Nghiên cứu ứng dụng một số giải pháp kỹ thuật nhằm nâng cao và ổn định năng suất, chất lượng nhãn Hương Chi trồng ở tỉnh Hưng Yên

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o tr­êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi ------------------ Lª v¨n l­¬ng Nghiªn cøu øng dông mét sè gi¶i ph¸p kü thuËt nh»m n©ng cao vµ æn ®Þnh n¨ng suÊt, chÊt l­îng nh·n H­¬ng Chi trång ë tØnh H­ng Yªn LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp Chuyªn ngµnh: trång trät M· sè: 60. 62.01 Ng­êi h­íng dÉn khoa häc: TS. §oµn V¨n L­ Hµ Néi, 2008 lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy lµ trung thùc vµ ch­a hÒ ®­îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo. T«i xin cam ®oan mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®· ®­îc c¶m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn ®· ®­îc chØ râ nguån gèc. T¸c gi¶ Lª V¨n L­¬ng lêi c¶m ¬n T¸c gi¶ luËn v¨n xin bÇy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi TS. §oµn V¨n L­ ®· h­íng dÉn tËn t×nh, chØ b¶o cÆn kÏ t¸c gi¶ trong suèt qu¸ tr×nh hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o Khoa N«ng häc, Khoa sau ®¹i häc, ®Æc biÖt c¸c thÇy c« trong Bé m«n Rau hoa qu¶, Tr­êng §¹i häc N«ng nghiÖp - Hµ Néi, ®· trùc tiÕp ®ãng gãp nhiÒu ý kiÕn quÝ b¸u ‎vÒ chuyªn m«n cho t¸c gi¶ hoµn thµnh luËn v¨n. T«i xin bÇy tá lßng biÕt ¬n ®Õn Ban gi¸m ®èc, l·nh ®¹o vµ chuyªn viªn Së Khoa häc vµ C«ng nghÖ H­ng Yªn, ®· t¹o ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt, thêi gian cho t«i thùc hiÖn triÓn khai luËn v¨n. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ®Õn anh em c¸n bé, c«ng nh©n cña Trung t©m UDTB - KH&CN H­ng Yªn. Sinh viªn thùc tËp Tr­êng §¹i häc N«ng nghiÖp - Hµ Néi ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp t«i thùc hiÖn c¸c nghiªn cøu thÝ nghiÖm ®ång ruéng. Qua ®©y t«i xin bÇy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi gia ®×nh, b¹n bÌ ®· ®éng viªn vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp, c«ng t¸c vµ thùc hiÖn luËn v¨n nµy. T¸c gi¶ Lª V¨n L­¬ng Môc lôc Lêi cam ®oan i Lêi c¶m ¬n ii Môc lôc iii Danh môc ch÷ viÕt t¾t vi Danh môc c¸c b¶ng vii Danh môc c¸c h×nh x Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t TT Tªn viÕt t¾t Tªn chi tiÕt 1 AFTA Tæ chøc th­¬ng m¹i ®«ng nam ¸ 2 WTO Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi 3 BVTV B¶o vÖ thùc vËt 4 aNAA a Naphtyl axetic axit 5 IAA Axit b - Indol axetic 6 GA3 Gibberellin A3 7 IBA Indol Butiric axit 8 IPA Isopententenyladenosine 9 PRA Poly chain reaction 10 RCBD Khèi ngÉu nhiªn hoµn toµn 11 CT C«ng thøc 12 §/C §èi chøng 13 §/C 1 §èi chøng 1 14 §/C 2 §èi chøng 2 15 T2 Th¸ng 2 Danh môc b¶ng STT Tªn b¶ng Trang 2.1. L­îng ph©n bãn ho¸ häc cho v­ên nh·n kinh doanh 18 2.2. L­îng ph©n bãn cho nh·n ë c¸c møc ®é tuæi kh¸c nhau: 19 2.3. L­îng ph©n bãn cho c©y theo tuæi 20 4.1. §Æc ®iÓm thêi tiÕt khÝ hËu tØnh H­ng Yªn 38 4.2. DiÔn biÕn thêi tiÕt khÝ hËu mét sè th¸ng t¹i tØnh H­ng Yªn 39 4.3. Mét sè chØ tiªu chÝnh cña ®Êt t¹i c¸c ®iÓm lÊy mÉu 41 4.4. C¬ cÊu gièng c©y ¨n qu¶ chÝnh ®Õn n¨m 2005 44 4.5. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l­îng nh·n H­ng Yªn qua c¸c n¨m 45 4.6. Thùc tr¹ng c©y nh·n ë 8 x· trång nh·n träng ®iÓm 46 4.7. T×nh h×nh qu¶n lý vµ ch¨m sãc cña c¸c hé trång nh·n 47 4.8. Mét sè ®èi t­îng s©u bÖnh h¹i chÝnh vµ møc ®é ph¸t sinh, ph¸t triÓn trong n¨m 49 4.9. Gi¸ b¸n nh·n mét sè n¨m t¹i H­ng Yªn 51 4.10. ¶nh h­ëng cña thêi gian khoanh vá ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa cña nh·n H­¬ng Chi 54 4.11. ¶nh h­ëng cña thêi gian khoanh vá ®Õn tû lÖ ®Ëu qu¶ 55 4.12. ¶nh h­ëng cña thêi gian khoanh vá ®Õn c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt 56 4.13. ¶nh h­ëng cña thêi gian khoanh vá ®Õn thµnh phÇn c¬ giíi cña qu¶ 57 4.14. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña kü thuËt khoanh vá cho nh·n 58 4.15. ¶nh h­ëng cña nång ®é KClO3 phun qua l¸ ®Õn thêi gian vµ kh¶ n¨ng ra hoa cña nh·n H­¬ng Chi. 59 4.16. ¶nh h­ëng cña nång ®é KClO3 phun qua l¸ ®Õn c¸c chØ tiªu vÒ hoa cña nh·n H­¬ng Chi 60 4.17. ¶nh h­ëng cña nång ®é KClO3 phun qua l¸ ®Õn kh¶ n¨ng gi÷ qu¶ vµ tû lÖ ®Ëu qu¶ 61 4.18. ¶nh h­ëng cña nång ®é KClO3 phun qua l¸ ®Õn c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt 63 4.19. ¶nh h­ëng cña nång ®é KClO3 phun qua l¸ ®Õn c¸c thµnh phÇn c¬ giíi qu¶ 64 4.20. ¶nh h­ëng cña nång ®é KClO3 phun qua l¸ tíi chÊt l­îng qu¶ 65 4.21. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc xö lý KClO3 phun qua l¸ cho nh·n 66 4.22. ¶nh h­ëng cña liÒu l­îng KClO3 t­íi vµo ®Êt ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa vµ thêi gian ra hoa 67 4.23. ¶nh h­ëng cña liÒu l­îng KClO3 t­íi vµo ®Êt ®Õn c¸c chØ tiªu vÒ hoa 68 4.24. ¶nh h­ëng cña liÒu l­îng KClO3 t­íi vµo ®Êt ®Õn tû lÖ ®Ëu qu¶ vµ kh¶ n¨ng gi÷ qu¶ 69 4.25. ¶nh h­ëng cña liÒu l­îng KClO3 t­íi vµo ®Êt ®Õn c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt 70 4.26. ¶nh h­ëng cña liÒu l­îng KClO3 t­íi vµo ®Êt ®Õn thµnh phÇn c¬ giíi qu¶ 71 4.27. ¶nh h­ëng cña liÒu l­îng KClO3 t­íi vµo ®Êt tíi chÊt l­îng qu¶ 72 4.28. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc xö lý KClO3 t­íi vµo ®Êt 73 4.29. ¶nh h­ëng cña mét sè chÕ phÈm bãn l¸ ®Õn kh¶ n¨ng ®Ëu qu¶ cña nh·n H­¬ng Chi 73 4.30. ¶nh h­ëng cña mét sè chÕ phÈm bãn l¸ ®Õn kh¶ n¨ng gi÷ qu¶ 75 4.31. ¶nh h­ëng cña mét sè chÕ phÈm bãn l¸ ®Õn c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt 76 4.32. ¶nh h­ëng cña mét sè chÕ phÈm bãn l¸ ®Õn thµnh phÇn c¬ giíi qu¶ 77 4.33. ¶nh h­ëng cña mét sè chÕ phÈm bãn l¸ tíi chÊt l­îng qu¶ 78 4.34. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc sö dông chÕ phÈm bãn l¸ 79 4.35. ¶nh h­ëng cña thêi gian c¾t tØa l¸ trªn chïm hoa tíi c¸c chØ tiªu vÒ hoa 80 4.36. ¶nh h­ëng cña thêi gian c¾t tØa l¸ ®Õn thêi gian xuÊt hiÖn hoa vµ thêi gian në hoa 81 4.37. ¶nh h­ëng cña thêi gian c¾t tØa l¸ trªn chïm hoa ®Õn ®éng th¸i ®Ëu qu¶ 82 4.38. ¶nh h­ëng cña thêi gian c¾t tØa l¸ trªn chïm hoa ®Õn c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt 83 4.39. ¶nh h­ëng cña thêi gian c¾t tØa l¸ trªn chïm hoa ®Õn thµnh phÇn c¬ giíi qu¶ 84 4.40. ¶nh h­ëng cña thêi gian c¾t tØa l¸ trªn chïm hoa tíi chÊt l­îng qu¶ 85 4.41. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc c¾t tØa l¸ trªn chïm hoa 85 Danh môc H×nh STT Tªn h×nh Trang 4.1. ¶nh h­ëng cña thêi gian khoanh vá ®Õn tû lÖ ®Ëu qu¶ 55 4.2. ¶nh h­ëng cña thêi gian khoanh vá ®Õn kÝch th­íc qu¶ 57 4.3. ¶nh h­ëng cña nång ®é KClO3 phun qua l¸ ®Õn kh¶ n¨ng gi÷ qu¶ vµ tû lÖ ®Ëu qu¶ 62 4.4. ¶nh h­ëng cña nång ®é KClO3 phun qua l¸ ®Õn kÝch th­íc qu¶ 65 4.5. ¶nh h­ëng cña liÒu l­îng KClO3 t­íi vµo ®Êt ®Õn kh¶ n¨ng gi÷ qu¶ 69 4.6. ¶nh h­ëng cña mét sè chÕ phÈm bãn l¸ ®Õn kh¶ n¨ng gi÷ qu¶ 75 4.7. ¶nh h­ëng cña mét sè chÕ phÈm bãn l¸ ®Õn kÝch th­íc qu¶ 78 1. Më ®Çu 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi C©y nh·n (Dimocarpus longan Lour) thuéc hä Bå hßn (Sapindaceae) lµ c©y ¨n qu¶ quen thuéc víi ng­êi ViÖt Nam. C©y nh·n nhiÒu tuæi nhÊt ®­îc trång c¸ch ®©y trªn 300 n¨m t¹i Chïa HiÕn, ph­êng Hång Ch©u, thÞ x· H­ng Yªn, tØnh H­ng Yªn (Vò C«ng HËu, 1999 [10]). Qu¶ nh·n ®­îc xÕp vµo lo¹i qu¶ ngon vµ cã gi¸ trÞ dinh d­ìng cao. Trong cïi nh·n cã hµm l­îng ®­êng tæng sè chiÕm 12,38 - 22,55 %, trong ®ã ®­êng khö lµ 3,85 - 10,16 %, hµm l­îng axit 0,09 - 0,10 %, hµm l­îng Vitamin C tõ 43,12 - 163,70 mg/100g, hµm l­îng vitamin K 196,5 mg/100g, ngoµi ra cßn cã c¸c chÊt kho¸ng Ca, P, Fe, vµ vitamin (B1, B2)…. ®Òu lµ nh÷ng chÊt cÇn thiÕt cho nhu cÇu dinh d­ìng cña con ng­êi ([34], [35], [37]). Qu¶ nh·n cã thÓ dïng cho ¨n t­¬i, lµm ®å hép, sÊy kh« lµm long ®Òu lµ nh÷ng s¶n phÈm ®­îc ng­êi tiªu dïng ­a chuéng. C¸c s¶n phÈm tõ nh·n cßn lµm thuèc quÝ trong ®«ng y nh­ long nh·n, h¹t nh·n, vá qu¶. Long nh·n lµm thuèc bæ ®iÒu trÞ suy nh­îc thÇn kinh, chøng sót kÐm trÝ nhí, mÊt ngñ hay ho¶ng hèt (Huyªn Th¶o, 2001 [32]). Nh·n cßn lµ c©y cung cÊp nguån mËt quan träng cã gi¸ trÞ dinh d­ìng, gi¸ trÞ y häc cao. Gç nh·n ®­îc dïng ®ãng c¸c ®å gç gia dông cã ®é bÒn, chÊt l­îng thÈm mü kh¸ tèt (TrÇn ThÕ Tôc, 2004 [35]). DiÖn tÝch vµ s¶n l­îng nh·n ë ViÖt Nam trong mét vµi n¨m gÇn ®©y ®· cã sù t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ so víi mét sè chñng lo¹i c©y ¨n qu¶ kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc tuyÓn chän gièng nh·n ®· ®­îc ViÖn Nghiªn cøu Rau qu¶, ViÖn Nghiªn cøu C©y ¨n qu¶ miÒn Nam, Tr­êng §¹i häc N«ng nghiÖp - Hµ Néi, Së Khoa häc C«ng nghÖ H­ng Yªn, Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n H­ng Yªn, Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n Hµ T©y nghiªn cøu, chän ®­îc nh÷ng c©y ®Çu dßng tèt, cã n¨ng suÊt cao, æn ®Þnh vµ phÈm chÊt tèt, ®­îc ng­êi lµm v­ên hoan nghªnh. Cïng víi kü thuËt nh©n gièng, c¸c biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh còng ®­îc c¸c c¬ quan nghiªn cøu, c¸c ngµnh chøc n¨ng quan t©m vµ ®· cã rÊt nhiÒu c¸c tiÕn bé kü thuËt ®­îc ¸p dông vµo s¶n xuÊt nªn ®· ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho ng­êi s¶n xuÊt ([12], [13], [14], [26], [27], [46]). H­ng Yªn lµ vïng trång nh·n næi tiÕng vµ l©u ®êi nhÊt cña c¶ n­íc. C©y nh·n ®· trë thµnh c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n cña vïng. Tuy nhiªn, ph¸t triÓn nh·n ë H­ng Yªn cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n c¶n trë, nguyªn nh©n cã thÓ kÓ ®Õn nh­: s¶n xuÊt nhá lÎ kh«ng tËp trung thµnh vïng lín, kh«ng ®ång bé vÒ gièng, c¸c biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh cßn ch­a ®­îc ¸p dông hoÆc ¸p dông ch­a ®ång bé,... dÉn tíi s¶n phÈm thu ho¹ch kh«ng ®ång ®Òu, gi¶m søc c¹nh tranh, ®iÒu nµy sÏ cµng khã h¬n khi n­íc ta gia nhËp AFTA, WTO... n¬i ®ßi hái cao vÒ c¸c tiªu chuÈn hµng ho¸. §Ó ®­a c©y nh·n trë thµnh c©y hµng hãa cã gi¸ trÞ cao, cÇn ph¶i cã bé gièng tèt, r¶i vô thu ho¹ch vµ kü thuËt th©m canh tiªn tiÕn, ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. C¸c gièng hiÖn nay ®ang ®­îc trång phæ biÕn ë c¸c tØnh miÒn B¾c chñ yÕu vÉn lµ c¸c gièng nh·n chÝn sím vµ chÝnh vô cã thêi gian thu ho¹ch ng¾n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khã tiªu thô, hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp. Tr­íc thùc tÕ ®ã, ®· cã nhiÒu nh÷ng ®Ò tµi nghiªn cøu øng dông s¶n xuÊt qu¶ an toµn theo h­íng VietGAP lµ h­íng ®i míi trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ ®· thµnh c«ng trªn mét sè c©y ¨n qu¶ nh­: Thanh long B×nh ThuËn, vó s÷a Lß RÌn (TiÒn Giang).… V× vËy viÖc nghiªn cøu øng dông mét sè biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng qu¶ nh·n gãp phÇn hoµn thiÖn qui tr×nh ch¨m sãc vµ qu¶n lý c©y nh·n lµ rÊt cÇn thiÕt. Trªn c¬ së ®ã chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “ Nghiªn cøu øng dông mét sè gi¶i ph¸p kü thuËt nh»m n©ng cao vµ æn ®Þnh n¨ng suÊt, chÊt l­îng nh·n H­¬ng Chi trång ë tØnh H­ng Yªn” 1.2. Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña ®Ò tµi 1.2.1. Môc ®Ých Nghiªn cøu øng dông mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh»m n©ng cao vµ æn ®Þnh n¨ng suÊt, chÊt l­îng qu¶ nh·n, tõ ®ã bæ sung thªm mét sè biÖn ph¸p kü thuËt vµo qui tr×nh trång th©m canh nh·n t¹i vïng nh·n H­ng Yªn. 1.2.2. Yªu cÇu + §iÒu tra, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng, x¸c ®Þnh yÕu tè h¹n chÕ viÖc s¶n xuÊt nh·n t¹i vïng nh·n chñ yÕu cña tØnh H­ng Yªn. + Nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p xö lý ra hoa (khoanh vá, c¾t tØa l¸ trªn chïm hoa, xö lý ho¸ chÊt) vµ ¶nh h­ëng cña mét sè chÕ phÈm bãn qua l¸ ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa, ®Ëu qu¶ nh»m n©ng cao, æn ®Þnh n¨ng suÊt, chÊt l­îng qu¶ ®èi víi gièng nh·n H­¬ng Chi t¹i H­ng Yªn. 1.3. ý nghÜa khoa häc vµ ý nghÜa thùc tiÔn cña ®Ò tµi 1.3.1. ý nghÜa khoa häc - X¸c ®Þnh ®­îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®iÒu kiÖn trång trät ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng suÊt, phÈm chÊt qu¶ nh·n. - KÕt qu¶ cña ®Ò tµi lµ c¬ së cho c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu tiÕp theo ®Ó hoµn thiÖn qui tr×nh th©m canh nh·n H­¬ng Chi t¹i H­ng Yªn. - §Ò tµi kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß kü thuËt trong s¶n xuÊt nh·n nãi riªng vµ c¸c c©y ¨n qu¶ kh¸c nãi chung. 