), t¨ng so víi ®èi chøng kh«ng phun tíi 22%. 2.2 T×nh h×nh s¶n xuÊt l¹c trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 2.2.1 T×nh h×nh s¶n xuÊt l¹c trªn thÕ giíi C©y l¹c tuy ®1 ®−îc trång l©u ®êi ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi, nh−ng cho tíi gi÷a thÕ kû thø XVIII s¶n xuÊt l¹c vÉn mang tÝnh tù cung tù cÊp cho tõng vïng, cho tíi khi ngµnh c«ng nghiÖp Ðp dÇu l¹c ph¸t triÓn, viÖc bu«n b¸n trë nªn tÊp nËp vµ thµnh ®éng lùc thóc ®Çy m¹nh s¶n xuÊt l¹c. HiÖn nay trªn thÕ giíi nhu cÇu sö dông vµ tiªu thô l¹c ngµy cµng t¨ng vµ ®ang khuyÕn khÝch nhiÒu n−íc ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt l¹c víi diÖn tÝch ngµy cµng lín. Trong sè c¸c c©y lÊy dÇu, c©y l¹c cã diÖn tÝch vµ s¶n l−îng ®øng thø 2 sau c©y ®Ëu t−¬ng vµ ®−îc trång réng r1i ë h¬n 100 n−íc trªn thÕ giíi, tõ 40 vÜ ®é B¾c ®Õn 40 vÜ ®é Nam. Tæng hîp tõ nguån sè liÖu cña FAO (2008) cho thÊy Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………13 n¨m 2000 diÖn tÝch lµ 22,33 triÖu ha, tuy nhiªn ®Õn n¨m 2007 diÖn tÝch trång l¹c cã xu h−íng gi¶m nhÑ, diÖn tÝch trång l¹c cßn 23,10 triÖu ha VÒ n¨ng suÊt l¹c, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhê ¸p dông tiÕn bé kü thuËt vµ sö dông gièng l¹c míi nªn n¨ng suÊt l¹c trªn thÕ giíi kh«ng ngõng t¨ng. N¨ng suÊt l¹c trung b×nh trong nh÷ng n¨m 80 lµ 11,0 t¹/ha, n¨m 90 lµ 11,5 t¹/ha, tõ n¨m 2000 ®Õn nay n¨ng suÊt æn ®Þnh 14,4 t¹/ha, t¨ng so víi n¨ng suÊt n¨m 80 lµ 30,9%, n¨m 90 lµ 25,2%. N¨ng suÊt l¹c trªn thÕ giíi t¨ng, song kh«ng ®Òu gi÷a c¸c khu vùc, cã nhiÒu n¬i gi¶m. Nh÷ng n−íc cã diÖn tÝch trång l¹c lín, l¹i cã n¨ng suÊt thÊp vµ møc t¨ng n¨ng suÊt kh«ng ®¸ng kÓ. B¶ng 2.1. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng l¹c trªn thÕ giíi N¨m DiÖn tÝch (triÖu ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) S¶n l−îng (triÖu tÊn) 2000 22,33 14,16 34,45 2001 24,05 15,06 36,23 2002 23,51 14,05 33,05 2003 25,02 14,55 36,41 2004 24,92 14,40 35,89 2005 25,21 14,47 36,49 2006 22,12 15,72 34,80 2007 23,10 16,70 37,14 (Nguån: FAO STAT n¨m 2008) N¨ng suÊt gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi cã sù chªnh lÖch nhau kh¸ lín, khu vùc B¾c Mü tuy cã diÖn tÝch trång l¹c ._.kh«ng nhiÒu (820 - 850 ngh×n ha) nh−ng l¹i lµ vïng cã n¨ng suÊt cao nhÊt (20,0 - 28,0 t¹/ha). Trong khi ®ã ch©u Phi trång kho¶ng 6.400.000 ha nh−ng n¨ng suÊt chØ ®¹t 7,8 t¹/ha. Ch©u ¸ nhê Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………14 sù nç lùc cña c¸c quèc gia ®Çu t−, nghiªn cøu ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt nªn n¨ng suÊt l¹c t¨ng nhanh; t¨ng tõ 14,5 t¹/ha n¨m 90 lªn 16,70 t¹/ha n¨m 2007. N¨ng suÊt l¹c trong khu vùc §«ng Nam ¸ nh×n chung cßn thÊp, n¨ng suÊt b×nh qu©n ®¹t 11,7 t¹/ha. Malayxia lµ n−íc cã diÖn tÝch trång l¹c thÊp nh−ng l¹i lµ n−íc cã n¨ng suÊt l¹c cao nhÊt trong khu vùc, n¨ng suÊt trung b×nh ®¹t 23,3 t¹/ha, tiÕp ®Õn lµ Indonexia vµ Th¸i Lan. S¶n l−îng l¹c trªn thÕ giíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y liªn tôc t¨ng, s¶n l−îng trung b×nh cña thËp kû 90 lµ 23,2 triÖu tÊn ®Õn n¨m 2007 lµ 37,14 triÖu tÊn, t¨ng 13,29 triÖu tÊn (57%) so víi nh÷ng n¨m 90, ch©u ¸ s¶n l−îng ®¹t 104,69%. Tuy vËy, nghiªn cøu t×nh h×nh s¶n xuÊt l¹c trªn thÕ giíi cho thÊy, s¶n l−îng l¹c ®−îc s¶n xuÊt ra hµng n¨m, chñ yÕu do mét sè n−íc cã s¶n l−îng trªn 1 triÖu tÊn/n¨m t¹o ra lµ: Ên §é, Trung Quèc, Mü…. Ên §é lµ quèc gia cã diÖn tÝch trång l¹c ®øng ®Çu thÕ giíi (80 triÖu ha) song l¹c chñ yÕu ®−îc trång ë vïng kh« h¹n vµ b¸n kh« h¹n nªn n¨ng suÊt l¹c rÊt thÊp (9,3 - 9,8 t¹/ha), thÊp h¬n n¨ng suÊt trung b×nh cña thÕ giíi, s¶n l−îng hµng n¨m chØ ®¹t 7,5 - 8 triÖu tÊn. Kinh nghiÖm cña Ên §é cho thÊy, nÕu chØ ¸p dông gièng míi mµ vÉn ¸p dông kü thuËt canh t¸c cò th× n¨ng suÊt chØ t¨ng lªn kho¶ng 26 - 30%. NÕu ¸p dông kü thuËt canh t¸c tiÕn bé nh−ng vÉn dïng gièng cò th× n¨ng suÊt l¹c chØ t¨ng 20 - 43%. Nh−ng khi ¸p dông gièng míi kÕt hîp víi kü thuËt canh t¸c tiÕn bé ®1 lµm t¨ng n¨ng suÊt l¹c tõ 50 - 63% trªn c¸c m« h×nh tr×nh diÔn cña n«ng d©n. Trung Quèc lµ n−íc ®øng thø 2 sau Ên §é vÒ diÖn tÝch (3,7 - 5,1 triÖu ha), n¨ng suÊt l¹c trung b×nh ë Trung Quèc cao vµ t¨ng nhanh trong vµi thËp niªn qua. Theo Duan Sufen [14], nh÷ng n¨m 90 nhê cã b−íc nh¶y vät vÒ chän t¹o gièng vµ kü thuËt trång trät, n¨ng suÊt l¹c ë Trung Quèc ®1 t¨ng rÊt nhanh so víi thËp kû tr−íc, trung b×nh ®¹t 26 t¹/ha. Theo thèng kª cña USDA (2000 - 2005), nh÷ng n¨m gÇn ®©y diÖn tÝch trång l¹c ë Trung Quèc lµ 5,1 triÖu ha, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………15 chiÕm trªn 20% tæng diÖn tÝch l¹c toµn thÕ giíi. N¨ng suÊt trung b×nh ®¹t 28,2 t¹/ha, cao gÇn gÊp ®«i n¨ng suÊt l¹c trung b×nh cña thÕ giíi, chiÕm 40% tæng s¶n l−îng l¹c toµn thÕ giíi. Së dÜ n¨ng suÊt l¹c cña Trung Quèc t¨ng nhanh lµ do hiÖn nay n−íc nµy cã tíi 60 ViÖn, Tr−êng, Trung t©m nghiªn cøu triÓn khai c¸c h−íng nghiªn cøu trªn c©y l¹c. Trong thêi gian tõ 1982 - 1995 c¸c nhµ nghiªn cøu khoa häc Trung Quèc ®1 cung cÊp cho s¶n xuÊt 82 gièng l¹c míi víi nhiÒu −u ®iÓm næi bËt nh−: n¨ng suÊt cao, thêi gian sinh tr−ëng ng¾n, chèng chÞu s©u bÖnh, chÞu h¹nh vµ chÞu phÌn, tÝnh thÝch øng réng….S¬n §«ng lµ tØnh cã diÖn tÝch trång l¹c lín nhÊt Trung Quèc, chiÕm 23,0% tæng diÖn tÝch, 33% tæng s¶n l−îng c¶ n−íc. N¨ng suÊt trung b×nh cña tØnh rÊt cao, ®¹t gÇn 4,0 tÊn/ha, cao h¬n n¨ng suÊt c¶ n−íc lµ 34%. Khu vùc §«ng Nam ¸, diÖn tÝch trång l¹c kh«ng nhiÒu, chØ chiÕm 12,61% vÒ diÖn tÝch vµ 12,95% s¶n l−îng l¹c cña ch©u ¸. N¨ng suÊt l¹c b×nh qu©n ®¹t 11,7 t¹/ha. Malayxia lµ n−íc cã diÖn tÝch trång l¹c kh«ng nhiÒu nh−ng l¹i lµ n−íc cã n¨ng suÊt l¹c cao nhÊt khu vùc, trung b×nh ®¹t 22,3 t¹/ha. VÒ xuÊt khÈu l¹c chØ cã 3 n−íc lµ Th¸i Lan, ViÖt Nam vµ Indonexia, trong ®ã ViÖt Nam lµ n−íc cã s¶n l−îng l¹c xuÊt khÈu lín nhÊt víi 33,0 ngh×n tÊn (chiÕm 45,13% l−îng l¹c xuÊt khÈu trong khu vùc). Nh÷ng th«ng tin trªn cho thÊy, tÊt c¶ c¸c n−íc ®1 thµnh c«ng trong ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt l¹c, ®Òu rÊt chó ý ®Çu t− cho c«ng t¸c nghiªn cøu vµ øng dông réng r1i c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt, trªn ®ång ruéng cña n«ng d©n. ChiÕn l−îc nµy ®1 ®−îc ¸p dông thµnh c«ng ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi vµ ®1 trë thµnh bµi häc kinh nghiÖm s©u s¾c trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt l¹c cña thÕ giíi. 2.2.2 T×nh h×nh s¶n xuÊt l¹c ë ViÖt Nam ë ViÖt Nam c©y l¹c ®−îc trång vµ sö dông tõ rÊt l©u ®êi, l¹c lµ c©y trång ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cã gi¸ trÞ ®a d¹ng vµ phong phó, v× vËy c©y l¹c ®ang ®−îc trång ë kh¾p c¸c vïng trong c¶ n−íc. