Nghiên cứu xác định các thông số động học trong công nghệ sinh học bùn hoạt tính xử lý nước thải

CHÖÔNG I: MÔÛ ÑAÀU I.1 Ñaët vaán ñeà Moâi tröôøng aûnh höôûng raát lôùn ñeán cuoäc soáng con ngöôøi vaø taùc ñoäng khoâng nhoû ñeán moâi tröôøng soáng xung quanh. Trong lòch söû phaùt trieån loaøi ngöôøi, chöa bao giôø Moâi Tröôøng vaø ñieàu kieän soáng laïi ñöôïc quan taâm nhö nhöõng naêm gaàn ñaây. Khi vaán ñeà Moâi Tröôøng ñaõ trôû thaønh söï thaùch thöùc ñoái vôùi quaù trình phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi noùi rieâng hay ñoái vôùi quaù trình tieán hoaù cuûa nhaân loaïi noùi chung thì cuõng laø luùc ngöôøi ta khaån tröông tìm kieám nhöõng giaûi phaùp nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà Moâi Tröôøng böùc baùch ñöôïc ñaët ra. Ñaây laø moät trong nhöõng vaán ñeà haøng ñaàu maø haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi quan taâm vaø taäp trung giaûi quyeát, nhaèm caân baèng heä sinh thaùi, baûo veä Moâi Tröôøng soáng trong laønh cho con ngöôøi treân toaøn theá giôùi. Do nhu caàu vaø ñoøi hoûi cuûa con ngöôøi ngaøy caøng cao, ngaønh cheá bieán thuûy saûn moät laàn nöõa chuyeån sang böôùc tieán môùi. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän raát roõ qua vieäc ñaàu tö, thaønh laäp caùc coâng ty, nhaø maùy ôû Vieät Nam, nhaát laø ôû khu vöïc phía Nam. Moät trong nhöõng coâng ty ñöôïc thaønh laäp laø “Coâng ty TNHH thuûy saûn TRÖÔØNG VINH” ôû quaän Taân Phuù – TP.Hoà Chí Minh. Ngaønh naøy ñaõ chieám ñöôïc vò trí quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân, ñoùng goùp ñaùng keå cho ngaân saùch nhaø nöôùc vaø laø nôi giaûi quyeát coâng aên, vieäc laøm cho khaù nhieàu ngöôøi daân trong khu vöïc. Phaàn lôùn caùc thieát bò cuûa ngaønh cheá bieán thuûy haûi saûn chöa ñöôïc hieän ñaïi hoùa hoaøn toaøn. Hieän nay, trong haàu heát caùc coâng ty, nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn ôû nöôùc ta chöa coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi hoaëc ñaõ coù nhöng hoaït ñoäng khoâng hieäu quaû neân nöôùc thaûi ñeàu thaûi tröïc tieáp ra soâng, hoà… Nöôùc thaûi cuûa caùc coâng ty, nhaø maùy cheá bieán thuûy haûi saûn ñeàu bò oâ nhieãm raát naëng. Do ñoù, khi thaûi tröïc tieáp vaøo nguoàn nöôùc thì seõ aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa ngöôøi daân vaø gaây ra moät soá beänh nguy hieåm. Moät trong nhöõng bieän phaùp tích cöïc cuûa baûo veä Moâi Tröôøng, choáng oâ nhieãm nguoàn nöôùc laø toå chöùc laïi heä thoáng thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi tröôùc khi xaû vaøo nguoàn thaûi. Vôùi ñeà taøi “nghieân cöùu xaùc ñònh caùc thoâng soá ñoäng hoïc trong CNSH buøn hoaït tính XLNT coâng ty TNHH thuûy saûn TRÖÔØNG VINH” hy voïng seõ goùp phaàn giaûm thieåu oâ nhieãm Moâi Tröôøng. I.2 Muïc tieâu cuûa ñeà taøi Nghieân cöùu xaùc ñònh caùc thoâng soá ñoäng hoïc trong CNSH buøn hoaït tính XLNT coâng ty TNHH thuûy saûn TRÖÔØNG VINH neân muïc tieâu ñaët ra: Xem xeùt khaûo saùt hieän traïng moâi tröôøng taiï khu vöïc nhaø maùy. Nghieân cöùu ñaëc ñieåm thaønh phaàn tính chaát nöôùc thaûi. Xaây döïng thaønh coâng moâ hình buøn hoaït tính taïi coâng ty töø ñoù laøm ñieåm öùng duïng, ñaây laø muïc tieâu chính cuûa ñeà taøi. I.3 Giôùi haïn phaïm vi nghieân cöùu Thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi töø 01/04/2009 ñeán 30/06/2009. Ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu xaùc ñònh caùc thoâng soá ñoäng hoïc trong CNSH buøn hoaït tính XLNT coâng ty TNHH thuûy saûn TRÖÔØNG VINH, nhaèm phuïc vuï tính toaùn thieát keá coâng trình xöû lyù sinh hoïc nöôùc thaûi cho coâng ty. Beân caïnh xaùc ñònh hieäu quaû xöû lyù cuûa phöông phaùp sinh hoïc buøn hoaït tính ñoái vôùi nöôùc thaûi thuûy saûn TRÖÔØNG VINH. I.4 Noäi dung ñeà taøi Ñeà taøi taäp trung vaøo caùc vaán ñeà sau: Toång quan veà ngaønh thuyû saûn Tìm hieåu veà caùc phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi Tìm hieåu veà coâng ty TNHH thuûy saûn TRÖÔØNG VINH Nghieân cöùu moâ hình buøn hoaït tính phuïc vuï XLNT Keát luaän, kieán nghò I.5 Phöông phaùp nghieân cöùu cuï theå Phöông phaùp keá thöøa bieân hoäi caùc taøi lieäu Vieäc thöïc hieän ñeà taøi bao goàm nhieàu yeáu toá khaùc nhau do ñoù vieäc thu thaäp caùc taøi lieäu lieân quan ñeán ñeà taøi laø vaán ñeà raát caàn thieát. Tham khaûo caùc ñeà taøi lieân quan ñeán ngaønh cheá bieán thuyû saûn. Nghieân cöùu, thu thaäp caùc taøi lieäu lieân quan ñeán ñeà taøi. Taøi lieäu veà hieän traïng moâi tröôøng coâng ty. Xöû lyù toång hôïp caùc taøi lieäu thu thaäp theo muïc tieâu ñeà ra. Thu thaäp vaø phaân tích döõ lieäu cuûa caùc nghieân cöùu vaø ñeà taøi tröôùc ñaây. Phöông phaùp quan saùt moâ taû Khaûo saùt ñòa hình, thöïc teá coâng ty. Ñaây laø phöông phaùp truyeàn thoáng vaø coù taàm quan troïng ñoái vôùi vieäc nghieân cöùu moâ hình buøn hoaït tính xaùc ñònh caùc thoâng soá ñoäng hoïc phuïc vuï XLNT. Phöông phaùp trao ñoåi yù kieán chuyeân gia Trong quaù trình thöïc hieän ñeà taøi ñöôïc söï höôùng daãn cuûa caùc chuyeân gia nghieân cöùu veà lónh vöïc naøy, caùc caùn boä tröïc tieáp laøm vieäc thöïc teá. Phöông phaùp phaân tích chæ tieâu nöôùc thaûi Nghieân cöùu, tham gia tieán haønh laáy maãu ñeå phaân tích caùc chæ tieâu nöôùc thaûi cuûa coâng ty. CHÖÔNG II: TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG TY TRAÙCH NHIEÄM HÖÕU HAÏN THUÛY SAÛN TRÖÔØNG VINH II.1 Toång quan cheá bieán thuûy saûn: II.1.1 Toång quan: Cheá bieán thuûy haûi saûn ñöôïc xem laø moät trong nhöõng ngaønh coâng nghieäp muõi nhoïn ôû Vieät Nam. Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa boä thuûy saûn, chuùng ta coù hôn 1.470.000 ha maët nöôùc soâng ngoøi duøng cho nuoâi troàng thuûy saûn. Ngoaøi ra coøn coù hôn 544.500.000 ha ruoäng truõng,56.200.000 ha hoà… duøng ñeå nuoâi caù. Maët khaùc nöôùc ta naèm trong vuøng coù ñòa lyù thuaän lôïi vôùi bôø bieån daøi 3.260km, vuøng bieån vaø theàm luïc ñòa roäng lôùn hôn 1 trieäu km2 ñaõ taïo thaønh moät vuøng nöôùc lôï thích hôïp cho vieäc nuoâi troàng thuûy haûi saûn coù giaù trò kinh teá cao. Bieån Vieät Nam thuoäc vuøng bieån Nhieät ñôùi coù nguoàn lôïi voâ cuøng phong phuù. Toång tröõ löôïng caù taàng ñaùy vuøng bieån Vieät Nam coù khoaûng 1,7 trieäu loaøi, khaû naêng cho pheùp khai thaùc khoaûng 1 trieäu taán/naêm. Toång tröõ löôïng caù taàng treân khoaûng 1.2 -1.3 trieäu taán. Nguoàn lôïi thuûy saûn chuû yeáu laø toâm caù, coù khoaûng 3 trieäu taán/naêm nhöng hieän nay môùi chæ khai thaùc hôn 1 trieäu taán/naêm. Cuøng vôùi ngaønh nuoâi troàng vaø khai thaùc thuûy saûn thì ngaønh cheá bieán thuûy saûn ñaõ coù nhieàu ñoùng goùp trong thaønh tích chung cuûa ngaønh thuûy saûn VN, trong ñoù maët haøng ñoâng laïnh khoaûng 80%. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, khoaûng 35% ñaàu ra cuûa saûn phaåm thuûy saûn ñöôïc saûn xuaát ñeå xuaát khaåu vaø phaàn coøn laïi ñöôïc baùn ra treân thò tröôøng noäi ñòa hoaëc ôû daïng töôi soáng (34,5%), hoaëc ñaõ qua cheá bieán (45,7%) döôùi daïng boät caù, nöôùc maém, caù khoâ… Baét ñaàu töø naêm 1995, ngheà ñaùnh caù xa bôø ñöôïc ñaàu tö maïnh neân saûn löôïng ñaõ taêng leân 1.230.000 taán. Beân caïnh ñoù nöôùc ta coøn coù dieän tích maët nöôùc raát lôùn ñeå phaùt trieån vieäc nuoâi troàng thuûy saûn. Nguoàn lieäu töø nuoâi troàng vaø khai thaùc noäi ñoàng khoaûng 492.000 taán/naêm (1997), vaø 515.020 taán/naêm (1998). Cuøng nhòp vôùi söï phaùt trieån cuûa caû nöôùc, ngaønh cheá bieán thuûy haûi saûn ñang ngaøy caøng phaùt trieån nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng, do ñoù löôïng nguyeân lieäu ñöa vaøo cheá bieán ngaøy caøng nhieàu. Naêm 1991 chæ khoaûng 130.000 taán nguyeân lieäu ñöôïc ñöa vaøo duøng cheá bieán xuaát khaåu (chieám 15%) vaø cheá bieán tieâu duøng cho noäi ñòa (khoaûng 30%), coøn laïi ñöôïc söû duïng döôùi daïng töôi soáng. Ñeán naêm 1995 ñaõ coù hôn 250.000 taán nguyeân lieäu ñöa vaøo cheá bieán xuaát khaåu (chieám 19,2%),32,3% cheá bieán cho thieâu duøng noäi ñòa vaø 48% duøng döôùi daïng töôi soáng. Naêm 1998, xuaát khaåu chieám 24,3%, noäi ñòa 41%, töôi soáng 35%. Qua soá lieäu treân ta ñaõ thaáy nhu caàu phaát trieån ngaøng cheá bieán thuûy haûi saûn ñang ngaøy caøng taêng leân. Baûng II.1: Toác ñoä taêng tröôûng kim ngaïch xuaát khaåu thuûy saûn Vieät Nam Naêm Kim ngaïch xuaát khaåu (trieäu USD) Toác ñoä (laàn) 1998 858 75,9 2000 1.478 130,8 2001 1.760,6 155,8 2002 2.000 177 2003 2.021 – 2.100 178,8 – 185,8 2004 2.250 179,5 2005 2.450 181 2006 3.050 213 2007 3.930 290 (Nguoàn: Boä Thuûy Saûn ôû Vieät Nam FICen,2005) Trong một năm 2008 nhiều khó khăn, xuất khẩu thủy sản của cả nước vẫn tăng gần 20% về giá trị. Đại diện Hiệp hội Chế biến veà xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết: theo số liệu mới nhất của Tổng cục Hải quan, trong năm 2008, xuất khẩu thủy sản của cả nước đạt treân 1,2 triệu tấn, trị giaù ñaït treân 4,5 tỷ USD, tăng 33,7% về khối lượng vaø 19,8% veà giaù trò so vôùi naêm tröôùc. Lieân minh Chaâu AÂu (EU) tiếp tục giữ vị trí nhaø nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam với khối lượng nhập khaåu laø 349 ngaøn tấn vôùi giaù trò 1,14 tỷ USD, tăng 26% veà giaù trò. Baûng II.2: Khoái löôïng saûn phaåm thuûy saûn xuaát khaåu haøng naêm töø 2002 – 2007 Haïng muïc Ñôn vò 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Toâm ñoâng laïnh Taán 114579.98 124779.69 141122.03 149871.8 150876.8 158864.5 Phileâ caù ñoâng laïnh Taán 112034.52 132270.71 165596.33 208071.1 226775.2 245425.9 Saûn phaåm caù khoâ Taán 17181.76 7222.04 14755.54 216753.6 254326.4 27675.3 Giaùp xaùc vaø ñoäng vaät thaân meàm ñoâng laïnh Taán 115160.11 141798.66 108802.32 148611.5 168621.5 188631.7 Toång saûn phaåm Taán 270693.66 285461.13 293125.24 310254.45 330224.25 339254.11 Kim ngaïch xuaát khaåu Trieäu USD 932 954 989 1312 1453 1982 (Nguoàn: Boä Thuûy Saûn ôû Vieät Nam FICen,2005) Trong năm 2008, Việt Nam ñaõ xuất khẩu thủy sản sang 26/27 quốc gia thuộc khối naøy, ñứng ñaàu laø 5 thị trường: Đức, Italia, Tây Ban Nha, Haø Lan vaø Bỉ. Trong 61 sản phẩm thủy sản Việt Nam ñược nhập khẩu vaøo EU, caù tra, basa tăng 23,8%, toâm tăng 47,6%, mực bạch tuộc ñoâng lạnh tăng 26,6%, caù ngöø tăng 21,6% so với năm 2007. Đứng thứ hai laø thị trường Nhật Bản, với khối lượng nhập khẩu treân 134 ngaøn tấn, giaù trò ñaït hôn hơn 828 triệu USD, tăng 13,2% về khối lượng vaø 11% về giaù trị so với năm trước. Laø trung taâm của cuộc khủng hoảng kinh tế toaøn cầu năm 2008, Myõ tụt xuống haïng thứ 3 về nhập khẩu thủy sản của Việt Nam. Tỷ trọng của thị trường Mỹ giaûm từ 20,4% xuống 16,5% trong cơ cấu thị trường xuất khẩu của Việt Nam do nhu cầu tieâu thuï vaø nhập khẩu của nước naøy giảm.Tuy nhieân, theo dự baùo sự suy thoaùi của nền kinh tế vaø sự tăng giaù của caùc mặt haøng thủy sản sẽ tiếp tục ảnh hưởng khoâng nhỏ ñeán sức tieâu thụ thủy sản của nước naøy trong năm 2009. II.1.2 Coâng ngheä saûn xuaát ngaønh cheá bieán thuûy saûn Ngaønh cheá bieán thuûy saûn laø moät boä phaän cô baûn cuûa ngaønh thuyû saûn, ngaønh coù heä thoáng cô sôû vaät chaát töông ñoái lôùn, böôùc ñaàu tieáp caän vôùi trình ñoä khu vöïc, coù ñoäi nguõ quaûn lí kinh nghieäm, coâng nhaân kó thuaät coù tay ngheà gioûi. Hieän nay, ngaønh coâng ngheä cheá bieán thuûy haûi saûn phaùt trieån roäng raõi taïi Vieät Nam vaø khaép treân theá giôùi. Caùc nhaø maùy, xí nghieäp cheá bieán thuûy haûi saûn khaùc nhau veà caùch thöùc hoaït ñoäng, quy moâ saûn xuaát vaø saûn phaåm ñaàu ra. II.1.2.1 Quy trình sô cheá thuûy saûn ñaëc tröng