Nghiên cứu tính khả thi đối với việc áp dụng công cụ kí quỹ-Hoàn chi trên bao bì thuốc bảo vệ thực vật tại tỉnh Long An

CHƯƠNG 1-MỞ ĐẦU 1.1 Sự cần thiết của ñeà taøi Trong xu höôùng phaùt trieån hieän nay cuûa haàu heát caùc nöôùc phaùt trieån vaø caùc nöôùc ñang phaùt trieån treân theá giôùi, phaùt trieån beàn vöõng ñöôïc coi laø chieán löôïc haøng ñaàu, laø muïc tieâu caàn ñaït ñöôïc trong caùc keá hoaïch phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Vaø ñeå ñaït ñöôïc ñieàn naøy, caùc moâ hình môùi, caùc hình thöùc vaø coâng cuï kinh teá môùi, ñöôïc aùp duïng ngaøy caøng roäng raõi vaø ña daïng hôn. Vôùi muïc ñích giaûm löôïng thaûi boû hoaøn toaøn baèng caùch taêng löôïng taùi söû duïng, phöông phaùp KYÙ QUYÕ HOAØN CHI ñöôïc xem laø moät trong caùc coâng cuï quaûn lyù tieân tieán vaø mang laïi hieäu quaû kinh teá roõ reät nhaát. Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc chöùng minh ôû moät soá nöôùc khaùc nhau treân toaøn theá giôùi töøng aùp duïng thaønh coâng phöông phaùp KYÙ QUYÕ HOAØN CHI naøy ôû caùc ngaønh ngheà khaùc nhau, ñoái vôùi nhöõng ñoái töôïng khaùc nhau. Laø moät nöôùc coù neàn taûng laø moät nöôùc noâng nghieäp, ñang treân con ñöôøng phaùt trieån Vieät Nam cuõng khoâng naèm ngoaøi tö theá treân. Nhaø nöôùc ñang caøng ngaøy caøng khuyeán khích vieäc aùp duïng caùc kyõ thuaät tieân tieán, caùc phöông thöùc saûn xuaát cuõng nhö quaûn lyù môùi vaøo hoaït ñoäng kinh teá. Vaø coù theå xem KYÙ QUYÕ HOAØN CHI laø moät trong caùc söï löïa choïn hieäu quaû trong quaù trình phaùt trieån beàn vöõng cuûa neàn kinh teá quoác gia. Vôùi ñaëc thuø laø moät tænh coù truyeàn thoáng noâng nghieäp, Long An hieän nay coù söï thay ñoåi lôùn trong ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân khi böôùc vaøo thôøi kyø phaùt trieån. Naêng suaát troàng troït ñöôïc naâng cao cuøng vôùi vieäc aùp duïng ngaøy caøng nhieàu bieän phaùp troàng troït môùi, caùc phöông thöùc saûn xuaát môùi. Tuy nhieân, beân caïnh vieäc mang laïi caùc lôïi ích kinh teá khoâng phaûi laø khoâng coù caùc vaán ñeà naûy sinh. Moät trong caùc aûnh höôûng cuûa tieán trình phaùt trieån noâng nghieäp ñeán söï beàn vöõng ñoù laø vieäc söû duïng ngaøy caøng nhieàu löôïng thuoác baûo veä thöïc vaät trong quaù trình canh taùc cuûa ngöôøi daân. Ngoaøi nguy cô aûnh höôûng ñeán chaát löôïng noâng saûn sau khi thu hoaïch, quaù trình söû duïng caùc loaïi thuoác baûo veä thöïc vaät cuõng naûy ra moät vaán ñeà aûnh höôûng ñeán chaát löôïng moâi tröôøng. Ñoù laø vieäc quaûn lyù thu gom, xöû lyù caùc bao bì, chai loï ñöïng thuoác baûo veä thöïc vaät. Vôùi caùc ñaëc tính ñoäc haïi, löôïng chai loï, bao bì naøy thaûi boûû vaøo moâi tröôøng maø khoâng ñöôïc quaûn lyù chaët coù theå laø moät nguy cô lôùn ñoái vôùi vieäc oâ nhieãm nguoàn nöôùc, oâ nhieãm ñaát, oâ nhieãm khoâng khí vaø aûnh höôûng ñeán söùc khoûe ngöôøi daân. Do vaäy, vieäc thu hoài, taùi söû duïng caùc chai loï bao bì naøy laø ñieàu hoaøn toaøn caàn thieát. Tuy nhieân, thu gom - thu hoài taùi söû duïng sao cho vöøa mang laïi hieäu quaû kinh teá cao vöøa ñaûm baûo chaát löôïng moâi tröôøng vaø chaát löôïng saûn phaåm sau khi taùi söû duïng laø ñieàu quan troïng vaø mang tính chieán löôïc. Nhö vaäy, ñeà taøi “Nghieân Cöùu Tính Khaû Thi Khi Aùp Duïng Heä Thoáng Kyù Quyõ Hoaøn Chi Treân Bao Bì Thuoác Baûo Veä Thöïc Vaät Taïi Ñòa Baøn Tænh Long An” cuøng vôùi tình hình thöïc tieãn vaø cô sôû lyù thuyeát saün coù thì vieäc aùp duïng coâng cuï KYÙ QUYÕ HOAØN CHI cho quaù trình thu gom, thu hoài vaø taùi söû duïng coù theå ñöôïc xem laø moät giaûi phaùp khaû thi, ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu ñaët ra vaø mang laïi hieäu quaû kinh teá cuõng nhö lôïi ích moâi tröôøng lôùn. 1.2 YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa ñeà taøi. Ñeà ra caùc ñònh höôùng khaû thi cho vieäc xaây döïng chính saùch aùp duïng coâng cuï kí quyõ-hoaøn chi ( KQHC ) ñoái vôùi saûn phaåm voû chai thuoác baûo veä thöïc vaät (BVTV) treân ñòa baøn tænh Long An. Naâng cao tyû leä thu gom voû chai thuoác BVTV sau quaù trình söû duïng, haïn cheá vieäc thaûi boû böøa baõi, ñaåy maïnh quaù trình taùi cheá coù kieåm soaùt, goùp phaàn xöû lyù hôïp lyù caùc loaïi chaát thaûi nguy haïi thay cho caùc phöông phaùp ñoát vaø choân laáp tröôùc ñaây, ñaûm baûo ngaên ngöøa oâ nhieãm vaø baûo veä moâi tröôøng, taêng cöôøng vieäc söû duïng hôïp lyù taøi nguyeân töï nhieân. Thuùc ñaåy söï ñoåi môùi phöông phaùp kieåm soaùt oâ nhieãm, naâng cao yù thöùc coäng ñoàng veà baûo veä moâi tröôøng thoâng qua vieäc thu hoài, taùi söû duïng, taùi cheá vaø söû duïng caùc saûn phaåm taùi cheá töø voû chai thuoác BVTV ñaõ qua söû duïng. Thuùc ñaåy chöông trình phaân loaïi raùc taïi nguoàn ôû Long An sôùm ñi vaøo hoaït ñoäng. 1.3 Noäi dung nghieân cöùu Nghieân cöùu hieän traïng vaø caùc baát caäp trong quaûn lyù chaát thaûi raén treân ñòa baøn tænh Long An. Nghieân cöùu caùc taùc ñoäng kinh teá-xaõ hoäi vaø moâi tröôøng cuûa coâng cuï KYÙ QUYÕ HOAØN CHI so vôùi caùc coâng cuï quaûn lyù chaát thaûi raén khaùc vaø thöïc teá aùp duïng treân theá giôùi. Nghieân cöùu veà möùc saün loøng chi traû cuûa ngöôøi daân khi aùp duïng coâng cuï KYÙ QUYÕ HOAØN CHI. Nghieân cöùu caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán löôïng chaát thaûi (voû chai) thuoác BVTV ñöôïc thu hoài. Nghieân cöùu ñeà xuaát caùc giaûi phaùp hoã trôï khi thöïc hieän chính saùch aùp duïng coâng cuï KQHC ñoái vôùi thuoác BVTV. 1.4 Phaïm vi nghieân cöùu Ñòa ñieåm nghieân cöùu: 6 huyện treân ñòa baøn tænh Long An bao goàm 2 huyeän ôû khu vöïc phía Nam (Beán Löùc, Chaâu Thaønh) vaø 4 huyeän thuoäc khu vöïc Ñoàng Thaùp Möôøi (Thaïnh Hoùa, Taân Thaïnh, Moäc Hoùa, Vónh Höng) Thôøi gian nghieân cöùu: töø ngaøy 1/9/2007 ñeán 10/12/2007 Ñoái töôïng nghieân cöùu: ngöôøi söû duïng caùc saûn phaåm thuoác BVTV 1.5 Phöông phaùp nghieân cöùu Tham khaûo taøi lieäu: caùc soá lieäu thöù caáp ñöôïc thu thaäp töø saùch baùo, caùc soá lieäu thoáng keâ, internet, töø taøi lieäu coù saün cuûa caùc ban ngaønh coù lieân quan. Khaûo saùt thöïc ñòa: quan saùt quaù trình söû duïng vaø thaûi boû voû chai thuoác BVTV taïi caùc khu vöïc canh taùc. Ñieàu tra phoûng vaán baèng caùc phieáu ñieàu tra chi tieát cho ngöôøi noâng daân taïi moät soá huyeän treân ñòa baøn tænh Long An baèng phöông phaùp ñaùnh giaù ngaãu nhieân. Phöông phaùp xöû lyù soá lieäu: caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc choïn loïc, thoáng keâ vaø xöû lyù baèng phaàn meàm Excel. Tham khaûo yù kieán chuyeân gia ôû Chi cuïc thuoác BVTV vaø caùc chuyeân gia trong ngaønh quaûn lyù moâi tröôøng. 