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………16 Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y diÖn tÝch vµ s¶n l−îng l¹c cña ViÖt Nam kh«ng ngõng t¨ng lªn. L¹c ®ang lµ mét trong c¸c mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu quan träng. Ngoµi ra l¹c cßn ®−îc dïng lµm thùc phÈm ë nhiÒu d¹ng kh¸c nhau v× vËy s¶n xuÊt l¹c ë n−íc ta trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ngµy cµng t¨ng. Trong vßng 10 n¨m tõ n¨m 1990 - 1999 s¶n xuÊt l¹c t¨ng c¶ vÒ diÖn tÝch, n¨ng suÊt lÉn s¶n l−îng víi tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt ®¹t 3,8% cao h¬n tèc ®é t¨ng diÖn tÝch (3,7%), s¶n l−îng t¨ng 7,7%/n¨m. N¨ng suÊt l¹c t¨ng nhanh tõ n¨m 1990 ®Õn nay c«ng t¸c nghiªn cøu vµ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt trång l¹c ë n−íc ta ®1 ®−îc quan t©m h¬n tr−íc. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt l¹c ë n−íc ta ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng 2.2. B¶ng 2.2. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt s¶n l−îng l¹c ë ViÖt Nam N¨m DiÖn tÝch (1000ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) S¶n l−îng (1000 tÊn) 2000 244,9 14,51 355,3 2001 244,6 14,84 363,1 2002 246,7 16,23 400,4 2003 243,8 16,66 406,2 2004 263,7 17,79 469,0 2005 269,6 18,15 489,3 2006 249,3 18,64 464,8 2007 254,6 19,83 505,0 2008 256,0 20,90 533,9 (Nguån: Tæng côc thèng kª ViÖt Nam) Qua b¶ng 2.2 cho thÊy trong 8 n¨m gÇn ®©y 2000 - 2008 diÖn rÝch trång l¹c cña n−íc ta lu«n biÕn ®éng (tõ 244,9 - 256,0 ngh×n ha). N¨ng suÊt l¹c n−íc ta còng kh«ng æn ®Þnh, mét phÇn do ®iÒu kiÖn canh t¸c, khÝ hËu, vµ mét phÇn do sö dông gièng. Tuy nhiªn trong 8 n¨m gÇn ®©y Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………17 n¨ng suÊt l¹c b×nh qu©n cña ViÖt Nam ®1 t¨ng ®¸ng kÓ (tõ 14,51 t¹/ha lªn 20,90 t¹/ha). Cïng víi viÖc t¨ng n¨ng suÊt, s¶n l−îng l¹c cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y còng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Cô thÓ t¨ng tõ 355,3 ngh×n tÊn n¨m 2000 lªn 533,9 ngh×n tÊn n¨m 2008. Ta thÊy n¨m 2005 diÖn tÝch trång lÆc ®¹t cao nhÊt 269,9 ngh×n ha nh−ng sang n¨m 2008 chØ cßn 256,0 ngh×n ha nh−ng s¶n l−îng vÉn t¨ng do n¨ng suÊt t¨ng. Nguyªn nh©n chÝnh khiÕn cho s¶n l−îng l¹c kh«ng ngõng t¨ng lªn lµ nhê ®1 chän vµ nhËp néi nh÷ng gièng l¹c míi cã n¨ng suÊt cao, kh¶ n¨ng chèng chÞu víi s©u bÖnh vµ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh kh¸, §ang dÇn thay thÕ c¸c gièng ®Þa ph−¬ng cã n¨ng suÊt thÊp. MÆt kh¸c, cÇn ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi kÕt hîp víi th©m canh cao ®1 gãp phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc t¨ng suÊt l¹c trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. HiÖn nay, l¹c ®ang ®−îc trång hÇu hÕt ë c¸c tØnh thµnh vµ ®−îc ph©n thµnh 8 vïng chÝnh. + Vïng ®ång b»ng s«ng Hång: l¹c ®−îc trång chñ yÕu ë VÜnh Phóc, Hµ T©y, Nam §Þnh, Ninh B×nh. N¨m 2007 víi diÖn tÝch 32,1 ngh×n ha, s¶n l−îng l¹c cña vïng ®¹t 73,7 ngh×n tÊn. + Vïng §«ng B¾c: chñ yÕu trång ë B¾c Giang, Th¸i Nguyªn, Phó Thä. N¨m 2007, víi diÖn tÝch 39,1 ngh×n ha nh−ng s¶n l−îng chØ ®¹t ®−îc 63,9 ngh×n tÊn. N¨ng suÊt thÊp h¬n so víi vïng §ång B»ng S«ng Hång. + Vïng T©y B¾c: ph©n bè chñ yÕu ë §iÖn Biªn, S¬n La. §©y lµ vïng cã diÖn tÝch s¶n l−îng l¹c thÊp nhÊt c¶ n−íc, chØ ®¹t 11,4 ngh×n tÊn trªn 8,5 ngh×n ha (n¨m 2007). + Vïng B¾c Trung Bé: ®©y lµ vïng träng ®iÓm trång l¹c cña miÒn B¾c. Lµ vïng cã diÖn tÝch trång l¹c lín nhÊt c¶ n−íc víi diÖn tÝch 77,7 ngh×n ha ®¹t ®−îc s¶n l−îng 147,6 ngh×n tÊn (n¨m 2007). TËp trung chñ yÕu ë Thanh Ho¸, NghÖ An, Hµ TÜnh. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………18 + Vïng duyªn h¶i Nam Trung Bé: t×nh h×nh s¶n xuÊt l¹c trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y còng gÆp nhiÒu khã kh¨n, n¨m 2007 víi diÖn tÝch 26,5 ngh×n ha ®¹t s¶n l−îng 44,8 ngh×n tÊn. + Vïng §«ng Nam Bé: ph©n bè chñ yÕu ë c¸c tØnh T©y Ninh, B×nh thuËn, B×nh D−¬ng. N¨m 2007, víi diÖn tÝch 36,7 ngh×n ha ®¹t s¶n l−îng 88,7 ngh×n tÊn. + Vïng §ång B»ng S«ng Cöu Long: tuy lµ vïng cã diÖn tÝch gÇn thÊp nhÊt c¶ n−íc (13,5 ngh×n ha n¨m 2007) nh−ng lµ vïng cã n¨ng suÊt cao nhÊt c¶ n−íc (®¹t 31 t¹/ha n¨m 2007). Qua sè liÖu thèng kª ta thÊy: tr×nh ®é th©m canh vµ s¶n xuÊt l¹c cña n−íc ta kh«ng ®Òu, gi÷a c¸c vïng cã chªnh lÖch lín. NhiÒu n¬i n¨ng suÊt ®¹t liÒu l−îng kh¸ nh− ®ång b»ng s«ng Hång, vïng §«ng Nam Bé. Bªn c¹nh ®ã cßn cã nh÷ng vïng cã n¨ng suÊt thÊp nh− T©y B¾c, T©y Nguyªn . L¹c hiÖn nay ®ang ®−îc coi lµ c©y trång cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ cã gi¸ trÞ ®a d¹ng, xu h−íng chÝnh cña s¶n xuÊt l¹c hiÖn nay lµ ®Ó xuÊt khÈu, l¹c lµ hµng n«ng s¶n ®−îc sö dông ®Ó chÕ biÕn ra c¸c s¶n phÈm ®ang ®−îc nhiÒu n−íc sö dông nhÊt lµ dÇu l¹c. §ång thêi c©y l¹c cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Êt rÊt tèt nªn hiÖn nay ë n−íc ta ®ang ¸p dông trång nhiÒu ë nh÷ng vïng ®Êt b¹c mµu, vïng ®åi thÊp vµ còng ®−îc ¸p dông trong th©m canh t¨ng n¨ng suÊt. ChÝnh v× vËy ®Ó diÖn tÝch l¹c ngµy cµng ®−îc më réng, n¨ng suÊt ngµy cµng t¨ng cao, chÊt l−îng tèt, ®−a l¹i thu nhËp cao cho ng−êi s¶n xuÊt. N−íc ta cÇn ph¶i ®Çu t− nghiªn cøu vµ øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt mét c¸ch réng r1i vµo s¶n xuÊt trªn c¬ së ¸p dông ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt, kinh nghiÖm cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi. Cô thÓ ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc c¸c gièng l¹c phï hîp víi ®Þa h×nh ®Êt ®ai, khÝ hËu còng nh− tËp qu¸n canh t¸c mµ bè trÝ cho hîp lý nh»m ®¹t n¨ng suÊt cao nhÊt, khuyÕn khÝch n«ng d©n duy tr× vµ më réng diÖn tÝch trång l¹c. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………19 2.3 T×nh h×nh nghiªn cøu l¹c trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 2.3.1 C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ c©y l¹c trªn thÕ giíi 2.3.1.1. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ chän t¹o gièng l¹c C¶i tiÕn gièng l¹c, t¹o ra c¸c gièng míi cã n¨ng suÊt cao, phÈm chÊt tèt, thêi gian sinh tr−ëng ng¾n, kh¸ng ®−îc s©u bÖnh, chèng chÞu tèt víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh ®1 gãp phÇn ®¸ng kÓ ®Ó t¨ng n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng l¹c trªn thÕ giíi. §Ó phôc vô tèt cho c«ng t¸c nµy, viÖc thu thËp, ®¸nh gi¸ vµ b¶o qu¶n nguån gen vÒ c©y l¹c lµ viÖc lµm rÊt quan träng vµ ®1 ®−îc nhiÒu tæ chøc vµ nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi lµm rÊt tèt. ë Mü ®1 thu thËp ®−îc gÇn 29.000 l−ît mÉu, ë Ên ®é thu ®−îc 6.290 mÉu gièng; ë Autralia thu ®−îc gÇn 12.200 l−ît mÉu gièng; ë Trung Quèc ®1 thu ®−îc h¬n 6.000 l−ît mÉu gièng tõ nhiÒu vïng kh¸c nhau. ICRISAT lµ c¬ së lín nhÊt vÒ c©y l¹c, tÝnh ®Õn n¨m 1993 ICRISAT ®1 thu thËp ®−îc 13.915 l−ît mÉu gièng tõ 99 n−íc trªn thÕ giíi. Trong ®ã ch©u Phi 4078; ch©u ¸ 4609; ch©u ¢u 53; ch©u Mü 3905; ch©u óc vµ ch©u §¹i d−¬ng 59 cßn l¹i 1245 mÉu gièng ch−a râ nguån gèc (Mengesha M. H, 1993) [46] ®Æc biÖt lµ trung t©m ICRISAT ®1 thu thËp ®−îc 301 l−ît mÉu gièng thuéc 35 loµi d¹i cña chi Arachis, ®©y lµ nguån gen cã gi¸ trÞ cao trong c«ng t¸c c¶i tiÕn gièng theo h−íng chèng bÖnh vµ chèng chÞu víi ®iÒu kiÖn m«i tr−êng bÊt thuËn. Nhê c«ng t¸c thu thËp, ®¸nh gi¸ vµ b¶o qu¶n nguån gen l¹c tèt, c¸c nhµ chän t¹o gièng ®1 chän t¹o ®−îc nhiÒu gièng cã n¨ng suÊt cao, chèng chÞu tèt, thÝch nghi cho tõng vïng sinh th¸i. ICRISAT ®1 tuyÓn chän ®−îc nhiÒu gièng cã n¨ng suÊt cao, kh¸ng bÖnh tèt nh−: ICGV - SM 83005, ICGV 88438, ICGV 89214, Sinkarzei… gièng ICVG 86388 kh¸ng bä trÜ vµ s©u khoang, gièng ICGV 86699 kh¸ng bÖnh gØ s¾t, ®èm n©u, ®èm ®en, kh¸ng bÖnh hÐo xanh vi khuÈn, ®èm ®en, gØ s¾t lµ gièng ICGV - SM 86715, ICGV 87165. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………20 Theo Duan Shufen (1999) [14], cho biÕt ë Trung Quèc c¸c nhµ khoa häc ®1 chän t¹o ®−îc nhiÒu gièng míi b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau nh− ®ét biÕn sau khi lai, ®ét biÕn trùc tiÕp, lai ®¬n, lai kÕt hîp…. h¬n 200 gièng l¹c ®1 ®−îc ph¸t triÓn vµ phæ biÕn cho s¶n xuÊt tõ nh÷ng n¨m cuèi cña thËp kû 50. Trong ®ã cã nh÷ng gièng n¨ng suÊt cao lµ: Haihua 1, Xuzhou 68 - 4, Hua 37… c¸c gièng cã chÊt l−îng h¹t tèt bao gåm: Baisha 1016, Hua 11, Hua 17, Luhua 10 ®1 s¶n xuÊt chñ yÕu ®Ó xuÊt khÈu. Mét sè gièng kh¸ng cao víi bÖnh hÐo xanh vi khuÈn, gØ s¾t nh− gièng Luhua 3, Zhonghua 2, Zhonghua 4, Yueyou 92 ®1 ®−îc sö dông réng r1i ë c¸c vïng cã nguy c¬ nhiÔm bÖnh cao. ViÖn nghiªn cøu l¹c tØnh S¬n §«ng ®1 chän ®−îc mét sè gièng míi cã n¨ng suÊt cao lµ: Luhua 6, 8 , 9, 1830, ®¹t n¨ng suÊt 50 - 75 t¹/ha. ViÖn c©y lÊy dÇu Vò H¸n ®1 lai t¹o ®−îc gièng Zhonghua No.4 chÝn sím cã n¨ng suÊt cao. Trong nh÷ng n¨m 1980, c¸c gièng míi chÝn sím víi nh÷ng ®Æc tÝnh n«ng häc tèt nh− Shanyou 27, Yueyou 116, Yuesuan 58, Yueyou 92 ®1 thay thÕ nh÷ng gièng thuéc loµi chÝn trung b×nh Spanish, Virginia ë c¸c tØnh miÒn Trung vµ miÒn Nam Trung Quèc. Mü lµ mét n−íc kh«ng ngõng c¶i tiÕn kü thuËt, c¬ cÊu gièng l¹c vµ ®1 chän t¹o ®−îc nhiÒu gièng cho n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt cã kh¶ n¨ng kh¸ng s©u bÖnh nh−: gièng lai F2 VA 93B chÝn sím, h¹t to, n¨ng suÊt cao, gièng Florygant ®−îc trång réng r1i ë nhiÒu vïng trªn n−íc Mü, VGP 9 cã kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh thèi tr¾ng th©n, bÖnh thèi qu¶. Gièng NC 12C lµ gièng h¹t to, cã kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh ®èm l¸, gØ s¾t vµ hÐo xanh vi khuÈn, n¨ng suÊt cao 30 - 50 t¹/ha. Mét sè n−íc kh¸c trång l¹c trªn thÕ giíi ®1 chän t¹o ®−îc nhiÒu gièng l¹c cã tiÒm n¨ng n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt, chèng chÞu ®−îc víi mét sè lo¹i s©u bÖnh nh−: Indonexia ®1 chän t¹o ®−îc gièng Mahesa, Badak, Brawar vµ Komdo cã n¨ng suÊt cao, phÈm chÊt tèt, chÝn sím vµ kh¸ng s©u bÖnh. ë Th¸i Lan ®1 chän t¹o vµ ®−a vµo s¶n xuÊt c¸c gièng Khon Kean 60 - 30; Khon Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………21 Kean 60 - 2; Khon Kean 60 - 1 vµ Tainan 9 cã n¨ng suÊt cao, chÝn sím, chÞu h¹n, kh¸ng bÖnh ®èm l¸, gØ s¾t, cã kÝch th−íc h¹t lín (Sanun Joglog vµ CS, 1996) [52]. ë Hµn Quèc ®1 chän t¹o ®−îc gièng ICGS n¨ng suÊt ®¹t 65 t¹/ha. ë Philippin ®1 chän t¹o ®−îc mét sè gièng UPLP N06; UPLP N08 vµ BPIP N02 c¸c gièng nµy ®Òu kh¸ng víi bÖnh ®èm l¸ muén vµ gØ s¾t, cã kÝch th−íc h¹t lín ®ång thêi cã 2 - 3 h¹t/qu¶ rÊt phï hîp cho sö dông gia ®×nh. 2.3.1.2. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ph©n bãn cho l¹c Ph©n bãn lµ yÕu tè quan träng trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt s¶n l−îng l¹c cña c¸c n−íc trªn thÕ giíi. - LiÒu l−îng bãn ®¹m thÝch hîp cho l¹c: kh¶ n¨ng n©ng cao n¨ng suÊt l¹c b»ng viÖc bãn N, cho ®Õn nay vÉn cã nh÷ng ý kiÕn kh¸c nhau. Tuy nhiªn, c¸c nhµ khoa häc ®Òu kh¼ng ®Þnh, c©y l¹c cÇn mét l−îng N lín ®Ó sinh tr−ëng, ph¸t triÓn vµ t¹o n¨ng suÊt, l−îng N nµy chñ yÕu ®−îc lÊy tõ qu¸ tr×nh cè ®Þnh ®¹m sinh häc ë nèt sÇn. Theo William (1979), trong ®iÒu kiÖn tèi −u, c©y l¹c cã thÓ cè ®Þnh ®−îc 200 - 260 kg N/ha, do vËy cã thÓ bá h¼n l−îng N bãn cho l¹c. Nghiªn cøu cña Reddy vµ CS (1988) [50], th× l−îng ph©n bãn lµ 20kg N/ha trªn ®Êt Limon c¸t cã thÓ ®¹t n¨ng suÊt 3,3 tÊn qu¶/ha trong ®iÒu kiÖn c¸c yÕu tè kh¸c tèi −u vµ chØ khi nµo muèn ®¹t ®−îc n¨ng suÊt cao h¬n míi cÇn bãn thªm ®¹m (Vò C«ng HËu vµ CS, 1995) [24]. Lo¹i ph©n ®¹m bãn cho l¹c cã sù t−¬ng quan thuËn gi÷a tû lÖ ®¹m bãn vµ chiÒu cao c©y, sè cµnh vµ chiÒu dµi cµnh. L¹c trång ë ®Êt xÊu n¨ng suÊt t¨ng cã ý nghÜa víi l−îng ®¹m khi bãn kÕt hîp víi c¸c lo¹i ph©n h÷u c¬ ë c¶ giai ®o¹n bãn lãt vµ thóc. Bãn lãt 187,5 kg/ha ph©n ®¹m cã chøa 20% N nguyªn chÊt th× n¨ng suÊt l¹c t¨ng lªn tõ 4,8 - 20 %. Bãn lãt tõ 7,5 - 15 kg ®¹m Amon Sunphat ë c©y con ®1 t¨ng n¨ng suÊt 9 - 11 %. §Êt trung b×nh l−îng ®¹m trong ®Êt 0,045 - 0,065%, bãn 56kg/ha lµm t¨ng n¨ng suÊt l¹c. §Êt mµu mì, cã l−îng ®¹m trong ®Êt lín h¬n 0,065% th× bãn N n¨ng suÊt l¹c kh«ng t¨ng [13]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………22 - KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ bãn ph©n l©n cho l¹c: viÖc bæ sung dinh d−ìng kho¸ng hîp lý cho ®Êt trång l¹c lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu kh¾c phôc h¹n chÕ vÒ ®é chua vµ dinh d−ìng. ë Ên §é tæng hîp tõ 200 thÝ nghiÖm trªn nhiÒu lo¹i ®Êt ®1 kÕt luËn r»ng: bãn 14,5 kg P2O5/ha cho l¹c nhê n−íc trêi n¨ng suÊt t¨ng 201 kg/ha, trªn ®Êt Limon ®á nghÌo N, P bãn 15 kg P2O5/ha n¨ng suÊt t¨ng 14,7 %. §èi víi lo¹i ®Êt Feralit mÇu n©u ë Madagasca, l©n lµ yÕu tè cÇn thiÕt hµng ®Çu. Nhê viÖc bãn l©n ë liÒu l−îng 75 kg P2O5/ha n¨ng suÊt l¹c cã thÓ t¨ng 100%, theo IG.Degens, 1978 cho r»ng chØ cÇn bãn 400 - 500 mg P/ha ®1 kÝch thÝch ®−îc sù ho¹t ®éng cña vi khuÈn Rhizobium Vigna sèng céng sinh lµm t¨ng khèi l−îng nèt sÇn h÷u hiÖu ë c©y l¹c. ë Trung Quèc th−êng bãn supe photphat vµ canxi photphat. Ph©n l©n Supe photphat cã 18% hµm l−îng nguyªn chÊt, ph©n gi¶i nhanh. Lo¹i ph©n nµy bãn trªn ®Êt trång l¹c cã ®é ph× trung b×nh vµ mang tÝnh kiÒm th× sÏ ®¹t n¨ng suÊt cao. Ph©n canxi photphat, ph©n gi¶i chËm phï hîp víi ®Êt trång l¹c cã ®é ph× trung b×nh, ®Êt chua [13]. T¹i Senegan ph©n l©n bãn cho l¹c cã hiÖu lùc trªn nhiÒu lo¹i ®Êt kh¸c nhau bãn víi l−îng 12 - 14 kg P2O5/ha ®1 lµm t¨ng n¨ng suÊt qu¶ lªn 10 - 15% so víi kh«ng bãn. Ph©n l©n kh«ng cã hiÖu qu¶ chØ khi hµm l−îng l©n dÔ tiªu trong ®Êt ®¹t >155 ppm. - KÕt qu¶ nghiªn cøu bãn Kali cho l¹c: viÖc bãn ph©n kali cho ®Êt cã ®é ph× tõ trung b×nh ®Õn giµu ®1 lµm t¨ng kh¶ n¨ng hÊp thu N vµ P cña c©y l¹c. Bãn 25 kg K/ha cho l¹c ®1 lµm t¨ng n¨ng suÊt lªn 12,7 % so víi kh«ng bãn (Duan Shufen, 1999) [14]. hiÖu qu¶ cña viÖc bãn kali cho l¹c trªn ®Êt limon lµ rÊt kÐm. Còng vËy trªn ®Êt ®en Puntamkar (1967), kh«ng thÊy t¨ng n¨ng suÊt khi bãn 25,0 kg K2O/ha (dÉn theo Vò C«ng HËu vµ CS, 1995) [24]. ë T©y Ban Nha trång khoai t©y sau ®ã trång l¹c vµ tËp trung bãn ph©n cho c©y khoai t©y víi l−îng nh−: 60 tÊn ph©n chuång, 600 tÊn supe l©n, 200 - 300 kg kali clorua/ha. Nh−ng n¨ng suÊt l¹c vÉn cã thÓ ®¹t tõ 2,5 - 3,5 tÊn/ha. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………23 Suba Rao (1980) cho biÕt ë ®Êt c¸t c¸t cña Ên §é bãn víi tû lÖ K:Ca:Mg lµ 4:2:0 lµ tèt nhÊt. Theo Reddy (1988) [50], trªn ®Êt limon c¸t vïng Tyrupaty trång l¹c trong ®iÒu kiÖn phô thuéc vµo n−íc trêi, n¨ng suÊt t¨ng khi bãn kali víi l−îng 66 kg K2O/ha. Møc bãn ®Ó cã n¨ng suÊt tèi ®a lµ 83,0kg K2O/ha vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt lµ bãn 59,9 kg K2O/ha. - KÕt qu¶ nghiªn cøu bãn Canxi (Ca) cho l¹c: v«i lµ mét nh©n tè kh«ng thÓ thiÕu khi trång l¹c, v«i lµm thay ®æi ®é chua cña ®Êt. §Êt trång l¹c thiÕu Ca sÏ dÉn ®Õn gi¶m qu¸ tr×nh h×nh thµnh hoa vµ tia, dÉn ®Õn cñ bÞ èp vµ còng lµm ph«i h¹t bÞ ®en. Ca lµm gi¶m hiÖn t−îng ph¸t triÓn kh«ng ®Çy ®ñ cña no1n, t¨ng sè qu¶/c©y, dÉn ®Õn t¨ng n¨ng suÊt. Theo Duan Shufen (1999), ë Trung Quèc v«i bãn cho ®Êt chua lµm trung hßa ®é pH cña ®Êt, c¶i thiÖn phÇn lý tÝnh cña ®Êt vµ ng¨n ngõa sù tÝch lòy cña ®éc tè do Al vµ c¸c nh©n tè kh¸c g©y nªn. Bãn v«i víi liÒu l−îng 375 kg/ha cho ®Êt n©u ë Weihai ®1 lµm t¨ng n¨ng suÊt qu¶ l¹c 4,61 tÊn/ha, t¨ng 11,8% so víi ®èi chøng kh«ng bãn v«i. 2.3.2 Mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ c©y l¹c ë ViÖt Nam 2.3.2.1. KÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ chän t¹o gièng l¹c ë ViÖt Nam c«ng t¸c thu thËp, b¶o qu¶n vµ sö dông tËp ®oµn l¹c ®1 ®−îc tiÕn hµnh tõ nh÷ng n¨m 1980 ë c¸c tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp, c¸c trung t©m vµ viÖn nghiªn cøu n«ng nghiÖp. Song phÇn lín c¸c tËp ®oµn nµy chØ ®−îc gi÷ ë møc tËp ®oµn c«ng t¸c, viÖc tiÕn hµnh thu thËp kh«ng mang tÝnh hÖ thèng. §Õn khi viÖn KHKT ViÖt Nam ra ®êi míi b¾t ®Çu tiÕn hµnh thu thËp vµ nhËp néi mét c¸ch hÖ thèng c¸c lo¹i c©y trång trong ®ã cã l¹c. Sè l−îng mÉu gièng trong tËp ®oµn l¹c cã tíi 1271 gièng gåm 1171 mÉu nhËp tõ 40 n−íc trªn thÕ giíi vµ 100 gièng ®Þa ph−¬ng (TrÇn §×nh Long, 1991) [28]. Nh÷ng thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn trong c«ng t¸c chän t¹o gièng ë ViÖt Nam ®1 vµ ®ang tËp trung vµo c¸c môc tiªu : Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………24 - N¨ng suÊt cao thÝch hîp víi tõng vïng sinh th¸i. - Thêi gian sinh tr−ëng kh¸c nhau phï hîp víi c¸c c«ng thøc lu©n canh c©y trång trong ®ã chó träng gièng cã TGST ng¾n (d−íi 120 ngµy). - Gièng cã kh¶ n¨ng kh¸ng/chèng chÞu víi bÖnh l¸ (gØ s¾t, ®èm ®en) víi bÖnh hÐo xanh vi khuÈn. - Gièng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n. - Gièng kh¸ng bÖnh mèc vµng (aspegilus ssp). - Gièng chÞu s©u. - Gièng cã tÝnh ngñ t−¬i cña h¹t. - Gièng cã chÊt l−îng cao phôc vô cho Ðp dÇu vµ xuÊt khÈu h¹t. Nh÷ng ®Æc tÝnh trªn cña gièng ph¶i kÕt hîp trong mét tæng thÓ chung ®ã lµ gièng cho vïng th©m canh vµ gièng cho vïng n−íc trêi. * KÕt qu¶ chän t¹o gièng theo thêi gian sinh tr−ëng. Trong ®iÒu kiÖn ë ViÖt Nam, cã thÓ chia ng−ìng thêi gian sinh tr−ëng ®èi víi c¸c vïng nh− sau: - ë c¸c tØnh phÝa B¾c: nhãm gièng ng¾n ngµy (thêi gian sinh tr−ëng d−íi 120 ngµy), trung ngµy (tõ 120 - 140 ngµy), dµi ngµy (trªn 140 ngµy). - §èi víi miÒn Nam vµ miÒn Trung: nhãm gièng ng¾n ng¾n ngµy (thêi gian sinh tr−ëng 90 ngµy), trung ngµy (tõ 90 - 120 ngµy), dµi ngµy (trªn 120 ngµy). Chän läc 79 nguån gen ng¾n ngµy nhËp néi tõ ICRISAT NguyÔn ThÞ Chinh (1996) cho r»ng chØ cã 9 mÉu gièng cã TGST tõ 105 - 110 ngµy trong ®iÒu kiÖn miÒn b¾c, ®ã lµ ICGV 86055, 87883, sè cßn l¹i cã TGST xÊp xØ 120 ngµy. T¸c gi¶ còng ®1 chän ®−îc 2 gièng JL24 vµ L05 (ICGV 86143) võa cã TGST ng¾n võa cã n¨ng suÊt cao. Tõ 1989 ®Õn 1992 trung t©m nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm ®Ëu ®ç ®1 tiÕn hµnh 19 tæ hîp lai theo h−íng ng¾n ngµy trong ®ã sö dông c¸c nguån gen nhËp néi. KÕt qu¶ ®1 chän läc ra ®−îc mét sè dßng cã triÓn väng lµ 90014, 90068, 90016. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………25 T¹i miÒn nam, kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ 15 gièng ng¾n ngµy cña viÖn KHNN miÒn nam cho thÊy 3 gièng ICGV87883, 87391, 90068 lµ nh÷ng gièng cã triÓn väng. Vô Xu©n 1993 - 1994 viÖn c©y cã dÇu ®1 phèi hîp víi chuyªn gia Ên ®é (ICRISAT) ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thÝch øng cña 30 gièng l¹c chÝn sím t¹i huyÖn Tr¶ng Bµng (T©y Ninh) vµ Cñ Chi (thµnh phè Hå ChÝ Minh) kÕt qu¶ cho thÊy c¸c gièng ICGV 92234, 93397, 92242, 92206, 91123.1 lµ nh÷ng gièng cã triÓn väng. hiÖn nay gièng VD1 ®−îc bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n (NN &PTNT) cho phÐp khu vùc ho¸ ë phÝa Nam. C¸c gièng cã TGST trung b×nh: ngoµi c¸c gièng hiÖn ®ang ®−îc trång phæ biÕn nh− Tr¹m xuyªn, Sen lai, 4329, V79, LVT vµ L02. Nh÷ng n¨m qua trung t©m nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm ®Ëu ®ç ®1 tiÕn hµnh lai t¹o, nhËp néi vµ chän läc ra ®−îc 12 gièng cã nhiÒu triÓn väng cho vïng th©m canh lµ: TQ3, TQ6, Q§, Q§2, Q§3, Q§4, Q§5, Q§6, Q§7, Q§8, Q§9, DL1 vµ 13 gièng cho vïng n−íc trêi gåm: V79, 11516, 9208.11, 11505, 9204.4, 9205.6, 9215.5, 9208.4, X96, 9207.7, 9211.6.1. T¹i viÖn c©y cã dÇu miÒn Nam, Ng« ThÞ Lam Giang vµ CS ®1 ®¸nh gi¸ trªn 400 mÉu gièng nhËp néi, lai t¹o vµ chän läc ra mét sè gièng cã triÓn väng lµ: VD1, VD2, VD3, VD4, VD5, VD9. - KÕt qu¶ chän t¹o gièng kh¸ng bÖnh §¸nh gi¸ 472 mÉu gièng l¹c trong ®ã cã 25 mÉu gièng ®Þa ph−¬ng, NguyÔn V¨n Th¾ng (1995) cho r»ng kh«ng cã mÉu nµo kh¸ng bÖnh ®èm ®en trong tËp ®oµn ®Þa ph−¬ng thu thËp, chØ cã 12 mÉu kh¸ng cao, 30 mÉu kh¸ng trung b×nh, trong sè nh÷ng mÉu gièng nhËp néi tõ ICRISAT. Tõ n¨m 1996 mét tËp ®oµn nhËp néi tõ Trung Quèc gåm 9 gièng ®1 ®−îc ®¸nh gi¸: 6 gièng võa cho n¨ng suÊt cao võa kh¸ng bÖnh ë møc kh¸ (®iÓm bÖnh 4- 5) lµ Q§3, Q§4, Q§5, Q§6, Q§7, Q§8, Q§9. Tõ 1996 - 1998 Trung t©m nghiªn cøu thùc nghiÖm ®Ëu ®ç ®1 ®¸nh gi¸ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………26 bé gièng kh¸ng bÖnh ®èm l¸ nhËp néi tõ ICRISAT thÊy r»ng cã 6 gièng võa cã n¨ng suÊt kh¸ võa kh¸ng bÖnh lµ ICGV 91227, 87846, 91234, 98256, 91215, 91222. BÖnh hÐo xanh vi khuÈn lµ mét ®èi t−îng nguy hiÓm ®Æc biÖt ë vïng l¹c trång trong ®iÒu kiÖn kh«ng cã lu©n canh. Møc ®é thiÖt h¹i vÒ n¨ng suÊt tõ 5 - 100% ®1 ®−îc c¸c t¸c gi¶ ch©u ¸ ghi nhËn: Trung Quèc 1 - 90%, Ind«nesia 5 - 65%, Th¸i Lan trªn 50% vµ ë ViÖt Nam 5 - 80%. §¸nh gi¸ vÒ nguån gen thu thËp trong n−íc NguyÔn V¨n LiÔu (1997) cho r»ng chØ cã gièng GiÐ Nho Quan lµ gièng cã kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh cao nhÊt. T¸c gi¶ còng ®1 ®¸nh gi¸ 684 mÉu gièng l¹c nhËp néi tõ ICRISAT vµ Trung Quèc tõ n¨m 1991 - 1999. KÕt qu¶ cho thÊy cã 5 mÉu gièng cã ph¶n øng kh¸ng bÖnh lµ: Taishansanlirow, MD7 (Q§7), ICG 1703 (KPS 5), ICG 7893 (KPS 6) vµ ICG 1704. Ngoµi ra mét lo¹t gièng kh¸mg trung b×nh còng ®1 ®−îc ph¸t hiÖn lµ ICGV 8457, 8666, 8726, LO2, Q§4, Q§5, Q§6. C¸c gièng nµy kh«ng nh÷ng kh¸ng bÖnh ë møc trung b×nh mµ cßn cho n¨ng suÊt t−¬ng ®èi cao, cã thÓ sö dông trùc tiÕp trong s¶n xuÊt. T¹i miÒn Nam, trong 2 n¨m 1995 - 1996, 77 dßng l¹c kh¸ng hÐo xanh ®−îc nhËp néi tõ ICRISAT ®1 ®¸nh gi¸ ®−îc 2 dßng VD79 (ICG 8666) vµ VD10 (ICG 8645) cã triÓn väng. Tû lÖ c©y chÕt lµ 0,1 vµ 1,6% trªn nÒn tù nhiªn ngoµi ®ång ruéng. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ chän gièng kh¸ng bÖnh mèc vµng ë l¹c (Aspergilus Flavus) tiÕn hµnh ë n−íc ta cßn rÊt h¹n chÕ, chñ yÕu tËp trung vµo c¸c dßng/ gièng ®1 ®−îc ph©n lËp t¹i ICRISAT cho lµ kh¸ng bÖnh ë møc kh¸c nhau vµ c¸c gièng ®Þa ph−¬ng thu thËp ®−îc. Trong 2 n¨m 1998 - 1999 NguyÔn Xu©n Hång vµ CS ®1 ®¸nh gi¸ 112 mÉu gièng thu thËp trªn nÒn nh©n t¹o thÊy r»ng chØ cã 5 mÉu kh«ng bÞ nhiÔm bÖnh lµ VAG 54 - 1; VAG 54 - 3; VAG 29; VAG 43; VAG 47, tr.ong sè c¸c Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………27 gièng ®ang khuyÕn c¸o trång trong s¶n xuÊt th× BG 51; V79; BG78 tá ra kh¸ng víi nÊm. C¸c gièng LO2; LO5 vµ MD7 kh¸ng ë liÒu l−îng trung b×nh, LVT vµ 4329 bÞ nhiÔm nÆng. - KÕt qu¶ chän t¹o gièng chÊt l−îng L¹c ®−îc trång ë ViÖt Nam chñ yÕu ®−îc sö dông cho xuÊt khÈu, mét l−îng rÊt nhá dïng ®Ó Ðp dÇu. Do vËy chiÕn l−îc chän t¹o gièng l¹c trong nh÷ng n¨m võa qua lu«n ®i liÒn víi yªu cÇu xuÊt khÈu nh− khèi l−îng h¹t lín, vá lôa mµu hång. C¸c gièng l¹c ®−îc c«ng nhËn ®Ó phôc vô trong s¶n xuÊt hoÆc ®ang trong giai ®o¹n khu vùc ho¸ ®Òu ®¹t nh÷ng tiªu chuÈn nªu trªn. Gièng LO8 (Q§2) lµ gièng nhËp néi tõ Trung Quèc cã khèi l−îng 100 h¹t trung b×nh kho¶ng 68 gam, cã n¨ng suÊt trung b×nh, h¹t ®Òu, vá qu¶ máng ®ang ®−îc ®−a ®i thö nghiÖm n¨ng suÊt ë c¸c vïng sinh th¸i, lµ mét trong nh÷ng gièng triÓn väng theo h−íng c¶i tiÕn chÊt l−îng h¹t xuÊt khÈu. Nh÷ng nghiªn cøu vÒ chän t¹o gièng cã hµm l−îng dÇu chøa trong h¹t cao thùc sù cßn ch−a cã nhiÒu, v× nghiªn cøu theo h−íng nµy tèn kÐm, yªu cÇu ®Çu t− cao. Nh÷ng ®¸nh gi¸ theo h−íng hµm l−îng vµ chÊt l−îng dÇu cao cña quèc tÕ cho thÊy nh÷ng gièng nh− Tainan trong tËp ®oµn l¹c quèc tÕ ®¹t liÒu l−îng 50% dÇu th«. Hµm l−îng dÇu trong c¸c gièng l¹c cña Mü biÕn ®éng kho¶ng 43,6 - 55,5%. ë ICRISAT ng−êi ta ®1 ®¸nh gi¸ 600 mÉu gièng l¹c thÊy r»ng hµm l−îng dÇu biÕn ®éng trong kho¶ng 31,8 - 55%. 2.3.2.2. Mét sè kÕt qu¶ øng dông vÒ ph©n bãn cho l¹c NguyÔn Träng Chi, 1963 cho r»ng: bãn supe photphat L©m Thao cho l¹c víi liÒu l−îng 200 kg/ha, n¨ng suÊt l¹c ®¹t 23,1 t¹/ha t¨ng 4,7 t¹/ha so víi ®èi chøng kh«ng bãn l©n. Còng theo t¸c gi¶ ë hai liÒu l−îng bãn 40 kg P2O5 vµ 60 kg P2O5 th× n¨ng suÊt l¹c t−¬ng øng lµ 21,3 vµ 23,3 t¹/ha, hiÖu suÊt 1 kg P2O5 thu ®−îc 8 - 8,3 kg l¹c [8]. Theo NguyÔn Danh §«ng (1984) [21] ë n−íc ta trªn c¸c lo¹i ®Êt nghÌo ®¹m nh− ®Êt b¹c mµu, ®Êt c¸t ven biÓn bãn ®¹m cã hiÖu qu¶ lµm t¨ng n¨ng suÊt, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………28 hiÖu lùc 1 kg N ë ®Êt b¹c mµu Hµ B¾c cã thÓ ®¹t 5 - 25 kg l¹c vá. Theo t¸c gi¶ nÕu l−îng ®¹m Ýt, ph©n h÷u c¬ Ýt th× nªn tËp trung bãn lóc gieo, nÕu ph©n h÷u c¬ tèt vµ nhiÒu cã thÓ bãn thóc vµo thêi kú 4 - 5 l¸ lóc ®ang ph©n ho¸ mÇm hoa. NguyÔn ThÞ DÇn, Th¸i Phiªn, 1991 [10], l−îng N thÝch hîp ®èi víi l¹c trªn nÒn (20 tÊn ph©n chuång + 60 P2O5 + 30 K2O trªn ®Êt nhÑ lµ 30 N)/ha, n¨ng suÊt 16 - 18 t¹/ha. NÕu N t¨ng lªn th× n¨ng suÊt cã xu h−íng gi¶m râ rÖt. Theo c¸c t¸c gi¶ hiÖu lùc 1 kg ®¹m trªn ®Êt b¹c mµu vµ ®Êt c¸t ven biÓn thay ®æi 6 - 10 kg l¹c. T¸c gi¶ cßn nhÊn m¹nh nÕu l¹c trång xen s¾n víi l−îng ph©n bãn Ýt 2 tÊn ph©n chuång + 20 kg N + 20 kg P2O5 + 20 kg K2O cho n¨ng suÊt l¹c 540 kg/ha, n¨ng suÊt s¾n 12 tÊn/ha, chÊt xanh ®Ó l¹i cho ®Êt nhÑ nghÌo kali, ®Æc biÖt ®Êt b¹c mµu trång l¹c rÊt cã hiÖu qu¶. NhiÒu thÝ nghiÖm cho thÊy víi l−îng 90 kg P2O5, bãn víi kali cho l¹c tû lÖ P:K lµ 3:2 n¨ng suÊt t¨ng 1,1 t¹/ha so víi tû lÖ 2:1 vµ n¨ng suÊt cao so víi 3:1 lµ 2,2 t¹/ha. HiÖu suÊt 1 kg kali sunphat trªn ®Êt c¸t biÓn trung b×nh lµ 6 kg l¹c, ®Êt b¹c mµu tõ 8 - 10 kg l¹c. Trªn ®Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ trång l¹c th−êng thiÕu nguyªn tè vi l−îng, kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cho thÊy phun Mo 0,1% lóc l¹c ra hoa ë DiÔn Ch©u - NghÖ An cho thÊy ®Êt h¹ng 1 n¨ng suÊt t¨ng 37,5 - 38,3%, ®Êt h¹ng 2 t¨ng 24,3 - 27,9% vµ ®Êt h¹ng 3 t¨ng 21,3 - 26,7%. Theo Vâ Minh Kha, 1996 [26], ®èi víi l¹c bãn thermophotphat trªn ®Êt x¸m ë Qu¶ng Ng1i cho hiÖu suÊt 2,8 - 3,0kg l¹c vá/1 kg P2O5, trªn ®Êt phï sa S«ng Hång ®¹t 5 kg l¹c vá/1 kg P2O5. ThÝ nghiÖm cña Hå ThÞ BÝch Thoa, 1996 [36] t¹i §¹i Häc N«ng NghiÖp HuÕ trong 3 n¨m 1993, 1994, 1995 bãn supephotphat cho l¹c trªn ®Êt phï sa s«ng H−¬ng cho thÊy n¨ng suÊt kh¸ æn ®Þnh qua c¸c n¨m vµ biÕn ®éng tõ 3,0 - 4,8 kg l¹c vá/1 kg P2O5. Lª Thanh Bån, 1999 [3], nghiªn cøu trªn ®Êt c¸t biÓn ®iÓn h×nh kh« ë Thõa Thiªn HuÕ cho thÊy, cã thÓ dïng mét trong hai d¹ng ph©n l©n ®Ó bãn cho l¹c víi c«ng thøc lµ: 30 kg N + 60 kg K2O + 90 kg P2O5 (d¹ng thermo) hoÆc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………29 30 kg N + 60 kg K2O + 120 kg P2O5 (d¹ng super), bãn nh− vËy võa ®¶m b¶o cho l¹c ®¹t n¨ng suÊt trªn 20 t¹/ha, võa cho hiÖu suÊt ph©n l©n cao, ®ång thêi ®¹t liÒu l−îng l1i cao víi ng−êi s¶n xuÊt. T¸c gi¶ cßn nhÊn m¹nh c©y l¹c trång trªn ®Êt c¸t biÓn ngoµi bãn ph©n ë c¸c c«ng thøc trªn th× cÇn ®−îc bæ sung thªm c¸c chÊt dinh d−ìng kh¸c nh−: S, Mg, Zn, Cu.... Lª V¨n Quang, NguyÔn ThÞ Lan, 2007 [32], nghiªn cøu x¸c ®Þnh liÒu l−îng Kali vµ L©n bã._.ARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 CT$ 6 64.2720 10.7120 10.15 0.000 3 2 NHACLAI$ 2 37.3112 18.6556 17.68 0.000 3 * RESIDUAL 12 12.6640 1.05533 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 20 114.247 5.71236 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE CSDTLHOA 8/ 7/** 15:27 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 n¨ng suÊt thùc thu cña c¸c gièng l¹c thÝ nghiÖm MEANS FOR EFFECT CT$ ---------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS NSTT L14 (®/c) 3 28.2500 MD7 3 29.9600 Sen lai 75/2 3 30.1400 L08 3 32.1200 S12 3 33.7100 CT1 3 32.8500 TB25 3 31.6500 SE(N= 3) 0.593109 5%LSD 12DF 1.82757 --------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT NHACLAI$ -------------------------------------------------------------------------- NHACLAI$ NOS NSTT 1 7 31.1714 2 7 29.6429 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………105 3 7 32.9057 SE(N= 7) 0.388281 5%LSD 12DF 1.19643 --------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE CSDTLHOA 8/ 7/** 15:27 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 n¨ng suÊt thùc thu cña c¸c gièng l¹c thÝ nghiÖm F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |CT$ |NHACLAI$| (N= 21) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | NSTT 21 31.240 2.3901 1.0273 3.3 0.0005 0.0003 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………106 BALANCED ANOVA FOR VARIATE CSDTL FILE 2NT 18/ 7/** 14: 5 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn csdtl cña gièng l¹c md7 vµ l14 VARIATE V004 CSDTL LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NL 2 .340900 .170450 4.72 0.044 6 2 GIONG$ 1 .734999E-02 .734999E-02 0.20 0.666 6 3 CT$ 3 10.6791 3.55970 98.67 0.000 6 4 GIONG$*CT$ 3 .168150 .560500E-01 1.55 0.274 6 5 error(a) 6 .236500 .394167E-01 1.09 0.441 6 * RESIDUAL 8 .288601 .360751E-01 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 23 11.7206 .509591 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE 2NT 18/ 7/** 14: 5 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn csdtl cña gièng l¹c md7 vµ l14 MEANS FOR EFFECT NL ------------------------------------------------------------------------------ NL NOS CSDTL 1 8 3.96250 2 8 3.72750 3 8 3.99500 SE(N= 8) 0.671520E-01 5%LSD 8DF 0.218976 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS CSDTL MD7 12 3.91250 L14 12 3.87750 SE(N= 12) 0.548294E-01 5%LSD 8DF 0.178793 ------------------------------------------------------------------------------ MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS CSDTL P0 6 3.12000 P1 6 3.37500 P2 6 4.73000 P3 6 4.35500 SE(N= 6) 0.775405E-01 5%LSD 8DF 0.252852 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$*CT$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ CT$ NOS CSDTL MD7 P0 3 3.08000 MD7 P1 3 3.33000 MD7 P2 3 4.89000 MD7 P3 3 4.35000 L14 P0 3 3.16000 L14 P1 3 3.42000 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………107 L14 P2 3 4.57000 L14 P3 3 4.36000 SE(N= 3) 0.109659 5%LSD 8DF 0.357586 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE 2NT 18/ 7/** 14: 5 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn csdtl cña gièng l¹c md7 vµ l14 F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NL |GIONG$ |CT$ |GIONG$*C|error(a)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | |T$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | | | | CSDTL 24 3.8950 0.71386 0.18993 4.9 0.0440 0.6658 0.0000 0.2743 0.4408 BALANCED ANOVA FOR VARIATE CANH FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:12 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn sè cµnh c1 cña gièng l¹c md7 vµ l14 VARIATE V004 CANH CAP 1 LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NL 2 .309999E-02 .155000E-02 0.03 0.971 6 2 GIONG$ 1 .135000 .135000 2.64 0.140 6 3 CT$ 3 2.01000 .670000 13.12 0.002 6 4 GIONG$*CT$ 3 .135000 .450000E-01 0.88 0.492 6 5 Error(a) 6 .169300 .282167E-01 0.55 0.758 6 * RESIDUAL 8 .408400 .510500E-01 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 23 2.86080 .124383 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:12 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn sè cµnh c1 cña gièng l¹c md7 vµ l14 MEANS FOR EFFECT NL ------------------------------------------------------------------------------- NL NOS CANH 1 8 3.98750 2 8 4.01500 3 8 3.99750 SE(N= 8) 0.798827E-01 5%LSD 8DF 0.260490 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS CANH MD7 12 4.07500 L14 12 3.92500 SE(N= 12) 0.652240E-01 5%LSD 8DF 0.212689 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………108 ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS CANH P0 6 3.55000 P1 6 4.00000 P2 6 4.35000 P3 6 4.10000 SE(N= 6) 0.922407E-01 5%LSD 8DF 0.300787 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$*CT$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ CT$ NOS CANH MD7 P0 3 3.60000 MD7 P1 3 4.20000 MD7 P2 3 4.40000 MD7 P3 3 4.10000 L14 P0 3 3.50000 L14 P1 3 3.80000 L14 P2 3 4.30000 L14 P3 3 4.10000 SE(N= 3) 0.130448 5%LSD 8DF 0.425378 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT Error(a) ------------------------------------------------------------------------------- NL CT$ NOS CANH 1 P0 2 3.55000 1 P1 2 4.10000 1 P2 2 4.20000 1 P3 2 4.10000 2 P0 2 3.46000 2 P1 2 4.05000 2 P2 2 4.45000 2 P3 2 4.10000 3 P0 2 3.64000 3 P1 2 3.85000 3 P2 2 4.40000 3 P3 2 4.10000 SE(N= 2) 0.159765 5%LSD 8DF 0.520979 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:12 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn sè cµnh c1 cña gièng l¹c md7 vµ l14 F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NL |GIONG$ |CT$ |GIONG$*C|Error(a)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | |T$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | | | | CANH 24 4.0000 0.35268 0.22594 5.6 0.9708 0.1401 0.0021 0.4921 0.7578 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………109 BALANCED ANOVA FOR VARIATE CANH C2 FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:24 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn sè cµnh c2 cña gièng l¹c md7 vµ l14 VARIATE V004 CANH C2 LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NL 2 .900249E-01 .450125E-01 1.14 0.367 6 2 GIONG$ 1 .150000E-01 .150000E-01 0.38 0.560 6 3 CT$ 3 3.19500 1.06500 27.05 0.000 6 4 GIONG$*CT$ 3 .750000E-01 .250000E-01 0.63 0.615 6 5 Error(a) 6 .179175 .298625E-01 0.76 0.622 6 * RESIDUAL 8 .315000 .393750E-01 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 23 3.86920 .168226 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:24 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn sè cµnh c2 cña gièng l¹c md7 vµ l14 MEANS FOR EFFECT NL ------------------------------------------------------------------------------- NL NOS CANH C2 1 8 2.17500 2 8 2.18875 3 8 2.31125 SE(N= 8) 0.701561E-01 5%LSD 8DF 0.228772 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS CANH C2 MD7 12 2.20000 L14 12 2.25000 SE(N= 12) 0.572822E-01 5%LSD 8DF 0.186791 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS CANH C2 P0 6 1.75000 P1 6 2.00000 P2 6 2.65000 P3 6 2.50000 SE(N= 6) 0.810093E-01 5%LSD 8DF 0.264163 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$*CT$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ CT$ NOS CANH C2 MD7 P0 3 1.80000 MD7 P1 3 2.00000 MD7 P2 3 2.60000 MD7 P3 3 2.40000 L14 P0 3 1.70000 