Nghiên cứu và đề xuất biện pháp ngăn ngừa ô nhiễm tại khu công nghiệp Tân Tạo - TPHCM

1. ÑAËT VAÁN ÑEÀ - TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Xaây döïng caùc KCN, KCX ñang laø muïc tieâu höôùng tôùi cuûa nhieàu tænh thaønh trong caû nöôùc. Moãi KCN ra ñôøi seõ laø ñaàu moái quan troïng trong vieäc thu huùt nguoàn ñaàu tö trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi (FDI), taïo ñoäng löïc lôùn cho quaù trình tieáp thu coâng ngheä, chuyeån dòch cô caáu kinh teá, phaân coâng lao ñoäng phuø hôïp vôùi xu theá hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi, taïo ra ñieàu kieän cho vieäc phaùt trieån coâng nghieäp theo quy hoaïch toång theå, taïo ñieàu kieän xöû lyù taäp trung, haïn cheá tình traïng phaân taùn chaát thaûi coâng nghieäp, … Ngoaøi ra, phaùt trieån KCN cuõng thuùc ñaåy söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc khu ñoâ thò môùi, phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp phuï trôï vaø dòch vuï. Tính ñeán thaùng 6/2004, toång soá KCN theo quy hoaïch ñeán naêm 2010 ñaõ ñöôïc duyeät hoaëc ñaõ ñöôïc chaáp thuaän veà chuû tröông laø 154 KCN. Naèm trong vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, Tp Hoà Chí Minh coù toác ñoä ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø xaây döïng caùc KCN taäp trung raát cao. Ngaønh coâng nghieäp ñaõ thöïc söï trôû thaønh ngaønh kinh teá muõi nhoïn cuûa Tp Hoà Chí Minh. Bình quaân ngaønh naøy taïo khoaûng 34% GDP treân ñòa baøn vaø gaàn 30% giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp cuûa caû nöôùc. Hieän nay, Tp Hoà Chí Minh coù 3 KCX (Taân Thuaän, Linh Trung 1, Linh Trung 2) vaø 10 KCN (Taân Taïo, Hieäp Phöôùc, Vónh Loäc, Bình Chieåu, Taân Bình, Taân Thôùi Hieäp, Leâ Minh Xuaân, Taây Baéc Cuû Chi, Phong Phuù, Caùt Laùi 2). Nhìn chung, caùc KCN ñaõ ñi vaøo hoaït ñoäng oån ñònh (ñaëc bieät laø caùc KCN coù cô sôû haï taàng töông ñoái hoaøn thieän) vaø ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cuoäc soáng cuûa con ngöôøi. Tuy nhieân, chaát löôïng quy hoaïch phaùt trieån caùc KCN trong thôøi gian qua coøn thaáp, vieäc hình thaønh vaø phaân boá caùc KCN coøn daøn traûi, xaùc ñònh quyõ ñaát cho KCN coøn thieáu cô sôû khoa hoïc, ñaëc bieät laø vaán ñeà moâi tröôøng trong KCN vaãn chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc vaø chöa ñöôïc giaûi quyeát hieäu quaû. Baûn thaân caùc KCN-KCX cuõng toàn taïi nhöõng maâu thuaãn khoù traùnh khoûi. Ñoù laø do aùp löïc cuûa quaù trình saûn xuaát coâng nghieäp leân moâi tröôøng, nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán söùc khoeû coäng ñoàng,… Ñeå khaéc phuïc tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng do saûn xuaát coâng nghieäp, trong giai ñoaïn ban ñaàu thöôøng thöïc hieän kieåm soaùt vaø xöû lí chaát thaûi. Daàn daàn, caùc nhaø quaûn lyù ñaõ nhaän thaáy söï haïn cheá vaø tính thuï ñoäng cuûa nhöõng giaûi phaùp ñoù. Vieäc “xöû lí chaát thaûi cuoái ñöôøng oáng” vöøa gaây toán keùm veà maët kinh teá vöøa laøm con ngöôøi phaûi thuï ñoäng ñoái phoù vôùi nhöõng tình huoáng ruûi ro vaø söï coá moâi tröôøng. ÔÛ caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån, coâng taùc baûo veä moâi tröôøng cuõng baét ñaàu baèng caùc giaûi phaùp xöû lí cuoái ñöôøng oáng. Tuy nhieân, sau ñoù, caùc nöôùc naøy cuõng nhaän thaáy nhöõng ñieåm baát lôïi vaø tính khoâng hieäu quaû cuûa nhöõng giaûi phaùp naøy. Do ñoù, caùc giaûi phaùp khaùc ñaõ ñöôïc nghieân cöùu vaø phaùt trieån nhaèm khaéc phuïc nhöõng haïn cheá cuûa giaûi phaùp xöû lí cuoái ñöôøng oáng. Traûi qua kinh nghieäm laâu daøi trong lónh vöïc xöû lí cuoái ñöôøng oáng, vôùi ñieàu kieän kinh teá vaø coâng ngheä phaùt trieån nhö hieän nay, caùc nöôùc treân theá giôùi ñaõ ñeà ra chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng vôùi cô caáu caáp baäc quaûn lí chaát thaûi. Trong ñoù, caùc giaûi phaùp “ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu oâ nhieãm” thuoäc caáp baäc öu tieân löïa choïn nhaát. Ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu oâ nhieãm laø chieán löôïc ñöôïc öa chuoäng nhaát, vì khoâng coù hoaëc coù raát ít chaát thaûi phaùt sinh vaø khoâng toán chi phí xöû lí vaø quaûn lí chaát thaûi. Nhöõng nhaø saûn xuaát coù theå loaïi tröø hoaëc ngaên chaën vieäc phaùt sinh chaát thaûi töø quy trình saûn xuaát baèng caùch quaûn lí toát quy trình saûn xuaát, thay ñoåi nguyeân lieäu ñaàu vaøo, aùp duïng coâng ngheä saûn xuaát tieân tieán, thay ñoåi ñaëc tính hoaëc thaønh phaàn cuûa saûn phaåm,… Ngaên ngöøa oâ nhieãm coâng nghieäp laø moät boä phaän trong caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm. Ngaên ngöøa oâ nhieãm coâng nghieäp laø giaûi phaùp toái öu ñeå xaây döïng chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng nhaèm khaéc phuïc nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng coøn toàn taïi ôû caùc KCN. Hieän nay, chieán löôïc ngaên ngöøa oâ nhieãm coâng nghieäp ñang ñöôïc Chöông trình Moâi tröôøng cuûa Lieân Hieäp Quoác (UNEP) vaø caùc chöông trình moâi tröôøng cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi aùp duïng trieån khai. Khu coâng nghieäp Taân Taïo laø moät trong nhöõng khu coâng nghieäp taäp trung ñaàu tieân cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh, hieän bao goàm nhieàu doanh nghieäp hoaït ñoäng thuoäc caùc ngaønh deät nhuoäm, giaáy – bao bì, nhöïa – cao su. . . laø caùc ngaønh saûn xuaát phaùt sinh löôïng chaát thaûi nhieàu. Nghieân cöùu caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm cho KCN Taân Taïo coù yù nghóa raát lôùn trong vieäc ruùt ra caùc kinh nghieäm trieån khai cho caùc KCN khaùc cuõng nhö goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Xuaát phaùt töø yù nghóa vaø söï caàn thieát noùi treân, ñeà taøi “Nghieân cöùu hieän traïng vaø ñeà xuaát bieän phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm taïi KCN Taân Taïo-TpHCM” ñöôïc choïn laøm khoaù luaän toát nghieäp ngaønh moâi tröôøng tröôøng ÑH Kyõ thuaät Coâng ngheä. 2. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU Nghieân cöùu vaø ñeà xuaát bieän phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm thích hôïp nhaèm caûi thieän moâi tröôøng, goùp phaàn hoaøn thieän vaø ñònh höôùng quaûn lí moâi tröôøng, höôùng tôùi söï phaùt trieån beàn vöõng cho KCN Taân Taïo. 3. PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Ñeà taøi trieån khai trong phaïm vi KCN Taân Taïo, trong ñoù trieån khai khaûo saùt, ñaùnh giaù moät soá cô sôû tieâu bieåu cho töøng ngaønh ngheà veà khaû naêng aùp duïng caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm, sau ñoù ñeà xuaát giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm cho moät soá ngaønh cuï theå : deät nhuoäm, giaáy – bao bì, nhöïa – cao su. 4. NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU Toång quan veà ñaëc ñieåm vaø tình hình phaùt trieån cuûa KCN Taân Taïo. Ñieàu tra, thu thaäp soá lieäu vaø thoâng tin veà nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng cuûa KCN Taân Taïo. Trình baøy nguyeân lí ngaên ngöøa oâ nhieãm (Pollution Prevention). Nghieân cöùu nhöõng giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm coù theå aùp duïng . + Nhöõng giaûi phaùp toång theå cho KCN Taân Taïo. + Nhöõng giaûi phaùp cuï theå cho moät soá loaïi hình saûn xuaát . 5. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU 5.1. PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN Ñeà taøi nghieân cöùu trong luaän vaên döïa treân phöông phaùp luaän ngaên ngöøa oâ nhieãm ñöôïc trình baøy chi tieát trong chöông 1. 5.2. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU CUÏ THEÅ 5.2.1. Thu thaäp thoâng tin thöù caáp Thoâng tin thöù caáp laø nhöõng thoâng tin ñaõ ñöôïc coâng boá vaø taøi lieäu töø kho döõ lieäu cuûa Ban Quaûn Lyù KCN Taân Taïo. Caùc thoâng tin bao goàm: Thoâng tin tình hình phaùt trieån; Thoâng tin hieän traïng moâi tröôøng. 5.2.2. Thu thaäp thoâng tin sô caáp Thoâng tin sô caáp laø nhöõng thoâng tin khai thaùc ñöôïc thoâng qua vieäc quan saùt, phoûng vaán nhöõng ñoái töôïng doanh nghieäp. Thoâng tin sô caáp coù theå laáy baèng 2 caùch: Quan saùt : ôû ñaây choïn phöông phaùp quan saùt khoâng tham gia. Nghóa laø ngöôøi quan saùt seõ laø moät chuû theå rieâng bieät beân ngoaøi heä thoáng ñöôïc choïn quan saùt vaø xem xeùt heä thoáng moät caùch khaùch quan. - Phoûng vaán : laø phöông phaùp thoâng duïng ñeå thu thaäp thoâng tin. Luaän vaên löïa choïn phöông phaùp phoûng vaán theo caáu truùc vôùi baûng lieät keâ caùc caâu hoûi hoãn hôïp (caâu hoûi môû vaø caâu hoûi ñoùng). 5.2.3. Phaân tích vaø toång hôïp thoâng tin Khi thöïc hieän luaän vaên, phöông phaùp phaân tích – toång hôïp thoâng tin ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát. Phöông phaùp phaân tích giuùp chia nhoû caùc toång theå hay caùc vaán ñeà phöùc taïp thaønh nhöõng phaàn ñôn giaûn ñeå deã nghieân cöùu vaø giaûi quyeát vaán ñeà. Phöông phaùp toång hôïp giuùp lieân keát, thoáng nhaát laïi caùc phaàn, caùc yeáu toá ñaõ ñöôïc phaân tích ñeå heä thoáng hoaù, khaùi quaùt vaán ñeà trong söï nhaän thöùc toång theå. Ngoaøi ra, trong luaän vaên coøn söû duïng phöông phaùp thoáng keâ ñeå thoáng keâ caùc thoâng tin sô caáp, ñaûm baûo cho khaû naêng so saùnh soá lieäu. 5.2.4. Ñeà xuaát giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm Sau khi thoáng keâ, phaân tích vaø toång hôïp caùc thoâng tin, soá lieäu; trong luaän vaên duøng phöông phaùp ñaùnh giaù ñeå ñaùnh giaù, saép xeáp nhöõng giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm theo söï phuø hôïp, tính khaû thi ñoái vôùi töøng ngaønh coâng nghieäp. Sau ñoù ñeà xuaát giaûi phaùp khaû thi nhaát döïa treân cô sôû ñaõ ñaùnh giaù. Cuoái cuøng moâ taû cuï theå caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm khaû thi hôïp lí vôùi ñieàu kieän KCN Taân Taïo vaø caùc ngaønh coâng nghieäp ñaàu tö taïi KCN. Chöông 1 PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN NGAÊN NGÖØA OÂ NHIEÃM – CÔ SÔÛ KHOA HOÏC CUÛA LUAÄN VAÊN Ñeå coù caên cöù khoa hoïc aùp duïng vaøo tröôøng hôïp nghieân cöùu cuûa khu Coâng nghieäp Taân Taïo, trong chöông naøy trình baøy phöông phaùp luaän veà ngaên ngöøa oâ nhieãm goàm khaùi nieäm veà ngaên ngöøa oâ nhieãm, caùc caùch tieáp caän quaûn lyù moâi tröôøng, nguyeân lyù cuûa ngaên ngöøa oâ nhieãm, caùc bieän phaùp kyõ thuaät trong ngaên ngöøa oâ nhieãm vaø nhöõng lôïi ích cuûa bieän phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm. 1. KHAÙI NIEÄM VEÀ NGAÊN NGÖØA OÂ NHIEÃM Ngaên ngöøa oâ nhieãm coâng nghieäp (Industrial pollution prevention – IPP) laø moät thuaät ngöõ duøng ñeå moâ taû caùc coâng ngheä saûn xuaát vaø nhöõng chieán löôïc maø noù daãn ñeán keát quaû laø loaïi tröø hoaëc giaûm bôùt caùc doøng thaûi caû veà soá löôïng doøng thaûi cuõng nhö taûi löôïng oâ nhieãm cuûa moãi doøng thaûi. Theo Chöông trình Moâi Tröôøng cuûa Lieân Hieäp Quoác (UNEP): “Ngaên ngöøa oâ nhieãm coâng nghieäp laø vieäc aùp duïng moät caùch lieân tuïc chieán löôïc ngaên ngöøa toång hôïp veà maët moâi tröôøng ñoái vôùi caùc quaù trình saûn xuaát, caùc saûn phaåm vaø caùc dòch vuï nhaèm naâng cao hieäu quaû kinh teá vaø giaûm thieåu caùc ruûi ro ñoái vôùi con ngöôøi vaø moâi tröôøng”. Theo Cuïc Baûo Veä Moâi Tröôøng Hoa Kyø (USEPA): “Ngaên ngöøa oâ nhieãm coâng nghieäp laø vieäc söû duïng caùc vaät lieäu, caùc quaù trình hoaëc caùc thao taùc vaän haønh sao cho giaûm bôùt hoaëc loaïi tröø khaû naêng taïo ra caùc chaát oâ nhieãm hoaëc caùc chaát thaûi ngay taïi nguoàn. Noù bao goàm caùc haønh ñoäng laøm giaûm vieäc söû duïng caùc vaät lieäu ñoäc haïi, naêng löôïng, nöôùc hoaëc caùc taøi nguyeân