1.6 Haïn cheá cuûa ñeà taøi Do haïn cheá veà thôøi gian vaø nguoàn nhaân löïc neân ñeà taøi chæ taäp trung nghieân cöùu ñoái vôùi caùc voû chai thuoác BVTV maø khoâng nghieân cöùu caùc bao nylong chöùa thuoác BVTV vaø maãu chæ ñöôïc khaûo saùt taïi 6 xaõ (Hoøa Phuù, Nhöït Chaùnh, Baéc Hoøa, thò traán Moäc Hoùa, Vónh Trò, Thanh Phöôùc) thuoäc 6 huyeän ( Chaâu Thaønh, Beán Löùc, Taân Thaïnh, Moäc Hoùa, Vónh Höng, Thaïnh Hoùa) cuûa tænh Long An chöù khoâng khaûo saùt ñöôïc toaøn tænh. Soá löôïng maãu ñieàu tra ít, khoaûng 180 maãu, maëc duø thoâng tin thu ñöôïc khaù ñaày ñuû vaø khi ñoái chieáu vôùi soá lieäu thoáng keâ bình quaân thì khoâng coù sai soá lôùn, coù theå ñaïi dieän cho hieän traïng kinh teá - xaõ hoäi taïi tænh Long An. Vì vaäy keát luaän cuûa ñeà taøi coù theå coøn haïn cheá, caàn tieán haønh nhöõng nghieân cöùu tieáp theo vôùi qui moâ roäng hôn ñeå coù theå phaûn aùnh chính xaùc veà möùc saün loøng tham gia cuûa ngöôøi daân vaø xaây döïng chính saùch thieát thöïc vaø hieäu quaû hôn. CHÖÔNG 2: TOÅNG QUAN VEÀ TÌNH HÌNH TAÙI CHEÁ CHAÁT THAÛI TREÂN ÑÒA BAØN TÆNH LONG AN Toång quan veà tình hình kinh teá – xaõ hoäi tænh Long An Ñaëc ñieåm kinh teá Taêng tröôûng vaø chuyeån dòch cô caáu kinh teá Giai ñoaïn naêm 2001 ñeán 2005 treân ñòa baøn tænh ñaït toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao. Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi laø 500 USD trong naêm 2005, möùc ñoä taêng GDP trung bình laø 9.4% (muïc tieâu taêng töø 7% – 7.5%). GDP cuûa caùc khu vöïc taêng tröôûng cao hôn so vôùi muïc tieâu ñeà ra cuï theå: Khu vöïc Phaùt trieån kinh teá Muïc tieâu Noâng laâm ngö nghieäp 6.0% 4.5% Xaây döïng, coâng nghieäp 17.0% 12%-14% Dòch vuï 8.5% 8%-9% Cô caáu kinh teá treân ñòa baøn tænh: noâng laâm ngö nghieäp 45.04%, xaây döïng vaø coâng nghieäp 25.32%, dòch vuï 29.64% (muïc tieâu töông öùng laø 43.7% - 23.3 -30.0%). Saûn xuaát coâng nghieäp Thöïc hieän chính saùch thu huùt ñaàu tö trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc saûn xuaát coâng nghieäp ñaït toác ñoä phaùt trieån cao trong 5 naêm qua möùc ñoä taêng tröôûng trung bình laø 21.5%, trong nöôùc 21.6%, nöôùc ngoaøi 25.2%. Öu theá laø coâng nghieäp cheá bieán (95.3%) saûn phaãm chuû yeáu laø thöïc phaåm, ñoà uoáng, caùc saûn phaåm baèng kim loaïi, da, giaû da. Saûn xuaát noâng laâm, thuyû saûn Dieän tích noâng nghieäp: 70-73% treân toång dieän tích ñaát. Dieän tích caây troàng giaûm nhö: caây löông thöïc, caây coâng nghieäp, caây coâng nghieäp laâu naêm, chæ coù caây aên quaû coù dieän tích taêng khoaûng 18% so vôùi naêm 2000. Saûn xuaát noâng laâm thuyû saûn taêng tröôûng phaùt trieån oån ñònh. Giaù trò saûn xuaát toaøn nghaønh ñaït möùc taêng tröôûng bình quaân 6.1%. Giaù trò saûn xuaát noâng nghieäp ñaït möùc ñoä taêng tröôûng bình quaân 4.4% trong ñoù troàng troït taêng 4.2%, chaên nuoâi taêng 94%, giaù trò saûn xuaát laâm nghieâp taêng 5.9%. Doanh thu töø hoaït ñoäng saûn xuaát thuyû saûn lieân tuïc taêng trong nhöõng naêm qua (ñaït taêng tröôûng 22.9%) nhöng nguoàn thuyû saûn töï nhieân cuûa Long An ñang bò caïn kieät. Nguyeân nhaân, do khai thaùc böøa baõi cuûa con ngöôøi, khai thaùc böøa baõi nhöõng caù theå chöa ñeán tuoåi khai thaùc laøm caïn kieät nguoàn döï tröõ thuyû saûn. Do ñoù, phaûi coù bieän phaùp quaûn lyù chaët cheõ ñeå vieäc khai thaùc thuyû saûn phaùt trieån chaát löôïng laãn soá löôïng nhöng ñaûm baûo khoâng laøm caïn kieät nguoàn taøi nguyeân. Thöông maïi, xuaát nhaäp khaåu, du lòch Long An laø cöûa ngoõ vaøo ñoàng baèng Soâng Cöûu Long vaø tieáp giaùp vôùi thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaây laø moät thuaän lôïi ñeå löu thoâng haøng hoaù nhaèm ñaùp öùngkòp thôøi nhu caàu tieâu duøng cuûa ngöôøi daân vaø moät phaàn xuaát khaåu. Nhöõng naêm qua toång möùc baùn leû haøng hoaù vaø doanh thu dòch vuï tieâu duøng ñaït möùc taêng tröôûng bình quaân 12.1% trong ñoù kinh teá ngoaøi quoác doanh chieám tyû leä khaù cao 90%-93%. Trong thôøi gian qua maët duø hoaït ñoäng kinh doanh treân ñòa baøn tænh Long An coøn gaëp nhieàu khoù khaên nhöng nghaønh thöông maïi ñaõ goùp vaøo ngaân saùch tænh ngaøy moät taêng, kim ngaïch xuaát khaåu ñaït möùc taêng tröôûng bình quaân 19.8% - nhaäp khaåu 22.6%. Caùc maët haøng xuaát khaåu chuû yeáu bao goàm: gaïo, ñaäu phoäng, haït ñieàu, loâng vuõ thaønh phaåm vaø haøng deät may. Taøi nguyeân du lòch chöa phaùt trieån xöùng vôùi tieàm naêng saün coù heä sinh thaùi röøng traøm vaø moät soá di tích lòch söû caùch maïng chöa ñöôïc baûo veä toân taïo laøm haïng cheá tính haáp daãn. Khaùch du lòch ñeán Long An trong nhöõng naêm gaàn ñaây lieân tuïc taêng veà soá löôïng nhöng chuû yeáu ñeán lieân heä coâng taùc thaêm thaân nhaân, soá löôïng khaùch nöôùc ngoaøi raát ít chieám 10% toång soá khaùch du lòch . 2.1.2. Cô caáu haï taàng Phaùt trieån giao thoâng vaän taûi, böu chính vieãn thoâng Khoái löôïng luaân chuyeån ñaït möùc taêng tröôûng 9.6% haønh khaùch taêng 5.6% Trong 5 naêm qua tænh ñaõ xaây döïng 130 caây caàu trong ñoù caàu beâ toâng coát theùp chieám tyû leä 32%, 682 km ñöôøng trong ñoù ñöôøng nhöïa 312km. Heä thoáng caàu vaø ñöôøng nhöïa chöa ñöôïc ñoàng boä veà taûi troïng caàu coù taûi trong thaáp daãn ñeán tình traïng haïn cheá trong vieäc khai thaùc vaän chuyeån haøng hoaù nhaát laø caùc tuyeán ñöôøng coù khu coâng nghieäp. Giao thoâng noâng thoân trong nhöõng naêm qua trôû thaønh phong traøo roäng lôùn keát hôïp vôùi nguoàn voán ngaân saùch noâng nghieäp vaø ñoùng goùp cuûa nhaân daân. Hieän coù 160/188 xaõ coù ñöôøng oâ toâ ñeán trung taâm trong ñoù soá xaõ coù ñöôøng nhöïa laø 53/188 xaõ. Maïng löôùi giao thoâng ñöôøng thuyû khoâng phaùt trieån trong nhöõng naêm qua chæ döïa vaøo lôïi theá töï nhieân chöa khai thaùc heát tieàm naêng hieän coù. Böu chính vieãn thoâng, thoâng tin lieân laïc phaùt trieån khaù maïnh, nhöõng dòch vuï môùi ñöôïc phaùt trieån phuïc vuï toát nhu caàu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø ñôøi soáng daân cö. Soá maùy ñieän thoaïi coá ñònh ñaït 33,9 maùy/100 daân. Hieän traïng caáp nöôùc Tröõ löôïng nöôùc ngaàm ôû Long An khoâng doài daøo vaø chaát löôïng nöôùc keùm chuû yeáu ôû ñoä saâu treân 200m. nguoàn nöôùc söû duïng chuû yeáu hieän nay laø nguoàn nöôùc maët (soâng, hoà) vôùi nhaø maùy nöôùc Taân An coù coâng suaát 37000m3/ngaøy ñeâm, cung caáp cho nhu caàu sinh hoaït treân ñòa baøn thò xaõ Taân An vaø caùc vuøng phuï caän. Ngoaøi ra, coøn coù moät maïng löôùi gieáng khoang do nguoàn ngaân saùch nöôùc ngoaøi Unicef ñaàu tö ñeå cung caáp nöôùc cho nhöõng nôi thieáu nöôùc saïch. Tính ñeán cuoái naêm 2005 toång coâng suaát cuûa caùc ñoâ thò treân toaøn tænh laø 48000 m3/ngaøy ñeâm vôùi nguoàn cung caáp laø nöôùc maët. Tyû leä ngöôøi daân söû duïng nöôùc saïch ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau trong ñoù huyeän Chaâu Thaønh ñaït tyû leä cao nhaát 95%, caùc huyeän coøn laïi 20-60% bình quaân tyû leä ngöôøi daân ñöôïc caâp nöôùc saïch treân toaøn tænh laø 52%. Nhöõng nôi khoâng coù heä thoáng caáp nöôùc ngöôøi daân söû duïng gieáng khoan vaø nöôùc soâng ngoøi keânh raïch cho nhu caàu aên uoáng vaø sinh hoaït. 