L14 P1 3 2.00000 L14 P2 3 2.70000 L14 P3 3 2.60000 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………110 SE(N= 3) 0.114564 5%LSD 8DF 0.373583 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT Error(a) ------------------------------------------------------------------------------- NL CT$ NOS CANH C2 1 P0 2 1.57500 1 P1 2 2.00000 1 P2 2 2.66500 1 P3 2 2.46000 2 P0 2 1.79000 2 P1 2 2.02000 2 P2 2 2.62500 2 P3 2 2.32000 3 P0 2 1.88500 3 P1 2 1.98000 3 P2 2 2.66000 3 P3 2 2.72000 SE(N= 2) 0.140312 5%LSD 8DF 0.457544 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:24 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn sè cµnh c2 cña gièng l¹c md7 vµ l14 F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NL |GIONG$| CT$ |GIONG$*C|Error(a)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | |T$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | | | | CANH C2 24 2.2250 0.41015 0.19843 8.9 0.3671 0.5596 0.0002 0.6155 0.6222 BALANCED ANOVA FOR VARIATE QUA/CAY FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:29 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn tæng sè qu¶/c©y cña gièng l¹c md7 vµ l14 VARIATE V004 QUA/CAY LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NL 2 1.81000 .905000 2.11 0.183 6 2 GIONG$ 1 .453750 .453750 1.06 0.335 6 3 CT$ 3 34.9312 11.6437 27.16 0.000 6 4 GIONG$*CT$ 3 6.07125 2.02375 4.72 0.035 6 5 Error(a) 6 1.74000 .290000 0.68 0.675 6 * RESIDUAL 8 3.43000 .428750 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 23 48.4362 2.10592 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:29 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn tæng sè qu¶/c©y cña gièng l¹c md7 vµ l14 MEANS FOR EFFECT NL ------------------------------------------------------------------------------- Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………111 NL NOS QUA/CAY 1 8 13.4625 2 8 12.9875 3 8 13.6375 SE(N= 8) 0.231503 5%LSD 8DF 0.754908 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS QUA/CAY MD7 12 13.5000 L14 12 13.2250 SE(N= 12) 0.189022 5%LSD 8DF 0.616380 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS QUA/CAY P0 6 11.8500 P1 6 12.6500 P2 6 15.0000 P3 6 13.9500 SE(N= 6) 0.267317 5%LSD 8DF 0.871693 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$*CT$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ CT$ NOS QUA/CAY MD7 P0 3 12.7000 MD7 P1 3 12.9000 MD7 P2 3 15.0000 MD7 P3 3 13.4000 L14 P0 3 11.0000 L14 P1 3 12.4000 L14 P2 3 15.0000 L14 P3 3 14.5000 SE(N= 3) 0.378043 5%LSD 8DF 1.23276 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT Error(a) ------------------------------------------------------------------------------- NL CT$ NOS QUA/CAY 1 P0 2 12.3000 1 P1 2 12.7500 1 P2 2 15.2500 1 P3 2 13.5500 2 P0 2 11.4000 2 P1 2 12.1500 2 P2 2 14.8000 2 P3 2 13.6000 3 P0 2 11.8500 3 P1 2 13.0500 3 P2 2 14.9500 3 P3 2 14.7000 SE(N= 2) 0.463006 5%LSD 8DF 1.50982 ------------------------------------------------------------------------------- Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………112 ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:29 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn tæng sè qu¶/c©y cña gièng l¹c md7 vµ l14 F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NL |GIONG$ |CT$ |GIONG$*C|Error(a)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | |T$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | | | | QUA/CAY 24 13.363 1.4512 0.65479 4.9 0.1828 0.3354 0.0002 0.0354 0.6748 BALANCED ANOVA FOR VARIATE Q.CHAC/C FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:34 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn sè qu¶ ch¾c/c©y cña gièng l¹c md7 vµ l14 VARIATE V004 QUA CHAC/CAY LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NL 2 .307225 .153612 0.17 0.846 6 2 GIONG$ 1 .633751 .633751 0.71 0.429 6 3 CT$ 3 113.921 37.9737 42.39 0.000 6 4 GIONG$*CT$ 3 4.54125 1.51375 1.69 0.245 6 5 Error(a) 6 8.14188 1.35698 1.51 0.286 6 * RESIDUAL 8 7.16711 .895889 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 23 134.712 5.85706 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:34 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn sè qu¶ ch¾c/c©y cña gièng l¹c md7 vµ l14 MEANS FOR EFFECT NL ------------------------------------------------------------------------------- NL NOS Q.CHAC/C 1 8 10.8837 2 8 11.1225 3 8 10.8813 SE(N= 8) 0.334643 5%LSD 8DF 1.09124 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS Q.CHAC/C MD7 12 10.8000 L14 12 11.1250 SE(N= 12) 0.273235 5%LSD 8DF 0.890992 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………113 ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS Q.CHAC/C P0 6 8.10000 P1 6 9.60000 P2 6 13.0000 P3 6 13.1500 SE(N= 6) 0.386413 5%LSD 8DF 1.26005 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$*CT$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ CT$ NOS Q.CHAC/C MD7 P0 3 7.60000 MD7 P1 3 9.00000 MD7 P2 3 13.5000 MD7 P3 3 13.1000 L14 P0 3 8.60000 L14 P1 3 10.2000 L14 P2 3 12.5000 L14 P3 3 13.2000 SE(N= 3) 0.546470 5%LSD 8DF 1.78198 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT Error(a) ------------------------------------------------------------------------------- NL CT$ NOS Q.CHAC/C 1 P0 2 8.36500 1 P1 2 9.72000 1 P2 2 11.7000 1 P3 2 13.7500 2 P0 2 8.35000 2 P1 2 9.09000 2 P2 2 13.8500 2 P3 2 13.2000 3 P0 2 7.58500 3 P1 2 9.99000 3 P2 2 13.4500 3 P3 2 12.5000 SE(N= 2) 0.669287 5%LSD 8DF 2.18248 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:34 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn sè qu¶ ch¾c/c©y cña gièng l¹c md7 vµ l14 F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NL |GIONG$|CT$ |GIONG$*C|Error(a)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | |T$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | | | | Q.CHAC/CAY 24 10.962 2.4201 0.94651 8.6 0.84580.428 0.0001 0.2455 0.2858 BALANCED ANOVA FOR VARIATE P100QUA FILE 2NT C1 22/ 7/** 8:30 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn p100 qu¶ cña gièng l¹c md7 vµ l14 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………114 VARIATE V004 P100QUA LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NL 2 129.182 64.5912 2.37 0.135 6 2 GIONG$ 1 7.59375 7.59375 0.28 0.612 6 3 CT$ 3 2531.02 843.673 30.93 0.000 6 4 GIONG$*CT$ 3 87.2512 29.0837 1.07 0.401 6 5 Error(a) 2 11.8125 5.90625 0.22 0.810 6 * RESIDUAL 12 327.346 27.2788 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 23 3094.21 134.531 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE 2NT C1 22/ 7/** 8:30 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn p100 qu¶ cña gièng l¹c md7 vµ l14 MEANS FOR EFFECT NL ------------------------------------------------------------------------------- NL