khaùc vaø caùc haønh ñoäng baûo veä taøi nguyeân thieân nhieân thoâng qua vieäc baûo toàn hoaëc söû duïng coù hieäu quaû hôn”. Theo ñònh nghóa cuûa heä thoáng tieâu chuaån ISO 14000 (ISO 14050:2000) thì ngaên ngöøa oâ nhieãm (Prevention of pollution) laø söû duïng caùc quaù trình, caùc phöông phaùp thöïc haønh, vaät lieäu hoaëc saûn phaåm ñeå traùnh hoaëc giaûm bôùt hay kieåm soaùt oâ nhieãm. Caùc haønh ñoäng naøy coù theå bao goàm : taùi cheá, xöû lí, thay ñoåi quaù trình, cô cheá kieåm soaùt, söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân hay vaät lieäu thay theá. Lôïi ích tieàm taøng cuûa ngaên ngöøa oâ nhieãm bao goàm vieäc giaûm bôùt caùc taùc ñoäng moâi tröôøng baát lôïi, taêng hieäu quaû, giaûm chi phí. Ngaên ngöøa oâ nhieãm ñoøi hoûi phaûi coù söï thay ñoåi veà nhaän thöùc vaø thaùi ñoä cuûa caùc ñoái töôïng coù lieân quan, thöïc hieän vieäc quaûn lí moâi tröôøng moät caùch coù tinh thaàn traùch nhieäm vaø ñònh löôïng nhöõng söï löïa choïn veà coâng ngheä. Caùc yeáu toá coát loõi cuûa caùch tieáp caän veà ngaên ngöøa oâ nhieãm ñöôïc toång hôïp laïi sô ñoà sau: Lieân tuïc Ngaên ngöøa Thoáng nhaát Chieán löôïc ñoái vôùi Giaûm ruûi ro Saûn phaåm Caùc quaù trình saûn xuaát Con ngöôøi Moâi tröôøng Hình 1.1: Caùc yeáu toá coát loõi cuûa ngaên ngöøa oâ nhieãm. (Nguoàn: Caùc chính saùch vaø chieán löôïc cuûa Chính Phuû veà IPP, UNEP,1995) Hieän nay, chieán löôïc ngaên ngöøa oâ nhieãm coâng nghieäp ñang ñöôïc Chöông trình Moâi Tröôøng cuûa Lieân Hieäp Quoác (UNEP) vaø caùc chöông trình moâi tröôøng cuûa nhieàu nöôùc aùp duïng trieån khai nhaèm baûo veä caùc nguoàn taøi nguyeân vaø moâi tröôøng. Ngaên ngöøa oâ nhieãm noùi chung vaø ngaên ngöøa oâ nhieãm coâng nghieäp noùi rieâng seõ trôû thaønh yeáu toá quyeát ñònh trong chieán löôïc quaûn lí moâi tröôøng thoáng nhaát cuûa caû theá giôùi. 2. CAÙC PHÖÔNG CAÙCH TIEÁP CAÄN 2.1. Caùch tieáp caän thuï ñoäng: Phöông caùch naøy ra ñôøi vaøo cuoái theá kæ XIX ñaàu theá kæ XX khi cuoäc caùch maïng coâng nghieäp buøng noå ôû Taây AÂu. Vaøo thôøi ñieåm ñoù, quaù trình saûn xuaát khaù ñôn giaûn goàm nguyeân vaät lieäu, nhieân lieäu, naêng löôïng vaø sinh ra chaát thaûi. Khi ñoù ngöôøi ta coi moâi tröôøng laø nguoàn tieáp nhaän voâ taän cuûa caùc loaïi chaát thaûi vaø moâi tröôøng tieáp nhaän ñoù coù khaû naêng phaân huûy, pha loaõng hoaëc töï laøm saïch caùc loaïi chaát thaûi khaùc nhau. Nguyeân nhaân laø chaát thaûi luùc ñoù khaû ñôn giaûn, chuû yeáu laø chaát höõu cô neân phaân huyû nhanh. Do ñoù moâi tröôøng khoâng bò oâ nhieãm nghieâm troïng vaø con ngöôøi cuõng khoâng caàn quan taâm nhieàu ñeán chaát thaûi vaø vaán ñeà moâi tröôøng. Quaù trình coâng nghieäp Caùc vaät lieäu thoâ Nhaân löïc Naêng löôïng Caùc saûn phaåm coâng nghieäp hoaøn chænh Caùc chaát thaûi ñöôïc thaûi boû tröïc tieáp Hình 1.2: Caùch tieáp caän thuï ñoäng 2.2. Caùch tieáp caän “cuoái ñöôøng oáng” : Vaøo nhöõng naêm 50 cuûa theá kæ XX, quy moâ saûn xuaát coâng nghieäp phaùt trieån nhanh choùng (ñaëc bieät ôû Taây AÂu, Baéc Myõ), löôïng chaát thaûi töông ñoái nhieàu vaø vaán ñeà moâi tröôøng ñaõ trôû neân ñaùng baùo ñoäng. Khi ñoù, ngöôøi ta coi quy trình coâng ngheä nhö moät ñöôøng oáng thaúng. Trong ñoù, moät ñaàu cuûa ñöôøng oáng goïi laø “ñaàu vaøo” vaø ñaàu coøn laïi goïi laø “ñaàu ra”. Ñaàu vaøo tieáp nhaän nguyeân vaät lieäu, nhieân lieäu, naêng löôïng. Ñaàu ra cho saûn phaåm vaø chaát thaûi. YÙ töôûng “xöû lí cuoái ñöôøng oáng” laø xöû lí caùc loaïi chaát thaûi ñeán möùc ñoä chaáp nhaän ñöôïc tröôùc khi thaûi chuùng vaøo moâi tröôøng. Vì vaäy, ngöôøi ta phaûi xaây döïng coâng trình vaø heä thoáng xöû lí chaát thaûi. Nhìn chung, giaûi phaùp naøy vaãn mang tính thuï ñoäng. Quaù trình coâng nghieäp Caùc vaät lieäu thoâ Nhaân löïc Naêng löôïng Caùc saûn phaåm coâng nghieäp hoaøn chænh Caùc chaát thaûi oâ nhieãm Daïng loûng Daïng khí Daïng raén Traïm xöû lí Thieát bò loïc Xöû lí Hình 1.3: Caùch tieáp caän moâi tröôøng theo kieåu “xöû lyù cuoái ñöôøng oáng” 2.3. Caùch tieáp caän chuû ñoäng baäc thaáp : Phöông caùch naøy ra ñôøi vaøo nhöõng naêm 70 cuûa theá kæ XX khi löôïng chaát thaûi töông ñoái ñaùng keå, ñaëc bieät laø chaát thaûi coâng nghieäp. Ngöôøi ta tìm thaáy trong thaønh phaàn cuûa caùc doøng thaûi coù nhieàu thaønh phaàn quí giaù coøn mang tính höõu ích. Ngöôøi ta ñaõ coá gaéng thu hoài chuùng baèng caùch taùi sinh (recycle), taùi söû duïng (reuse), phuïc hoài (recovery) hoaëc taùi cheá (reclamation). Do ñoù, phöông caùch naøy coøn ñöôïc goïi laø 3R. Veà maët yù nghóa thì 3R vaãn mang tính thuï ñoäng. Quaù trình coâng nghieäp Caùc vaät lieäu thoâ Nhaân löïc Naêng löôïng Caùc saûn phaåm coâng nghieäp hoaøn chænh Caùc chaát thaûi oâ nhieãm Taùi sinh Xöû lí vaø löu tröõ Taùi sinh noäi taïi Baùn hoaëc trao ñoåi Hình 1.4: Caùch tieáp caän chuû ñoäng baäc thaáp 2.4. Caùch tieáp caän chuû ñoäng baäc cao: Chuû ñoäng giaûm thieåu chaát thaûi tröôùc khi coù khaû naêng phaùt sinh. Ñaây laø tö töôûng tieân tieán nhaát môùi ra ñôøi khoaûng naêm 90. Baûn chaát cuûa phöông caùch naøy laø aùp duïng caùc bieän phaùp nhaèm giaûm thieåu taïi nguoàn nhö : ngaên ngöøa oâ nhieãm, ñaùnh giaù voøng ñôøi saûn phaåm, saûn xuaát saïch hôn, thay ñoåi nguyeân lieäu ñaàu vaøo, quaûn lí ñieàu haønh,… Quaù trình coâng nghieäp Caùc vaät lieäu thoâ Nhaân löïc Naêng löôïng Caùc saûn phaåm coâng nghieäp hoaøn chænh Caùc chaát thaûi ñaõ ñöôïc giaûm thieåu ñeán möùc thaáp nhaát Taùi sinh, xöû lí vaø löu tröõ Hình 1.5: Caùch tieáp caän chuû ñoäng baäc cao Toùm taét caùc caùch tieáp caän ngaên ngöøa oâ nhieãm: Caùch tieáp caän Lieân quan maät thieát ñeán moâi tröôøng Lieân quan maät thieát vôùi kinh doanh Thaûi boû tröïc tieáp Tuyø thuoäc vaøo khaû naêng ñoàng hoaù oâ nhieãm cuûa moâi tröôøng - Khoâng toán chi phí xöû lí chaát thaûi; - Coù theå bò phaït, bò nhöõng söùc eùp töø cô quan chöùc naêng vaø coäng ñoàng; - Thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm bò thu heïp. Kieåm soaùt cuoái ñöôøng oáng - Giaûm bôùt oâ nhieãm; - Moâi tröôøng ñöôïc caûi thieän. - Tieâu toán chi phí xöû lí chaát thaûi; - Giaù thaønh saûn phaåm taêng; - Giöõ ñöôïc hình aûnh cuûa coâng ty, coù cô hoäi môû roäng thò tröôøng. Taùi sinh chaát thaûi - Giaûm bôùt oâ nhieãm; - Moâi tröôøng ñöôïc caûi thieän; - Goùp phaàn baûo toàn nguoàn taøi nguyeân. - Coù theå tieát kieäm chi phí saûn xuaát vaø chi phí xöû lí chaát thaûi; - Naâng cao hình aûnh cuûa coâng ty, nhieàu cô hoäi môû roäng thò tröôøng; - Khaû naêng öùng duïng bò haïn cheá. Ngaên ngöøa oâ nhieãm - Giaûm thieåu oâ nhieãm taïi nguoàn; - Giaûm caùc ruûi ro cho con ngöôøi vaø moâi tröôøng. - Khoâng nhaát thieát phaûi ñaàu tö lôùn; - Giaûm bôùt caùc chi phí vaän haønh; - Taêng lôïi nhuaän; - Taêng coå phaàn treân hò tröôøng; - Tính khaû thi cao Baûng 1 : Toùm taét caùc caùch tieáp caän ngaên ngöøa oâ nhieãm Thaûi tröïc tieáp Xöû lí cuoái ñöôøng oáng Taùi sinh, taùi söû duïng Ngaên ngöøa oâ nhieãm Phaùt trieån beàn vöõng THUÏ ÑOÄNG CHUÛ ÑOÄNG Hình 1.6: Caùc caùch tieáp caän ngaên ngöøa oâ nhieãm (Nguoàn: Nguyeãn Thanh Huøng, 2000) Muïc tieâu cuûa vieäc ngaên ngöøa oâ nhieãm: Baûng 2 : Muïc tieâu cuûa vieäc ngaên ngöøa oâ nhieãm Muïc tieâu cuûa quaù trình saûn xuaát: Baûo toàn vaät lieäu vaø naêng löôïng, loaïi boû caùc vaät lieäu thoâ ñoäc haïi vaø giaûm bôùt khoái löôïng cuõng nhö ñoäc tính cuûa taát caû caùc chaát thaûi, caùc hôi khí ñoäc haïi ngay taïi nguoàn. Muïc tieâu ñoái vôùi saûn phaåm: Giaûm bôùt caùc taùc ñoäng tieâu cöïc trong suoát voøng ñôøi saûn phaåm töø luùc thieát keá ñeán luùc thaûi boû. Muïc tieâu ñoái vôùi dòch vuï: Loàng gheùp caùc khaùi nieäm moâi tröôøng vaøo vieäc thieát keá vaø cung caáp caùc dòch vuï 3. NGUYEÂN LYÙ NGAÊN NGÖØA OÂ NHIEÃM Nguyeân lí ngaên ngöøa oâ nhieãm döïa treân cô caáu caáp baäc quaûn lí chaát thaûi. Cô caáu caáp baäc ñöa ra öu tieân cao nhaát laø “ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn”. Ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn laø chieán löôïc ñöôïc öa chuoäng nhaát. Khi caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu oâ nhieãm taïi nguoàn khoâng theå ñaït ñöôïc, chaát thaûi phaûi ñöôïc taùi sinh vaø taùi söû duïng laøm nguyeân lieäu saûn xuaát ôû nhöõng quaù trình saûn xuaát khaùc ñeå taïo ra saûn phaåm môùi. Thoâng thöôøng, taùi sinh vaø taùi söû duïng mang laïi lôïi ích kinh teá do ít tieâu thuï naêng löôïng hay nguyeân lieäu thoâ ñeå taïo ra saûn phaåm môùi. Ngay caû khi aùp duïng ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu oâ nhieãm taïi nguoàn cuõng nhö taùi sinh vaø taùi söû duïng hay trao ñoåi chaát thaûi thì cuoái cuøng cuõng coù chaát thaûi. Ñoù laø ñaëc tröng cuûa quy trình coâng ngheä. Baát kì heä thoáng naøo cuõng coù ñaàu vaøo (input) laø nguyeân lieäu, nhieân lieäu, naêng löôïng vaø ñaàu ra (output) laø saûn phaåm vaø chaát thaûi. Phaàn chaát thaûi naøy phaûi ñöôïc xöû lí tröôùc khi thaûi vaøo moâi tröôøng nhaèm ngaên chaën vaø haïn cheá ruûi ro cho moâi tröôøng vaø söùc khoeû coäng ñoàng. Do ñoù, xöû lí cuoái ñöôøng oáng vaø thaûi boû hôïp veä sinh laø phöông aùn cuoái cuøng cuûa chieán löôïc quaûn lí moâi tröôøng. Maëc duø bieän phaùp xöû lí cuoái ñöôøng oáng vaø thaûi boû hôïp veä sinh coøn mang tính thuï ñoäng nhöng cuõng khoâng theå phuû nhaän vai troø cuûa chuùng trong chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng. Trong moät giôùi haïn nhaát ñònh, moãi caáp baäc quaûn lí chaát thaûi ñeàu ñoùng moät vai troø khoâng theå thay theá ñöôïc. Tuy nhieân, ôû moãi caáp baäc cuõng coù nhöõng haïn cheá nhaát ñònh. Chaúng haïn, ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu oâ nhieãm khoâng theå phaùt huy heát hieäu quaû neáu khoâng coù söï hoã trôï cuûa coâng ngheä xöû lí cuoái ñöôøng oáng. Töông töï, neáu chæ aùp duïng caùc phöông aùn taùi sinh vaø taùi söû duïng chaát thaûi khoù coù theå giaûi quyeát trieät ñeå chaát thaûi ñaõ phaùt sinh. Noùi caùch khaùc, söï toå hôïp cuûa moät vaøi hoaëc taát caû caùc giaûi phaùp treân theo ñieàu kieän kinh teá vaø coâng ngheä saün coù ñöôïc xem laø chieán löôïc toát nhaát ñeå khaéc phuïc quaù trình suy thoaùi moâi tröôøng ñang dieãn ra hieän nay. thaûi Xöû lí cuoái ñöôøng oáng Taùi sinh vaø taùi söû duïng Ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu chaát thaûi taïi nguoàn Möùc ñoä öu tieân taêng daàn theo höôùng muõi teân Hình 7: Cô caáu caáp baäc quaûn lí chaát thaûi 4. CAÙC BIEÄN PHAÙP KYÕ THUAÄT NGAÊN NGÖØA OÂ NHIEÃM Caùc bieän phaùp kyõ thuaät coù theå chia thaønh 3 nhoùm chính: Giaûm thieåu taïi nguoàn; Taùi sinh; Caûi tieán saûn phaåm. Moãi nhoùm kyõ thuaät treân coù theå chia thaønh caùc tieåu nhoùm vaø trong moãi tieåu nhoùm coù theå coù caùc bieän phaùp kyõ thuaät khaùc nhau. Moät caùch toång quaùt coù theå moâ taû caùc kyõ thuaät ngaên ngöøa oâ nhieãm baèng sô ñoà ôû hình 8. 