2.1.3 Ñaëc ñieåm xaõ hoäi Daân cö: daân soá tænh naêm 2004 laø 1.400.503 ngöôøi trong ñoù nam chieám 49.09% (678366 ngöôøi) tyû leä nöõ 50.91% (713167 ngöôøi). Do ñaëc thuø laø tænh noâng nghieäp neân daân cö taäp trung chuû yeáu soáng ôû noâng thoân chieám 83.6%. Tyû leä gia taêng daân soá töï nhieân 1.34% thaáp hôn chæ tieâu cuûa tænh ñeà ra 1.5%. Daân soá tænh thuoäc loaïi daân soá treû, soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng chieám 63.7% ñaây laø moät nhaân toá quan troïng goùp phaàn thuùc ñaåy taêng tröôûng trong töông lai. Giaùo duïc ñaøo taïo: Heä thoáng maïng löôùi tröôøng lôùp nghaønh hoïc, caáp hoïc ñöôïc cuûng coá vaø môû roäng theo höôùng ña daïng hoaù, xaõ hoäi hoaù. Hieän taïi ñôn vò phoå thoâng toaøn tænh coù 385 tröôøng coâng laäp, 11 tröôøng baùn coâng vaø 1 tröôøng daân laäp vôùi toång soá giaùo vieân laø 10.900 vaø hoïc sinh laø 37.715. Tyû leä xaõ phöôøng ñaït phoå caäp trung hoïc cô sôû laø 58% (chæ tieâu 85%), 100% xaõ phöôøng ñaõ hoaøn thaønh chöông trình xoaù muø chöõ vaø phoå caäp giaùo duïc tieåu hoïc. Ngoaøi ra tænh coøn coù 1 tröôøng cao ñaúng sö phaïm nôi cung caáp nhaân löïc cho nghaønh giaùo duïc haøng naêm ( khoaûng 100 giaùo vieân/naêm) ñeå giaûi quyeát tình traïng thieáu giaùo vieân vuøng saâu vuøng xaõ. Y teá: Toaøn tænh coù 16 beänh vieän, 22 phoøng khaùm ña khoa, khu vöïc xaõ phöôøng coù 180/188 traïm y teá nhöng coù 61 traïm ñaït tieâu chuaån quoác gia veà phoøng oác. Toaøn tænh coù 2.861 bieân cheá nhaân vieân y teá trong ñoù caùn boä ñaïi hoïc chieám 20,8% soá xaõ coù baùc syõ ñaït tyû leä 76%, 100% traïm y teá coù nöõ hoä sinh hoaëc y syõ saûn nhi, bình quaân coù 20,5 caùn boä y teá/1 vaïn daân. Soá beänh nhaân ñieàu trò vôùi tyû leä 11 giöôøng/1 vaïn daân. Tuy nhieân coøn moät soá huyeän cô sôû trang thieát bò coøn laïc haäu chöa ñoàng boä. Hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi raén treân ñòa baøn tænh Long An Löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh Trong quaù trình thöïc hieän coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa nhaèm hoäi nhaäp vôùi neàn kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi. Long An ñang töøng böôùc xaây döïng cho mình moät neàn coâng nghieäp phaùt trieån ña daïng, chieám moät tyû troïng ngaøy caøng cao trong cô caáu GDP treân ñia baøn. Do vaäy, vieäc quaûn lyù vaø xöû lyù chaát thaûi raén cho caùc khu coâng nghieäp, khu ñoâ thò vaø caùc vuøng noâng thoân laø voâ cuøng quan troïng. Xöû lyù chaát thaûi oâ nhieãm noùi chung vaø chaát thaûi raén noùi rieâng vöøa laø coâng vieäc tröôùc maét, vöøa mang tính laâu daøi trong söï nghieäp baûo veä moâi tröôøng vaø phaùt trieån beàn vöõng. Khoái löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït phaùt sinh öôùc tính treân toaøn tænh trong nhöõng naêm qua bao goàm: Naêm 2001: 166 taán/ngaøy. Naêm 2002: 187 taán/ngaøy. Naêm 2003: 209 taán/ngaøy. Naêm 2004: 255 taán/ngaøy. Naêm 2005: 279 taán/ngaøy. Naêm 2006: 305 taán/ngaøy. Ngoaøi chaát thaûi raén sinh hoaït naêm 2006 Long An coøn tieán haønh ñieàu tra caùc loaïi chaát thaûi raén khaùc nhö: Toång löôïng chaát thaûi raén y teá laø 280 taán/naêm. Toång löôïng chaát thaûi raén coâng nghieäp khoâng nguy haïi laø 250 taán/naêm. Toång löôïng chaát thaûi raén coâng nghieäp nguy haïi laø 45 taán/naêm. So vôùi naêm 2000 löôïng chaát thaûi raén phaùt sinh naêm 2006 laø 113 taán/ngaøy. Tình hình thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi raén a. Tình hình thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi raén taïi caùc khu coâng nghieäp Chaát thaûi raén coâng nghieäp khoâng nguy haïi Hieän nay vieäc phaân loaïi chaát thaûi raén coâng nghieäp taïi caùc doanh nghieäp moät khi mang ñi xöû lyù chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc. Chaát thaûi raén coâng nghieäp coù khaû naêng taùi sinh taùi cheá ñöôïc caùc doanh nghieäp hôïp ñoàng vôùi caùc ñôn vò coù nhu caàu. Hieän taïi treân ñòa baøn tænh chæ coù khu coâng nghieäp Ñöùc Hoøa 1 coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung vaø löôïng buøn thaûi trong quaù trình xöû lyù nöôùc ñöôïc eùp thaønh buøn khoâ vaø hôïp ñoàng vôùi caùc ñôn vò coù chöùc naêng xöû lyù. Chaát thaûi nguy haïi Chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi Chaát thaûi nguy haïi cuûa caùc khu coâng nghieäp treân ñòa baøn tænh raát ña daïng vaø phöùc taïp. Nguoàn phaùt thaûi chuû yeáu töø caùc Doanh nghieäp giaøy da, aéc quy, caùc ngaønh saét theùp, möïc in, nhöïa,… Vieäc trieån khai Nghò ñònh 155 veà quaûn lyù chaát thaûi treân ñòa baøn tænh ñang böôùc ñaàu trieån khai vaø hieän taïi ñaõ coù 4 Doanh nghieäp ñaêng kyù quaûn lyù chaát thaûi nguy haïi vaø ñaõ ñöôïc caáp pheùp: - Coâng Ty Leâ Long Vieät Nam: saûn xuaát aéc quy. - Doanh Nghieäp Tö Nhaân Tieán Thaønh: saûn xuaát thieát bò ñieän caùc loaïi. - Doanh Nghieäp Tö Nhaân Inox Thaønh Phaùt: saûn xuaát haøng Inox caùc loaïi. - Coâng Ty Coå Phaàn In Phan Vaên Maõng: in aán caùc aán phaåm saùch, baùo, taïp chí. Ngoaøi ra, coøn coù caùc Doanh nghieäp ñang trong giai ñoaïn xem xeùt vaø chöa ñöôïc caáp giaáy pheùp nhö: Coâng Ty TNHH Giaøy Chinglud Vieät Nam, Coâng Ty TNHH 4-Organces. Hieän nay treân ñòa baøn tænh Long An chöa coù ñôn vò coù chöùc naêng laøm dòch vuï xöû lyù chaát thaûi nguy haïi. Caùc Doanh nghieäp ñaêng kyù chaát thaûi coâng nghieäp nguy haïi ñaõ hôïp ñoàng vôùi Coâng Ty TNHH Saûn Xuaát - Dòch Vu ï- Thöông Maïi Moâi Tröôøng Xanh cuûa Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeå xöû lyù. Chaát thaûi raén y teá Hieän nay treân ñòa baøn tænh chöa coù ñôn vò thu gom, phaân loaïi vaø xöû lyù chaát thaûi y teá rieâng bieät. Chaát thaûi raén y teá taïi caùc Huyeän, Thò ñöôïc caùc Coâng Ty Coâng Trình Coâng Coäng caùc huyeän thu gom chung vôùi caùc chaát thaûi raén sinh hoaït vaø ñoå loä thieân ôû caùc baõi raùc taïp cuûa caùc Huyeän, Thò. Hieän taïi tænh chæ coù hai loø ñoát chaát thaûi y teá taïi Beänh Vieän Ña Khoa Long An vôùi coâng suaát 20 kg/giôø vaø 35 kg/giôø. b. Tình hình thu gom vaø xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït Hieän traïng quy hoaïch Hieän nay treân ñòa baøn chöa coù baõi choân laáp hôïp veä sinh maø chæ coù nhöõng ñieåm taäp keát thu