Nghiên cứu và đề xuất việc kiểm soát tình hình ô nhiễm nước ngầm tại Cao Lãnh và Sa Đéc thuộc tỉnh Đồng Tháp
Tài liệu Nghiên cứu và đề xuất việc kiểm soát tình hình ô nhiễm nước ngầm tại Cao Lãnh và Sa Đéc thuộc tỉnh Đồng Tháp: ... Ebook Nghiên cứu và đề xuất việc kiểm soát tình hình ô nhiễm nước ngầm tại Cao Lãnh và Sa Đéc thuộc tỉnh Đồng Tháp
Tóm tắt tài liệu Nghiên cứu và đề xuất việc kiểm soát tình hình ô nhiễm nước ngầm tại Cao Lãnh và Sa Đéc thuộc tỉnh Đồng Tháp, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
CHÖÔNG 1: MÔÛ ÑAÀU
1. 1. ÑAËT VAØÁN ÑEÀ
Nöôùc laø moät nhu caàu khoâng theå thieáu trong cuoäc soáng con ngöôøi, sinh vaøät vaøø taát caû caùc hoaït ñoäng khaùc, noù gaén lieàn vôùi ñôøi soáng. Nöôùc thieân nhieân khoâng chæ söû duïng ñeå caáp cho aên uoáng, sinh hoaït maø coøn ñöôïc söû duïng cho nhieàu muïc ñích khaùc nhau, nhö coâng nghieäp, noâng nghieäp, giao thoâng vaøän taûi, thuûy ñieän… Do ñoù, nöôùc saïch vaøø veä sinh moâi tröôøng laø ñieàu kieän tieân quyeát nhaèm phoøng choáng dòch beänh, naâng cao söùc khoûe cho coäng ñoàng ñoàng thôøi phaûn aùnh neùt vaøên hoùa, trình ñoä vaøên minh cuûa xaõ hoäi.
Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc laø hai Thò xaõ thuoäc tænh Ñoàng Thaùp, phaàn lôùn taäp trung phaùt trieån nhieàu ngaønh kinh teá, vôùi heä thoáng soâng vaøø keânh raïch chaèng chòt. Naèm giöõa soâng Tieàn vaøø soâng Haäu, Thò xaõ Sa Ñeùc vaøø Cao Laõnh laø caùc ñoâ thò laâu ñôøi, mang ñaäm neàn vaøên hoùa soâng nöôùc vaøø töø laâu nôi ñaây noåi tieáng laø laøng boät gaïo vaøø nuoâi heo, ñieån hình laø xaõ Taân Phuù Ñoâng coù 559 hoä, nuoâi 40. 000 con heo. Haøng ngaøy, caùc hoä chaên nuoâi ôû Sa Ñeùc thaûi ra moät löôïng phaân raát lôùn, khoaûng 70 taán/ngaøy, moät soá hoä chaên nuoâi vöùt raùc vaøø moïi chaát thaûi trong sinh hoaït xuoáng keânh raïch, xaây döïng nhieàu ao caù thoâng nöôùc ra caùc con raïch, gaây oâ nhieãm nghieâm troïng, khoâng ñaûm baûo veä sinh moâi tröôøng, aûnh höôûng ñeán söùc khoûe nhaân daân… Ngoaøi ra, taïi Thò xaõ Sa Ñeùc ñaõ maáy möôi naêm qua noåi tieáng vôùi maët haøng boät loäc, ngöôøi ta saùng kieán boät caên ñeå nuoâi heo vöøa laøm boät vöøa nuoâi heo, trong nhöõng chuoàng ít nhaát 100 con, neân löôïng thaûi xuoáng soâng raát lôùn, caùc hoaït ñoäng kinh teá treân giuùp cho ngöôøi daân coù lôøi cao, caûi thieän cuoäc soáng nhöng cuõng chính ñoù ñang bieán Taân Phuù Ñoâng thaønh nôi oâ nhieãm traàm troïng nhaát tænh Ñoàng Thaùp hieän nay, laøm aûnh höôûng ñeán söùc khoûe con ngöôøi raát nhieàu. Nguoàn nöôùc maët taïi Thò xaõ naøy ñöôïc cung caáp töø heä thoáng soâng raïch ngay chính treân ñòa baøn tuy doài daøo nhöng chaát löôïng keùm. Hieän nay, taïi Ñoàng Thaùp coù chöông trình nöôùc saïch veä sinh moâi tröôøng laø moät trong nhöõng chöông trình troïng ñieåm cuûa tænh ñöôïc duøng nöôùc saïch; tuy nhieân, trong thöïc teá, soá hoä daân ñöôïc duøng nöôùc saïch vaøø sinh hoaït trong ñieàu kieän toát veà veä sinh moâi tröôøng raát haïn cheá. Theo Toång Cuïc Thoáng Keâ, toaøn tænh hieän coù 330,810 hoä, nhöng soá hoä söû duïng nöôùc maùy laø 26,085 (chieám 7,88%), soá hoä söû duïng nöôùc möa laø 5,036 (chieám 1,52%), soá hoä duøng nöôùc loïc/gieáng laø 15,979 (chieám 4,83%), soá hoä duøng nöôùc khaùc laø 283,710 (chieám 85,76%). Nguoàn nöôùc maùy, nöôùc möa, nöôùc gieáng coù theå ñöôïc coi laø nguoàn nöôùc saïch, vaøãn coøn 85,76% duøng nöôùc khaùc, khoâng ñaûm baûo veà maët chaát löôïng, qua keát quaû phaân tích maãu cuûa sôû Khoa hoïc vaøø Coâng ngheä tænh Ñoàng Thaùp thì taát caû caùc nguoàn nöôùc maët trong tænh ñeàu bò nhieãm vi sinh ôû möùc cao, muøa khoâ thoâng soá Ecoli töø 1. 004 - 4. 000 MPN/100ml, muøa möa töø 5. 950 – 23. 930 MPN/100ml, vì vaøäy, nöôùc maët khoâng theå coi laø nöôùc saïch ñöôïc. Maëc duø vaøäy, soá hoä daân ôû Thò xaõ Cao Laõnh vaøø Thò xaõ Sa Ñeùc ñöôïc duøng nöôùc saïch khaù hôn. Veà nöôùc loïc/gieáng ôû Cao Laõnh laø 3,7%, Sa Ñeùc laø 1,72%. Tröôùc kia, nguoàn nöôùc phucï vuï chuû yeáu cho ngöôøi daân ôû hai Thò xaõ naøy laø nöôùc maët vaøø nöôùc möa, nhöng qua nhieàu naêm nguoàn nöôùc maët bò oâ nhieãm neân khoâng ñaûm baûo veä sinh vaøø gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoûe coäng ñoàng, do caùc chaát thaûi cuûa caùc nhaø maùy saûn xuaát noâng nghieäp, sinh hoaït. Chính vì vaøäy, ngöôøi daân trong hai Thò xaõ naøy chuyeån sang söû duïng nöôùc ngaàm töø caùc heä thoáng gieáng khoan. Töø caùc chöông trình vieän trôï, nhieàu gieáng khoan khai thaùc nöôùc ngaàm ñaõ ñöôïc trieån khai ñeå cung caáp nöôùc saïch cho caùc cuïm daân cö vuøng noâng thoân. Hieän nay, toaøn tænh coù khoaûng 5% soá hoä gia ñình söû duïng nöôùc qua loïc, phaàn lôùn taäp trung chuû yeáu ôû caùc Thò xaõ, soá vuøng coøn laïi söû duïng nöôùc thoâ chöa qua loïc. Tuy nhieân, thôøi gian gaàn ñaây ngöôøi ta laïi khuyeán caùo nhieàu veà vaøán ñeà nhieãm Asen trong nöôùc ngaàm. Do ñoù, nguoàn nöôùc naøy caàn phaûi ñöôïc khaûo saùt ñeå töø ñoù ñeà ra nhöõng bieän phaùp giaûi quyeát thích ñaùng nhaèm baûo veä söùc khoûe coäng ñoàng.
1. 2. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI
Vôùi chöông trình nöôùc saïch veä sinh veà moâi tröôøng cuûa Thuû Töôùng Chính Phuû ñaõ ban haønh theo chæ thò 200/TTg (29/4/1994), ñaây laø moät chöông trình nhaèm ñeà ra muïc tieâu 50-60% soá hoä daân noâng thoân trong caùc tænh duøng nöôùc saïch thoâng qua chöông trình, caùc vuøng thöôøng bò ngaäp luõ ñaõ khaéc phuïc ñöôïc tình traïng thieáu nöôùc saïch cho sinh hoaït. Ñeán nay, caû nöôùc coù 50% soá daân soáng ôû noâng thoân ñöôïc söû duïng nöôùc saïch, 37% soá hoä ñöôïc söû duïng caùc coâng trình veà veä sinh noâng thoân. Nhìn chung caùc coâng trình cuûa UNICEF ñaõ hoã trôï nöôùc saïch vaøø caûi thieän veä sinh moâi tröôøng noâng thoân, ñaëc bieät laø ôû caùc vuøng mieàn nuùi, daân ngheøo vuøng saâu vuøng xa ôû Vieät Nam. Chöông trình ñaõ söû duïng nhöõng coâng ngheä caáp nöôùc phuø hôïp, giaù caû phaûi chaêng vaøø khoâng aûnh höôûng tôùi moâi tröôøng.
Hieän nay, ngöôøi daân taïi Thò xaõ Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc söû duïng nöôùc caáp töø heä thoáng gieáng khoan tö nhaân, chöa aùp duïng ñöôïc caùc phöông phaùp xöû lyù hieän coù. Ngoaøi ra, ôû moät soá nôi taïi tænh Ñoàng Thaùp ñaõ coù nhieàu gieáng nhieãm Asen. Nhö vaøäy, ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän vôùi muïc ñích khaûo saùt chaát löôïng nöôùc ngaàm ôû hai Thò xaõ vaøø ñeà xuaát giaûi phaùp kieåm soaùt thích hôïp ñeå ngöôøi daân an taâm söû duïng.
Hieän nay, nhaø nöôùc ñang khuyeán khích vaøø hoã trôï ñeå caùc thaønh phaàn kinh teá caùc hoä gia ñình ñaàu tö xaây döïng caùc coâng trình caáp nöôùc saïch vaøø caûi taïo nguoàn nöôùc hieän coù, phaán ñaàu ñeán 2005 coù 80% soá noâng thoân söû dung nöôùc saïch vôùi phöông thöùc chính laø xaây döïng caùc heä thoáng caáp nöôùc söû duïng caùc nguoàn nöôùc töø caùc gieáng khoan saâu. Vaøán ñeà nöôùc saïch ñoái vôùi ngöôøi daân taïi Thò xaõ Cao Laõnh vaøø Thò xaõ Sa Ñeùc cuõng mang yù nghóa raát quan troïng vaøø vieäc söû duïng nöôùc töø heä thoáng caùc gieáng khoan cuõng nhö laø moät giaûi phaùp hôïp lyù cho nhöõng hoä daân vuøng saâu, vuøng xa. Tuy nhieân, nöôùc töø heä thoáng gieáng khoan ñöôïc söû duïng maø khoâng ñöôïc ñaùnh giaù roõ raøng seõ gaây haïi ñeán söùc khoûe coäng ñoàng. Xuaát phaùt töø nhu caàu treân maø em thöïc hieän ñeà taøi naøy.
1. 3. MUÏC TIEÂU CUÛA ÑEÀ TAØI
Thoâng qua ñeà taøi, moät soá muïc tieâu sau döï kieán seõ ñaït ñöôïc:
Tình hình chaát löôïng nöôùc ngaàm taïi hai Thò xaõ ñöôïc nghieân cöùu;
Caùc giaûi phaùp toång hôïp ñeå kieåm soaùt tình hình oâ nhieãm nguoàn nöôùc ngaàm taïi ñòa baøn nghieân cöùu.
1. 4. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU
Thöïc ñòa, thu thaäp, toång hôïp soá lieäu vaøø ñaùnh giaù caùc ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá-xaõ hoäi vaøø moâi tröôøng;
Ñieàu tra caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc ngaàm;
Nghieân cöùu caùc soá lieäu veà chaát löôïng nöôùc ngaàm taïi caùc vò trí khaûo saùt;
Nhaän xeùt, ñaùnh giaù chaát löôïng nöôùc ngaàm taïi caùc ñòa baøn nghieân cöùu;
Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ñeå kieåm soaùt tình hình oâ nhieãm nöôùc ngaàm taïi caùc ñòa baøn nghieân cöùu.
1. 5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
1. 5. 1. Phöông phaùp luaän
Nöôùc laø nguoàn taøi nguyeân coù yù nghóa soáng coøn ñoái vôùi moãi sinh vaøät nhöng nguoàn taøi nguyeân naøy laïi coù giôùi haïn. Hôn 80% trong soá toaøn boä caùc beänh taät cuûa con ngöôøi baét nguoàn töø vieäc khoâng tieáp caän ñöôïc vôùi nguoàn nöôùc saïch, do söû duïng nöôùc baån.
Hoaït ñoäng coâng nghieäp vaøø noâng nghieäp
Taøi nguyeân nöôùc
Baûo toàn söï soáng
Nhu caàu aên uoáng, sinh hoaït
Ñieàu hoøa khí haäu
Sô ñoà 1. 1: Toång quan veà phöông phaùp luaän nghieân cöùu.
Noùi chung, nöôùc tham gia vaøøo taát caû caùc hoaït ñoäng soáng treân haønh tinh chuùng ta. Ôû ñaâu coù nöôùc thì ôû ñoù coù söï soáng. Caùc nhu caàu aên uoáng, sinh hoaït, coâng nghieäp, noâng nghieäp moät maët ngoán löôïng nöôùc ñaùng keå, maët khaùc coøn gaây suy thoaùi vaøø oâ nhieãm nguoàn nöôùc, moät khi nöôùc bò suy thoaùi vaøø oâ nhieãm seõ gaây aûnh höôûng ngöôïc trôû laïi ñoái vôùi söï soáng sinh vaøät vaøø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi cuõng nhö vaøán ñeà khí haäu toaøn caàu. Ñoù laø moái quan taâm chính cuûa ñeà taøi vaøø cuõng laø phöông phaùp luaän ñeå trieån khai ñeà taøi.
1. 5. 2. Phöông phaùp thöïc hieän
Tieàn saùt taïi caùc cô quan quaûn lyù moâi tröôøng: vieäc tieàn saùt ñöôïc tieán haønh trong suoát thaùng 9/2006 nhaèm khaúng ñònh khaû naêng thu thaäp ñöôïc caùc taøi lieäu, caùc soá lieäu caàn thieát ñeå phuïc vuï cho ñeà taøi, khaûo saùt caùc soá lieäu taïi caùc cô quan sau: Sôû Taøi nguyeân vaøø Moâi tröôøng tænh Ñoàng Thaùp, Phoøng Quaûn lyù Moâi tröôøng tænh Ñoàng Thaùp vaøø Phoøng Quaûn lyù Moâi tröôøng Thò xaõ Sa Ñeùc, phoøng Quaûn lyù Moâi tröôøng Thò xaõ Cao Laõnh vaøø Chi Cuïc Thoáng Keâ tænh Ñoàng Thaùp.
Thu thaäp taøi lieäu veà ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá-xaõ hoäi cuûa ñòa baøn nghieân cöùu: ñoái töôïng thu thaäp goàm: ñieàu kieän töï nhieân (vò trí ñòa lyù, dieän tích töï nhieân vaøø phaân vuøng ñòa giôùi haønh chính, ñòa hình, khí haäu, thuûy cheá, taøi nguyeân nöôùc, taøi nguyeân röøng, thoã nhöôõng, ñòa chaát – khoaùng saûn), ñaëc ñieåm kinh teá (taêng tröôøng kinh teá, cô caáu kinh teá), veà vaøán ñeà xaõ hoäi, daân soá, giaùo duïc – ñaøo taïo… caùc soá lieäu, caùc tö lieäu chuû yeáu ñöôïc thu thaäp taïi caùc cô quan sau: Sôû Taøi nguyeân vaøø Moâi tröôøng tænh Ñoàng Thaùp, phoøng Quaûn Lyù Moâi Tröôøng Thò xaõ Cao Laõnh vaøø phoøng Quaûn Lyù Moâi Tröôøng Thò xaõ Sa Ñeùc;
Thu thaäp caùc soá lieäu lieân quan ñeán ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: thu thaäp caùc soá lieäu veà chaát löôïng nöôùc ngaàm taïi hai Thò xaõ Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc;
Caùc thoâng soá lyù, hoùa, sinh hoïc cuûa nöôùc goàm: pH, ñoä cöùng, BOD, COD, Ptoång, N-toång, TDS, vi sinh (Ecoli, Coliform).
Caùc thoâng soá kim loaïi naëng goàm: Fe, Cu, Zn, Pb, Mn2+,…
Phöông phaùp thoáng keâ vaøø xöû lyù soá lieäu: caùc keát quaû thu ñöôïc thoáng keâ thaønh baûng treân phaàn meàm Microsoft Excel vaøø chænh söûa hôïp lyù sau ñoù xöû lyù ñöa vaøøo vaøên baûn.
Toång hôïp soá lieäu, so saùnh vaøø ñaùnh giaù: töø keát quaû phaân tích caùc chæ tieâu so saùnh vôùi tieâu chuaån Vieät Nam TCVN 5944-1995 vaøø ñaùnh giaù chaát löôïng nöôùc.