1.3.2. ý nghÜa thùc tiÔn - KÕt qu¶ nghiªn cøu gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt nh·n theo ®Þnh h­íng th©m canh, n©ng cao vµ æn ®Þnh n¨ng suÊt qu¶ nh·n, do ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi cña nghÒ trång nh·n. - KÕt qu¶ thu ®­îc qua nghiªn cøu gãp phÇn t­ vÊn, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nh·n, lµm c¬ së cho c¸c c¬ quan qu¶n lý x©y dùng c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, quy ho¹ch vïng nh·n chñ yÕu cña H­ng Yªn. 1.4. §èi t­îng, ®Þa ®iÓm, vËt liÖu, ph¹m vi nghiªn cøu vµ thêi gian nghiªn cøu 1.4.1. §èi t­îng - §iÒu tra t¹i n«ng hé cã v­ên nh·n trong vïng nh·n chñ yÕu cña tØnh H­ng Yªn. - TiÕn hµnh thÝ nghiÖm trªn gièng nh·n H­¬ng Chi, nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p chiÕt cã ®é tuæi 7 n¨m vµ ®­îc trång trªn nÒn ®Êt phï sa kh«ng ®­îc båi ®¾p hµng n¨m. 1.4.2. VËt liÖu nghiªn cøu - Ho¸ chÊt sö dông phun ®Ó thóc ®Èy viÖc ra hoa, ®Ëu qu¶ cña c©y nh·n lµ KClO3, GA3, Axit Boric (nguån gèc Trung Quèc), Atonik,Yogen, Rong biÓn (s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam). - C­a s¾t ®­îc sö dông lo¹i c­a cã ®é më cña l­ìi 0,2 cm, th­íc ®o, c©n ®iÖn tö... 1.4.3. Ph¹m vi nghiªn cøu §iÒu tra t¹i vïng nh·n huyÖn Tiªn L÷, thÞ x· H­ng Yªn - tØnh H­ng Yªn. ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ t¹i v­ên nh·n cña Trung t©m UDTB KH&CN - Së Khoa häc vµ C«ng nghÖ tØnh H­ng Yªn. 1.4.4. Thêi gian nghiªn cøu Tõ th¸ng 6 n¨m 2007 ®Õn th¸ng 8 n¨m 2008 2. Tæng quan tµi liÖu cña ®Ò tµi 2.1. C¬ së khoa häc cña ®Ò tµi Mäi biÖn ph¸p kü thuËt t¸c ®éng cã hiÖu qu¶ ®èi víi c©y nh·n phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn khÝ hËu, ®Êt ®ai, c¸c chñng lo¹i gièng… Nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt nµy bao gåm biÖn ph¸p kü thuËt canh t¸c, biÖn ph¸p c¬ giíi, biÖn ph¸p ho¸ häc…Mçi biÖn ph¸p ®Òu cã nh÷ng ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm kh¸c nhau, ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ kh¸c nhau tuú thuéc vµo thêi ®iÓm t¸c ®éng, møc ®é t¸c ®éng còng nh­ ph­¬ng ph¸p t¸c ®éng. Trong sè c¸c biÖn ph¸p kÓ trªn, biÖn ph¸p kü thuËt t¸c ®éng b»ng c¸c chÊt ho¸ häc vµ biÖn ph¸p c¬ giíi cßn ch­a ®­îc quan t©m vµ ®¸nh gi¸ ®óng møc. Trong khi ®ã, c©y ¨n qu¶ lµ loµi c©y cã chu kú kinh tÕ dµi, viÖc tuyÓn chän gièng kÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh nh­: Sö dông mét sè hãa chÊt, chÕ phÈm bãn l¸, biÖn ph¸p khoanh vá, tØa l¸ t¸c ®éng lµm t¨ng kh¶ n¨ng ra hoa; ®Ëu qu¶; t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi d©n sÏ cã ý nghÜa rÊt quan träng ([4], [14], [17], [36]). C©y nh·n cÇn cã mét thêi kú gÇn nh­ ngõng sinh tr­ëng (thêi kú ngñ nghØ) ®Ó chuÈn bÞ ph©n hãa mÇm hoa (qua hai tiÓu thêi kú lµ tiÒn ph©n hãa hoa vµ ph©n hãa hoa), sau ®ã lµ ra hoa vµ ®Ëu qu¶. Tõ sau khi ®Ëu qu¶ vµ tr­íc khi qu¶ chÝn cã hai thêi kú rông qu¶ chÝnh: sau khi hoa tµn kho¶ng mét th¸ng th× xuÊt hiÖn rông qu¶ lÇn thø nhÊt (chiÕm 40% - 70% tæng sè qu¶ rông), lÇn rông qu¶ thø 2 vµo kho¶ng gi÷a th¸ng 6 ®Õn th¸ng 7. Khi qu¶ chÝn vÉn cßn hiÖn t­îng rông qu¶ nh­ng tû lÖ rông hÇu nh­ kh«ng ®¸ng kÓ. Cïng víi yÕu tè thêi tiÕt, khÝ hËu, s©u bÖnh ph¸ h¹i th× hiÖn t­îng thô phÊn, thô tinh kh«ng hoµn toµn vµ thiÕu chÊt dinh d­ìng ®· g©y ra hiÖn t­îng rông qu¶ hµng lo¹t ë nh·n ([8], [9], [11], [12], [15], [16]). 2.2. Nguån gèc, ph©n bè cña c©y nh·n C©y nh·n thuéc líp hai l¸ mÇm, hä Bå hßn Sapindaceae, hä nµy cã h¬n 1000 loµi, thuéc 125 chi. HÇu hÕt c¸c c©y nµy thuéc lo¹i th©n gç, th©n bôi vµ rÊt Ýt thuéc vÒ th©n th¶o. Ph©n bè chñ yÕu ë vïng nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi, ®Æc biÖt lµ ë Ch©u ¸ vµ Ch©u mü (Wong Kai Choo, 2000 [61]). Theo nhiÒu nhµ khoa häc nh·n cã nguån gèc ë miÒn Nam - Trung Quèc, tõ ®êi vua H¸n Vò ®Õ cã ghi chÐp vÒ nh·n c¸ch ®©y 2000 n¨m; cã tµi liÖu nãi nh·n cã nguån gèc ®Çu tiªn ë c¸c vïng nói thuéc tØnh Qu¶ng §«ng, Qu¶ng T©y, Trung Quèc nh­ng nhiÒu nhµ khoa häc kh¸c l¹i cho r»ng, nh·n cã nguån gèc tõ Ên §é vïng T©y Ghats ë ®é cao 1000 m trång nhiÒu nh·n, Loenhoto th× cho r»ng vïng Kalimanta - Indonexia còng lµ c¸i n«i cña nh·n (dÉn theo TrÇn ThÕ Tôc, 2004, [35]). N­íc ta ph¸t hiÖn cã 25 chi vµ 70 loµi Nh·n thuéc chi Dimocarpus longan nh­ng chØ cã nh·n lµ c©y trång cho qu¶ ¨n ®­îc. C¸c loµi kh¸c trong hä Bå hßn cã gi¸ trÞ lµ v¶i (Lichi chinensis), ch«m ch«m (Nephelium), (Hoµng ThÞ S¶n, 2003 [24]). Nh·n ®­îc trång ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi: Trung Quèc, Ên §é, Th¸i Lan, Malaisia, ViÖt Nam, Philippin… §Õn thÕ kû 19 nh·n ®­îc trång ë Ch©u Mü (Bang Florida -Mü), Ch©u Phi vµ Ch©u §¹i D­¬ng ë c¸c vïng nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi ([36], [53], [56], [61]). Trªn thÕ giíi Trung Quèc lµ quèc gia trång nhiÒu nh·n nhÊt, diÖn tÝch trång nh·n n¨m 1995 cña Trung Quèc lµ 80. 000 ha. Nh·n trång tËp trung ë c¸c tØnh Phóc KiÕn, Qu¶ng T©y, Qu¶ng §«ng, Tø Xuyªn, V©n Nam, Quý Ch©u vµ H¶i Nam… Trong ®ã Phóc KiÕn lµ n¬i trång nhiÒu nhÊt vµ l©u ®êi nhÊt, chiÕm kho¶ng 48,7% diÖn tÝch c¶ n­íc, ë n¬i nµy cßn tån t¹i nhiÒu c©y nh·n trªn 100 n¨m, ®Æc biÖt cã nh÷ng c©y trªn 380 n¨m tuæi. TØnh Qu¶ng T©y, nh·n ®­îc trång däc theo hai bªn ®­êng tõ Phóc Ch©u ®Õn H¹ M«n dµi trªn 300 km, cã n¬i bÒ ngang tíi 30 km. TØnh Qu¶ng §«ng, nh·n ®­îc trång tËp trung ë vïng ®ång b»ng Ch©u Giang. ë Th¸i Lan, b¾t ®Çu trång nh·n tõ 1896, gièng nhËp tõ Trung Quèc. Vïng nh·n lín nhÊt cña Th¸i Lan tËp trung ë miÒn B¾c vµ §«ng B¾c, næi tiÕng nhÊt lµ vïng ChiÒng Mai vµ L¨m Phun. Sau thÕ kû 19 nh·n ®­îc nhËp vµo trång ë c¸c n­íc ©u Mü, Ch©u Phi, «xtr©ylia, vïng nhiÖt ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi (dÉn theo TrÇn ThÕ Tôc 2004, [35]). ë ViÖt Nam, nh·n ®­îc trång tõ bao giê ch­a ®­îc nghiªn cøu, x¸c ®Þnh mÆc dï c©y nh·n ®· cã mÆt réng r·i ë kh¾p mäi miÒn trªn ®Êt n­íc. Leenhouto, Kilimantan (Indonesia) cho r»ng còng lµ mét trong nh÷ng c¸i n«i cña c©y nh·n. C¸c t¸c gi¶ ®· gÆp c©y nh·n d¹i ë vïng ven biÓn gÇn Cµ N¸ c¸ch Phan Rang kho¶ng 30 km. C©y nh·n ®­îc trång l©u nhÊt ë chïa Phè HiÕn thuéc ph­êng Hång Ch©u, thÞ x· H­ng Yªn, tØnh H­ng Yªn (c¸ch ®©y kho¶ng 300 n¨m) (dÉn theo Vò C«ng HËu, 1999) [10]. HiÖn nay, víi ­u thÕ lµ c©y trång cã hiÖu qu¶ kinh tÕ kh¸ cao, nh·n ®· ®­îc ph¸t triÓn m¹nh ë nhiÒu vïng trong c¶ n­íc: §ång b»ng s«ng Hång, Trung du vµ miÒn nói phÝa B¾c, ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ lÎ tÎ t¹i c¸c tØnh miÒn Trung vµ T©y Nguyªn. §Õn nay ®· h×nh thµnh nhiÒu vïng nh·n tËp trung cã diÖn tÝch kh¸ lín nh­: H­ng Yªn, S«ng M· - S¬n La, VÜnh Ch©u - Sãc Tr¨ng, Cao L·nh - §ång Th¸p, Cï lao - An B×nh vµ §ång Phó - VÜnh Long. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 2007 [40], n¨m 2006, tæng diÖn tÝch nh·n vµ v¶i hiÖn cã ë c¸c tØnh phÝa B¾c xÊp xØ kho¶ng150. 000 ha trong ®ã cã 105. 000 ha v¶i vµ 45. 000 nh·n, vµ tû lÖ c¸c gièng míi ®­îc ®­a vµo chiÕm kho¶ng 25 -30% t­¬ng øng víi 37. 500 - 45. 000 ha nh·n, v¶i cÇn ®­îc c¶i t¹o thay thÕ gièng. 2.3. T×nh h×nh nghiªn cøu vÒ c©y nh·n 2.3.1. Nghiªn cøu vÒ yªu cÇu sinh th¸i cña c©y nh·n * ¶nh h­ëng cña nhiÖt ®é ®Õn kh¶ n¨ng sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña nh·n Ph¹m V¨n C«n, 2000 [4], TrÇn ThÕ Tôc, 1998 [36] nghiªn cøu vÒ ¶nh h­ëng cña nhiÖt ®é ®Õn kh¶ n¨ng sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña nh·n cho biÕt: NhiÖt ®é lµ mét trong nh÷ng nh©n tè khÝ hËu chÝnh, cã ¶nh h­ëng râ rÖt ®Õn qu¸ tr×nh sinh tr­ëng ph¸t triÓn, ra hoa, ®Ëu qu¶ vµ n¨ng suÊt c©y trång. Nh÷ng vïng cã nhiÖt ®é b×nh qu©n n¨m tõ 20oC trë nªn lµ thÝch hîp víi c©y nh·n vµ lµ vïng trång nh·n cã hiÖu qu¶ kinh tÕ. NhiÖt ®é tèi thÊp kh«ng ®­îc d­íi 1oC. Tõ th¸ng 12 n¨m tr­íc ®Õn th¸ng 1 n¨m sau, nhiÖt ®é kho¶ng 8 - 14oC rÊt thuËn lîi cho viÖc ph©n hãa mÇm hoa cña nh·n. Khi nh·n ra nô, gÆp n¨m cã nhiÖt ®é cao, l¸ ë chïm hoa ph¸t triÓn sÏ ¶nh h­ëng ®Õn sù ra hoa vµ ®Ëu qu¶ cña nh·n. Khi hoa nh·n në, yªu cÇu nhiÖt ®é cao h¬n tõ 20 - 27oC, nÕu gÆp nhiÖt ®é thÊp, viÖc thô tinh kh«ng thuËn lîi dÉn ®Õn n¨ng suÊt thÊp. Vµo thêi ®iÓm thu ho¹ch qu¶, nhiÖt ®é kh«ng khÝ cã t¸c dông c¶i thiÖn chÊt l­îng qu¶, nh­ng nÕu nhiÖt ®é lín h¬n 40oC g©y rông qu¶, nÕu nhiÖt ®é nhá h¬n 0oC cã thÓ lµm cho nh·n bÞ chÕt hoÆc bÞ tæn th­¬ng rÊt nÆng ([5], [10], [ 35]). * ¶nh h­ëng cña n­íc ®Õn kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña nh·n Nh·n lµ c©y sinh tr­ëng m¹nh, sinh khèi lín nªn cÇn mét l­îng n­íc kh¸ lín, ®Æc biÖt lµ vµo thêi kú sinh tr­ëng m¹nh vµ ph¸t triÓn qu¶. L­îng n­íc m­a hµng n¨m cÇn thiÕt 1.300 - 1.600 mm/n¨m. Vµo thêi gian c©y ra hoa c©y cÇn cã thêi tiÕt Êm, n¾ng vµ t¹nh r¸o. Nh·n lµ c©y ­a n­íc, cã kh¶ n¨ng chÞu óng tèt (3 - 5 ngµy) nh­ng còng ®ång thêi lµ c©y chÞu h¹n nhê cã rÔ nÊm nªn cã thÓ trång ë vïng gß ®åi. N¨ng suÊt nh·n th­êng ®¹t cao nhÊt khi l­îng m­a lµ 1.200 - 1.400 mm ph©n bè vµo thêi gian tõ th¸ng 3 ®Õn th¸ng 6 (TrÇn ThÕ Tôc, 2004 [34]). * ¶nh h­ëng cña ®Êt ®Õn kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña nh·n Nh·n lµ c©y cã nguån gèc nhiÖt ®íi, ¸ nhiÖt ®íi nªn thÝch nghi vµ ph¸t triÓn tèt trªn ®Êt Èm, m¸t, ®Êt phï sa nhiÒu mµu. Thùc tÕ c¸c vïng nh·n næi tiÕng ®Òu tËp trung trªn ®Êt phï sa ven s«ng nh­: vïng nh·n H­ng Yªn n»m ë ven s«ng Hång vµ s«ng Th¸i B×nh, S¬n La ven S«ng M·, TiÒn Giang, §ång Th¸p, VÜnh Long, BÕn Tre, Sãc Tr¨ng ven s«ng TiÒn, s«ng HËu vv. . . §é pH thÝch hîp cho nh·n lµ 4,5 - 6,0 (TrÇn ThÕ Tôc, 2004 [35]). Ng­êi Trung Quèc cho r»ng: Nh·n dÔ tho¶ m·n yªu cÇu vÒ ®Êt cña c©y miÔn lµ kh«ng ph¶i ®Êt b¹c mµu, kh« h¹n, kh«ng tho¸t n­íc, ®Êt nµo còng trång ®­îc nh·n (Nghª DiÖu Nguyªn, Ng« Tè PhÇn, 1991 [22]; TrÇn ThÕ Tôc, 2004 [35]). * ¶nh h­ëng cña giã b·o ®Õn kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña nh·n Giã b·o còng lµ yÕu tè ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi nh·n, nhÊt lµ vµo thêi gian nh·n në hoa ®Õn khi thu ho¹ch. N­íc ta th­êng chÞu ¶nh h­ëng bëi giã T©y Nam g©y kh« nãng, lµm c¶n trë qu¸ tr×nh thô phÊn, thô tinh cña hoa nh·n, lµm rông qu¶ vµ lµm qu¶ kÐm ph¸t triÓn. Thêi gian mang qu¶ cña nh·n dµi tõ ®Çu th¸ng 4 ®Õn th¸ng 7, th¸ng 8 (ë miÒn B¾c) cã thÓ gÆp b·o g©y rông, nøt, chÇy x­íc qu¶, gÉy cµnh thËm chÝ gÉy c©y, chÕt c©y, ®Ó kh¾c phôc cÇn trång c¸c gièng nh·n chÝn sím, t¹o t¸n c©y thÊp, trång dµy võa ph¶i, che tñ gèc, trång c©y ch¾n giã (TrÇn ThÕ Tôc, 2004 [35]). HiÖn nay c¸c tiÕn bé kü thuËt vÒ c©y ¨n qu¶ ®Æc biÖt lµ c¸c gièng nh·n chÝn muén, c¸c gièng v¶i chÝn sím ®· ®­îc chuyÓn giao vµo s¶n xuÊt vµ ®ang ®­îc më réng diÖn tÝch trång ë hÇu hÕt c¸c tØnh nh­ H­ng Yªn, Hµ T©y, B¾c Giang. . . §· gãp phÇn bæ sung vµo c¬ cÊu gièng hiÖn cã víi tû lÖ 20 -30% so víi tæng diÖn tÝch nh·n, v¶i hiÖn cã (ViÖn nghiªn cøu Rau qu¶, 2005 [48]). * ¶nh h­ëng cña ¸nh s¸ng ®Õn kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña nh·n Nh·n lµ c©y thÝch r©m h¬n v¶i, kh«ng chÞu ®­îc c¸c n¬i qu¸ kh«, ¸nh s¸ng gay g¾t. Barnhant cho r»ng cÇn ph¶i b¶o vÖ nh·n v× nã kh«ng chÞu ®­îc ¸nh s¸ng gay g¾t vµ khÝ hËu kh« vµo mïa hÌ cña chóng ta vµ còng kh«ng chÞu ®­îc gi¸ rÐt cña mïa ®«ng (dÉn theo TrÇn ThÕ Tôc, 1994 [39]) 2.3.2. Nghiªn cøu vÒ ®Æc tÝnh n«ng häc cña c©y nh·n Sù sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña rÔ chÞu ¶nh h­ëng cña rÊt nhiÒu yÕu tè nh­ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh, lo¹i ®Êt, tuæi c©y, h×nh thøc nh©n gièng, sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña cµnh, vµ qu¶. RÔ sinh tr­ëng thµnh nhiÒu ®ît trong n¨m (3 - 4 ®ît/n¨m), sè ®ît rÔ phô thuéc vµo tuæi c©y. §ît sinh tr­ëng m¹nh nhÊt vµo thêi gian th¸ng 6 - 8, tæng thêi gian sinh tr­ëng lµ 229 ngµy vµ ngõng vµo ®Çu th¸ng 1, ho¹t ®éng cña rÔ chÞu nhiÒu yÕu tè chi phèi nhÊt lµ nhiÖt ®é, ®Êt vµ n­íc. Khi nhiÖt ®é ®Êt ®¹t 10oC trë lªn rÔ b¾t ®Çu ho¹t ®éng vµ 23 - 280C lµ thÝch hîp nhÊt, 29 - 300C ho¹t ®éng chËm dÇn vµ ë 33 - 34oC rÔ hÇu nh­ ngõng sinh tr­ëng. Hµm l­îng n­íc trong ®Êt còng cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ph¸t triÓn cña rÔ, nÕu hµm l­îng n­íc nhá h¬n 13% céng víi nhiÖt ®é kh«ng thÝch hîp rÔ sinh tr­ëng chËm thËm chÝ ngõng sinh tr­ëng. Dï lµ c©y chÞu n­íc kh¸ nh­ng nÕu ngËp n­íc trong thêi gian dµi rÔ nh·n bÞ chÕt ng¹t do thiÕu oxi (TrÇn ThÕ Tôc, 1998 [36]) . Sè l­îng rÔ hót cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi l­îng cµnh dinh d­ìng vµ sè l­îng qu¶ trªn c©y. N¨m mÊt mïa l­îng rÔ míi nhiÒu h¬n 1,7 lÇn. Trªn c©y cã 50% cµnh dinh d­ìng vµ 50% cµnh qu¶ cã s¶n l­îng æn ®Þnh vµ bé rÔ cã sè l­îng lín nhÊt. ChiÒu dµi rÔ cã liªn quan tíi biÖn ph¸p tØa hoa. Sè lù¬ng rÔ cßn thay ®æi do biÖn ph¸p vun xíi, nghiªn cøu trong v­ên ë Tø Xuyªn cho thÊy c©y ®­îc vun xíi cã sè l­îng rÔ nhiÒu h¬n c©y kh«ng ®­îc vun xíi (6,75g rÔ t¬/30cm2 ®Êt so víi c©y kh«ng ®­îc vun xíi 0,75g rÔ t¬/30 cm2 ®Êt) (Nghª DiÖu Nguyªn, Ng« Tè PhÇn, 1991 [22]; TrÇn ThÕ Tôc, 2004 [35]). Kell cho biÕt, nh·n cã rÔ nÊm (céng sinh gi÷a nÊm vµ rÔ), nªn cã kh¶ n¨ng hÊp thô n­íc vµ dinh d­ìng m¹nh h¬n, nh·n cã thÓ huy ®éng ®­îc l­îng n­íc vµ dinh d­ìng tèt h¬n, nhÊt lµ trong mïa kh« h¹n (dÉn theo TrÇn ThÕ Tôc vµ céng sù , 1998 [36]). - Nghiªn cøu vÒ th©n, cµnh nh·n: c©y nh·n cã t¸n h×nh trßn hoÆc h×nh m©m x«i, cã mµu xanh quanh n¨m vµ cã tuæi thä cao. V× vËy, ngoµi môc ®Ých kinh tÕ, c©y nh·n cßn ®­îc sö dông lµm c©y bãng m¸t hoÆc lµm c©y c¶nh. Theo quan s¸t cña Ng« Nh©n S¬n, ë huyÖn B¾c L­u (Trung Quèc), trong ®iÒu kiÖn b×nh th­êng, c©y nh·n t¬ ch­a ra qu¶, mét n¨m ra léc 5 lÇn. C©y tr­ëng thµnh b­íc vµo thêi kú kinh doanh th× thêi gian vµ sè lÇn ra léc hµng n¨m thay ®æi theo l­îng qu¶, dinh d­ìng trong c©y, tuæi c©y, møc ®é ch¨m sãc vµ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh. . . (dÉn theo Nghª DiÖu Nguyªn, Ng« Tè PhÇn, 1991 [22]). C©y nh·n th­êng ra 4 ®ît léc chÝnh trong n¨m lµ léc xu©n, léc hÌ, léc thu, léc ®«ng (hay cßn gäi lµ cµnh xu©n, cµnh hÌ, cµnh thu vµ cµnh ®«ng), trong ®ã cµnh thu lµ cµnh cho qu¶ n¨m sau ([10], [12], [13], [20]). Víi nh÷ng c©y cßn nhá, ch­a cã qu¶, nÕu mïa ®«ng Êm ¸p th× léc ®«ng xuÊt hiÖn. §èi víi nh÷ng c©y ®ang ë thêi kú sung søc, cho qu¶ nhiÒu, cµnh ®«ng Ýt khi h×nh thµnh, nh÷ng n¨m cuèi thu ®Çu ®«ng trêi Êm ¸p vµ ®ñ Èm, cµnh ®«ng rÊt dÔ cã kh¶ n¨ng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Do cµnh ®«ng cã thêi gian mäc ng¾n vµ trong thêi gian nµy cã nhiÒu yÕu tè bÊt lîi nªn cµnh ®«ng th­êng yÕu, khã cã kh¶ n¨ng trë thµnh cµnh cho qu¶ ë vô xu©n n¨m sau. Dùa vµo mïa vô ph¸t sinh cña c¸c cµnh léc, n¾m ®­îc quy luËt sinh tr­ëng vµ chøc n¨ng cña tõng lo¹i cµnh ®Ó ®iÒu khiÓn nã mét c¸ch hîp lý trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh t¸n c©y, ra hoa ®Ëu qu¶ lµ rÊt cÇn thiÕt ([3], [8], [35], [38]). - Nghiªn cøu vÒ l¸ nh·n: L¸ nh·n thuéc lo¹i l¸ kÐp l«ng chim, l¸ ®¬n mäc ®èi xøng hay so le. §¹i bé phËn c¸c gièng nh·n cã tõ 3 - 5 ®«i l¸, cã gièng cã tõ 1 - 2 ®«i, th­êng lµ 4 ®«i. L¸ h×nh l­ìi m¸c, mÆt l¸ xanh ®Ëm, l­ng l¸ xanh nh¹t, cuèng l¸ ng¾n, g©n chÝnh næi râ. L¸ non mµu ®á, tÝm hay n©u tïy gièng vµ thay ®æi theo thêi tiÕt. L¸ nh·n tõ lóc b¾t ®Çu nhó ®Õn thµnh thôc biÕn ®éng trong kho¶ng thêi gian 40 - 50 ngµy tïy n¬i trång, ®iÒu kiÖn dinh d­ìng vµ mïa vô. Tuæi thä cña l¸ tõ 1- 3 n¨m, cã thÓ c¨n cø vµo cÊu t¹o, h×nh th¸i, mµu s¾c cña l¸ ®Ó ph©n biÖt ®­îc c¸c gièng. - Nghiªn cøu vÒ hoa nh·n: hoa nh·n në chñ yÕu vµo ban ®ªm, khi b¾t ®Çu cã ¸nh s¸ng th× hÇu nh­ hoa ngõng në, nh·n ra hoa kÕt qu¶ trong cïng mét n¨m. Qu¸ tr×nh ph©n hãa mÇm hoa diÔn ra trong thêi gian tõ ®Çu th¸ng 2 ®Õn cuèi th¸ng 3, ®©y lµ thêi kú ph¸t triÓn chïm hoa. Cã thÓ chia qu¸ tr×nh ph©n hãa mÇm hoa thµnh c¸c thêi kú sau: - Ch­a ph©n hãa mÇm hoa - Tr­íc khi ph©n hãa mÇm hoa - Thêi kú ph©n hãa mÇm hoa vµ h×nh thµnh nh¸nh hoa - Thêi kú ph©n hãa c¸c c¬ quan cña hoa - Thêi kú ph©n hãa trôc chÝnh cña mÇm hoa Hoa nh·n cã mµu tr¾ng vµng, cã 5 c¸nh, phÝa ngoµi cã l«ng t¬. Khi hoa në, ®é lín hoa ®¹t 4 - 5m, mïi th¬m nhÑ, cã nhiÒu mËt, hoa xÕp thµnh tõng chïm mäc ë n¸ch l¸. Chïm hoa cã tõ 10 - 20 nh¸nh, trªn chïm hoa cã tõ 1.500 ®Õn 3.000 hoa. Nh·n cã c¸c lo¹i hoa: Hoa ®ùc, hoa c¸i lµ chñ yÕu, ngoµi ra cßn cã hoa l­ìng tÝnh vµ hoa dÞ h×nh ([20], [34], [37], [39]). Thêi gian ra hoa cña nh·n tïy thuéc vµo gièng, tuæi c©y, vµ c¸c ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh, th«ng th­êng thêi gian ra hoa cña nh·n vµo kho¶ng ®Çu ®Õn cuèi th¸ng 2. - Nghiªn cøu vÒ qu¶ vµ chïm qu¶: + Chïm qu¶: C¨n cø vµo h×nh th¸i, ®Æc ®iÓm chïm hoa, chïm qu¶ nh·n ®­îc ph©n chia thµnh 3 d¹ng sau: Chïm sung cã d¹ng chïm qu¶ gÇn gièng víi chïm qu¶ sung, cuèng chïm qu¶ tõ trôc chÝnh ®Õn qu¶ th­êng ng¾n vµ ®Òu. Chïm d©u da cã cuèng chïm qu¶ tõ trôc chÝnh th­êng dµi cã khi ®¹t tíi 50cm t¹o cho chïm qu¶ cã ®é uèn cong mÒm m¹i, qu¶ trªn chïm ph©n bè rÊt tho¸ng ([30], [36], [37]). Chïm bÞ lµ d¹ng trung gian gi÷a chïm sung víi chïm d©u da, cuèng cña c¸c nh¸nh chïm qu¶ kh«ng ®Òu nhau, chïm qu¶ cã d¹ng h×nh chãp hay h×nh c¸i bÞ. Trong ®iÒu kiÖn b×nh th­êng, c©y nh·n në hoa trong kho¶ng tõ 30 - 45 ngµy, thêi gian në cña mét chïm hoa kho¶ng 15 - 30 ngµy, th«ng th­êng hoa ®ùc në tr­íc, råi ®Õn hoa c¸i, kÕt thóc lµ hoa ®ùc, cã khi c¶ hoa ®ùc vµ hoa c¸i cïng në. Tû lÖ hoa ®ùc, hoa c¸i trªn c©y phô thuéc vµo gièng, tuæi c©y, ®iÒu kiÖn th©m canh vµ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh ([36], [44], [58]). + Qu¶: qu¶ nh·n cã h×nh cÇu trßn dÑt, c©n ®èi hay h¬i lÖch, cuèng qu¶ h¬i lâm. KÕt qu¶ ®iÒu tra nghiªn cøu cho thÊy, sè nô hoa cã thÓ në thµnh hoa ®¹t 60 - 90%, sè cßn l¹i bÞ rông. Sè hoa c¸i kh«ng ®Ëu ®­îc qu¶ trªn 80%, chØ cßn l¹i 10 - 20% lµ ®Ëu thµnh qu¶. Tû lÖ ®Ëu qu¶ lµ kh¸ cao so víi c©y ¨n qu¶ kh¸c. VÝ dô: cam, chanh tû lÖ ®Ëu qu¶ th­êng chØ ®¹t 2,1 - 2,3%, xoµi tû lÖ ®Ëu qu¶ ®¹t tõ 1 - 3%. Sau khi thô phÊn, thô tinh xong qu¶ b¾t ®Çu ph¸t triÓn. Trong th¸ng ®Çu, chiÒu cao qu¶ ph¸t triÓn nhanh h¬n ®­êng kÝnh qu¶ ®ång thêi h¹t ph¸t triÓn to dÇn lªn vµ thêi kú sau tèc ®é ph¸t triÓn cña ®­êng kÝnh qu¶ nhanh h¬n so víi chiÒu cao qu¶. + Cïi vµ h¹t: cïi nh·n lµ mét líp vá gi¶ bao bäc lÊy h¹t, cïi nh·n th­êng cã mÇu tr¾ng ®ôc, tr¾ng trong, hanh vµng, cã gièng cïi ¨n gißn nh­ng cã gièng cïi dai, nh·o. H¹t nh·n cã h×nh trßn, dÑt, mµu ®en hay n©u ®en bãng. §é lín cña h¹t còng rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c gièng. B×nh th­êng khèi l­îng h¹t nh·n ®¹t tõ 1,6 - 2,6g (chiÕm 17,3 - 42,9% khèi l­îng qu¶). Còng cã gièng nh·n h¹t rÊt bÐ, hÇu nh­ kh«ng cã h¹t (TrÇn ThÕ Tôc vµ céng sù, 1998 [36]). 2.3.3. Nghiªn cøu vÒ gièng nh·n vµ kü thuËt nh©n gièng C¸c gièng nh·n ®­îc trång ë nhiÒu vïng chÝnh trªn thÕ giíi C©y nh·n ®­îc trång réng r·i ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi, víi bé gièng kh¸ phong phó vµ ®a d¹ng. ë Th¸i Lan, c¸c gièng nh·n chñ lùc cho s¶n xuÊt th­¬ng m¹i ®­îc trång phæ biÕn lµ Daw, Chompoo, Haew, Biew-kiew, Dang, Baidum,Talub Nak, Phestakon, Chom Pu. C¸c gièng nh·n nµy cã thêi gian thu ho¹ch tõ th¸ng 6 ®Õn cuèi th¸ng 8 (Quang zhou, 2000 [57]). Trung Quèc cã kho¶ng 400 gièng kh¸c nhau vµ cã 40 gièng ®­îc trång víi môc ®Ých th­¬ng m¹i trong ®ã 14% lµ gièng chÝn sím, 68% lµ gièng chÝnh vô, 18% lµ gièng chÝn muén. Thêi gian thu ho¹ch nh·n ë Trung Quèc kÐo dµi tõ cuèi th¸ng 7 ®Õn cuèi th¸ng 9. C¸c gièng næi tiÕng nh­: §¹i « Viªn, Th¹ch HiÖp, Tr÷ L­¬ng, « Long Linh, §«ng BÝch, Qu¶ng Nh·n, B¨ng §­êng Nhôc. Ngoµi ra, Trung Quèc cßn cã gièng nh·n ®Æc biÖt cã tªn lµ Long Nh·n gièng nµy ra hoa vµo th¸ng 12, kÕt qu¶ vµo th¸ng 3 ©m lÞch, nh­ng ®Õn th¸ng 12 qu¶ míi chÝn, qu¶ to, vá máng, cïi dµy vµ nhiÒu n­íc. Mét sè gièng kh¸c lµ nh·n kh«ng h¹t, cïi ngät s¾c ([21], [35], [36]). Ngoµi ra, Jin Song Huang vµ céng sù ë ViÖn Hµn l©m Khoa häc N«ng nghiÖp Phóc KiÕn 2000 còng ®· theo dâi vµ ®¸nh gi¸ mét sè dßng nh·n h¹t lÐp trªn 30 n¨m. C¸c dßng nh·n h¹t lÐp cã triÓn väng lµ: Minjiao N01, Minjiao N02, Minjiao N03, N04, N05. Trong ®ã dßng Minjiao N04 lµ dßng cã triÓn väng nhÊt, v× cã tû lÖ h¹t lÐp cao, qu¶ to, chÊt l­îng tèt vµ n¨ng suÊt cao ([55], [56], [57]). §µi Loan cã h¬n 40 gièng nh·n vµ ®­îc ph©n chia thµnh 3 nhãm gièng: chÝn sím, chÝnh vô vµ chÝn muén. Nh÷ng gièng chñ yÕu gåm: nh·n trªn vá cã phÊn, nh·n vá ®á, nh·n vá xanh, nh·n th¸ng 10, Fengko, Hongko vµ Chingko, trong ®ã gièng Fengko chiÕm 95% ([22], [37], [61]). ë Mü, c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ thuéc hä bå hßn ®­îc s¶n xuÊt chñ yÕu ë Florida, Hawaii, Puerto Rico vµ California. Florida cã kho¶ng 405 ha nh·n víi c¸c gièng Blackball, Kona, Homestead N01, N02, Dagelmen, Choompook, Sweeney (dÉn theo Wong Kai Choo, 2000 [61]. ë khu vùc Hawaii cã diÖn tÝch c¶ v¶i vµ nh·n kho¶ng 123 ha víi c¸c gièng nh·n chñ yÕu lµ Kohala, Biew, Chompoo, Egami, R3, R9, Florida cã c¸c gièng: Fukho N02, Wai, Carambo, (Chapman K. P., 1995 [52]). C¸c gièng nh·n ®­îc trång phæ biÕn ë c¸c tØnh miÒn B¾c ViÖt Nam Víi ®Æc ®iÓm tÝ._.nh thÝch øng réng, c©y nh·n ë n­íc ta ®­îc trång kh¾p mäi miÒn tõ B¾c ®Õn Nam. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi sù t¨ng tr­ëng m¹nh mÏ trong s¶n xuÊt, t×nh h×nh tiªu thô hoa qu¶ cña thÞ tr­êng néi ®Þa còng cã sù ph¸t triÓn ngµy cµng cao c¶ vÒ l­îng vµ chÊt. Do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, trong ®ã chñ yÕu lµ viÖc sö dông ph­¬ng thøc nh©n gièng b»ng h¹t, d­íi t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè ngo¹i c¶nh, sù biÕn dÞ ®· t¹o nªn quÇn thÓ c¸c gièng nh·n rÊt ®a d¹ng vÒ kiÓu h×nh. KÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ c¸c gièng nh·n ë hai miÒn ®Êt n­íc cho thÊy: gièng nh·n ë miÒn B¾c kh¸c xa so víi gièng nh·n ë miÒn Nam. Gièng nh·n ë miÒn B¾c thuéc loµi phô Dimocarpus Sub. sp. longan, gièng nh·n ë miÒn Nam thuéc loµi phô Dimocarpus. sp. longan var Obtutus (Vò C«ng HËu, 1996 [10] . ë miÒn B¾c chñ yÕu lµ gièng nh·n lång H­ng Yªn. Gièng nh·n nµy gÇn víi gièng nh·n lång ¸ nhiÖt ®íi vµ chØ s¶n xuÊt ®­îc mét vô qu¶ trong n¨m cã thÓ xÕp c¸c gièng nh·n dùa vµo mét sè ®Æc ®iÓm: Dùa vµo ®Æc ®iÓm h×nh th¸i thùc vËt vµ phÈm chÊt qu¶ cã thÓ xÕp c¸c gièng nh·n miÒn B¾c theo hai nhãm chñ yÕu sau. + Nhãm nh·n cïi: bao gåm nh·n lång, nh·n cïi, nh·n cïi gç, cïi hoa nhµi, cïi ®iÕc, H­¬ng Chi, Bµm Bµm, ®­êng PhÌn. + Nhãm nh·n n­íc: nh·n n­íc, nh·n ®Çu n­íc cuèi cïi, nh·n thãc vµ nh·n tr¬. Dùa vµo thêi gian thu ho¹ch cã thÓ chia nh·n thµnh ba nhãm sau: + Nhãm chÝn sím: cã thêi gian thu ho¹ch tõ 15/7 - 05/8. + Nhãm chÝnh vô: cã thêi gian thu ho¹ch tõ 05 - 25/8. + Nhãm chÝn muén: cã thêi gian thu ho¹ch tõ 25/8 - 15/9. Riªng gièng nh·n chÝn muén HTM-1, thêi gian thu ho¹ch cã thÓ kÐo dµi ®Õn 20 - 25/9 (NguyÔn ThÞ BÝch Hång, 2006, [12]). Tõ n¨m 1993 ®Õn nay, ViÖn Nghiªn cøu rau qu¶ phèi hîp víi c¸c tæ chøc vµ ng­êi lµm v­ên ®Þa ph­¬ng trång nh·n ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra tuyÓn chän gièng, kÕt hîp víi tæ chøc héi thi b×nh tuyÓn c©y nh·n ®Çu dßng ®­îc tæ chøc t¹i tØnh H­ng Yªn, S¬n La, Hµ T©y ®· chän ra ®­îc rÊt nhiÒu c©y