Tieáp nhaän nguyeân lieäu Röûa Nöôùc Nöôùc thaûi Caân, phaân côõ Ñaùnh vaåy, laáy noäi taïng Saûn phaåm phuï Röûa Nöôùc thaûi Caân vaø phaân côõ Nöôùc thaûi Röûa Ngaâm Nöôùc thaûi Röûa Nöôùc thaûi Voâ khay Caáp ñoâng Caùc loaïi thuùy saûn Nöôùc Nöôùc Nöôùc Nöôùc Hình II.1: Quy trình sô cheá thuûy saûn ñaëc tröng Ñaàu tieân haûi saûn ñöôïc röûa baèng nöôùc trong caùc boàn vaø xöû lyù sô boä nhaèm loaïi boû haûi saûn keùm chaát löôïng. Tieáp sau ñoù, chuùng ñöôïc caân vaø phaân loaïi ra kích côõ lôùn nhoû (hoaëc theo caùc tieâu chuaån khaùc nhau) nhaèm muïc ñích taïo ra caùc saûn phaåm ñoàng nhaát phuïc vuï cho caùc coâng ñoaïn cheá bieán tieáp theo. Sau khi phaân kích côõ, haûi saûn laïi ñöôïc röõa laïi moät laàn nöõa roài caét boû noäi taïng. Sau khi caét boû noäi taïng, haûi saûn ñöôïc röûa laïi vaø ñem ñi caân vaø phaân loaïi. Tröôùc khi cho vaøo khay haûi saûn phaûi ñöôïc röûa laïi moät laàn cuoái roài ñem vaøo kho baûo quaûn. Nguyeân lieäu töôi öôùp laïnh Röûa Sô cheá Phaân loaïi côõ Ñoâng laïnh Ñoùng goùi Röûa Xeáp khuoân Baûo quaûn laïnh Nöôùc thaûi Chaát thaûi raén Nöôùc thaûi II.1.2.2 Ñoái vôùi caùc saûn phaåm ñoâng laïnh Hình II.2.: Quy trình cheá bieán caùc saûn phaåm ñoâng laïnh II.1.2.3 Ñoái vôùi caùc saûn phaåm khoâ Nguyeân lieäu Sô cheá (chaûi saïch, chaët ñaàu, laët deø,... Phaân côõ loaïi Baûo quaûn laïnh Phaân loaïi Nöôùng Caùn, xeù Ñoùng goùi Ñoùng goùi Baûo quaûn laïnh Chaát thaûi raén Coâng ngheä cheá bieán caùc saûn phaåm thuyû saûn khoâ Hình II.3: Quy trình cheá bieán caùc saûn phaåm thuûy saûn khoâ II.1.3 Ñaëc tính chung cuûa nöôùc thaûi thuûy saûn Trong ngaønh cheá bieán thuûy haûi saûn, vaán ñeà ñöôïc quan taâm nhieàu nhaát laø moâi tröôøng nöôùc ñöôïc söû duïng ñeå röûa nguyeân lieäu, veä sinh maùy moùc, caùc container, röûa saøn nhaø, taùch loùc maï baêng saûn phaåm. Nöôùc sau khi söû duïng ñeàu thaûi ra ngoaøi mang theo haøm löôïng chaát höõu cô lôùn gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Nöôùc thaûi cuûa moät nhaø maùy cheá bieán thuûy haûi saûn bao goàm : Nöôùc thaûi saûn xuaát: Ñaây laø loaïi nöôùc thaûi röûa haûi saûn caùc loaïi (caù, toâm, cua, möïc, …). Nöôùc thaûi veä sinh coâng nhieäp: Ñaây laø nöôùc caàn duøng cho vieäc röûa saøn nhaø moãi ngaøy, ngoaøi ra coøn duøng ñeå röûa caùc thieát bò, maùy moùc… Nöôùc thaûi sinh hoaït moãi ngaøy: Nöôùc thaûi töø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa caùc caùn boä coâng nhaân vieän trong caùc nhaø maùy. Ñaây laø löôïng nöôùc thaûi ñaùng keå vì trong caùc nhaø maùy cheá bieán haûi saûn thöôøng coù löôïng coâng nhaân khaù ñoâng, nhu caàu söû duïng nöôùc cho caùc hoaït ñoäng nhö taém röûa raát lôùn. Nöôùc thaûi cuûa xí nghieäp cheá bieán thuûy saûn coù haøm löôïng COD dao ñoäng töø 1200 – 2300 mg/l, haøm löôïng BOD5 cuõng khaù lôùn töø 1200 -1800 mg/l trong nöôùc thöôøng chöùa caùc vuï thuûy saûn vaø caùc vuïn naøy raát deã laéng. Haøm löôïng Nitô thöôøng raát cao chöùng toû möùc ñoä oâ nhieãm chaát dinh döôõng raát cao (50 – 120 mg/l). Ngoaøi ra trong nöôùc thaûi thuûy haûi saûn coù chöùa caùc thaønh phaàn chaát höõu cô khi phaân huûy taïo ra caùc saûn phaåm trung gian cuûa söï phaân huûy caùc acid beùo khoâng baõo hoøa taïo muøi raát khoù chòu vaø ñaëc tröng laøm oâ nhieãm veà maët caûm quan vaø aûnh höôûng söùc khoûe coâng nhaân tröïc tieáp laøm vieäc. Ñaëc ñieåm cuûa ngaønh cheá bieán thuûyhaûi saûn laø coù löôïng chaát thaûi lôùn. Caùc chaát thaûi coù ñaëc tính deã öôn hoûng vaø deã thaát thoaùt thaâm nhaäp vaøo doøng nöôùc thaûi. Nöôùc thaûi trong cheá bieán thuyû haûi saûn coù haøm löôïng chaát höõu cô cao vì trong ñoù coù daàu, protein, chaát raén lô löûng vaø chöùa löôïng photphat vaø nitrat. Doøng thaûi töø cheá bieán thuyû saûn coøn chöùa nhöõng maãu vuïn thòt, xöông nguyeân lieäu cheá bieán, maùu chaát beùo, caùc chaát hoaø tan töø noäi taïng cuõng nhö nhöõng chaát taåy röûa vaø caùc taùc nhaân laøm saïch khaùc. Trong ñoù coù nhieàu hôïp chaát khoù phaân huûy. Qua phaân tích 70 maãu nöôùc thuyû taïi caùc cô sôû cheá bieán haûi saûn coù quy moâ coâng nghieäp taïi ñòa baøn tænh Vuõng Taøu nhaän thaáy haøm löôïng COD cuûa caùc cô sôû dao ñoäng töø 283 mg/l – 21026 mg/l, trong khi tieâu chuaån Vieät Nam ñoái vôùi nöôùc thaûi ñöôïc pheùp thaûi vaøo nguoàn nöôùc bieån quanh bôø söû duïng cho muïc ñích baûo veä thuûy sinh coù löu löôïng thaûi töø 50 m3 – 500 m3 / ngaøy laø < 100 mg/l. Nöôùc thaûi cuûa phaân xöôûng cheá bieán thuûy haûi saûn coù haøm löôïng COD dao ñoäng töø 500 – 3000 mg/l, giaù trò ñieån hình laø 1500 mg/l, haøm löôïng BOD5 dao ñoäng trong khoaûng töø 300 – 2000 mg/l, giaù trò ñieån hình laø 1000 mg/l. Trong nöôùc thöôøng coù caùc maûnh vuïn thuûy saûn vaø caùc maûnh vuïn naøy deã laéng, haøm löôïng chaát raén lô löûng dao ñoäng töø 200 – 1000 mg/l, giaù trò thöôøng gaëp laø 500mg/l. Nöôùc thaûi thuyû saûn cuõng bò oâ nhieãm chaát dinh döôõng vôùi haøm löôïng Nitô khaù cao töø 50 – 200 mg/l, giaù trò thöôøng gaëp laø 100mg/l; haøm löôïng photpho dao ñoäng töø 10 – 100 mg/l, giaù trò ñieån hình laø 30 mg/l. Ngoaøi ra trong nöôùc thaûi cuûa ngaønh cheá bieán thuyû haûi saûn coøn chöùa thaønh phaàn höõu cô maø khi bò phaân huyû seõ taïo caùc saûn phaåm trung gian cuûa söï phaân huyû cuûa caùc acid beùo khoâng baõo hoaø, taïo muøi raát khoù chòu vaø ñaëc tröng, gaây oâ nhieãm veà maët caûnh quan vaø aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán coâng nhaân laøm vieäc. II.1.4 Taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng cuûa ngaønh cheá bieán thuûy saûn II.1.4.1 Khí thaûi Phần lớn caùc xí nghiệp chế biến thủy sản sinh ra khí độc ở mức tương đối thấp. Khí thaûi phaùt sinh chuû yeáu do caùc hoaït ñoäng cuûa loø hôi, caùc maùy phaùt ñieän döï phoøng, löôïng khí gas hay than cuûi ñeå saáy thuyû haûi saûn (haøng khoâ),... Muøi (Cl2, NH3, H2S) phaùt sinh chuû yeáu töø quaù trình khöû truøng, töø heä thoáng laøm laïnh vaø töø söï phaân huyû caùc pheá phaåm thuyû haûi saûn. Hơi chlorine: Dung dịch chlorine được dung để khử trùng dụng cụ, thiết bị sản xuất, rửa tay, rửa nguyeân liệu với haøm lượng 20-200 ppm, Hơi Clo khuếch taùn vaøo trong khoâng khí ngay tại khu vực sản xuất với nồng độ cao, ảnh hưởng đến người lao động. Coâng nhaân laøm vieäc trong moâi tröôøng coù caùc khí ñoäc vaø muøi hoâi tanh laøm cô theå meät moûi, giaûm hieäu suaát laøm vieäc, giaûm hieäu quaû saûn xuaát, aûnh höôûng ñeán söùc khoeû hieän taïi hoaëc taùc haïi laâu daøi. Taùc nhaân lạnh: Hơi dung moâi chất lạnh bị rò rỉ bao gồm caùc loại khí như R12, R22, NH3… caùc khí naøy coù thể ảnh hưởng đến tầng ozon. Khí NH3: Hơi naøy coù trong khoâng khí khu vực phaân xưởng sản xuất trong trường hợp bị rò rỉ ñöôøng ống của hệ thống lạnh. Khí coù muøi khai đặc trưng, dễ hòa tan trong nước, coù phản ứng kiềm mạnh.Vì thế khí naøy aûnh höôûng mắt, mũi, họng… Tieâu chuẩn cho pheùp xả thaûi laø 0.02 mg/l. Khí CFCs: Được dung trong caùc thiết bị laøm lạnh, laø taùc nhaân laøm thủng tầng ozon vaø ñöôïc khuyeán caùo khoâng neân duøng nöõa. Mùi hôi: Mùi hôi của nguyeân liệu laø do sự phaân hủy caùc chất hữu cơ coù trong chất thải raén vaø nöôùc thaûi. Theo thời gian, caùc chất hữu cơ đặc biệt laø chất thải rắn sẽ phaân giải caùc axit amin thaønh caùc chất đơn giản hơn như trimetyamin, dimetyamin… laø những chất coù muøi tanh, hôi thối. Coâng nhaân laøm việc trong điều kiện muøi hoâii tanh laøm cho cơ thể mệt mỏi, giảm hiệu suất laøm việc, giảm hiệu quả sản xuất. Khí thải từ caùc loø nấu, chế biến: Khoùi thaûi töø caùc loø naáu thuû coâng nhieân lieäu ñoát laø than ñaù hay daàu FO, thaønh phaàn chuû yeáu laø CO2, CO, SOx, NO2, buïi than vaø moät soá chaát höõu cô deã bay hôi. Khoùi thaûi phaùt taùn ra moâi tröôøng xung quanh, gaây tröïc tieáp caùc beänh veà hoâ haáp, phoåi,... nguyeân nhaân cuûa caùc côn möa axit aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng sinh thaùi, aên moøn caùc coâng trình. Ngoaøi ra khí CO2 thaûi ra töø caùc khu coâng nghieäp coøn laø nguyeân nhaân chính gaây hieäu öùng nhaø kính. II.1.4.2 Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi laø moät trong nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng lôùn nhaát cuûa ngaønh cheá bieán thuyû haûi saûn, nöôùc thaûi cheá bieán thuyû haûi saûn ñaëc tröng bôûi caùc thoâng soá oâ nhieãm nhö: maøu, muøi, chaát raén khoâng hoaø tan, chaát raén lô löûng, caùc vi khuaån, chæ soá BOD, COD, pH,... Caùc ñaëc tính chung cuûa nöôùc thaûi thuyû saûn: pH thöôøng naèm trong giôùi haïn töø 6,5 – 7,5 do coù quaù trình phaân huyû ñaïm vaø thaûi ammoniac. Coù haøm löôïng caùc chaát höõu cô daïng deã phaân huyû sinh hoïc cao. Giaù trò BOD5 thöôøng lôùn, dao ñoäng trong khoaûng 300 – 2000 mg/l, giaù trò COD naèm trong khoaûng 500 – 3000 mg/l. Haøm löôïng chaát raén lô löûng cao töø 200 – 1000 mg/l. Haøm löôïng lôùn caùc protein vaø chaát dinh döôõng, theå hieän ôû hai thoâng soá toång Nitô (50 – 200 mg/l) vaø toång Photpho (10 – 100 mg/l). Ñeå xöû lyù ñöôïc chaát oâ nhieãm naøy trieät ñeå caàn coù heä thoáng xöû lyù baäc 3 (xöû lyù chaát dinh döôõng). Ñieàu naøy laøm dieän tích coâng trình vaø chi phí ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù raát lôùn. Thöôøng coù muøi hoâi do coù söï phaân huyû caùc axit amin... Với tải lượng chất oâ nhiễm của ngaønh chế biến thủy sản thì nước thải ảnh hưởng rất lớn đến hệ sinh thaùi nước: Laøm tăng ñộ ñộc của nước, ảnh hưởng trực tiếp ñến sự phaùt triển của hệ thủy sinh, laøm giảm khaû năng tạo oxy hoøa tan trong nước. Haøm lượng chất hữu cơ cao tạo ñiều kiện thiếu oxy, trong nước xảy ra quaù trình phaân hủy yếm khí tạo ra caùc sản phẩm ñộc hại như H2S… gaây muøi thối cho nöôùc vaø laøm nöôùc chuyeån maøu ñen. Laø nguồn gốc gaây bệnh dịch trong nước, oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm. II.1.4.3 Chaát thaûi raén Chaát thaûi raén chuû yeáu laø caùc thaønh phaàn höõu cô, deã leân men, gaây thoái röûa vaø taïo muøi khoù chòu, aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñaát, nöôùc, khoâng khí, ñoù cuõng laø nguoàn laây lan caùc dòch beänh. Chất thải rắn được phaùt sinh từ 3 nguồn: Töø quaù trình chế biến: Bao gồm caùc loại vỏ, đầu, nội tạng… Nếu chất thải naøy khoâng được thu gom sẽ phaân hủy gaây ra muøi khoù chịu. Từ khu vực phụ trợ: bao gồm chất thải rắn phaùt sinh từ căntin, bao bì hư hỏng… Chuùng coù thaønh phaàn gioáng raùc ñoâ thị. Caùc loại caën baõ dư do quaù trình xử lyù nước thaûi vaø quaù trình phaân hủy sinh học. Baûng II.3 : Löôïng chaát thaûi raén trong quaù trình cheá bieán thuyû haûi saûn STT Quaù trình cheá bieán Löôïng chaát thaûi raén 1 Ñoâng laïnh: (taán pheá thaûi/taán saûn phaåm) - Toâm ñoâng laïnh 0.75 - Caù ñoâng laïnh 0.6 - Nhuyeãn theå chaân ñaàu ñoâng laïnh 0.45 - Giaùp xaùc ñoâng laïnh 0.5 – 0.6 - Nhuyeãn theå hai maûnh voû ñoâng laïnh 4 2 Nöôùc maém (taán chaát thaûi/1000 lít nöôùc maém) 0.2 3 Haøng khoâ: (taán pheá thaûi/taán nguyeân lieäu) - Toâm khoâ 0.43 - Caù khoâ 0.38 - Möïc oáng khoâ 0.17 4 Ñoà hoäp (taán pheá thaûi/taán saûn phaåm) 1.7 5 Agar (taán pheá thaûi/ taán saûn phaåm) 6 (Nguoàn: WHO, 1993) II.1.4.4 Nhieät thaûi vaø tieáng oàn Nhieät thaûi töø loø naáu, töø heä thoáng laøm laïnh vaø tieáng oàn töø caùc thieát bò saûn xuaát aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söùc khoeû coâng nhaân vaø ngöôøi daân xung quanh. Tieáng oàn vaø ñoä rung thöôøng gaây aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán thính giaùc, laøm giaûm thính löïc cuûa ngöôøi lao ñoäng, giaûm hieäu