CHÖÔNG 2: ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN VAØØ ÑAËC ÑIEÅM KINH TEÁ XAÕ HOÄI TAÏI ÑÒA BAØN NGHIEÂN CÖÙU
2. 1. ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN
2. 1. 1. Vò trí ñòa lyù
Ñoàng Thaùp laø moät tænh cuûa vuøng ñoàng baèng soâng cöûu long. Naèm ôû phía thöôïng nguoàn soâng Tieàn. Veà ñôn vò haønh chính, Ñoàng Thaùp coù 2 Thò xaõ (Thò xaõ Cao Laõnh, vaøø Thò xaõ Sa Ñeùc) vaøø 9 huyeän (Taân Hoàng, Hoàng Ngöï, Tam Noâng, Thanh Bình, Thaùp Möôøi, Cao Laõnh, Laáp Voø, Lai Vung, Chaâu Thaønh).
Toång dieän tích töï nhieân cuûa toaøn tænh laø 3. 238 km2, trong ñoù coù 2/3 dieän tích töï nhieân thuoäc khu vöïc Ñoàng Thaùp Möôøi.
Ñoàng Thaùp coù ñöôøng bieân giôùi quoác gia vôùi Campuchia daøi khoaûng 50 km töø Hoàng Ngöï ñeán Taân Hoàng, vôùi 4 cöûa khaåu (Thoâng Bình, Dinh Baø, Myõ Caân vaøø Thöôøng Phöôùc). Heä thoáng ñöôøng quoác loä 30, 80, 45 cuøng vôùi quoác loä N1, N2 gaén keát Ñoàng Thaùp vôùi Thaønh Phoá Hoà Chí Minh vaøø caùc tænh trong khu vöïc, ñöôïc ñònh vò nhö sau:
Phía Ñoâng giaùp vôùi tænh Long An vaøø Tieàn Giang.
Phía Taây Baéc giaùp tænh Preyveng-Campuchia.
Phía Nam giaùp tænh An Giang vaøø Caàn Thô.
Phía Baéc giaùp tænh Long An.
2. 1. 2. Ñòa hình
Ñoàng Thaùp coù ñòa hình baèng phaúng, coù xu höôùng thaáp daàn töø Baéc xuoáng Nam vaøø töø Taây sang Ñoâng; ñaát ñai thöôøng xuyeân ñöôïc phuø sa boài ñaép, quanh naêm coù nöôùc ngoït vaøø nguoàn nöôùc raát phong phuù vôùi heä thoáng keânh, raïch chaèng chòt. Vì vaøäy raát thuaän lôïi cho phaùt trieån moät neàn noâng nghieäp toaøn dieän. Veà giao thoâng, Ñoàng Thaùp coù caûng ôû bôø Baéc soâng Tieàn vaøø caûng Sa Ñeùc, treân tuyeán ñöøông thuûy quoác teá Campuchia-bieån Ñoâng. Vò trí naøy ñaõ taïo cho tænh cô hoäi thuaän lôïi ñeå phaùt trieån neàn kinh teá môû, höôùng tôùi xuaát khaåu. Nhìn chung ñòa hình Ñoàng Thaùp ñöôïc chia thaønh 2 vuøng lôùn:
Vuøng phía Baéc soâng Tieàn: coù dieän tích töï nhieân 250. 731 ha, roäng 2. 482 Km2, thuoäc khu vöïc Ñoàng Thaùp Möôøi, ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, höôùng doác Taây Baéc – Ñoâng Nam, nôi cao nhaát khoâng quaù 4m vaøø nôi thaáp nhaát chæ coù 0,7 m. Ñaây laø vuøng kinh teá coù nhieàu tieàm naêng phaùt trieån, ñaëc bieät laø veà noâng, laâm, thuûy saûn.
Vuøng phía Nam soâng Tieàn: coù dieän tích töï nhieân 73. 074 ha, roäng 756 Km2, naèm keïp giöõa soâng Tieàn vaøø soâng Haäu, ñòa hình coù daïng loøng maùng, höôùng doác töø hai beân soâng vaøøo giöõa, vôùi ñoä cao phoå bieán 0,8-1,0 m. Do ñòa hình thaáp neân muøa luõ thaùng 9, thaùng 10 haøng naêm thöôøng bò ngaäp nöôùc khoaûng 1 m. Ngoaøi soâng Tieàn vaøø soâng Haäu, Ñoàng Thaùp coøn coù soâng Sôû Thöôïng vaøø soâng Sôû Haï baét nguoàn töø Campuchia ñoå vaøøo soâng Tieàn ôû phía Baéc tænh. Phía Nam tænh cuõng coù moät soá soâng nhö soâng Caùi Taøu Thöôïng, soâng Caùi Taøu Haï vaøø soâng Sa Ñeùc. Caùc soâng naøy cuøng vôùi 20 keânh raïch töï nhieân, 110 keânh ñaøo caáp I, 2400 km keânh ñaøo caáp II vaøø III ñaõ hình thaønh heä thuyû noâng hoaøn chænh phuïc vuï thoaùt luõ, tieâu uùng vaøø ñöa nöôùc ngoït vaøøo ñoàng. Vuøng naøy coù ñòa hình cao hôn, gaàn vôùi trung taâm kinh teá khu vöïc, giao thoâng thuûy boä thuaän lôïi, ñaát ñai maøu môõ, daân cö ñoâng ñuùc, neân kinh teá phaùt trieån khaù oån ñònh; tieàm naêng phaùt trieån coâng nghieäp, thöông maïi-du lòch coøn lôùn.
Ñoàng Thaùp coù caùc cöûa ngoõ giao löu kinh teá quan troïng khaùc laø:
Quoác loä 30 noái lieàn quoác loä 1A vôùi bieângiôùi Vieät Nam-Campuchia thoâng thöông vôùi Tieàn Giang, Long An vaøø ñaëc bieät vôùi khu kinh teá troïng ñieåm phía Nam (TP. Hoà Chí Minh, Ñoàng Nai, Baø Ròa-Vuõng Taøu).
Quoác loä 80 noái quoác loä 1A vôùi phaø Vaøøm Coáng.
Quoác loä 54 naèm caëp soâng Haäu keùo daøi töø phaø Vaøøm Coáng ñeán Traø Vinh.
Khu vöïc bieân giôùi tieáp giaùp giöõa Taân Hoàng, Hoàng Ngöï vaøø Campuchia. Ñaây laø ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi cho phaùt trieån thöông maïi, môõ roäng thò tröôøng giao löu haøng hoùa vôùi nöôùc baïn.
Nhöõng naêm gaàn ñaây heä thoáng giao thoâng ñöôøng tænh, ñöôøng huyeän cô baûn ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ñi laïi vaøø vaøän chuyeån haøng hoùa treân ñòa baøn noâng thoân cuûa caû hai muøa naéng, möa. Saép tôùi, khi caùc phöông aùn phaùt trieån giao thoâng vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaøø Ñoàng Thaùp Möôøi cuûa chính phuû ñöôïc thöïc hieän, cuï theå laø xaây döïng quoác loä 1B, quoác loä N1, môõ roäng quoác loä 54, xaây caàu Cao Laõnh, Caàu Vaøøm Coáng,… seõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho Ñoàng Thaùp gaén keát chaët cheõ vôùi TP. Hoà Chí Minh, ñòa baøn kinh teá troïng ñieåm phía Nam vaøø caùc tænh laân caän; vò trí ñòa lyù kinh teá cuûa tænh seõ trôû neân thuaän lôïi hôn nhieàu trong töông lai.
Ñòa hình Sa Ñeùc: Sa Ñeùc laø moät ñòa hình khaù baèng phaúng vaøø daïng loøng maùng laø keát quaû cuûa söï boài tuï vaøø thoaùt luõ. Ñoä cao thaønh maùng khoâng ñeàu, cao nhaát ôû phía Taây (2-2,5m) vaøø ven soâng Tieàn 1-1,25 m laø khu vöïc cöûa soâng, Sa Ñeùc coù ñòa theá töông ñoái truõng, phaàn lôùn laø ñaát canh taùc noâng nghieäp (troàng luùa vaøø vöôøn caây aên traùi chieám 61,47%), coøn laïi laø keânh möông, ao nuoâi caù…
Ñòa hình Cao Laõnh: ñòa hình khu vöïc Thò xaõ Cao Laõnh coù nhieàu soâng, raïch. Khu vöïc trung taâm vaøø caùc khu daân cö hieän höõu coù ñoä cao trung bình töø +2,1m ñeán 2,6m. Caùc khu vöïc coøn laïi chuû yeáu laø khu vöïc nhaø vöôøn, ñaát noâng nghieäp, cao ñoä trung bình töø +1,5m ñeán 1,9m.
2. 1. 3. Tình hình khí haäu thuûy vaøên
2. 1. 3. 1. khí haäu
Thò xaõ Cao Laõnh vaøø Thò xaõ Sa Ñeùc naèm trong neàn khí haäu chung cuûa tænh Ñoàng Thaùp, nôi coù ñieàu kieän khí haäu nhieät ñôùi aåm, gioù muøa vôùi moät neàn böùc xaï cao, trong naêm coù hai muøa roõ reät: muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 11 (truøng vôùi muøa luõ), muøa khoâ töø thaùng 12 ñeán thaùng 4 naêm sau.
Gioù muøa theo hai höôùng: höôùng Ñoâng Baéc töø thaùng 12 ñeán thaùng 5, höôùng Taây Nam töø thaùng 5 ñeán thaùng 11, vaøän toác gioù trung bình laø 2-3m/s.
Nhieät ñoä trung bình naêm laø 27,040C, thaáp nhaát 21,80C.
Nhieät ñoä:
Baûng 2. 1: Nhieät ñoä trung bình caùc naêm (0C)
Naêm
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Nhieät ñoä trung bình (t0C)
27,15
27,3
27,45
27,3
27,19
27,25
Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005
Baûng 2. 2: Nhieät ñoä trung bình caùc thaùng trong naêm 2005
Thaùng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Nhieät ñoä (t0C)
24,9
26,6
27,5
29
28,9
28,1
26,8
27,6
27,4
27,6
27,1
25,6
Nguoàn: Nieâm giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005
Keát quaû treân cho thaáy söï cheânh leäch nhieät ñoä giöõa caùc thaùng trong naêm khoâng lôùn, nhieät ñoä trung bình haèng naêm khoaûng 27,3oC, ñaây laø khoaûng nhieät ñoä cho pheùp ñaûm baûo toác ñoä phaân huyû raùc höõu cô khaù toát vaøø oån ñònh.
Soá giôø naéng:
Baûng 2. 3: Baûng soá giôø naéng caùc naêm (giôø)
Naêm
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Soá giôø naéng(giôø)
216,03
209,0
227,08
210,2
208,5
209,45
Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005
Baûng 2. 4: soá giôø naéng caùc thaùng trong naêm 2005
Thaùng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Soá giôø naéng (giôø)
241,8
241,8
265,1
254,9
253,8
198,6
146,7
202,1
151,2
199,9
201,0
156,6
Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005
Cheá ñoä möa:
Cheá ñoä möa ôû khu vöïc Thò xaõ Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc cuõng nhö caùc tænh ñoàng baèng soâng Cöûu Long phaân laøm hai muøa roõ reät, muøa möa thöôøng baét ñaàu töø thaùng 4 vaøø keát thuùc vaøøo cuoái thaùng 11. Löôïng möa trung bình ôû möùc 1500mm/naêm, trong ñoù löôïng möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 11 chieám khoaûng 90% toång löôïng möa caû naêm.
Löôïng möa trung bình caùc thaùng trong moät soá naêm gaàn ñaây ñöôïc theå hieän ôû baûng sau:
Baûng 2. 5: Löôïng möa trung bình qua caùc naêm
Naêm
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Löôïng möa trung bình(mm)
167,1
114,16
102,81
144,91
104,49
124,766
Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005
Baûng 2. 6: Löôïng möa caùc thaùng trong naêm 2005
Thaùng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Ñoä aåm (%)
81
78
75
75
80
84
86
85
86
86
86
83
Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005
Baûng 2. 7: Ñoä aåm trung bình caùc naêm
Naêm
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Ñoä aåm trung bình (%)
84,58
84,33
82,83
83,33
82,33
81,66
Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005
Baûng 2. 8: ñoä aåm caùc thaùng trong naêm 2005
Thaùng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Ñoä aåm (%)
81
78
75
75
80
84
86
85
86
86
86
83
Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ tænh Ñoàng Thaùp, 2005
Löôïng nöôùc boác hôi: Löôïng nöôùc boác hôi trung bình laø 3mm ñeán 5mm/ngaøy, löôïng nöôùc boác hôi taäp trung vaøøo caùc thaùng töø thaùng 3 ñeán thaùng 6. Toång löôïng nöôùc boác hôi caû naêm vaøøo khoaûng 1600mm/naêm, lôùn hôn löôïng möa trung bình caû naêm.
Cheá ñoä thuyû vaøên treân caùc soâng raïch trong vuøng: Khu vöïc Thò xaõ Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc noùi rieâng vaøø vuøng Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long noùi chung chòu aûnh höôûng cuûa soâng Meâ Koâng töø thöôïng nguoàn. Vaøøo muøa möa (tröø khu vöïc daân cö coù cao ñoä san neàn töông ñoái cao hoaëc naèm trong caùc ñeâ bao) taát caû dieän tích ñeàu bò ngaäp.
Möïc nöôùc cao nhaát treân soâng Tieàn taïi traïm thuûy vaøên Cao Laõnh ñöôïc theå hieän ôû baûng sau:
Baûng 2. 9: Muïc nöôùc cao nhaát treân soâng Tieàn
P%
5
10
20
50
99
H(mm)
260
242
224
197
163
Nguoàn: Trung taâm döï baùo khí töôïng thuûy vaøên Ñoàng Thaùp, 2005
2. 1. 3. 2. Thuûy vaøên
Cheá ñoä thuûy vaøên chòu taùc ñoäng bôûi 3 yeáu toá: luõ, möa noäi ñoàng vaøø thuûy trieàu bieån ñoâng hình thaønh 2 muøa roõ reät: muøa luõ truøng vôùi muøa möa vaøø muøa kieät truøng vôùi muøa khoâ.
Muøa kieät: muøa kieät thöôøng xaûy ra töø thaùng 12 ñeán thaùng 6 naêm sau, möïc nöôùc soâng, keânh raïch chòu taùc ñoäng cuûa thuûy trieàu vôùi bieân ñoä lôùn. Phía Baéc tænh coù bieân ñoä töø 0,7-1,7m, phía Nam töø 0,7-1,8 m. Ñænh trieàu muøa kieät vuøng phía Baéc thöôøng thaáp hôn maët ruoäng töø 0,8-1,5m. Phía Nam coù ñænh trieàu dao ñoäng cao thaáp so vôùi maët ruoäng nhöng thôøi gian dao ñoäng ñænh trieàu ngaén neân möùc ñoä khai thaùc nguoàn nöôùc töï chaûy coù giôùi haïn. Soâng raïch, heä thoáng soâng raïch laø moät trong nhöõng ñaëc thuø cuûa tænh Ñoàng Thaùp, heä thoáng soâng raïch daøy ñaëc cuøng vôùi taäp quaùn soáng ven soâng, caùc keânh raïch cuûa ngöôøi daân coù lieân quan ñeán vieäc thaûi boû chaát thaûi raén treân soâng, raùc keânh raïch khoâng theå thu gom ñöôïc laø moät thöïc teá ñang dieãn ra taïi ñoàng thaáp;
Muøa luõ: muøa luõ xuaát hieän thaùng 7 ñeán thaùng 11, thaùng 7-8 nöôùc luõ vaøøo ñoàng ruoäng töø caùc cöûa keânh raïch. Khi ñaõ vöôït bôø keânh, bôø bao töông öùng vôùi möïc nöôùc taïi Hoàng Ngöï (+3,5m), baét ñaàu traøn qua bieân giôùi vaøø baét ñaàu ngaäp luõ toaøn boä khu vöïc. Ñaàu thaùng 7 nöôùc luõ vaøøo ñoàng ruoäng hai höôùng, töø soâng Cöûu Long theo caùc truïc keânh chính vôùi toång löôïng khoaûng 7 tyû m3 vaøø traøn qua bieân giôùi Campuchia vôùi löu löôïng töø 3. 500-4000m3/giaây, toång löôïng luõ traøn khoaûng 26 tyû m3, cöôøng suaát luõ leân töø 3-5cm/ngaøy, coù khi lôùn hôn 10cm/ngaøy. Ñænh luõ cao nhaát töø thaùng 9-10, ñoä ngaäp saâu trung bình lôùn hôn 1m so vôùi khu vöïc phía Baéc Keânh Nguyeãn Vaøên Tieáp A vaøø nhoû hôn 1m so vôùi khu vöïc phía Nam keânh Nguyeãn Vaøên Tieáp A. Luõ thoaùt ra theo 2 höôùng, qua phía Long An ra soâng Vaøøm Coû vaøø chaûy ngöôïc ra Soâng Cöûu Long.
Baûng 2. 10: Möïc nöôùc 2004 (cm)
Naêm 2004
Thaùng
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Hmax
148
127
119
104
115
121
142
179
232
227
170
163
Hmin
-42
-76
-98
-97
-100
-61
-42
24
85
109
38
-21
Nguoàn: Traïm khí töôïng thuûy vaøên Cao Laõnh- Ñoàng Thaùp, 2005
Baûng 2. 11: Möïc nöôùc 2005 (cm)
Naêm 2005
Thaùng
1
2
3
4
Hmax
151
128
120
105
Hmin
-55
-79
-79
-80
Nguoàn: Traïm khí töôïng thuûy vaøên Cao Laõnh- Ñoàng Thaùp, 2005
Aûnh höôûng cuûa thuûy trieàu vaøøo muøa luõ khoâng lôùn, nhaát laø ñoái vôùi khu vöïc phía Baéc cuûa tænh. Theo quy luaät luõ tröôùc ñaây, thöôøng thì cöù 5-6 naêm thì xuaát hieän moät traän luõ lôùn nhöng töø naêm 1991 ñeán nay luõ ñaõ khoâng coøn tuaân theo qui luaät treân maø noù ñaõ lieân tieáp xuaát hieän trong nhieàu naêm lieàn. Trong ñoù traän luõ 2000 laø traän luõ dieãn bieán khaù phöùc taïp vaøø laø traän luõ lòch söû cuûa 40 naêm qua.