4.1. Caùc bieän phaùp giaûm thieåu oâ nhieãm taïi nguoàn Giaûm thieåu taïi nguoàn bao goàm caùc thuû thuaät laøm giaûm veà löôïng hoaëc ñoäc tính cuûa baát kì moät chaát thaûi, chaát ñoäc haïi, chaát oâ nhieãm hoaëc chaát gaây oâ nhieãm naøo ñi vaøo caùc doøng thaûi (hoaëc phaùt thaûi tröïc tieáp vaøo moâi tröôøng) tröôùc khi taùi sinh, xöû lí hoaëc thaûi boû ôû beân ngoaøi. Caûi tieán vieäc quaûn lí noäi taïi vaø vaän haønh saûn xuaát Caùc khía caïnh thuû tuïc cuûa vieäc vaän haønh saûn xuaát bao goàm caùc chöùc naêng veà maët quaûn lí, toå chöùc vaø nhaân söï cuûa vieäc saûn xuaát. Vieäc caûi tieán caùc caùch thöùc vaän haønh coù theå ñöôïc thöïc hieän trong taát caû caùc lónh vöïc: saûn xuaát, baûo trì, söû duïng vaø löu tröõ vaät lieäu thoâ, saûn phaåm, löu tröõ vaø quaûn lí chaát thaûi. Nhöõng caùch thöùc vaän haønh toát coù theå ñöôïc thöïc hieän ñôn giaûn, khoâng ñoøi hoûi nhöõng chi phí cao, nhöng hoaøn toaøn coù khaû naêng mang laïi nhöõng lôïi nhuaän cao trong vieäc ñaàu tö vaø thöôøng mang laïi nhöõng keát quaû toát moät caùch nhanh choùng. Quaûn lí vaø löu tröõ nguyeân vaät lieäu Giaûi phaùp naøy lieân quan ñeán taát caû nhöõng trang thieát bò ñöôïc söû duïng ñeå löu tröõ nguyeân vaät lieäu, caùc saûn phaåm trung gian, saûn phaåm vaø chaát thaûi coâng nghieäp cuõng nhö söï vaän chuyeån taát caû nhöõng chaát naøy töø khu vöïc naøy ñeán khu vöïc khaùc trong nhaø maùy. Vieäc quaûn lí toát nguyeân vaät lieäu, vaän chuyeån vaø kho chöùa cho pheùp haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát khaû naêng chaûy traøn, thaát thoaùt, söï coá chaùy noå hay baát cöù thieät haïi naøo khaùc coù theå daãn ñeán söï phaùt sinh chaát thaûi. Caûi tieán veà ñieàu ñoä saûn xuaát Vieäc saûn xuaát moät ñôït caùc saûn phaåm khaùc nhau khi söû duïng cuøng moät trang thieát bò seõ taïo ra caùc chaát oâ nhieãm. Do ñoù, vieäc ñònh giôø coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng trong vaän haønh saûn xuaát moät meû saûn phaåm vì chaát thaûi sinh ra töø vieäc veä sinh trang thieát bò coù lieân quan tröïc tieáp ñeán chu kì laøm saïch maùy moùc, thieát bò. Ñeå laøm giaûm soá laàn veä sinh thieát bò, caùc quy moâ meû saûn xuaát neân toái öu hoaù vaø leân keá hoaïch cho cuøng moät saûn phaåm töông töï maø khoâng ñoøi hoûi phaûi tieán haønh laøm saïch giöõa caùc meû saûn xuaát. Hoaït ñoäng naøy ñoøi hoûi ñieàu ñoä saûn xuaát moät caùch chi tieát vaø hôïp lí, vì noù coù theå aûnh höôûng ñeán vieäc löu tröõ nguyeân vaät lieäu. Ngaên ngöøa thaát thoaùt, chaûy traøn Vieäc thaát thoaùt (hay roø ræ), chaûy traøn caùc hoaù chaát seõ sinh chaát thaûi. Vieäc röûa saïch vaø thu doïn, söû duïng caùc vaät lieäu coù tính haáp phuï cuõng seõ taïo ra theâm caùc chaát thaûi. Caùch thöùc toát nhaát laø thöïc hieän ngaên ngöøa vieäc chaûy traøn, thaát thoaùt ngay trong khaâu thieát keá vaø caùc caùch thöùc vaän haønh cuûa nhaø maùy. Taùch rieâng caùc doøng chaát thaûi Caùc chaát thaûi nguy hieåm thöôøng ñöôïc ñöa ra ngoaøi khu vöïc saûn xuaát döôùi daïng hoãn hôïp cuûa hai hay nhieàu doøng thaûi. Söï taùch rieâng taïi nguoàn coù theå giaûm bôùt löôïng chaát thaûi nguy hieåm. Khi moät chaát thaûi khoâng nguy hieåm bò troän laãn vôùi chaát thaûi seõ laøm taêng khoái löôïng chaát thaûi nguy haïi. Vieäc taùch rieâng caùc doøng chaát thaûi seõ laøm giaûm thieåu khoái löôïng chaát thaûi nguy haïi phaûi tieâu huyû. Hôn nöõa, vieäc coâ laäp chaát thaûi nguy hieåm thöôøng giaûm ñöôïc nhöõng ñoøi hoûi cho vieäc huyû boû chaát thaûi. Reøn luyeän nhaân löïc Caùc chöông trình ngaên ngöøa oâ nhieãm coù theå thay ñoåi töø nhöõng chöông trình nhaän thöùc veà oâ nhieãm ñôn giaûn maø ôû ñoù nhaø quaûn lí vaø caùc coâng nhaân ñöôïc yeâu caàu ñeå xaùc ñònh caùc caùch thöùc giaûm söï phaùt sinh chaát thaûi, cho tôùi nhöõng chöông trình phöùc taïp ñoøi hoûi phaûi boá trí nhaân söï rieâng bieät. Trong nhöõng tröôøng hôïp ñoù, coâng nhaân ñoùng vai troø chuû choát. Moät chieán löôïc hieäu quaû nhaèm giaûm thieåu chaát thaûi sinh ra ñoøi hoûi phaûi ñöôïc keát hôïp vôùi moät chöông trình huaán luyeän nhaân söï. Baûo toaøn naêng löôïng Haàu heát naêng löôïng söû duïng trong caùc nhaø maùy saûn xuaát ñöôïc sinh ra bôûi caùc quaù trình maø taïi ñoù ñoøi hoûi phaûi tieâu thuï nhieân lieäu vaø saûn xuaát caùc chaát oâ nhieãm gaây oâ nhieãm moâi tröôøng neáu chuùng ñöôïc thaûi boû tröïc tieáp. Baát cöù haønh ñoäng naøo nhaèm tieát kieäm naêng löôïng cuõng ñeàu goùp phaàn laøm giaûm löôïng chaát oâ nhieãm. Naêng löôïng nhieät coù theå ñöôïc baûo toaøn baèng caùch quan taâm ñeán vieäc ngaên ngöøa thaát thoaùt nhieät naêng trong quaù trình vaän chuyeån töø nguoàn cung caáp ñeán nôi tieâu thuï. Cuõng coù theå phuïc hoài vaø söû duïng naêng löôïng ñöôïc sinh ra bôûi chính quaù trình saûn xuaát. Thay ñoåi quaù trình Nhöõng thay ñoåi veà quaù trình lieân quan ñeán vieäc moät saûn phaåm ñöôïc taïo ra nhö theá naøo. Chuùng bao goàm vieäc thay ñoåi nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo, nhöõng thay ñoåi veà thieát bò vaø coâng ngheä. Taát caû nhöõng söï thay ñoåi naøy nhaèm laøm giaûm bôùt söï phaùt sinh chaát thaûi trong quaù trình saûn xuaát. Nhöõng thay ñoåi veà quaù trình coù theå ñöôc thöïc hieän nhanh choùng hôn nhöõng thay ñoåi veà saûn phaåm. Nhöõng caûi thieän thuû tuïc vaän haønh seõ ít toán keùm hôn nhöõng thay ñoåi veà kyõ thuaät. Thay ñoåi veà nguyeân lieäu ñaàu vaøo Caùc chaát nguy haïi coù theå ñöôïc ñöa vaøo trong quaù trình saûn xuaát döôùi daïng laø caùc nguyeân lieäu ñaàu vaøo ñeå saûn xuaát ra saûn phaåm. Caùc vaät chaát nguy haïi ñoù coù theå hieän dieän caû trong caùc vaät lieäu sô caáp (vaät lieäu thoâ) ñöôïc söû duïng ñeå saûn xuaát ra moät saûn phaåm vaø caû trong caùc vaät lieäu thöù caáp. Caùc vaät lieäu thöù caáp khoâng phaûi laø moät thaønh phaàn cuûa saûn phaåm nhöng laïi ñöôïc söû duïng trong quaù trình saûn xuaát. Nhöõng thay ñoåi nguyeân lieäu ñaàu vaøo coù 2 daïng chuû yeáu sau: Thay ñoåi haún nguyeân vaät lieäu coù tính ñoäc haïi cao baèng nhöõng nguyeân vaät lieäu coù tính ñoäc haïi ít hôn hoaëc khoâng ñoäc haïi; Laøm saïch nguyeân vaät lieäu thoâ tröôùc khi söû duïng ñeå giaûm thieåu löôïng chaát thaûi saûn sinh. Thay ñoåi veà maët kyõ thuaät, coâng ngheä Vieäc caûi tieán coâng ngheä laø moät trong nhöõng phöông phaùp höõu hieäu trong vieäc ngaên ngöøa söï phaùt sinh oâ nhieãm. Tuy nhieân, nhöõng thay ñoåi veà coâng ngheä thöôøng lieân quan ñeán nhöõng khoaûn ñaàu tö veà voán cuõng nhö nhaân löïc vaø keát quaû ñaït ñöôïc phaûi maát thôøi gian laâu daøi neân nhoùm giaûi phaùp naøy ít ñöôïc quan taâm ñeán. Maëc duø moät soá coâng ngheä ngaên ngöøa oâ nhieãm coù theå chæ aùp duïng ñöôïc vôùi caùc quaù trình ñaëc thuø naøo ñoù, nhöng nhìn chung caùc kieåu coâng ngheä coù theå aùp duïng trong kyõ thuaät ngaên ngöøa oâ nhieãm laø: Caûi tieán veà quy trình saûn xuaát Caûi tieán quy trình saûn xuaát laø phaùt trieån moät quy trình saûn xuaát sao cho vaãn ñaûm baûo khaû naêng saûn xuaát ra cuøng moät loaïi saûn phaåm ñaëc thuø so vôùi quy trình saûn xuaát cuõ nhöng löôïng chaát thaûi phaùt sinh ra ít hôn hay noùi caùch khaùc ñoù laø quaù trình hôïp lyù hoaù quy trình saûn xuaát ñaõ coù. Ñieàu chænh caùc thoâng soá vaän haønh Ñieàu chænh thoâng soá vaän haønh laø nhöõng thay ñoåi veà maët vaän haønh thieát bò coâng ngheä. Nhöõng ñieàu chænh nhö vaäy thöôøng deã thöïc hieän vaø ít toán keùm nhaát. Haàu heát caùc thieát bò coâng ngheä ñeàu ñöôïc thieát keá vôùi söï caøi ñaët caùc thoâng soá vaän haønh toái öu. Nhöng ñeå phuø hôïp vôùi tình hình saûn xuaát cuûa töøng cô sôû saûn xuaát cuï theå thì caàn phaûi coù quaù trình vaän haønh thöû ñeå xaùc laäp thoâng soá vaän haønh toái öu nhaát. Nhö vaäy chaát thaûi coù theå phaùt sinh ra ít nhaát. Caûi tieán maùy moùc, thieát bò Caûi tieán trang thieát bò coù theå giaûm thieåu söï phaùt sinh chaát thaûi baèng vieäc giaûm söû duïng caùc trang thieát bò khoâng hieäu quaû. Trang thieát bò ñöôïc caûi tieán trong khi quaù trình vaãn giöõ nguyeân khoâng thay ñoåi. Caûi tieán veà töï ñoäng hoaù Moät heä thoáng caøi ñaët töï ñoäng nhaèm giaùm saùt vaø ñieàu chænh caùc thoâng soá vaän haønh quaù trình seõ cho pheùp ñaït ñöôïc caùc cheá ñoä vaän haønh hieäu quaû nhaát. Töï ñoäng hoaù coù theå giaûm thieåu sai soùt cuûa coâng nhaân, töø ñoù ngaên ngöøa khaû naêng chaûy traøn hay thaát thoaùt nguyeân vaät lieäu. Töï ñoäng hoaù coøn laøm taêng naêng suaát, giaûm caùc saûn phaåm hö hoûng baèng caùch duy trì caùc ñoä leäch nhoû nhaát so vôùi caùc cheá ñoä toái öu ñaõ ñöôïc caøi ñaët. Taùi cheá vaø taùi söû duïng Caùc giaûi phaùp taùi cheá vaø taùi söû duïng laø giaûi phaùp keá tieáp ñöôïc öu tieân löïa choïn sau caùc giaûi phaùp giaûm thieåu oâ nhieãm taïi nguoàn trong cô caáu caáp baäc quaûn lyù chaát thaûi. Lónh vöïc taùi cheá chaát thaûi laø moät lónh vöïc raát roäng, bao goàm nhieàu vaán ñeà löïa choïn vôùi caùc möùc ñoä khaùc nhau töø chuyeân chôû, quaûn lí ñeán caùc caùch cheá bieán. Thöôøng thì nhöõng söï löïa choïn naøy ñöôïc bieát ñeán vôùi moät loaït caùc teân goïi khaùc nhau nhö: taùi sinh (recycle), taùi söû duïng (reuse), taùi cheá (relamation) hoaëc phuïc hoài (recovery). Duø ôû baát cöù teân goïi naøo, phöông phaùp naøy ñeàu coù lôïi vì: Tieát kieäm ñöôïc caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân; Traùnh ñöôïc caùc löïa choïn mang tính baét buoäc veà quaûn lí chaát thaûi, chaúng haïn nhö xöû lí hay choân laáp hôïp veä sinh; Giaûm nhu caàu söû duïng caùc vaä._.t lieäu thoâ cho quaù trình saûn xuaát do ñoù seõ giaûm caùc chi phí veà nguyeân vaät lieäu. Caùc kieåu taùi cheá thöôøng gaëp: - Taùi cheá hay taùi söû duïng trong phaïm vi nhaø maùy; - Caùc caùch taùi sinh khaùc taïi nhaø maùy; - Taùi sinh chaát thaûi beân ngoaøi phaïm vi nhaø maùy; - Baùn cho muïc ñích taùi söû duïng; - Taùi sinh naêng löôïng. Theo khaùi nieäm cuûa “Saûn xuaát saïch hôn” thì caùc bieän phaùp taùi sinh, taùi cheá beân ngoaøi phaïm vi nhaø maùy khoâng thuoäc khaùi nieäm naøy. Tuy nhieân, do cuøng muïc ñích cuoái cuøng laø giaûm thieåu löôïng chaát thaûi ñi vaøo moâi tröôøng neân bieän phaùp naøy cuõng ñöôïc xeáp vaøo caùc bieän phaùp ñeå ngaên ngöøa vaø giaûm thieåu oâ nhieãm. Söï taùi sinh chaát thaûi beân ngoaøi nhaø maùy ñöôïc thöïc hieän khi caùc loaïi chaát thaûi ñoù ôû trong caùc tình traïng sau: Löôïng chaát thaûi quaù nhoû ñeå nhaø maùy ñaàu tö thieát bò taùi sinh, khaùc tính chaát maëc duø cuøng chaát löôïng so vôùi nguyeân lieäu ban ñaàu; Chaát thaûi ñaõ ôû baäc thaáp hôn veà chaát löôïng maø nguyeân lieäu ñaàu vaøo yeâu caàu; Hoaøn toaøn bieán ñoåi tính chaát nhöng vaãn laø nguoàn nguyeân lieäu cho quaù trình saûn xuaát khaùc. Vieäc baùn caùc saûn phaåm phuï hay caùc doøng chaát thaûi ñoâi khi cuõng coù theå thöïc hieän. Ñieàu quan troïng laø laøm theá naøo ñeå ñaùp öùng nguyeän voïng cuûa caû 2 phía: ñoù laø beân coù chaát thaûi caàn phaûi xöû lí vaø beân coù nhu caàu hoaëc tieàm naêng söû duïng caùc loaïi chaát thaûi ñoù. Vieäc taùi söû duïng coù theå thöïc hieän toát thoâng qua vieäc trao ñoåi chaát thaûi, nhöõng ngöôøi moâi giôùi chaát thaûi, nhöõng trung taâm thoâng tin veà chaát thaûi, … 4.3. THAY ÑOÅI SAÛN PHAÅM Nhöõng saûn phaåm phuø hôïp vôùi moâi tröôøng seõ cho pheùp giaûm thieåu caùc taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng töø luùc saûn sinh ra chuùng, keùo daøi trong quaù trình söû duïng vaø ñeán luùc vöùt boû. Do ñoù, quaù trình thieát keá saûn phaåm laø raát quan troïng. Giai ñoaïn thieát keá giuùp xaùc ñònh nhöõng taùc ñoäng xaáu maø saûn phaåm coù theå gaây ra ñoái vôùi moâi tröôøng. Baèng nhöõng caân nhaéc veà maët moâi tröôøng trong suoát quaù trình thieát keá, saûn xuaát, phaân phoái saûn phaåm, caùc coâng ty coù theå giaûm thieåu nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng. 5. NHÖÕNG LÔÏI ÍCH CUÛA VIEÄC NGAÊN NGÖØA OÂ NHIEÃM 5.1. Caùc lôïi ích veà maët moâi tröôøng vaø coäng ñoàng Giaûm thieåu caùc ruûi ro vaø nguy hieåm ñoái vôùi coâng nhaân, coäng ñoàng xung quanh, nhöõng ngöôøi tieâu thuï saûn phaåm vaø caùc theá heä mai sau; Deã daøng thoaû maõn caùc quy ñònh veà xaû thaûi, goùp phaàn thieát thöïc vaøo vieäc baûo veä moâi tröôøng vaø caûi thieän moâi tröôøng xung quanh; Cho pheùp baûo toaøn caùc nguoàn taøi nguyeân vaø naêng löôïng thoâng qua caùc kyõ thuaät taùi sinh, taùi cheá, taùi söû duïng vaø phuïc hoài; Caûi thieän moâi tröôøng lao ñoäng beân trong nhaø maùy; Caûi thieän ñöôïc caùc moái quan heä vôùi coäng ñoàng xung quanh cuõng nhö caùc cô quan quaûn lí moâi tröôøng. 