NOS P100QUA 1 8 121.750 2 8 117.875 3 8 123.413 SE(N= 8) 1.84658 5%LSD 12DF 5.68994 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS P100QUA MD7 12 120.450 L14 12 121.575 SE(N= 12) 1.50772 5%LSD 12DF 4.64581 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS P100QUA P0 6 105.450 P1 6 118.150 P2 6 131.150 P3 6 129.300 SE(N= 6) 2.13225 5%LSD 12DF 6.57017 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$*CT$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ CT$ NOS P100QUA MD7 P0 3 108.100 MD7 P1 3 115.800 MD7 P2 3 129.800 MD7 P3 3 128.100 L14 P0 3 102.800 L14 P1 3 120.500 L14 P2 3 132.500 L14 P3 3 130.500 SE(N= 3) 3.01545 5%LSD 12DF 9.29163 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………115 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT Error(a) ------------------------------------------------------------------------------- NL GIONG$ NOS P100QUA 1 MD7 4 121.000 1 L14 4 122.500 2 MD7 4 118.250 2 L14 4 117.500 3 MD7 4 122.100 3 L14 4 124.725 SE(N= 4) 2.61146 5%LSD 12DF 8.04678 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE 2NT C1 22/ 7/** 8:30 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn p100 qu¶ cña gièng l¹c md7 vµ l14 F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NL |GIONG$ |CT$ |GIONG$*C|Error(a)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | |T$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | | | | P100QUA 24 121.01 11.599 5.2229 4.3 0.1346 0.6124 0.0000 0.4009 0.8100 BALANCED ANOVA FOR VARIATE P100HAT FILE 2NT C1 22/ 7/** 8:35 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn p100 h¹t cña gièng l¹c md7 vµ l14 VARIATE V004 P100HAT LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NL 2 7.08999 3.54500 0.73 0.504 6 2 GIONG$ 1 1.35375 1.35375 0.28 0.611 6 3 CT$ 3 87.2512 29.0837 6.02 0.010 6 4 GIONG$*CT$ 3 6.13125 2.04375 0.42 0.743 6 5 Error(a) 2 2.83000 1.41500 0.29 0.754 6 * RESIDUAL 12 58.0200 4.83500 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 23 162.676 7.07288 ---------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE 2NT C1 22/ 7/** 8:35 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn p100 h¹t cña gièng l¹c md7 vµ l14 MEANS FOR EFFECT NL ------------------------------------------------------------------------------- NL NOS P100HAT 1 8 52.1125 2 8 51.3375 3 8 52.6625 SE(N= 8) 0.777416 5%LSD 12DF 2.39548 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………116 GIONG$ NOS P100HAT MD7 12 51.8000 L14 12 52.2750 SE(N= 12) 0.634757 5%LSD 12DF 1.95590 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS P100HAT P0 6 49.4500 P1 6 51.2000 P2 6 54.5500 P3 6 52.9500 SE(N= 6) 0.897682 5%LSD 12DF 2.76606 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$*CT$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ CT$ NOS P100HAT MD7 P0 3 48.6000 MD7 P1 3 50.8000 MD7 P2 3 54.3000 MD7 P3 3 53.5000 L14 P0 3 50.3000 L14 P1 3 51.6000 L14 P2 3 54.8000 L14 P3 3 52.4000 SE(N= 3) 1.26951 5%LSD 12DF 3.91181 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT Error(a) ------------------------------------------------------------------------------- NL GIONG$ NOS P100HAT 1 MD7 4 52.0250 1 L14 4 52.2000 2 MD7 4 50.6250 2 L14 4 52.0500 3 MD7 4 52.7500 3 L14 4 52.5750 SE(N= 4) 1.09943 5%LSD 12DF 3.38772 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE 2NT C1 22/ 7/** 8:35 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn p100 h¹t cña gièng l¹c md7 vµ l14 F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NL |GIONG$|CT$ |GIONG$*C|Error(a)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | T$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | | | | P100HAT 24 52.037 2.6595 2.1989 4.2 0.5043 0.6114 0.0098 0.7427 0.7544 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………117 BALANCED ANOVA FOR VARIATE NSTT FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:38 ---------------------------------------------------------------- PAGE 1 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn nstt cña gièng l¹c md7 vµ l14 VARIATE V004 NSTT LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ============================================================================= 1 NL 2 1786.30 893.151 438.99 0.000 6 2 GIONG$ 1 5.33926 5.33926 2.62 0.141 6 3 CT$ 3 215.652 71.8839 35.33 0.000 6 4 GIONG$*CT$ 3 2.19143 .730478 0.36 0.786 6 5 Error(a) 6 21.5637 3.59395 1.77 0.223 6 * RESIDUAL 8 16.2766 2.03458 ----------------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 23 2047.33 89.0141 ----------------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:38 ---------------------------------------------------------------- PAGE 2 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn nstt cña gièng l¹c md7 vµ l14 MEANS FOR EFFECT NL ------------------------------------------------------------------------------- NL NOS NSTT 1 8 28.9500 2 8 29.4062 3 8 10.8813 SE(N= 8) 0.504304 5%LSD 8DF 1.64448 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS NSTT MD7 12 22.6075 L14 12 23.5508 SE(N= 12) 0.411762 5%LSD 8DF 1.34272 ------------------------------------------------------------------------------ MEANS FOR EFFECT CT$ ------------------------------------------------------------------------------- CT$ NOS NSTT P0 6 18.4633 P1 6 22.5033 P2 6 26.3183 P3 6 25.0317 SE(N= 6) 0.582320 5%LSD 8DF 1.89889 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT GIONG$*CT$ ------------------------------------------------------------------------------- GIONG$ CT$ NOS NSTT MD7 P0 3 17.9767 MD7 P1 3 21.7567 MD7 P2 3 25.6400 MD7 P3 3 25.0567 L14 P0 3 18.9500 L14 P1 3 23.2500 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………118 L14 P2 3 26.9967 L14 P3 3 25.0067 SE(N= 3) 0.823525 5%LSD 8DF 2.68543 ------------------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT Error(a) ------------------------------------------------------------------------------- NL CT$ NOS NSTT 1 P0 2 23.8000 1 P1 2 30.0000 1 P2 2 32.0000 1 P3 2 30.0000 2 P0 2 24.0050 2 P1 2 27.5200 2 P2 2 33.5050 2 P3 2 32.5950 3 P0 2 7.58500 3 P1 2 9.99000 3 P2 2 13.4500 3 P3 2 12.5000 SE(N= 2) 1.00861 5%LSD 8DF 3.28897 ------------------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE 2NT C1 18/ 7/** 17:38 ---------------------------------------------------------------- PAGE 3 ¶nh h−ëng cña liÒu l−îng ph©n bãn ®Õn nstt cña gièng l¹c md7 vµ l14 F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |NL |GIONG$|CT$ |GIONG$*C|Error(a)| (N= 24) -------------------- SD/MEAN | | | T$ | | NO. BASED ON BASED ON % | | | | | OBS. TOTAL SS RESID SS ¦ | | | | NSTT 24 23.079 9.4347 1.4264 6.2 0.0000 0.1414 0.0001 0.7859 0.2230 ._.