suaát laøm vieäc, vaø phaùt sinh nhieàu chöùng beänh khaùc. Taùc ñoäng cuûa tieáng oàn coù bieåu hieän qua phaûn xaï cuûa heä thaàn kinh hoaëc gaây trôû ngaïi ñeán hoaït ñoäng cuûa heä thaàn kinh thöïc vaät, khaû naêng ñònh höôùng, giöõ thaêng baèng qua ñoù aûnh höôûng ñeán naêng suaát lao ñoäng. Tieáng oàn quaù lôùn coù theå gaây thöông tích. Tieâu chuẩn quy định cho mức tiếng ồn tại caùc cơ sở sản xuaát laø 75 dB. II.1.4.5 Taùc nhaân hoùa hoïc Caùc hoùa chaát khöû truøng vaø taåy truøng nhö : Clorine, xaø phoøng, caùc chaát phuï gia, baûo quaûn thöïc phaåm gaây haïi cho moâi tröôøng. II.1.4.6 Taùc nhaân sinh hoïc Caùc loaïi chaát nhö: nöôùc thaûi, chaát thaûi raén ñeàu coù chöùa taùc nhaân sinh hoïc ñoù laø caùc loaïi vi sinh vaät gaây beänh cho ngöôøi vaø ñoäng vaät. Neáu khoâng phaùt hieän vaø xöû lyù kòp thôøi thì raát deã taïo ñieàu kieän cho vi sinh vaät gaây beänh phaùt taùn vaøo moâi tröôøng laøm aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cho coäng ñoàng xung quanh. II.1.4.7 Taùc nhaân khaùc Haàu nhö caùc cô sôû cheá bieán thuûy saûn ôû Vieät Nam ñeàu coù baûo hoä lao ñoäng (uûng, gaêng tay, khaåu trang, noùn) cho coâng nhaân trong quaù trình laøm vieäc. Moâi tröôøng laøm vieäc cuûa caùc coâng nhaân trong caùc nhaø xöôûng thöôøng bò oâ nhieãm do coù ñoä aåm cao vaø muøi hoâi. Do ñoù, tyû leä maéc beänh ngheà nghieäp nhö thaát khôùp, vieâm hoïng… thöôøng coù tyû leä cao. Vaán ñeà veä sinh an toaøn thöïc phaåm coøn bò haïn cheá bôûi caùc phoøng cheá bieán, saøn nhaø xöôûng, ñöôøng thoaùt nöôùc thaûi chöa ñöôïc thieát keá hôïp lyù. AÙnh saùng trong xöôûng cheá bieán vaãn chöa ñuû ñoä saùng. Traàn nhaø, töôøng ngaên khoâng ñöôïc saïch, heä thoáng voøi nöôùc, khay ñöïng baèng kim loaïi deã bò ræ seùt vaø khoâng hôïp veä sinh. II.1.5 Nhaän xeùt chung veà nöôùc thaûi ngaønh cheá bieán thuûy saûn Nöôùc thaûi ngaønh cheá bieán thuûy haûi saûn ôû mieàn Nam coù haøm löôïng COD trong khoaûng 1200 – 2600 mg/l, haøm löôïng BOD trong khoaûng 900 – 1600 mg/l, haøm löôïng Nitô thöôøng raát cao, naèm trong khoaûng 50 -150 mg/l ñieàu naøy chöùng toûa raèng nöôùc thaûi coù chaát oâ nhieãm dinh döôõng cao. Ngoaøi ra nöôùc thaûi coøn chöùa chaát raén (vaây, ñaàu, ruoät, … raát deã thu gom. Nhìn chung nöôùc thaûi cuûa ngaønh cheá bieán thuûy haûi saûn möùc ñoä oâ nhieãm vöôït nhieàu laàn so vôùi tieâu chuaån cho pheùp xaû vaøo nguoàn tieáp nhaän do Nhaø nöôùc quy ñònh (5 – 10 laàn ñoái vôùi chæ tieâu COD, BOD, gaáp 8 -14 Nitô höõu cô…). Do ñoù giaù trò caùc thoâng soá oâ nhieãm trong nöôùc thaûi ngaønh cheá bieán thuûy saûn phaûi theo QCVN 11:2008/BTNMT. (Baûng II.4: Giaù trò toái ña cho pheùp caùc thoâng soá oâ nhieãm trong nöôùc thaûi ngaønh coâng nghieäp cheá bieán thuûy saûn phaàn phuï luïc). Thöïc teá cho thaáy haàu heát caùc cô sôû cheá bieán thuyû haûi saûn cuûa nöôùc ta hieän nay chöa coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi hoặc coù cô sôû coù heä thoáng xöû lyù nhöng khoâng ñaït yeâu caàu ñaõ laøm oâ nhieãm traàm troïng ñeán moâi tröôøng soáng cuûa coäng ñoàng xung quanh, gaây oâ nhieãm naëng ñeán nguoàn nöôùc ngaàm, nöôùc maët, nhieàu gieáng nöôùc xung quanh khoâng söû duïng ñöôïc. Vì vaäy, vieäc nghieân cöùu aùp duïng vaø trieån khai coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi ngaønh cheá bieán thuyû haûi saûn ñang laø vaán ñeà caáp baùch maø chuùng ta caàn thöïc hieän. II.2 Toång quan veà coâng ty TNHH thuûy saûn TRÖÔØNG VINH II.2.1 Giôùi thieäu chung Coâng ty TNHH thuûy saûn TRÖÔØNG VINH laø moät doanh nghieäp lieân doanh giöõa Vieät Nam vaø Thuïy Syõ ñöôïc thaønh laäp vaøo thaùng 2 naêm 2001 GPKD soá: 201/GP-HCM. Địa chỉ: 291/12 Luỹ Baùn Bích, Phöôøng Hoøa Thaïnh, Quaän Taân Phuù, Tp.HCM. Vôùi muïc tieâu trôû thaønh “Nhaø cung caáp danh tieáng” vôùi caùc saûn phaåm chaát löôïng, an toaøn thöïc phaåm, thaân thieän vôùi moâi tröôøng theo caùc tieâu chuaån ISO 9001:2000, BRC(2005), IFS(Ver.4), HACCP vaø ISO 14001:2005. Cung caáp cho khaùch haøng nhöõng saûn phaåm chaát löôïng nhaèm naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng cuûa con ngöôøi. Ngaønh nghề kinh doanh: sản xuất, chế biến thịt hun khoùi, xuùc xích, caù. Sản xuất chế biến caùc loại thực phẩm từ thủy hải sản. Tiếp thò vaø baùn thực phẩm chế biến của Coâng ty lieân doanh sản xuất. II.2.2 Thoâng tin về hoạt động sản xuấtTổng nguồn vốn laø 634.552 USD, trong đoù: - Vốn cố định : 404.600 USD bao gồm: + Maùy moùc, thiết bị sản xuất : 287.600 USD + Thiết bị xử lyù nguyeân liệu, nhaø kho : 99.000 USD + Trang thiết bị văn phoøng : 6.000 USD + Thiết bị khaùc : 12.000 USD - Vốn lưu động : 229.952 USD II.2.2.1 Nhu cầu nguyeân lieäu vaø nguồn cung cấp Caùc nguyeân liệu chính của Coâng ty lấy từ caùc chợ thịt, caù đầu mối của thaønh phố. Một số nguyeân liệu khaùc được nhập khẩu như gia vị vaø dăm baøo được nhập từ Thụy Điển. Nguyeân lieäu chính duøng cho saûn xuaát ñöôïc cho vaøo baûng sau. Bảng II.5: Danh muïc caùc nguyeân lieäu chính duøng cho saûn xuaát Teân nguyeân liệu Soá löôïng Nguoàn cung caáp (nhaäp khaåu hay taïi Vieät Nam) Nhaâp khaåu Vieät Nam Thịt tươi, thịt đoâng, caù 350 tấn/năm 100% Gia vị nhập khẩu 4.5 tấn/năm 100% Gia vị trong nước 12 tấn/năm 100% (Nguoàn: Coâng ty TNHH thuûy saûn TRÖÔØNG VINH, 4/2009) II.2.2.2 Nhu caàu vaø nguoàn cung caáp nöôùc Nhu cầu khối lượng nước sử dụng :400 m3/thaùng Trong đoù: - Nước phục vụ sản xuất :7 m3/ngaøy - Nước phục vụ sinh hoạt :8 m3/ngaøy Nguồn cung cấp nước: sử dụng nguồn nước ngầm II.2.2.3 Lao ñoäng Nguồn nhaân lực Coâng ty hieän laø 75 người Trong đoù: Nhaân vieân văn phoøng, baùn haøng: 06 người Nhaân vieân kỹ thuật: 03 người. Coâng nhaân: 12 người. Thời gian laøm việc của coâng ty: Laøm 01 ca: saùng 8h - 12h, chiều 1h – 5h. Buổi tối khoâng sản xuất. II.2.3 Quy trình sản xuất Nguyên liệu thịt Xông khói Nấu Làm lạnh Xay Định hình Nước thải Chất thải rắn Đóng gói Bảo quản Chất thải rắn Quy trình chế biến xuùc xích Rửa Hình II.4: Quy trình chế biến xuùc xích Ghi chú: quy trình sản xuất chất thải Thuyết minh quy trình coâng nghệ sản xuất Thịt heo mua từ chợ đầu mối được đem đi rửa, sau đoù đem qua maùy xay để nghiền nhỏ thịt. Phần thịt heo sau khi xay được đưa qua coâng đoạn định hình bằng bơm định löôïng ñuùng kích thöôùc vaø hình daùng yeâu caàu. Sau đoù, đưa vaøo hệ thống xoâng khoùi ñeå taïo maøu. Phần thịt sau khi tạo maøu đem ñi nấu chín trước khi đưa qua khaâu laøm lạnh. Thaønh phẩm được đưa vaøo coâng đoạn đoùng goùi bao bì vaø bảo quản, xuất haøng theo yeâu caàu. + Quy trình chế biến dăm boâng Nguyên liệu thịt Rửa Cắt nhỏ Massage Bơm vô túi nylon Nạo thịt Öôùp gia vị Làm lạnh Nấu Nước thải Chất thải rắn Đóng gói Bảo quản Hình II.5: Quy trình chế biến dăm boâng Ghi chú: quy trình sản xuất chất thải Thuyết minh quy trình coâng nghệ Phần nguyeân liệu thịt sau khi mua töø caùc chợ đầu mối đem đi rửa rồi nạo thịt đồng thời phaân loại theo từng thaønh phần như thịt nạc, thịt mỡ, da… Phần thịt naïc sẽ được đưa vaøo quy trình sản xuất dăm boâng, coøn thịt môõ vaø da sẽ được đưa vaøo quy trình sản xuất xuùc xích. Phần thịt naïc sau khi qua giai đoạn phaân loại được đem ướp gia vị, sau đoù đem đi cắt nhỏ rồi đưa qua hệ thống massage laøm cho thịt dai, nhuyễn trở thaønh dăm thịt. Phần dăm thịt naøy sau đoù được bơm voâ tuùi nylon rồi đem đi nấu để laøm chín thịt. Giai đoạn cuối cuøng laø giai ñoaïn laøm laïnh, ñoùng goùi vaø bảo quản. + Quy trình cheá bieán caù Caù Fillet (loùc thòt) Röûa saïch Phaân kích côõ Caáp ñoâng (-18oC) 90 Voâ khuoân Ñoùng goùi Chaát thaûi (s.p thöøa) Nguyeân lieäu vaøo Nöôùc coù Clorine Nöôùc thaûi coù Clorine Hôi + chaát laïnh Chaát thaûi raén Hình II.6: Quy trình coâng ngheä cheá bieán caù II.2.4 Moâi tröôøng vaø xöû lyù chaát thaûi II.2.4.1 Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi cuûa coâng ty goàm: Nöôùc thaûi do saûn xuaát vaø sinh hoaït. Nguoàn nöôùc thaûi töø quaù trình vaän chuyeån, duïng cuï boác xeáp… Nöôùc thaûi sinh ra töø quaù trình cheá bieán. Nöôùc thaûi veä sinh, thieát bò, nhaø xöôûng tröôùc vaø sau giôø saûn xuaát. Löu löôïng nöôùc thaûi öôùc tính khoaûng 15 m3/ngaøy. Nhö vaäy nguoàn chaát thaûi loûng chuû yeáu laø nöôùc, maùu caù, xaø phoøng, vuïn thòt. Ñaây laø moâi tröôøng lyù töôûng cho vi sinh vaät gaây beänh vaø pha._.ùt trieån laø nguoàn beänh raát roäng. Do ñoù vieäc xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi laø raát caàn thieát. II.2.4.2 Pheá thaûi raén Do caùc phuï phaåm taïo ra töø quaù trình cheá bieán thòt, caù ñöôïc taän duïng toái ña neân pheá thaûi raén thaûi ra ngoaøi moâi tröôøng haàu nhö khoâng coù. II.2.4.3 Khí thaûi Nhaø maùy laø cô sôû cheá bieán hoaït ñoäng saûn xuaát chuû yeáu baèng caùc maùy moùc thieát bò ñöôïc trang bò khaù hieän ñaïi do ñoù haïn cheá ñöôïc löôïngkhí thaûi thoaùt ra moâi tröôøng beân ngoaøi. Muøi: Nhaø maùy ñöôïc ñaàu tö ñaït tieâu chuaån veä sinh haøng hoaù xuaát khaåu theo TCVN, EU… neân muøi laï haàu nhö khoâng coù. Caùc khía caïnh lieân quan ñeán moâi tröôøng lao ñoäng Nhieät ñoä: Do yeâu caàu trong cheá bieán thuyû saûn phaûi nhanh, saïch laïnh trong ñoù nhieät ñoä ñoùng vai troø raát quan troïng neân trong moãi khu vöïc saûn xuaát seõ ñöôïc laép ñaët heä thoáng maùy laïnh ñeå nhieät ñoä trong phaân xöôûng phaûi ñaït töø 20-22 ñoä AÙnh saùng: Beân caïnh nhieät ñoä, aùnh saùng ñoùng vai troø khoâng keùm phaàn quan troïng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng saûn xuaát. Nhaø maùy trang bò 1 heä thoáng ñeøn Neon coù aùnh saùng traéng, moãi boùng daøi khoaûng 1.2 met. Haøng ngaøy coù moät toå baûo trì ñi kieåm tra ñeå duy trì ñöôïc ñoä aùnh saùng caàn thieát cho saûn xuaát. Ñoä aåm: Moâi tröôøng cheá bieán thuyû saûn luoân aåm öôùt do tieáp xuùc thöôøng xuyeân vôùi nöôùc, raát deã gaây ra nhöõng beänh ngoaøi da, ngoaøi ra ñaây cuõng laø moâi tröôøng lyù töôûng cho vi sinh vaät truù nguï vaø phaùt trieån. Ñeå ñaûm baûo söùc khoeû cho coâng nhaân cuõng nhö chaát löôïng saûn phaåm. Tieáng oàn: Caùc khu vöïc trong nhaø maùy ñöôïc boá trí caùch nhau baèng caùc böùc töôøng caùch aâm ví duï nhö: khu vöïc phoøng maùy, khu vöïc caáp ñoâng, khu laøm ñaù, khu vöïc cheá bieán… Maët khaùc, caùc heä thoáng maùy moùc thieát bò ñöôïc trang bò khaù hieän ñaïi neân khoâng gaây tieáng oàn cho moâi tröôøng xung quanh. Buïi: Caùc dieän tích phuïc vuï cho giao thoâng ñi laïi trong noäi boä coâng ty ñöôïc traùng nhöïa, vaø coù ñoäi veä sinh chuyeân ñi thu gom queùt doïn raùc khu vöïc xung quanh nhaèm haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát maät ñoä buïi bay vaøo phaân xöôûng vaø caùc khu vöïc laân caän. CHÖÔNG III: MOÄT SOÁ PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI NGAØNH CHEÁ BIEÁN THUÛY SAÛN III.1 Caùc phöông phaùp XLNT trong ngaønh CBTS Caùc loaïi nöôùc thaûi ñeàu chöùa taïp chaát gaây oâ nhieãm raát khaùc nhau: töø caùc loaïi chaát raén khoâng tan, ñeán nhöõng loaïi chaát khoù tan hoaëc tan ñöôïc trong nöôùc, xöû lyù nöôùc thaûi laø loaïi boû caùc taïp chaát ñoù, laøm saïch laïi nöôùc hoaëc thaûi vaøo nguoàn hay taùi söû duïng. Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc ñích ñoù chuùng ta thöôøng döïa vaøo ñaëc ñieåm cuûa töøng loaïi taïp chaát ñeå löïa choïn phöông phaùp xöû lyù thích hôïp. Thoâng thöôøng coù caùc phöông phaùp xöû lyù sau: Xöû lyù baèng phöông phaùp cô hoïc. Xöû lyù baèng phöông phaùp hoùa lyù vaø hoùa hoïc. Xöû lyù baèng phöông phaùp sinh hoïc. III.1.1 Phöông phaùp cô hoïc Phöông phaùp naøy thöôøng laø caùc giai ñoaïn xöû lyù sô boä, bao goàm caùc quaù trình maø khi nöôùc thaûi ñi qua quaù trình ñoù seõ khoâng thay ñoåi tính chaát hoaù hoïc vaø sinh hoïc cuûa noù. Xöû lyù cô hoïc nhaèm naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû cuûa caùc böôùc xöû lyù tieáp theo. Do nöôùc thaûi thuûy saûn thöôøng coù haøm löôïng höõu cô cao vaø chöùa nhieàu caùc maûnh vuïn thòt vaø ruoät cuûa caùc loaïi thuûy haûi saûn neân sau khi xöû lyù baèng phöông phaùp cô hoïc thì moät soá taïp chaát coù trong nöôùc thaûi seõ ñöôïc loaïi ra, traùnh gaây taéc ngheõn ñöôøng oáng, laøm hö maùy bôm vaø laøm giaûm hieäu quaû xöû lyù cuûa caùc coâng ñoaïn sau. Nhöõng coâng trình xöû lyù cô hoïc bao goàm: song chaén raùc, beå laéng caùt, beå vôùt daàu… III.1.1.1 Song chaén raùc Song chaén raùc ñöôïc duøng ñeå giöõ raùc vaø caùc taïp chaát raén coù kích thöôùc lôùn trong nöôùc thaûi noùi chung vaø nöôùc thaûi thuûy saûn noùi rieâng. Phaàn raùc naøy seõ ñöôïc vaän chuyeån ñeán maùy nghieàn raùc ñeå nghieàn nhoû, sau ñoù ñöôïc vaän chuyeån tôùi beå phaân huyû caën (beå Metan). Ñoái vôùi caùc taïp chaát < 5mm thöôøng duøng löôùi chaén raùc. Caáu taïo cuûa song chaén raùc goàm coù caùc thanh kim loaïi tieát dieän hình chöõ nhaät, hình troøn hoaëc hình baàu duïc, song chaén raùc ñöôïc chia thaønh 2 loaïi di ñoäng vaø coá ñònh vaø ñöôïc ñaët nghieâng moät goác 60 – 90o theo höôùng doøng chaûy. Tuyø theo löôïng raùc ñöôïc giöõ laïi treân song chaén raùc maø ta coù theå thu gom baèng phöông phaùp thuû coâng hay cô khí. Song chaén raùc nhaèm giöõ laïi caùc vaät thoâ nhö raùc, gieû, giaáy, voû hoäp, maãu ñaát ñaù, caùc nguyeân lieäu saûn xuaát rôi vaõi… ôû tröôùc caùc coâng trình xử lyù. Song chaén raùc ñöôïc laøm baèng saét troøn hoaëc vuoâng… ñan saép xeáp vôùi nhau, song chaén raùc theo khe hôû ñöôïc phaân biệt thaønh 2 loaïi: thanh chaén raùc thoâ naèm trong khoaûng (30 – 200mm) vaø loaïi trung bình laø ( 5 – 25mm). Theo ñaëc ñieåm caáu taïo chia song chaén raùc thaønh 2 loaïi: loaïi coá ñònh vaø loaïi di ñoäng. Theo phöông phaùp laáy raùc chia laøm hai loaïi laø: loaïi thuû coâng vaø loaïi cô giôùi. Song chaén raùc thöôøng ñaët naèm nghieâng so vôùi maët naèm ngang moät goùc 450 – 900 ñeå lôïi khi coï röûa, nhöng cuõng coù theå ñaët vuoâng goùc vôùi höôùng nöôùc chaûy. Thanh ñan song chaén raùc coù theå duøng loaïi tieát dieän troøn d = 8 ÷10 mm, loaïi hình chöõ nhaät coù: S x b = 10 * 40 vaø 8 * 60 mm, hay laø hình baàu duïc… trong thöïc teá song chaén raùc thöôøng ñöôïc duøng laø song chaén raùc hình chöõ nhaät, tuy nhieân loaïi naøy coù toån thaát thuyû löïc lôùn. III.1.1.2 Beå ñieàu hoøa Beå ñieàu hoøa coù nhieäm vuï ñieàu hoøa löu löôïng vaø noàng ñoä tính chaát nöôùc thaûi. Beå ñieàu hoøa taïo cheá ñoä laøm vieäc oån ñònh cho caùc coâng trình xöû lyù phía sau. III.1.1.3 Beå laéng Beå laéng duøng ñeå taùch caùc chaát lô löûng coù troïng löôïng rieâng lôùn hôn troïng löôïng rieâng cuûa nöôùc. Caùc chaát lô löûng naëng hôn seõ töø töø laéng xuoáng ñaùy, coøn chaát lô löûng nheï hôn seõ tieáp tuïc theo doøng nöôùc ñeán caùc coâng trình xöû lyù tieáp theo. Coù theå duøng nhöõng thieát bò thu gom vaø vaän chuyeån caùc chaát laéng vaø noåi tôùi coâng trình xöû lyù caën. Döïa vaøo chöùc naêng, vò trí coù theå chia beå laéng thaønh caùc loaïi: beå laéng ñôït 1 ñaët tröôùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc vaø beå laéng ñôït 2 sau coâng trình xöû lyù sinh hoïc. Döïa vaøo nguyeân taéc hoaït ñoäng, coù theå chia ra caùc loaïi beå laéng nhö: beå laéng hoaït ñoäng giaùn ñoaïn hoaëc beå laéng hoaït ñoäng lieân tuïc. Döïa vaøo caáu taïo coù theå chia beå laéng thaønh caùc loaïi: beå laéng ñöùng, beå laéng li taâm… Soá löôïng caën taùch ra khoûi nöôùc thaûi trong caùc beå laéng phuï thuoäc vaøo noàng ñoä oâ nhieãm baån ban ñaàu, ñaëc tính rieâng cuûa caën (hình daïng, kích thöôùc, troïng löôïng rieâng, vaän toác rôi…) vaø thôøi gian löu nöôùc trong beå. III.1.1.4 Beå taùch daàu môõ Beå vôùt daàu môõ ñöôïc söû duïng khi xöû lyù nöôùc thaûi coù chöùa daàu môõ nhö nöôùc thaûi thuûy saûn. Neáu haøm löôïng daàu môõ khoâng cao thì vieäc vôùt daàu môõ ñöôïc thöïc hieän ngay ôû beå laéng nhôø thieát bò gaït chaát noåi. Beå taùch daàu môõ thöôøng duøng cho caùc loaïi nöôùc thaûi cuûa caùc ngaønh coâng nghieäp, aên uoáng, cheá bieán bô söõa, caùc loø moå, xí nghieäp eùp daàu thöôøng coù laãn daàu môõ. Caùc chaát naøy thöôøng nheï hôn nöôùc vaø noåi leân maët nöôùc. Nöôùc thaûi sau khi ñöôïc taùch daàu môõ coù theå cho qua caùc giai ñoaïn xöû lí tieáp theo, neáu ñaõ saïch coù theå cho chaûy vaøo caùc doøng thuûy vöïc. Hôn nöõa nöôùc thaûi chöùa daàu môõ khi cho vaøo xöû lyù sinh hoïc seõ laøm bít caùc loã hoång ôû caùc vaät lieäu loïc vaø laøm hoûng caùc caáu truùc buøn hoaït tính trong beå Aerotank… Daàu môõ ñöôïc laáy ra khoûi beå baèng nhieàu bieän phaùp khaùc nhau. Bieän phaùp ñôn giaûn laø duøng caùc taám sôïi queùt treân maët nöôùc hoaëc laø cheá taïo ra caùc loaïi maùy huùt daàu môõ ñaët tröôùc daây truyeàn xöû lyù. III.1.1.5 Beå loïc Ngöôøi ta duøng caùc beå loïc ñeå taùch caùc taïp chaát nhoû khoûi nöôùc thaûi (buïi, daàu, môõ boâi trôn…) maø ôû caùc beå laéng khoâng giöõ laïi ñöôïc. Nhöõng loaïi vaät lieäu loïc coù theå söû duïng laø caùt thaïch anh, than coác hoaëc soûi nghieàn, thaäm chí caû than naâu, than buøn than goã. Vieäc choïn vaät lieäu loïc phuï thuoäc vaøo loaïi nöôùc thaûi vaø ñieàu kieän ñòa phöông. Beân caïnh caùc beå loïc vaø lôùp vaät lieäu loïc, ngöôøi ta coøn söû duïng caùc maùy vi loïc coù löôùi vaø lôùp vaät lieäu töï hình thaønh khi maùy vi loïc laøm vieäc. Caùc loaïi maùy vi loïc naøy ñöôïc söû duïng ñeå xöû lyù nöôùc thaûi daïng sôïi. III.1.2 Phöông phaùp hoaù lyù – hoùa hoïc Laø phöông phaùp duøng caùc phaûn öùng hoaù hoïc ñeå chuyeån caùc chaát oâ nhieãm thaønh caùc chaát ít oâ nhieãm hôn, chaát ít oâ nhieãm thaønh caùc chaát khoâng oâ nhieãm. Ví duï nhö duøng caùc chaát oâxy hoaù nhö ozone, H2O2, O2, Cl2… ñeå oxy hoaù caùc chaát höõu cô, voâ cô coù trong nöôùc thaûi. Phöông phaùp naøy giaù thaønh xöû lyù cao neân coù haïn cheá söû duïng. Thöôøng chæ söû duïng khi trong nöôùc thaûi toàn taïi caùc chaát höõu cô, voâ cô khoù phaân huyû sinh hoïc. Thöôøng aùp duïng cho caùc loaïi nöôùc thaûi nhö: nöôùc thaûi roø ræ raùc, nöôùc thaûi deät nhuoäm, nöôùc thaûi giaáy. Ñoâi khi moät soá nhaø maùy cheá bieán thuûy saûn cuõng aùp duïng phöông phaùp hoaù hoïc ñeå ñöa vaøo quy trình xöû lyù, vì phöông phaùp seõ taêng cöôøng xöû lyù cô hoïc hoaëc sinh hoïc. Nhöõng phaûn öùng dieãn ra coù theå laø phaûn öùng oxy hoaù khöû, caùc phaûn öùng taïo chaát keát tuûa hoaëc caùc phaûn öùng phaân huyû chaát ñoäc haïi. III.1.2.1 Keo tuï (Ñoâng tuï – Tuûa boâng) Ñoâng tuï vaø tuûa boâng laø moät coâng ñoaïn cuûa quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi, maëc duø chuùng laø hai quaù trình rieâng bieät nhöng chuùng khoâng theå taùch rôøi nhau. Vai troø cuûa quaù trình ñoâng tuï vaø keát boâng nhaèm loaïi boû huyeàn phuø, chaát keo coù trong nöôùc thaûi. Ñoâng tuï: Laø phaù vôõ tính beàn vöõng cuûa caùc haït keo, baèng caùch ñöa theâm chaát phaûn öùng goïi laø chaát ñoâng tuï. Keát boâng: Laø tích tuï caùc haït “ñaõ phaù vôõ ñoä beàn” thaønh caùc cuïm nhoû sau ñoù keát thaønh caùc cuïm lôùn hôn vaø coù theå laéng ñöôïc goïi laø quaù trình keát boâng. Quaù trình keát boâng coù theå caûi thieän baèng caùch ñöa theâm vaøo caùc chaát phaûn öùng goïi laø chaát trôï keát boâng. Caùc haït lô löûng trong nöôùc ñeàu mang ñieän tích aâm hoaëc döông. Caùc haït coù nguoàn goác silic vaø caùc hôïp chaát höõu cô mang ñieän tích aâm, caùc haït hiñroxit saét vaø hidroxit nhoâm mang ñieän tích döông. Khi theá ñieän ñoäng cuûa nöôùc bò phaù vôõ, caùc haït mang ñieän tích naøy seõ lieân keát laïi vôùi nhau thaønh caùc toå hôïp caùc phaàn töû, nguyeân töû hay caùc ion töï do. Caùc toå hôïp naøy chính laø caùc haït boâng keo. Coù hai loaïi boâng keo laø: loaïi öa nöôùc vaø loaïi kî nöôùc. Loaïi öa nöôùc thöôøng ngaäm theâm caùc vi khuaån, vi ruùt… loaïi kî nöôùc ñoùng vai troø chuû yeáu trong coâng ngheä xöû lyù nöôùc noùi chung vaø xöû lyù nöôùc thaûi noùi rieâng. Caùc chaát ñoâng tuï thöôøng duøng trong muïc ñích naøy laø caùc muoái saét hoaëc muoái nhoâm hoaëc hoãn hôïp cuûa chuùng. Caùc muoái nhoâm goàm coù: AI2(SO4)3*18H2O, NaALO2, AL(OH)5Cl, Kal(SO4)*12H2O, NH4Al(SO)4*12H2O. Trong ñoù phoå bieán nhaát laø: Al2(SO4)*18H2O vì chaát naøy hoøa tan toát trong nöôùc, giaù reû vaø hieäu quaû ñoâng tuï cao ôû pH = 5.0 – 8.5. Trong quaù trình taïo thaønh boâng keo cuûa hiñroxit nhoâm hoaëc saét ngöôøi ta thöôøng duøng theâm chaát trôï ñoâng tuï. Caùc chaát trôï ñoâng tuï naøy laø tinh boät, dextrin, caùc ete, xenlulozô, hiñroxit silic hoaït tính… vôùi lieàu löôïng töø 1 – 5mg/l. Ngoaøi ra ngöôøi ta coøn duøng caùc chaát trôï ñoâng tuï toång hôïp. Chaát thöôøng duøng nhaát laø pholyacrylamit. Vieäc duøng caùc chaát trôï naøy laøm giaûm lieàu löôïng caùc chaát ñoâng tuï, giaûm thôøi gian quaù trình ñoâng tuï vaø naâng cao ñöôïc toác ñoä laéng cuûa caùc boâng keo. III.1.2.2 Trung hoøa Phöông phaùp trung hoaø chuû yeáu ñöôïc duøng trong nöôùc thaûi coâng nghieäp coù chöùa kieàm hay axit. Ñeå traùnh hieän töông nöôùc thaûi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh thì ngöôøi ta phaûi trung hoaø nöôùc thaûi, vôùi muïc ñích laø laøm laéng caùc muoái cuûa kim loaïi naëng xuoáng vaø taùch chuùng ra khoûi nöôùc thaûi. Quaù trình trung hoaø tröôùc heát laø phaûi tính ñeán khaû naêng trung hoaø laãn nhau giöõa caùc loaïi nöôùc thaûi chöùa axit hay kieàm hay khaû naêng döï tröõ kieàm cuûa nöôùc thaûi. Trong thöïc teá hoãn hôïp nöôùc thaûi coù pH = 6,5 – 8,5 thì nöôùc ñoù ñöôïc coi laø ñaõ trung hoaø. Moät soá hoùa chaát thöôøng duøng ñeå trung hoøa laø: CaCO3, CaO, Ca(OH)2, MgO, Mg(OH)2, NaOH, HCL, H2SO4, ... Nöôùc thaûi thöôøng coù nhöõng giaù trò pH khaùc nhau. Muoán nöôùc thaûi ñöôïc xöû lyù toát baèng phöông phaùp sinh hoïc thì phaûi tieán haønh trung hoøa vaø ñieàu chænh pH. III.1.2.3 Haáp phuï Phöông phaùp haáp phuï duøng ñeå loaïi heát caùc chaát baån hoaø tan vaøo nöôùc maø phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc cuøng caùc phöông phaùp khaùc khoâng theå loaïi boû ñöôïc vôùi haøm löôïng raát nhoû. Thoâng thöôøng ñaây laø caùc hôïp chaát hoaø tan coù ñoäc tính cao hoaëc caùc chaát coù muøi, vò vaø maøu raát khoù chòu. Caùc chaát haáp phuï thöôøng duøng laø: than hoaït tính, ñaát seùt hoaït tính, silicagen, keo nhoâm, moät soá chaát toång hôïp khaùc vaø moät soá chaát thaûi trong saûn xuaát nhö xæ tro, xi maïsaét... trong soá naøy, than hoaït tính thöôøng ñöôïc duøng phoå bieán nhaát. Caùc chaát höõu cô, kim loaïi naëng vaø caùc chaát maøu deã bò than haáp phuï. Löôïng chaát haáp phuï tuyø thuoäc vaøo khaû naêng cuûa töøng loaïi chaát haáp phuï vaø haøm löôïng chaát baån coù trong nöôùc. Phöông phaùp naøy coù theå haáp phuï 58 – 95% caùc chaát höõu cô maøu. Caùc chaát höõu cô coù theå bò haáp phuï laø phenol, Alkylbenzen, sunfonic axit, thuoác nhuoäm vaø caùc chaát thôm. III.1.2.4 Tuyeån noåi Phöông phaùp tuyeån noåi naøy döïa treân nguyeân taéc: caùc phaàn töû phaân taùn trong nöôùc coù khaû naêng tuï laéng keùm, nhöng coù khaû naêng keát dính vaøo caùc boït khí noåi leân treân beà maët nöôùc. Sau ñoù ngöôøi ta taùch caùc boït khí ñoù ra khoûi nöôùc. Thöïc chaát quaù trình naøy laø taùch boït hoaëc laøm ñaëc boït. Trong moät soá tröôøng hôïp quaù trình naøy cuõng ñöôïc duøng ñeå taùch caùc hoùa chaát hoøa tan nhö caùc