5.2. Caùc lôïi ích veà maët kinh teá vaø hieäu quaû kinh doanh Giaûm bôùt caùc chi phí cho vieäc xöû lí chaát thaûi (coù theå loaïi boû moät soá giaáy pheùp veà moâi tröôøng, giaûm chi phí cho vieäc kieåm keâ, giaùm saùt vaø laäp baùo caùo moâi tröôøng haèng naêm,…); Giaûm thieåu caùc chi phí cho vieäc xöû lí chaát thaûi cuoái ñöôøng oáng (do löôïng chaát thaûi ñöôïc giaûm thieåu, caùc doøng thaûi ñöôïc taùch rieâng); Giaûm thieåu caùc chi phí veà nguyeân vaät lieäu, naêng löôïng do söû duïng coù hieäu quaû hôn; Taêng hieäu suaát saûn xuaát, töø ñoù gia taêng saûn löôïng vaø lôïi nhuaän; Chaát löôïng saûn phaåm ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän; Tích luyõ lieân tuïc vaø daøi haïn caùc khoaûn tieàn tieát kieäm ñöôïc cuõng nhö caùc khoaûn tieàn taêng theâm; Coù khaû naêng thu hoài laïi voán ñaàu tö vôùi thôøi gian hoaøn voán ngaén, ngay caû khi voán ñaàu tö ban ñaàu cao; Taêng khaû naêng nhaän ñöôïc caùc nguoàn taøi chính hoã trôï töø caùc toå chöùc khaùc; Taêng lôïi theá caïnh tranh treân thò tröôøng; Giöõ ñöôïc hình aûnh toát ñeïp veà coâng ty. Chöông 2 TOÅNG QUAN VEÀ KHU COÂNG NGHIEÄP TAÂN TAÏO Chöông 1 trình baøy caùc cô sôû phöông phaùp luaän veà ngaên ngöøa oâ nhieãm, trong chöông naøy seõ toång quan caùc thoâng tin veà ñoái töôïng nghieân cöùu nhö veà söï hình thaønh KCN Taân Taïo (hoà sô phaùp lyù, chuû ñaàu tö , thôøi gian hoaït ñoäng, dieän tích vaø caùc phaân khu chöùc naêng); veà ñieàu kieän töï nhieân (vò trí ñòa lí, ñòa hình – thoå nhöôõng, khí haäu – thuyû vaên) vaø tình hình phaùt trieån cuûa khu coâng nghieäp (cô sôû haï taàng, caùc ngaønh ngheà thu huùt ñaàu tö, caùc dòch vuï hieän coù trong khu coâng nghieäp, keá hoaïch phaùt trieån trong töông lai). Caùc thoâng tin seõ cung caáp cô sôû thöïc tieãn cho vieäc hình thaønh caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm ôû caùc chöông tieáp theo. 2.1. SÖÏ HÌNH THAØNH KCN TAÂN TAÏO 2.1.1. HOÀ SÔ PHAÙP LYÙ Khu coâng nghieäp Taân Taïo laø moät trong nhöõng khu coâng nghieäp taäp trung ñaàu tieân cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc thaønh laäp theo Quyeát ñònh soá 906/TTg ngaøy 30/11/1996 (Khu Hieän höõu) vaø Quyeát ñònh soá 752/QÑ-TTg ngaøy 16/08/2000 (Khu Môû roäng) cuûa Thuû töôùng Chính phuû. 2.1.2. CHUÛ ÑAÀU TÖ Coâng ty Coå Phaàn Khu coâng nghieäp Taân Taïo (goïi taét laø Coâng ty Taân Taïo) ñöôïc thaønh laäp theo giaáy pheùp soá 3192/GP-TLDN ngaøy 04/12/1996 cuûa UÛy Ban Nhaân Daân TpHCM. Chöùc naêng, nhieäm vuï : ñaàu tö xaây döïng vaø kinh doanh cô sôû haï taàng Khu coâng nghieäp, cho thueâ hoaëc baùn nhaø xöôûng do Coâng ty xaây döïng, kinh doanh caùc dòch vuï trong Khu coâng nghieäp, theo doõi vaán ñeà moâi tröôøng trong Khu coâng nghieäp. 2.1.3. THÔØI GIAN HOAÏT ÑOÄNG: 50 naêm Khu Hieän Höõu: baét ñaàu töø naêm 1997; Khu Môû Roäng: baét ñaàu töø naêm 2000. 2.1.4. DIEÄN TÍCH VAØ CAÙC PHAÂN KHU CHÖÙC NAÊNG Toång dieän tích KCN:444 ha. Trong ñoù: Khu Hieän Höõu: 181,8 ha Ñaát xaây döïng nhaø xöôûng saûn xuaát: 100 ha; Ñaát xaây döïng coâng trình phuï trôï: 4 ha; Caây xanh taäp trung: 50 ha; Giao thoâng: 22 ha; Kho taøng, baõi nguyeân vaät lieäu, pheá lieäu: 5,8 ha. Khu Môû Roäng: 262,25 ha Ñaát xaây döïng xí nghieäp coâng nghieäp:141,18 ha; Ñaát xaây döïng trung taân coâng trình coâng coäng: 5,85 ha; Ñaát xaây döïng kho baõi: 2,78 ha; Ñaát daønh cho xöû lí raùc vaø veä sinh moâi tröôøng: 2,77 ha; Haønh lang an toaøn ñieän: 23,33 ha; Ñaát caây xanh: 19,29 ha; Giao thoâng: 67,05 ha. 2.2. ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN 2.2.1. VÒ TRÍ ÑÒA LÍ Khu Taân Taïo naèm ôû phía Taây TpHCM, caùch trung taâm Thaønh Phoá 15km, thuoäc phöôøng Taân Taïo A, quaän Bình Taân. KCN Taân Taïo ñöôïc giôùi haïn bôûi: - Phía Ñoâng laø xa loä vaønh ñai Quoác loä 1A, ñoaïn töø caàu An Laäp ñeán ngaõ tö Baø Hom; - Phía Taây laø raïch Nöôùc Leân ( chaûy vaøo soâng Chôï Ñeäm taïi caûng Phuù Ñònh); - Phía Baéc laø Tænh loä 10 noái lieàn khu vöïc Quaän 6 vôùi noâng tröôøng Leâ Minh Xuaân vaø ñi ñeán huyeän Ñöùc Hoaø cuûa tænh Long An; - Phía Nam laø nôi giao nhau giöõa xa loä vaønh ñai vaø raïch Nöôùc Leân taïi caàu An Laäp. 2.2.2. ÑÒA HÌNH – THOÅ NHÖÔÕNG Gaàn phía Baéc khu ñaát coù keânh thuyû lôïi (keânh Löông Beøo) caét ngang, laø tuyeán thoaùt nöôùc chính cuûa löu vöïc phía Ñoâng xa loä vaønh ñai ñeå ñoå vaøo raïch Nöôùc Leân vaø chia thaønh 2 khu vöïc: Khu vöïc phía Baéc keânh Löông Beøo coù ñòa hình töông ñoái cao, cao trung bình khoaûng 1,8m; Khu vöïc phía Nam keânh Löông Beøo vôùi ñoä cao trung bình laø 1,0 – 1,7m. cao ñoä phaàn ngaäp nöôùc trung bình laø 0,2m. 2.2.3. KHÍ HAÄU – THUYÛ VAÊN Naèm treân ñòa baøn TpHCM, ñieàu kieän khí haäu thuyû vaên quaän Bình Taân mang caùc ñaëc tính ñaëc tröng cuûa TpHCM nhö : khí haäu oân hoaø, mang tính chaát khí haäu caän nhieät ñôùi, gioù muøa cuûa vuøng ñoàng baèng haèng naêm coù hai muøa roõ reät laø muøa khoâ vaø muøa möa. Nhieät ñoä: Nhieät ñoä trung bình naêm: 27,9oC ; Nhieät ñoä cao nhaát ghi nhaän ñöôïc: 31,6 oC ; Nhieät ñoä thaáp nhaát ghi nhaän ñöôïc: 26,5 oC ; Bieán thieân nhieät ñoä giöõa ngaøy vaø ñeâm töø 6 -10 oC . Ñoä aåm töông ñoái: Ñoä aåm töông ñoái cao nhaát : 82 -86% (ghi nhaän ñöôïc vaøo caùc thaùng muøa möa); Ñoä aåm töông ñoái thaáp nhaát : 40 – 65% (ghi nhaän ñöôïc vaøo caùc thaùng muøa khoâ). Löôïng boác hôi: Löôïng boác hôi cao nhaát ghi nhaän ñöôïc : 1223,3 mm/naêm; Löôïng boác hôi thaáp nhaát ghi nhaän ñöôïc : 1136 mm/naêm; Löôïng boác hôi trung bình: 1169,4 mm/naêm. Cheá ñoä möa: Löôïng möa cao nhaát ghi nhaän ñöôïc : 2047,7 mm/naêm; Löôïng möa thaáp nhaát ghi nhaän ñöôïc : 1654,3 mm/naêm; Löôïng möa trung bình : 2000 mm/naêm. Böùc xaï maët trôøi : TpHCM naèm ôû vó ñoä thaáp, vò trí maët trôøi luoân cao vaø ít thay ñoåi qua caùc thaùng trong naêm, do vaäy cheá ñoä böùc xaï raát phong phuù vaø oån ñònh. Toång löôïng böùc xaï trong naêm : 142 – 152 Kcal/cm2 ; Löôïng böùc xaï cao nhaát : 15,69 Kcal/cm2 ; Löôïng böùc xaï thaáp nhaát : 11,37 Kcal/cm2 ; Soá giôø naéng trong naêm : 2488 giôø. Gioù : Trong vuøng coù 3 höôùng gioù chính (Ñoâng Nam, Taây Nam vaø Taây) laàn löôït xen keû nhau töø thaùng 5 ñeán thaùng 10. Khoâng coù höôùng gioù naøo chieám öu theá. Toác ñoä gioù cheânh leäch töø 2,1 – 3,6 m/s (gioù Taây); töø 2,4 – 3,7 m/s (gioù Ñoâng). 2.3. TÌNH HÌNH PHAÙT TRIEÅN 2.3.1. CÔ SÔÛ HAÏ TAÀNG KYÕ THUAÄT Coâng ty Taân Taïo baét ñaàu trieån khai vaø xaây döïng ISO 9002:1994 vaøo naêm 2001 vaø xaây döïng ISO 14000 vaøo ñaàu naêm 2003. Ñaây laø thôøi kì chuyeån ñoåi maïnh meõ phöông phaùp quaûn lí môùi theo tieâu chuaån Heä thoáng quaûn lí chaát löôïng vaø moâi tröôøng. Tieâu chuaån ISO 14000 ñaõ xaây döïng hoaøn taát vaø ñöôïc caáp giaáy chöùng nhaän trong naêm 2003. Sau khi xaây döïng vaø aùp duïng Heä thoáng ISO 14000, Coâng ty ñaõ taêng ñöôïc thò phaàn vaø doanh thu, söû duïng hôïp lí caùc nguoàn löïc, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, giaûm giaù thaønh, naâng cao söï thoaû maõn cuûa khaùch haøng. Töø ñoù, khaùch haøng tin töôûng hôn vaø xaây döïng ñöôïc caùc bieän phaùp caûi tieán. Heä thoáng ñöôøng noäi boä: xaây döïng heä thoáng ñöôøng rieâng bieät goàm ñöôøng chính vaø ñöôøng phuï ñöôïc quy hoaïch ñaït tieâu chuaån quoác teá vaø xaây döïng hoaøn chænh vôùi taûi troïng lôùn, giuùp giao thoâng vaän chuyeån trong khu ñöôïc an toaøn. Coâng trình thoaùt nöôùc: coù 2 heä thoáng rieâng bieät ñöôïc thieát keá hieän ñaïi vaø xaây döïng hoaøn thieän goàm heä thoáng thoaùt nöôùc möa vaø heä thoáng thoaùt nöôùc thaûi. Cung caáp ñieän: ñöôïc caáp ñieän töø traïm bieán aùp 110/15 KV Chôï Lôùn, traïm bieán aùp Phuù Laâm vaø heä thoáng ñieän cung caáp rieâng cho caùc KCN (ñieän aùp oån ñònh trong khoaûng 5%). Ngoaøi ra, Coâng ty Taân Taïo lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi xaây döïng moät nhaø maùy phaùt ñieän ñoäc laäp taïi KCN hieän ñang ñöôïc trieån khai thöïc hieän. Nhaø maùy ñieän ñoäc laäp cuøng vôùi maïng löôùi ñieän quoác gia seõ ñaûm baûo cung caáp ñieän ñaày ñuû vaø oån ñònh cho khu coâng nghieäp. Cung caáp nöôùc: laø KCN ñaàu tieân trong thaønh phoá ñöôïc cung caáp töø heä thoáng nöôùc maùy cuûa Thaønh phoá. Hai nhaø maùy cung caáp nöôùc chính: nhaø maùy nöôùc ngaàm Bình Trò Ñoâng vôùi löu löôïng 12000m3/ngaøy vaø nhaø maùy nöôùc ngaàm Hoùc Moân. Traïm xöû lí nöôùc thaûi vaø heä thoáng daãn nöôùc thaûi phuø hôïp vôùi tieâu chuaån aùp duïng treân theá giôùi. Thoâng tin lieân laïc: KCN Taân Taïo ñöôïc thieát laäp maïng löôùi vieãn thoâng hieän ñaïi ñaït tieâu chuaån quoác teá, ñaùp öùng ñaày ñuû vaø nhanh choùng nhu caàu thoâng tin lieân laïc trong nöôùc vaø quoác teá cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Heä thoáng coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi phuïc vuï nhu caàu truyeàn thoâng ña dòch vuï töø truyeàn döõ lieäu, internet, ñieän thoaïi, fax … Kho ngoaïi quan vôi quy moâ dieän tích 64000m2 trong ñoù coù 24000m2 coù maùi che taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu cuûa caùc nhaø maùy. Caùc tieän ích coâng coäng khaùc: ngaân haøng, baûo hieåm, traïm phoøng chaùy chöõa chaùy, traïm y teá, trung taâm kho vaän, traïm bieán aùp, nhaø aên cho coâng nhaân, hoà bôi, saân tennis,… 2.3.2. CAÙC NGAØNH NGHEÀ THU HUÙT ÑAÀU TÖ Caùc ngaønh ngheà ñaàu tö vaøo KCN Taân Taïo chuû yeáu laø caùc ngaønh ít gaây oâ nhieãm (ñoái vôùi Khu Hieän Höõu) vaø khoâng gaây oâ nhieãm (ñoái vôùi Khu Môû Roäng) nhö coâng nghieäp cô khí; ñieän, ñieän töû; deät, may, nhuoäm; da giaøy; cheá bieán noâng saûn, löông thöïc thöïc phaåm; hoaù myõ phaåm; duïng cuï y teá; cheá bieán goã, giaáy, nhöïa, cao su, thuyû tinh; vaät lieäu xaây döïng … Hieän taïi coù khoaûng 193 doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng taïi Khu coâng nghieäp Taân Taïo, caùc ngaønh ngheà ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo goàm: Coâng nghieäp giaáy vaø bao bì: 17 doanh nghieäp, chieám 8,8% caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo; Coâng nghieäp cô khí: 21 doanh nghieäp, chieám 10,88% caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo; Coâng nghieäp deät nhuoäm vaø may maëc: 29 doanh nghieäp, chieám 15,02% caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo; Coâng nghieäp ñieän – ñieän töû: 4 doanh nghieäp, chieám 2,07% caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo; Coâng nghieäp döôïc phaåm: 6 doanh nghieäp, chieám 3,1% caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo; Coâng nghieäp saûn xuaát ñoà gia duïng: 14 doanh nghieäp, chieám 7,25% caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo; Coâng nghieäp cheá bieán goã vaø saûn phaåm goã: 9 doanh nghieäp, chieám 4,66% caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo; Coâng nghieäp da giaøy: 1 doanh nghieäp, chieám 0,5% caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo; Coâng nghieäp hoaù chaát: 4 doanh nghieäp, chieám 2,07% caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo; Coâng nghieäp nhöïa cao su: 21 doanh nghieäp, chieám 10,8% caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo; Coâng nghieäp gia coâng ñoà trang söùc: 15 doanh nghieäp, chieám 7,77% caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo; Coâng nghieäp vaät lieäu xaây döïng: 5 doanh nghieäp, chieám 2,6% caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo Khu coâng nghieäp Taân Taïo; 2.3.3. CAÙC DÒCH VUÏ HIEÄN COÙ TRONG KCN Dòch vuï tö vaán phaùp luaät thöïc hieän caùc thuû tuïc veà ñaàu tö, öu ñaõi ñaàu tö; Dòch vuï tö vaán ñaàu tö vaø tö vaán