gom raùc moät caùch töï phaùt vaø xöû lyù baèng caùch ñoå ñoáng loä thieân. Nhöõng khu vöïc chöùa chaát thaûi raén sinh hoaït treân ñòa baøn tænh bao goàm: Baõi raùc Lôïi Bình Nhôn coù dieän tích 1.5 ha taïi xaõ Lôïi Bình Nhôn, Thò Xaõ Taân An. Baõi raùc Löông Hoøa coù dieän tích 7.500 m2 taïi xaõ Löông Hoøa, Huyeän Beán Löùc Baõi raùc Ñöùc Hoøa Ñoâng coù dieän tích laø 2.000 m2 taïi Xaõ Ñöùc Hoøa Ñoâng, Huyeän Ñöùc Hoøa. Baõi raùc Nhò Thaønh coù dieän tích laø 5.000 m2 taïi xaõ Nhò Thaønh, Huyeän Thuû Thöøa. Baõi raùc Ñoâng Thaønh coù dieän tích 6.000 m2 taïi thò traán Ñoâng Thaønh, Huyeän Ñöùc Hueä. Baõi raùc Thò Traán Taân Truï coù dieän tích 5.000 m2 taïi aáp Taân Bình, Thò Traán Taân Truï, Huyeän Taân Truï. Baõi raùc Thò traán Moäc Hoùa coù dieän tích 8.000 m2 taïi Khu phoá 4, Thò Traán Moäc Hoùa, Huyeän Moäc Hoùa. Baõi raùc Thò Traán Caàn Ñöôùc coù dieän tích 1.000 m2 taïi Thò Traán Caàn Ñöôùc, Huyeän Caàn Ñöôùc. Rieâng moät soá Huyeän Ñoàng Thaùp Möôøi nhö Taân Thaïnh, Vónh Höng, Taân Höng,… chaát thaûi raén sinh hoaït ñöôïc Coâng Ty Coâng Trình Coâng Coäng Huyeän thu gom nhöng ñoã ôû vuøng truõng ngoaøi ñeâ bao. Hieän nay coù moät döï aùn xaây döïng nhaø maùy xöû lyù raùc taïi xaõ Taân Ñoâng, Huyeän Thaïnh Hoùa vôùi dieän tích 369.337 m2 do Coâng Ty Asian Environmental Company (ASENCO) 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, coâng suaát 120 taán/ngaøy. Hieän traïng xöû lyù chaát thaûi raén sinh hoaït Thò Xaõ Taân An: löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït phaùt sinh taïi Thò xaõ ñöôïc thu gom vaø vaän chuyeån ñeán baõi raùc Lôïi Bình Nhôn caùch trung taâm Thò xaõ 3 km vôùi khoái löôïng 35 taán/ngaøy, tyû leä thu gom khoaûng 60%. Hieän nay Coâng Ty Coâng Trình Coâng Coäng Thò Xaõ laø ñôn vò thöïc hieän thu gom raùc thaûi sinh hoaït baèng caùc xe eùp raùc 4 taán vaø ñem veà taäp trung ñoå ñoáng loä thieân maø khoâng xöû lyù. - Huyeän Beán Löùc vaø Caàn Giuoäc: Coâng Ty Coâng Trình Coâng Coäng Huyeän Beán Löùc thu gom chaát thaûi raén treân ñòa baøn Huyeän Beán Löùc vaø Huyeän Caàn Giuoäc vôùi khoái löôïng 30 taán/ngaøy ñem ñoå taäp trung taïi baõi raùc Löông Hoøa, huyeän Beán Löùc cuõng khoâng coù bieän phaùp xöû lyù naøo. - Huyeän Thuû Thöøa: Coâng Ty Coâng Trình Coâng Coäng Huyeän Thuû Thöøa thu gom chaát thaûi raén sinh hoaït treân ñòa baøn huyeän vôùi coâng suaát 5 taán/ngaøy vaø ñoå loä thieân taïi baõi raùc Thò traán taïi Xaõ Bình Löông, Huyeän Thuû Thöøa. - Huyeän Ñöùc Hoøa: vaøo naêm 2001 ñeán naêm 2005, raùc treân ñòa baøn huyeän ñöôïc thu gom vaø ñoå taäp trung taïi xaõ Ñöùc Hoøa Ñoâng, nhöng hieän nay Coâng Ty Coâng Trình Coâng Coäng Huyeän thu gom chaát thaûi raén sinh hoaït treân ñòa baøn huyeän coâng suaát 10 taán/ngaøy vaø chuyeån ñeán baõi raùc Huyeän Cuû Chi, Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Chaát thaûi raén taïi töø caùc khu coâng nghieäp cuõng ñöôïc thu gom vaø ñoå taïi baõi raùc Huyeän Cuû Chi, Thaønh phoá Hoà Chí Minh. - Caùc huyeän khaùc, hieän nay taïi caùc huyeän treân ñòa baøn tænh ñeàu coù caùc ñôn vò thu gom vaø vaän chuyeån raùc veà nôi taäp trung. Tuy nhieân chæ laø caùc baõi raùc taïm chöa ñöôïc xöû lyù. Rieâng ôû caùc huyeän thuoäc vuøng Ñoàng Thaùp Möôøi, raùc ñöôïc thu gom vaø ñoå ngoaøi ñeâ bao cuûa thò traán hoaëc ñoå vaøo caùc khu vöïc tröôùc ñaây laø haàm khai thaùc ñaát. Theo soá lieäu ñieàu tra vaø thoáng keâ toång löôïng chaát thaûi raén sinh hoaït ñöôïc thu gom treân ñòa baøn Tænh Long An ñöôïc öôùc tính khoaûng 120 taán/ngaøy, neáu tính theâm löôïng chaát thaûi raén chöa ñöôïc thu gom thì coøn lôùn hôn raát nhieàu. ÔÙ caùc vuøng noâng thoân, chaát thaûi raén sinh hoaït ñöôïc ngöôøi daân ñoå böøa baõi ven veä ñöôøng hoaëc caùc keânh raïch gaây oâ nhieãm moâi tröôøng. Vieäc trieån khai vaø hình thaønh caùc döï aùn xaây döïng baõi choân laáp hôïp veä sinh treân ñòa baøn caùc huyeän, thò ñaõ vaø ñang gaëp moät soá khoù khaên, vöôùng maéc ñeán nay vaãn chöa ñöôïc hình thaønh do thieáu voán ñaàu tö vaø boä maùy toå chöùc quaûn lyù vaø vaän haønh baõi choân laáp taïi caùc huyeän chöa ñaùp öùng theo yeâu caàu thöïc teá veà chaát thaûi raén sinh hoaït. Nhöõng lôïi ích khi taêng cöôøng coâng taùc quaûn lyù raùc Vieäc xöû lyù vaø taùi cheá chaát thaûi raén neáu ñöôïc caùc cô quan ban ngaønh tænh quan taâm ñuùng möùc seõ mang laïi nhieàu lôïi ích veà maët kinh teá – xaõ hoäi vaø moâi tröôøng: Lôïi ích veà maët kinh teá xaõ hoäi: - Taän duïng giaù trò cuûa vaät lieäu. - Haïn cheá khai thaùc taøi nguyeân thoâng qua vieäc taïo ra moät löôïng lôùn nguyeân lieäu cung caáp cho hoaït ñoäng saûn xuaát. - Taïo coâng aên vieäc laøm oån ñònh cho ngöôøi lao ñoäng. - Taïo ra caùc saûn phaåm taùi cheá coù cuøng giaù trò söû duïng so vôùi saûn phaåm saûn xuaát töø nguyeân lieäu tinh nhöng vôùi giaù thaønh thaáp hôn 2-3 laàn. - Naâng cao nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng veà hoaït ñoäng taùi söû duïng, taùi sinh taùi cheá baûo veä moâi tröôøng vaø söû duïng chaát thaûi taïi nguoàn. Lôïi ích veà maët moâi tröôøng: - Ñoái vôùi chaát thaûi coâng nghieäp, taùi cheá taïi cô sôû giuùp giaûm thieåu oâ nhieãm taïi nguoàn. - Naâng cao tyû leä vaø khoái löôïng chaát thaûi taùi sinh taùi cheá, giaûm löôïng chaát thaûi raén thaûi vaøo moâi tröôøng cuõng nhö löôïng chaát thaûi raén xöû lyù theo caùch choân laáp truyeàn thoáng, ñaëc bieät laø nhöõng hôïp chaát khoù phaân huûy ngoaøi moâi tröôøng hay nhöõng loaïi chaát thaûi coù thaønh phaàn nguy haïi cao. Giaûm ñaùng keå dieän tích ñaát daønh cho baõi choân laáp tröôùc tình hình quyõ ñaát ngaøy caøng haïn heïp nhö hieän nay. - Thuùc ñaåy phaân loaïi chaát thaûi taïi nguoàn, goùp phaàn naâng cao hieäu quaû xöû lyù chaát thaûi. - Goùp phaàn söû duïng vaø khai thaùc hôïp lyù taøi nguyeân thieân nhieân. 