nh·n ®Çu dßng cã n¨ng suÊt cao, æn ®Þnh, phÈm chÊt tèt. T¹i H­ng Yªn, sau 2 lÇn tæ chøc héi thi b×nh tuyÓn c©y nh·n ®Çu dßng ®· tuyÓn chän ®­îc 14 gièng nh·n thuéc 3 nhãm gièng; nhãm chÝn sím, chÝnh vô vµ nhãm chÝn muén, cã n¨ng suÊt cao chÊt l­îng tèt ®· ®­îc Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT c«ng nhËn c©y ®Çu dßng. §©y còng lµ nguån vËt liÖu khëi ®Çu quý gi¸ cho c«ng t¸c chän t¹o gièng trong t­¬ng lai. N¨m 2005, 3 gièng nh·n PH-M99-1.1, PH-M99-1.2 vµ gièng nh·n HTM-1 ®· ®­îc Bé n«ng nghiÖp vµ PTNT c«ng nhËn lµ gièng t¹m thêi ([12], [16], [49], [47], [13], [43], [46]). ë vïng §ång b»ng s«ng Cöu Long vµ vïng §«ng Nam Bé, c¸c gièng nh·n ®­îc trång phæ biÕn lµ: nh·n long, nh·n tiªu huÕ, nh·n xuång c¬m vµng, nh·n tiªu l¸ bÇu, nh·n da bß, nh·n VÜnh Ch©u. C¸c gièng nh·n nµy cã nguån gèc nhiÖt ®íi, cã thÓ cho 2 vô qu¶ trong n¨m. Bé gièng nh·n ë miÒn Nam tuy phong phó h¬n ë miÒn B¾c nh­ng c©y th­êng bÐ h¬n, qu¶ ra sím vµ nhiÒu vô qu¶ h¬n. Gièng nh·n xuång c¬m vµng, nh·n tiªu da bß vµ tiªu l¸ bÇu cã nguån gèc ë Bµ RÞa Vòng Tµu vµ huyÖn Chî L¸ch - BÕn Tre ®· ®­îc ViÖn C©y ¨n qu¶ miÒn Nam tuyÓn chän lµ hai gièng cã n¨ng suÊt cao vµ chÊt l­îng tèt. Hai gièng nh·n nµy ®· ®­îc Bé NN & PTNT c«ng nhËn vµ ®· ®­îc ®­a ra trång phæ biÕn trong s¶n xuÊt [7], [47], [41], [42]). * Nghiªn cøu vÒ kü thuËt nh©n gièng Nh©n nhanh gièng tèt, ®¶m b¶o chÊt l­îng gièng lµ mét kh©u quan träng thóc ®Èy s¶n xuÊt, cã ý nghÜa lín trong më réng s¶n xuÊt, t¹o s¶n phÈm ®ång ®Òu ®ang ®­îc c¸c nhµ v­ên quan t©m. Theo nhãm t¸c gi¶ TrÇn thÕ Tôc, Cao Anh Long, Ph¹m V¨n C«n, Hoµng Ngäc ThuËn, §oµn V¨n L­, 1998 [36] viÖc chän gèc ghÐp cho nh·n th× ë miÒn B¾c dïng gièng nh·n thãc hoÆc nh·n n­íc lµm gèc ghÐp cßn ë miÒn Nam gèc ghÐp ®­îc chän lµ nh·n long. Nh·n lµ c©y ¨n qu¶ quý nªn cïng víi viÖc nghiªn cøu chän t¹o gièng, nh©n nhanh gièng phôc vô s¶n suÊt ®¹i trµ th× viÖc b¶o tån nguån gen nh·n còng ®­îc nhµ n­íc quan t©m l­u tr÷ vµ b¶o tån nguån gen. Trong thêi gian tõ n¨m 2002 -2005), ViÖn Di truyÒn N«ng nghiÖp ViÖt Nam kÕt hîp víi Së Khoa häc vµ C«ng nghÖ tØnh H­ng Yªn ®· x©y dùng ®­îc vïng b¶o tån c¸c gièng nh·n b¶n ®Þa t¹i x· Hång Nam huyÖn Tiªn L÷ tØnh H­ng Yªn vµ 01 v­ên b¶o tån c¸c c©y nh·n ®Çu dßng t¹i Trung t©m øng dông tiÕn bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ tØnh H­ng Yªn, ViÖn Di truyÒn n«ng nghiÖp, 2005 [45], ngoµi ra cßn duy tr× vµ b¶o tån t¹i c¸c hé gia ®×nh hoÆc c¸c v­ên nh·n tËp thÓ cã c©y nh·n ®Çu dßng. 2.3.4. Nghiªn cøu vÒ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ch¨m sãc * Ph©n bãn vµ c¸ch bãn ph©n Sachs vµ Knop, 1938 cho biÕt: c©y cÇn 10 nguyªn tè ®Ó sinh tr­ëng ph¸t triÓn b×nh th­êng, ®ã lµ, c¸c bon, oxy, hydro, nit¬, phospho, kali, canxi, l­u huúnh, mangiª vµ s¾t. Ngµy nay con ng­êi ®· ph¸t hiÖn ra mét c¸ch chÝnh x¸c c¸c nguyªn tè thiÕt yÕu cña c©y trång. Cã 16 nguyªn tè thiÕt yÕu ®èi víi c©y ®ã lµ: C, H, O, N, K, P, Ca, Mg, S, Cu, Fe, Mn, Mo, B, Zn, Cl. Trong ®ã 7 nguyªn tè sau cïng c©y cÇn mét l­îng rÊt Ýt nªn ®­îc gäi lµ c¸c nguyªn tè vi l­îng, c¸c nguyªn tè cßn l¹i gäi lµ c¸c nguyªn tè ®a l­îng (dÉn theo Hoµng Minh TÊn vµ céng sù, 1996, 2000 [28], [29]). Còng nh­ mäi lo¹i c©y trång kh¸c ®¸p øng ®Çy ®ñ yªu cÇu dinh d­ìng cho nh·n lµ ch×a kho¸ cho viÖc t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng nh·n qu¶. Nh·n lµ c©y ¨n qu¶ l©u n¨m, ®­îc trång ë nhiÒu vïng sinh th¸i kh¸c nhau do ®ã viÖc nghiªn cøu ph©n bãn cho nh·n lµ vÊn ®Ò quan t©m cña kh«ng chØ c¸c nhµ khoa häc, nhµ v­ên ë mét khu vùc, mét quèc gia mµ cßn ë nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. Trung Quèc, v­ên nh·n cao s¶n 11-12 tÊn qu¶/ ha, bãn 22,5 tÊn n­íc ph©n vµ 15 tÊn ph©n chuång céng 180 kg ure + 225 kg surper l©n + 300kg KCl. Khi ph©n tÝch 1000 kg qu¶ t­¬i cho thÊy: c©y lÊy ®i cña ®Êt hÕt 4,01 - 4,08 kg N; 1,46 - 1,58 kg P2 05 vµ 7,54 - 8,96 kg K2O t­¬ng øng víi tû lÖ N: P: K lµ 1:1,28-1,37: 1,76 - 2,15. Tõ kÕt qu¶ nµy ng­êi ta ®Ò nghÞ bãn cho v­ên nh·n cao s¶n lµ 2,7 kg Ure + 3,5 kg Super l©n+ 3 kg KCl cho mét c©y. Së nghiªn cøu c©y ¨n qu¶ Phóc KiÕn nghiªn cøu tû lÖ bãn N: P: K cã hiÖu qu¶ ®èi víi nh·n nhËn thÊy tû lÖ 1: 0,5: 1 hoÆc 1:1:2 lµ tèt nhÊt, hiÖu qu¶ t¨ng râ rÖt. Trong s¶n xuÊt, cã thÓ c¨n cø vµo n¨ng suÊt ®Ó bãn ph©n. Hµng n¨m cø thu ho¹ch 100 kg qu¶ nh·n t­¬i th× ph¶i bãn 2 kg N; 1 kg P2O5 vµ 2 kg K2O. D­íi ®©y lµ b¶ng liÖt kª l­îng ph©n bãn cho c©y nh·n kinh doanh 6 - 7 n¨m tuæi ë ViÖn N«ng häc Qu¶ng T©y ([22], [35]). B¶ng 2.1.L­îng ph©n bãn ho¸ häc cho v­ên nh·n kinh doanh Nguån : ViÖn N«ng häc Qu¶ng T©y (1990-1991) Thêi kú bãn ph©n Chñng lo¹i vµ l­îng ph©n bãn (kg/c©y) Urª Ph©n hçn hîp Clorua kali Supe l©n §Çu th¸ng 2 0,25 0,3 0,2 - Gi÷a, cuèi th¸ng 3 0,2 0,2 0,2 - Gi÷a th¸ng 5 0,2 0,2 0,2 - Cuèi th¸ng 6 0,3 0,2 0,3 - Cuèi th¸ng 7 - Gi÷a th¸ng 9 0,4 0,3 - - Gi÷a, cuèi th¸ng 11 - - 0,5 0,5 Tæng céng 1.35 1.2 1.4 0. 5 NguyÔn H¹c Thuý, 2001 [33] nghiªn cøu vÒ møc ®é bãn ph©n cho c©y nh·n ë Ên ®é vµ c¸c n­íc cho biÕt: l­îng ph©n bãn thÝch hîp cho nh·n nh­ sau: c©y tõ 1 - 3 n¨m tuæi bãn 200g urª + 300 - 500g super l©n + 150 - 250g KCl chia lµm 2 - 3 lÇn bãn trong n¨m. C©y 3 tuæi trë lªn bãn 300 - 450g urª + 150 - 250g P2O5 + 350 - 450g KCl. B¶ng 2.2. L­îng ph©n bãn cho nh·n ë c¸c møc ®é tuæi kh¸c nhau Tuæi c©y (n¨m) Ph©n chuång (kg/c©y/n¨m) Canxi Amoninitrat (kg/c©y/n¨m) Superphotphat (kg/c©y/n¨m) KCl (kg/c©y/n¨m) 1-3 10 - 20 0,3 - 1,0 0,2 - 0,6 0,05 - 0,15 4-6 25 - 40 1,0 - 2,0 0,75 - 1,25 0,2 - 0,5 7-10 40 - 50 2,0 - 3,0 1,5 - 2,0 0,3 - 0,8 >10 60 3,5 2,25 0,6 ë ViÖt Nam l­îng ph©n bãn thÝch hîp cho nh·n nh­ sau: c©y tõ 1 - 3 n¨m tuæi bãn 200g urª + 300 - 500g super l©n + 150 - 250g KCl chia lµm 2 - 3 lÇn bãn trong n¨m. C©y 3 tuæi trë lªn bãn 300 - 450g urª + 150 - 250g P2O5 + 350 - 450g KCl . §­êng Hång DËt, 2003 [6] cho biÕt l­îng ph©n bãn tuú thuéc vµo t×nh tr¹ng sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c©y, ®é ph× nhiªu cña ®Êt. Tuú theo tõng n¬i mµ thay ®æi lo¹i ph©n cho phï hîp v× ®Æc ®iÓm ®Êt ®ai kh¸c nhau. Trªn c¬ së ®ã «ng ®Ò xuÊt l­îng ph©n bãn nh­ sau: Tr­íc khi ra hoa bãn 1/3 ®¹m vµ 1/3 kali. C©y tõ 1 - 3 n¨m tuæi bãn 200g urª, tõ 300 - 500g super l©n, tõ 150 - 250g kali clorua, chia lµm 2 - 3 lÇn bãn trong n¨m. C©y 3 tuæi trë lªn bãn 300 - 450g urª, 150 - 250g P2O5, 350 - 450g KCl . Khi qu¶ lín 1cm bãn 1/3 ®¹m vµ 1/3 kali. Tr­íc khi thu ho¹ch qu¶ kho¶ng 1 th¸ng bãn 1/3 kali, sau khi thu ho¹ch qu¶ bãn 1/3 ®¹m vµ toµn bé l©n. Hµng n¨m cÇn bãn thªm ph©n chuång hoai môc cho nh·n víi l­îng kho¶ng 10-20 kg/gèc. TrÇn ThÕ Tôc, 2004 [35] ®Ò xuÊt liÒu l­îng vµ tû lÖ: khi c©y cßn nhá 3-4 n¨m ®Çu cã thÓ dïng n­íc ph©n chuång pha lo·ng (tû lÖ 1:3) t­íi cho c©y, c¸ch 2 - 3 th¸ng t­íi mét lÇn, mçi lÇn t­íi 5 - 10 lÝt n­íc ph©n /c©y hoÆc cã thÓ thay thÕ b»ng 50 - 100g urª/c©y/n¨m. C©y cµng lín, t¸n cµng réng l­îng ph©n bãn cµng t¨ng. Cã thÓ bãn ph©n theo tuæi nh­ sau: B¶ng 2.3. L­îng ph©n bãn cho c©y theo tuæi (kg/c©y) Tuæi c©y Lo¹i ph©n 1- 4 n¨m 5 -10 n¨m Trªn 10 n¨m Ph©n h÷u c¬ 15 - 20 25 - 30 40 - 60 Ph©n l©n V¨n §iÓn 0,3 - 0,4 0,5 - 0,7 1,0 - 1,5 §¹m sunfat 0,5 - 0,7 1,0 - 1,5 2,0 - 3,0 Clorua kali 0,3 - 0,4 0,5 - 0,7 1,2 - 1,8 C¸ch bãn, ®­îc chia ra lµm 4 - 5 lÇn bãn: + LÇn thø nhÊt: vµo ®Çu th¸ng 2 lóc c©y ph©n ho¸ mÇm hoa, mçi c©y bãn 15 - 20 lÝt n­íc ph©n chuång, kh«ng bãn ®¹m qu¸ nhiÒu ®Ó tr¸nh cµnh mäc v­ît. + LÇn thø hai: bãn vµo cuèi th¸ng 3 ®Õn ®Çu th¸ng 4 víi 30% ph©n ®¹m, 30% Kali vµ 10 - 12% ph©n l©n. Môc ®Ých cña ®ît bãn lµ thóc hoa gióp hoa ph¸t triÓn tèt cã t¸c dông t¨ng kh¶ n¨ng ®Ëu qu¶. + LÇn thø ba: bãn vµo th¸ng 6 ®Õn th¸ng7 víi 40% ph©n ®¹m vµ 40% kali. Môc ®Ých cña ®ît bãn nµy lµ bæ sung dinh d­ìng cho qu¶ ph¸t triÓn, ®ång thêi chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn cho c©y ph¸t triÓn tèt trong n¨m tíi. + LÇn thø t­: bãn ®Çu th¸ng 7 ®Õn ®Çu th¸ng 8 tr­íc khi thu ho¹ch qu¶ 20 - 25 ngµy, nh»m cung cÊp dinh d­ìng vµo thêi kú qu¶ ph¸t triÓn nhanh vµ kh¾c phôc gi÷a yªu cÇu dinh d­ìng cña qu¶ vµ ph¸t triÓn cµnh. + LÇn thø n¨m: bãn sau khi thu ho¹ch qu¶ vµo th¸ng 8 ®Õn th¸ng 10 víi toµn bé ph©n h÷u c¬, 80-90% ph©n l©n vµ toµn bé l­îng ph©n ®¹m, l©n, kali cßn l¹i. Bïi ThÞ Mü Hång, 1997 [15] khi nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña liÒu l­îng N: P: K ®Õn n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt nh·n tiªu da bß cho biÕt c¸c c«ng thøc bãn N: P: K/c©y/n¨m (N: P2O5: K2O), c«ng thøc 450:240:330; vµ 350:180:270 céng ph©n h÷u c¬ lµm n¨ng suÊt nh·n t¨ng mét c¸ch cã ý nghÜa, c«ng thøc 400:210:300; 450:240:330 vµ 50:180:270 céng ph©n h÷u c¬ lµm t¨ng ®é Brix (%), ®Æc biÖt c«ng thøc 350:180:270 céng ph©n h÷u c¬ lµm cho vá qu¶ s¸ng vµ ®Ñp h¬n. B¸o c¸o tæng kÕt “X©y dùng m« h×nh th©m canh c©y nh·n H­ng Yªn”, (1997 - 1998) vµ (1999-2002) cho c©y nh·n thêi kú kinh doanh, tiÕn hµnh bãn ph©n lµm 3 giai ®o¹n: c©y tõ tr­íc ra hoa ®Õn ®Ëu qu¶, l­îng ph©n bãn cho c©y ë ®é tuæi 5 - 10 vµ hµng n¨m cho thu ho¹ch t­¬ng ®­¬ng 100 kg qu¶ t­¬i lµ 10 kg NPK hoÆc 5 kg l©n vi sinh + 0,3 kg urª + 0,3 kg KCl. Tõ ®Ëu qu¶ ®Õn thu hoÆch 0,5 - 0,8 kg urª + 1,0 - 1,5 kg KCl + 0,8 - 1, 0 kg L©n Super. Sau khi thu hoÆch bãn 50 - 100 kg ph©n chuång hoai + 1-2 kg urª + 2-3kg Kali clorua + 15 -20kg l©n Super ([25], [26]). Ngoµi biÖn ph¸p bãn gèc, ph­¬ng ph¸p phun ph©n qua l¸ còng ®· ®­îc sö dông víi c¸c lo¹i ph©n nh­ Komix, Superzin -K, Thiªn n«ng, Bayfolan, Orgamin…Nh»m bæ xung kÞp thêi dinh d­ìng lµm gi¶m tû lÖ rông, t¨ng träng l­îng qu¶, t¨ng n¨ng xuÊt nh·n, t¨ng ®é s¸ng vá. Ph©n bãn l¸ Thiªn n«ng ®· h¹n chÕ ®­îc sù rông tr¸i non, ph©n Komix, Superzin -K lµm t¨ng träng l­îng tr¸i ([2], [14], [46]). C¸c nguyªn tè vi l­îng ®­îc sö dông lµm ph©n bãn nhiÒu h¬n, trªn nhiÒu lo¹i c©y trång cho hiÖu qu¶ râ rÖt. Nh÷ng nghiªn cøu chØ râ: nguyªn tè vi l­îng cã vai trß quan träng trong h×nh thµnh vµ kÝch thÝch ho¹t ®éng cña c¸c hÖ thèng men gióp cho c¸c qu¸ tr×nh sinh lý, sinh ho¸ vµ vËn chuyÓn c¸c hîp chÊt h÷u c¬ trong c©y (Vò H÷u Yªm,1995 [50]). Nguyªn tè vi l­îng, xÐt vÒ mÆt sè l­îng c©y cÇn kh«ng nhiÒu, nh­ng mçi nguyªn tè ®Òu cã vai trß x¸c ®Þnh vµ kh«ng thÓ thay thÕ trong ®êi sèng c©y trång. * Nh÷ng nghiªn cøu vÒ c¾t tØa ®èi víi c©y nh·n Sù sinh tr­ëng tù nhiªn cña c©y ¨n qu¶ th­êng kh«ng ®¸p øng yªu cÇu vÒ cÊu tróc tèi ­u vµ thuËn lîi cho viÖc ch¨m sãc t¸n c©y. C¾t tØa sÏ cho bé t¸n hîp lý, c©y cã thÕ ®øng v÷ng ch¾c cho kh¶ n¨ng cho qu¶ vµ mang qu¶ tèt. C¾t tØa cßn lµ mét biÖn ph¸p ®iÒu chØnh dinh d­ìng, ®iÒu hoµ sinh tr­ëng vµ ra hoa kÕt qu¶ cña c©y. Víi nh÷ng c©y ®ang ra hoa kÕt qu¶ c¾t tØa cßn cã t¸c dông lµm trÎ ho¸ l¹i nh÷ng cµnh mang qu¶, do ®ã sÏ lµm t¨ng s¶n l­îng c©y ¨n qu¶ (Ph¹m V¨n C«n, 2004 [3]). Theo t¸c gi¶ TrÇn ThÕ Tôc, 2004 [34], [35] cho biÕt c¾t tØa lµ mét biÖn ph¸p kü thuËt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt, h¹n chÕ s©u bÖnh, kh¾c phôc hiÖn t­îng ra qu¶ c¸ch n¨m, kÐo dµi thêi gian thu ho¹ch vµ t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ. T¹o h×nh cho c©y thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n, c¾t tØa cho c©y thêi kú kinh doanh nh»m t¹o cho c©y cã bé t¸n hîp lý, cã kh¶ n¨ng hÊp thô tèt nhÊt n¨ng l­îng mÆt trêi vµ nguån dinh d­ìng tõ ®Êt. C¾t tØa lo¹i bá ®­îc c¸c cµnh bÞ s©u bÖnh, cµnh yÕu, cµnh mäc lén xén . Møc ®é c¾t tØa phô thuéc vµo søc khoÎ c©y, gièng, tuæi c©y ®Ó cã thÓ quyÕt ®Þnh møc c¾t ®au hay c¾t nhÑ. Nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ Vò M¹nh H¶i, Ph¹m V¨n C«n, NguyÔn ThÞ BÝch Hång vÒ ¶nh h­ëng cña biÖn ph¸p c¾t tØa ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa ®Ëu qu¶ cña nh·n [1], [48], [49] cho biÕt c©y c¾t tØa, vÖ sinh c©y sau thu ho¹ch phèi hîp víi tØa léc, tØa hoa vµ tØa