2. 1. 4. Thoå nhöôõng
2. 1. 4. 1. Nhoùm ñaát phuø sa
Dieän tích 191. 769 ha, chieám 59,06% dieän tích töï nhieân. Ñaây laø nhoùm ñaát phaân boá khaép 10 huyeän thò (tröø Taân Hoàng), loaïi ñaát naøy bao goàm:
Ñaát phuø sa ñöôïc boài tuï, dieän tích 26. 579 ha;
Ñaát phuø sa chöa phaân vò, dieän tích 19. 118 ha;
Ñaát phuø sa coù taàng loang loã ñoû vaøøng, dieän tích 124. 055 ha;
Ñaát phuø sa Glay, dieän tích 8. 398 ha;
Ñaát phuø sa treân neàn pheøn, dieän tích 13. 619 ha.
2. 1. 4. 2. Nhoùm ñaát pheøn
Dieän tích laø 84,382 ha, chieám 25,99% dieän tích ñaát töï nhieân, phaân boá khaép 10 huyeän thò (tröø huyeän Cao Laõnh), bao goàm:
Ñaát pheøn tieàm taøng noâng, dieän tích 3. 183 ha;
Ñaát pheøn tieàm taøng saâu, dieän tích 8. 912 ha;
Ñaát pheøn hoaït ñoäng noâng, dieän tích 15. 391 ha;
Ñaát pheøn hoaït ñoäng saâu, dieän tích 44. 015 ha;
Ñaát pheøn coù söôøn tích luõy treân maët, dieän tích 12. 881 ha.
2. 1. 4. 3. Nhoùm ñaát xaùm
Dieän tích 28. 155 ha, chieám 8,67% dieän tích ñaát töï nhieân, phaân boá chuû yeáu treân ñòa hình cao ôû huyeän Taân Hoàng vaøø Hoàng Ngöï. Loaïi ñaát naøy bao goàm:
Ñaát xaùm phuø sa coå, dieän tích 15. 787 ha;
Ñaát xaùm baïc maøu treân neàn phuø sa coå, dieän tích 2. 851 ha;
Ñaát xaùm coù taàng loang loã ñoû vaøøng, dieän tích 9. 15 ha.
2. 1. 4. 4. Nhoùm ñaát caùt
Dieän tích 120 ha, chieám 0,04% dieän tích töï nhieân, thuoäc ñaát caùt gioøng, phaân boá ôû nhieàu nôi trong tænh.
2. 1. 5. Taøi nguyeân röøng
Tröôùc ñaây ña soá caùc dieän tích aåm, laày thaáp ôû Ñoàng Thaùp Möôøi ñöôïc bao phuû bôøi röøng raäm raát phong phuù vaøø caây traøm ñöôïc coi laø ñaëc thuø cuûa Ñoàng Thaùp. Do khai thaùc khoâng hôïp lyù ñaõ laøm giaûm ñeán möùc baùo ñoäng, gaây neân maát caân baèng sinh thaùi. Ngaøy nay, nguoàn röøng chæ coøn quy moâ nhoû, dieän tích röøng traøm coøn döôùi 10. 000 ha. Ñoäng vaøät, thöïc vaøät röøng raát ña daïng coù raén, röøa, caù toâm, traên, coø, ñaëc bieât laø seáu coå truïi.
Theo soá lieäu thoáng keâ 1999, dieän tích röøng cuûa tænh coù: röøng traøm 8. 912 ha (phaân boá chuû yeáu ôû huyeän Tam Noâng, Thaùp Möôøi, Cao Laõnh), röøng baïch ñaøn 144 ha (phaân boá ôû vöôøn quoác gia Traïm chim, khu di tích Xeûo Quyt, Goø Thaùp), röøng phoøng hoä 2. 287 ha, röøng saûn xuaát 3. 951 ha. Phaân theo thaønh phaàn kinh teá: Nhaø nöôùc 5. 851 ha, taäp theå vaøø tö nhaân 3. 208 ha. Soá löôïng caây phaân taùn ñöôïc taêng daàn qua caùc naêm, bình quaân moãi naêm troàng môùi khoaûng 3 trieäu caây, ñeán 2002 toaøn tænh ñaït khoaûng 64 trieäu caây phaân taùn caùc loaïi.
2. 1. 6. Taøi nguyeân khoaùng saûn
Ñoàng Thaùp laø tænh ngheøo veà taøi nguyeân khoaùng saûn, chuû yeáu coù:
Caùt soâng: coù tröõ löôïng vaøø chaát löôïng ñöôïc coi laø lôùn nhaát vaøø toát nhaát so vôùi caùc tænh thuoäc khu vöïc ñoàng baèng Soâng Cöõu Long vaøø mieàn Ñoâng Nam Boä. Ñöôïc phaân boá doïc theo ven soâng (soâng Tieàn, soâng Haäu), coàn hoaëc caùc cuø lao, daïng traàm tích theo doøng chaûy, coù tröõ löôïng treân 700 trieäu khoái. Ñöôïc khai thaùc söû duïng trong coâng nghieäp xaây döïng goàm caùt san laáp maët baèng vaøø caùt xaây döïng ñaõ vaøø ñang khai thaùc coù hieäu quaû, khoái löôïng khai thaùc haøng naêm khoaûng 5-6 trieäu m3. Ñaëc bieät vôùi moû caùt vaøøng coù tröõ löôïng lôùn, raát coù giaù trò trong vieäc xaây toâ, saûn xuaát caùc saûn phaåm ñuùc saén trong ngaønh xaây döïng. Ñaây laø nguoàn taøi nguyeân quí chæ rieâng coù taïi khu vöïc ñaàu nguoàn soâng Tieàn vaøø haàu heát naèm treân ñòa baøn tænh Ñoàng Thaùp. Ñaây laø moät trong nhöõng maët haøng chieán löôïc cuûa tænh trong xaây döïng;
Seùt gaïch ngoùi: coù trong phuø sa coå, traàm tích bieån, traàm tích soâng, traàm tích ñaàm laày, phaân boá roäng khaép treân ñòa baøn tænh vôùi tröõ löôïng lôùn, ñaõ vaøø ñang ñöôïc khai thaùc söû duïng trong saûn xuaá vaøät lieäu xaây döïng (gaïch ngoùi);
Seùt Kaolin: coù nguoàn traàm tích soâng ñöôïc phaân boá roäng khaép huyeän phaùi Baéc Soâng Tieàn, Kaolin Ñoàng Thaùp coù nhöõng ñaëc ñieåm sau:
Beà daøy trung bình moû: 1-2,5
Væa moû naèm döôùi lôùp töø: 0,6-1,3 m.
Thaønh phaàn chuû yeáu goàm: Kaolimit: 45%, Hidromica: 40%, Mont morillinit: 10%, thaønh phaàn khaùc: 5%.
Ñaây laø nguoàn nguyeân lieäu ñeå phaùt trieån coâng nghieäp saønh söù, goám söù myõ ngheä. Tröø löôïng seùt Kaolin raát lôùn hieän nay nhu caàu khai thaùc chöa ñaùng keå.
Than buøn: coù nguoàn goác traàm tích töø theá kyû thöù IV, phaân boá ôû huyeän Tam Noâng, Thaùp Möôøi ôû hai daïng: daïng væa vaøø daïng doøng soâng coå thuoäc böng ñieàn, ñaàm laày. Væa naèm döôùi lôùp ñaát maët töø 0,5-1,2m, tröõ löôïng tính toaùn sô boä khoaûng 2 trieäu m3. Than buøn ôû Ñoàng Thaùp coù nhieät löôïng chaùy töø 4. 100-5. 700. Kcal/kg, ñaây laø nguoàn nguyeân lieäu quan troïng trong saûn xuaát phaân boùn phuïc vuï cho saûn xuaát noâng nghieäp, trích ly chaát kích thích taêng tröôûng, taêng naêng xuaát caây troàng. Ñeán nay, nguoàn nguyeân lieäu naøy chöa ñuû ñieàu kieän ñeå khai thaùc söû duïng.
2. 1. 7. Heä thoáng keânh raïch
Vôùi ñòa theá ñaëc bieät thuaän lôïi, chieám troïn vuøng thöôïng nguoàn cuûa soâng Tieàn, ñaây laø moät trong hai nhaùnh chính cuûa moät trong soá 11 con soâng lôùn nhaát theá giôùi: soâng Meâ Koâng coù chieàu daøi 4. 300km, baét nguoàn töø Cao Nguyeân Taây Taïng cuûa Trung Quoác vaøø cuoái nguoàn ñoå ra bieån ñoâng vôùi löu löôïng nöôùc trung bình haøng naêm khoaûng 400 tyû m3 vaøø löôïng phuø sa khoaûng 100 treäu taán. Doïc 2 beân bôø soâng Tieàn laø heä thoáng keânh raïch caáu taïo theo kieåu xöông caù vaøø truï coät laø con soâng Tieàn chaûy töø ñaàu Tænh: huyeän Hoàng Ngöï (nôi giaùp bieân giôùi Laøo vôùi Capuchia) ñeán cuoái tænh laø huyeän chaâu thaønh (giaùp vôùi ñòa giôùi Tænh Vónh Long vaøø Tieàn Giang) vôùi chieàu daøi 132km.
Ngoaøi ra coøn coù soâng sôû Thöôïng laù nhaùnh soâng Toâng-leâ-prreat chaûy song song vôùi soâng Tieàn, baét nguoàn töø Ba-Naêm (Campuchia) vaøø ñoå vaøøo soâng Tieàn ôû Thò traán Hoàng ngöï. Soâng sôû haï chaïy töø Taân Thaønh (huyeän Taân Hoàng) doïc theo bieân giôùi Vieät Nam-Campuchia ñeán ngaõ ba raïch Hoàng Ngöï. Ñaây laø hai con soâng quan troïng quyeát ñònh cheá ñoä nöôùc ôû caùc huyeän phía Baéc cuûa tænh.
2. 2. Kinh teá
Maëc duø coù nhieàu thaùch thöùc nhöng taêng tröôûng kinh teá cuûa Tænh trong naêm 2002 ñaït khaù: 8,45%. Cô caáu kinh teá naêm 2002 vaøãn chöa thay ñoåi theo höôùng tích cöïc-noâng nghieäp vaøãn coøn cao- bao goàm:
Giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp: 3. 691 tyû ñoàng,chieám tyû leä 59,36%;
Giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp-xaây döïng: 869 tyû ñoàng,chieám tyû leä 13,97%;
Giaù trò thöông nghieäp dòch vuï: 1658 tyû ñoàng, chieám tyû leä 26,67%.
Xuaát khaåu thu 81,56 trieäu USD, chuû yeáu laø gaïo,haøng may maëc vaøø thuûy saûn. Nhaäp khaåu 85,13 trieäu USD chuû yeáu laø xaêng daàu vaøø phaân boùn phuïc vuï cho noâng nghieäp.
Ñoàng Thaùp laø moät tænh coù nhieàu lôïi theá vaøø ñieàu kieän phaùt trieån, do ñòa hình vaøø vò trí thuaän lôïi, heä thoáng haï taàng phaùt trieån töông ñoái khaù toát, toác ñoä ñoâ thò hoùa nhanh laø nôi taäp trung nhieàu cô quan haønh chính vaøø caùc ñôn vò kinh teá chuû löïc cuûa tænh.
Naêm 2001, toác ñoä taêng tröôûng toång saûn phaåm treân ñòa baøn (GDP) ñaït 6,99%, chaën ñöôïc ñaø suy giaûm veà toác ñoä taêng tröôûng kinh teá vaøø môû ra giai ñoaïn phaùt trieån lieân tuïc trong nhöõng naêm veà sau: naêm 2002 taêng 9,04%, naêm 2003 taêng 9,27%, naêm 2004 taêng 10,98%, naêm 2005 taêng 13,48%, bình quaân 5 naêm 2001-2005 taêng 9,93%/naêm, vöôït qua muïc tieâu 1,43% ._.(muïc tieâu ñeà ra laø taêng 8. 5%/naêm) vaøø cao hôn toác ñoä taêng bình quaân 5 naêm tröôùc 3. 07%(bình quaân 5 naêm 1996-2000 taêng 6,86%/naêm).
Ñeán naêm 2005, toång giaù trò GDP tính theo giaù so saùnh 1994 öôùc ñaït 7. 418 tyû ñoàng, gaáp 1,6 laàn naêm 2000 (muïc tieâu gaáp 1,5 laàn), GDP bình quaân ñaàu ngöôøi ñaït 4. 49 trieäu ñoàng, töông ñöông 406 USD.
Cô caáu kinh teá
Ñoàng Thaùp laø moät tænh coù nhieàu lôïi theá vaøø ñieàu kieän phaùt trieån, do ñòa hình vaøø vò trí thuaän lôïi, heä thoáng haï taàng phaùt trieån töông ñoái khaù toát, toác ñoä ñoâ thò hoùa nhanh laø nôi taäp trung nhieàu cô quan haønh chính vaøø caùc ñôn vò kinh teá chuû löïc cuûa tænh, laø ñaàu moái luaân chuyeån haøng hoùa toang vaøø ngoaøi tænh. Nguoàn voán ñaàu tö caùc cô sôû kinh teá khaù doài daøo, ngaønh thöông maïi-dòch vuï phaùt trieån maïnh, toác ñoä taêngtröôûng GDP bình quaân laø 12,04%, trong ñoù thöông mai-dòch vuï chieám 61. 1%, coâng nghieäp-xaây döïng chieám 22,6%. Toaøn tænh coù hôn 50% daân soá saáng baèng ngheà noâng, caây troàng chuû yeáu laø luùa, ngoaøi ra coøn coù caùc loaïi hoa maøu, caây aên quaû vaøø chaên nuoâi gia suùc, gia caàm vaøø nuoâi troàng thuûy saûn.
Veà thöông maïi-dòch vuï: Coù 3847 ñôn vò kinh doanh thöông maïi-dòch vuï –khaùch saïn-nhaø haøng. Trong ñoù coù 54 coâng ty, doanh nghieäp tö nhaân vaøø 3793 hoä kinh doanh caù theå taïo ra lôïi theá tröïc tieáp cuõng nhö giaùn tieáp trong khaâu löu thoâng phaân phoái haøng hoùa, dòch vuï, ñoàng thôøi laø chôï ñaàu moái trung taâm cung caáp vaøät tö haøng hoùa cho saûn xuaát vaøø tieâu duøng vôùi toång möùc löu chuyeån haøng hoùa vaøø dòch vuï tieâu duøng naêm 2000 ñaït treân 3 tyû ñoàng.
Veà coâng nghieäp: Tuy coù phaùt trieån nhöng coøn chaäm, coøn chieám tyû troïng taáhp, coâng nghieäp phaàn lôùn laø nhoû, cô sôû vaøät chaát kyõ thuaät keùm, thieát bò coâng ngheä laïc haäu, saûn phaåm coøn ôû daïng thoâ, chaát löôïng keùm, thieáu söùc caïnh tranh. Hieän nay, treân tænh coù treân 856 ñôn vò saûn xuaát coâng nghieäp, tieåu thuû coâng nghieäp, trong ñoù coù 86 coâng ty vaøø doanh nghieäp tö nhaân vaøø 770 hoä saûn xuaát caù theå vôùi ngaønh ngheà chuû yeáu: cheá bieán thöïc phaåm, cheá löông thöïc, may maëc, saûn xuaát vaøät lieäu xaây döïng, thuoác taân döôïc, cô khí söõa chöõa. Ngoaøi ra, coøn coù moät soá ngaønh ngheà truyeàn thoáng nhö: ñan laùt, reøn, ñoùng xuoàng ghe, laøm buùn…
Nguoàn lao ñoäng trong tænh laø 89975 ngöôøi, soá ngöôøi lao ñoäng coù khaû naêng lao ñoäng laø 83978 ngöôøi, soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng maát khaû naêng lao ñoäng laø 1090 ngöôøi vaøø ngöôøi ngoaøi ñoä tuoåi lao ñoäng laø 5948 ngöôøi.
2. 3. Xaõ hoäi
2. 3. 1. Daân soá
Daân soá toaøn tænh Ñoàng Thaùp khoaûng 1626024 ngöôøi, taïi Cao Laõnh thì daân soá taïi noâng thoân laø 64. 144 ngöôøi, thaønh thò laø 285. 606 ngöôøi, Taïi Sa Ñeùc thì daân soá noâng thoân laø 34. 817 ngöôøi, thaønh thò laø 67. 528 ngöôøi, maät ñoä 1,707 ngöôøi/km2.
Hieän nay daân soá ngaøy caøng coù xu höôùng di chuyeån veà caùc khu noäi thò laø do soá daân ôû ñaây gia taêng nhanh choáng. Vôùi maät ñoä daân cö cao, cuøng vôùi quaù trình ñoâ thò hoùa, möùc soáng cuûa ngöôøi daân ngaøy caøng ñöôïc naâng cao.