2.3 Hieän traïng söû duïng thaûi boû vaø xöû lyù voû chai thuoác BVTV sau khi söû duïng 2.3.1 Hieän traïng söû duïng thuoác BVTV Tình hình söû duïng thuoác BVTV treân ñòa baøn tænh coù chieàu höôùng ngaøy caøng gia taêng vôùi nhieàu chuûng loaïi khaùc nhau. Löôïng thuoác BVTV cung öùng cho saûn xuaát noâng nghieäp treân toaøn tænh trung bình khoaûng 400 – 450 taán/naêm. Caùc chöông trình khuyeán noâng, chöông trình quaûn lyù dòch haïi IBM ñaõ giuùp ngöôøi noâng daân naâng cao nhaän thöùc. Phaàn lôùn noâng daân ñaõ chuyeån höôùng söû duïng thuoác tröø saâu ít ñoäc haïi ñoái vôùi moâi tröôøng nhaát laø ñoái vôùi söùc khoûe ngöôøi tröïc tieáp söû duïng nhö caùc loaïi coù nguoàn goác vi sinh (Defin,…). Vieäc löu tröõ vaø baûo quaûn thuoác BVTV ôû noâng daân chöa ñöôïc quan taâm ñuùng möùc. Ña soá ngöôøi daân mua caùc loaïi thuoác BVTV döï tröõ taïi nhaø. Sau khi söû duïng caùc voû chai, bao bì chöùa thöôøng vöùt boû böøa baõi, chöa coù caùc bieän phaùp thu gom, tieâu huûy hoaëc taùi cheá (thöôøng vöùt ngay bôø ruoäng, keânh, raïch,…). Ñaëc tính cuûa thuoác BVTV [GS.TS. Phaïm Vaên Bieân; PGS.TS.Buøi Caùch Tieán; KS. Nguyeãn Maïnh Trinh. Caåm Nang Thuoác Baûo Veä Thöïc Vaät (2002). NXB Noâng Nghieäp. Trang 13-20] Döïa theo caáu taïo hoùa hoïc, chia thuoác BVTV thaønh nhieàu nhoùm: 2.3.2.1 Thuoác tröø saâu: coù caùc nhoùm chính Nhoùm thuoác thaûo moäc: laø nhöõng chaát tröø saâu coù trong thöïc vaät nhö caùc chaát Nicotin (trong caây thuoác laøo, thuoác laù), Rotenone (trong reã caây daây maät), Pakyziron (trong caây cuû ñaäu), … Nhöõng chaát naøy coù taùc ñoäng sinh hoïc maïnh nhöng hieäu löïc vôùi saâu theå hieän töông ñoái chaäm, ít ñoäc haïi vôùi ngöôøi vaø mau phaân huûy trong moâi tröôøng. Caùc cheá phaåm thöôøng coù haøm löôïng thaáp. Nhoùm Clo höõu cô: trong thaønh phaàn hoùa hoïc coù chaát Clo, laø nhöõng daãn xuaát Chlorobenzen (nhö DDT), Xychlohexan (BHC), hoaëc daãn xuaát ña voøng (Aldrin. Dieldrin). Nhoùm naøy coù ñoä ñoäc caáp tính thaáp nhöng toàn laâu trong cô theå ngöôøi, ñoäng vaät vaø moâi tröôøng gaây ñoäc maõn tính neân nhieàu saûn phaåm ñaõ bò haïn cheá vaø caám söû duïng. Nhoùm laân höõu cô: trong thaønh phaàn hoùa hoïc coù chaát photpho. Ñoä ñoäc caáp tính töông ñoái cao nhöng mau phaân huûy trong cô theå ngöôøi vaø moâi tröôøng hôn so vôùi nhoùm Clo höõu cô. Ngoaøi taùc ñoäng tieáp xuùc, vò ñoäc, nhieàu hoaït chaát coøn coù khaû naêng thaám saâu, noäi haáp hoaëc xoâng hôi. Moät soá thuoác laân höõu cô raát ñoäc ñaõ bò haïn cheá hoaëc caám söû duïng (Parathion,…) Nhoùm Carbamate: laø nhöõng daãn xuaát cuûa axit carbamic. Ñoä ñoäc caáp tính töông ñoái cao khaû naêng phaân huûy töông töï nhoùm laân höõu cô. Moät soá coù khaû naêng noäi haáp, tröø ñöôïc tieán truøng. Hieän nay ngöôøi ta ñaõ toång hôïp ñöôïc treân 1.000 hôïp chaát carbamate, trong ñoù coù treân 35 loaïi duøng tröø saâu. Nhoùm Pyrethroide (cuùc toång hôïp): laø nhoùm thuoác tröø saâu toång hôïp döïa vaøo caáu taïo chaát Pyrethrin coù trong hoa cuûa caây cuùc saùt truøng. Coâng thöùc caáu taïo hoùa hoïc raát phöùc taïp. Dieät saâu chuû yeáu baèng ñöôøng tieáp xuùc vaø vò ñoäc, hieäu löïc nhanh, moät soá chaát coù taùc ñoäng xua ñuoåi coân truøng. Deã bay hôi vaø töông ñoái mau phaân huûy trong moâi tröôøng vaø cô theå ngöôøi neân ñöôïc duøng tröø saâu cho rau, caây aên quaû vaø gia coâng thaønh caùc saûn phaåm thuoác saùt truøng. Caùc hôïp chaát Phoromone: laø nhöõng chaát toång hôïp coù caáu taïo gioáng nhö nhöõng chaát do coân truøng tieát ra trong quaù trình sinh tröôûng vaø hoaït ñoäng. Nhöõng chaát naøy thöôøng duøng daãn duï coân truøng ñeán tieâu dieät. Caùc chaát ñieàu hoøa sinh tröôûng coân truøng: laø nhöõng chaát laøm roái loaïn quaù trình sinh tröôûng, phaùt trieån cuûa coân truøng, daãn ñeán bò cheát. Nhoùm thuoác vi sinh: thaønh phaàn gieát saâu trong thuoác laø caùc vi sinh vaät (thöôøng laø naám vaø vi khuaån). 2.3.2.2 Thuoác tröø beänh: goàm hai nhoùm Nhoùm thuoác voâ cô: chuû yeáu laø caùc nhoùm hoùa hoïc nhö nhoùm ñoàng, nhoùm löu huyønh, nhoùm thuûy ngaân. Taùc ñoäng chuû yeáu cuûa nhoùm naøy laø tieáp xuùc, phoå taùc duïng roäng, moät soá tröø ñöôïc vi khuaån ( ñoàng, thuûy ngaân), tröø nheän (löu huyønh). Ñoä ñoäc caáp tính thaáp nhöng chaäm phaân huûy trong moâi tröôøng vaø cô theå ngöôøi. - Nhoùm thuoác höõu cô: coù nhieàu nhoùm hoùa hoïc khaùc nhau ñang ñöôïc söû duïng, trong ñoù coù caùc nhoùm chính laø: nhoùm laân höõu cô, nhoùm carbamate, nhoùm Dithiocarbamate, nhoùm Triazole. - Nhoùm Dicarboximit coù caùc chaát Captan, Folpet. - Nhoùm thuoác sinh hoïc laø chaát chaát khaùng sinh ñöôïc chieát suaát trong quaù trình leân men cuûa moät soá loaøi naám nhoùm Streptomeces nhö caùc chaát Kassugamycin ( Kasumin), Validamycin A ( Validacin). Trong nhoùm thuoác tröø beänh höõu cô coù moät soá chæ coù taùc ñoäng tieáp xuùc (Dithiocarbomate), moät soá coù khaû naêng noäi haáp maïnh (caùc nhoùm carbamate, trialzole, thuoác sinh hoïc). Phaàn lôùn caùc thuoác naøy ñeàu ít hoaëc raát ít ñoäc haïi vôùi ngöôøi vaø moâi tröôøng. 2.3.2.3 Thuoác tröø coû Nhoùm voâ cô: coù caùc chaát Copper Sulfate, Sodium Chlorate, Calcium Cyanancid,… nhöõng chaát naøy chæ yeáu taùc ñoäng vôùi caây coû laù roäng vaø phaân huûy töông ñoái chaäm trong moâi tröôøng. Nhoùm höõu cô: coù nhieàu nhoùm hoùa hoïc nhö nhoùm Acetamid (Butachlor, Metolachlor, Pretilachor,…), nhoùm laân höõu cô (Anilofos, Glyphosate,…), nhoùm Phenoxy (2, 4D, MCPA,…), nhoùm Phenyl urea (Diuron, linuron,…), nhoùm Triazin (Atrazin, Ametryn, Simazin,…). Trong caùc thuoác naøy coù loaïi choïn loïc, coù loaïi khoâng choïn loïc, phaàn lôùn ñeàu._. phaân huûy nhanh trong ñaát. 2.3.2.4 Thuoác tröø chuoät Coù hai nhoùm chính: Nhoùm thaûo moäc: caây maõ tieàn, caây haønh bieån. Nhoùm voâ cô: ñieån hình laø chaát Asen (thaïch tín), keõm phosphur. Caùc thuoác nhoùm thaûo moäc vaø voâ cô coù ñoä ñoäc caáp tính cao, dieät chuoät nhanh, deã gaây tính nhaùt baû cho chuoät. Nhoùm höõu cô: chuû yeáu laø chaát daãn xuaát cuûa hydroxy coumarin (nhö Wafarin, Brodifacoum,…). Caùc chaát nhoùm naøy taùc ñoäng vôùi chuoät töông ñoái chaäm nhöng ít gaây tính nhaùt baû. Nhoùm thuoác vi sinh: chuû yeáu laø vi khuaån Salmonella gaây beänh cho chuoät. 2.3.2.5 Chaát ñieàu hoøa sinh tröôûng caây troàng Goàm caùc chaát coù taùc duïng kích thích sinh tröôûng (Auxin, Gibberellin,…) vaø caùc chaát öùc cheá sinh tröôûng (Paclobutatrazol,…) caùc chaát naøy coù theå laø caùc chaát toång hôïp hoùa hoïc, chaát coù nguoàn goác sinh hoïc (Gibberellin,…) hoaëc chieát suaát töø sinh vaät (chaát Oligo saccarit töø rong bieån,…). 2.3.2.6 Thuoác tröø tuyeán truøng Goàm nhieàu nhoùm hoùa hoïc nhö nhoùm Halogen (chaát Methyl bromit), nhoùm Carbamate (Carbofuran), nhoùm laân höõu cô (Prophos). 