qu¶ cã t¸c dông lµm t¨ng sè cµnh ra hoa, tû lÖ ®Ëu qu¶ vµ khèi l­îng trung b×nh qu¶, n¨ng suÊt nh·n t¨ng gÊp 2 lÇn so víi kh«ng t¸c ®éng. Nghiªn cøu cña t¸c gi¶ NguyÔn Huy BÝnh, 2006 [2] ¶nh h­ëng cña biÖn ph¸p c¾t tØa hoa, qu¶ tíi n¨ng suÊt, chÊt l­îng nh·n H­¬ng Chi cho biÕt viÖc tØa hoa, qu¶ ®Òu cã t¸c dông n©ng cao tû lÖ ®Ëu qu¶, n¨ng suÊt, chÊt l­îng qu¶ nh·n h¬n so víi ®Ó tù nhiªn. BiÖn ph¸p khoanh vá cã ý nghÜa rÊt râ rÖt trong viÖc lµm gi¶m sù ph¸t léc mïa ®«ng, xóc tiÕn sù ph©n ho¸ mÇm hoa tèt vµ ph­¬ng ph¸p khoanh xo¾n èc cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. Sö dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®iÒu khiÓn ra hoa b»ng c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng c¬ giíi nh­ khoanh vá th©n, buéc vßng trªn th©n c©y hoÆc buéc d©y thÐp hoÆc d©y nilon cã ®­êng kÝnh 2,5 - 3,0 mm th¾t chÆt vßng quanh th©n hoÆc cµnh khung sau 1 - 1,5 th¸ng nh»m h¹n chÕ rông qu¶ vµ t¨ng kh¶ n¨ng ®Ëu qu¶ ([2], [25], [48]). §ç V¨n Chu«ng, 2000 [5] ®· nghiªn cøu xö lý nh·n ra hoa b»ng khoanh vá. Tr­íc khi khoanh cµnh kho¶ng mét tuÇn phun 2 lÇn tobasun, víi c¸c vÕt khÊc tõ 6 - 12mm. Sau khi khÊc xong, b«i thuèc Rhidomil s¸t trïng, kho¶ng 25-35 ngµy sau, c©y nh·n sÏ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn giß hoa. * Nghiªn cøu vÒ s©u bÖnh h¹i nh·n Nh·n còng nh­ nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ kh¸c bÞ rÊt nhiÒu c¸c loµi dÞch h¹i tÊn c«ng, chóng g©y thiÖt h¹i mét c¸ch ®¸ng kÓ cho ng­êi s¶n xuÊt, cã nh÷ng loµi g©y h¹i ë møc ®é thÊp, nh­ng cã nh÷ng loµi lµm gi¶m n¨ng suÊt râ rÖt thËm chÝ cßn lµm mÊt mïa nh·n hoµn toµn. Theo nhiÒu tµi liÖu cña c¸c t¸c gi¶ ë n­íc ta trªn nh·n cã rÊt nhiÒu lo¹i dÞch h¹i. Cã 428 loµi c«n trïng, 166 loµi bÖnh h¹i trªn 23 lo¹i c©y ¨n qu¶ ë n­íc ta, trong ®ã trªn nh·n cã 12 lo¹i bÖnh vµ 38 lo¹i s©u h¹i ([43], [46], [47]). Mét sè loµi dÞch h¹i chñ yÕu nh­: - S©u h¹i: bä xÝt, rÖp s¸p, s©u ®ôc qu¶, s©u ®ôc th©n, s©u tiÖn vá, s©u ®ôc g©n l¸. - BÖnh h¹i: bÖnh s­¬ng mai, kh« ch¸y hoa, phÊn tr¾ng, vµng l¸, tæ rång h¹i hoa, bÖnh ®èm bå hãng, xÐm mÐp l¸. - C¸c lo¹i dÞch h¹i kh¸c: nhÖn, rèc, d¬i, chuét. C¸c tµi liÖu cña Trung Quèc [22], [23] cho thÊy, còng gièng nh­ ë n­íc ta, trªn nh·n, v¶i cã rÊt nhiÒu lo¹i dÞch h¹i nh­ng ®¸ng chó ý lµ c¸c lo¹i: bä xÝt nh·n v¶i, rÇy h¹i hoa, xÐn tãc ®èm sao, xÐn tãc mai rïa, ngµi nhá v»n chÐo, b­ím ngµi s¸p n©u vµng, rÖp s¸p, s©u ®ôc cµnh, bÖnh s­¬ng mai, ®èm l¸, hÐo cµnh, muéi ®en, tæ rång rång, nhÖn l«ng nhung, mèi, chuét, d¬i. Nhãm c¸c t¸c gi¶ Vò M¹nh H¶i, Ph¹m V¨n C«n, NguyÔn ThÞ BÝch Hång, 2005 [48] khi nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña thuèc BVTV (Rhidomill, Boocdo, Oxyclorua ®ång) cho thÊy ngoµi viÖc trõ bÖnh cßn lµm t¨ng tû lÖ ®Ëu qu¶, t¨ng kh¶ n¨ng duy tr× cña c©y cßn cã t¸c dông lµm t¨ng khèi l­îng trung b×nh qu¶, trong ®ã sö dông Rhidomill cho n¨ng suÊt cao nhÊt. §Ó n©ng cao tû lÖ ®Ëu qu¶ trong thêi gian c©y në hoa cã thÓ th¶ ong, thô phÊn nh©n t¹o, l¾c hoa sau m­a, phun n­íc khi kh« h¹n, c¾t bít chïm hoa. 2.3.5. Nghiªn cøu vÒ chÊt ®iÒu hoµ sinh tr­ëng, chÕ phÈm qua l¸ ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi ë n­íc ta, hiÖn nay h¹n chÕ cña s¶n xuÊt nh·n lµ n¨ng suÊt thÊp, s¶n l­îng kh«ng æn ®Þnh qua c¸c n¨m. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµ nh·n ra hoa kh«ng ®Òu. §iÒu nµy còng ®­îc c¸c nhµ khoa häc trong n­íc vµ ngoµi n­íc quan t©m nghiªn cøu. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay ë n­íc ta nãi riªng vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi nãi chung, viÖc nghiªn cøu vÒ t¸c ®éng cña c¸c chÊt ®iÒu hoµ sinh tr­ëng ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa, ®Ëu qu¶, t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng ®èi víi nh·n cßn ch­a nhiÒu vµ gi¶i ph¸p ®­a ra cßn ch­a ®ång bé. C¸c chÊt ®iÒu hoµ sinh tr­ëng cã vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nãi chung vµ c©y nh·n nãi riªng, tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c©y ®Òu cã sù tham gia cña c¸c chÊt ®iÒu hoµ sinh tr­ëng. Tuy nhiªn, tuú thuéc vµo tõng lo¹i chÊt mµ chóng cã thÓ tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh c¬ b¶n nh­: §iÒu khiÓn c¸c qu¸ tr×nh ra l¸, t¨ng tr­ëng chiÒu cao c©y, ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh ra hoa, ®Ëu qu¶ tr¸i vô; ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh ra rÔ cho cµnh gi©m, chiÕt cµnh; ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh giµ ho¸ cña c¸c bé phËn trªn c©y (Hoµng Minh TÊn vµ céng sù, 2000 [28]. Khi nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña Cloratkali (KClO3), Sodium hypochlorite (NaOCl) vµ Ca(ClO3)2 ®Õn sù ra hoa vµ thay ®æi sinh lý ë gièng nh·n, Daw Sritontip C vµ céng sù (2003), ®· tiÕn hµnh thÝ nghiÖm xö lý c¸c chÊt hãa häc trªn c©y nh·n tõ 10 - 12 tuæi vµo ngµy 30/11/1999 víi nång ®é t­¬ng øng lµ 5,25 vµ 5,55 g/m2 t¸n. KÕt qu¶ cho thÊy, ë nh÷ng c©y ®­îc xö lý, ra hoa tèt h¬n ë nh÷ng c©y kh«ng xö lý. Cô thÓ lµ, nh÷ng c©y cã xö lý KClO3 vµ NaOCl, hoa ra sím h¬n so víi nh÷ng c©y xö lý Ca(ClO3)2, bªn c¹nh ®ã ®· xuÊt hiÖn nh÷ng chïm hoa ng¾n ë nh÷ng c©y xö lý NaOCl vµ Ca(ClO3)2.. C¸c chÊt hãa häc nµy kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn sè qu¶ trªn chïm, kÝch cì qu¶ vµ c¸c thµnh phÇn trong qu¶ (Sritontip, C vµ céng sù, 2003[59]). Xö lý Ethrel víi nång ®é 1000ppm, GA3, IAA phèi hîp víi Ethrel, GA3 phèi hîp víi Ethrel lµm t¨ng tû lÖ hoa c¸i vµ tû lÖ ®Ëu qu¶ ®· cã hiÖu qu¶ lµm t¨ng n¨ng suÊt râ rÖt. Trong thêi kú c©y ra hoa, dïng thuèc trõ bÖnh Rhidomil MZ vµ Oxyclorua ®ång còng lµm t¨ng tû lÖ ®Ëu qu¶ vµ h¹n chÕ rông qu¶. Chen vµ céng sù, 1984 [53] cho biÕt, sö dông GA3 ë nång ®é 100mg/lÝt vµ ethrel 500-1000mg/lÝt còng lµm t¨ng kh¶ n¨ng ra hoa. Khi phun vµo thêi kú ph©n ho¸ mÇm hoa, chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr­ëng còng ®· lµm t¨ng kÝch th­íc hoa, sè l­îng hoa c¸i nhiÒu vµ lµm gi¶m l¸ dÞ h×nh trªn chïm hoa. Huang QiangWei, 1996 [54], ®· nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a PP333 vµ GA3 víi chÊt ®iÒu hoµ sinh tr­ëng néi sinh IPA (isopentenyladenosine), kÕt qu¶ cho thÊy: Hµm l­îng IPA trong nh÷ng m¾t xö lý PP333 cao h¬n ®¸ng kÓ so víi xö lý GA3, hµm l­îng IBA trong m¾t xö lý PP333 thÊp h¬n so víi xö lý GA3.. KÕt qu¶ x¸c nhËn r»ng, hµm l­îng GA3 vµ IBA cao lµm h¹n chÕ sù ph©n ho¸ mÇm, cßn hµm l­îng IPA trong c¸c mÇm cao cã lîi cho sù ph©n ho¸ mÇm. Sö dông PP333 lµm gi¶m ®é lín cña chïm, t¨ng kh¶ n¨ng ®Ëu qu¶ vµ n¨ng suÊt. Sù b¾t ®Çu në hoa sím h¬n còng nh­ thêi gian në hoa ng¾n h¬n ë nh÷ng c©y ®­îc xö lý 2- chloroethanephosphoricacid víi tû lÖ hoa c¸i/hoa ®ùc t¨ng khi t¨ng nång ®é xö lý (Saranant Subhadrabandhu, 1973 [58]). Nh÷ng c©y Chom-Pu trång ë hai ®iÓm cã ®é cao 300m t¹i Hung §ong- ChiÒng Mai (Th¸i Lan) ®­îc xö lý daminozide vµ malic hy®razide (MH) ë 3 nång ®é: 1000, 4000, 7000 ppm cho thÊy: ®­êng kÝnh cña lãng (®èt) giµ vµ míi, ®é dµi cña l¸ kÐp giµ vµ míi ë hai ®iÓm trång vµ ®é dµi cña nh÷ng mÇm míi kh«ng bÞ ¶nh h­ëng cña vÞ trÝ v­ên. Xö lý daminozide vµ MH kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn ®­êng kÝnh cña lãng giµ vµ ®é dµi cña mÇm giµ, l¸ chÐt giµ, mÇm míi, l¸ kÐp vµ l¸ chÐt míi ([51], [55]). ë Th¸i Lan, hiÖn nay nh·n ®­îc b¸n quanh n¨m, do ng­êi s¶n xuÊt ®· n¾m ®­îc vµ t¸c ®éng mét sè biÖn ph¸p kü thuËt s¶n xuÊt tr¸i vô. Tuy nhiªn, viÖc sö dông gièng, vµ c¸c lo¹i hãa chÊt ra hoa tr¸i vô ®Ó thóc ®Èy nh·n ra hoa tr¸i vô ®· ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m ([55], [56], [60]) . ë miÒn Nam ViÖt Nam, c¸c hé n«ng d©n ®· xö lý nh·n ra hoa thµnh c«ng. KÕt qu¶ cho thÊy, cÇn kÕt hîp c¸c biÖn ph¸p kü thuËt víi mét sè lo¹i ph©n bãn vµ hãa chÊt ®Ó lµm cho nh·n ra hoa ®ång lo¹t. TiÕn hµnh xö lý KClO3 (Clorat kali) hoµ tan trong n­íc t­íi ®Òu xung quanh t¸n c©y. Sau khi xö lý 25 - 35 ngµy, c©y sÏ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn giß hoa. Ngoµi sù t¸c ®éng cña c¸c hãa chÊt ra cßn cã c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh­; tØa cµnh, bÊm ngän, kÕt hîp víi ph©n bãn l¸, ph©n hãa häc. Sau khi thu ho¹ch 10 ngµy th× nh·n sÏ ra léc vµ khi 2 ®ît léc thµnh thôc dµi vµ kháe th× tiÕn hµnh xö lý KClO3 (Vò Ngäc, 2001 [20]). §ç V¨n Chu«ng, 2000 [5] ®· nghiªn cøu xö lý nh·n ra hoa lµ: t­íi KClO3 vµo gèc víi l­îng 100 - 120g/c©y cã ®­êng kÝnh t¸n 2,5m. Hoµ tan trong 10 lÝt n­íc t­íi xung quanh h×nh chiÕu cña t¸n c©y, sau khi xö lý t­íi ®ñ Èm trong vßng mét tuÇn th× sau 25 - 35 ngµy sÏ xuÊt hiÖn giß hoa. Ngoµi viÖc xö lý ra hoa cho nh·n b»ng ph­¬ng ph¸p t­íi KClO3 ®Ó lµm t¨ng sè c©y ra hoa, phun KClO3, víi nång ®é: 0,5; 1; 1,5; 2 vµ 2,5%, KNO3 víi nång ®é: 1; 2; 3 vµ 4%, kÕt qu¶ cho thÊy: KNO3 Ýt cã t¸c dông kÝch thÝch nh·n ra hoa, KClO3 cã t¸c dông kÝch thÝch nh·n ra hoa nh­ng ë nång ®é > 1,5% nã ®· g©y ch¸y l¸ nh·n do vËy n¨ng suÊt kh«ng cao (NguyÔn ThÞ BÝch Hång, 2001 [13]). ë Trung quèc, ng­êi ta dïng ph©n bãn hîp lý, ®óng lóc, c¾t tØa kÞp thêi hay cuèc lµm ®øt rÔ hoÆc phun ethrel ë nång ®é 400ppm khi léc ®«ng dµi 5 - 10 cm còng lµm t¨ng ®­îc n¨ng suÊt nh·n ([21], [22], [23]). Xö lý Ethrel víi nång ®é 400 - 500ppm cho nh÷ng c©y nh·n ra léc ®«ng tõ 5 - 7cm sÏ lµm t¨ng sè c©y ra hoa, tõ ®ã lµm t¨ng n¨ng suÊt nh·n (NguyÔn ThÞ BÝch Hång, 2001 [13]). C¸c biÖn ph¸p cã t¸c ®éng tèt ®Õn viÖc lµm t¨ng kh¶ n¨ng ra hoa, ®Ëu qu¶ cña nh·n lµ phun chÕ phÈm ®Ëu qu¶, chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr­ëng nh­, α-NAA, GA3, KClO3, c¸c lo¹i ph©n bãn qua l¸ nh­ kÝch ph¸t tè hoa tr¸i thiªn n«ng, Atonic, Bayfolan, Orgarmin. Cã thÓ dïng riªng rÏ hay dïng hçn hîp c¸c nguyªn tè vi l­îng víi c¸c chÊt kÝch thÝch sinh tr­ëng vµ phun khi hoa b¾t ®Çu në, hoa në ré cã t¸c dông lµm t¨ng tû lÖ ®Ëu qu¶, gi¶m tû lÖ rông qu¶ non ([14], [12], [38], [39]). NguyÔn Huy BÝnh, 2006 [2] ®· nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña GA3 vµ axÝt Boric ®Õn n¨ng suÊt vµ phÈm chÊt cña nh·n H­¬ng Chi ®Òu cã t¸c dông lµm t¨ng tû lÖ ®Ëu qu¶, gi¶m tû lÖ rông qu¶ non, n¨ng suÊt cao h¬n so víi ®èi chøng (163,53 - 173,21%). Theo NguyÔn M¹nh Dòng, 2001 [8] qu¸ tr×nh sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña nh·n, v¶i ®­îc chia thµnh 3 giai ®o¹n: giai ®o¹n b¾t ®Çu tÝnh tõ thêi ®iÓm sau khi thu ho¹ch qu¶ ®Õn tr­íc khi c©y ra hoa, tõ khi c©y ra hoa ®Õn lóc ®Ëu qu¶ vµ tõ khi cã qu¶ non ®Õn lóc thu ho¹ch. ViÖc xö lý Thiourea còng ®· ®­îc ¸p dông cho c©y v¶i mét c©y cã hä hµng gÇn víi nh·n, ë nång ®é tõ 300ppm ®Õn 900ppm, tû lÖ ®Ëu qu¶ cao h¬n so víi ®èi chøng. Trong ®ã c«ng thøc phun thiourea ë nång ®é 500ppm lµm t¨ng n¨ng suÊt 52,4%. Xö lý paclobutrazol b»ng phun ë nång ®é 900ppm lµm t¨ng n¨ng suÊt 43,1%; vµ t­íi 15gam/c©y lµm t¨ng n¨ng suÊt 85,2% so víi ®èi chøng. Sö dông thiourea ë nång ®é 500ppm còng cho n¨ng suÊt cao h¬n so víi ®èi chøng (§µo Quang NghÞ, 2005 [18]) * Tõ nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn cho thÊy: Qu¸ tr×nh sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña nh·n yªu cÇu kh¸ chÆt chÏ vÒ ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu, nhÊt lµ c¸c yÕu tè nhiÖt ®é, l­îng m­a. §©y lµ nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng ph©n ho¸ mÇm hoa, ph¸t triÓn hoa, ph¸t triÓn qu¶. Ngoµi mét sè yÕu tè tù nhiªn nh­: gièng, ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu, ®Æc biÖt lµ mïa ®«ng ®ñ l¹nh vµ kh« cã t¸c ®éng ®Õn c©y nh·n ®Ó c©y ngõng sinh tr­ëng, chuyÓn giai ®o¹n, th× mét sè biÖn ph¸p kü thuËt do con ng­êi t¸c ®éng ®óng lóc vµ hîp lý sÏ h¹n chÕ ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn bÊt thuËn cña m«i tr­êng ®èi víi c©y nh·n vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh ra hoa ®Ëu qu¶ còng nh­ ph¸t triÓn qu¶ nh·n. Sù rông qu¶ lµ mét trong nh÷ng nh©n tè g©y n¨ng suÊt thÊp vµ thÊt th­êng trªn c©y nh·n. Nguyªn nh©n lµ do: ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu, chÕ ®é dinh d­ìng, s©u bÖnh h¹i… V× vËy muèn n©ng cao ®­îc n¨ng suÊt cÇn h¹n chÕ ®­îc hiÖn t­îng rông qu¶ cho nh·n. 3. Néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1. Néi dung nghiªn cøu + §iÒu tra, ®¸nh gi¸ tæng quan vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn - kinh tÕ x· héi, ®iÒu kiÖn trång trät vµ ph©n tÝch yÕu tè thuËn lîi, khã kh¨n ¶nh h­ëng ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt nh·n t¹i H­ng Yªn. + Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña thêi gian khoanh vá ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa ®Ëu qu¶ cña nh·n H­¬ng Chi. + Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña nång ®é, liÒu l­îng KClO3 ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa, ®Ëu qu¶, n¨ng suÊt, chÊt l­îng cña nh·n H­¬ng Chi. + Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña mét sè chÕ phÈm bãn l¸ (Atonik, Yogen, Rong biÓn, GA3, Axit Boric) ®Õn n¨ng suÊt, chÊt l­îng nh·n H­¬ng Chi. + Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña biÖn ph¸p c¾t tØa l¸ trªn chïm hoa ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa, ®Ëu qu¶ cña nh·n H­¬ng Chi. 3.2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.2.1. Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra TiÕn hµnh pháng vÊn theo ph­¬ng ph¸p (PRA) t¹i 240 n«ng hé cña 8 x·, ph­êng thuéc 02 huyÖn, thÞ vÒ ®é tuæi cña c©y, kü thuËt canh t¸c… theo mÉu phiÕu ®iÒu tra lËp s½n. 3.2.2. Thu thËp tµi liÖu Thu thËp tµi liÖu s½n cã t¹i c¸c c¬ quan qu¶n lý: ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi, khÝ hËu thêi tiÕt, diÖn tÝch, n¨ng suÊt, gi¸ b¸n qu¶ nh·n t­¬i. 3.2.3. Nghiªn cøu thÝ nghiÖm ®ång ruéng Nghiªn cøu thÝ nghiÖm t¹i võên b¶o tån nh·n lång cña Trung t©m øng dông tiÕn bé KH&CN - Së Khoa häc vµ C«ng nghÖ - thÞ x· H­ng Yªn - tØnh H­ng Yªn, v­ên nh·n trång trªn ®Êt phï sa cæ kh«ng ®­îc båi tô hµng n¨m, n»m trong ®ª s«ng Hång cã chÕ ®é ch¨m sãc, phßng trõ s©u bÖnh nh­ nhau. ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ trªn c©y nh·n H­¬ng Chi 7 n¨m tuæi vµ c©y ®­îc nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p chiÕt cµnh. ThÝ nghiÖm 1: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña thêi gian khoanh vá ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa, ®Ëu qu¶ cña nh·n H­¬ng Chi. + C«ng thøc thÝ nghiÖm: C«ng thøc 1: kh«ng khoanh vá (§/C) C«ng thøc 2: khoanh vá vµo 01/11 C«ng thøc 3: khoanh vá vµo 10/11 C«ng thøc 4: khoanh vá vµo 20/11 C«ng thøc 5: khoanh vá vµo 30/11 + Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh: - TiÕn hµnh khoanh vá b»ng lo¹i c­a s¾t cã ®é më l­ìi c­a 2 mm, khoanh trªn cµnh cÊp 2 (cµnh cã ®­êng kÝnh 4-5 cm), ¸p dông biÖn ph¸p khoanh so¾n èc 2 vßng, kho¶ng c¸ch gi÷a 2 vßng lµ 1,5-2,5 cm. Sè c©y cho mçi c«ng thøc lµ 3 c©y, 3 lÇn nh¾c l¹i. Tæng sè c©y nghiªn cøu lµ 15 c©y. ThÝ nghiÖm 2: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña nång ®é KClO3 phun qua l¸ ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa, ®Ëu qu¶, n¨ng suÊt, chÊt l­îng cña nh·n H­¬ng Chi + C«ng thøc thÝ nghiÖm: C«ng thøc 1: Kh«ng phun (§/C 1) C«ng thøc 2: Phun n­íc l· (§/C 2) C«ng thøc 3: Nång ®é 0,5 % C«ng thøc 4: Nång ®é 1,0 % C«ng thøc 5: Nång ®é 1,5 % C«ng thøc 6: Nång ®é 2,0 % C«ng thøc 7: Nång ®é 2,5 % * Thêi gian phun vµo ngµy 20/12/2007. * Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh: ho¸ chÊt sö dông phun ®Ó thóc ®Èy viÖc ra hoa, ®Ëu qu¶ cña c©y nh·n lµ KClO3, ®­îc phun 1 lÇn ­ít ®Òu bÒ mÆt t¸n l¸ cña c©y nh·n khi thêi tiÕt r©m m¸t. + Bè trÝ thÝ nghiÖm: Sè c©y cho mçi c«ng thøc lµ 3 c©y, gåm 3 lÇn nh¾c l¹i. Tæng sè c©y thÝ nghiÖm lµ 21 c©y. ThÝ nghiÖm 3: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña liÒu l­îng KClO3 t­íi vµo ®Êt ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa, ®Ëu qu¶, n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cña nh·n H­¬ng Chi + C«ng thøc thÝ nghiÖm: C«ng thøc 1: Kh«ng t­íi (§/C 1) C«ng thøc 2: T­íi n­íc l· (§/C 2) C«ng thøc 3: TiÒu l­îng 6 gam/1m2 C«ng thøc 4: LiÒu l­îng 8 gam/1m2 C«ng thøc 5: LiÒu l­îng 10 gam/1m2 C«ng thøc 6: LiÒu l­îng 12 gam/1m2 C«ng thøc 7: LiÒu l­îng 14 gam/1m2 * Thêi gian t­íi vµo ngµy 15/11/2007. * Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh: ho¸ chÊt sö dông t­íi ®Ó thóc ®Èy viÖc ra hoa, ®Ëu qu¶ cña c©y nh·n lµ KClO3, liÒu l­îng trªn ®­îc tÝnh trªn 1m2 diÖn tÝch h×nh chiÕu t¸n l¸. Vµ ®­îc pha tan ®Òu trong 30 lÝt n­íc råi t­íi xung quanh 1/2 b¸n kÝnh h×nh chiÕu t¸n l¸ phÝa ngoµi gèc c©y. + Bè trÝ thÝ nghiÖm: ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn hoµn chØnh (RCBD), 3 lÇn nh¾c l¹i, mçi lÇn nh¾c l¹i 1 c©y/1 c«ng thøc. Tæng sè c©y thÝ nghiÖm lµ 21 c©y ThÝ nghiÖm 4: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña mét sè chÕ phÈm bãn l¸ ®Õn n¨ng suÊt, chÊt l­îng nh·n H­¬ng Chi. + C«ng thøc thÝ nghiÖm: C«ng thøc 1: Kh«ng phun (§/C 1) C«ng thøc 2: Phun n­íc l· (§/C 2) C«ng thøc 3: Phun Atonik C«ng thøc 4: Phun Yogen C«ng thøc 5: Phun Rong biÓn C«ng thøc 6: Phun GA3 40 ppm C«ng thøc 7: Phun GA3 40 ppm + 1/1000 AxÝt Boric. + Bè trÝ thÝ nghiÖm: ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn hoµn chØnh (RCBD), 3 lÇn nh¾c l¹i, mçi lÇn nh¾c l¹i 1 c©y/1 c«ng thøc. Tæng sè c©y thÝ nghiÖm lµ 21 c©y. Bè trÝ mçi c©y theo dâi 30 chïm hoa (qu¶)/1c©y, 3 lÇn nh¾c l¹i tæng sè chïm theo dâi cho mét c«ng thøc lµ 90 chïm. Qui tr×nh phun: Phun lÇn 1: Thêi kú chuÈn bÞ në hoa. Phun lÇn 2: Thêi kú tµn hoa. Phun lÇn 3: Thêi kú sau tµn hoa (sau tµn hoa 5-7 ngµy). C¸ch phun: Sö dông b×nh phun 10 lÝt, phun ­ít toµn bé bÒ mÆt l¸ trªn ®Çu cµnh vµ chïm hoa cña c©y khi trêi r©m m¸t. ThÝ nghiÖm 5: Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña thêi gian c¾t tØa l¸ trªn chïm hoa ®Õn kh¶ n¨ng ra hoa, ®Ëu qu¶ cña nh·n H­¬ng Chi. + C«ng thøc thÝ nghiÖm: C«ng thøc 1: Kh«ng c¾t (§/C) C«ng thøc 2: C¾t ngay sau khi l¸ non xuÊt hiÖn. C«ng thøc 3: C¾t sau 10 ngµy l¸ non xuÊt hiÖn C«ng thøc 4: C¾t sau 20 ngµy l¸ non xuÊt hiÖn C«ng thøc 5: C¾t sau 30 ngµy l¸ non xuÊt hiÖn + Bè trÝ thÝ nghiÖm: ThÝ nghiÖm ®­îc bè trÝ theo khèi ngÉu nhiªn hoµn chØnh (RCBD), 3 lÇn nh¾c l¹i, mçi lÇn nh¾c l¹i 1 c©y/1 c«ng thøc. Tæng sè c©y thÝ nghiÖm lµ 15 c©y. 3.2.4. C¸c chØ tiªu vµ ph­¬ng ph¸p theo dâi * §iÒu tra, ®¸nh gi¸ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn - kinh tÕ x· héi, kü thuËt canh t¸c ¶nh h­ëng ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt nh·n t¹i H­ng Yªn: Thu thËp c¸c th«ng tin sau: + §iÒu kiÖn tù nhiªn - kinh tÕ x· héi vïng nh·n H­ng Yªn. + C¸c gièng c©y ¨n qu¶, tû lÖ c¬ cÊu trªn v­ên cña c¸c gièng c©y ¨n qu¶. + DiÔn biÕn vÒ diÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l­îng nh·n qua c¸c n¨m. + DiÔn biÕn vÒ gi¸ b¸n mét sè gièng nh·n chÝnh. + T×nh h×nh øng dông khoa häc kü thuËt vµo ch¨m sãc vµ qu¶n lý v­ên nh·n cña c¸c n«ng hé (bãn ph©n, tØa cµnh…. . trong n¨m). + DiÔn biÕn t×nh h×nh ph¸t sinh, ph¸t triÓn mét sè ._.g nghÖ sau thu ho¹ch (2002), KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ 2002, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. ViÖn Di truyÒn n«ng nghiÖp (2005), B¸o c¸o tæng kÕt dù ¸n b¶o tån ®a d¹ng sinh häc. ViÖn nghiªn cøu c©y ¨n qu¶ miÒn Nam (2001), KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ c©y ¨n qu¶, NXB N«ng nghiÖp TP Hå ChÝ Minh, TP Hå ChÝ Minh, tr. 165 - 175 ViÖn nghiªn cøu rau qu¶ (2006), KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc c«ng vÒ Rau, Hoa, Qu¶ vµ d©u t»m t¬ giai ®o¹n 2001 - 2005, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi, tr. 47-51. ViÖn nghiªn cøu Rau qu¶ (2005), Sè liÖu thèng kª vÒ c©y ¨n qu¶, Tµi liÖu tæng hîp vµ l­u hµnh néi bé. ViÖn nghiªn cøu Rau qu¶ (2000), KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc vÒ Rau qu¶, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi, tr. 78 - 82. Vò H÷u Yªm (1995), Gi¸o tr×nh ph©n bãn vµ c¸ch bãn ph©n, Nxb N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Tµi liÖu tiÕng anh Chaitrakulsup, T; Sidthiwong, P; Gemma, H vµ Oogaki, C, (1989), Japese Journal of Tropical Agriculture, vol 33 P. 73-80. Chapman K. P. (1995). Tree fruit field guide: Longan, Winrok International Institute For Agricultural Development Petit jean Mountain Morrilton, Arkansans USA. Chen, K. M; Wu, X. M; Pan, Y. X; He, G. Z; Yu, Y. B, (1984) Studies on inflorecence inductionb and the control of compound leaves at the base of inflorescences on longan trees using plant growth regulators, Fujian Agricultural Science and Technology, p29 - 31. Huang QiangWei (1996), Effects of plant growth regulators on endogenous hormones and bud differentiation of longan, Acta Botanica Yunnanica, vol 18, p145 - 150, (Bioengineering College, Fujian Normal Nuchrin Boontum, Paitoon leksawasdi (1996), Fruit damge by litchi and longan fruit borer (Conopomorpha sp. Gracillariidae: Lepidoptera), Kasetsart Univ, BangKok (Th¸iLan), 34th Kas0etesart Univ annual conference, BangKok (Th¸iLan), 406 pp. 7 - 11. Popenoe Wilson (1924), Manual of tropical and subtropical fruits, Mae Millan Company, New York Quang zhou (2000), 1st international symposium on litchi and longan, China June, p19 - 23. Saranant Subhadrabandhu (1973), Effect of some growth regulators on the flowering and sex ratio of the longan variety Bai-dam- Thailan, Kasetsart University: Annual report 1972 - 1973, p54 - 56. Sritontip, C, khaosumain, Y, changjaraja, S. and poruk sa, R. (2003), Effects of potassium chlorate (KclO3), sodium hypochlorite (NaOCl) and calcium hypochlorite (Ca(ClO)2) on flwering and some phy sio logical changes in longan (Dimocarpus longan Lour) CV. Daw, Lampang Agricultural Reseach and Training center, Rajamangala Institute of Technology, Muang, lampang 2000, Thai Land. Supriyanto A, Hardiyanto Samekto H, Kristianto D, (1999), Technological package of longan seedling by mini grafting - Mahfud - M. C, Widjajanto - D. D, Rosmahani - L (Eds). Balai Pengkajian Teknologi Pertarian, Karangploso (Indonesia), Proceedings of the seminar on research result and priority commodity assessment, Karangploso (Indonesia). BPTP. 1997, pp. 314 - 327 Wong Kai Choo (december 2000), Longan production in ASIA - Bangkok, Thai Lan, N. Phô lôc ThÝ nghiÖm I: Khoanh vá vµo ngµy 30/11/2007 ThÝ nghiÖm II: Phun KClO3 nång ®é 2,5g/lÝt ThÝ nghiÖm III: T­íi KClO3 nång ®é 10g/m2 ThÝ nghiÖm IV: Phun GA3 + Boric ThÝ nghiÖm V: Kh«ng c¾t tØa l¸ non KÕt qu¶ cña thÝ nghiÖm t­íi KClO3 nång ®é 10g/m2 Phô lôc 1: C¸ch tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm khoanh vá tÝnh cho 1 c©y §vt: ®/c©y C«ng thøc Tæng thu Chi phÝ L·i thuÇn Tæng chi Chi phÝ s¶n xuÊt t¹i v­ên Chi phÝ C«ng khoanh vá CT1 662.700 194.900 194.900 - 468.000 CT2 868.800 197,900 194.900 3,0 670.900 CT3 1.102.050 197,900 194.900 3,0 904.150 CT4 1.097.700 197,900 194.900 3,0 899.800 CT5 1.003.650 197,900 194.900 3,0 805.750 Ghi chó: C«ng lao ®éng phæ th«ng tÝnh víi gi¸: 30.000 ®/1 c«ng - Gi¸ nh·n tÝnh trung b×nh lµ: 15.000 ®/1kg Phô lôc 2: C¸ch tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm 2 ¶nh h­ëng cña nång ®é KClO3 phun qua l¸ tÝnh cho 1 c©y §vt: ®/c©y C«ng thøc Tæng thu Chi phÝ L·i thuÇn Tæng chi Chi phÝ s¶n xuÊt t¹i v­ên Chi phÝ C«ng phun Chi phÝ ho¸ chÊt KClO3 CT1 832.050 194.900 194.900 - 637.150 CT2 820.650 200.900 197.900 3.000 619.750 CT3 1.130.700 201.050 197.900 3.000 150 929.650 CT4 1.089.300 201.200 197.900 3.000 300 888.100 CT5 768.600 201.350 197.900 3.000 450 567.250 CT6 514.050 201.500 197.900 3.000 600 312.550 CT7 472.650 201.650 197.900 3.000 750 271.000 Ghi chó: Gi¸ 1kg KClO3 (S¶n xuÊt t¹i Trung Quèc) b»ng 99.000 ®ång. Phô lôc 3: C¸ch tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm 3 ¶nh h­ëng cña liÒu l­îng KClO3 t­íi vµo ®Êt tÝnh cho 1 c©y §vt: ®/c©y C«ng thøc Tæng thu Chi phÝ L·i thuÇn Tæng chi Chi phÝ s¶n xuÊt t¹i v­ên Chi phÝ c«ng phun Chi phÝ ho¸ chÊt KClO3 CT1 657.150 194.900 194.900 - - 462.250 CT2 696.750 207.900 197.900 10.000 - 448.850 CT3 1.100.100 218.900 197.900 10.000 11.000 881.200 CT4 1.220.550 222.000 197.900 10.000 14.100 998.550 CT5 1.234.650 227.400 197.900 10.000 19.500 1.007.250 CT6 1.135.800 229.100 197.900 10.000 21.200 906.700 CT7 1.073.400 233.700 197.900 10.000 25.800 839.700 Phô lôc 4 : C¸ch tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm 4 ¶nh h­ëng cña c¸c chÕ phÈm qua l¸ tÝnh cho 1 c©y §vt: ®/c©y C«ng thøc Tæng thu Chi phÝ L·i thuÇn Tæng chi Chi phÝ s¶n xuÊt t¹i v­ên Chi phÝ C«ng phun Chi phÝ chÕ phÈm qua l¸ CT1 634.050 194.900 194.900 - - 439.150 CT2 657.150 206.900 197.900 9.000 - 450.250 CT3 1.035.900 208.100 197.900 9.000 1.200 827.800 CT4 933.150 208.400 197.900 9.000 1.500 724.750 CT5 950.550 29.900 197.900 9.000 3.000 704.650 CT6 984.450 226.900 197.900 9.000 20.000 757.550 CT7 1.176.750 227.900 197.900 9.000 21.000 948.850 - Gi¸ 1gam GA3 b»ng 40.000 ®ång ( S¶n xuÊt t¹i Trung Quèc), l­îng axÝt Boric 1/1000 tÝnh cho 1 c©y thÝ nghiÖm 3 lÇn phun = 1000 ®ång. L­îng Atonik tÝnh phun 3 lÇn = 1.200/c©y. L­îng Yogen tÝnh phun 3 lÇn = 1.500/c©y. L­îng Rong biÓn tÝnh phun 3 lÇn = 3.000/c©y. Phô lôc 5: C¸ch tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm c¾t tØa l¸ tÝnh cho 1 c©y §vt: ®/c©y C«ng thøc Tæng thu Chi phÝ L·i thuÇn Tæng chi Chi phÝ s¶n xuÊt t¹i v­ên Chi phÝ C«ng c¾t tØa l¸ CT1 425.100 194.900 194.900 - 230.200 CT2 672.300 204.900 194.900 10.000 467.400 CT3 641.250 204.900 194.900 10.000 436.350 CT4 550.650 204.900 194.900 10.000 345.750 CT5 512.700 204.900 194.900 10.000 307.800 Phô lôc 6: chi phÝ cho s¶n xuÊt cña c¸c c©y nh·n trong v­ên kh«ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p thÝ nghiÖm (tÝnh trung b×nh cho mét c©y/ n¨m) §¬n vÞ tÝnh: ®ång H¹ng môc §¬n vÞ tÝnh Sè l­îng §¬n gi¸ (®ång) Thµnh tiÒn 1. VËt t­ - Ph©n h÷u c¬ Kg 30 200 6.000 - §¹m Ure Kg 1,5 9.000 13.500 -L©n Super Kg 3,0 1.800 5.400 - Laliclorua Kg 1,5 10.000 15.000 - Thuèc BVTV 20.000 2. C«ng lao ®éng - Lµm cá C«ng 1,5 30.000 45.000 - Bãn ph©n C«ng 1 30.000 30.000 - Phun thuèc C«ng 0,5 30.000 15.000 - VÖ sinh c¾t tØa C«ng 0,5 30.000 15.000 T­íi n­íc C«ng 0,5 30.000 15.000 Thu h¸i C«ng 0,5 30.000 15.000 Tæng céng 194.900 Phô lôc 1: C¸ch tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm khoanh vá tÝnh cho 1 c©y §vt: ®/c©y C«ng thøc Tæng thu Chi phÝ L·i thuÇn Tæng chi Chi phÝ s¶n xuÊt t¹i v­ên Chi phÝ C«ng khoanh vá CT1 662.700 194.900 194.900 - 468.000 CT2 868.800 197,900 194.900 3,0 670.900 CT3 1.102.050 197,900 194.900 3,0 904.150 CT4 1.097.700 197,900 194.900 3,0 899.800 CT5 1.003.650 197,900 194.900 3,0 805.750 Ghi chó: C«ng lao ®éng phæ th«ng tÝnh víi gi¸: 30.000 ®/1 c«ng - Gi¸ nh·n tÝnh trung b×nh lµ: 15.000 ®/1kg Phô lôc 2: C¸ch tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm 2 ¶nh h­ëng cña nång ®é KClO3 phun qua l¸ tÝnh cho 1 c©y §vt: ®/c©y C«ng thøc Tæng thu Chi phÝ L·i thuÇn Tæng chi Chi phÝ s¶n xuÊt t¹i v­ên Chi phÝ C«ng phun Chi phÝ ho¸ chÊt KClO3 CT1 832.050 194.900 194.900 - 637.150 CT2 820.650 200.900 197.900 3.000 619.750 CT3 1.130.700 201.050 197.900 3.000 150 929.650 CT4 1.089.300 201.200 197.900 3.000 300 888.100 CT5 768.600 201.350 197.900 3.000 450 567.250 CT6 514.050 201.500 197.900 3.000 600 312.550 CT7 472.650 201.650 197.900 3.000 750 271.000 Ghi chó: Gi¸ 1kg KClO3 (S¶n xuÊt t¹i Trung Quèc) b»ng 99.000 ®ång. Phô lôc 3: C¸ch tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm 3 ¶nh h­ëng cña liÒu l­îng KClO3 t­íi vµo ®Êt tÝnh cho 1 c©y §vt: ®/c©y C«ng thøc Tæng thu Chi phÝ L·i thuÇn Tæng chi Chi phÝ s¶n xuÊt t¹i v­ên Chi phÝ c«ng phun Chi phÝ ho¸ chÊt KClO3 CT1 657.150 194.900 194.900 - - 462.250 CT2 696.750 207.900 197.900 10.000 - 448.850 CT3 1.100.100 218.900 197.900 10.000 11.000 881.200 CT4 1.220.550 222.000 197.900 10.000 14.100 998.550 CT5 1.234.650 227.400 197.900 10.000 19.500 1.007.250 CT6 1.135.800 229.100 197.900 10.000 21.200 906.700 CT7 1.073.400 233.700 197.900 10.000 25.800 839.700 Phô lôc 4 : C¸ch tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm 4 ¶nh h­ëng cña c¸c chÕ phÈm qua l¸ tÝnh cho 1 c©y §vt: ®/c©y C«ng thøc Tæng thu Chi phÝ L·i thuÇn Tæng chi Chi phÝ s¶n xuÊt t¹i v­ên Chi phÝ C«ng phun Chi phÝ chÕ phÈm qua l¸ CT1 634.050 194.900 194.900 - - 439.150 CT2 657.150 206.900 197.900 9.000 - 450.250 CT3 1.035.900 208.100 197.900 9.000 1.200 827.800 CT4 933.150 208.400 197.900 9.000 1.500 724.750 CT5 950.550 29.900 197.900 9.000 3.000 704.650 CT6 984.450 226.900 197.900 9.000 20.000 757.550 CT7 1.176.750 227.900 197.900 9.000 21.000 948.850 - Gi¸ 1gam GA3 b»ng 40.000 ®ång ( S¶n xuÊt t¹i Trung Quèc), l­îng axÝt Boric 1/1000 tÝnh cho 1 c©y thÝ nghiÖm 3 lÇn phun = 1000 ®ång. L­îng Atonik tÝnh phun 3 lÇn = 1.200/c©y. L­îng Yogen tÝnh phun 3 lÇn = 1.500/c©y. L­îng Rong biÓn tÝnh phun 3 lÇn = 3.000/c©y. Phô lôc 5: C¸ch tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm c¾t tØa l¸ tÝnh cho 1 c©y §vt: ®/c©y C«ng thøc Tæng thu Chi phÝ L·i thuÇn Tæng chi Chi phÝ s¶n xuÊt t¹i v­ên Chi phÝ C«ng c¾t tØa l¸ CT1 425.100 194.900 194.900 - 230.200 CT2 672.300 204.900 194.900 10.000 467.400 CT3 641.250 204.900 194.900 10.000 436.350 CT4 550.650 204.900 194.900 10.000 345.750 CT5 512.700 204.900 194.900 10.000 307.800 Phô lôc 6: chi phÝ cho s¶n xuÊt cña c¸c c©y nh·n trong v­ên kh«ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p thÝ nghiÖm (tÝnh trung b×nh cho mét c©y/ n¨m) §¬n vÞ tÝnh: ®ång H¹ng môc §¬n vÞ tÝnh Sè l­îng §¬n gi¸ (®ång) Thµnh tiÒn 1. VËt t­ - Ph©n h÷u c¬ Kg 30 200 6.000 - §¹m Ure Kg 1,5 9.000 13.500 -L©n Super Kg 3,0 1.800 5.400 - Laliclorua Kg 1,5 10.000 15.000 - Thuèc BVTV 20.000 2. C«ng lao ®éng - Lµm cá C«ng 1,5 30.000 45.000 - Bãn ph©n C«ng 1 30.000 30.000 - Phun thuèc C«ng 0,5 30.000 15.000 - VÖ sinh c¾t tØa C«ng 0,5 30.000 15.000 T­íi n­íc C«ng 0,5 30.000 15.000 Thu h¸i C«ng 0,5 30.000 15.000 Tæng céng 194.900 KÕt qu¶ ph©n tÝch Data File :TGKHOANHVO Title : chieudaichumhoa Case Range : 16 - 20 Variable 3 : chieudaichumhoa Error Mean Square = 27.92 Error Degrees of Freedom = 8 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 15.68 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 9.948 s_ = 3.050 at alpha = 0.050 x Original Order Ranked Order Mean 1 = 32.30 A Mean 4 = 35.60 A Mean 2 = 32.63 A Mean 3 = 34.23 A Mean 3 = 34.23 A Mean 5 = 33.70 A Mean 4 = 35.60 A Mean 2 = 32.63 A Mean 5 = 33.70 A Mean 1 = 32.30 A  Title : tylegiuqua60 Variable 3 : tylegiuqua60 Function : RANGE Error Mean Square = 0.004000 Error Degrees of Freedom = 8 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 15.37 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 0.1191 s_ = 0.03651 at alpha = 0.050 x Original Order Ranked Order Mean 1 = 0.3933 A Mean 4 = 0.4467 A Mean 2 = 0.3800 A Mean 3 = 0.4167 A Mean 3 = 0.4167 A Mean 5 = 0.4000 A Mean 4 = 0.4467 A Mean 1 = 0.3933 A Mean 5 = 0.4000 A Mean 2 = 0.3800 A  Data File :KHOANHVO Title : bang4.12 Variable 2 : soqua/chum Error Mean Square = 10.303 Error Degrees of Freedom = 8 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 5.907 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 6.041 s_ = 1.759 at alpha = 0.050 x Original Order Ranked Order Mean 1 = 49.30 B Mean 3 = 56.50 AB Mean 2 = 51.70 B Mean 1 = 49.30 B Mean 3 = 56.50 AB Mean 2 = 51.70 B Mean 4 = 59.80 A Mean 4 = 59.80 A Mean 5 = 54.60 AB Mean 5 = 54.60 AB Mean 6 = 36.80 B Mean 6 = 36.80 B Mean 7 = 35.70 B Mean 7 = 35.70 Variable 3 : tylecanhra hoa Error Mean Square = 0.01800 Error Degrees of Freedom = 8 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 10.99 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 0.2526 s_ = 0.07746 at alpha = 0.050 x Original Order Ranked Order Mean 1 = 0.7300 C Mean 4 = 1.570 A Mean 2 = 1.197 B Mean 5 = 1.320 AB Mean 3 = 1.273 B Mean 3 = 1.273 B Mean 4 = 1.570 A Mean 2 = 1.197 B Mean 5 = 1.320 AB Mean 1 = 0.7300 C  Data File : BA4 Title : khoanhvo Case Range : 16 - 20 Variable 5 : nang suat Function : RANGE Error Mean Square = 46.41 Error Degrees of Freedom = 8 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variaion = 10.80 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 12.83 s_ = 3.933 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 44.18 C Mean 3 = 73.47 A Mean 2 = 57.92 B Mean 4 = 73.18 A Mean 3 = 73.47 A Mean 5 = 66.91 AB Mean 4 = 73.18 A Mean 2 = 57.92 B Mean 5 = 66.91 AB Mean 1 = 44.18 C  Data File : PHUNQUALA Title : bang4.16 Variable 3 : chieudaichumhoa Error Mean Square = 24.81 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 14.99 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 8.861 s_ = 2.876 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 33.83 A Mean 2 = 34.70 A Mean 2 = 34.70 A Mean 1 = 33.83 A Mean 3 = 33.73 A Mean 3 = 33.73 A Mean 4 = 33.20 A Mean 4 = 33.20 A Mean 5 = 32.60 A Mean 6 = 32.73 A Mean 6 = 32.73 A Mean 5 = 32.60 A Mean 7 = 31.73 A Mean 7 = 31.73 A  Data File : PHUNQUALA Title : bang4.17 Case Range : 22 - 28 Variable 3 : soqua60d Function : RANGE Error Mean Square = 47.68 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 13.41% Duncan's Multiple Range Test LSD value = 12.28 s_ = 3.987 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 61.20 A Mean 2 = 62.40 A Mean 2 = 62.40 A Mean 3 = 61.60 A Mean 3 = 61.60 A Mean 1 = 61.20 A Mean 4 = 54.40 AB Mean 4 = 54.40 AB Mean 5 = 43.50 BC Mean 5 = 43.50 BC Mean 6 = 40.30 C Mean 6 = 40.30 C Mean 7 = 37.10 C Mean 7 = 37.10 C  Data File : LUONG10 Title : bang4.17 Case Range : 22 - 28 Variable 4 : ty le giu qua sau 60 ngay Function : RANGE Error Mean Square = 0.001000 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 9.58% Duncan's Multiple Range Test LSD value = 0.05626 s_ = 0.01826 at alpha = 0.050 x Original Order Ranked Order Mean 1 = 0.4067 A Mean 2 = 0.4133 A Mean 2 = 0.4133 A Mean 1 = 0.4067 A Mean 3 = 0.3933 A Mean 3 = 0.3933 A Mean 4 = 0.3600 A Mean 4 = 0.3600 A Mean 5 = 0.2900 B Mean 5 = 0.2900 B Mean 6 = 0.2867 B Mean 6 = 0.2867 B Mean 7 = 0.2800 B Mean 7 = 0.2800 B Data File : PHUNQUALA Title : bang4.18 Variable 3 : tylecanhrahoa Function : RANGE Error Mean Square = 0.01900 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 12.73% Duncan's Multiple Range Test LSD value = 0.2452 s_ = 0.07958 at alpha = 0.050 x Original Order Ranked Order Mean 1 = 0.7633 C Mean 4 = 1.383 A Mean 2 = 0.7900 C Mean 3 = 1.257 A Mean 3 = 1.257 A Mean 5 = 1.227 A Mean 4 = 1.383 A Mean 6 = 1.147 AB Mean 5 = 1.227 A Mean 7 = 0.9567 BC Mean 6 = 1.147 AB Mean 2 = 0.7900 C Mean 7 = 0.9567 BC Mean 1 = 0.7633 C  Data File : TNPHUNQUALA Title : bang4.18 Case Range : 22 - 28 Variable 4 : so qua/chum Function : RANGE Error Mean Square = 9.285 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 6.57 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 5.421 s_ = 1.759 at alpha = 0.050 x Original Order Ranked Order Mean 1 = 52.20 A Mean 3 = 56.60 A Mean 2 = 51.80 A Mean 1 = 52.20 A Mean 3 = 56.60 A Mean 2 = 51.80 A Mean 4 = 51.30 A Mean 4 = 51.30 A Mean 5 = 40.50 B Mean 5 = 40.50 B Mean 6 = 36.80 B Mean 6 = 36.80 B Mean 7 = 35.70 B Mean 7 = 35.70 B Data File : TNPHUNQUALA Title : bang4.18 Case Range : 22 - 28 Variable 5 : nang suat Function : RANGE Error Mean Square = 32.61 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 11.26 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 