chaát hoaït ñoäng beà maët. Quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän nhôø thoåi khoâng khí thaønh boït nhoû vaøo trong nöôùc thaûi. Caùc boït khí dính caùc haït lô löûng vaø noåi leân treân maët nöôùc. Khi noåi leân caùc boït khí taäp hôïp thaønh moät taäp hôïp thaønh caùc lôùp boït chöùa nhieàu chaát baån. Tuyeån noåi coù theå ñaët ôû giai ñoaïn xöû lyù sô boä (baäc 1) tröôùc khi söû lyù cô baûn (baäc 2). Beå tuyeån noåi coù theå thay theá cho beå laéng, trong daây chuyeàn noù coù theå ñöùng tröôùc hoaëc sau beå laéng, ñoàng thôøi coù theå ôû giai ñoaïn xöû lyù boå sung hay trieät ñeå caáp 3 sau xöû lyù cô baûn. Coù hai hình thöùc tuyeån noåi: Suït khí ôû aùp löïc khí quyeån goïi tuyeån noåi baèng khoâng khí. Baõo hoøa khoâng khí ôû aùp suaát khí quyeån sau ñoù thoaùt khí ra khoûi nöôùc ôû aùp suaát chaân khoâng goïi laø tuyeån baèng chaân khoâng. III.1.2.5 Oxi hoùa khöû Oxi hoaù baèng khoâng khí : döïa vaøo khaû naêng hoaø tan cuûa oxi vaøo nöôùc. Phöông phaùp thöôøng duøng ñeå oxi hoaù Fe2+ thaønh Fe3+. Ngoaøi ra phöông phaùp coøn duøng ñeå loaïi boû moät soá hôïp chaát nhö: H2S, CO2 tuy nhieân caàn phaûi chuù yù haøm löôïng khí suïc vaøo vì neáu sucï khí qua maïnh seõ laøm taêng pH cuûa nöôùc. Oxi hoaù baèng phöông phaùp hoaù hoïc Clo laø moät trong nhöõng chaát duøng ñeå khöû truøng nöôùc, clo khoâng duøng döôùi daïng khí maø chuùng phaûi caàn phaûi hoaø tan trong nöôùc ñeå trôû thaønh HClO chaát naøy coù taùc duïng dieät khuaån. Tuy nhieân clo coù khaû naêng giöõ laïi trong nöôùc laâu. Ngoaøi ra ta coøn söû duïng hôïp chaát cuûa clo nhö cloramin, chuùng cuõng coù khaû naêng khöû truøng nöôùc nhöng hieäu quaû khoâng cao nhöng chuùng coù khaû naêng giöõ laïi trong nöôùc laâu ôû nhieät ñoä cao. Ozone laø moät chaát oxi hoaù maïnh ñöôïc duøng ñeå xöû lyù nöôùc uoáng, nhöng chuùng khoâng coù khaû naêng giöõ laïi trong nöôùc. Pedroxit hydro: cuõng duøng khöû truøng nöôùc tuy nhieân giaù thaønh cao. Noù coù theå duøng khöû truøng ñöôøng oáng. Ngoaøi ra coøn duøng ñeå xöû lyù hôïp chaát chöùa löu huyønh trong nöôùc thaûi gaây ra muøi hoâi khoù chòu. Öu ñieåm duøng chaát naøy laø khoâng taïo thaønh hôïp chaát halogen. III.1.2.6 Trao ñoåi ion Thöïc chaát cuûa trao ñoåi ion laø quaù trình trong ñoù caùc ion treân beà maët chaát thaûi raén trao ñoåi ion coù cuøng ñieän tích trong dung dòch khi tieáp xuùc vôùi nhau. Caùc chaát naøy goïi laø ionit (chaát trao ñoåi ion). Chuùng hoaøn toaøn khoâng tan trong nöôùc. Phöông phaùp naøy ñöôïc duøng laøm saïch nöôùc noùi chung trong ñoù coù nöôùc thaûi loaïi ra khoûi nöôùc caùc ion nhö kim loaïi: Zn, Cu, Cr, Ni, Hg, Pb, Cd, Mn, cuõng nhö caùc hôïp chaát coù chöùa asen, phosphor, xianua vaø caû chaát phoùng xaï. Phöông phaùp naøy ñöôïc duøng phoå bieán ñeå laøm meàm nöôùc, loaïi ion Ca2+ vaø Mg3+ ra khoûi nöôùc cöùng. Caùc chaát trao ñoåi ion coù theå laø caùc chaát voâ cô hoaëc höõu cô coù nguoàn goác töï nhieân hoaëc toång hôïp. Caùc chaát thöôøng ñöôïc söû duïng nhö: zeolit, ñaát seùt, nhoâm silic, silicagen, pecmutit, caùc chaát ñieän lyù cao phaân töû, caùc loaïi nhöïa toång hôïp. III.1.2.7 Khöû khuaån Nöôùc thaûi sau khi xöû lyù baèng phöông phaùp sinh hoïc coøn chöùa khoaûng 105-106 vi khuaån trong 1 ml. Haàu heát caùc loaïi vi khuaån coù trong nöôùc thaûi khoâng phaûi laø vi truøng gaây beänh, nhöng khoâng loaïi tröø khaû naêng toàn taïi moät vaøi loaøi vi khuaån gaây beänh naøo trong nöôùc thaûi ra nguoàn caáp nöôùc, hoà bôi, hoà nuoâi caù thì khaû naêng lan truyeàn beänh seõ raát cao, do ñoù phaûi coù bieän phaùp tieät truøng nöôùc thaûi tröôùc khi xaû ra nguoàn tieáp nhaän. Caùc bieän phaùp tieät truøng nöôùc thaûi phoå bieán hieän nay laø: Duøng Clo hôi qua thieát bò ñònh löôïng Clo. Duøng Hypoclorit – canxi daïng boät – Ca(ClO)2 – hoaø tan trong thuøng dung dòch 3 – 5% roài ñònh löôïng vaøo beå tieáp xuùc. Duøng Hydroclorit – natri, NaClO. Duøng Ozon, Ozon ñöôïc saûn xuaát töø khoâng khí do maùy taïo Ozon ñaët trong nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi. Ozon saûn xuaát ra ñöôïc daãn ngay vaøo beå hoaø tan vaø tieáp xuùc. Duøng tia cöïc tieáp (UV) do ñeøn thuûy ngaân aùp löïc thaáp saûn ra. Ñeøn phaùt tia cöïc tím ñaët ngaäp trong möông coù nöôùc thaûi chaûy qua. Töø tröôùc ñeán nay, khi tieät truøng nöôùc thaûi hay duøng Clo hôi vaø caùc hôïp chaát cuûa Clo vì Clo laø hoaù chaát ñöôïc caùc ngaønh coâng nghieäp duøng nhieàu,coù saün treân thò tröôøng, giaù thaønh chaáp nhaän ñöôïc, hieäu quaû tieät truøng cao. Nhöng nhöõng naêm gaàn ñaây caùc nhaø khoa hoïc ñöa ra khuyeán caùo haïn cheá duøng Clo ñeå tieät truøng nöôùc thaûi vì: Löôïng Clo dö 0.5mg/l trong nöôùc thaûi ñeå ñaûm baûo söï an toaøn vaø oån ñònh cho quaù trình tieät truøng seõ gaây haïi ñeán caù vaø caùc sinh vaät nöôùc coù ích khaùc. Clo keát hôïp vôùi Hydrocacbon thaønh hôïp chaát coù haïi cho moâi tröôøng soáng. Trong quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi, coâng ñoaïn khöû khuaån thöôøng ñöôïc ñaët ôû cuoái quaù trình, tröôùc khi laøm saïch nöôùc trieät ñeå vaø chuaån bò ñoå ra nguoàn. III.1.3 Phöông phaùp sinh hoïc Laø phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi nhôø vaøo khaû naêng soáng vaø hoaït ñoäng cuûa caùc loaøi vi sinh vaät ñeå phaân huyû caùc chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi thuûy saûn. Caùc sinh vaät söû duïng caùc hôïp chaát höõu cô vaø moät soá khoaùng chaát laøm nguoàn dinh döôõng vaø taïo naêng löôïng. Phöông phaùp naøy chuû yeáu chia laøm 2 loaïi laø sinh hoïc hieáu khí (coù maët caùc loaøi vi sinh vaät hieáu khí) vaø sinh hoïc kî khí (coù maët caùc loaøi vi sinh vaät kî khí). Phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc coù theå öùng duïng ñeå laøm saïch hoaøn toaøn caùc loaïi nöôùc thaûi coù chöùa chaát höõu cô hoaø tan hoaëc phaân taùn nhoû. Do vaäy phöông phaùp naøy thöôøng ñöôïc aùp duïng sau khi loaïi boû caùc loaïi taïp chaát thoâ. Ñaây laø phöông phaùp phoå bieán vaø thoâng duïng trong caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi vì coù öu ñieåm laø giaù thaønh haï, deã vaän haønh. Caùc coâng trình ñôn vò xöû lyù sinh hoïc hieáu khí nhö: Arerotank, sinh hoïc hieáu khí tieáp xuùc (coù giaù theå tieáp xuùc), loïc sinh hoïc hieáu khí, sinh hoïc hieáu khí quay – RBC (Rotating Biological Contact). Caùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc kî khí nhö : UASB (Upflow Anaerobic Sludge Blanket), beå loïc sinh hoïc kî khí doøng chaûy ngöôïc, beå sinh hoïc kî khí doøng chaûy ngöôïc coù taàng loïc (Hybrid Digester), beå kî khí khuaáy troän hoaøn toaøn… Quaù trình xöû lyù sinh hoïc goàm caùc böôùc : Chuyeån hoaù caùc hôïp chaát coù nguoàn goác cacbon ôû daïng keo vaø daïng hoaø tan thaønh theå khí vaø thaønh caùc voû teá baøo vi sinh. Taïo ra caùc boâng caën sinh hoïc goàm caùc teá baøo vi sinh vaät vaø caùc chaát keo voâ cô trong nöôùc thaûi. Loaïi caùc boâng caën ra khoûi nöôùc thaûi baèng quaù trình laéng. III.1.3.1 Ao hoà hieáu khí Ao hoà hieáu khí laø loaïi ao hoà noâng 0.3 – 0.5m coù quaù trình oxi hoùa caùc chaát baån höõu cô nhôø vaøo caùc vi sinh vaät hieáu khí. Loaïi ao hoà naøy goàm coù hoà laøm thoaùng töï nhieân vaø hoà laøm thoaùng nhaân taïo. Hoà hieáu khí töï nhieân : oxi töø khoâng khí deã daøng khuyeách taùn vaøo lôùp nöôùc phía treân vaø aùnh saùng maët trôøi chieáu roïi, laøm cho taûo phaùt trieån, tieán haønh quang hôïp thaûi oxi. Ñeå ñaûm baûo aùnh saùng qua nöôùc, chieàu saâu cuûa hoà phaûi nhoû thöôøng laø 30 – 40cm. Do vaäy dieän tích cuûa hoà caøng lôùn caøng toát. Taûi troïng cuûa hoà (BOD) khoaûng 250 – 300kg/ha.ngaøy, thôøi gian löu nöôùc töø 3 – 12 ngaøy. Do ao noâng, dieän tích lôùn neân ñaûm baûo ñieàu kieän hieáu khí cho toaøn boä nöôùc trong ao. Nöôùc löu trong ao töông ñoái daøi. Hieäu quaû laøm saïch coù theå tôùi 80 – 95% BOD, maøu nöôùc coù theå chuyeån daàn sang maøu xanh cuûa taûo. Hoà suïc khuaáy: nguoàn cung caáp oxi cho vi sinh vaät hieáu khí trong nöôùc hoaït ñoäng laø caùc thieát bò khuaáy cô hoïc hoaëc khí neùn. Nhôø vaäy, möùc ñoä hieáu khí trong hoà seõ maïnh hôn, ñieàu ñoä vaø ñoä saâu cuûa hoà cuõng nhoû hôn taûi troïng BOD cuûa hoà khoaûng 400kg/ha.ngaøy. Thôøi gian löu nöôùc trong hoà khoaûng 1 – 3 ngaøy coù khi daøi hôn. III.1.3.2 Ao hoà kî khí Ao hoà kò khí laø loaïi ao saâu, ít coù hoaëc khoâng coù ñieàu kieän hieáu khí. Caùc vi sinh vaät hoaït ñoäng soáng khoâng caàn oxi khoâng khí. Chuùng söû duïng oxy ôû daïng caùc hôïp chaát nhö nitrat, sulfat… Ñeå oxy hoùa caùc chaát höõu cô thaønh caùc axít höõu cô, caùc loaïi röôïu vaø khí CH4, H2S, CO2 vaø nöôùc. Ao hoà kî khí thöôøng duøng ñeå laéng vaø phaân huûy caùc caën laéng ôû vuøng ñaùy. Loaïi ao hoà naøy coù theå tieáp nhaän loaïi nöôùc thaûi coù ñoä nhieãm baån lôùn, taûi troïng BOD cao vaø khoâng caàn vai troø quang hôïp cuûa taûo. Nöôùc thaûi löu ôû hoà kî khí thöôøng sinh ra muøi hoâi thoái khoù chòu. Chính vì ñieàu naøy maø khoâng neân boá trí ao hoà loaïi naøy gaàn khu daân cö hay caùc nhaø maùy cheá bieán thöïc phaåm. Ñeå duy trì ñieàu kieän kî khí vaø giöõ aám nöôùc trong hoà vaøo nhöõng ngaøy trôøi laïnh yeâu caàu chieàu saâu hoà khaù lôùn töø 2 – 6m. Ao hoà loaïi naøy neáu laøm neân coù 2 hoà vì moät hoaït ñoäng moät ngaên döï phoøng nhöõng luùc naïo veùt buøn. Cöûa xaû nöôùc vaøo ao hoà phaûi ngaäp trong nöôùc ñeå ñaûm baûo phaân boá nöôùc ñoàng ñeàu trong beå, traùnh tình traïng oxy theo ñoù maø xaâm nhaäp vaøo. Tuøy vaøo töøng loaïi nöôùc thaûi maø coù phöông phaùp choïn ao hoà xöû lyù cho thích hôïp. III.1.3.3 Ao hoà hieáu kî khí Loaïi ao hoà naøy raát phoå bieán trong thöïc teá. Ñoù laø loaïi keát hôïp hai quaù trình song song: phaân huûy hieáu khí caùc chaát höõu cô hoøa tan coù ôû trong nöôùc vaø phaân huûy kî khí caën laéng ôû vuøng ñaùy. Ñaëc ñieåm cuûa ao hoà naøy goàm coù 3 vuøng xeùt theo chieàu saâu: lôùp treân laø vuøng hieáu khí (lôùp naøy chuû yeáu laø vi sinh vaät hieáu khí soáng vaø hoaït ñoäng), vuøng giöõa laø vuøng kî khí tuøy tieän (vi sinh vaät tuøy nghi hoaït ñoäng) vaø vuøng phía ñaùy saâu laø vuøng kî khí (vi khuaån leân men metan hoaït ñoäng). Nguoàn oxi caàn thieát cho quaù trình oxi hoùa caùc chaát höõu cô nhieãm baån trong nöôùc nhôø khuyeách taùn qua maët nöôùc do soùng vaø nhôø taûo quang hôïp nhôø vaøo aùnh saùng maët trôøi. Noàng ñoä oxi hoøa tan ban ngaøy nhieàu hôn ban ñeâm vaø vuøng hieáu khí chuû yeáu ôû lôùp nuôùc 1m trôû xuoáng. Vuøng kî khí xaûy ra ôû döôùi ñaùy hoà ôû daây sinh ra caùc loaïi khí nhö: CH4, H2S, H2, N2, CO2, (nhöng chuû yeáu laø CH4), quaù trình naøy xaûy ra nhanh hay chaäm laø nhôø vaøo nhieät ñoä. Trong hoà thöôøng hình thaønh 2 taàng phaân caùch nhieät: taàng phía treân coù nhieät ñoä cao hôn taàng phía döôùi do taûo quang hôïp tieâu thuï oxy laøm cho PH chuyeån sang kieàm. Taïo phaùt trieån maïnh roài cheát töï phaân laøm cho moâi tröôøng nöôùc thieáu oxy hoøa tan. Gaây aûnh höôûng ñeán moät soá loaïi vi sinh vaät khaùc. III.1.3.4 Caùnh ñoàng töôùi, loïc Vieäc xöû lyù nöôùc thaûi baèng caùnh ñoàng töôùi vaø baõi loïc döïa treân khaû naêng giöõ caùc caën nöôùc ôû treân maët ñaát, nöôùc thaám qua ñaát nhö ñi qua loïc, nhôø coù oxi trong caùc loã hoång vaø mao quaûn cuûa lôùp ñaát maët, caùc vi sinh vaät hoaït ñoäng phaân huûy caùc hôïp chaát höõu cô nhieãm baån. Caøng saâu xuoáng löôïng oxi hoùa caøng ít vaø quaù trình oxi hoùa caùc chaát höõu cô giaûm xuoáng daàn. Cuoái cuøng ñeán ñoä saâu ôû ñoù chæ dieãn ra quaù trình khöû nitraùt. Ñaõ xaùc ñònh