2.3.3 Hieän traïng xöû lyù chaát thaûi (voû chai) thuoác BVTV vaø khaû naêng taùi cheá Maëc duø laø moät loaïi chaát thaûi raén nguy haïi nhöng hieän nay voû chai thuoác BVTV sau khi ñaõ söû duïng phaàn lôùn vaãn chöa ñöôïc thu gom vaø xöû lyù ñuùng möùc. Haàu heát caùc loaïi voû chai sau khi söû duïng ñeàu ñöôïc thaûi boû moät caùch böøa baõi xuoáng ao, hoà, keânh raïch hoaëc ñöôïc ñem ñi choân laáp ôû caùc khu ñaát gaàn nhaø ngöôøi söû duïng. Ñieàu naøy khieán cho coâng taùc xöû lyù chaát thaûi gaëp nhieàu khoù khaên vaø gaây ra nhöõng nguy cô oâ nhieãm moâi tröôøng ñaát, nöôùc. Moät löôïng raát nhoû caùc loaïi voû chai thuoác BVTV coù khaû naêng taùi cheá ñöôïc moät soá caù nhaân vaø cô sôûõ thu gom ñem baùn cho caùc ñaàu moái thu gom pheá lieäu vaø cô sôû taùi cheá. Haàu heát caùc cô sôû thu gom vaø taùi cheá naøy thuoäc thaønh phaàn kinh teá tö nhaân, saûn xuaát nhoû leû, hoaït ñoäng moät caùch töï phaùt vaø khoâng coù söï kieåm soaùt chaët cheõ. Coâng ngheä taùi cheá cuõ kó, laïc haäu, maët baèng khoâng ñaûm baûo taïo neân nhöõng vaán ñeá oâ nhieãm moâi tröôøng khaùc nhö nöôùc thaûi, khoùi thaûi vaø cuõng chöa taän duïng ñöôïc heát khaû naêng taùi sinh taùi cheá cuûa chaát thaûi. Thöïc teá voû chai thuoác BVTV laø loaïi chaát thaûi coù khaû naêng taùi cheá cao. Haàu heát, taát caû caùc voû chai thuoác BVTV ñeàu coù theå laøm saïch, ñem taùi cheá vaø tieáp tuïc ñöa vaøo chöùa caùc saûn phaåm thuoác BVTV. Vôùi khaû naêng nhö treân, neáu ñöôïc söï quan taâm ñaàu tö vaø hoã trôï ñuùng möùc, vieäc taùi cheá voû chai thuoác BVTV seõ ñem laïi nhöõng lôïi ích khoâng nhoû: tieát kieäm vieäc söû duïng taøi nguyeân, tieát kieäm chi phí cho nhaø saûn xuaát, giaûm bôùt löôïng chaát thaûi ñem choân laáp, haïn cheá oâ nhieãm moâi tröôøng, ñoàng thôøi taïo coâng aên vieäc laøm oån ñònh cho moät soá löôïng lôùn lao ñoäng trong ngaønh saûn xuaát kinh doanh môùi. Tuy nhieân vaán ñeà caàn giaûi quyeát tröôùc maét laø laøm sao coù theå thu gom chaát thaûi moät caùch hieäu quaû vaø trieät ñeå. CHÖÔNG 3 - CÔ SÔÛ THÖÏC HIEÄN ÑEÀ TAØI 3.1 Heä thoáng kyù quyõ – hoaøn chi (Deposit-refund system) 3.1.1 Khaùi nieäm “Heä thoáng kyù quyõ-hoaøn chi chæ laø moät trong nhöõng coâng cuï kinh teá ñöôïc söû duïng ñeå baûo veä moâi tröôøng. Nhöõng ngöôøi tieâu duøng phaûi traû theâm moät khoaûn tieàn khi mua caùc saûn phaåm coù nhieàu khaû naêng gaây oâ nhieãm. Khi nhöõng ngöôøi söû duïng hay nhöõng ngöôøi tieâu duøng caùc saûn phaåm aáy, traû bao bì vaø caùc pheá thaûi cuûa chuùng cho moät trung taâm ñöôïc pheùp ñeå taùi cheá hoaëc ñeå thaûi boû, thì khoaûn tieàn kyù quyõ cuûa hoï seõ ñöôïc hoaøn chi laïi” (GS.TSKH Phaïm Ngoïc Ñaêng, 2004, trang 146). 3.1.2 Phaïm vi aùp duïng KQHC Coâng cuï naøy ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi caùc saûn phaåm beàn laâu hoaëc laø coù theå söû duïng laïi hoaëc laø khoâng bò tieâu hao, tieâu taùn trong quaù trình tieâu duøng (nhö bao bì ñoà uoáng, caùc voû chai thuoác BVTV, pin, loáp xe, voû chai..) caùc saûn phaåm sau khi söû duïng coù khaû naêng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nhöng coù theå xöû lyù, taùi cheá hoaëc taùi söû duïng, caùc saûn phaåm laøm taêng löôïng chaát thaûi, caàn caùc baõi chöùa chaát thaûi quy moâ vaø toán nhieàu chi phí tieâu huûy, coâng cuï coøn ñöôïc aùp duïng cho caùc chaát coù nguy cô tieàm taøng veà phaù huûy moâi tröôøng nhö CFC… 3.1.3 Öu ñieåm cuûa KQHC Treân thöïc teá, coâng cuï KQHC toû ra coù hieäu quaû hôn laø caùc heä thoáng töï nguyeän hoaøn traû trong vieäc thu gom chaát thaûi nhôø vaøo nhöõng kích thích kinh teá . Laøm giaûm ñaùng keå löôïng chaát thaûi caàn xöû lyù; ngaên chaën söï vöùt boû baát hôïp lyù vaø traùi phaùp luaät caùc chaát thaûi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng laøm aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng cuûa sinh vaät, con ngöôøi vaø myõ quan; giaûm thieåu löôïng chaát thaûi phaùt taùn böøa baõi vaøo moâi tröôøng maø khoâng theå thu gom laïi ñöôïc toaøn boä. Thuùc ñaåy quaù trình taùi sinh, taùi söû duïng chaát thaûi vaøo caùc muïc ñích coù lôïi khaùc, hoaëc quaù trình taùi cheá caùc doøng pheá lieäu, töø ñoù laøm giaûm toác ñoä vaø soá löôïng khai thaùc taøi nguyeân ñoàng thôøi giaûm chi phí nguyeân vaät lieäu cho caùc ñôn vò saûn xuaát. Taïo coâng aên vieäc laøm cho nhöõng ngöôøi thu gom vaø taùi cheá chaát thaûi. Moät caùch lyù thuyeát, nhöõng heä thoáng naøy laø coù hieäu quaû vì chuùng khoâng ñoøi hoûi giaùm saùt vaø söï can thieäp cuûa caùc cô quan nhaø nöôùc. Phaàn lôùn vieäc quaûn lyù thuoäc veà caùc khu vöïc tö nhaân, taïo ra ñoäng löïc khuyeán khích cho caùc beân thöù ba tham gia vaøo caùc dòch vuï thu gom, taùi cheá hoaëc taùi söû duïng chaát thaûi. 3.1.4 Ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa heä thoáng KQHC Tính hieäu quaû cuûa heä thoáng KQHC caàn xem xeùt ñeán caùc yeáu toá laø kinh teá (möùc kyù quyõ-hoaøn chi phuø hôïp) vaø tyû leä chaát thaûi thu gom (chaát thaûi ñöôïc ngöôøi tieâu duøng ñem traû laïi). Ñeå ñaùnh giaù tính hieäu quaû cuûa chính saùch KQHC coù theå döïa vaøo möùc ñoä thay ñoåi traïng thaùi ñoái öùng cuûa ngöôøi tieâu duøng trong vieäc traû laïi saûn phaåm sau söû duïng (%QR) theo möùc töøng kyù quyõ-hoaøn chi (%DR). Moái töông quan giöõa hai yeáu toá naøy ñöôïc theå hieän qua heä soá co giaõn El (Elasticity), ñöôïc tính toaùn theo coâng thöùc (Nyasha Kaseke, 2003, trang 14): %QR El = %DR Trong ñoù: %QR laø tyû leä bieán thieân veà löôïng chaát thaûi thu hoài vaø ñöôïc tính nhö sau: /QR –QR0/ %QR = QR0 Vôùi QR, QR0 laø tyû leä chaát thaûi ñöôïc traû laïi töông öùng vôùi möùc kyù quyõ-hoaøn chi DR, DR0. %DR laø tyû leä bieán thieân cuûa möùc hoaøn chi/kyù quyõ vaø ñöôïc tính theo coâng thöùc: DR – DR0 %DR = DR0 Vôùi caùc giaù trò DR ñöôïc tính toaùn baèng tyû leä giöõa möùc hoaøn chi vaø möùc kyù quyõ: R DR = D Trong ñoù: R (Refund) laø möùc hoaøn chi vaø D (Deposit) laø möùc kyù quyõ, ñöôïc tính baèng tyû leä % theo giaù baùn saûn phaåm Khi El =0 (xaûy ra khi % QR=0): ñieàu naøy coù nghóa laø ngöôøi tieâu duøng seõ khoâng ñem traû laïi chaát thaûi cho duø tyû leä kyù quyõ-hoaøn chi laø bao nhieâu. Ñaây laø tröôøng hôïp khoâng mong muoán cuûa nhaø quaûn lyù, vì nhö vaäy heä thoáng KQHC thaát baïi hoaøn toaøn (khoâng thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu giaûi quyeát vaán ñeà moâi tröôøng do tyû leä thu gom khoâng ñaït) Khi El > 0: nghóa laø coù söï traû laïi chaát thaûi töø phía ngöôøi tieâu duøng (QR ≠ 0). Khi ñoù coù hai tröôøng hôïp coù theå xaûy ra: - 0 < El < 1 (khi % QR < %DR):Ñieàu naøy coù nghóa laø möùc ñoä gia taêng tyû leä traû laïi saûn phaåm sau khi söû duïng so vôùi gia taêng tyû leä hoaøn chi/kyù quyõ chöa töông öùng. Trong tröôøng hôïp naøy, vieäc söû duïng coâng cuï KQHC ñeå kích thích tyû leä thu gom chaát thaûi töø voû chai thuoác BVTV sau söû duïng gaëp nhieàu trôû ngaïi. Treân thöïc teá coù theå coù nhieàu lyù do aûnh höôûng neân El chæ naèm trong khoaûng töø 0 ñeán döôùi 1. Tuy nhieân nhöõng ngöôøi hoaïch ñònh chính saùch coù theå löïa choïn giaù trò El lôùn nhaát coù theå ñaït ñöôïc ñoàng thôøi coù giaûi phaùp ñieàu chænh phuø hôïp trong quaù trình thöïc hieän KQHC. - El ≥ 1 (khi % QR ≥ % DR):Ñieàu naøy coù nghóa laø möùc ñoä gia taêng tyû leä traû laïi saûn phaåm sau söû duïng nhanh hôn so vôùi gia taêng tyû leä hoaøn chi / kyù quyõ. Caùc cô quan quaûn lyù thöôøng mong muoán