xaây döïng nhaø xöôûng; Thieát keá, thi coâng nhaø xöôûng vaø caùc coâng trình phuï trôï khaùc; Laøm thuû tuïc xuaát nhaäp khaåu vaø nhaän uyû thaùc xuaát nhaäp khaåu, giao nhaän; ngoaïi thöông baûo hieåm, ngaân haøng, chuyeån giao coâng ngheä; Dòch vuï giôùi thieäu ñoái taùc ñaàu tö; Dòch vuï coâng ngheä thoâng tin. 2.3.4. KEÁ HOAÏCH PHAÙT TRIEÅN Ñoái vôùi KCN Hieän Höõu Trieån khai thu phí baûo veä moâi tröôøng; Nghieân cöùu vaø aùp duïng tieâu chuaån ISO 14031 nhaèm thöïc hieän ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng cuûa Coâng ty. Ñoái vôùi KCN Môû Roäng Thöïc hieän quan traéc moâi tröôøng KCN ñeå giaùm saùt vaø baùo caùo chaát löôïng moâi tröôøng haøng quyù vaø haøng naêm; Thöïc hieän phuû xanh caùc tuyeán ñöôøng ñaõ hoaøn chænh trong KCN; Xaây döïng tieâu chuaån xaû thaûi nöôùc thaûi vaø caùc tieâu chuaån khaùc veà chaát thaûi raén vaø veä sinh moâi tröôøng cho caùc nhaø ñaàu tö vaøo KCN Môû Roäng; Xaây döïng vaø ñöa vaøo vaän haønh Traïm xöû lí nöôùc thaûi taäp trung cho KCN Môû Roäng khi KCN ñaõ coù caùc nhaø ñaàu tö ñi vaøo hoaït ñoäng hoaøn chænh treân 50% dieän tích laáp ñaày KCN Môû Roäng; Trieån khai vaø keá thöøa caùc hoaït ñoäng höõu ích maø KCN ñaõ aùp duïng thaønh coâng ôû KCN Hieän Höõu. Chöông 3 HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG TAÏI KHU COÂNG NGHIEÄP TAÂN TAÏO Chöông 2 ñaõ toång quan thoâng tin veà KCN Taân Taïo. Chöông 3 naøy trình baøy veà hieän traïng moâi tröôøng KCN Taân Taïo, laøm cô sôû cho caùc ñeà xuaát giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm. Noäi dung trình baøy goàm : Caùc vaán ñeà lieân quan ñeán moâi tröôøng ôû khu coâng nghieäp (Nhaän thöùc veà moâi tröôøng cuûa caùc doanh nghieäp, thöïc traïng veà coâng ngheä saûn xuaát); Hieän traïng moâi tröôøng nöôùc, khoâng khí, hieän traïng chaát thaûi raén, chaát thaûi nguy haïi; Hieän traïng caây xanh vaø tình hình söï coá moâi tröôøng. 3.1. CAÙC VAÁN ÑEÀ LIEÂN QUAN ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG ÔÛ KCN 3.1.1. Nhaän thöùc veà moâi tröôøng cuûa caùc doanh nghieäp Phaùt trieån coâng nghieäp duø ôû baát kì hình thöùc, quy moâ naøo cuõng thöôøng chæ quan taâm ñeán vaán ñeà phaùt trieån saûn xuaát vaø kinh doanh sao cho ñaït lôïi nhuaän cao nhaát vaø ít khi quan taâm ñeán vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng. Quan ñieåm cho raèng “baûo veä moâi tröôøng chæ toán keùm chöù chaúng ñöôïc lôïi gì cho doanh nghieäp” laø nhaän thöùc raát phoå bieán ñoái vôùi haàu heát caùc cô sôû saûn xuaát taïi KCN hieän nay. Thoâng thöôøng vaø phoå bieán, caùc doanh nghieäp chæ nhìn nhaän vieäc baûo veä moâi tröôøng nhö laø moät haønh ñoäng baát ñaéc dó phaûi laøm nhaèm thoaû maõn caùc quy ñònh cuûa Phaùp Luaät hoaëc xoa dòu söùc eùp cuûa coäng ñoàng chöù khoâng phaûi laø moät haønh ñoäng töï nguyeän töï giaùc. Töø khi Luaät Baûo veä moâi tröôøng ñöôïc ban haønh coâng taùc quaûn lí nhaø nöôùc veà baûo veä moâi tröôøng ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng saûn xuaát coâng nghieäp ngaøy caøng ñöôïc ñaåy maïnh cuøng vôùi caùc qui ñònh veà baûo veä moâi tröôøng ngaøy caøng nghieâm ngaët ñaõ khieán cho caùc nhaø coâng nghieäp baét ñaàu quan taâm ñeán coâng taùc baûo veä moâi tröôøng taïi cô sôû mình. Tröôùc aùp löïc cuûa coâng luaän vaø caùc qui ñònh cuûa cô quan nhaø nöôùc veà baûo veä moâi tröôøng, moät soá cô sôû ñaõ ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lí chaát thaûi (chuû yeáu laø nöôùc thaûi vaø khí thaûi). Tuy nhieân, vieäc caùc cô sôû naøy coù vaän haønh thöôøng xuyeân heä thoáng xöû lí hay khoâng thì raát khoù kieåm soaùt. Trong tö töôûng cuûa phaàn lôùn giôùi doanh nghieäp hieän nay vaãn coøn mang naëng suy nghó laøm theá naøo ñeå ñoái phoù vôùi vaán ñeà chaát thaûi vaø oâ nhieãm ñeå ñat ñöôïc caùc tieâu chuaån qui ñònh, chöa nghó ñeán nguoàn phaùt sinh chaát thaûi vaø oâ nhieãm, söï nguy hieåm tieàm taøng cuûa chaát thaûi, chöa quan taâm laém ñeán vaán ñeà taùi sinh chaát thaûi duø moät soá doanh nghieäp ñaõ nhaän thaáy phaàn naøo lôïi ích cuûa noù. Qua ñieàu tra veà möùc ñoä quan taâm taùc ñoäng moâi tröôøng do hoaït ñoäng saûn xuaát gaây ra taïi 60 doanh nghieäp ôû KCN Taân Taïo, ta coù keát quaû nhö sau: Khoâng quan taâm : 11 doanh nghieäp, chieám 18,3% soá doanh nghieäp ñöôïc khaûo saùt; Quan taâm : 29 doanh nghieäp, chieám 48,3% soá doanh nghieäp ñöôïc khaûo saùt; Raát quan taâm : 20 doanh nghieäp, chieám 33,4% soá doanh nghieäp ñöôïc khaûo saùt. Töø keát quaû ñieàu tra, ta coù theå thaáy raèng ngaøy caøng nhieàu caùc doanh nghieäp quan taâm ñeán vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng. Tuy nhieân beân caïnh ñoù vaãn coøn moät soá ít caùc doanh nghieäp vaãn khoâng quan taâm ñeán vaán ñeà naøy. Ñaây laø ñieàu raát ñaùng lo ngaïi. 3.1.2. Thöïc traïng veà coâng ngheä saûn xuaát Tuyø vaøo quy moâ saûn xuaát, ngaønh ngheà, ñaëc bieät laø thaønh phaàn kinh teá maø coâng ngheä saûn xuaát cuûa caùc doanh nghieäp ñöôïc ñaùnh giaù laø tieân tieán hay khoâng tieân tieán. Vieäc ñaùnh giaù ñuùng thöïc traïng coâng ngheä saûn xuaát cuûa caùc doanh nghieäp töông ñoái khoù. Coù theå ñaùnh giaù töông ñoái nhö sau: 3.1.2.1. Khoái coâng nghieäp quoác doanh Coâng ngheä phaàn lôùn laïc haäu, nhieàu maùy moùc thieát bò raát cuõ. Vieäc ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä ôû khoái coâng nghieäp naøy noùi chung coøn raàt ít vaø chaäm chaïp do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau, trong ñoù nguyeân nhaân cô baûn laø khoâng coù nguoàn voán maïnh. Tuy nhieân, thaønh phaàn kinh teá naøy chæ chieám moät soá ít (2/193 doanh nghieäp) trong KCN. 3.1.2.2. Khoái coâng nghieäp ngoaøi quoác doanh Caùc cô sôû naøy chieám phaàn lôùn trong KCN Taân Taïo (85 – 90%) . Coâng ngheä saûn xuaát khaù ña daïng vaø phuï thuoäc vaøo nguoàn voán cuûa töøng doanh nghieäp. Moät soá doanh nghieäp coù nguoàn voán maïnh vaø kinh doanh hieäu quaû ñaõ chuû ñoäng ñoåi môùi coâng ngheä vaø thieát bò, nhaèm naâng cao naêng suaát vaø chaát löôïng saûn phaåm. Tuy nhieân, cuõng coù khoâng ít caùc doanh nghieäp thieáu voán neân khoâng daùm ñaàu tö saâu cho coâng ngheä, tranh thuû toái ña vieäc thu mua laïi caùc coâng ngheä vaø thieát bò ñaõ bò thaûi boû vôùi chi phí thaáp ñeå caûi taïo söû duïng laïi. 3.1.2.3. Doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi Khoái doanh nghieäp naøy chæ chieám khoaûng 10 – 15% trong soá caùc doanh nghieäp ñaàu tö vaøo KCN. Coâng ngheä aùp duïng taïi caùc cô sôû naøy phaàn lôùn laø coâng ngheä troïn goùi nhaäp töø nöôùc ngoaøi vaø ñöôïc caùc cô quan chöùc naêng thaåm ñònh tröôùc khi cho pheùp nhaäp. Nhìn chung, caùc coâng ngheä ñoù coøn khaù tieân tieán, thaäm chí coù caû moät soá coâng ngheä raát môùi, raát tieân tieán ñöôïc nhaäp töø caùc quoác gia coâng nghieäp phaùt trieån nhö Nhaät, Ñöùc, Phaùp, Myõ … Tuy nhieân cuõng khoâng loaïi tröø coâng ngheä laïc haäu, bò sa thaûi cuûa nöôùc ngoaøi traøn vaøo Vieät Nam. 3.2. HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG NÖÔÙC 3.2.1. Nöôùc möa Möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nöôùc möa chaûy traøn phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá sau: Tình traïng veä sinh trong KCN; Khaû naêng tieâu thoaùt nöôùc möa cuûa heä thoáng coáng; Chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khí. Nhìn chung, trong quaù trình thöïc hieän vieäc xaây döïng vaø aùp duïng heä thoáng quaûn lí moâi tröôøng theo tieâu chuaån ISO 14000, Coâng ty Taân Taïo ñaõ chuû ñoäng thueâ coâng ty dòch vuï thöïc hieän veä sinh ñöôøng vôùi söï kieåm soaùt chaët cheõ cuûa Coâng ty Taân Taïo neân hieän traïng veä sinh trong KCN raát toát. Ngoaøi ra, heä thoáng thoaùt nöôùc hoaøn chænh bao goàm : heä thoáng thoaùt nöôùc möa vaø heä thoáng thoaùt nöôùc thaûi rieâng bieät. Hai heä thoáng thoaùt nöôùc naøy ñaõ baûo ñaûm toát vieäc tieâu thoaùt nöôùc möa vaø thu gom nöôùc thaûi veà Traïm xöû lí nöôùc thaûi taäp trung. Nhìn chung, thaønh phaàn nöôùc möa chaûy traøn cuûa KCN cuõng töông töï nhö thaønh phaàn nöôùc möa chaûy traøn cuûa TpHCM. Nghóa laø nöôùc möa chaûy traøn coù theå phaân loaïi ôû möùc oâ nhieãm nheï vaø trung bình. Chaát oâ nhieãm chuû yeáu coù trong nöôùc möa chaûy traøn thöôøng laø daàu môõ. 3.2.2. Nöôùc maët Nhaèm theo doõi söï bieán ñoåi chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc maët taïi khu vöïc KCN Taân Taïo. Haèng quyù, Coâng ty Taân Taïo ñaõ phoái hôïp vôùi Phaân vieän Nghieân cöùu KHKT vaø Baûo hoä Lao ñoäng TpHCM tieán haønh khaûo saùt, laáy maãu, phaân tích chaát löôïng nöôùc maët doïc raïch Nöôùc Leân. Baûng 3 : Baûng chaát löôïng nöôùc thaûi KCN quan traéc quyù IV/2005 doïc Raïch Nöôùc Leân STT Vò trí Chæ tieâu ño ñaïc pH TSS (mg/l) COD (mg/l) BOD5 (mg/l) Toång N(mg/l) Toång P(mg/l) Cr3+ (mg/l) Coliform (MNP/100ml) 1 (1) 6,66 18,7 165 80 22,9 9,5 0,12 9900 2 (2) 6,79 54 172 74 9,6 0,8 0,10 6200 3 (3) 7,46 62 146 58,5 10,8 0,6 0,20 4800 4 (4) 7,24 89 193 83 11,6 0,8 0,06 5800 5 (5) 7,35 71 94 29 10,2 1,1 0,10 4200 6 (6) 6,02 36,2 105 44 18,0 0,3 0,32 5800 7 (7) 6,15 29 58 21 15,6 4,5 0,27 4500 (Nguoàn: Baùo caùo hieän traïng moâi tröôøng KCN Taân Taïo naêm 2005) Ghi chuù: Xem sô ñoà vò trí quan traéc keøm theo taïi phaàn Phuï Luïc So saùnh keát quaû khaûo saùt, phaân tích chaát löôïng nöôùc vôùi tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc maët theo tieâu chuaån TCVN 5942-1995 cho thaáy : haàu heát caùc keát quaû ño ñaïc ñeàu bò oâ nhieãm höõu cô vöôït tieâu chuaån cho pheùp töø 2,06 ñeán 4,57 laàn. Ñieàu naøy coù theå giaûi thích ñöôïc do chaát löôïng nöôùc thaûi raïch Nöôùc Leân coøn bò aûnh höôûng bôûi caùc cô sôû tieåu thuû coâng nghieäp, nöôùc thaûi töø caùc hoä daân cö trong vuøng. Maët khaùc, noù coøn chòu aûnh höôûng cuûa caùc löu vöïc khaùc mang theo caùc chaát oâ nhieãm töø raïch Caàn Giuoäc vaøo soâng Chôï Ñeäm keânh Ngang vaø vaøo raïch Nöôùc Leân. Ngoaøi ra, dieãn bieán cuûa caùc chæ tieâu oâ nhieãm taïi raïch Nöôùc Leân bieán ñoåi khaù phöùc taïp, khoâng ñuùng theo quy luaät pha loaõng bôûi doøng chaûy. Ñieàu naøy coù theå giaûi thích laø do hieän nay vaãn coøn khaù nhieàu nhaø maùy hoaït ñoäng coù phaùt sinh nöôùc thaûi oâ nhieãm vaãn chöa ñaáu noái vaøo heä thoáng thu gom vaø xöû lí nöôùc thaûi taäp trung maø cho thaûi thaúng vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc möa chaûy vaøo raïch Nöôùc Leân gaây ra hieän töôïng treân. 