Tyû leä taêng töï nhieân cuûa vuøng ngoaøi ñoâ thò thaáp hôn vuøng saâu nhôø thöïc hieän toát keá hoaïch hoùa gia ñình. Daân soá phaân boá khoâng ñeàu: Taäp trung ôû caùc Thò xaõ, thò traán, ôû vuøng saâu trong noäi ñoàng daân cö thöa thôùt hôn. Neùt ñaëc tröng laø taäp quaùn quaàn cö ven soâng raïch, keânh ñaøo vaøø caùc truïc giao thoâng cuûa ngöôøi daân. Gaàn ñaây do phaûi choáng luõ neân caùc cuïm daân cö taäp trung ñaõ hình thaønh maø thöïc chaát laø paùht trieån caùc tieåu ñoâ thò nhoû phuø hôïp vôùi xu theá phaùt trieån hieän nay.
Ñôøi soáng daân cö: Töøng böôùc ñöôïc caûi thieän caû veà vaøät chaát laãn tinh thaàn, theå hieän qua möùc thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi (GDP) vaøø 395200ñoàng/ngöôøi. naêm. Vieäc ñaàu tö khoâi phuïc, môû roäng, phaùt trieån caùc ngaønh ngheà thoâng qua caùc döï aùn giaûi quyeát vieäc laøm, döï aùn veà baûo veä moâi tröôøng vaøø coâng taùc xoùa ñoùi giaûm ngheøo ñöôïc taäp trung giaûi quyeát.
2. 3. 2. Giaùo duïc
Maëc duø gaëp nhieàu khoù khaên, tænh vaøãn öu tieân ñaàu tö thích ñaùng cho giaùo duïc. Chaát löôïng tröôøng, lôùp vaøø soá hoïc sinh ngaøy caøng taêng. Tuy nhieân, soá tröôøng lôùp baèng tre laù taïm vaøãn coøn, soá hoïc sinh vuøng saâu gaëp khoù khaên vaøøo muøa möa, luõ. Do vieäc traùnh möa, luõ, hoïc sinh vuøng saâu ñaõ thöïc hieän baèng caùch khai tröôøng sôùm, nghæ traùnh luõ, ñaûm bao yeâu caàu veà thôøi gian hoïc taäp.
Giaùo duïc cao ñaúng- ñaïi hoïc cuõng ñöôïc quan taâm ñuùng möùc. Ñaàu 2003 ñöôïc söï chaáp thuaän cuûa Boä Giaùo Duïc, tröôøng ñaïi hoïc sö phaïm cuûa tænh ñaõ thaønh laäp taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå hoïc sinh coù ñieàu kieän tieáp tuïc hoïc taäp. Ñaây laø thaønh coâng lôùn nhaát cuûa ngaønh giaùo duïc.
Naêm 2001-2005 toaøn tænh coù:
Maãu giaùo-maàm non coù: 1247 giaùo vieân, 30719 hoïc sinh.
Tieåu hoïc coù: 295 tröôøng, 7169 giaùo vieân, 181. 871 hoïc sinh.
Trung hoïc cô sôû coù: 97 tröôøng, 3978 giaùo vieân, 111180 hoïc sinh.
Phoå thoâng trung hoïc coù: 28 tröôøng, 1314 giaùo vieân, 34123 hoïc sinh
2. 3. 3. Y teá
Maïng löôùi y teá cuûa tænh khaù hoøan chænh, hieän coù 100% xaõ coù traïm Y teá theo caùc tuyeán, caùcbeänh vieän, cô sôû khaùm chöõa beänh ñeõ ñöôïc naäng caáp veà chaát löôïng chuyeân moân vaøø tinh thaàn phuïc vuï. Maëc du thieáu thoàn veà phöông tieän, kinh phí, caùn boä chuyeân moân nhöng caùc chöông trình y teá quoác gia ñöôïc thöïc hieän toát laø moät coá gaéng lôùn cuûa ngaønh y teá.
Tuy nhieân, trang thieát bò coøn quaù thieáu, cô sôû vaøät chaát ngheøo naøn. Beänh vieän thöôøng bò quaù taûi, khoâng kòp xaây döïng theâm ñeå ñaùp öùng yeâu caàu cuûa nhaân daân, nhaát laø ñoái vôùi moät soá chuyeân khoa. Naêm 2002 ngaønh y teá Ñoàng Thaùp coù: 2. 270 göôøng beänh, vôùi 2. 994 caùn boä y teá, trong ñoù coù: 585 baùc só.
2. 3. 4. Nguoàn nhaân löïc
Ñoàng Thaùp laø moät trong nhöõng tænh coù daân soá ñoâng cuûa ñoàng baèng Soâng Cöõu Long, chieám 9,8% daân soá ÑBSCL vaøø 2,06% so vôùi caû nöôùc.
Nguoàn lao ñoäng trong ñoä tuoåi taêng nhanh qua caùc naêm ñeán 1999 coù khoaûng 900000 ngöôøi, chieám 57,32% daân soá cuûa tænh. Trong ñoù, tham gia vaøøo lao ñoäng neàn kinh teá quoác daân coù khoaûng 703580 ngöôøi, chieám 78,17% lao ñoäng trong ñoä tuoåi.
2. 3. 4. 1. Trình ñoä lao ñoäng
Toaøn tænh coù 12447 trung hoïc chuyeân nghieäp, 5575 cao ñaúng, 6159 ñaïi hoïc, 63 treân ñaïi hoïc vaøø 6283 lao ñoäng coù baèng.
Tyû leä lao ñoäng qua ñaøo taïo coøn thaáp, ñaït khoaûng 4,5% so vôùi lao ñoäng trong ñoä tuoåi. Vì vaøäy vaøán ñeà ñaët ra laø lao ñoäng caàn phaûi ñöôïc ñaøo taïo vaøø ñaøo taïo laïi ñeå thích nghi vôùi cô cheá thò tröôøng vaøø ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu kinh teá-xaõ hoäi.
2. 3. 4. 1. Döï baùo daân soá lao ñoäng
Döï baùo tyû leä taêng daân soá töï nhieân ñaït 1,35% thôøi kyø 2001-2005 vaøø ñaït 1,15% thôøi kyø 2006-2010. daân soá vaøø lao ñoäng cuûa tænh ñöôïc xaùc dinh nhö sau:
Baûng 2. 12: döï baùo tæ leä taêng daân soá tænh thôøi kyø 1999-2010.
Chæ tieâu
Naêm 1999
Naêm 2000
Naêm 2005
Naêm 2010
Daân soá trung bình
Tyû leä taêng daân soá töï nhieân
Lao ñoäng trong ñoä tuoåi
1. 570
1. 51
900
1. 589
1. 43
925
1. 680
1. 22
1. 058
1. 770
1. 07
1. 150
Nguoàn: Sôû Noâng nghieäp vaøø Phaùt trieån Noâng thoân Tænh Ñoàng Thaùp, 2005
Ngaønh Daân soá - Gia ñình vaøø Treû em ñaõ coù nhieàu coá gaéng trong vieäc trieån khai thöïc hieän caùc chöông trình truyeàn thoâng daân soá, keá hoaïch hoùa gia ñình vaøø caùc chöông trình quoác gia khaùc, ñaëc bieät laø keá hoaïch giaûm sinh, giaûm tyû leä sinh con thöù ba trôû leân ôû caùc ñoái töôïng vaøø ñòa baøn coù nguy cô sinh cao. Öôùc tính 6 thaùng ñaàu naêm, tyû leä sinh con thöù ba trôû leân giaûm 1,02%, soá ngöôøi thöïc hieän bieän phaùp traùnh thai ñaït khoaûng 70,68% keá hoaïch, taêng 5,16% so vôùi cuøng kyø naêm 2004.
Toùm laïi, trong 6 thaùng ñaàu naêm 2005, caùc ngaønh, caùc caáp ñaõ coù nhieàu noã löïc phaán ñaáu vöôït khoù khaên, goùp phaàn cuøng vôùi Tænh thöïc hieän ñaït keát quaû nhieäm vuï phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi: kinh teá tieáp tuïc ñaø taêng tröôûng cao; caùc hoaït ñoäng vaøên hoùa, xaõ hoäi coù böôùc phaùt trieån môùi; quoác phoøng, an ninh ñöôïc taêng cöôøng vaøø giöõ vöõng, traät töï an toaøn xaõ hoäi oån ñònh; caûi caùch haønh chính ñaït keát quaû tích cöïc, daân chuû phaùt huy ngaøy caøng saâu roäng, coâng taùc tieáp daân, giaûi quyeát ñôn thö khieáu naïi, toá caùo cuûa coâng daân ñöôïc quan taâm thöïc hieän. CHÖÔNG 3: TOÅNG QUAN VEÀ NÖÔÙC NGAÀM VAØØ ÑAÙNH GIAÙ SÔ BOÄ VEÀ HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG LIEÂN QUAN ÑEÁN ÑÒA BAØN NGHIEÂN CÖÙU
3. 1. TOÅNG QUAN VEÀ CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC NGAÀM
3. 1. 1. Nguoàn goác vaøø chaát löôïng nöôùc ngaàm
Nöôùc möa, nöôùc maët vaøø hôi nöôùc trong khoâng khí ngöng tuï laïi thaåm thaáu vaøøo loøng ñaát taïo thaønh nöôùc ngaàm. Nöôùc ngaàm ñöôïc giöõ laïi hoaëc chuyeån ñoäng trong caùc loã roãng hay khe nöùt cuûa caùc taàng ñaát ñaù taïo neân taàng ngaäm nöôùc. Khaû naêng ngaäm nöôùc cuûa caùc taàng ñaù phuï thuoäc vaøøo ñoä nöùt neû. Caùc loaïi ñaát seùt, hoaøng thoå khoâng chöùa nöôùc. Ôû nöôùc ta, moät soá nôi phaùt hieän nöôùc ngaàm phong phuù trong caùc taàng traàm tích bieån, traàm tích soâng vaøø trong taàng ñaù voâi nöùt neû.
Caùc traïng thaùi toàn taïi cuûa nöôùc ngaàm:
ÔÛ theå khí: cuøng vôùi khoâng khí naèm trong caùc loã roãng cuûa ñaát ñaù.
ÔÛ theå baùm chaët: bao quanh caùc haït ñaát baèng moät lôùp raát moûng, gaén chaët vôùi ñaát baèng caùc löïc dính, ôû ñieàu kieän bình thöôøng khoâng theå taùch ra ñöôïc.
ÔÛ theå maøng moûng: naèm bao quanh caùc phaàn töû ñaát caùt baèng löïc phaân töû, coù theå di chuyeån trong loøng ñaát döôùi aûnh höôûng cuûa löïc phaân töû nhöng khoâng theå truyeàn ñöôïc aùp suaát.
Nöôùc mao daãn: chöùa ñaày trong caùc loã hoûng nhoû cuûa ñaá, chòu taùc duïng cuûa söùc caêng beà maët vaøø troïng löïc. Nöôùc mao daãn coù theå di chuyeån trong ñaát vaøø coù theå truyeàn ñöôïc aùp suaát. Vuøng nöôùc mao daãn naèm treân möïc nöôùc troïng löïc.
Nöôùc troïng löïc hay nöôùc thaám: chöùa ñaày caùc loã hoûng cuûa ñaát, chuyeån ñoäng döôùi taùc duïng cuûa troïng löïc vaøø coù theå truyeàn ñöôïc aùp löïc.
Trong caùc daïng treân chæ coù nöôùc ngaàm laø coù tröõ löôïng ñaùng keå vaøø coù khaû naêng khai thaùc ñöôïc.
Nöôùc ngaàm ôû nöôùc ta ñöôïc phaân boá gaàn nhö ôû khaép moïi nôi, naèm ôû ñoä saâu vöøa phaûi. Taàng chöùa nöôùc raát daøy, trung bình 15-30m coù nhieàu nôi leân ñeán 50-70m do nöôùc ngaàm naèm saâu trong loøng ñaát vaøø ñöôïc baûo veä bôûi caùc taàng caûn nöôùc neân nöôùc ngaàm ôû nöôùc ta coù chaát löôïng khaù toát: haøm löôïng caën thaáp, ít vi truøng, nhieät ñoä oån ñònh, coâng ngheä xöû lyù ñôn giaûn neân giaù thaønh saûn xuaát nöôùc thaáp. Tuøy vaøøo hoùa ñòa taàng chöùa nöôùc vaøø chaát löôïng cuûa nguoàn boå caäp maø trong nöôùc ngaàm thöôøng coù haøm löôïng muoái khoaùng khaùc nhau, nhaát laø caùc muoái cöùng, neáu duøng nöôùc ngaàm coù haøm löôïng muoái cöùng cao ñeå caát cho noài hôi thì caàn phaûi laøm meàm, ñaëc ñieåm noåi baät cuûa nöôùc ngaàm laø haøm löôïng saét töông ñoái cao, ñaëc bieät laø saét Fe2+. Ôû moät soá vuøng, trong nöôùc ngaàm coù chöùa moät löôïng mangan ñaùng keå.
Coâng ngheä xöû lyù nöôùc ngaàm chuû yeáu laø khöû saét, ñoâi khi keøm theo xöû lyù mangan,silic… nöôùc ngaàm ven bieån thöôøng bò nhieãm maën, neáu söû duïng ñeå caáp nöôùc thì vieäc xöû lyù raát khoù khaên, toán keùm. Caùc vuøng ven bieån nöôùc ta nhö Haûi Phoøng, Thaùi Bình…. maëc duø nguoàn nöôùc ù ngaàm raát doài daøo nhöng bò nhieãm maën neân phaûi söû duïng nguoàn nöôùc maët laøm nguoàn caáp nöôùc. Nöôùc ngaàm trong caùc taàng ñaù voâi nöùt neû coù chaát löôïng toát, nöôùc ngaàm maïch saâu ñöôïc caùc taàng treân baûo veä neân ít bò nhieãm baån bôûi caùc hôïp chaát höõö cô vaøø vi truøng. Vì theá maø coù nhieät ñoä oån ñònh (18-270C ). So vôùi nöôùc maët, nöùôc ngaàm aám vaøøo muøa ñoâng vaøø maùt vaøøo muøa noùng; ngoaøi ra, nöôùc ngaàm thöôøng ñöôïc khai thaùc phaân taùn, ít aûnh höôûng do chieán tranh, caùc khu xöû lyù löôùi phaân boá ít toán keùm.
3. 1. 2. Caùc yeáu toá aûnh höôûng tôùi möïc nöôùc ngaàm
3. 1. 2. 1. Caùc ñieàu kieän töï nhieân
Caùc yeáu toá töï nhieân chuû yeáu coù aûnh höôûng ñeán söï thay ñoåi möïc nöôùc ngaàm goàm: yeáu toá khí töôïng, yeáu toá thuûy vaøên, yeáu toá ñòa hình, ñòa maïo vaøø yeáu toá ñòa chaát – ñòa chaát thuûy vaøên.
Caùc yeáu toá khí töôïng:
Löôïng möa, ñoä aåm, löôïng boác hôi, nhieät ñoä khoâng khí ñeàu coù aûnh höôûng ñeán söï thay ñoåi möïc nöôùc. Löôïng möa treân vuøng phoå caáp cuûa taàng chöùa nöôùc ít nhieàu ñeàu laøm möïc nöôùc trong taàng daâng leân ít hay nhieàu, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc taàng chöùa nöôùc gaàn maët ñaát. Vaøøo muøa möa, möïc nöôùc trong caùc ñôn vò chöùa nöôùc daâng cao, ngöôïc laïi vaøøo muøa khoâ, do ñoä aåm thaáp, nöôùc boác hôi nhanh seõ laùm möïc nöôùc trong taàng bò haï thaáp.
Caùc yeáu toá thuûy vaøên
Maät ñoä soâng suoái, söï thay ñoåi möïc nöôùc trong chuùng coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán möïc nöôùc ngaàm, taùc ñoäng naøy khaù roõ reät ñoái vôùi caùc taàng chöùa nöôùc noâng. Doïc theo caùc heä thoáng soâng, keânh hay khi caùc taàng chöùa nöôùc bò heä thoáng thuûy vaøên caét qua, möïc nöôùc ngaàm daâng leân do ñöôïc boå caáp nöôùc cho nöôùc maët (hay noùi caùch khaùc soâng laø nguoàn tieâu thoaùt cuûa nöôùc ngaàm); ngöôïc laïi vaøøo muøa luõ, khi möïc nöôùc soâng daâng cao, doøng soâng trôû thaønh nguoàn nuoâi döôõng cho nöôùc ngaàm vaøø laøm möïc nöôùc ngaàm daâng cao.
Caùc yeáu toá ñòa hình ñòa maïo
Tuøy thuoäc vaøøo ñoä doác ñòa hình maø ñoäng löïc cuûa taàng chöùa nöôùc seõ khaùc nhau. Ñòa hình doác laøm cho nöôùc ngaám vaøøo ñaát ít hôn vuøng baèng phaúng do möïc nöôùc ñöïôc giöõ laïi nhieàu hôn. Nôi coù thaûm thöïc vaøät daøy thì coù khaû naêng giöõ nöôùc laâu hôn so vôùi nôi khoâng coù thaûm thöïc vaøät. Möùc ñoä phaân caét cuûa ñòa hình coù aûnh höôûng lôùn ñeán söï thay ñoåi nöôùc ng6aøm. Söï phöùc taïp cuûa ñòa maïo khu vöïc, noù quyeát ñònh quy luaät thay ñoåi möïc nöôùc.
Caùc yeáu toá ñòa chaát
Thaønh phaàn ñaát ñaù, kieán truùc, caáu truùc, caáu taïo, nguoàn goác cuûa caùc loaïi ñaát ñaù ñeàu coù taùc ñoäng ñeán söï thay ñoåi möïc nöôù. Taàng chöùa nöôùc coù thaønh phaàn ñaát ñaù haït thoâ vôùi heä thaám lôùn seõ nhaän löôïng nöôùc boå caáp töø treân xuoáng nhieàu so vôùi taàng ñöôïc caáu taïo bôûi lôùp ñaát ñaù haït mòn. Lôùp ñaát phuû phía treân taàng chöùa nöôùc caáu taïo bôûi thaønh phaàn haït mòn haït phaân boá raát ít trong khu vöïc nghieân cöùu, do ñoù traàm tích pleistocen vôùi thaønh phaàn chuû yeáu laø caùt loä tröïc tieáp leân treân maët ñaát laøm cho nöôùc deã daøng ngaám xuoáng taàng chöùa nöôùc beân döôùi.