ñöôïc quaù trình oxy hoùa nöôùc thaûi chæ dieãn ra ôû lôùp ñaát maët saâu tôùi 1.5m. Vì vaäy caùc caùnh ñoàng töôùi vaø baõi loïc thöôøng ñöôïc xaây döïng ôû nhöõng nôi coù möïc nöôùc ngaàm thaáp hôn 1.5m so vôùi maët ñaát. Caùnh ñoàng töôùi coù 2 chöùc naêng: xöû lyù nöôùc thaûi vaø töôùi boùn caây troàng. Tuøy vaøo töøng chöùc naêng maø caùnh ñoàng ñöôïc xöû duïng cho phuø hôïp. Caùc loaïi nöôùc thaûi cuûa ngaønh thöïc phaåm tröôùc khi ñöa vaøo caùnh ñoàng töôùi vaø baõi loïc caàn phaûi ñöôïc xöû lyù sô boä: qua song chaén raùc ñeå loaïi boû caùc vaät khoâ cöùng, qua beå laéng caùt loaïi boû moät phaàn caùc hôïp chaát raén vaø chaát kim loaïi naëng, loaïi boû daàu môõ vaø moät phaàn caùc chaát huyeàn phuø traùnh cho caùc lôùp ñaát maët bò bòt kín laøm giaûm söï thoaùng khí vaø aûnh höôûng xaáu ñeán khaû naêng oxy hoùa caùc chaát baån cuûa heä vi sinh vaät. Trong phöông phaùp naøy coù gaëp raát nhieàu khoù khaên khi xaây döïng nhö:dieän tích töôùi coá ñònh phaûi lôùn vaø nhu caàu töôùi ñeàu ñaën trong naêm. III.1.3.5 Quaù trình xöû lyù baèng buøn hoaït tính vaø vaät lieäu tieáp xuùc Quaù trình xöû lyù sinh hoïc hieáu khí baèng buøn hoaït tính ñöôïc söû duïng ñeå loaïi boû chaát höõu cô trong nöôùc thaûi. Quaù trình naøy bao goàm: loïc sinh hoïc, loïc thoâ, beå phaûn öùng nitrat hoùa fixed-bed. Ñaây laø moät daïng hoà sinh hoïc keát hôïp vôùi beå sinh hoïc. Nhöng vaät lieäu tieáp xuùc ñöôïc boá trí doïc theo chieàu daøi hoà taïo ñieàu kieän cho vi khuaån sinh tröôûng treân beà maët. ÔÛ taûi troïng cao suïc khí ñöôïc tieán haønh moät phaàn hoaëc treân toaøn boä theå tích beå. Thôøi gian löu nöôùc thay ñoåi, giaù theå sinh vaät baùm dính laø caùc sôïi toång hôïp khaù cöùng ñöôïc quaán quanh moät loõi theùp traùng keõm. Kích thöôùc loaïi nhöïa toång hôïp tính töø loõi theùp daøi khoaûng 50 -70 mm. Moãi loõi keõm ñöôïc quaán troøn coù ñöôøng kính töø 80 -100 mm. Heä thoáng phaân phoái khí laø caùc ñaù boït hoaëc caùc ñöôøng oáng nhöïa daãn khí. Coät sinh hoïc chöùa ñaày vaät lieäu baùm dính laø giaù theå cho vi sinh vaät soáng baùm. Nöôùc thaûi ñöôïc phaân boá ñeàu treân beà maët lôùp vaät lieäu baèng heä thoáng khuaáy hoaëc voøi phun. Quaàn theå sinh vaät soáng baùm treân giaù theå taïo neân maøng nhaày sinh hoïc coù khaû naêng haáp phuï vaø phaân huûy chaát höõu cô trong nöôùc thaûi. Quaàn theå sinh vaät naøy coù theå laø vi sinh vaät hieáu khí. Khi vi sinh vaät phaùt trieån, chieàu daøy ngaøy caøng taêng. Vi sinh vaät tieâu thuï lôùp ngoaøi heát löôïng oxi khuyeách taùn tröôùc khi oxi thaåm thaáu vaøo beân trong. Vì vaäy gaàn saùt beà maët caù theå, moâi tröôøng kò khí hình thaønh. Khi lôùp maøng daøy, chaát höõu cô bò phaân huûy ôû lôùp ngoaøi vi sinh soáng gaàn beà maët giaù theå thieáu nguoàn thöùc aên vaø maát ñi khaû naêng baùm dính. Maøng vi sinh taùch khoûi giaù theå nhieàu hay ít tuøy thuoäc vaøo taûi troïng chaát höõu cô vaø taûi troïng thuûy löïc. Taûi troïng höõu cô aûnh höôûng ñeán toác ñoä trao ñoåi chaát trong maøng nhaày, taûi troïng thuûy löïc aûnh höôûng ñeán röûa troâi maøng. Phöông phaùp naøy coù theå söû duïng trong ñieàu kieän hieáu khí hoaëc trong kieàu kieän yeám khí. III.1.3.6 Buøn hoaït tính Nguyeân lyù chung cuûa quùa trình buøn hoaït tính laø oxy hoùa sinh hieáu khí vôùi söï tham gia cuûa buøn hoaït tính. Trong beå Aerotenk dieãn ra quaù trình oxy hoùa sinh hoùa caùc chaát höõu cô trong nöôùc thaûi. Vai troø ôû ñaây laø caùc vi sinh vaät hieáu khí, chuùng taïo thaønh buøn hoaït tính vaø nöôùc thaûi tieáp xuùc vôùi nhau ñöôïc toát vaø lieân tuïc, ngöôøi ta khuaáy troän vôùi nhau baèng maùy khuaáy neùn hoaëc caùc thieát bò cô giôùi khaùc. Ñeå caùc vi sinh vaät khoaùng hoùa soáng vaø hoaït ñoäng bình thöôøng phaûi thöôøng xuyeân cung caáp oxy vaøo beå, oxy seõ ñöôïc söû duïng trong caùc quaù trình sinh hoùa. Söï khuyeách taùn töï nhieân qua maët thoaùng cuûa nöôùc trong beå khoâng ñaûm baûo ñuû löôïng oxy caàn thieát, vì vaäy phaûi boå xung löôïng oxi thieáu huït baèng phöông phaùp oxy nhaân taïo: thoåi khí neùn vaøo hoaëc taêng dieän tích maët thoaùng. Trong thöïc teá ngöôøi ta thöôøng thoåi khoâng khí neùn vaøo beå nhö vaäy seõ ñoàng giaûi quyeát toát hai nhieäm vuï: vöøa khuaáy troän buøn hoaït tính vaøo nöôùc thaûi vöøa ñaûm baûo cheá ñoä oxy trong beå. Buøn hoaït tính laø taäp hôïp nhöõ._.uøn khoâ tính baèng ml sau khi ñeå dung dònh buøn laéng tónh 30 phuùt. Buøn hoaït tính laéng toát khi chæ soá theå tích buøn naèm trong khoaûng 50 -150, SVI ñöôïc tính nhö sau: SVI = x 1000 (mg/l) Trong ñoù: V30’: Theå tích buøn laéng sau 30 phuùt. MLSS: Noàng ñoä buøn lô löûng trong dung dòch, (mg/l) IV.2.3 Moâ hình thí nghieäm Hình IV.21: Moâ hình buøn hoaït tính IV.2.4 Trình töï tieán haønh IV.2.4.1 TN 1: Xaùc ñònh caùc thoâng soá buøn. Lấy cốc 250ml đem sấy khoâ ở 1050C trong 2h, sau đoù caân được khối lượng: m0 = (g) Lấy thể tích V1 = 10 ml (buøn), sấy ở 1050C trong 2h, sau đoù caân được khối lượng: m1 = (g) Nồng độ buøn xaùc định: IV.2.4.2 TN 2: Chaïy giai ñoaïn thích nghi Buøn hoạt tính được lấy tại bể vi sinh hiếu khí của trạm xử lyù nước thải KCN Taân bình. Buøn nuoâi cấy ban đầu cho vaøo moâ hình với haøm lượng SS vaøo khoảng 2000 – 3000. Thể tích bể chứa laø V = 24 (lít). Muốn haøm lượng buøn trong nước thải laø 2500 mg/l (C) thì thể tích buøn cần lấy laø: Đo COD nước thải đầu vào a= (mg/l) Chọn thời gian chạy 1 ngày suy ra tải lượng COD= a.10-3 (kg/m3.ngaøy) Chọn thời gian chạy 24h Giai đoạn thích nghi được kết quả cho vaøo bảng sau (dừng thí nghiệm khi COD tương đối ổn định): Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvaøo(mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vaøo pH ra MLSS (mg/l) 1 24 2 24 3 24 4 24 5 24 Đồ thị bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD theo thôøi gian trong giai ñoaïn thích nghi vaø nhaän xeùt. IV.2.4.3 TN 3: Giai ñoaïn taêng taûi troïng (chaïy tĩnh) Cuoái giai ñoaïn thích nghi xaùc ñònh caùc thoâng soá COD sau 24h, pH, MLSS. Ñaùnh daáu möùc buøn laéng sau 30 phuùt. Xaùc ñònh khaû naêng laéng cuûa buøn baèng chæ tieâu SVI. Chaïy taûi troïng tónh öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (24h): Laäp baûng soá lieäu Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvaøo (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vaøo pH ra MLSS (mg/l) 1 24 2 24 3 24 4 24 Đồ thị biểu diễn hieäu quaû khöû COD vôùi thôøi gian löu nöôùc 24h vaø nhaän xeùt. Chaïy taûi troïng tónh öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (12h): Lập bảng số liệu Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvaøo (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vaøo pH ra MLSS (mg/l) 1 12 12 2 12 12 3 12 12 4 12 12 Ñoà thò bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD vôùi thôøi gian löu nöôùc 12h, vaø nhaän xeùt. Chaïy taûi troïng tónh öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (6h): Laäp baûng soá lieäu Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvaøo (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vaøo pH ra MLSS (mg/l) 1 6 6 2 6 6 3 6 6 4 6 6 Ñoà thò bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD vôùi thôøi gian löu nöôùc 6h, vaø nhaän xeùt. Chaïy taûi troïng tónh öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (4h): Laäp baûng soá lieäu Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvaøo (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vaøo pH ra MLSS (mg/l) 1 4 4 4 2 4 4 4 3 4 4 4 4 4 4 4 Ñoà thò bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD vôùi thôøi gian löu nöôùc 4h, vaø nhaän xeùt. Chaïy taûi troïng tónh öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (2h): Laäp baûng soá lieäu Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvaøo (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vaøo pH ra MLSS (mg/l) 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 4 2 2 2 2 Ñoà thò bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD vôùi thôøi gian löu nöôùc 2h, vaø nhaän xeùt. So saùnh hiệu suất xöû lyù COD, MLSS ôû caùc taûi troïng cuûa giai ñoaïn chaïy tónh Thôøi gian Taûi troïng CODvaøo COD ra Hiệu suất MLSS 2 4 6 12 24 Ñoà thò bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD sắp xếp theo thôøi gian löu nöôùc, vaø nhaän xeùt. Ñoà thò bieåu dieãn moái quan heä giöõa thôøi gian löu vaø MLSS, vaø nhaän xeùt. Khaûo saùt khaû naêng laéng cuûa buøn trong giai ñoaïn thay ñoåi noàng ñoä IV.2.4.4 TN 4: Chaïy moâ hình ñoäng vaø xaùc ñònh thoâng soá ñoäng hoïc Chaïy taûi troïng ñoäng öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (24h) Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvào (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vào pH ra MLSS (mg/l) 1 24 2 24 3 24 4 24 Ñoà thò bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD vôùi thôøi gian löu nöôùc 24h, vaø nhaän xeùt. Chaïy taûi troïng ñoäng öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (12h): Ngày Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvào (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vào pH ra MLSS (mg/l) 1 12 12 2 12 12 3 12 12 4 12 12 Ñoà thò bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD vôùi thôøi gian löu nöôùc 12h, vaø nhaän xeùt. Chaïy taûi troïng ñoäng öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (6h): Ngày Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvào (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vào pH ra MLSS (mg/l) 1 6 6 2 6 6 3 6 6 4 6 6 Đồ thị biểu diễn hiệu quả khử COD với thôøi gian löu nöôùc 6h, vaø nhaän xeùt. Xaùc ñònh caùc thoâng soá ñoäng hoïc Caùc hệ số ñộng học của quaù trình sinh học hiếu khí bao gồm hằng số baùn vận tốc Ks, tốc ñộ sử dụng cơ chất tối ña K, tốc ñộ sinh trưởng vuøng tối ña mm, hệ số sản lượng tối ña Y vaø hệ số phaân huỷ nội baøo Kd. Caùc thoâng soá naøy ñöôïc xaùc ñònh theo 2 phương trình sau: Trong ñoù: X: Haøm löôïng buøn hoạt tính MLSS, (mg/l) : Thời gian lưu nước, (ngaøy) : Thời gian lưu buøn, (ngaøy) S0: Haøm lượng COD ban ñầu, (mg/l) S: Haøm lượng COD ở thời gian lưu nước , (mg/l) Dựa vaøo số liệu thí nghiệm bằng phương phaùp hồi quy tuyến tính, xaùc ñịnh mối quan hệ bậc nhất (y = ax + b) giữa caùc thoâng số ñộng học treân qua việc tìm hệ số a vaø b của ñường thẳng y = ax + b Lập bảng chọn lựa như sau: Cột S: - Lấy từ luùc bắt ñầu chạy với t = 1 ngaøy ñến khi COD bắt ñầu giảm (chạy ñộng) - Lấy tiếp giaù trị khi chạy với t = 0,5 ngaøy ở COD max (chạy ñộng) - Lấy tiếp giaù trị khi chạy tĩnh (tăng tải trọng) với t = 24(h), t = 12(h), t = 6(h) So S X (So -S)/X 1/ 1/S X/(So -S) Töø caùc soá lieäu treân ta xaây döïng ñöôøng hoài quy tuyeán tính y = ax + b ñeå xaùc ñònh kd, Y nhö sau: y = a = Y x = b = - kd Đường thẳng hồi quy tuyến tính xaùc ñònh thoâng số Y vaø Kd Töø phương trình treân suy ra: Töø caùc soá lieäu ta xaây döïng ñöôøng hoài quy tuyeán tính y = ax + b ñeå xaùc ñònh k vaø Ks nhö sau : y = a = x = b = Đường thẳng hồi quy tuyến tính xaùc ñịnh thoâng số K vaø KS Töø phương trình treân, suy ra: Dựa vaøo kết quả phaân tích vaø phương trình hồi quy tuyến tính ta suy ra ñược caùc thoâng soá ñoäng học sau: Ks: Hằng số baùn vận tốc. K: Tốc ñộ sử dụng cơ chất tối ña. Y: Hệ số sản lượng tối ña. Kd: Hệ số phaân huỷ nội baøo. IV.2.5 Keát quaû thí nghieäm vaø baøn luaän: IV.2.5.1 TN 1: Xaùc ñònh caùc thoâng soá buøn. Lấy cốc 250ml đem sấy khoâ ở 1050C trong 2h, sau đoù caân được khối lượng: m0 = 95.4520(g) Lấy thể tích V1 = 10 ml (buøn), sấy ở 1050C trong 2h, sau đoù caân được khối lượng : m1 = 95.6532(g) Nồng