vaø coá gaéng ñaït ñöôïc traïng thaùi co giaõn naøy, khi ñoù vieäc aùp duïng coâng cuï KQHC cho thaáy laø aûnh höôûng toát leân tyû leä thu gom pheá phaåm, laø cô sôû cho vieäc ra quyeát ñònh thöïc thi coâng cuï KQHC trong tieán trình tìm kieám giaûi phaùp taùi cheá voû chai thuoác BVTV moät caùch coù hieäu quaû nhaát. QR(%) QR1 QR1* QR2 QR2* QR3 QR3* DR DR* DR (%) EI1 < 1 <<< EI3 < 1 <<< EI2 = 1 <<< Hình 1.3 - Ñoà thò theå hieän moái töông quan giöõa bieán thieân QR vaø bieán thieân DR( vôùi möùc kyù quyõ coá ñònh) 3.1.5 Nhöõng khoù khaên trôû ngaïi vaø caùc muïc tieâu caàn ñaït ñöôïc ñeå thöïc hieän heä thoáng KQHC hieäu quaû a. Neáu giaù kyù quyõ cao, ngöôøi tieâu duøng coù theå khoâng ñuû khaû naêng taøi chính ñeå mua saûn phaåm vaø thöïc hieän kyù quyõ. Ñieàu naøy daãn ñeán söùc mua thò tröôøng giaûm hoaëc ngöôøi tieâu duøng löïa choïn caùc saûn phaåm thay theá, gaây baát lôïi cho doanh nghieäp. Ngöôïc laïi, neáu giaù kyù quyõ thaáp seõ khoâng ñuû kích thích vieäc traû laïi chaát thaûi. Ngöôøi tieâu duøng coù theå caûm thaáy baát tieän hôn khi phaûi ñem traû laïi caùc chaát thaûi maø soá tieàn hoaøn chi khoâng ñaùng keå, do vaäy hoï coù theå chòu maát soá tieàn ñaõ kyù quyõ vaø chaát thaûi vaãn ñöôïc thaûi boû böøa baõi. Nhö vaäy, caàn phaûi ñöa ra giaù kyù quyõ hôïp lyù döïa treân khaû naêng vaø möùc saün loøng chi traû cuûa xaõ hoäi, phuø hôïp vôùi thu nhaäp cuûa ngöôøi tieâu duøng, ñaûm baûo söùc mua haøng hoùa khoâng giaûm vaø ñaûm baûo thu gom hieäu quaû caùc saûn phaåm sau söû duïng. b. Caùc yeáu toá veà nhaän thöùc, yù thöùc cuûa nhaø saûn xuaát vaø ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi vaán ñeà thu gom pheá thaûi chöa cao, chöa hieåu roõ veà heä thoáng neân khoâng muoán tham gia. Do vaäy, caàn laøm cho doanh nghieäp vaø ngöôøi daân thaáy ñöôïc söï caàn thieát vaø lôïi ích cuûa coâng cuï KQHC trong vieäc baûo veä Moâi tröôøng ñeå töï nguyeän tham gia vaø thöïc thi chính saùch. c. Khaû naêng toå chöùc, quaûn lyù heä thoáng thu gom coøn nhieàu baát caäp. Chi phí ñeå quaûn lyù caùc chöông trình KQHC (Bao goàm caùc chi phí haønh chính, caùc phöông tieän thu gom, taùi cheá vaø thaûi boû) rôi vaøo khu vöïc tö nhaân. Caùch ñeàn buø duy nhaát laø naâng cao giaù, taùc ñoäng ñeán thò tröôøng cuõng nhö naûy sinh nhieàu vaán ñeà tieâu cöïc. Do ñoù, ñeå thieát laäp phaàn lôùn caùc heä thoáng KQHC, caàn phaûi coù caùc cô caáu toå chöùc môùi ñeå thu gom vaø ñieàu haønh vieäc taùi cheá caùc pheá phaåm/ chaát thaûi, cuõng nhö ñeå quaûn lyù caùc coâng vieäc taøi chính; söï thoáng nhaát vaø thöïc hieän ñoàng boä töø nhaø saûn xuaát, nhaø phaân phoái, ñaïi lyù baùn leû vaø ngöôøi tieâu duøng. Beân caïnh ñoù, caàn coù söï raøng buoäc ñoái vôùi caùc ñoái töôïng treân. Cuõng phaûi yeâu caàu caùc cô quan coù thaåm quyeàn caáp quoác gia vaø ñòa phöông thieát laäp neân heä thoáng naøy. d. Vieäc phaûi traû laïi tieàn cho caùc chaát oâ nhieãm ñöôïc traû laïi, raát coù khaû naêng taïo ra söï khuyeán khích ñoái vôùi vieäc laøm haøng giaû neáu nhö khoâng coù caùc bieän phaùp cheá taøi, kieåm soaùt chaët cheõ. Beân caïnh ñoù, vaán ñeà veà coâng ngheä taùi cheá cuõng aûnh höôûng khoâng nhoû tôùi söï hoaït ñoäng vaø thaønh coâng cuûa heä thoáng. Vì vaäy, caàn coù caùc chính saùch hoå trôï ñaûm baûo heä thoáng hoaït ñoäng hieäu quaû, chaët cheõ, lieân tuïc traùnh ngöng ñoïng. 3.1.6 Caùc ví duï veà aùp duïng KQHC cho theá giôùi [ GS.TS. Traàn hieáu Nhueä; TS. ÖÙng Quoác Duõng vaø TS. Nguyeãn Thò Kim Thaùi (2001). Quaûn lyù chaát thaûi raén- Taäp 1: Chaát thaûi raén ñoâ thò. NXB. Xaây döïng. Trang 172- 173] Ñoái vôùi caùc chai ñöïng ñoà uoáng, ôû Myõ ñaõ thöïc hieän kyù quyõ baét buoäc ñoái vôùi caùc bao bì nöôùc giaûi khaùc vaø bia taïi 10 bang. Caùc bang aùp duïng heä thoáng KQHC naøy ( coøn goïi laø kyù quyõ chai) baùo caùo raèng 80 – 95 % caùc bao bì kyù quyõ ñaõ ñöôïc töï nguyeän hoaøn traû ñeå taùi cheá (Moore vaø coäng söï, 1989). ÔÛ Ñan Maïch, boä tröôûng Moâi tröôøng ñaõ ban haønh moät leänh baét buoäc, ngöôøi duøng phaûi naïp tieàn kyù quyõ ñoái vôùi caùc chai bia vaø nöôùc ngoït coù theå taùi söû duïng ñöôïc cho pheùp baùn. ÔÛ Phaàn Lan, caùc heä thoáng KQHC ñoái vôùi bao bì ñoà uoáng raát thaønh coâng vôùi khoaûng 90% soá bao bì ñöôïc hoaøn traû laïi. ÔÛ Thuïy Ñieån, vieäc taêng tieàn kyù quyõ caùc can bia nhoâm gaáp ñoâi, ñaõ laøm taêng tyû leä can ñöôïc traû laïi töø 70% leân hôn 80% ( OECD, 1989). Ngoaøi caùc heä thoáng KQHC aùp duïng cho bao bì ñoà uoáng ra, KQHC coøn toû ra coù hieäu quaû trong taùi cheá caùc aéc quy oâ toâ vaø moâ toâ. VD: Heä thoáng KQHC aùp duïng ñoái vôùi voû thaân caùc oâ toâ con vaø mini bus cöûa luøa ñöôïc thöïc hieän ôû Na Uy naêm 1978. Theo heä thoáng naøy, ngöôøi mua xe môùi phaûi traû moät khoaûn tieàn kyù quyõ. Khi xe khoâng coøn duøng ñöôïc nöõa vaø ñöa traû veà ñòa ñieåm khoâi phuïc chính thöùc, thì moät soá tieàn lôùn hôn seõ ñöôïc hoaøn chi. Muïc tieâu cuûa chöông trình naøy laø giaûm bôùt soá löôïng xe bò vöùt boû ngoaøi trôøi, vaø khuyeán khích söû duïng laïi vaät lieäu. Soá xe ñöôïc traû laïi chieám khoaûng 90-99%. Tieàn thu nhaäp ñöôïc duøng ñeå taøi trôï cho vieäc thu gom, vaän chuyeån vaø caùc phöông tieän ñeå ñaäp vuïn. Taïi Myõ, heä thoáng kyù quyõ baét buoäc ñoái vôùi caùc aéc quy oâ toâ ñöôïc quy ñònh thaønh luaät chung cuûa ñaûo Rhode vaø ñöôïc coi laø thaønh coâng. Moãi aéc quy ñöôïc baùn hoaëc chaøo baùn phaûi kyù quyõ 5USD vaøo luùc baùn. Khoaûn tieàn kyù quyõ naøy seõ ñöôïc mieãn traû, neáu moät aéc quy oâ toâ ñaõ duøng roài ñöôïc traû laïi cho cöûa haøng vaøo luùc mua; hoaëc neáu nhö chieác aéc quy cuõ ñöôïc traû laïi trong voøng baûy ngaøy keå töø khi mua môùi thì tieàn kyù quyõ cuõng seõ ñöôïc traû laïi. Khoaûn tieàn kyù quyõ ñöôïc cöûa haøng löu giöõ trong moät taøi khoaûn rieâng vaø phaûi traû laïi cho nhaø nöôùc 80% khoaûn tieàn giöõ naøy vaøo thaùng baûy ( Anderson et al..1989). Veà caùc bao bì thuoác tröø saâu, bang Maine ñaõ ban haønh moät luaät yeâu caàu coù moät heä thoáng kyù quyõ ñoái vôùi caùc bao bì thuoác tröø saâu caàn söû duïng haïn cheá vaø coù kieåm soaùt chaët cheõ. Luaät naøy yeâu caàu phaûi suùc röûa caùc bao bì naøy ba laàn hoaëc phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa ban kieåm soaùt thuoác tröø saâu bang Maine, vaø taïo ra söï kích thích thoâng qua heä thoáng kyù quyõ ñoái vôùi caùc bao bì suùc röûa ñöôïc traû laïi. Bao bì cuûa caùc loaïi thuoác tröø saâu vaø hoùa chaát BVTV bò haïn cheá söû duïng hoaëc söû duïng coù kieåm soaùt, caàn phaûi ñöôïc daùn tem do bang naøy cung caáp. Phí kyù quyõ laø 5USD ñoái vôùi caùc bao bì coù dung tích nhoû hôn 120 lít vaø 10USD ñoái vôùi dung tích 120 lít trôû leân. Quy ñònh naøy ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi taát caû caùc bao bì thuoác tröø saâu coù coâng duïng haïn cheá vaø kieàm cheá, ñöôïc baùn, ñoåi haøng, hay trao ñoåi trong phaïm vi bang cuõng nhö ñöôïc duøng trong bang. Nhöõng thöông gia thuoác tröø saâu thu phí kyù quyõ vaøo luùc mua; bang seõ thu tieàn kyù quyõ cuûa caùc bao bì ngoaøi bang. Tieàn kyù quyõ seõ ñöôïc hoaøn chi cho chuû khi traû laïi caùc bao bì ñaõ ñöôïc suùc röûa ba laàn. Keå töø khi thoâng qua luaät naøy, khoaûng 13.000 bao bì ñaõ ñöôïc traû laïi (Anderson et al..,1989). Tuy nhieân vieäc suùc röûa neáu khoâng kieåm soaùt chaët cheõ, coù khaû naêng gaây nguy haïi gaáp nhieàu laàn. 3.2 Phöông phaùp ñaùnh giaù ngaãu nhieân ( CVM – Contingent valuation method) veà söï saün loøng chi traû ( WTP- Willingness to pay) [Ecosystem Valuation. 