Caùc yeáu toá ñòa chaát thuûy vaøên
Kieåu chöùa nöôùc loå hoång hay khe nöùt, khaû naêng chöùa nöôùc, tính thaám cuûa lôùp ñaát ñaù chöùa nöôùc cuõng coù aûnh höôûng ñeán söï thay ñoåi möïc nöôùc ngaàm. Thoâng thöôøng nöôùc chöùa trong caùc loaïi ñaát ñaù co khaû naêng chöùa nöôùc toát hôn, nguoàn caáp nhieàu, gaàn nguoàn boå caáp thì coù söï dao ñoäng xaåy ra nhanh hôn laø nöôùc trong caùc loaïi ñaát ñaù coù khaû naêng caáp nöôùc keùm, nguoàn boå caáp xa vaøø khaû naêng caáp nöôùc ít. Moái quan heä giöõa caùc ñôn vò chöùa nöôùc cuõng coù aûnh höôûng ñeán möïc nöôùc. Neáu hai taàng chöùa nöôùc coù quan heä thuûy löïc thoâng qua caùc cöûa soå ñòa chaát thuûy vaøên, thì söï thay ñoåi möïc nöôùc trong ñôn vò naøy seõ keùo teo söï thay ñoåi möïc nöôùc trong traïm caáp nöôùc kia.
3. 1. 2. 2. Caùc yeáu toá nhaân taïo
Beân caïnh ñoù caùc taùc ñoäng con ngöôøi cuõng coù theå laøm thay ñoåi möïc nöôùc ngaàm treân phaïm vi roäng lôùn maø quy luaät thay ñoåi khoâng gioáng nhö cuûa ñieàu kieän töï nhieân. Bôûi vì söï taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá nhaân taïo laøm thay ñoåi söï caân baèng cuûa nöôùc ngaàm, daãn ñeán nhieàu aûnh höôûng xaáu cho moâi tröôøng.
Khai thaùc nöôùc döôùi ñaát
Trong hoaït ñoäng soáng cuûa con ngöôøi, nöôùc laø moät nhu caàu caàn thieát nhaát, do quaù trình coâng nghieäp hoùa phaùt trieån maïnh, tyû leä taêng daân soá cao, möùc soáng cuûa con ngöôøi ñöôïc daâng cao theo ñaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi, neân nhu caàu söû duïng nöôùc ñoøi hoûi cuõng taêng leân nhieàu ñeå phuïc vuï cho sinh hoaït, coâng nghieäp, noâng nghieäp vaøø caùc ngaønh saûn xuaát khaùc. Theá laø, nhaø nhaø khoan gieáng ñeå khai thaùc nguoàn nöôùc ngaàm, keát quaû quaù trình bôm huùt laø laøm cho löôïng nöôùc ngaàm maát ñi daãn ñeán söï haï thaáp möïc nöôùc. Tuøy thuoäc vaøøo löu löôïng khai thaùc, khoaûng thôøi gian khai thaùc, khaû naêng cung caáp cuûa taàng chöùa nöôùc, maø möïc nöôùc cuûa taàng soá ñoù coù söï haï thaáp khaùc nhau vaøø quy moâ söï thay ñoåi treân moät dieän roäng hay heïp, möùc ñoä dao ñoäng lôùn hay nhoû…
Xaây döïng caùc coâng trình thuûy lôïi
Trong caùc daïng nöôùc maát ñi khoâng hoaøn laïi coù theå keå ñeán löôïng nöôùc maát ñi do vieäc ñieàu chænh doøng chaûy vaøø xaây döïng hoà chöùa coù dieän tích lôùn phuïc vuï cho phaùt ñieän, töôùi tieâu. Thoâng thöôøng phía treân ñaäp, möïc nöôùc daâng cao laøm ngaäp moät khu vöïc roäng lôùn laøm cho möïc nöôùc ngaàm trong vuøng ñoù daâng cao. Trong khi phía döôùi ñaäp, möïc nöôùc thay ñoåi raát lôùn. Cheá ñoä dao ñoäng möïc nöôùc theo muøa, theo naêm hoaøn toaøn thay ñoåi, taïo ra cheá ñoä dao ñoäng möïc nöôùc ngaàm daâng leân ñaùng keå.
Söû duïng ñaát
Ñoái vôùi khu vöïc thaâm canh noâng nghieäp, nôi naøy seõ nhaän ñöôïc moät löôïng nöôùc töôùi tieâu lôùn neân möïc nöôùc ngaàm cuõng seõ daâng leân: Coøn ñoái vôùi vuøng coù lôùp phuû thöïc vaøät thì khaû naêng giöõ nöôùc toát nhôø heä thoáng reã caây do ñoù möïc nöôùc möïc nöôùc seû bò bieán ñoåi lôùn. Ngöôïc laïi, vuøng khoâng coù thaûm thöïc vaøät, khi coù möa nöôùc seõ nhanh choáng chaûy xuoáng vuøng truûng, thaáp maø khoâng ñöôïc giöõ laïi. Khi caùc khu daân cö vaø khu coâng nghieäp ñöôïc ñaàu tö xaây döïng ñaõ laøm cho dieän tích ñaát bò xi maêng hoùa caøng gia taêng nhanh choáng goùp phaàn laøm haïn cheá nguoàn caáp töø nöôùc maët, nöôùc möa cho nöôùc ngaàm taàng noâng.
Nhö ñaõ trình baøy treân, söï thay ñoåi möïc nöôùc ngaàm coù hai nhoùm yeáu toá taùc ñoäng chính: yeáu toá töï nhieân vaøø yeáu toá con ngöôøi. Trong ñoù yeáu toá töï nhieân laø ñieàu kieän khaùch quan cuûa ñoäng thaùi nöôùc ngaàm; coøn so vôùi yeáu toá nhaân taïolaø ñieàu kieän chuû quan cuûa con ngöôøi. Söï thay ñoåi do con ngöôøi thöôøng mang tính phaù huûy ñieàu kieän caân baèng töï nhieân cuûa nöôùc ngaàm trong khu vöïc ñoù. Do ñoù, nhaát thieát coù söï ñaùnh giaù kyõ taùc ñoäng cuûa con ngöôøi ñeán moâi tröôøng ñeå coù bieän phaùp söõ duïng vaøø quaûn lí hieäu quaû.
3. 1. 3. Caùc nguoàn gaây oâ nhieãm nöôùc ngaàm
Söï oâ nhieãm nöôùc ngaàm vaøø caùc chaát gaây oâ nhieãm raát ña daïng vaøø phong phuù, do vaøäy chuùng ta coù theå phaân loaïi nguoàn oâ nhieãm thaønh hai loaïi chuû yeáu goàm:
OÂ nhieãm nöôùc coù nguoàn goác töï nhieân nhö: nhieãm maën, nhieãm pheøn Fe, Al, Mn, vaøø moät soá kim loaïi khaùc.
OÂ nhieãm coù nguoàn goác nhaân taïo: nhieãm baån (NO3, NO2, NH4, PO43-…), vi sinh, haøm löôïng kim loaïi naêng cao.
3. 1. 3. 1. Töø hoaït ñoäng coâng nghieäp vaøø khu daân cö
Nöôùc thaûi sinh hoaït
Laø nöôùc thaûi caùc khu daân cö, khu vöïc hoaït ñoäng thöông maïi, coâng sôû, tröôøng hoïc vaøø caùc cô sôû töông töï khaùc, sau khi ñaõ söû duïng cho nhu caàu sinh hoaït (taém röûa, veä sinh…), nöôùc sau khi söû duïng cho beänh vieän. Ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûisinh hoaït ñoâ thò laø haøm löôïng BOD cao, laø moâi tröôøng cho caùc loaøi vi khuaån gaây beänh; ngoaøi ra, coøn coù chöùa nhieàu nguyeân toá dinh döôõng coù khaû naêng gaây hieän töôïng phuù döôõng trong nguoàn nöôùc. Thaønh phaàn chuû yeáu cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït:
Raùc, taïp chaát coù kích thöôùc lôùn.
Haøm löôïng chaát raén lô löûng (SS) =150-1000ng/l.
Chöùa nhieàu chaát höõu cô (BOD) = 80-250mg/l; COD =500mg/l.
Chöùa caùc vi sinh vaøät, vaøø caû vi truøng gaây beänh.
Moät ñaëc tröng nöõa cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït laø khoâng phaûi taát caû caùc chaát höõu cô ñeàu coù theå bò phaân huûy bôûi caùc vi sinh vaøät vaøø khoaûng 20-40% BOD thoaùt ra khoûi caùc quaù trình xöû lyù sinh hoïc cuøng vôùi buøn.
Löôïng nöôùc thaûi sinh hoaït dao ñoäng trong phaïm vi raát lôùn, tuøy thuoäc vaøøo möùc soáng vaøø caùc thoùi quen cuûa ngöôøi daân, coù theå öôùc tính baèng 80% löôïng nöôùc ñöôïc caáp.
Nöôùc thaûi coâng nghieäp
Laø nöôùc thaûi töø caùc nhaø maùy ñang hoaït ñoäng, sau khi ñaõ söû duïng cho caùc quaù trình coâng ngheä saûn xuaát nhö: laøm nguoäi thieát bò, saûn phaåm, röûa caùc thieát bò, coâng ngheä saûn xuaát.
Söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa neàn coâng nghieäp laøm taêng nhu caàu veà nöôùc, ñaëc bieät ñoái vôùi moät soá ngaønh saûn xuaát: cheá bieán thöïc phaåm, hoùa chaát, daàu moû, luyeän kim… thaønh phaàn, tính chaát cuûa nöôùc thaûi coâng nghieäp raát khaùc nhau, phuï thuoäc vaøøo:
Loaïi ngaønh coâng nghieäp: coâng nghieäp giaáy, deät nhuoäm, sao su, cheá bieán thöïc phaåm…
Coâng ngheä saûn xuaát: coâng ngheä môùi ít oâ nhieãm so vôùi coâng ngheä cuõ.
Yeâu caàu duøng nöôùc: nöôùc thaûi coâng nghieäp chia laøm hai loaïi:
Nöôùc thaûi coâng nghieäp quy öôùc saïch chieám 70-80% toång löôïng nöôùc thaûi. Nöôùc thaûi loaïi naøy coù theå xaû tröïc tieáp, khoâng caàn xöû lyù hay ñöôïc xöû lyù ñeå xöû dung laïi.
Nöôùc thaûi coâng nghieäp oâ nhieãm chieám 20-30% toång löôïng nöôùc thaûi, thöôøng coù haøm löôïng chaát thaûi vöôït xa tieâu chuaån cho pheùp thaûi tröïc tieáp neân caàn phaûi xöû lyù.
Trong nöôùc thaûi coâng nghieäp ngoaøi caùc loaïi caên lô löûng, coøn coù nhieàu taïp chaát hoùa hoïc khaùc: chaát höõu cô, caùc chaát gaây muøi, caùc loaïi muoái khoaùng vaøø moät soá chaát ñoàng vò phoùng xaï… daàu vaøø caùc saûn phaåm daàu coù taùc ñoäng nguy hieåm ñoái vôí nguoàn nöôùc.
Nöôùc thaûi laø nöôùc möa
Khi nöôùc möa rôi xuoáng loâi keùo caùc chaát baån, buïi, caùt, chaát höõu cô, voâ cô, sinh vaøät… Chaûy vaøøo caùc nguoàn nöôùc tieáp nhaän ao, hoà, keânh raïch. Tuy nhieân, nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm do möa thöôøng khoâng cao.
3. 1. 3. 2. Töø noâng nghieäp
Nguoàn naøy ñöôïc keå ñeán do saûn xuaát noâng nghieäp vaøø chaên nuoâi. Trong quaù trình sinh tröôûng, reã caây vaøø caùc boä phaän lieân quan laáy thöùc aên töø ñaát, nhö ñoàng thôøi cuõng thaûi ra caùc chaát vaøø muoái. Ngoaøi ra ñeå baûo veä muøa maøng, haøng naêm moät löôïng lôùn thuoác dieät tröø saâu boï vaøø coân truøng ñöôïc söû duïng, noù ñaõ gieát caùc sinh vaøät coù ích, ñoàng thôøi cuõng ñaõ thaûi ra moät löôïng khuûng loà caùc chaát ñoäc haïi vaøøo ñaát vaøø nöôùc.
Ñeå taêng ñoä phì cuûa ñaát, phaân hoùa hoïc (phaân höõu cô) cuõng ñöôïc söõ duïng nhieàu. Ngoaøi nhöõng maët tích cöïc thì noù cuõng gaây neân nhöõng haïn cheá, nhaát laø sau khi phaân hoùa trôû thaønh caùc nguyeân toá hoùa hoïc coù goác H2S, NH3, NO4, CO2…maø caùc goác naøy khi taùc duïng vôùi caùc chaát hoùa hoïc coù chöùa trong ñaát ôû nhöõng ñieàu kieän thích hôïp seõ taïo ra moâi tröôøng axit hoaëc kieàm cho ñaát.
Vieäc chaên nuoâi vaøø nguoàn phaân höõu cô do suùc vaøät thaûi ra, khi gaëp trôøi möa seõ chaûy traøn treân beà maët ñaát gaây nhieãm baån nöôùc maët, ñoàng thôøi thaám xuoáng saâu aûnh höôûng tôùi caùc taàng nöôùc ngaàm. Ngoaøi nhöõng ñoäc toá thì löôïng vi khuaån, vi truøng trong nguoàn chaát thaûi naøy cuõng raát lôùn seõ laø maàm moùng gaây beänh cho caùc sinh vaøät trong vuøng bò aûnh höôûng.
Trong troàng troït, ñeå ñaït ñöôïc naâng suaát vaøø hieäu quaû cao, ngoaøi vieäc nghieân cöùu thöû nghieäm vaøø taêng cöôøng söû duïng caùc gioáng môùi ngaén ngaøy coù naêng suaát cao coøn ñoøi hoûi phaûi söû duïng nhieàu phaân boùn hoùa hoïc vaøø baûo veä thöïc vaøät. Phaân boùn hoùa hoïc vaøø thuoác baûo veä thöïc vaøät trong suoát moät thôøi gian dai xem nhö laø “vò cöùu tinh” cho saûn xuaát noâng nghieäp vaøø hieän taïi noâng daân Vieät Nam noùi chung vaøãn chuoäng caùc hoùa chaát noâng nghieäp naøy hôn caùc daïng khaùc. Tuy nhieân, vieäc laïm duïng phaân boùn hoùa hoïc vaøø söû duïng khoâng hôïp lí thuoác baûo veä thöïc vaøät thuoác baûo veä thöïc vaøät ñaõ, ñang vaøø seõ gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc, aûnh höôûng xaáu ñeán chaát löôïng noâng saûn vaøø gaây taùc haïi ñoái vôùi söùc khoûe coäng ñoàng. Vieäc söû duïng thuoác baûo veä thöïc vaøät trong noâng nghieäp taát yeáu seõ daãn ñeán hieän töôïng röûa troâi moät dö löôïng nhaát ñònh xuoáng caùc ao, hoà, soâng raïch, vaøø thaâm nhaäp vaøøo nguoàn nöôùc, laøm cho nguoàn nöôùc bò oâ nhieãm. Vieäc baûo quaûn vaøø söû duïng thuoác baûo veä thöïc vaøät khoâng ñuùng quy ñònh ñaõ daãn ñeán tình traïng oâ nhieãm cuïc boä ôû nhieàu ñòa phöông treân löu vöïc ñang xeùt. Ña soá thuoác baûo veät höïc vaøät khi duøng xong ñeàu vöùt boû tröïc tieáp xuoáng ñoàng ruoäng, möông raãy, vöôøn caây oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Thaäm chí moät soá bao bì coøn ñöôïc söû duïng laïi cho caùc muïc ñích khaùc trong gia ñình ôû moät soá hoä daân.
Hoaït ñoäng chaên nuoâi laø chaên nuoâi taäp trung cuõng laø nguoàn gaây oâ nhieãm ñaùng quan taâm (oâ nhieãm höõu cô, vi sinh vaøät…). Ña soá caùc traïi chaên nuoâi lôùn hieän nay ñeàu chöa coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûisinh hoaït chöa coù heä thoáng xöû lyù chöa ñaït yeâu caàu. Phaàn lôùn chaát thaûi töø caùc cô sôû chaên nuoâi coâng nghieäp hieän nay ñeàu chöa ñöôïc xöû lyù maø thaûi tröïc tieáp vaøøo heä thoáng keânh raïch hoaëc caùc ao hoà voán ñaõ bò oâ nhieãm laïi caøng oâ nhieãm theâm. Theâm vaøøo ñoù, nöôùc thaûi khoâng an toaøn do chöùa nhieàu hôïp chaát höõu cô, virut, vi truøng, tröùng giun saùn… nguoàn nöôùc thaûi naøy coù nguy cô thaønh nguyeân nhaân tröïc tieáp phaùt sinh dòch beänh cho caùc ñaøn gia söùc, ñoàng thôøi laây lan moät soá beänh cho ngöôøi vì nöôùc thaûi chaên nuoâi coù chöùa nhieàu maàm beänh: samoella, lestospira, clotridium Tetani, bacilus anthracsic,…
3. 1. 3. 3. Töø caùc hoaït ñoäng khaùc
Ngoaøi ra, vieäc nhieãm baån coøn phaûi keå ñeán do khai thaùc haàm moû, daàu môõ töø xe coä vaøän chuyeån treân ñöôøng, khai thaùc vaøø chuyeân chôû daàu môõ, caùc hoaït ñoäng gaây phoùng xaï, do vaøán ñeà ñoâ thò hoùa…
3. 2. THAØNH PHAÀN TÖÏ NHIEÂN CUÛA NÖÔÙC
3. 2. 1. Caùc chæ tieâu lyù hoïc
Nhieät ñoä: nhieät ñoä laø yeáu toá quan troïng quyeát ñònh sinh vaøät naøo toàn taïi vaøø phaùt trieån öu theá trong nöôùc. Söï thay ñoåi nhieät ñoä cuûa nöôùc phuï thuoäc vaøøo töøng loaïi nguoàn nöôùc. Nhieät ñoä cuûa nguoàn nöôùc dao ñoäng raát lôùn töø 4-400C, phuï thuoäc vaøøo thôøi tieát vaøø ñoä saâu nguoàn nöôùc, nöôùc ngaàm coù nhieät ñoä töôøng ñoái oån ñònh töø 17-270C.