10.16 s_ = 3.297 at alpha = 0.050 x Original Order Ranked Order Mean 1 = 45.47 B Mean 3 = 75.38 A Mean 2 = 44.71 B Mean 4 = 72.60 A Mean 3 = 75.38 A Mean 5 = 51.24 B Mean 4 = 72.60 A Mean 1 = 45.47 B Mean 5 = 51.24 B Mean 2 = 44.71 B Mean 6 = 34.27 C Mean 6 = 34.27 C Mean 7 = 31.51 C Mean 7 = 31.51 C  Data File : Chieudaichumhoa  Title : bang4.23 Case Range : 22 - 28 Variable 3 : chieudaichumhoa Function : RANGE Error Mean Square = 7.313 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 8.19 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 4.831 s_ = 1.561 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 30.82 B Mean 5 = 36.35 A Mean 2 = 29.17 B Mean 4 = 36.14 A Mean 3 = 33.30 AB Mean 6 = 34.58 AB Mean 4 = 36.14 A Mean 3 = 33.30 AB Mean 5 = 36.35 A Mean 7 = 31.08 B Mean 6 = 34.58 AB Mean 1 = 30.82 B Mean 7 = 31.08 B Mean 2 = 29.17 B  Data File :PHUNQL Title : bang4.24 Case Range : 22 - 28 Variable 3 : so qua Function :RANGE Error Mean Square = 41.90 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 10.47 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 11.52 s_ = 3.737 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 56.60 A Mean 4 = 66.40 A Mean 2 = 57.10 A Mean 6 = 65.60 A Mean 3 = 62.50 A Mean 5 = 63.10 A Mean 4 = 66.40 A Mean 3 = 62.50 A Mean 5 = 63.10 A Mean 7 = 61.30 A Mean 6 = 65.60 A Mean 2 = 57.10 A Mean 7 = 61.30 A Mean 1 = 56.60 A  Data File : B24 Title : bang4.24 Case Range : 22 - 28 Variable 4 : tylegiuqa60 Function : RANGE Error Mean Square = 0.002000 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Cofficien of Variation = 13.902 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 0.10256 s_ = 0.02582 at alpha = 0.050 x Original Order Ranked Order Mean 1 = 0.3867 A Mean 1 = 0.5000 A Mean 2 = 0.3867 A Mean 2 = 0.4633 A Mean 3 = 0.4600 A Mean 3 = 0.4600 A Mean 4 = 0.4267 A Mean 4 = 0.4467 A Mean 5 = 0.4467 A Mean 5 = 0.4267 A Mean 6 = 0.4633 A Mean 6 = 0.3867 A Mean 7 = 0.5000 A Mean 7 = 0.3867 A  Data File : LUONG Title : bang4.25 Case Range : 22 - 28 Variable 3 : tylecraho Function : RANGE Error Mean Square = 0.01300 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Cofficien of Variation = 10.58 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 0.2028 s_ = 0.06583 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 0.7433 C Mean 5 = 1.417 A Mean 2 = 0.8333 C Mean 4 = 1.243 AB Mean 3 = 1.170 B Mean 3 = 1.170 B Mean 4 = 1.243 AB Mean 7 = 1.140 B Mean 5 = 1.417 A Mean 6 = 1.137 B Mean 6 = 1.137 B Mean 2 = 0.8333 C Mean 7 = 1.140 B Mean 1 = 0.7433 C  Data File : LUONG Title : bang4.25 Case Range : 22 - 28 Variable 4 : soqua Function : RANGE Error Mean Square = 22.45 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Cofficien of Variation = 8.66 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 8.429 s_ = 2.736 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 47.60 BC Mean 4 = 60.70 A Mean 2 = 46.10 C Mean 5 = 58.80 A Mean 3 = 56.20 AB Mean 6 = 58.60 A Mean 4 = 60.70 A Mean 3 = 56.20 AB Mean 5 = 58.80 A Mean 7 = 54.80 ABC Mean 6 = 58.60 A Mean 1 = 47.60 BC Mean 7 = 54.80 ABC Mean 2 = 46.10 C  Data File : LUONG Title : bang4.25 Case Range : 22 - 28 Variable 5 : nangsuat Function : RANGE Error Mean Square = 0.2270 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 5.5 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 6.68476 s_ = 0.2751 at alpha = 0.050 x Original Order Ranked Order Mean 1 = 43.81 C Mean 5 = 82.31 A Mean 2 = 46.45 C Mean 4 = 81.37 A Mean 3 = 73.34 B Mean 6 = 75.72 AB Mean 4 = 81.37 A Mean 3 = 73.34 B Mean 5 = 82.31 A Mean 7 = 71.56 B Mean 6 = 75.72 AB Mean 2 = 46.45 C Mean 7 = 71.50 B Mean 1 = 43.81 C  Data File : PHANBON Title : bang4.29 Case Range : 22 - 28 Variable 3 : soqua/chum Function : RANGE Error Mean Square = 185.2 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 8.15 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 24.21 s_ = 7.857 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 149.40 B Mean 7 = 184.1 A Mean 2 = 142.10 B Mean 6 = 181.8 A Mean 3 = 181.40 A Mean 3 = 181.40 A Mean 4 = 165.93 AB Mean 5 = 167.30 AB Mean 5 = 167.30 AB Mean 4 = 165.93 AB Mean 6 = 181.8 A Mean 1 = 149.40 B Mean 7 = 184.1 A Mean 2 = 142.10 B  Data File : PHANBON Title : bang29 Case Range : 22 - 28 Variable 4 : tyleqdau Function : RANGE Error Mean Square = 0.0008500 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 10.12 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 0.05187 s_ = 0.01683 at alpha = 0.050 x Original Order Ranked Order Mean 1 = 0.05667 A Mean 7 = 0.09333 A Mean 2 = 0.06000 A Mean 3 = 0.08333 A Mean 3 = 0.08333 A Mean 6 = 0.08333 A Mean 4 = 0.08000 A Mean 4 = 0.08000 A Mean 5 = 0.07333 A Mean 5 = 0.07333 A Mean 6 = 0.08333 A Mean 2 = 0.06000 A Mean 7 = 0.09333 A Mean 1 = 0.05667 A Data File : SOQUA Title : bang4.30 Case Range : 22 - 28 Variable 3 : so qua sau 60 ngay Function : RANGE Error Mean Square = 10.98 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 4.67 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 5.895 s_ = 1.913 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 58.10 D Mean 7 = 85.33 A Mean 2 = 55.80 D Mean 6 = 78.17 B Mean 3 = 75.67 BC Mean 3 = 75.67 BC Mean 4 = 72.67 BC Mean 4 = 72.67 BC Mean 5 = 71.23 C Mean 5 = 71.23 C Mean 6 = 78.17 B Mean 1 = 58.10 D Mean 7 = 85.33 A Mean 2 = 55.80 D  Data File : SOQUA Title : bang4.30 Case Range : 22 - 28 Variable 3 : so qua sau 60 ngay Function : RANGE Error Mean Square = 10.98 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 4.67 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 5.895 s_ = 1.913 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 58.10 D Mean 7 = 85.33 A Mean 2 = 55.80 D Mean 6 = 78.17 B Mean 3 = 75.67 BC Mean 3 = 75.67 BC Mean 4 = 72.67 BC Mean 4 = 72.67 BC Mean 5 = 71.23 C Mean 5 = 71.23 C Mean 6 = 78.17 B Mean 1 = 58.10 D Mean 7 = 85.33 A Mean 2 = 55.80 D  Data File :TYLEGIUQUASAU60NGAY Title : bang4.30 Case Range : 22 - 28 Variable 4 : tylegiuqua Function :RANGE Error Mean Square = 0.001000 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 6.33 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 0.05626 s_ = 0.01826 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 0.3933 B Mean 7 = 0.4800 A Mean 2 = 0.4000 B Mean 4 = 0.4500 AB Mean 3 = 0.4100 B Mean 6 = 0.4367 AB Mean 4 = 0.4500 AB Mean 5 = 0.4333 AB Mean 5 = 0.4333 AB Mean 3 = 0.4100 B Mean 6 = 0.4367 AB Mean 2 = 0.4000 B Mean 7 = 0.4800 A Mean 1 = 0.3933 B  Data File : PBONLA Title : bang4.31 Case Range : 22 - 28 Variable 3 : soqua Function :RANGE Error Mean Square = 19.15 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 6.81 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 7.785 s_ = 2.527 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 47.30 C Mean 7 = 79.60 A Mean 2 = 48.50 C Mean 6 = 71.70 B Mean 3 = 69.20 B Mean 3 = 69.20 B Mean 4 = 65.80 B Mean 5 = 67.80 B Mean 5 = 67.80 B Mean 4 = 65.80 B Mean 6 = 71.70 B Mean 2 = 48.50 C Mean 7 = 79.60 A Mean 1 = 47.30 C  Data File : NANGSUAT Title : bang4.31 Case Range : 22 - 28 Variable 4 : nagsuat Function : RANGE Error Mean Square = 16.40 Error Degrees of Freedom = 12 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 6.68 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 7.205 s_ = 2.338 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 42.27 C Mean 7 = 78.43 A Mean 2 = 43.77 C Mean 3 = 69.00 B Mean 3 = 69.00 B Mean 6 = 65.57 B Mean 4 = 62.17 B Mean 5 = 63.33 B Mean 5 = 63.33 B Mean 4 = 62.17 B Mean 6 = 65.57 B Mean 2 = 43.77 C Mean 7 = 78.43 A Mean 1 = 42.27 C  Data File :SAU30D Title : bang4.35 Case Range : 16 - 20 Variable 3 : sau30ngay Function :RANGE Error Mean Square = 7.470 Error Degrees of Freedom = 8 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variance = 9.901 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 5.146 s_ = 1.578 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 20.70 C Mean 2 = 36.40 A Mean 2 = 36.40 A Mean 3 = 32.30 A Mean 3 = 32.30 A Mean 4 = 26.10 B Mean 4 = 26.10 B Mean 5 = 22.80 BC Mean 5 = 22.80 BC Mean 1 = 20.70 C  Data File : PBONLA Title : bang4.37 Case Range : 16 - 20 Variable 3 : soqua60 Function : RANGE Error Mean Square = 44.13 Error Degrees of Freedom = 8 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 13.48 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 12.51 s_ = 3.835 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 35.50 C Mean 2 = 62.40 A Mean 2 = 62.40 A Mean 3 = 54.90 AB Mean 3 = 54.90 AB Mean 4 = 48.30 BC Mean 4 = 48.30 BC Mean 5 = 45.20 BC Mean 5 = 45.20 BC Mean 1 = 35.50 C  Data File : PHANBONLA Title : bang4.37 Case Range : 16 - 20 Variable 4 : tylegiuqua Function : RANGE Error Mean Square = 0.003000 Error Degrees of Freedom = 8 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 16.34 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 0.1031 s_ = 0.03162 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 0.2600 B Mean 2 = 0.4333 A Mean 2 = 0.4333 A Mean 3 = 0.4000 A Mean 3 = 0.4000 A Mean 4 = 0.3433 AB Mean 4 = 0.3433 AB Mean 5 = 0.3300 AB Mean 5 = 0.3300 AB Mean 1 = 0.2600 B  Data File : PBLA Title : bang4.38 Case Range : 16 - 20 Variable 3 : soqua Function : RANGE Error Mean Square = 15.85 Error Degrees of Freedom = 8 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 8.95 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 7.496 s_ = 2.298 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 31.60 C Mean 2 = 58.50 A Mean 2 = 58.50 A Mean 3 = 50.30 B Mean 3 = 50.30 B Mean 4 = 43.70 BC Mean 4 = 43.70 BC Mean 5 = 38.40 C Mean 5 = 38.40 C Mean 1 = 31.60 C  Data File : PBLA Title : bang4.38 Case Range : 16 - 20 Variable 4 : nangsuat Function : RANGE Error Mean Square = 0.8440 Error Degrees of Freedom = 8 No. of observations to calculate a mean = 3 Coefficien of Variation = 9.321 % Duncan's Multiple Range Test LSD value = 6.510 s_ = 0.5304 at alpha = 0.050 x  Original Order Ranked Order Mean 1 = 28.34 C Mean 2 = 44.82 A Mean 2 = 44.82 A Mean 3 = 42.75 AB Mean 3 = 42.75 AB Mean 4 = 36.71 B Mean 4 = 36.71 B Mean 5 = 34.18 BC Mean 5 = 34.18 BC Mean 1 = 28.34 C Phiếu điều tra nông hộ Tình hình sản xuất, kỹ thuật trồng và chăm sóc cho cây nhãn ở vùng trọng điểm tỉnh Hưng Yên Thôn……………………………. Xã điều tra………………………..… Thông tin cơ bản hộ sản xuất. Họ và tên chủ hộ: ……………………… Tuổi……….. Nhân khẩu trong hộ…………………….. Lao động……. Diện tích vườn……………………..Diện tích trồng nhãn…………………. Chủng loại và diện tích cây ăn quả trong vườn nông hộ Số lượng cây nhãn ở các độ tuổi trong vườn nhãn của nông hộ TT Số lượng cây theo độ tuổi 1- 3 4-10 >10 2006 2007 2005 2006 2007 2005 2006 2007 1 3.Tình hình sử dụng phân bón ở nông hộ TT Loại phân Lượng phân(kg/cây) Số lần bón(kg/cây) thời gian bón Ghi chú Lót lần 1 lần 2 lần 3 1 Vôi 2. Phân chuồng 3 Đạm 4 Lân 5 Kali 6 NPK 7 Đất 8 Loại khác 4.Các loại sâu bệnh hại chính và tình hình sử dụng thuốc trừ dịch hại. TT Loại sâu, bệnh chính Mức độ nhiễm Thuốc trừ sâu bệnh hại Tên thuốc Số lần phun 1 2 3 4 5 5.Thu nhập của nông hộ Năm Năng suất vườn Tổng thu Chi phí(đồng) Giá bán sản phẩm một số loại nhãn (đång/kg) Phân bón Thuốc BVTV Công lao động lång cui ĐP Nước 2005 2006 2007 6.Tình hình chăm sóc vườn (cắt tỉa, tưới nước, làm cỏ, phương pháp bón phân, tác động kỹ thuật cho cây nhãn) ……………………………… 7. Tình trạng vườn cây ở thời điểm điều tra . -Tình hình phát triển của vườn cây ăn quả . -Tỷ lệ cây nhiễm sâu, bệnh hại 8.Tình hình tiêu thụ và chế biến sản phẩm 9. Những khó khăn của nông hộ 10. Đề nghị 11. Kế hoạch dự định 12. Nhận xét chung Ngày… tháng…năm… Chủ hộ Người điều tra ._.