3.2.3. Nöôùc ngaàm : 3.2.3.1. Taàng chöùa nöôùc traàm tích Holocen (Qiv) Phuû kín toaøn boä traàm tích trong vuøng, thaønh phaàn ñaát ñaù goàm : caùt seùt, boät seùt vaø buøn chöùa di tích thöïc vaät daøy trung bình töø 15-20m. Taàng naøy coù tröõ löôïng nöôùc raát ít; chaát löôïng nöôùc khoâng toát : nöôùc ñuïc, hôi vaøng, muøi tanh vaø hôi chua. Ñoä pH naèm trong khoaûng 4,35-5. Ñoä khoaùng hoaù trong khoaûng 1,25-8,56g/l. Haøm löôïng clo naèm trong khoaûng 638,1-4342mg/l. Loaïi hình nöôùc gaëp phoå bieán laø Clorua hoaëc hoãn hôïp Clorua – Sunfat. Nguoàn cung caáp chuû yeáu cuûa nguoàn naøy laø nöôùc maët vaø nöôùc möa. Toùm laïi, taàng chöùa nöôùc Holocen ngheøo nöôùc, chaát löôïng nöôùc xaáu, khoâng coù khaû naêng khai thaùc vaø söû duïng trong taàng naøy. 3.2.3.2. Taàng chöùa nöôùc Pleitoncen (Qi-iii) Taàng nöôùc naøy khoâng loä treân maët ñaát maø phuû kín bôûi caùc traàm tích Holocen ngheøo nöôùc. Thaønh phaàn ñaát ñaù goàm : seùt, seùt boät, caùt, saïn, soûi vaø caùt haït mòn. Theo keát quaû nghieân cöùu thaêm doø ñaõ coù, caùc thoâng soá ñòa chaát thuyû vaên cuûa taàng nöôùc naøy laø: Löu löôïng : Q = 8,13 L/s; Tyû löu : q = 0,39 L/s.m; Heä soá thaám : K = 7,97 m/ngaøy; Heä soá daãn nöôùc : Km = 318 m2/ngaøy. Phaàn lôùn dieän tích phía Taây Baéc cuûa vuøng bò nhieãm maën. Giaù trò K< 0,5m. haøm löôïng Clo caùc nôi ñeàu lôùn 10812,25 mg/l; coù ñoä khoaùng hoaù =17,62 g/l. Toùm laïi, taàng chöùa nöôùc Pleistocen coù khaû naêng chöùa nöôùc nhöng chaát löôïng nöôùc khoâng ñoàng ñeàu. Khaû naêng khai thaùc vaø söû duïng nöôùc khoâng cao. 3.2.3.3. Taàng chöùa nöôùc Pliocen (N) Taàng chöùa nöôùc Pliocen khoâng loä treân maët ñaát maø bò phuû kín bôûi caùc traàm tích treû hôn. Dieän tích phaân boá cuûa taàng Pliocen raát roäng, ta thöôøng gaëp chuùng ôû ñoä saâu khoaûng 95-330m. Beà daøy cuûa taàng chöùa nöôùc Pliocen töông ñoái lôùn. Döïa vaøo ñaëc ñieåm thaïch hoïc vaø khaû naêng chöùa nöôùc, ngöôøi ta chia taàng chöùa nöôùc Pliocen thaønh 2 taàng nhö sau: a. Taàng chöùa nöôùc Pliocen treân (N2b) Bao goàm boät seùt, seùt maøu naâu vaøng coù maøu loang loå, haït mòn taïo thaønh lôùp lieân tuïc khoâng coù khaû naêng chöùa nöôùc vôùi taàng Pliocen naèm treân. Phaàn döôùi coù thaønh phaàn thaïch hoïc : caùt haït trung ñeán nhoû laãn nhieàu saïn soûi xen keïp caùc thaáu kính boät, seùt xen keïp. Ñaây laø lôùp chöùa nöôùc chính cuûa taàng chöùa nöôùc Pliocen treân. Beà daøy thöïc cuûa taàng chöùa nöôùc thay ñoåi trong khoaûng 53-104m. Khaû naêng chöùa nöôùc cuûa taàng Pliocen treân raát phong phuù. Löu löôïng : Q = 13,2 – 9,3 L/s; Tyû löu : q = 0,96 – 2,57 L/s.m; Heä soá daãn nöôùc : Km = 1140 m2/ngaøy; Heä soá daãn aùp : a = 106 m2/ngaøy; Heä soá thaám : Ktb = 14,9 m/ngaøy. Chaát löôïng nöôùc cuûa taàng khaù toát töø nhaït ñeán sieâu nhaït, coù ñoä khoaùng hoaù thay ñoåi trong khoaûng 0,1-0,96g/l. Nöôùc coù loaïi hình hoaù hoïc hoãn hôïp Bicacbonat – Clorua hoaëc Clorua – Bicacbonat. Caùc keát quaû phaân tích vi löôïng, vi sinh cho thaáy nöôùc trong taàng Pliocen treân ñaït tieâu chuaån nöôùc sinh hoaït. b. Taàng chöùa nöôùc Pliocen döôùi (N2a) Hoaït ñoäng cuûa nöôùc trong taàng Pliocen döôùi chòu aûnh höôûng cuûa thuyû trieàu khu vöïc. Dao ñoäng cuûa nöôùc trong taàng theo cheá ñoä baùn nhaät trieàu. Nöôùc trong taàng Pliocen döôùi coù aùp löïc, chieàu cao coät aùp löïc töông ñoái lôùn, trung bình laø 164,96m. Nguoàn cung caáp cuûa taàng chöùa nöôùc chuû yeáu laø do doøng ngaàm chaûy töø phía Baéc vaø Taây Baéc xuoáng. Mieàn thoaùt nöôùc cuõng theo doøng ngaàm chaûy veà phía Ñoâng Nam. Taàng chöùa nöôùc Pliocen döôùi raát phong phuù, chaát löôïng nöôùc toát coù theå khai thaùc ôû quy moâ coâng nghieäp. Ñeå baûo veä caùc coâng trình khai thaùc nöôùc vaø caùc taàng nöôùc döôùi ñaát, Coâng ty Taân Taïo ñaõ tuaân thuû nghieâm ngaët vieäc toå chöùc caùc ñôùi phoøng hoä veä sinh: Ñôùi phoøng hoä veä sinh thöù nhaát: trong baùn kính 30m, khoâng ñeå nöôùc ñoïng treân beà maët. Xung quanh coâng trình khai thaùc nöôùc ñöïoc raøo chaén vaø chæ coù nhöõng ngöôøi coù traùch nhieäm môùi ñöôïc ñeán coâng trình khai thaùc nöôùc; Ñôùi phoøng hoä veä sinh thöù hai: baùn kính phoøng hoä 150m, chuû yeáu laø khoâng xaây döïng caùc coâng trình ngaàm coù theå gaây nhieãm baån taàng chöùa nöôùc. Qua khaûo saùt chaát löôïng nöôùc ngaàm haøng quyù phuïc vuï coâng taùc xöû lí nöôùc ngaàm cung caáp cho caùc doang nghieäp nhaän thaáy tính chaát nöôùc ngaàm vaãn khaù toát, khoâng coù chieàu höôùng chuyeån bieán xaáu, vaãn ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cho quaù trình khai thaùc xöû lí cuõng nhö khoâng aûnh höôûng ñeán caùc yeáu toá khaùc. 3.2.4. Nöôùc thaûi Ñaây laø chaát thaûi phoå bieán nhaát ôû haàu heát taát caû caùc nhaø maùy. Chuùng ñöôïc sinh ra sau khi söû duïng nöôùc cho caùc hoaït ñoäng sinh hoaït cuûa coâng nhaân trong nhaø maùy (nöôùc thaûi sinh hoaït) hoaëc söû duïng cho caùc giai ñoaïn coâng ngheä saûn xuaát (nöôùc thaûi coâng nghieäp). Trong soá caùc ngaønh ngheà ñang hoaït ñoäng taïi KCN Taân Taïo, qua thöïc teá khaûo saùt cho thaáy khoâng phaûi ngaønh ngheà naøo cuõng söû duïng nöôùc cho saûn xuaát. Coù nhöõng ngaønh coâng nghieäp nhö may maëc, giaøy da, tuùi xaùch, ñoà goã … haàu nhö khoâng söû duïng nöôùc cho caùc coâng ñoaïn saûn xuaát, chæ coù moät phaàn nöôùc duøng ñeå giaûi nhieät thieát bò maùy moùc vaø duøng cho muïc ñích sinh hoaït, do ñoù thaønh phaàn nöôùc thaûi coù möùc ñoä oâ nhieãm khoâng ñaùng keå. Tuy nhieân cuõng coù khoâng ít ngaønh ngheà ñoøi hoûi phaûi söû duïng nhieàu nöôùc cho coâng ngheä saûn xuaát vaø keøm theo ñoù laø vieäc phaùt sinh nöôùc thaûi coù thaønh phaàn phöùc taïp vaø möùc ñoä oâ nhieãm cao. Ñieån hình veà oâ nhieãm nöôùc th._. huûy chaát höõu cô; ñaëc tính huùt aåm keùm, cöùng, beàn ôû traïng thaùi öôùt sô. - Sôïi pha troän PE/Co: keát hôïp ñöôïc ñaëc tính toát cuûa 2 loaïi treân. Coâng ngheä deät nhuoäm goám 3 quaù trình cô baûn: keùo sôïi, deät vaûi, xöû lí nhuoäm hoaëc in hoa. Trong moãi quaù trình laïi goàm nhieàu coâng ñoaïn. 5.2.2.2. Quy trình coâng ngheä Hình 12 : Sô ñoà coâng ngheä deät nhuoäm Keùo sôïi, chaûi, gheùp, ñaùnh oáng Hoà sôïi Naáu taåy Xöû lí axit, giaët Taåy traéng Giaët Nhuoäm, in hoa Hoaøn taát, vaêng khoå Giaët Laøm boùng Giuõ hoà Deät vaûi Nguyeân lieäu H2O, tinh boät, phuï gia Hôi nöôùc Nöôùc thaûi chöùa hoà tinh boät, hoaù chaát Enzymen NaOH Nöôùc thaûi chöùa hoà tinh boät bò thuyû phaân, NaOH NaOH, hoaù chaát Hôi nöôùc Nöôùc thaûi H2SO4 H2O Chaát taåy giaët Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi H2O2, NaOCl, hoaù chaát H2SO4, H2O2, chaát taåy giaët NaOH, hoaù chaát Dung dòch nhuoäm Dòch nhuoäm thaûi H2SO4 H2O2 , chaát taåy giaët Hôi nöôùc Hoà, hoaù chaát Saûn phaåm 5.2.2.3. Caùc doøng thaûi chính A.Nöôùc thaûi - Nöôùc thaûi saûn xuaát coù nhöõng tính chaát sau: Löu löôïng nöôùc thaûi thöôøng lôùn (khoaûng 50 ñeán 300 m3 nöôùc cho 1 taán saûn phaåm) chuû yeáu töø coâng ñoaïn deät nhuoäm vaø naáu taåy. Nöôùc thaûi chöùa hoãn hôïp phöùc taïp caùc chaát dö thöøa (phaåm nhuoäm, chaát hoaït ñoäng beà maët, chaát taïo moâi tröôøng, tinh boät, men, chaát oxy hoaù) döôùi daïng ion, caùc kim loaïi naëng vaø caùc taïp chaát taùch ra töø xô sôïi. Nöôùc thaûi taåy giaët coù pH dao ñoäng 9-12, COD coù theå leân ñeán 1000-3000 mg/lít. Ñoä maøu coù theå leân ñeán 10.000 Pt-Co. Haøm löôïng caën lô löûng khoaûng 2000 mg/lít. Nöôùc thaûi coâng ñoaïn nhuoäm thöôøng khoâng oån ñònh. Hieäu quaû haáp thuï thuoác nhuoäm cuûa vaøi chæ ñaït 60-70%, coøn laïi caùc phaåm nhuoäm thöøa ôû daïng nguyeân thuyû hoaëc bò phaân huyû ôû daïng khaùc; do ñoù nöôùc thaûi coù ñoä maøu cao khoaûng 50.000 Pt-Co. COD thay ñoåi töø 80-18.000 mg/lít. Möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi deät nhuoäm phuï thuoäc raát lôùn vaøo loaïi vaø löôïng hoaù chaát söû duïng, vaø keát caáu maët haøng saûn xuaát (taåy traéng, nhuoäm maøu, in hoa, …), vaøo tæ leä söû duïng sôïi toång hôïp, vaøo loaïi hình coâng ngheä saûn xuaát (giaùn ñoaïn, lieân tuïc hay baùn lieân tuïc), vaøo ñaëc tính maùy moùc thieát bò söû duïng. - Nöôùc xaû töø loø hôi : thöôøng coù ñoä pH cao, coù chöùa moät löôïng nhoû daàu môõ, caën loø khoâng hoaø tan, chaát voâ cô. - Nöôùc thaûi töø caùc thieát bò loïc buïi vaø caùc baõi thaûi xæ : coù löu löôïng vaø haøm löôïng caën lô löûng (buïi than) raát lôùn. - Nöôùc thaûi töø quaù trình röûa thieát bò : thöôøng coù haøm löôïng chaát höõu cô cao ñoàng thôøi chöùa daàu môõ, caën. Trong tröôøng hôïp röûa loø hôi, coù theå chöùa caû axit hoaëc kieàm, caùc chaát raén lô löûng, moät soá ion kim loaïi naëng. B. Khí thaûi : - Khí thaûi tröïc tieáp töø quy trình coâng ngheä: chuû yeáu töø coâng ñoaïn xöû lí nhieät vaø xöû lí hoaøn taát. Khí Clo (Cl2) boác leân töø khaâu taåy traéng vaûi sôïi baèng nöôùc Javen. Khí NO2 boác ra töø coâng ñoaïn hieän maøu trong quaù trình nhuoäm maøu vôùi thuoác nhuoäm hoaøn nguyeân tan. Hôïp chaát höõu cô bay hôi trong in Pigment. Formandehyde : trong in hoa Pigment phaûi söû duïng caùc chaát taïo maøng keát dính (binder) hoaëc chaát gaén maøu (fixer), do vaäy moät löôïng formandehyde seõ thoaùt ra moâi tröôøng. - Khí thaûi do ñoát nhieän lieäu: khu vöïc loø hôi (ñoát daàu hoaëc than) coù chöùa nhieàu chaát oâ nhieãm ñaëc bieät laø khí SO2 (phuï thuoäc vaøo haøm löôïng löu huyønh trong daàu), CO, NOx vaø buïi than. Löôïng khí thaûi naøy laø raát lôùn. C. Chaát thaûi raén - Chaát thaûi raén saûn xuaát Vaûi vuïn töø quaù trình caét xeùn, gia coâng tinh. Buïi (loâng vaûi) thu hoài töø heä thoáng huùt vaø xöû lí buïi treân maùy caøo loâng. Bao bì, giaáy, goã ñoái vôùi nguyeân vaät lieäu sau khi söû duïng xong. Thuøng nhöïa, can, chai loï ñöïng hoaù chaát. - Chaát thaûi raén töø traïm xöû lí nöôùc thaûi Caën buøn cuûa quaù trình xöû lí nöôùc thaûi. Chai loï ñöïng hoaù chaát cuûa traïm xöû lí. Raùc töø song chaén raùc. - Chaát thaûi raén sinh hoaït 5.2.2.4. Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm A. Giaûi phaùp quy hoaïch - Quy hoaïch toång theå maët baèng döï aùn treân cô sôû xem xeùt caùc vaán ñeà moâi tröôøng coù lieân quan: Löïa choïn höôùng hôïp lyù ñeå söû duïng moät caùch toát nhaát caùc ñieàu kieän thoâng gioù töï nhieân. Xaùc ñònh kích thöôùc caùc vuøng caùch ly veä sinh coâng nghieäp giöõa caùc haïng muïc coâng trình trong nhaø maùy cuõng nhö giöõa caùc nhaø maùy trong KCN ñeå baûo ñaûm söï thoâng thoaùng giöõa caùc coâng trình, haïn cheá lan truyeàn oâ nhieãm, ñaûm baûo phoøng chaùy chöõa chaùy. Boá trí hôïp lí caùc coâng ñoaïn saûn xuaát, caùc khu phuï trôï, kho baõi, khu haønh chính vaø coù daûi caây xanh ngaên caùch. Caùc heä thoáng thaûi khí, oáng khoùi caàn boá trí ôû caùc khu vöïc thuaän lôïi cho vieäc giaùm saùt vaø xöû lí. Khu vöïc boá trí traïm ñieän, khu xöû lí nöôùc thaûi, kho chöùa raùc phaûi ñaët ôû cuoái höôùng gioù chuû ñaïo. - Nghieâm tuùc thöïc hieän cheá ñoä vaän haønh thieát bò coâng ngheä, ñònh löôïng chính xaùc nguyeân vaät lieäu, nhieân lieäu ñeå quaù trình dieãn ra ôû möùc ñoä oån ñònh cao. Töø ñoù giaûm bôùt löôïng chaát thaûi, oån ñònh thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa chaát thaûi, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc quaûn lí vaø xöû lí chaát thaûi. B. Giaûm thieåu oâ nhieãm taïi nguoàn - Ñoái vôùi nöôùc thaûi Caûi tieán vieäc quaûn lí noäi taïi vaø vaän haønh saûn xuaát Leân lòch saûn xuaát cuï theå vaø phuø hôïp nhaèm giaûm bôùt vieäc laøm saïch maùy moùc, thieát bò. Giaûm nhu caàu söû duïng nöôùc, thöôøng xuyeân kieåm tra heä thoáng caáp thoaùt nöôùc, traùnh roø ræ. Pha cheá thuoác nhuoäm töø nhaït ñeán ñaäm ñeå khoâng phaûi laøm saïch thuøng chöùa giöõa caùc meû saûn xuaát. Töï ñoäng vaø toái öu hoaù quaù trình giaët. Ngaên ngöøa thaát thoaùt, chaûy traøn Söû duïng caùc thuøng chöùa, beå chöùa ñaõ ñöôïc thieát keá hôïp lí vaø chæ söû duïng ñöôøng oáng trong nhöõng muïc tieâu ñaõ ñònh saün. Trang bò caùc beå chöùa vôùi heä thoáng baùo ñoäng vaø bôm töï ñoäng. Thöû heä thoáng baùo ñoäng ñònh kì. Duy trì söï toaøn veïn cho caùc thuøng vaø beå chöùa. Taùch rieâng caùc doøng chaát thaûi : phaân luoàng doøng thaûi thaønh caùc loaïi nöôùc saïch, nöôùc oâ nhieãm cô hoïc, nöôùc nhieãm baån hoaù chaát… Ñaây laø bieän phaùp vöøa mang tính kyõ thuaät vöøa mang tính quaûn lí raát höõu hieäu vaø kinh teá ñeå giaûm bôùt ñònh möùc tieâu hao nöôùc cho saûn xuaát ñoàng thôøi giaûm ñi moät löôïng ñaùng keå nöôùc thaûi caàn xöû lí. Giaûm chaát oâ nhieãm trong quaù trình taåy: ñeå giaûm löôïng chaát taåy daïng Clo maø vaãn ñaûm baûo ñoä traéng caàn phaûi keát hôïp taåy 2 caáp. Caáp 1 taåy baèng NaOCl coù boå sung NaOH, sau 10-15 phuùt boå sung H2O2 vaø ñun noùng ñeå thöïc hieän taåy caáp 2. Coù theå thay theá NaOCl vaø NaOH baèng Peraxitacetic, taåy ôû ñieàu kieän pH = 7-8 vaø duøng taåy caùc loaïi haøng boâng, ñaûm