Haøm löôïng caën khoâng tan: Haøm löôïng caën laø moät trong nhöõng chæ tieâu cô baûn ñeå löïa choïn bieän phaùp xöû lyù ñoái vôùi caùc nguoàn nöôùc maët. Haøm löôïng caën cuûa nöôùc cao thì vieäc xöû lyù caøng phöùc taïp vaøø toán keùm. Haøm löôïng caên cuûa nöôùc ngaàm thöôøng nhoû(30-50mg/l), chuû yeáu do caùt mòn coù trong nöôùc gaây ra. Haøm löôïng caën cuûa nöôùc soâng dao ñoäng raát lôùn(20-5000mg/l), coù khi leân tôùi 30000mg/l. Caën coù trong nöôùc soâng laø do caùc haït caùt, seùt, buøn bò doøng nöôùc xoùi röûa mang theo vaøø caùc chaát höõu cô nguoàn goác ñoäng thöïc vaøät muïc naùt hoøa tan trong nöôùc.
Ñoä maøu cuûa nöôùc: Maøu cuûa nöôùc thieân nhieân do muøn, phieâu sinh vaøät, caùc saûn phaåm töø söï thuûy phaân chaát höõu cô taïo ra. Tuy nhieân, moät soá ion kim loaïi hay nöôùc thaûi coâng nghieäp cuõng laø nguyeân nhaân gaây cho nöôùc coù maøu. Maøu saéc cuûa nöôùc aûnh höôûng nhieàu tôùi thaåm myõ khi söû duïng nöôùc, aûnh höôûng tôùi chaát löôïng cuûa saûn phaåm khi söû duïng nöôùc coù maøu trong saûn xuaát.
Muøi vaøø vò cuûa nöôùc: Muøi cuûa nöôùc laø do trong nöôùc coù caùc chaát khí, caùc muoái khoaùng hoøa tan, caùc hôïp chaát höõu cô vaøø vi truøng, nöôùc thaûi coâng nghieäp chaûy vaøøo, caùc hoùa chaát hoøa tan…. . Nöôùc coù theå coù muøi buøn, muøi moác, muøi tanh, muøi coù laù, muøi clo,… vò maën, vò chua, vò chaùt, vò ñaéng…
Ñoä ñuïc: Ñoä ñuïc trong nöôùc laø do caùc chaát lô löõng, caùc chaát höõu cô phaân raõ hoaëc do caùc ñoäng thöïc vaøät soáng trong nöôùc gaây neân. Ñoä ñuïc laøm giaûm khaû naêng truyeàn aùnh trong nöôùc, aûnh höôûng tôùi quaù trình quang hôïp trong nöôùc, gaây maát thaåm myõ khi söû duïng nöôùc, aûnh höôûng tôùi chaát löôïng saûn phaåm.
3. 2. 2. Caùc chæ tieâu hoùa hoïc
Ñoä cöùng cuûa nöôùc: Ñoä cöùng cuûa nöôùc bieåu thò haøm löôïng muoái canxi vaøø Magieâ trong nöôùc vì caùc ion naøy seõ keát hôïp vôùi moät soá khoaùng trong nöôùc taïo thaønh caën trong nöôùc, trong bình ñun nöôùc hoaëc heä thoáng daãn nöôùc. Nhö vaøäy, nöôùc cöùng laø do trong nöôùc coù chöùa caùc cation canxi hoaëc Magieâ. Caùc cation naøy thöôøng coù trong nöôùc ngaàm hoaëc nöôùc beà maët chaûy qua caùc khu vöïc coù ñaù voâi. Coù theå phaân bieät thaønh 3 loaïi ñoä cöùng: ñoä cöùng taïm thôøi, ñoä cöùng vónh cöûu vaøø ñoä cöùng toaøn phaàn. Nöôùc coù ñoä cöùng cao gaây trôû ngaïi cho sinh hoaït vaøø saûn xuaát: giaët quaàn aùo toán xaø phoøng, naáu thöùc aên laâu chín, gaây ñoùng caën noài hôi, giaûm chaát löôïng saûn phaåm
pH: pH cuûa nöôùc ñöôïc ñaëc tröng bôûi noàng ñoä ion H+ trong nöôùc. Trong thieân nhieân, pH chi phoái haàu heát caùc tieán trình sinh hoïc trong nöôùc, lieân quan ñeán tính aên moøn, tính tan cuûa nöôùc, pH chi phoái haàu heát caùc quaù trình xöû lyù nöôùc nhö: taïo boâng, keát töûa, laøm meàm, khöû saét, dieät khuaån.
Ñoä kieàm: Ñoä kieàm trong nöôùc töï nhieân laø do caùc muoái cuûa axit yeáu gaây neân(coù caû kieàm yeáu vaøø kieàm maïnh). Ñoä kieàm trong nöôùc cao coù theå aûnh höôûng tôùi söï soáng cuûa caùc vi sinh vaøät trong nöôùc, laø nguyeân nhaân gaây neân ñoä cöùng cuûa nöôùc. Trong xöû lyù oâ nhieãm nöôùc thì ñoä kieàm chæ laø chæ tieâu caàn bieát ñeå tính toaùn trong quaù trình trung hoøa hoaëc laøm meàm nöôùc, hoaëc laøm dung dòch ñeäm trung hoøa axít sinh ra trong quaù trình keo tuï. ._.öïc naøy coù maët baèng heïp, cô sôû haï taàng keùm, soá daân laïi ñoâng gaây khoù khaên cho vieäc thi coâng heä thoáng xöû lyù do phaûi thieát keá, laép ñaët caùc ñöôøng oáng. Maët khaùc ña soá caùc hoä daân nôi ñaây ngheøo neân raát khoù huy ñoäng voán ñoái öùng cho coâng taùc ñaàu tö xöû lyù oâ nhieãm. Ñeå giaûi quyeát tình traïng oâ nhieãm ôû khu vöïc naøy, Sôû Taøi nguyeân vaøø Moâi tröôøng ñaõ xin chuû tröông Uyû Ban nhaân daân tænh phoái hôïp vôùi Trung taâm Kyõ thuaät Moâi tröôøng - TP. HCM (thuoäc Coâng ty Ño ñaïc Ñòa chính Coâng trình - Boä TN&MT) khaûo saùt vaøø xaây döïng döï aùn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng cho laøng ngheà naøy, hieän ñaõ hoøan thieän ñeà cöông döï aùn vaøø ñang gôûi Boä TN&MT xin hoã trôï kinh phí thöïc hieän.
Neáu döï aùn ñöôïc thoâng qua vaøø kinh phí ñöôïc caáp kòp thôøi, döï kieán ñeán ñaàu naêm 2006 UBND Thò xaõ Sa Ñeùc laø chuû ñaàu tö seõ trieån khai thöïc hieän. Tuy nhieân, ñeå xöû lyù trieät ñeå nguoàn oâ nhieãm theo ñuùng thôøi gian qui ñònh cuûa Thuû töôùng Chính Phuû vaøø neáu coù kinh phí kòp thôøi thì raát caàn coù söï quan taâm chæ ñaïo cuûa chính quyeàn ñòa phöông vaøø caùc toå chöùc ñoaøn theå cuøng vôùi nhaân daân ñòa phöông ñeå tieán haønh caùc giai ñoaïn thöïc hieän vieäc xaây döïng vaøø laép ñaët, vaøän haønh coâng trình xöû lyù oâ nhieãm.
3. 6. 8. Caùc vaøán ñeà kinh teá xaõ hoäi
Vaøán ñeà maát ñaát canh taùc noâng nghieäp duø ñöôïc ñieàu chænh nhö theá naøo ñi nöõa nhöng cuoái cuøng ñeàu daãn ñeán keát quaû laø moät boä phaän noâng daân khoâng coù ñaát saûn xuaát, phaûi chuyeån sang caùc lónh vöïc khaùc maø chuû yeáu laø coâng nhaân noâng nghieäp hoaëc nhieàu ngheà töï do khai thaùc tröôùc khi moät soá naøo ñoù coù theå ñöôïc vaøøo laøm trong caùc xí nghieäp. Tuy nhieân, khoâng phaûi coù ngay vieäc laøm maø phaûi chôø moät thôøi gian khaù daøi ñeå caùc xí nghieäp hình thaønh vaøø ñi vaøøo lao ñoäng.
Moâi tröôøng kinh teá, xaõ hoäi cuûa moät boä phaän daân cö naøy bò thay ñoåi. Trong thôøi gian chôø ñôïi, cuoäc soáng cuûa hoï gaëp nhieàu khoù khaên veà vaøät chaát, tinh thaàn ñoøi hoûi nhaø nöôùc phaûi coù nhöõng giaûi phaùp hoã trôï, nhöõng chính saùch ñeå giuùp ñôõ cho hoï oån ñònh cuoäc soáng ñeå chôø kieám vieäc laøm môùi. Neáu khoâng seõ daãn ñeán nhöõng haäu quaû xaáu veà kinh teá vaøø xaõ hoäi sau naøy.
CHÖÔNG 4: KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU VEÀ CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC NGAÀM TAÏI THÒ XAÕ CAO LAÕNH VAØØ SA ÑEÙC
4. 1. KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU VEÀ CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC CAO LAÕNH VAØØ SA ÑEÙC
4. 1. 1. Keát quaû nghieân cöùu veà chaát löôïng nöôùc ngaàm taïi hai Cao Laõnh vaø Sa Ñeùc
Maãu nöôùc ngaàm ñöôïc khaûo saùt vaøøo ñôït, thaùng 3 vaøø thaùng 10/2005:
Vò trí khaûo saùt maãu nöôùc ngaàm taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc:
Xaõ Myõ Hieäp, Huyeän Cao Laõnh (Hoä Baø Leâ Thò Ba aáp 1, Xaõ Myõ Hieäp).
Xaõ Myõ Long, Huyeän Cao Laõnh (Hoä oâng Nguyeãn Vaøên Ngoïc, aáp 1, xaõ Myõ Long).
Xaõ Myõ Xöông, Huyeän Cao Laõnh (Hoä oâng Nguyeãn Thanh ñoàng aáp Myõ Thaïnh, Myõ Xöông).
Xaõ Myõ Traø, Thò xaõ Cao Laõnh (soá 90 ñieän Bieân Phuû, xaõ Myõ Traø, Thò xaõ Cao Laõnh).
Phöôøng 6, Thò xaõ Cao Laõnh (Hoä Nguyeãn Vaøên Chieán, khoùm 6, Phöôøng 6, Thò xaõ Cao Laõnh).
Phöôøng 3, Thò xaõ Cao Laõnh (Hoä Nguyeãn Höõu Thaéng, toå 31, Phöôøng 3, Thò xaõ Cao Laõnh.
Xaõ Taân Khaùnh Ñoâng, Thò xaõ Sa Ñeùc (Hoä Voõ Phuù Ñöùc, soá 311, Khaùnh Hoøa, Taân Khaùnh Ñoâng).
Xaõ Taân Quy Taây, Thò xaõ Sa Ñeùc (Hoä Nguyeãn Vaøên Ñaûnh, aáp Taân Hoøa, Xaõ Taân Quy Taây).
Xaõ Taân Phuù Ñoâng, Thò xaõ Sa Ñeùc (Hoä Oâng Nguyeãn Vaøên Phöôùc, laøng boät, xaõ Taân Phuù Ñoâng, Thò xaõ Sa Ñeùc).
Caùc chæ tieâu nöôùc ngaàm ñöôïc nghieân cöùu: pH, ñoä cöùng (mg/l), Saét (mg/l), SO42, Clorua (mg/l), Mn2+, TDS (mg/l), Arsen (mg/l), H2S (mg/l), Coliform (MPN/100ml).
4. 1. 1. 1. pH
Baûng 4. 1: Baûng keát quaû nghieân cöùu veà giaù trò pH taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Ñòa ñieåm
Ñoä saâu (m)
Thaùng
pH
1
70
3
6,28
10
6,1
2
90
3
7,79
10
7,9
3
130
3
6,15
10
6,0
4
90
3
6. 72
10
6,79
5
80
3
7,2
10
6,32
6
60
3
7,19
10
6,17
7
115
3
8,06
10
7,5
8
70
3
7,17
10
6,49
9
90
3
6,37
10
6,03
TCVN 5944-1995
6,5-8,5
Bieåu ñoà 4. 1: Bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò pH taïi hai Thò xaõ
Theo TCVN 5944-1995, pH giôùi haïn trong khoaûng (6,5-8,5), taïi Cao Laõnh coù moät soá nôi cho keát quaû thaáp hôn tieâu chuaån cho pheùp vaøøo muøa khoâ (bò nhieãm pheøn) ôû moät soá gieáng ôû Myõ Hieäp vaøø Myõ Xöông, coøn vaøøo muøa möa thì haàu nhö ôû ñaây bò nhieãm pheøn cao taïi Myõ Hieäp (pH =6,12), Myõ Xöông (pH =6,15), töông ñöông vôùi Phöôøng 6 vaøø Phöôøng 3. Taïi Sa Ñeùc thì vaøøo muøa khoâ giaù trò pH naèm trong tieâu chuaån cho pheùp, khoâng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc ngaàm taïi ñaây, coøn vaøøo muøa möa thì taïi Taân Phuù Ñoâng(pH =6,03) vaøø Taân Quy Taây (pH= 6,49) gieáng ôû ñaây bò nhieãm pheøn.
4. 1. 1. 2. Ñoä cöùng
Baûng 4. 2: Baûng keát quaû nghieân cöùu giaù trò ñoä cöùng taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Ñòa ñieåm
Ñoä saâu
(m)
Thaùng
Ñoä cöùng
(mg/l)
1
70
3
944
10
888
2
90
3
240
10
200
3
130
3
960
10
912
4
90
3
800
10
300
5
80
3
384
10
340
6
60
3
336
10
472
7
115
3
60
10
100
8
70
3
232
10
472
9
90
3
160
10
180
TCVN 5944-1995
300-500
Bieåu ñoà 4. 2: Bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò ñoä cöùng taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Töø bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò ñoä cöùng taïi cao laõnh. nhìn chung ñoä cöùng ño ñöôïc taïi caùc ñieåm khaûo saùt ñeàu vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp (theo TCVN 5944-1995), vôùi ñoä cöùng dao ñoäng töø 300-500, theo soá lieäu phaân tích ôû treân thì ta thaáy ñoä cöùng vaøøo thaùng 3, cao nhaát laø taïi xaõ Myõ Xöông laø 960mg/l, thaáp nhaát laø taïi Xaõ Myõ Long laø 240mg/l, coøn vaøøo thaùng 10 thì ñoä cöùng theå hieän cao nhaát laø taïi xaõ Myõ Xöông laø 912mg/l, thaáp nhaát laø taïi Xaõ Myõ Long laø 200mg/l. Nhìn chung, caùc giaù trò ñoä cöùng dao ñoäng raát lôùn töø 200-960mg/l, vöôït tieâu chuaån raát cao. Coøn taïi Sa Ñeùc giaù trò ñoä cöùng thaáp vaøø naèm trong tieâu chuaån cho pheùp. Vaøäy nöôùc ôû moät soá nôi coù chöùa nhieàu cation Canxi hoaëc Magieâ, caùc cation naøy thöôøng coù trong nöôùc ngaàm, theå hieän khu vöïc naøy coù nhieàu ñaù voâi, aûnh höôûng raát lôùn, gaây trôû ngaïi cho sinh hoaït vaøø saûn xuaát, ví duï nhö: giaët quaàn aùo toàn nhieàu xaø phoøng, naáu aên laâu chín, gaây ñoùng caên noài hôi, giaûm chaát löôïng saûn phaåm… Caàn phaûi xöû lyù ñoái vôùi nhöõng gieáng coù ñoä cöùng cao.
4. 1. 1. 3. Saét
Baûng 4. 3: Baûng keát quaû nghieân cöùu giaù trò saét toång hoøa tan taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Ñòa ñieåm
Ñoä saâu
(m)
Thaùng
Saét (mg/l)
1
70
3
1,46
10
1,19
2
90
3
3,08
10
2,90
3
130
3
1
10
1,67
4
90
3
0,36
10
5,06
5
80
3
4,8
10
1,72
6
60
3
1,14
10
0,16
7
115
3
0,2
10
0,25
8
70
3
2,23
10
0,39
9
90
3
2,4
10
0,89
TCVN 5944-1995
1-5
Bieåu ñoà 4. 3: Bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò saét toång hoøa tan taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc.