độ buøn xaùc định: IV.2.5.2 TN 2: Chaïy giai đoạn thích nghi Buøn hoạt tính được lấy tại bể vi sinh hiếu khí của trạm xử lyù nước thải KCN Taân bình. Buøn nuoâi cấy ban đầu cho vaøo moâ hình với haøm lượng SS vaøo khoảng 2000 – 3000. Thể tích bể chứa laø V = 24 (lít). Muốn haøm lượng buøn trong nước thải laø 2500 mg/l (C) thì thể tích buøn cần lấy laø: Chọn thời gian chạy 24h Giai đoạn thích nghi được kết quả cho vaøo bảng sau (dừng thí nghiệm khi COD tương đối ổn định): Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvaøo(mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vaøo pH ra MLSS (mg/l) 1 24 0.66 660 520 21.21 6.85 6.85 3000 2 24 0.66 660 370 43.94 6.85 7.56 2980 3 24 0.66 660 196 70.30 6.85 7.65 2850 4 24 0.66 660 120 81.82 6.85 7.6 2800 5 24 0.66 660 120 81.82 6.85 7.45 2950 Đồ thị IV.1: Bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD theo thôøi gian trong giai ñoaïn thích nghi IV.2.5.3 TN 3: Giai ñoaïn taêng taûi troïng (chạy tĩnh) Chaïy taûi troïng tónh öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (24h): Laäp baûng soá lieäu Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvaøo (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vaøo pH ra MLSS (mg/l) 1 24 0.67 670 670 0 7.16 7.5 3200 2 24 0.67 670 460 31.34 7.16 7.38 3500 3 24 0.67 670 270 59.70 7.16 7.33 3350 4 24 0.67 670 96 85.67 7.16 6.9 3000 Đồ thị IV.2: Bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD theo thôøi gian löu nöôùc 24h trong giai ñoaïn chaïy tónh Nhaän xeùt: Qua ñoà thò ta thaáy ôû taûi troïng 24h cuûa giai ñoaïn chaïy tónh hieäu quaû xöû lyù COD cao nhaát laø 85.67% Baûng IV.4: AÛnh höôûng cuûa thôøi gian löu nöôùc 24h leân hieäu suaát xöû lyù COD ôû giai ñoaïn chaïy tónh Ngay 1 2 3 4 Hieu suat 0.0d 31.34c 59.7b 85.67a Chuù thích: Nhöõng maãu töï khaùc nhau ( a,b,c …) ñöôïc kí hieäu trong coät hieäu suaát bieåu dieãn söï khaùc bieät ôû möùc yù nghóa α = 0,05. (Söû duïng phöông phaùp so saùnh LSD baèng phaàn meàm Statgraphics Centurion). Chaïy taûi troïng tónh öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (12h): Lập bảng số liệu Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvaøo (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vaøo pH ra MLSS (mg/l) 1 12 1.28 640 640 0 6.94 6.94 3300 12 1.28 640 500 21.87 6.94 7.72 3100 2 12 1.28 640 360 43.75 6.94 7.78 2800 12 1.28 640 270 57.81 6.94 7.84 3200 3 12 1.28 640 110 82.81 6.94 7.6 3400 12 1.28 640 120 81.25 6.94 7.4 2900 4 12 1.28 640 86 86.56 6.94 7.39 3500 12 1.28 640 86 86.56 6.94 7.32 3500 Đồ thị IV.3: Bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD theo thôøi gian löu nöôùc 12h trong giai ñoaïn chaïy tĩnh Nhaän xeùt: Qua ñoà thò ta thaáy ôû taûi troïng 12h cuûa giai ñoaïn chaïy tónh hieäu quaû xöû lyù COD cao nhaát laø 86.56% Baûng IV.5: AÛnh höôûng cuûa thôøi gian löu nöôùc 12h leân hieäu suaát xöû lyù COD ôû giai ñoaïn chaïy tónh Ngay 1 2 3 4 Hieu suat 10.935d 50.78c 82.03b 86.56a Chuù thích: Nhöõng maãu töï khaùc nhau ( a,b,c …) ñöôïc kí hieäu trong coät hieäu suaát bieåu dieãn söï khaùc bieät ôû möùc yù nghóa α = 0,05. (Söû duïng phöông phaùp so saùnh LSD baèng phaàn meàm Statgraphics Centurion). Chaïy tải trọng tĩnh ứng với thời gian löu nöôùc (6h): Laäp baûng soá lieäu Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvaøo (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vaøo pH ra MLSS (mg/l) 1 6 1.84 460 460 0 6.78 6.78 2870 6 1.84 460 360 21.74 6.78 7.08 2500 2 6 1.84 460 240 47.82 6.78 7.68 2770 6 1.84 460 160 65.21 6.78 7.89 1710 3 6 1.84 460 100 78.26 6.78 7.47 2650 6 1.84 460 130 71.74 6.78 7.36 2900 4 6 1.84 460 80 82.61 6.78 7.12 3420 6 1.84 460 80 82.61 6.78 7.08 3420 Đồ thị IV.4: Bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD theo thời gian löu nöôùc 6h trong giai ñoaïn chaïy tónh Nhaän xeùt: Qua ñoà thò ta thaáy ôû taûi troïng 6h cuûa giai ñoaïn chaïy tónh hieäu quaû xöû lyù COD cao nhaát laø 82.61% Baûng IV.6: AÛnh höôûng cuûa thôøi gian löu nöôùc 6h leân hieäu suaát xöû lyù COD ôû giai ñoaïn chaïy tónh Ngay 1 2 3 4 Hieu suat 10.87d 56.515c 75.0b 82.61a Chuù thích: Nhöõng maãu töï khaùc nhau ( a,b,c …) ñöôïc kí hieäu trong coät hieäu suaát bieåu dieãn söï khaùc bieät ôû möùc yù nghóa α = 0,05. (Söû duïng phöông phaùp so saùnh LSD baèng phaàn meàm Statgraphics Centurion). Chaïy taûi troïng tónh öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (4h): Laäp baûng soá lieäu Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvaøo (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vaøo pH ra MLSS (mg/l) 1 4 3.59 600 600 0 7.26 7.26 3500 4 3.59 600 460 23.33 7.26 7.5 2570 4 3.59 600 340 43.33 7.26 7.56 2470 2 4 3.59 600 280 53.33 7.26 7.88 3380 4 3.59 600 210 65 7.26 7.9 2930 4 3.59 600 190 68.33 7.26 7.92 3180 3 4 3.59 600 130 78.33 7.26 7.68 2650 4 3.59 600 150 75 7.26 7.55 3100 4 3.59 600 120 80 7.26 7.4 2700 4 4 3.59 600 96 84 7.26 7.2 2550 4 3.59 600 64 89.33 7.26 7.14 2500 4 3.59 600 64 89.33 7.26 6.98 2500 Đồ thị IV.5: Bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD theo thôøi gian löu nöôùc 4h trong giai ñoaïn chaïy tónh Nhaän xeùt: Qua ñoà thò ta thaáy ôû taûi troïng 4h cuûa giai ñoaïn chaïy tónh hieäu quaû xöû lyù COD cao nhaát laø 89.33% Baûng IV.7: AÛnh höôûng cuûa thôøi gian löu nöôùc 4h leân hieäu suaát xöû lyù COD ôû giai ñoaïn chaïy tónh Ngay 1 2 3 4 Hieu suat 22.22d 62.22c 77.7767b 89.33a Chuù thích: Nhöõng maãu töï khaùc nhau ( a,b,c …) ñöôïc kí hieäu trong coät hieäu suaát bieåu dieãn söï khaùc bieät ôû möùc yù nghóa α = 0,05. (Söû duïng phöông phaùp so saùnh LSD baèng phaàn meàm Statgraphics Centurion). Chaïy taûi troïng tónh öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (2h): Laäp baûng soá lieäu Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvaøo (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vaøo pH ra MLSS (mg/l) 1 2 6.75 560 560 0 6.9 6.9 1700 2 6.75 560 500 10.71 6.9 7.59 3200 2 6.75 560 450 19.64 6.9 7.4 2650 2 6.75 560 380 32.14 6.9 7.46 1800 2 2 6.75 560 290 46.21 6.9 7.34 3300 2 6.75 560 260 53.57 6.9 7.39 3500 2 6.75 560 170 69.64 6.9 7.34 2300 2 6.75 560 140 75 6.9 7.3 3400 3 2 6.75 560 120 78.57 6.9 7.29 3200 2 6.75 560 100 82.14 6.9 7.19 2560 2 6.75 560 130 76.79 6.9 7.12 2590 2 6.75 560 110 80.36 6.9 7.1 2470 4 2 6.75 560 96 82.86 6.9 6.97 2730 2 6.75 560 80 85.71 6.9 6.92 2660 2 6.75 560 76 86.43 6.9 6.8 2380 2 6.75 560 76 86.43 6.9 6.78 2380 Đồ thị IV.6: Bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD theo thôøi gian löu nöôùc 2h trong giai ñoaïn chaïy tĩnh Nhaän xeùt: Qua ñoà thò ta thaáy ôû taûi troïng 2h cuûa giai ñoaïn chaïy tónh hieäu quaû xöû lyù COD cao nhaát laø 86.43% Baûng IV.8: AÛnh höôûng cuûa thôøi gian löu nöôùc 2h leân hieäu suaát xöû lyù COD ôû giai ñoaïn chaïy tónh Ngay 1 2 3 4 Hieu suat 15.6225d 61.105c 79.465b 86.43a Chuù thích: Nhöõng maãu töï khaùc nhau ( a,b,c …) ñöôïc kí hieäu trong coät hieäu suaát bieåu dieãn söï khaùc bieät ôû möùc yù nghóa α = 0,05. (Söû duïng phöông phaùp so saùnh LSD baèng phaàn meàm Statgraphics Centurion). So saùnh hiệu suất xử lyù COD, MLSS ở caùc tải trọng của giai ñoaïn chạy tĩnh Baûng IV.9: Hieäu suaát xöû lyù COD, MLSS ôû caùc taûi troïng trong giai ñoaïn chaïy tónh ôû caùc thôøi gian löu nöôùc khaùc nhau Thôøi gian Taûi troïng CODvaøo COD ra Hiệu suất MLSS 2 6.75 560 76 86.43 2380 4 3.59 600 64 89.33 2500 6 1.84 460 80 82.61 3420 12 1.28 640 86 86.56 3500 24 0.67 670 96 85.67 3000 Đồ thị IV.7: Bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD saép xeáp theo thôøi gian löu nöôùc ôû caùc taûi troïng trong giai ñoaïn chaïy tónh Nhận xét: Qua đồ thị trên nhận thấy ở tải trọng 4h sẽ có hiệu quả xử lý cao nhất laø 89.33% Baûng IV.10: AÛnh höôûng cuûa thôøi gian löu nöôùc leân hieäu suaát xöû lyù COD ôû caùc taûi troïng trong giai ñoaïn chaïy tónh Thoi gian luu 6 24 2 12 4 Hieu suat 82.61e 85.67d 86.43c 86.56b 89.33a Chuù thích: Nhöõng maãu töï khaùc nhau ( a,b,c …) ñöôïc kí hieäu trong coät hieäu suaát bieåu dieãn söï khaùc bieät ôû möùc yù nghóa α = 0,05. (Söû duïng phöông phaùp so saùnh LSD baèng phaàn meàm Statgraphics Centurion). Đồ thị IV.8: Bieåu dieãn moái quan heä giöõa thôøi gian löu vaø MLSS ôû caùc taûi troïng trong giai ñoaïn chaïy tĩnh Nhaän xeùt: Qua ñồ thị ta thaáy hiệu quả xử lyù MLSS cao nhaát laø 2h. Nhưng khi kết hợp giữa hiệu quaû xử lyù COD vaø MLSS thì ta neân chọn hiệu quả xử lyù 4h laø tối ưu nhất. Như vậy: ÔÛ taûi troïng 4h cuûa giai ñoaïn chaïy tónh thì hieäu quaû xöû lyù COD vaø MLSS laø toái öu nhaát. Khaûo saùt khaû naêng laéng cuûa buøn trong giai ñoaïn thay ñoåi noàng ñoä Tröôùc moãi laàn thay ñoåi noàng ñoä, ta caàn phaûi kieåm tra khaû naêng laéng cuûa buøn qua chæ soá SVI. Sau ñaây laø baûng keát quaû kieåm tra khaû naêng laéng cuûa buøn öùng vôùi naêm noàng ñoä khaùc nhau. Thôøi gian (phuùt) Theå tích buøn laéng (ml/l) COD = 670 ( mg/l) COD = 640(mg/l) COD= 460(mg/l) COD = 600 (mg/l) COD = 560 (mg/l) 0 1000 1000 1000 1000 1000 5 600 620 610 600 630 10 490 520 500 480 600 15 450 430 460 440 470 20 400 390 380 370 410 25 350 360 320 340 370 30 320 310 300 310 330 Töø keát quaû ta tính ñöôïc giaù trò SVI theo coâng thöùc: SVI = ´ 1000 (mg/l) SVI öùng vôùi noàng ñoä COD = 670 mg/l vaø MLSS = 3000 SVI = ´ 1000 = 106,67 SVI öùng vôùi noàng ñoä COD = 640 mg/l vaø MLSS = 3500 SVI = ´ 1000 = 88.57 SVI öùng vôùi noàng ñoä COD = 460 mg/l vaø MLSS = 3420 SVI = ´ 1000 = 87.72 SVI öùng vôùi noàng ñoä COD = 600 mg/l vaø MLSS = 2500 SVI = ´ 1000 = 124 SVI öùng vôùi noàng ñoä COD = 560 mg/l vaø MLSS = 2380 SVI = ´ 1000 = 138.66 Theo keát quaû treân ta thaáy trong 5¸10 phuùt ñaàu buøn hoaït tính laéng raát nhanh, sau ñoù quaù trình laéng chaäm daàn. Nhìn chung ôû caû 5 noàng ñoä khaùc nhau thì giaù trò SVI ñeàu naèm trong giôùi haïn laéng toát (SVI töø 50¸150) ñieàu naøy chöùng toû buøn hoaït tính theå hieän ñöôïc hoaït tính toát vaø chuùng hoaøn toaøn coù theå xöû lyù nöôùc thaûi baèng moâ hình buøn hoaït tính hieáu khí. IV.2.5.4 TN 4: Chaïy moâ hình ñoäng vaø xaùc ñònh thoâng soá ñoäng học Chaïy taûi troïng ñoäng öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (24h): Lập bảng số liệu Ngaøy Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvào (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vào pH ra MLSS (mg/l) 1 24 0.68 680 680 0 7.32 7.32 3200 2 24 0.68 680 430 36.76 7.32 7.88 3400 3 24 0.68 680 196 71.18 7.32 7.6 2900 4 24 0.68 680 120 82.35 7.32 7.46 2700 Đồ thị IV.9: Bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD theo thôøi gian löu nöôùc 24h trong giai ñoaïn chaïy ñoäng Nhaän xeùt: Qua ñoà thò ta thaáy ôû taûi troïng 24h cuûa giai ñoaïn chaïy ñoäng hieäu quaû xöû lyù COD cao nhaát laø 82.35% Baûng IV.11: AÛnh höôûng cuûa thôøi gian löu nöôùc 24h leân hieäu suaát xöû lyù COD ôû giai ñoaïn chaïy ñoäng Ngay 1 2 3 4 Hieu suat 0.0d 36.76c 71.18b 82.35a Chuù thích: Nhöõng maãu töï khaùc nhau ( a,b,c …) ñöôïc kí hieäu trong coät hieäu suaát bieåu dieãn söï khaùc bieät ôû möùc yù nghóa α = 0,05. (Söû duïng phöông phaùp so saùnh LSD baèng phaàn meàm Statgraphics Centurion). Chaïy taûi troïng ñoäng öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (12h): Lập bảng số liệu Ngày Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvào (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vào pH ra MLSS (mg/l) 1 12 1.3 650 650 0 7.19 7.19 3400 12 1.3 650 480 26.15 7.19 7.6 3600 2 12 1.3 650 270 58.46 7.19 7.58 2900 12 1.3 650 230 64.62 7.19 7.52 3100 3 12 1.3 650 120 81.54 7.19 