baûo ñoä traéng nhö chaát taåy chöùa Clo. (Nguoàn: Taøi lieäu höôùng daãn Ñaùnh giaù Taùc ñoäng Moâi tröôøng cho caùc döï aùn deät nhuoäm – CEFINEA) Giaûm oâ nhieãm kieàm trong nöôùc thaûi ôû coâng ñoaïn laøm boùng: Thoâng thöôøng ngöôøi ta laøm boùng vaûi theo phöông phaùp laïnh (ñieàu kieän: nhieät ñoä 10-20oC vôùi dung dòch kieàm coù noàng ñoä NaOH 280-300mg/lít vaø thôøi gian löu vaûi trong beå laøm boùng laø 50 giaây). Ñeå giaûm oâ nhieãm kieàm, coù theå thay phöông phaùp laøm boùng laïnh baèng phöông phaùp laøm boùng noùng vôùi nhieät ñoä 60-70oC, thôøi gian löu laø 20 giaây vaø löôïng kieàm tieát kieäm 7-10%. Coù theå keát hôïp laøm boùng noùng vaø taän thu xuùt baèng phöông phaùp coâ ñaëc. (Nguoàn: Taøi lieäu höôùng daãn Ñaùnh giaù Taùc ñoäng Moâi tröôøng cho caùc döï aùn deät nhuoäm – CEFINEA). Phöông phaùp naøy coù theå tieát kieäm ñöôïc 15% nöôùc, löôïng hôi vaø 25% löôïng xuùt so vôùi phöông phaùp laøm boùng laïnh. Töø ñoù tieát kieäm ñöôïc löôïng hoaù chaát ñeå trung hoaø khi giaët, giaûm oâ nhieãm, toác ñoä laøm boùng cao, noàng ñoä xuùt thaáp. Khôi thoâng heä thoáng thoaùt nöôùc thaûi vaø giöõ cho hoá ga khoâng bò taéc ngheõn. - Ñoái vôùi khí thaûi Duøng nhieân lieäu (than hoaëc daàu) coù haøm löôïng löu huyønh thaáp. Hoaëc duøng nhieân lieäu laø khí hoaù loûng (gas) thay cho than, daàu. Thay ñoåi tæ leä daàu ñoát vaø khoâng khí caáp vaøo ñeå quaù trình chaùy xaûy ra hoaøn toaøn. Pha cheá phuï gia vaøo daàu ñeå thuùc ñaåy quaù trình chaùy. Chænh muõi phun daàu cho thích hôïp. Xaây döïng oáng khoùi coù chieàu cao phuø hôïp trong moái töông quan vôùi löu löôïng, noáng ñoä khí thaûi, ñòa hình, ñieàu kieän khí haäu. Trong caùc phaân xöôûng caàn ñöôïc thieát keá ñaûm baûo ñieàu kieän veä sinh coâng nghieäp, ñaûm baûo thoâng thoaùng ñoàng thôøi chuù yù ñieàu kieän vi khí haäu trong phaân xöôûng (ñaëc bieät laø nhöõng vò trí thao taùc cuûa coâng nhaân) baèng caùch thieát laäp heä thoáng thoâng gioù töï nhieân, heä thoáng thoâng gioù cuïc boä, … Taïi caùc nguoàn sinh ra khí thaûi ñoäc haïi vaø buïi caàn laép ñaët caùc thieát bò xöû lí khí vaø buïi coù coâng suaát phuø hôïp. - Ñoái vôùi chaát thaûi raén Ñaët nhieàu thuøng raùc ôû nhieàu vò trí vaø coù maøu saéc khaùc nhau töông öùng vôùi töøng loaïi chaát thaûi raén khaùc nhau ñeå thöïc hieän coâng taùc phaân loaïi raùc taïi nguoàn. Beân ngoaøi thuøng raùc neân daùn nhaõn teân töøng loaïi chaát thaûi ñeå deã phaân bieät. Raùc neân ñöôïc ñeå trong kho hoaëc baõi coù maùi che ñeå traùnh nöôùc möa thaám vaøo seõ phaùt sinh nöôùc ræ raùc. Ñoái vôùi chaát thaûi nguy haïi caàn thieát phaûi coù kho chöùa rieâng bieät vaø baûo ñaûm an toaøn. Xaây thaønh hay raõnh cho khu vöïc chöùa chaát thaûi nguy haïi ñeå traùnh vieäc thaát thoaùt, chaûy traøn. Khu vöïc naøy caàn coù baûng thoâng baùo nguy hieåm vaø neân ñaët ôû nôi ít ngöôøi qua laïi. C. Taùi cheá, taùi söû duïng - Tuaàn hoaøn vaø söû duïng laïi nöôùc giaët cuoái. - Söû duïng nhieàu laàn dòch nhuoäm ñeå tieát kieäm hoaù chaát vaø thuoác nhuoäm. - Thu hoài dòch nhuoäm baèng phöông phaùp sieâu loïc, phöông phaùp naøy giuùp naâng noàng ñoä thuoác nhuoäm sau loïc leân 60-80 g/lít vaø ñöa vaøo beå söû duïng laïi. - Thu hoài vaø söû duïng laïi dòch hoà töø coâng ñoaïn hoà sôïi vaø ruõ hoà baèng phöông phaùp sieâu loïc. Nöôùc thaûi sau ruõ hoà vaø giaët coù noàng ñoä 12-15g/lít seõ ñöôïc loïc cô hoïc ñeå taùch taïp chaát sau ñoù qua maøng sieâu hoïc. Sau sieâu loïc, noàng ñoä hoà ñaït ñöôïc 80-150 g/lít vaø ñöôïc tuaàn hoaøn söû duïng laïi. Phaàn nöôùc trong cho quay aïi laøm nöôùc giaët. Heä thoáng naøy aùp duïng ñeå thu hoài caùc loaïi hoà toång hôïp PVA,CMC hay hoãn hôïp cuûa chuùng. - Tuaàn hoaøn, taùi söû duïng nöôùc laøm laïnh seõ tieát kieäm ñöôïc moät löôïng lôùn nöôùc (giaûm khoaûng 30% löôïng nöôùc thaûi). 5.2.3. Giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm ngaønh giaáy – bao bì 5.2.3.1. Toång quan Giaáy laø saûn phaåm ñöôïc cheá töø cellulose. Nguyeân lieäu cuûa coâng nghieäp giaáy laø goã, tre nöùa vaø moät soá thöïc vaät khaùc. Coù nhieàu loaïi giaáy : giaáy cao caáp duøng ñeå in aán nhöõng saûn phaåm ñaëc bieät, giaáy in vieát bình thöôøng, giaáy goùi, giaáy veä sinh. Coâng nghieäp giaáy söû duïng töø 1,5-3 taán nguyeân lieäu khoâ tuyeät ñoái hay 3-6 taán nguyeân lieäu coù ñoä aåm 50% ñeå saûn xuaát ra 1 taán boät giaáy vaø ñeå saûn xuaát ra 1 taán giaáy traéng phaûi duøng 500-550 m3 nöôùc. (Nguoàn: Löông Ñöùc Phaåm – Coâng ngheä xöû lí nöôùc thaûi baèng bieän phaùp sinh hoïc – Nhaø xuaát baûn Giaùo Duïc). Coâng ngheä saûn xuaát giaáy goàm 2 quaù trình: laøm boät giaáy vaø laøm giaáy töø boät giaáy. Moãi quaù trình cho nöôùc thaûi coù tính chaát, thaønh phaàn vaø möùc ñoä oâ nhieãm khaùc nhau. 5.2.3.2. Quy trình coâng ngheä Hình 13 : Sô ñoà coâng ngheä saûn xuaát giaáy Nguyeân lieäu thoâ Xöû lí nguyeân lieäu Naáu Röûa Taåy traéng Nghieàn boät Xeo giaáy Saáy Saûn phaåm Nöôùc röûa Nöôùc röûa Hoaù chaát naáu, hôi nöôùc Hoaù chaát taåy Chaát ñoän, phuï gia Hôi nöôùc Nöôùc ngöng Daàu, pheøn, nöôùc, hôi nöôùc Coâ ñaëc – ñoát – xuùt hoaù Dòch ñen Nöôùc ngöng Dung dòch kieàm tuaàn hoaøn Nöôùc ngöng Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi 5.2.3.3. Caùc doøng thaûi chính A. Nöôùc thaûi - Nöôùc thaûi töø coâng ñoaïn röûa nguyeân lieäu coù caùc chaát höõu cô, ñaát ñaù, soûi caùt, voû caây, thuoác baûo veä thöïc vaät, taïp chaát, … - Nöôùc thaûi töø coâng ñoaïn naáu vaø röûa sau naáu chöùa nhieàu chaát hoaø tan, nhieàu chaát naáu vaø moät phaàn xô sôïi. Nöôùc thaûi coù maøu ñen (dòch ñen). Thaønh phaàn höõu cô trong dòch ñen chuû yeáu laø lignin hoaø tan trong kieàm, ngoaøi ra coøn coù caùc saûn phaåm phaân huyû hydratcacbon vaø caùc axit höõu cô. Thaønh phaàn voâ cô goàm nhöõng hoaù chaát ñöa vaøo naáu, moät phaàn nhoû laø xuùt, Na2S, Na2SO3, Na2CO3, coøn phaàn nhieàu laø kieàm sulfat lieân keát vôùi caùc chaát höõu cô trong kieàm. - Nöôùc thaûi töø coâng ñoaïn taåy traéng boät giaáy : caùc hôïp chaát höõu cô (trong ñoù coù lignin hoaø tan) keát hôïp vôùi chaát taåy ôû daïng ñoäc haïi. Nöôùc thaûi coù ñoä maøu, giaù trò COD vaø BOD5 raát cao. - Nöôùc thaûi trong coâng ñoaïn xeo giaáy chöùa chuû yeáu laø boät giaáy vaø chaát phuï gia nhö Caolin 10%, nhöïa thoâng vaø moät soá chaát khaùc. Nöôùc thaûi chöùa haøm löôïng SS cao; giaù trò COD, BOD5 lôùn. B. Khí thaûi - Khí thaûi do quaù trình ñoát nhieân lieäu than hoaëc daàu FO, DO sinh ra hoãn hôïp caùc khí NOx, SOx, Cox, CxHy, … vaø muïi khoùi, buïi than. - Khí Clo boác leân töø quaù trình taåy traéng. Khí clo coù theå gaây aûnh höôûng nhaát thôøi cho coâng nhaân tieáp xuùc tröïc tieáp nhö khoù thôû, cay maét… noàng ñoä clo caøng cao thì caùc bieåu hieän treân caøng roõ reät. - Nöôùc thaûi saûn xuaát coù nhieàu hôïp chaát chöùa löu huyønh, ñoàng thôøi do vi sinh vaät phaân huyû caùc hôïp chaát höõa cô trong nöôùc thaûi gaây muøi khoù chòu. C. Chaát thaûi raén - Taïp chaát laéng, taïp chaát noåi töø coâng ñoaïn gia coâng nguyeân lieäu thoâ. - Caùc chai loï, bao bì ñöïng hoaù chaát. - Buøn caën töø caùc coâng trình xöû lí nöôùc thaûi. - Chaát thaûi sinh hoaït cuûa coâng nhaân vieân. 5.2.3.4. Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm A. Giaûi phaùp quy hoaïch: töông töï nhöõng giaûi phaùp ñaõ ñeà xuaát cho ngaønh deät nhuoäm. B. Giaûm thieåu oâ nhieãm taïi nguoàn Caûi tieán vieäc quaûn lí noäi taïi Söûa chöõa hoaëc bòt ñuùng luùc caùc choã roø ræ nöôùc hoaëc hôi treân caùc ñöôøng oáng, van, … Laép ñaët maùng ñeå thu gom chaát thaûi töø saøng. Che ñaäy caùc heä thoáng vaän chuyeån nguyeân lieäu daïng boät vaø caùc beå chöùa baèng naép thích hôïp. Heä thoáng gom vaø chöùa chaát thaûi thích hôïp cho khaâu chuaån bò nguy6en lieäu thoâ. Coù maët naï phoøng ñoäc cho coâng nhaân pha cheá hoaù chaát. Kieåm soaùt toát quaù trình saûn xuaát Kieåm soaùt aùp suaát nöôùc caét leà treân maùy xeo giaáy. Cô cheá kieåm soaùt cung caáp nhieân lieäu cho loø hôi. Baûo döôõng ñeàu ñaën ñoái vôùi nhöõng boä phaän chính cuûa caùc thieát bò vaø heä thoáng phuï trôï. Toái öu hoaù caùc thoâng soá vaän haønh. Kieåm tra caùc boä phaän tröôùc khi vaän haønh ñeå giaûm thieåu caùc pheá phaåm. Leân lòch saûn xuaát phuø hôïp ñeå giaûm bôùt vieäc laøm saïch maùy moùc, thieát bò. Thay ñoåi nguyeân lieäu ñaàu vaøo Thay theá taåy Clo baèng taåy khoâng clo. Choïn nguyeân lieäu thoâ coù chaát löôïng phuø hôïp vôùi tieâu chuaån saûn phaåm cuûa coâng ty. Söû duïng hoaù chaát khaùc thay cho pheøn ôû coâng ñoaïn xeo giaáy. Caûi tieán thieát bò Laép ñaët caùc thieát bò kieåm soaùt. Laép ñaët thieát bò ño ñoä seät cuûa boät giaáy khi ñöa vaøo maùy xeo. Laép ñaët thieát bò thoåi toác ñoä cao trong maùy saáy. Baûo oân taát caû caùc ñöôøng oáng, van , … vaø thieát bò naáu söû duïng hôi. Giaûm thieåu oâ nhieãm do nöôùc thaûi : trong coâng ñoaïn naáu sinh ra dòch ñen raát khoù phaân huyû vaø caùc hoaù chaát naáu, ñeå giaûm thieåu noàng ñoä oâ nhieãm trong dòch ñen coù theå tham khaûo nhöõng bieän phaùp sau: Taùch dòch ñen ñaäm ñaëc ban ñaàu töø löôùi gaïn boät giaáy vaø tuaàn hoaøn laïi ôû noài naáu seõ giaûm ñöôïc löôïng kieàm trong dòch thaûi. Thu hoài hoaù chaát töø dòch ñen baèng coâng ngheä coâ ñaëc – ñoát – xuùt hoaù seõ laøm giaûm 85% giaù trò COD. Coù theå thay hoaù chaát taåy clo baèng H2O2 vaø O3. C. Taùi cheá, taùi söû duïng - Nöôùc thaûi trong quaù trình xeo giaáy coù theå tuaàn hoaøn vaø söû duïng laïi nhieàu laàn, coù theå duøng cho boä phaän taïo hình giaáy hoaëc duøng cho boä phaän chuaån bò nguyeân lieäu cho maùy xeo, hoaëc coù theå duøng giaùn tieáp qua beå laéng ñeå thu hoài giaáy vaø xô sôïi. Chuaån bò nguyeân lieäu vaøo maùy saáy Xeo giaáy Taïo hình Khöû nöôùc EÙp Saáy Nöôùc caáp Giaáy Nöôùc ngöng Laéng thu hoài boät, sôïi Nöôùc thaûi Hình 14 : Sô ñoà heä thoáng tuaàn hoaøn nöôùc trong quaù trình xeo giaáy - Coù theå taùi söû duïng pheá phaåm trong quaù trình saûn xuaát baèng caùch nghieàn laïi thaønh boät nhôø ñoù coù theå boû qua caùc böôùc coâng ngheä nhö gia coâng nguyeân lieäu thoâ, naáu, röûa, taåy traéng. - Thu mua caùc loaïi giaáy vuïn cuûa caùc coâng ty khaùc trong phaïm vi KCN coù chaát löôïng ñaùp öùng ñöôïc tieâu chuaån cuûa saûn phaåm ñeå coù theå boû qua caùc böôùc coâng ngheä gaây oâ nhieãm. 5.2.4. Giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm ngaønh nhöïa – cao su 5.2.4.1. Toång quan Cao su goàm daïng muû nöôùc (latex) vaø cao su daïng khoâ. Cao su khoâ laø söï ñoâng tuï latex. Phaàn chuû yeáu trong cao su laø hôïp chaát hydrocacbon (C5H8)n. Taïp chaát chieám 3-5% goïi laø phaàn khoâng cao su. Phaàn hydrocacbon cuûa cao su thieân nhieân coù caáu truùc polimer. Cao su thieân nhieân laø moät polimer coù ñoä phaân hoaù cao, phaân töû löôïng trung bình khoaûng 104-107. Cao su hoaø tan ñöôïc trong nhieàu dung moâi höõu cô khoâng phaân cöïc. Muû nöôùc laø muû duøng ñeå cheá bieán cao su tôø khoâng pha loaõng (laø loaïi cao su khoâng pha theâm nöôùc khi cheá bieán) hoaëc laø muû ñeå cheá bieán cao su tôø pha loaõng (khi cheá bieán, muû ñöôïc pha loaõng baèng nöôùc ñeå haøm löôïng cao su khoâ DRC coøn laïi khoaûng 14-18%). Muû taïp duøng cheá bieán cao su crep vaø cao su khoái. Muû taïp goàm: muû cheùn, muû mieäng, muû daêm, muû ñoâng töï nhieân, muû ñaát vaø cheá bieán muû tôø khi ñaùnh ñoâng. 