Töø bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò Fe, ta nhaän thaáy haøm löôïng saét taïi moät soá ñieåm phaân tích coù möùc cheânh leäch cuõng khaù cao töø 0,36 – 5,06, theo (TCVN 5944-1995) thì haøm löôïng saét cho pheùp trong khoaûng töø 1 – 5. Vaøøo thaùng 3 thì haøm löôïng saét cao nhaát laø 4,8 taïi Phöôøng 6, thaáp nhaát laø 0,36 taïi xaõ Myõ Traø, coøn vaøøo thaùng 10 thì haøm löôïng saét cao nhaát laø 5,06 taïi Xaõ Myõ Traø, vaøø thaáp nhaát laø 0,16 taïi Phöôøng 3. Nhìn chung, coù söï cheânh leäch veà haøm löôïng saét vôùi nhau giöõa muøa möa vaøø muøa khoâ, taïi cuøng moät xaõ nhö Myõ Traø thì coù söï cheânh leäch raát lôùn (vaøøo muøa khoâ thì haøm löôïng saét ôû ñaây laø thaáp nhaát (0,36), cho ñeán muøa möa thì haøm löôïng saét ôû ñaây taêng cao vöôït tieâu chuaån cho pheùp (5,06)) caàn phaûi tieán haønh khöû saét. Phaàn lôùn thì caùc maãu phaân tích treân ñeàu naèm trong tieâu chuaån cho pheùp. Coøn taïi Sa Ñeùc, theo bieåu dieãn cuûa bieåu ñoà thì giaù trò saét cao nhaát vaøøo muøa khoâ laø 2,4 taïi Xaõ Taân Quy, thaáp nhaát laø 0,2 taïi Xaõ Taân Khaùnh, coøn vaøøo muøa möa thì giaù trò saét cao nhaát laø 0,89 taïi Xaõ Taân Phuù, thaáp nhaát laø 0,25 taïi Xaõ Taân Khaùnh. Vaøøo muøa möa thì haøm löôïng saét thaáp hôn, töø caùc soá lieäu haøm löôïng saét ôû treân thì ta thaáy haàu nhö khoâng aûnh ñeán chaát löôïng nöôùc.
4. 1. 1. 4. SO42-
Baûng 4. 4: Baûng keát quaû nghieân cöùu giaù trò SO42- taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Ñòa ñieåm
Ñoä saâu
(m)
Thaùng
SO42-(mg/l)
1
70
3
21
10
60
2
90
3
10
10
20
3
130
3
130
10
120
4
90
3
15
10
74
5
80
3
8
10
60
6
60
3
10
10
30
7
115
3
26
10
40
8
70
3
37
10
42
9
90
3
25
10
40
TCVN 5944-1995
200-400
Bieåu ñoà 4. 4: Bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò SO42- taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc.
Töø bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò SO42-, thì ta nhaän thaáy haàu nhö naèm döôùi möùc tieâu chuaån cho pheùp, theo tieâu chuaån TCVN 5944-1995 thì giaù trò Sunfat dao ñoäng trong khoaûng cho pheùp laø 200 – 400mg/l, taát caû ñeàu döôùi tieâu chuaån cho pheùp dao ñoäng töø 8- 130mg/l, khoâng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc.
Taïi Sa Ñeùc vaøøo muøa khoâ thì giaù trò SO42- cao nhaát laø 37mg/l taïi Xaõ Taân Quy, thaáp nhaát laø 25mg/l taïi Xaõ Taân Phuù, coøn vaøøo muøa mua thì giaù trò SO42- cao nhaát laø 42mg/l taïi Taân Quy, thaáp nhaát laø 40mg/l taïi xaõ Taân Phuù. Vaøøo muøa möa thì giaù trò SO42- cao hôn muøa khoâ.
4. 1. 1. 5. Clorua
Baûng 4. 5: Baûng keát quaû nghieân cöùu giaù trò Clorua taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
1
70
3
1520
10
1420
2
90
3
1700
10
1500
3
130
3
1280
10
1380
4
90
3
560
10
200
5
80
3
420
10
360
6
60
3
620
10
540
7
115
3
120
10
240
8
70
3
580
10
820
9
90
3
4000
10
2520
TCVN 5944-1995
200-600
Bieåu ñoà 4. 5: Bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò Clorua taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Töø bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò Clorua, ta nhaän thaáy haàu nhö vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp, theo (TCVN 5944-1995), thì ñoä maën dao ñoäng trong khoaûng (200-600mg/l), theo bieåu ñoà treân thì ta thaáy vaøøo muøa khoâ coù ñoä maën cao nhaát laø 1700mg/l taïi xaõ Myõ Long, vöôït tieâu chuaån raát lôùn, vaøø thaáp nhaát laø 420 taïi Phöôøng 6, coøn vaøøo muøa möa thì cao nhaát laø 1500mg/l taïi xaõ Myõ Long, vöôït tieâu chuaån raát lôùn, vaøø thaáp nhaát laø 200mg/l taïi xaõ Myõ Traø. Nhìn chung, ñoä maën taïi caùc gieáng raát cao, vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp gaáp 1,2 ñeán 2 laàn, caùc gieáng naøy phaàn lôùn bò nhieãm maën raát cao. Taïi Sa Ñeùc ta thaáy caùc giaù trò dao ñoäng töø 120-4000mg/l, giaù trò Clorua cao nhaát vaøøo muøa khoâ laø 4000mg/l taïi Xaõ Taân Phuù, taïi ñaây gieáng naøy nhieãm maën raát naëng, thaáp nhaát laø 120mg/l taïi xaõ Taân Khaùnh, coøn vaøøo muøa möa thì giaù trò Clorua cao nhaát laø 2520mg/l taïi Xaõ Taân Phuù, taïi ñaây gieáng naøy cuõng nhieãm maën raát cao, thaáp nhaát laø 240mg/l taïi xaõ Taân Khaùnh.
4. 1. 1. 6. Mn2+
Baûng 4. 6: Baûng keát quaûn nghieân cöùu giaù trò Mangan taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Ñòa ñieåm
Ñoä saâu
(m)
Thaùng
Mn2+
(mg/l)
1
70
3
1,1
10
2,1
2
90
3
0,22
10
0,7
3
130
3
1,1
10
2,0
4
90
3
0,13
10
0,76
5
80
3
0,07
10
2,25
6
60
3
0,1
10
1,95
7
115
3
0,74
10
0,8
8
70
3
3
10
2,35
9
90
3
3
10
2,02
TCVN 5944-1995
0,1-0,5
Bieåu ñoà 4. 6: Bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò Clorua taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Töø bieåu ñoà treân ta nhaän thaáy, haàu nhö caùc giaù trò Mn2+ ñeàu vöôït tieâu chuaån cho pheùp, theo TCVN 5944-1995 thì giaù trò Mn2+ ñöôïc dao ñoäng töø 0,1-0,5mg/l. Vaøøo muøa khoâ thì haøm löôïng Mn2+ töông ñoái thaáp, cao nhaát laø 1,1 taïi hai xaõ Myõ Hieäp vaøø Myõ Xöông, thaáp nhaát laø 0,07mg/l taïi phöôøng 6, coøn vaøøo muøa möa thì haàu nhö haøm löôïng mangan raát cao, vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp, cao nhaát laø 2,25mg/l taïi Phöôøng 6, thaáp nhaát laø 0,7mg/l taïi xaõ Myõ Long. Coù söï dao ñoäng raát lôùn töø 0,07-2,25mg/l. Taïi Sa Ñeùc, theo bieåu ñoà thì giaù trò Mn2+ dao ñoäng trong khoaûng töø 0. 74 – 3, giaù trò Mn2+ cao nhaát vaøøo muøa khoâ laø 3, coøn vaøøo muøa möa cao nhaát laø 2. 35mg/l vaøøo muøa khoâ thì haøm löôïng Mn2+ cao hôn muøa khoâ.
4. 1. 1. 7. TDS
Baûng 4. 7: Baûng keát quaû nghieân cöùu giaù trò TDS taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Ñòa ñieåm
Ñoä saâu
(m)
Thaùng
TDS
(mg/l)
1
70
3
2410
10
3400
2
90
3
2350
10
2000
3
130
3
1930
10
2500
4
90
3
840
10
1975
5
80
3
620
10
1346
6
60
3
1030
10
1662
7
115
3
350
10
400
8
70
3
1040
10
2730
9
90
3
6620
10
4000
TCVN 5944-1995
750-1500
Bieåu ñoà 4. 7: Bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò TDS taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Töø bieåu treân thì ta thaáy giaù trò TDS taïi moät soá nôi cuõng vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp, theo TCVN 5944-1995, thì toång chaát raén hoøa tan dao ñoäng trong khoaûng (750-1500mg/l), vaøøo muøa khoâ thì toång chaát raén hoøa tan cao nhaát laø 2410mg/l taïi xaõ Myõ Hieäp vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp, thaáp nhaát laø 620mg/l taïi Phöôøng 6, coøn vaøøo muøa möa thì TDS cao nhaát laø 3400mg/l taïi xaõ Myõ Hieäp, vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp, coøn thaáp nhaát laø 1346mg/l taïi phöôøng 6. Nhìn chung, toång chaát raén hoøa tan raát cao vaøøo muøa möa. Taïi Sa Ñeùc, treân bieåu ñoà ta nhaän thaáy raèng vaøøo muøa khoâ giaù trò TDS cao nhaát laø 6620mg/l taïi xaõ Taân Phuù, thaáp nhaát laø 350mg/l taïi xaõ Taân Khaùnh, coøn vaøøo muøa möa thì giaù trò TDS cao nhaát laø 4000mg/l taïi xaõ Taân Phuù, thaáp nhaát laø 400mg/l taïi xaõ Taân Khaùnh, haàu nhö taïi caùc ñieåm phaân tích ñeàu coù giaù trò TDS raát cao so vôùi tieâu chuaån cho pheùp.
4. 1. 1. 8. Arsen
Baûng 4. 8: Baûng keát quaû nghieân cöùu veà giaù trò Arsen taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Ñòa ñieåm
Ñoä saâu
(m)
Thaùng
Arsen
(mg/l)
1
70
3
0,0007
10
0,0045
2
90
3
0,0127
10
0,00414
3
130
3
0,0007
10
0,01496
4
90
3
0,0007
10
0,00588
5
80
3
0,0007
10
0,00355
6
60
3
0,0233
10
0,00720
7
115
3
0,0007
10
0,00361
8
70
3
0,0007
10
0,0064
9
90
3
0,0007
10
0,00938
TCVN 5944-1995
0,05
Bieåu ñoà 4. 8: Bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò Arsen taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Töø bieåu ñoà ta nhaän thaáy caùc chæ tieâu arsen haàu nhö laø döôùi möùc tieâu chuaån, theo TCVN 5944-1995 thì chæ tieâu arsen laø 0,05 mg/l, vôùi taát caû caùc ñieåm phaân tích taïi Cao Laõnh treân bieåu ñoà thì ñeàu < 0,05, khoâng gaây aûnh höôûng gì ñeán chaát löôïng nöôùc. Chæ tieâu arsen cao nhaát vaøøo muøa khoâ laø 0,0233 taïi Phöôøng 6, thaáp nhaát laø 0,0007, coøn vaøøo muøa khoâ cao nhaát laø 0,01496 taïi Xaõ Myõ Xöông, thaáp nhaát laø 0,00355 taïi Phöôøng 6. Taïi Sa Ñeùc caùc soá lieäu phaân tích thì ta thaáy thaáp chuùng ñeàu naèm döôùi möùc tieâu chuaån, khoâng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng taïi ñaây, vaøøo muøa möa thì coù giaù trò arsen cao hôn muøa khoâ.
4. 1. 1. 9. Coliform
Baûng 4. 9: Baûng keát quaû nghieân cöùu veà giaù trò Coliform taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Ñòa ñieåm
Ñoä saâu
(m)
Thaùng
coliform
(MPN/100ml)
1
70
3
3
10
3
2
90
3
1100
10
460
3
130
3
2400
10
460
4
90
3
150
10
28
5
80
3
210
10
240
6
60
3
460
10
230
7
115
3
4
10
3
8
70
3
3
10
23
9
90
3
75
10
9
TCVN 5944-1995
3
Hình 4. 9: Bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò Coliform taïi Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc
Bieåu ñoà bieåu dieãn giaù trò Coliform taïi Cao Laõnh haàu heát ñeàu vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp, theo TCVN 5944-1995 thì chæ tieâu Coliform cho pheùp laø 3MPN/100ml. Vaøøo muøa khoâ chæ tieâu Coliform cao nhaát laø 2400MPN/100ml taïi xaõ Myõ Xöông, thaáp nhaát laø 3MPN/100ml, coøn vaøøo muøa khoâ thì Coliform cao nhaát laø 460MPN/100ml, thaáp nhaát laø 3MPN/100ml. Qua bieåu ñoà ta thaáy coù söï cheânh leäch chæ tieâu Coliform raát lôùn dao ñoäng raát lôùn töø 3 – 2400MPN/100ml, vaøøo muøa khoâ thì chæ tieâu coliform cao hôn muøa möa. Aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc
Taïi Sa Ñeùc, giaù trò Coliform dao ñoäng raát lôùn töø 3-75MPN/100ml, giaù trò Coliform cao nhaát vaøøo muøa khoâ laø 75MPN/100ml taïi xaõ Taân Phuù, thaáp nhaát laø 3MPN/100ml taïi xaõ Taân Quy, coøn vaøøo muøa möa giaù trò Coliform cao nhaát laø 23MPN/100ml taïi xaõ Taân Quy, thaáp nhaát laø 3MPN/100ml taïi xaõ Taân Khaùnh. Caùc gieáng ôû ñaây ñeàu bò nhieãm vi sinh raát cao, tuy coù bieän phaùp caûi thieän nhöng giaù trò coliform vaøãn coøn raát cao.
CHÖÔNG 5: ÑEÀ XUAÁT MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP CAÛI THIEÄN NGUOÀN NÖÔÙC NGAÀM
Ôø caùc nöôùc ñang phaùt trieån, nöôùc ngaàm ñöôïc söû duïng roäng raõi nhö moät nguoàn cung caáp nöôùc uoáng ñaëc bieät ôû thaønh phoá nhoû vaøø noâng thoân vì ñaây laø nguoàn nöôùc reû nhaát, an toaøn nhaát, thöôøng thì caùc nöôùc giaøu saün saøng boû tieàn ra ñeå coù nöôùc saïch, reû cho ngöôøi daân, mang tính quyeát ñònh söï caûi thieän caùc ñieàu kieän veä sinh trong khi ñoù caùc nöôùc ngheøo hôn laïi boû tieàn laøm nhöõng vieäc khaùc.
Ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, heä thoáng nöôùc cung caáp ngaàm goàm caùc loã bôm nöôùc ñöôïc khoan maø khoâng ñöôïc kieåm soaùt vaøø chöa xöû lyù, chöa kieåm nghieäm. Trong moät soá tröôøng hôïp khaùc, ngöôøi ta ñaøo gieáng noâng, ngay caû trong nhöõng tröôøng hôïp naøy vieäc xöû lyù, kieåm nghieäm nöôùc saïch vaøãn coøn haïn cheá vaøø khoâng thöôøng xuyeân.
Theâm moät soá nguy cô oâ nhieãm nguoàn nöôùc nöõa laø taïi ñaây söû duïng phaân hoùa hoïc vaøø thuoác tröø saâu raát nhieàu. Caùc hoùa chaát noâng nghieäp naøy coù khaû naêng tröïc tieáp ñi xuoáng taàng döôùi vaøø gaây oâ nhieãm caùc maïch nöôùc ngaàm.
Baûo veä nguoàn nöôùc ngaàm ñoøi hoûi moät chính saùch toaøn dieän:
Thöù nhaát: Caùch ly nguoàn nöôùc ngaàm vaøø nguoàn chaát thaûi ñeå ñaûm baûo khoâng gaây oâ nhieãm vi sinh moâi tröôøng nhöng cöï ly naøy phuï thuoäc vaøøo ñieàu kieän thuûy ñòa chaát ôû ñoù.
Thöù hai: laø pha loaõng noàng ñoä chaát baån trong dung dòch ñaát ôû nhöõng vuøng ñaát ñoù, nhaèm laøm giaûm taùc duïng cuûa nhöõng hoaït ñoäng gaây oâ nhieãm.
Theo quy ñònh cuûa nhieàu nöôùc, nhaø veä sinh phaûi caùch nguoàn cung caáp nöôùc ít nhaát laø 15m neáu ñieàu kieän ñia chaát thuaän lôïi. Moät soá nöôùc khaùc choïn khoaûng caùch lôùn hôn.
Caùc qui ñònh phaûi döïa treân söï phaân loaïi:
Thöù nhaát: Caùc chaát gaây oâ nhieãm vaøø nöôùc töôùi xuaát phaùt töø nhöõng hoaït ñoäng cuï theå naøo.
Thöù hai: choã deã bò oâ nhieãm cuûa lôùp ñaát ñaù chöùa nöôùc ngaàm.
Thuû tuïc phaûi neân ñaày ñuû vaøø chi tieát, töøng böôùc aùp duïng caùc chính saùch khoáng cheá oâ nhieãm cuõng nhö keát quaû cuûa noù. Caùc toå chöùc quoác teá neân baûo trôï cho nhöõng ñieàu tra chuyeân saâu veà quaûn lyù chaát löôïng nöôùc ngaàm, nhaèm naâng cao kieán thöùc veà vaøán ñeà quaûn lyù moâi tröôøng.
Ñoái vôùi caùc tieâu chuaån cuûa chaát löôïng nöôùc ngaàm ñeå baûo veä chuùng caàn ñöôïc xem xeùt chi tieát hôn. Trong nhöõng tröôøng hôïp caùc chaát gaây oâ nhieãm laø nhöõng haït voâ cô li ti thì möùc qui ñònh chính xaùc chæ coù theå ñöôïc ñaët ra khi coù baèng chöùng y hoïc nhöõng aûnh höôûng cuûa chaát ñoäc.