7.44 3700 12 1.3 650 96 85.23 7.19 7.39 3280 4 12 1.3 650 150 76.92 7.19 7.2 2800 12 1.3 650 120 81.54 7.19 7.07 2100 Đồ thị IV.10: Bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD theo thôøi gian löu nöôùc 12h trong giai ñoaïn chaïy ñoäng Nhaän xeùt: Qua ñoà thò ta thaáy ôû taûi troïng 12h cuûa giai ñoaïn chaïy ñoäng hieäu quaû xöû lyù COD cao nhaát laø 85.23% Baûng IV.12: AÛnh höôûng cuûa thôøi gian löu nöôùc 12h leân hieäu suaát xöû lyù COD ôû giai ñoaïn chaïy ñoäng Ngay 1 2 4 3 Hieu suat 13.075d 61.54c 79.23b 83.385a Chuù thích: Nhöõng maãu töï khaùc nhau ( a,b,c …) ñöôïc kí hieäu trong coät hieäu suaát bieåu dieãn söï khaùc bieät ôû möùc yù nghóa α = 0,05. (Söû duïng phöông phaùp so saùnh LSD baèng phaàn meàm Statgraphics Centurion). Chaïy taûi troïng ñoäng öùng vôùi thôøi gian löu nöôùc (6h): Ngày Thời gian (h) Tải trọng (kgCOD/m3.ngđ) CODvào (mg/l) CODra (mg/l) Hiệu suất (%) pH vào pH ra MLSS (mg/l) 1 6 2.32 580 580 0 6.84 6.84 3500 6 2.32 580 370 36.21 6.84 7.16 2750 2 6 2.32 580 196 66.21 6.84 7.26 3450 6 2.32 580 150 74.14 6.84 7.38 3100 3 6 2.32 580 94 83.79 6.84 7.2 2780 6 2.32 580 130 77.59 6.84 7.17 3400 4 6 2.32 580 120 79.31 6.84 6.89 3280 6 2.32 580 100 82.76 6.84 6.78 2900 Đồ thị IV.11: Bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD theo thôøi gian löu nöôùc 6h trong giai ñoaïn chaïy ñoäng Nhaän xeùt: Qua ñoà thò ta thaáy ôû taûi troïng 6h cuûa giai ñoaïn chaïy ñoäng hieäu quaû xöû lyù COD cao nhaát laø 83.79% Baûng IV.13: AÛnh höôûng cuûa thôøi gian löu nöôùc 6h leân hieäu suaát xöû lyù COD ôû giai ñoaïn chaïy ñoäng Ngay 1 2 4 3 Hieu suat 18.105d 70.175c 80.69b 81.035a Chuù thích: Nhöõng maãu töï khaùc nhau ( a,b,c …) ñöôïc kí hieäu trong coät hieäu suaát bieåu dieãn söï khaùc bieät ôû möùc yù nghóa α = 0,05. (Söû duïng phöông phaùp so saùnh LSD baèng phaàn meàm Statgraphics Centurion). So saùnh hiệu suất xử lyù COD, MLSS ở caùc tải trọng của giai ñoaïn chạy ñoäng Baûng IV.14: Hieäu suaát xöû lyù COD, MLSS ôû caùc taûi troïng trong giai ñoaïn chaïy ñoäng ôû caùc thôøi gian löu nöôùc khaùc nhau Thôøi gian Taûi troïng CODvaøo COD ra Hiệu suất MLSS 6 2.32 580 94 83.79 2780 12 1.3 650 96 85.23 3280 24 0.68 680 120 82.35 2700 Đồ thị IV.12: Bieåu dieãn hieäu quaû khöû COD sắp xếp theo thời gian löu nöôùc ôû caùc taûi troïng trong giai ñoaïn chaïy ñoäng Nhaän xeùt: Qua ñoà thò treân ta thaáy ôû taûi troïng 12h seõ coù hieäu quaû xöû lyù COD cao nhất laø 85.23% Baûng IV.15: AÛnh höôûng cuûa thôøi gian löu nöôùc leân hieäu suaát xöû lyù COD ôû caùc taûi troïng trong giai ñoaïn chaïy ñoäng Thoi gian luu 24 6 12 Hieu suat 82.35c 83.79b 85.23a Chuù thích: Nhöõng maãu töï khaùc nhau ( a,b,c …) ñöôïc kí hieäu trong coät hieäu suaát bieåu dieãn söï khaùc bieät ôû möùc yù nghóa α = 0,05. (Söû duïng phöông phaùp so saùnh LSD baèng phaàn meàm Statgraphics Centurion). Đồ thị IV.13: Bieåu dieãn moái quan heä giöõa thôøi gian löu vaø MLSS ôû caùc taûi troïng trong giai ñoaïn chaïy ñoäng Nhận xeùt: Qua ñồ thị ta thaáy hiệu quả xử lyù MLSS cao nhất laø 24h. Nhưng khi kết hợp giữa hiệu quaû xử lyù COD vaø MLSS thì ta neân chọn hiệu quả xử lyù 12h laø tối ưu nhất. Xaùc ñònh caùc thoâng soá ñoäng hoïc Caùc hệ số ñộng học của quaù trình sinh học hiếu khí bao gồm hằng số baùn vận tốc Ks, tốc ñộ sử dụng cơ chất tối ña K, tốc ñộ sinh trưởng vuøng tối ña mm, hệ số sản lượng tối ña Y vaø hệ số phaân huỷ nội baøo Kd. Caùc thoâng soá naøy ñöôïc xaùc ñònh theo 2 phương trình sau: Trong ñoù: X: Haøm löôïng buøn hoạt tính MLSS, (mg/l) : Thời gian lưu nước, (ngaøy) : Thời gian lưu buøn, (ngaøy) S0: Haøm lượng COD ban ñầu, (mg/l) S: Haøm lượng COD ở thời gian lưu nước , (mg/l) Dựa vaøo số liệu thí nghiệm bằng phương phaùp hồi quy tuyến tính, xaùc ñònh mối quan hệ bậc nhất (y = ax + b) giữa caùc thoâng số ñộng học treân qua việc tìm hệ số a vaø b của ñường thẳng y = ax + b Lập bảng chọn lựa như sau: Cột S: - Lấy từ luùc bắt ñầu chạy với t = 1 ngaøy ñến khi COD bắt ñầu giảm (chạy ñộng) - Lấy tiếp giaù trị khi chạy với t = 0,5 ngaøy ở COD max (chạy ñộng) - Lấy tiếp giaù trị khi chạy tĩnh (tăng tải trọng) với t = 24(h), t = 12(h), t = 6(h) So S X (So -S)/X 1/ 1/S X/(So -S) 680 430 1 1 3400 0.09 1 0.002 2.25 680 196 1 1 2900 0.17 1 0.005 3.46 650 96 0.5 0.5 3280 0.31 2 0.01 4.78 670 96 1 1 3000 0.19 1 0.01 5.23 640 86 0.5 0.5 3500 0.32 2 0.012 5.99 460 80 0.25 0.25 3420 0.49 4 0.013 7.46 Töø caùc soá lieäu treân ta xaây döïng ñöôøng hoài quy tuyeán tính y = ax + b ñeå xaùc ñònh kd, Y nhö sau: y = a = Y x = b = - kd Đường thẳng hồi quy tuyến tính xaùc ñònh thoâng số Y vaø Kd Ta có phương trình: y = 7.8473x – 0.2201 Töø caùc soá lieäu ta xaây döïng ñöôøng hoài quy tuyeán tính y = ax + b ñeå xaùc ñònh K vaø Ks nhö sau : y = a = x = b = Đường thẳng hồi quy tuyến tính xaùc ñònh thoâng số K vaø KS Ta coù phương trình: y = 415.55x + 1.2603 Dựa vaøo kết quả phaân tích vaø phương trình hồi quy tuyến tính ta suy ra ñược caùc thoâng soá ñoäng học sau: Ks: Hằng số baùn vận tốc. K: Tốc ñộ sử dụng cơ chất tối ña. Y: Hệ số sản lượng tối ña. Kd: Hệ số phaân huỷ nội baøo. Keát luaän: Caên cöù vaøo keát quaû thí nghieäm ta thaáy raèng vieäc löïa choïn thôøi gian löu nöôùc ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc xöû lyù nöôùc thaûi ñeå ñaït ñöôïc keát quaû nhö mong muoán . Neáu thôøi gian löu nöôùc trong beå ñöôïc löïa choïn taïi thôøi ñieåm vi khuaån ñaït ñöôïc traïng thaùi oån ñònh trong chu kyø phaùt trieån thì ta khoâng nhöõng ñaït ñöôïc hieäu quaû xöû lyù mong muoán maø coøn giaûm ñöôïc nhu caàu cung caáp khí vaø theå tích beå phaûn öùng do vaäy tieát kieäm ñöôïc chi phí xaây döïng vaø vaän haønh. Töø keát quaû thí nghieäm thu ñöôïc ta thaáy raèng thôøi gian löu nöôùc thích hôïp cho quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi laø töø 4h – 6h. Hieäu quaû xöû lyù toái öu nhaát cuûa moâ hình buøn hoaït tính naèm ôû taûi troïng 4h ñaït hieäu suaát xöû lyù COD laø 89.33%. Töø thaønh coâng trong quaù trình chaïy moâ hình buøn hoaït tính ñeå xaùc ñònh caùc thoâng soá ñoäng hoïc trong xöû lyù nöôùc thaûi coâng ty TNHH thuûy saûn TRÖÔØNG VINH, ta seõ tính toaùn thieát keá coâng trình xöû lyù sinh hoïc nöôùc thaûi cho coâng ty. IV.2.6 Ñeà xuaát quy trình coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi thuûy saûn TRÖÔØNG VINH Nöôùc thaûi Song chaén raùc Hố gom Beå ñieàu hoøa Beå keo tuï Bể lắng 1 Bể aerotank Bể lắng 2 Bể lọc Bể khử truøng Nước sau xöû lyù TCVN 5945:2005 Bể chöùa buøn Dung dòch Javen Tuaàn hoaøn buøn Khí neùn Nöôùc töø beå chöùa buøn Pheøn nhoâm Polyme Dinh döôõng Hình IV.28 : Quy trình coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi thuûy saûn Chuù thích: Ñöôøng daãn nöôùc thaûi Ñöôøng buøn thaûi Ñöôøng caáp khí Ñöôøng hoùa chaát Thuyeát minh quy trình coâng ngheä xöû lyù: Nước thải phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng röûa sạch vaø sô cheá nguyeân lieäu, caùc giai ñoaïn rửa thiết bị, vệ sinh dụng cụ… vaø nước thải vệ sinh ñược thu gom vaø ñi qua song chaén raùc ñeå loại bỏ caùc tạp chất rắn coù kích thước lớn trước khi vaøo hệ thống xử lyù. Tại hố gom nước thải đñược bôm leân beå ñieàu hoøa nhờ bơm chìm ñể ổn ñịnh lưu lượng nước thải. Taïi ñaây khi nước thải ñạt mức cần thiết sẽ ñược bơm qua bể keo tụ. Tại bể keo tụ, hoùa chất keo tụ gồm pheøn nhoâm, polyme vaø dinh dưỡng ñược bơm vaøo thoâng qua hệ thống bơm ñịnh lượng hoùa chất, cặn lắng sau khi keo tụ ñược lắng tại bể lắng 1 ñặt sau bể keo tụ. Buøn lắng tại bể lắng 1 ñịnh kỳ ñược bơm buøn ñặt trong bể bơm vaøo bể chứa buøn. Nước thải ra khỏi bể lắng naøy ñi qua bể sinh học hiếu khí. Tại ñaây nước thải ñược cấp khí töø beân ngoaøi vaø nhờ hệ vi sinh vật sử dụng oxy khoâng khí ñể oxy hoùa, phaân huûy caùc chaát baån coù trong nước thải. Sau một thời gian lưu trong bể hiếu khí, nước thải chảy traøn qua bể lắng 2. Tại ñaây, phần buøn tạo ra trong quaù trình oxi hoùa ở bể hieáu khí sẽ lắng xuống ñaùy bể vaø nước sạch ñi ra ngoaøi. Một phần buøn naøy ñöôïc bôm tuaàn hoaøn lại cho bể sinh học hiếu khí. Phaàn buøn dö ñöôïc ñònh kì bôm vaøo beå chöùa buøn. Nước ra khỏi bể lắng 2 ñược chảy traøn qua bể lọc. Taïi ñaây caùc chất rắn lơ lửng coøn lại sẽ ñöôïc taùch ra khỏi nước thải nhờ hệ thống lớp lọc trong bể. Nước ra khỏi bể lọc sẽ cuøng hoùa chaát khöû truøng Javen ñi vaøo beå tieáp xuùc khử truøng. Taïi ñaây hoùa chất khử truøng vaø nước thải tiếp xuùc với nhau một thời gian, nhờ ñoù maø caùc vi sinh vật gaây bệnh ñöôïc tieâu diệt. Sau ñoù nước sạch qua hố ga vaø thoaùt ra ngoaøi. Với coâng ngheä naøy seõ ñaûm baûo nước thải sau xöû lyù ñaït tieâu chuẩn TCVN 5945:2005. CHÖÔNG V: KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ V.1 Keát luaän Nöôùc ta ñang trong quaù trình thöïc hieän CNH-HÑH thì nhieàu nhaø maùy, xí nghieäp vaø KCN ñöôïc hình thaønh. Do ñoù vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng ngaøy caøng ñöôïc quan taâm. Vôùi ñeà taøi: “Nghieân cöùu xaùc ñònh caùc thoâng soá ñoäng hoïc trong CNSH buøn hoaït tính xöû lyù nöôùc thaûi coâng ty TNHH thuûy saûn TRÖÔØNG VINH”, nhaèm giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa nhaø maùy. Trong thôøi gian naøy ñaõ giaûi quyeát ñöôïc moät soá noäi dung sau: Böôùc ñaàu tìm hieåu hieän traïng moâi tröôøng khu vöïc ñeå thöïc hieän quy hoaïch heä thoáng xöû lyù coù hieäu quaû hôn. Thoâng qua hieän traïng moâi tröôøng cuûa khu vöïc vaø ñaëc thuø cuûa ngaønh thuûy saûn töø ñoù tính toaùn ñöôïc löu löôïng nöôùc thaûi ñaàu vaøo vaø ñöa ra phöông aùn veà heä thoáng xöû lyù thích hôïp, coù hieäu quaû ñoái vôùi coâng ty naøy. Đặc tính nước thải chế biến thủy sản của nhaø maùy coù thaønh phaàn chaát oâ nhiễm chất hữu cơ cao. Vì vậy việc lựa chọn phương phaùp xử lyù sinh học laø raát phuø hợp. Lượng nước thải của nhaø maùy hoaøn toaøn coù khả năng xử lyù bằng phương phaùp sinh học coäng với sự kết hôïp một số phương phaùp khaùc nhằm ñảm bảo chất lượng nước ñaàu ra ñaït tieâu chuaån cho pheùp. V.2 Kieán nghò Nöôùc thaûi noùi chung vaø nöôùc thaûi coâng nghieäp noùi rieâng coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán moâi tröôøng vaø söùc khoûe cuûa con ngöôøi, vôùi hieän traïng nhö hieän nay thì em coù moät soá kieán nghò sau: Nghieân cöùu vaø phaân tích caùc chæ tieâu oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi ñoái vôùi taát caû caùc ngaønh coâng nghieäp nhaèm ñöa ra caùc phöông aùn xöû lyù thích hôïp trong töøng ñieàu kieän hieän taïi ñoái vôøi töøng hoaøn caûnh cuï theå. Phaûi quy hoaïch heä thoáng thu gom vaø xöû lyù nöôùc thaûi ngay ñeå traùnh hieän töôïng nöôùc thaûi sinh hoaït laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm ngaøy caøng traàm troïng hôn. Xaây dựng hệ thống xử lyù nước thải bằng phương phaùp sinh học. Cần kiểm soaùt hệ thống thoaùt nước của nhaø maùy, taùch rieâng hệ thống thoaùt nước mưa vaø heä thống thoaùt nước thải sản xuất, sinh hoạt ñeå thuận tiện cho việc xử lyù nước thải. Tiến haønh nghieân cöùu aùp dụng sản xuất sạch hơn vaøo caùc coâng ñoaïn sản xuất nhằm naâng cao hiệu quả sản xuất, tiết kiệm nguyeân liệu, năng lượng, hoùa chất ñồng thời giảm nhẹ gaùnh nặng về moâi trường, ñaëc bieät laø vaán ñeà nöôùc thaûi. Cần ñaøo taïo ñoäi nguõ caùn bộ kỹ thuật vaø quản lyù moâi trường coù trình ñoä vaø yù thức traùch nhieäm ñeå quaûn lyù, giaùm saùt vaø xöû lyù chất thải noùi chung vaø nöôùc thaûi noùi rieâng taïi nhaø maùy. Ñoân ñoác giaùo duïc caùn bộ, nhaân vieân trong cơ sở thực hiện caùc quy ñịnh về an toaøn lao ñoäng, phoøng choáng chaùy noå… ._.