5.2.4.2. Quy trình coâng ngheä Böôùc 1: Ñaùnh ñoâng muû latex. Muû ñöôïc ñöa vaøo caùc beå laéng kích thöôùc lôùn, khuaáy troän ñeàu vôùi nöôùc ñeå khoáng cheá haøm löôïng DRC ôû 25% tröôùc khi ñaùnh ñoâng muû trong caùc möông daøi baèng caùch theâm axit formic vaø axit acetic 2%. Böôùc 2: Gia coâng cô hoïc. Khoái muû ñoâng ñöôïc caét thaønh khoái hoaëc daõy daøi tuyø theo yeâu caàu vaø ñöa ñeán daøn töôùi ñeå röûa saïch. Sau ñoù ñöa ñeán daøn caùn taïo tôø. Böôùc 3: Laøm raùo nöôùc vaø saáy khoâ. Tôø cao su khi ñaõ raùo nöôùc seõ ñem vaøo nhaø xoâng sô boä trong 24 giôø ôû 40-45oC. Sau ñoù cho vaøo loø xoâng 3-4 ngaøy ôû 45-70oC. A. Quy trình cheá bieán muû nöôùc (Hình 15 : Quy trình cheá bieán muû nöôùc) Muû nöôùc Loïc, pha loaõng Nöôùc pha loaõng Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi Ñaùnh ñoâng Axit formic, axit acetic Caùn, caét Nöôùc ngaâm röûa Saáy EÙp kieän Saûn phaåm B. Quy trình cheá bieán muû taïp (Hình 16 : Quy trình cheá bieán muû taïp) Muû taïp Ngaâm röûa muû Nöôùc ngaâm röûa Nöôùc ngaâm röûa Nöôùc ngaâm röûa Nöôùc thaûi Baêm thoâ Caùn, caét Nöôùc thaûi Nöôùc thaûi Saáy EÙp kieän Saûn phaåm 5.2.4.3. Caùc doøng thaûi chính A. Nöôùc thaûi : goàm nöôùc thaûi saûn xuaát, nöôùc möa chaûy traøn, nöôùc thaûi sinh hoaït. Nöôùc thaûi saûn xuaát laø doøng thaûi ñaùng quan taâm nhaát. Nöôùc thaûi saûn xuaát sinh ra töø coâng ñoaïn ñaùnh ñoâng, caét, ngaâm röûa vaø caùn thaønh tôø. Nöôùc thaûi coù thaønh phaàn nhö: axit acetic, axit formic, amoniac, chaát raén lô löûng, cao su vuïn hình thaønh töø caùn eùp vaø caùc chaát höõu cô hoaø tan…Keát quaû phaân tích nöôùc thaûi cho thaáy noàng ñoä oâ nhieãm nhö sau: pH = 5-5,5; SS = 1000mg/l; COD = 6000mg/l; BOD5 = 4000mg/l. Nöôùc thaûi töø daây chuyeàn cheá bieán muû nöôùc : söû duïng muû nöôùc coù boå sung amoniac choáng ñoâng, sau ñoù duøng axit acetic, axit formic ñeå ñaùnh ñoâng. Do ñoù, ngoaøi tính chaát chung laø noàng ñoä BOD, COD, SS cao coùn coù caùc haït cao su chöa keo tuï, ñoä pH thaáp, noàng ñoä N cao. Thoâng thöôøng, nöôùc thaûi sau khi ñaùnh ñoâng coù maøu traéng ñuïc nhö söõa, maøu traéng ñuïc naøy coøn theå hieän khaû naêng keo tuï khoâng hoaøn toaøn cuûa muû nöôùc. Maët khaùc, löôïng amoniac choáng ñoâng hoaëc löôïng axit ñaùnh ñoâng quaù cao hoaëc do quaù trình ñoâng tuï keùo daøi seõ laøm ñen maøu nöôùc thaûi. Nöôùc thaûi daây chuyeàn cheá bieán muû taïp : muû taïp coù laãn nhieàu taïp chaát nhö ñaát caùt, laù caây vaø nhöõng chaát lô löûng khaùc. Trong quaù trình ngaâm röûa muû, nöôùc thaûi chöùa nhieàu ñaát caùt neân thöôøng coù maøu naâu ñoû. Noàng ñoä BOD, COD thaáp hôn nöôùc thaûi töø daây chuyeàn cheá bieán muû nöôùc. Noùi chung, nöôùc thaûi töø caùc coâng ñoaïn cheá bieán muû cao su ñeàu chöùa moät löôïng lôùn caùc chaát höõu cô deã phaân huyû thoâng qua caùc chæ tieâu BOD, COD raát cao keát hôïp vôùi caùc hoaù chaát söû duïng trong cheá bieán muû vaø muøi hoâi töï nhieân cuûa cao su sinh ra do men phaân huyû protein trong moâi tröôøng axit (taïo thaønh nhieàu chaát khí khaùc nhau nhö: NH3, CH3COOH, H2S, CH4, …) laøm nöôùc thaûi cao su coù muøi hoâi ñaëc tröng gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc vaø khoâng khí xung quanh. B. Khí thaûi - Daàu saáy cao su laø loaïi daàu naëng (FO hoaëc DO), coù theå duøng cuûi than neân seõ sinh ra caùc khí ñoäc haïi nhö COx, NOx, SOx, THC, buïi, … Ngoaøi ra trong quaù trình saáy, moät löôïng khí gaây muøi hoâi seõ phaùt taùn vaøo moâi tröôøng. - Hoaït ñoäng cheá bieán muû cao su söû duïng moät löôïng axit acetic trong coâng ñoaïn ñaùnh ñoâng muû nöôùc. Sau quaù trình gia coâng cô hoïc seõ saáy ôû nhieät ñoä cao (100-120oC) neân moät löôïng khí thaûi ñoäc haïi seõ sinh ra vôùi thaønh phaàn chuû yeáu laø caùc hydrocacbon. - Muøi hoâi laø ñaëc tröng cô baûn cuûa ngaønh saûn xuaát cao su. Muøi hoâi moät phaàn phaùt sinh töø nguyeân lieäu muû taïp do döï tröõ soá löôïng lôùn, thôøi gian döï tröõ daøi. Beân caïnh ñoù, coâng ñoaïn choáng ñoâng cho nguyeân lieäu muû nöôùc söû duïng NH3 laø chaát deã phaùt taùn vaø khoâng khí vaø taïo neân muøi ñaëc tröng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaø aûnh höôøng ñeán söùc khoeû cuûa coâng nhaân. C. Chaát thaûi raén : goàm chaát thaûi raén sinh hoaït vaø chaát thaûi raén saûn xuaát. Chaát thaûi saûn xuaát sinh ra töø quaù trình xöû lí nguyeân lieäu, gia coâng cô hoïc (nguyeân lieäu rôi vaõi, caét xeùn, buøn höõu cô thu ñöôïc töø coâng ñoaïn xöû lí nguyeân lieäu muû taïp, chaát raén ñoâng tuï). Ngoaøi ra coøn coù buøn thaûi töø coâng trình xöû lí nöôùc thaûi, bao bì chöùa nguyeân lieäu… 5.2.4.4. Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm A. Giaûi phaùp quy hoaïch: töông töï nhöõng giaûi phaùp ñaõ ñeà xuaát cho ngaønh deät nhuoäm. Tuy nhieân, ñoái vôùi ngaønh nhöïa – cao su, neân taäp trung caùc doanh nghieäp theo phaân khu nhaát ñònh vaø caàn thieát phaûi ñaët ôû cuoái höôùng gioù chuû ñaïo ñeå traùnh phaùt taùn muøi trong khoâng khí gaây aûnh höôûng ñeán nhöõng ngaønh khaùc. B. Giaûm thieåu oâ nhieãm taïi nguoàn - Quy ñònh chaët cheõ tieâu chuaån cuûa nguyeân lieäu ñaàu vaøo ñeå haïn cheá toái ña vieäc saûn xuaát ra saûn phaåm coù chaát löôïng khoâng ñaït yeâu caàu. - Ruùt ngaén thôøi gian döï tröõ nguyeân lieäu ñeå traùnh phaùt sinh muøi hoâi do döï tröõ vôùi soá löôïng lôùn vaø thôøi gian daøi. - Kieåm keâ nguyeân vaät lieäu vaø saûn phaåm ñeå traùnh hö hoûng hay quaù haïn söû duïng. - Laøm saïch nguyeân lieäu thoâ tröôùc khi ñöa vaøo saûn xuaát. - Toái öu hoaù caùc thoâng soá vaän haønh nhö nhieät ñoä, aùp suaát, thôøi gian saáy saûn phaåm ñeå giaûm bôùt caùc saûn phaåm phuï vaø söï phaùt sinh chaát thaûi. - Tính toaùn löôïng hoaù chaát caàn thieát ñeå söû duïng sao cho vöøa ñuû. Löôïng amoniac vöøa ñuû khi choáng ñoâng cho nguyeân lieäu muû nöôùc seõ laøm giaûm bôùt muøi hoâi phaùt sinh. - Thay nhieân lieäu than, daàu trong caùc nhaø xoâng, loø saáy baèng naêng löôïng ñieän. Nhôø vaäy giaûm söû duïng taøi nguyeân (than, daàu), giaûm löôïng buïi than vaø caùc khí ñoäc sinh ra do quaù trình ñoát chaùy nhieân lieäu. - Huaán luyeän nhaân vieân veà vaän haønh vaø söùc chöùa cuûa caùc kho löu tröõ nguyeân vaät lieäu. - Giöõ khoaûng caùch giöõa caùc loaïi hoaù chaát khaùc nhau ñeå traùnh caùc phaûn öùng hoaù hoïc trong tröôøng hôïp coù söï roø ræ. - Caûi tieán veà töï ñoäng hoaù, ôû nhöõng khaâu coù phaùt sinh chaát ñoäc haïi neân ñöôïc töï ñoäng hoaù ñeå traùnh söï phôi nhieãm cuûa coâng nhaân. C. Taùi cheá, taùi söû duïng Xaây döïng heä thoáng taùi söû duïng nguoàn nöôùc baèng caùch thu hoài tuaàn hoaøn löôïng nöôùc laøm laïnh vaø ngöng tuï hôi nöôùc goùp phaàn laøm giaûm nöôùc thaûi ra khu vöïc vaø giaûm chi phí söû duïng nöôùc. KEÁT LUAÄN – KIEÁN NGHÒ KEÁT LUAÄN Khu coâng nghieäp Taân Taïo laø moät trong nhöõng khu coâng nghieäp taäp trung ñaàu tieân cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh, hieän bao goàm nhieàu doanh nghieäp hoaït ñoäng thuoäc caùc ngaønh deät nhuoäm, giaáy – bao bì, nhöïa – cao su. . . laø caùc ngaønh saûn xuaát phaùt sinh löôïng chaát thaûi nhieàu. Nghieân cöùu caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm cho KCN Taân Taïo coù yù nghóa raát lôùn trong vieäc ruùt ra caùc kinh nghieäm trieån khai cho caùc KCN khaùc cuõng nhö goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng ôû Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Muïc tieâu cuûa luaän vaên laø nghieân cöùu vaø ñeà xuaát bieän phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm thích hôïp nhaèm caûi thieän moâi tröôøng, goùp phaàn hoaøn thieän vaø ñònh höôùng quaûn lí moâi tröôøng, höôùng tôùi söï phaùt trieån beàn vöõng cho KCN Taân Taïo. Caùc keát quaû cuûa luaän vaên coù theå ñuùc keát nhö sau: Ñaõ trình baøy cuï theå phöông phaùp luaän ngaên ngöøa oâ nhieãm, bao goàm khaùi nieäm, caùc caùch tieáp caän quaûn lyù moâi tröôøng, nguyeân lyù cuûa ngaên ngöøa oâ nhieãm, caùc bieän phaùp kyõ thuaät trong ngaên ngöøa oâ nhieãm, lôïi ích cuûa ngaên ngöøa oâ nhieãm. Ñaõ phaân tích toång quan caùc thoâng tin veà khu CN Taân Taïo: söï hình thaønh, ñieàu kieän töï nhieân, tình hình phaùt trieån cuûa khu coâng nghieäp. Phaân tích hieän traïng moâi tröôøng KHCN Taân Taïo, laøm cô sôû cho caùc ñeà xuaát giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm. Hieän traïng moâi tröôøng KCN Taân Taïo töông ñoái toát tuy nhieân coøn toàn taïi moät soá vaán ñeà sau: OÂ nhieãm tieáng oàn vaø khoùi buïi cuûa caùc doanh nghieäp saûn xuaát; OÂ nhieãm vaø vaán ñeà giaùm saùt vieäc xöû lí nöôùc thaûi saûn xuaát cuûa caùc nhaø maùy; Söï thieáu thoâng tin veà chaát thaûi coâng nghieäp vaø chaát thaûi nguy haïi; Doøng thoâng tin moâi tröôøng giöõa Ban Quaûn Lí vaø caùc doanh nghieäp, giöõa caùc doanh nghieäp vôùi nhau vaãn chöa ñöôïc thieát laäp moät caùch thoâng suoát vaø hieäu quaû. 4) Ñaõ öùng duïng phöông phaùp luaän ngaên ngöøa oâ nhieãm vaøo KCN Taân Taïo bao goàm xaây döïng khung chöông trình ngaên ngöøa oâ nhieãm toaøn dieän (bao goàm Chöông trình cam keát thöïc hieän töï nguyeän, Chöông trình khuyeán khích veà kinh teá, Caùc qui ñònh tröïc tieáp, Caùc qui ñònh giaùn tieáp ) vaø aùp duïng khung chöông trình ngaên ngöøa oâ nhieãm toaøn dieän ñoù vaøo khu coâng nghieäp Taân Taïo vaø ñeà xuaát tieán ñoä thöïc hieän chöông trình ngaên ngöøa oâ nhieãm toaøn dieän ñaõ ñeà nghò. 5) Ñaõ phaân tích keát quaû ñieàu tra taïi caùc doanh nghieäp veà khaû naêng aùp duïng caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm vaø ñeà xuaát giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm ñoái vôùi moät soá ngaønh saûn xuaát cuï theå: Deät nguoäm, Giaáy - bao bì vaø Nhöïa cao su. Noäi dung phaân tích goàm toång quan veà ngaønh, phaân tích quy trình coâng ngheä, caùc doøng thaûi chính vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm. Ngaên ngöøa oâ nhieãm laø moät vaán ñeà coøn khaù môùi meû ôû Vieät Nam, tuy nhieân khi Vieät Nam ñaõ gia nhaäp WTO thì ñaây laïi laø xu höôùng taát yeáu maø caùc doanh nghieäp caàn höôùng ñeán. Vì vaäy, taùc giaû hi voïng caùc keát quaû nghieân cöùu cuûa luaän vaên seõ laø moät taøi lieäu tham khaûo toát cho KCN Taân Taïo ñeå xaây döïng vaø trieån khai moät chöông trình ngaên ngöøa oâ nhieãm toaøn dieän, goùp phaàn vaøo vieäc baûo veä moâi tröôøng coâng nghieäp taïi Tp Hoà Chí Minh. KIEÁN NGHÒ Caùc bieän phaùp ngaên ngöøa oâ nhieãm coù moät haïn cheá ñoù laø khi doanh nghieäp ñaõ aùp duïng caùc bieän phaùp naøy ñaït ñöôïc nhöõng hieäu quaû nhaát ñònh veà maët moâi tröôøng thì cuõng khoâng coù moät toå chöùc hay cô quan chöùc naêng naøo caáp giaáy chöùng nhaän cho hoï. Vì vaäy, caùc cô quan chöùc naêng neân xem xeùt vaø caáp caùc loaïi giaáy chöùng nhaän tuyø vaøo möùc ñoä aùp duïng caùc bieän phaùp cuõng nhö hieäu quaû maø caùc doanh nghieäp ñaõ ñaït ñöôïc qua ñoù duy trì hoaït ñoäng ngaên ngöøa oâ nhieãm vì ñaây laø moät chu trình kheùp kín vaø lieân tuïc phaùt trieån. Ñoái vôùi Ban Quaûn Lí KCN Taân Taïo : - Caàn nhanh choùng xaây döïng kho löu tröõ vaø caùc baõi trung chuyeån phuïc vuï cho vieäc hình thaønh Trung Taâm Trao Ñoåi Chaát Thaûi nhö ñaõ ñeà xuaát ôû chöông 3. - Thieát laäp maïng thoâng tin noäi boä ñeå cung caáp ñaày ñuû, kòp thôøi caùc thoâng tin veà moâi tröôøng cho caùc doanh nghieäp. - Thöôøng xuyeân môû caùc lôùp ñaøo taïo ngaén haïn hoaëc caùc buoåi taäp huaán, baùo caùo chuyeân ñeà ñeå caùc doanh nghieäp boå sung nhaän thöùc veà moâi tröôøng, veà chöông trình ngaên ngöøa oâ nhieãm toaøn dieän, ñöa ra caùc giaûi phaùp khuyeán khích doanh nghieäp chaáp nhaän vaø thöïc hieän ngaên ngöøa oâ nhieãm thay vì phaûi noã löïc ñeå thoaû maõn caùc qui ñònh veà kieåm soaùt oâ nhieãm. - Caàn chuù yù phaân vuøng, phaân loâ cho hôïp lí taïi Khu Môû Roäng vì hieän nay taïi ñaây chæ môùi coù 10 doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng. Vieäc qui ñònh caùc nhoùm ngaønh ôû nhöõng khu rieâng seõ laøm giaûm khaû naêng lan truyeàn oâ nhieãm. ._.