Coù nhieàu gieáng khoan caïnh caùc keâng raïch bò oâ nhieãm höõu cô naëng hoaëc gaàn caùc ñaàm laày coù nhieàu khí H2S, CH4 ñöôïc sinh ra laøm nöôùc ngaàm deã bò nhieãm höõu cô vaøø E. Coli hoaëc Coliform.
Tuy nhieân, thôøi gian qua chuùng ta chöa coù bieän phaùp quaûn lyù nöôùc ngaàm höõu hieäu, cô quan chuû quaûn bò thay ñoåi, ñieàu naøy gaây trôû ngaïi raát lôùn. Caùc vaøên baûn phaùp quy döôùi luaät cuõng chöa coù hoaëc chöa roõ raøng vaøø chaët cheõ. Caùc bieän phaùp kieåm tra ñaùnh giaù chöa chaët cheõ, phaït vi phaïm chöa nghieâm. Ñieàu ñoù taïo ra nhöõng khoaûng troáng veà quaûn lyù raát lôùn. Thueá taøi nguyeân chöa ñöôïc tính ñuû neân vieäc khai thaùc coøn böøa baõi. Hieän nay, coøn raát nhieàu khu coâng nghieäp nhaø maùy laøm oâ nhieãm nöôùc ngaàm chöa ñöôïc xöû lyù. Vì vaøäy, chöa coù taùc duïng raên ñe ñeå baûo veä.
Ñeå ñaûm baûo tröõ löôïng vaøø chaát löôïng nöôùc ngaàm taïi hai Thò xaõ treân moät soá bieän phaùp sau ñöôïc ñeà xuaát:
5. 1. GIAÛI PHAÙP PHAÙP LYÙ
Ban haønh luaät, caùc quy ñònh vaøø tieâu chuaån hôïp lyù, cuï theå veà baûo veä taøi nguyeân nöôùc ngaàm.
Hoaøn thieän khung phaùp lyù: theå hieän tính thoáng nhaát, roõ raøng, khoa hoïc.
Thöïc hieän vieäc caáp giaáy pheùp cho caùc ñôn vò khai thaùc nöôùc ngaàm.
5. 2. GIAÛI PHAÙP QUAÛN LYÙ
Laäp maïng löôùi quan traéc nöôùc döôùi ñaát ñeå theo doõi vaøø döï baùo söï bieán ñoåi veà tröõ löôïng vaøø chaát löôïng cuõa nöôùc döôùi ñaát trong taàng khai thaùc, caùc hieän töôïng luùn maët ñaát do quaù trình khai thaùc gaây ra ñeå xaùc ñònh caùc tai bieán moâi tröôøng vaøø ñöa ra caùc giaûi phaùp khaéc phuïc.
Vieäc xaây döïng maïng löôùi quan traéc naøy phaûi do caùc ñôn vò chuyeân moân thöïc hieän vaøø mang tính chuyeân ngaønh.
5. 3. GIAÛI PHAÙP VEÀ KYÕ THUAÄT
Trang bò maùy moùc saûn xuaát hieän ñaïi, thöôøng xuyeân baûo trì maùy moùc ñeå traùnh gaây laõng phí taøi nguyeân nöôùc vaøø giaûm nöôùc thaûi ra moâi tröôøng.
Nöôùc thaûi töø caùc cô sôû saûn xuaát phaûi ñöôïc thu gom xöû lyù tröôùc khi thaûi ra ngoaøi moâi tröôøng ñeå traùnh nguy cô löôïng nöôùc thaûi naøy ngaém vaøøo caùc maïch nöôùc ngaàm.
Chuù yù aûnh höôûng cuûa caùc nguoàn thaûi khaùc aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc ngaàm, ñaëc bieät laø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát noâng nghieäp (phaân boùn, söû duïng hoùa chaát baûo veä thöïc vaøät…)
Aùp duïng chöông trình saûn xuaát saïch hôn. Ñaây laø phöông phaùp chuû ñoäng phoøng ngöøa trong kieåm soaùt oâ nhieãm moâi tröôøng noùi chung, oâ nhieãm nöôùc ngaàm noùi rieâng.
5. 4. GIAÛI PHAÙP KINH TEÁ TAØI CHÍNH
Ñònh giaù taøi nguyeân nöôùc ngaàm, aùp duïng thueá taøi nguyeân nöôùc ngaàm ñeå nöôùc ngaàm ñöôïc söû duïng hôïp lyù.
Aùp duïng nguyeân taéc “ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû tieàn” (PPP). Bieän phaùp naøy nhaèm thuùc ñaåy caùc nhaø saûn xuaát tìm caùch giaûm thieåu taûi löôïng nöôùc thaûi trong saûn xuaát.
5. 5. GIAÛI PHAÙP VEÀ TUYEÂN TRUYEÀN GIAÙO DUÏC
Ñaøo taïo caùn boä chuyeân moân, coù naêng löïc chuyeân moân veà quaûn lyù taøi nguyeân nöôùc ngaàm.
Naâng cao nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân veà giaù trò nguyeân nöôùc ngaàm vaøø yù thöùc söû duïng tieát kieäm nguoàn taøi nguyeân naøy.
Höôùng daãn noâng daân söû duïng phaân boùn, thuoác tröø saâu… moät caùch hôïp lyù, ñuùng quy caùch.
Nhöõng giaûi phaùp vaøø ñeà xuaát treân ñaây nhaèm giaûm ñeán möùc thaáp nhaát löôïng nöôùc ngaàm khai thaùc vaøø aûnh höôûng cuûa caùc nguoàn thaûi ñeán chaát löôïng nöôùc ngaàm.
Nöôùc ngaàm voán ñöôïc xem laø nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân voâ haïn, nhöng vôùi daân soá ngaøy caøng taêng, hoaït ñoäng saûn xuaát ngaøy caøng nhieàu, neáu khoâng coù caùc giaûi phaùp thích hôïp ñeå khai thaùc vaøø baûo veä nguoàn taøi nguyeân quyù giaù naøy thì noù seõ trôû neân höõu haïn vaøø khoâng söû duïng ñöôïc nöõa.
5. 6. GIAÛI PHAÙP VEÀ QUY HOAÏCH KHAI THAÙC NÖÔÙC NGAÀM
Döïa vaøøo caùc soá lieäu ñieàu tra, quan traéc chaát löôïng nöôùc ngaàm nhaèm xaùc ñònh nguyeân nhaân, ñieàu kieän gaây oâ nhieãm. Beân caïnh ñoù, tieán haønh quan traéc, giaùm saùt söï thay ñoåicuûa caùc chaát oâ nhieãm theo thôøi gian. Ñoàng thôøi söû duïng caùc tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù moät soá chæ tieâu ñaëc tröng cho chaát löôïng nöôùc.
Döïa vaøøo ñaëc ñieåm cuûa cheá ñoä thuûy vaøên, ñieàu kieän ñòa chaát thuûy vaøên vaøø khaû naêng laøm saïch töï nhieân cuûa moâi tröôøng.
Laáy phoøng ngöøa, ngaên chaën oâ nhieãm laøm nguyeân taéc chuû ñaïo, keát hôïp kieåm soaùt vaøø xöû lyù oâ nhieãm khaéc phuïc suy thoaùi, töøng böôùc caûi thieän chaát löôïngnguoàn nöôùc.
Thu thueá moâi tröôøng ñeå thöïc hieän vieäc caûi taïo moâi tröôøng.
Keát hôïp giöõ traùch nhieäm vaøø yù thöùc cuûa caù nhaân, taäp theå, caùc taàng lôùp trong xaõ hoäi thoâng qua vieäc tuyeân truyeàn vaøø giaùo duïc phaûi cho hoï hieåu raèng baûo veä moâi tröôøng noùi chung vaøø taøi nguyeân nöôùc noùi rieâng laø baûo veä cuoäc soáng cuûa hoï.
Phaûi giaûm toác ñoä khai thaùc.
Nhö vaøäy, nöôùc ngaàm ñöôïc hình thaønh laø do söï ngaám cuûa nöôùc möa, nöôùc maët vaøøo loøng ñaát. Neáu nöôùc maët coù chaát löôïng xaáu thì chaéc chaén nöôùc ngaàm cuõng seõ xaáu theo. Do vaøäy caàn coù quy ñònh khoaûng caùch töø caùc gieáng khoan khai thaùc tôùi nguoàn oâ nhieãm (baõi raùc, haàm phaân, ao hoà chöùa nöôùc thaûi coâng nghieäp. Daân duïng, keânh raïch bò oâ nhieãm…), caàn phaûi xaây döïng beä gieáng baèng xi maêng hoaëc beâtoâng vôùi chieàu daøy 0. 5-1m ñeå baûo veä gieáng.
Tieán haønh xaây döïng heä thoáng ñöôøng oáng thoaùt nöôùc, heä thoáng xöû lyù caùc loaïi nöôùc, chaát thaûi töø caùc baõi raùc, khu daân cö, caùc cô sôû saûn xuaát, phaûi ñaït tieâu chuaån tröôùc khi thaûi ra caùc heä thoáng doøng maët.
Taêng cöôøng giaùm saùt caùc nguoàn nöôùc thaûi ra moâi tröôøng ñoái vôùi caùc xí nghieäp saûn xuaát, caùc,khu coâng nghieäp taäp trung nhaèm phaùt hieän sôùm söï coù maët cuûa caùc yeáu toá gaây oâ nhieãm ñeå kòp thôøi xöû lyù. Ñoàng thôøi coù caùc quy ñònh xöû phaït haønh chính ñoái vôùi caùc cô sôû coù nguoàn nöôùc thaûi oâ nhieãm vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp.
Trong tröôøng hôïp caùc gieáng khoan thaêm doø bò hoûng, nhieãm baån thì phaûi tieán haønh laáp gieáng theo ñuùng quy ñònh…Nghieâm caám vieäc duøng gieáng khoan laøm hoá raùc, hoá xaû nöôùc thaûi coâng nghieäp vaøø daân duïng.
Trong quaù trình khai thaùc, thieát bò heä thoáng quan traéc chaát löôïng nöôùc maët, nöôùc ngaàm nhaèm phaùt hieän kòp thôøi nguoàn vaøø nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm taàng chöùa.
Trong quaù trình khai thaùc phaûi tieán haønh laáy maãu ñònh kyø ñeå theo doõi söï thay ñoåi chaát löôïng nöôùc theo thôøi gian.
Caùc cô sôû saûn xuaát, cuïm coâng nghieäp naèm gaàn khu phaùt trieån daân cö, treân vuøng boå caáp nöôùc ngaàm maø hoaït ñoäng cuûa chuùng laø oâ nhieãm taàng chöùa nöôùc thì neân coù keá hoaïch thöïc hieän di dôøi. Tröôùc maét, chöa coù khaû naêng di dôøi thì phaûi coù qui ñònh baét buoäc caùc xí nghieäp, cô sôû saûnn xuaát vöøa vaøø lôùn naøy coù luaän chöùng kyõ thuaät ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng, trong ñoù coù moâi tröôøng nöôùc ngaàm vaøø taát caû caùc loaïi nöôùc thaûi (sinh hoaït, coâng nghieäp) ñeàu phaûi coù heä thoáng xöû lyù ñuùng quy trình kyõ thuaät, sau ñoù môùi cho pheùp thaûi ra ao hoà hoaëc keânh raïch.
5. 7. ÖÙNG DUÏNG GIS TRONG QUAÛN LYÙ NÖÔÙC NGAÀM
Kieãm soaùt möùc oâ nhieãm: duy trì möïc nöôùc ngaàm thích hôïp trong vuøng khai hoang laø moät vaøán ñeà lôùn. Tröôøng ñaïi hoïc kyõ thuaät Aechen, ñöùc ñaõ öùng duïng GIS ñeå kieåm soaùt möïc nöôùc ngaàm cho caùc vuøng khai thaùc than, taïo caùc baûn ñoà möïc nöôùc ngaàm, keát hôïp vôùi caùc döõ lieäu khaùc nhau nhö thoã nhöôõng, quy moâ khai thaùc moû, coâng ngheä kyõ thuaät ñöôïc söû duïng, cung caáp coâng cuï ñaéc löïc cho nhaø phaân tích.
Kieåm soaùt söï phuïc hoài möïc nöôùc ngaàm: ñaùnh giaù söï phuï hoài möïc nöôùc laø raát khoù khaên, nhöng vôùi coâng ngheä gis coâng vieäc naøy trôû neân deã daøng hôn. Taïi ñöùc ngöôøi ta ñaõ duøng Gis xaây döïng caùc baûn ñoà cho moãi tính toaùn veà söï phuïc hoài möïc nöôùc ngaàm, nhöõng lôùp naøy sau ñoù ñöôïc keát hôïp laïi ñeå taïo.
CHÖÔNG 6: KEÁT LUAÄN VAØØ KIEÁN NGHÒ
6. 1. KEÁT LUAÄN
Moâi tröôøng tænh Ñoàng Thaùp, nhìn chung, chöa ñaûm baûo veä sinh moâi tröôøng, nguoàn oâ nhieãm chính töø caùc nöôùc thaûi coâng nghieäp, chaát thaûi chaên nuoâi, raùc thaûi ñöôïc thaûi tröïc tieáp vaøøo nguoàn nöôùc maø khoâng ñöôïc xöû lyù. Ñaùng lo ngaïi nhaát laø oâ nhieãm nöôùc do phaân boùn vaøø thuoác baûo veä thöïc vaøät vaøøo muøa khoâ seõ ngaém vaøøo ñaát aûnh höôûng ñeán maïch nöôùc ngaèm. Veà raùc thaûi tænh coù 2 baõi raùc lôùn taïi Thò xaõ Cao Laõnh vaøø Sa Ñeùc, phaùt sinh raát nhieàu vaøán ñeà moâi tröôøng, vaøøo muøa ngaäp luõ thì bò ngaäp vaøø nöôùc roø ræ töø baõi raùc aûnh höôûng ñeán nöôùc ngaàm, gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Veà chaên nuoâi, taïi Sa Ñeùc bò oâ nhieãm raát naëng (laøng boät loäc) laøm boät vaøø chaên nuoâi, haøng ngaøy thaûi ra moät löôïng phaân raát lôùn, nöôùc thaûi vaøø coøn gaây oâ nhieãm trong quaù trình saûn xuaát boät loäc, gaây muøi hoâi vaøø laø nôi laây lan dòch beänh.
Qua nghieân cöùu veà chaát löôïng nöôùc ngaàm ta nhaän thaáy taïi moät soá gieáng ñaõ bò nhieãm pheøn caàn phaûi xöû lyù tröôùc khi ñöa vaøøo söû duïng, veà ñoä maën, chaát thaûi raén hoøa tan vaøø chæ tieâu coliform ñeàu vöôït tieâu chuaån cho pheùp raát lôùn aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söùc khoûe con ngöôøi, caàn phaûi ñeà ra caùc bieän phaùp xöû lyù tröôùc khi ñöa vaøøo söû duïng.
6. 2. KIEÁN NGHÒ
Ñeå phoøng ngöøa vaøø giaûm thieåu nguy cô oâ nhieãm trong nguoàn nöôùc ngaàm cuûa tænh trong nhöõng naêm tôùi em coù moät soá kieán nghò sau:
Taêng cöôøng coâng taùc giaùo duïc naâng cao nhaän thöùc coâng ñoàng daân cö veà giöõ gìn veä sinh vaøø baûo veä moâi tröôøng.
Di dôøi caùc cô sôû saûn xuaát gaây oâ nhieãm moâi tröôøng taäp trung vaøøo khu quy hoaïch saûn xuaát coâng nghieäp - tieåu thuû coâng nghieäp caùc Thò xaõ, thò ñaûm baûo xa khu daân cö. Yeâu caàu caùc chuû cô sôû saûn xuaát aùp duïng bieän phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm vaøø xöû lyù oâ nhieãm.
Taêng cöôøng kieåm tra, giaùm saùt kieân quyeát xöû lyù nghieâm khaéc caùc toå chöùc, caù nhaân vi phaïm veà vaøán ñeà baûo veä moâi tröôøng.
Taêng cöôøng ñaàu tö cho coâng taùc baûo veä moâi tröôøng.
Neáu coù ñieàu kieän coù theå taêng cöôøng trang thieát bò maùy moùc thieát bò phoøng thí nghieäm, taêng taàn xuaát quan traéc moâi tröôøng ñeå soá lieäu quan traéc ngaøy caøng phong phuù hôn nhaèm giuùp cho coâng taùc baûo veä moâi tröôøng ngaøy moät toát hôn.
Caùc ñòa phöông caàn khuyeán caùo nhaân daân coù caùc hình thöùc töï giaûi quyeát nöôùc sinh hoaït cho gia ñình, khoâng neân söû duïng nguoàn nöôùc khoâng ñaït tieâu chuaån, nhaát laø caùc gieáng nhieãm vi sinh, taêng cöôøng kieåm tra taïi caùc gieáng.
Ñeà nghò caùc coâng ty, ñôn vò ñöôïc kieåm tra chaát löôïng nöôùc caàn coù caùc bieän phaùp ñieàu chænh naâng caáp heä thoáng xöû lyù ñeå ñaûm baûo xöû lyù caùc tieâu chuaån ñaït tieâu chuaån Vieät Nam.
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
LUAN VAN (DT)(CUOI CUNG).doc- ban do.doc
- LOICAMON(end).doc
- muc luc va bang.doc
- NHAN XET.doc
- nhiemvu_lvan.doc
- PHUC LUC.doc
- TAI LIEU THAM KHAO.doc