2007. Methods-Section 6: Contingent Valuation methods-part 1&2: Overview and Application of the Contingent Valuation method. ( Caùc phöông phaùp-Phaàn 6: Phöông phaùp ñaùnh giaù ngaãu nhieân-Muïc 1&2 : Toång quan vaø aùp duïng phöông phaùp ñaùnh giaù ngaãu nhieân] Lyù do löïa choïn CVM vaø xaùc ñònh möùc KQHC döïa treân WTP cuûa ngöôøi tieâu duøng Caùc chính saùch quaûn lyù baèng coâng cuï kinh teá thöôøng mang laïi tính meàm deûo. Cuï theå KQHC mang tính khuyeán khích hôn laø cöôõng cheá. Do vaäy, muoán KQHC ñaït hieäu quaû cao thì caàn khaûo saùt nhu caàu cuûa ngöôøi daân ñeå coù theå ñöa ra nhöõng chính saùch phuø hôïp, töø ñoù ngöôøi daân môùi töï nguyeän tham gia thöïc thi. Moät trong nhöõng vaán ñeà quan troïng khi xaây döïng KQHC ñoù laø vieäc ñöa ra möùc giaù kyù quyõ vaø tyû leä hoaøn chi trong toång möùc kyù quyõ nhö theá naøo cho phuø hôïp. Ñaây laø moät vaán ñeà khoù khaên vaø phöùc taïp vì vöøa phaûi ñaûm baûo khaû naêng chi traû cuûa ngöôøi daân, vöøa taïo söï kích thích kinh teá ñeå hoï traû laïi chaát thaûi, cuõng nhö ñaùp öùng ñöôïc moät phaàn chi phí cho vieäc xaây döïng vaø duy trì heä thoáng( vôùi Vieät Nam laø moät nöôùc ñang phaùt trieån, nguoàn ngaân saùch haïn cheá thì vieäc ngöôøi daân cuøng tham gia ñoùng goùp vôùi chính phuû laø caàn thieát vaø coù theå chaáp nhaän). Trong tröôøng hôïp naøy, xaây döïng chính saùch döïa treân WTP cuûa ngöôøi daân laø giaûi phaùp khaû thi. Maët khaùc, trong moãi caù nhaân chöùa ñöïng nhöõng yeáu toá, ñaëc tính khaùc nhau neân WTP cho kieåm soaùt oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa moãi ngöôøi cuõng khaùc nhau. Vì vaäy, caàn tieán haønh ñieàu tra thöïc ñòa laáy yù kieán ngöôøi tieâu duøng ñeå tìm cho ra möùc saün loøng chi traû phuø hôïp khi thöïc hieän KQHC treân saûn phaåm chai thuoác BVTV. Coù nhieàu phöông phaùp ñeå xaùc ñònh WTP cuûa ngöôøi daân, trong ñoù söû duïng phoå bieán nhaát laø CVM. Phöông phaùp naøy taäp trung vaøo vieäc ñieàu tra – tham khaûo yù kieán moät soá caùc ñoái töôïng söû duïng hoaëc thuï höôûng moâi tröôøng veà khoaûn tieàn toái ña hoï saün loøng chi traû cho vieäc soaùt oâ nhieãm, baûo veä moâi tröôøng hoaëc moät dòch vuï moâi tröôøng ñaëc bieät naøo ñoù. CVM laø moät tieán trình töông ñoái phöùc taïp toán nhieàu thôøi gian vaø kinh phí. Ñeå thu thaäp ñöôïc nhöõng thoâng tin boå ích vaø coù keát quaû cao, vieäc ñeàu tra phaûi thieát keá, thöû nghieäm vaø tieán haønh moät caùch nghieâm tuùc. Nhöõng caâu hoûi ñieàu tra phaûi xoay quanh lónh vöïc moâi tröôøng caàn hoûi ñeå ngöôøi daân coù theå hieåu moät caùch roõ raøng. Ñaëc bieät trong tröôøng hôïp ñang nghieân cöùu phaûi laøm cho ngöôøi daân nhaän thöùc ñöôïc yù nghóa cuõng nhö hieäu quaû cuûa KQHC ñeå hoï ñöa ra WTP phuø hôïp. Töø ñoù tính ñöôïc WTP vôùi ñoä chính xaùc cao. Nghieân cöùu naøy taäp trung vaøo aûnh höôûng cuûa möùc saün loøng chi traû hay möùc thieät haïi maø ngöôøi söû duïng phaûi chaáp nhaän khi quyeát ñònh tham gia heä thoáng KQHC, möùc kyù quyõ toái ña theo giaù baùn saûn phaåm sao cho voû chai thuoác BVTV sau söû duïng ñöôïc traû laïi vôùi tyû leä cao nhaát. Caùc böôùc tieán haønh CVM Moät nghieân cöùu ngaãu nhieân ñeå ñaït ñöôïc keát quaû toát thì phaûi tieán haønh caùc böôùc sau: Böôùc 1: Xaùc ñònh chính xaùc caùc vaán ñeà moâi tröôøng caàn ñaùnh giaù. Trong ñeà taøi “ Nghieân cöùu tính khaû thi ñoái vôùi vieäc aùp duïng coâng cuï KQHC treân bao bì thuoác BVTV" thì vaán ñeà moâi tröôøng ñöôïc quan taâm laø hieän traïng thaûi boû vaø xöû lyù voû chai thuoác BVTV khoâng phuø hôïp, caùc coâng cuï quaûn lyù chöa hieäu quaû. Thöïc traïng naøy daãn ñeán haäu quaû thu gom chaát thaûi thaáp; quyõ ñaát haïn heïp cho hoaït ñoäng choân laáp trong khi löôïng chaát thaûi nhieàu laïi coù khaû naêng taùi sinh taùi cheá, gaây laõng phí taøi nguyeân vaø toán nhieàu chi phí; chaát thaûi vöùt böøa baõi taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng soáng vaø söùc khoûe ngöôøi daân. Böôùc 2: Xaùc ñònh phöông phaùp ñieàu tra seõ ñöôïc söû duïng trong nghieân cöùu. Coù ba phöông phaùp ñieàu tra ñöôïc söû duïng hieän nay: baèng thö töø (keå caû e-mail), baèng ñieän thoaïi hay baèng phoûng vaán tröïc tieáp. Ba phöông phaùp ñieàu tra treân ñeàu söû duïng phieáu ñieàu tra goàm caùc caâu hoûi traéc nghieäm ñeå thu thaäp thoâng tin. Trong ñoù, maãu ñieàu tra caàn ñöôïc xem xeùt kyõ soá löôïng, noäi dung caâu hoûi coù lieân quan vaø ñoái töôïng naøo seõ ñöôïc phoûng vaán. Khoùa luaän naøy ñaõ aùp duïng thöïc hieän phöông phaùp ñieàu tra tröïc tieáp (phoûng vaán). Böôùc 3: Xaây döïng baûng caâu hoûi ñieàu tra (questionaire). Khi xaây döïng baûng caâu hoûi ñieàu tra, caàn xem xeùt ngöôøi daân ñaùnh giaù nhö theá naøo veà hieän traïng quaûn lyù chaát thaûi (voû chai thuoác BVTV), möùc ñoä quan taâm cuûa hoï ñeán vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng; xem xeùt hieän traïng kinh teá xaõ hoäi cuûa Long An ñeå ñeà nghò nhöõng möùc giaù KQHC khaùc nhau cho ngöôøi tieâu duøng löïa choïn; vaø xem xeùt nhöõng lyù do coù theå taùc ñoäng ñeán söï tham gia heä thoáng KQHC cuûa hoï. Xaây döïng baûng caâu hoûi ñieàu tra goàm nhöõng caâu hoûi traéc nghieäm. Caùc caâu hoûi ñaët ra phaûi hôïp lyù vaø coù hieäu löïc ñeå deã nhaän ñöôïc söï chaáp thuaän töø ngöôøi ñöôïc phoûng vaán. Baûng caâu hoûi phaûi ngaén goïn (thoâng thöôøng phoûng vaán trong khoaûng 10-30 phuùt) nhöng phaûi ñuû yù vaø giuùp ñieàu tra vieân deã daøng ñieàu tra chaúng haïn nhö caùc thoâng tin cuûa ngöôøi tieâu duøng, giaù baùn cuûa caùc loaïi thuoác BVTV taïi thôøi ñieåm hieän taïi, möùc saün loøng chi traû ñeå chai thuoác ñöôïc thu gom vaø xöû lyù toát … Böôùc 4: Tieán haønh ñieàu tra trong nghieân cöùu naøy, maãu ñieàu tra laø nhöõng ngöôøi tieâu duøng vaø ñaïi lyù baùn thuoác BVTV khoâng keå löùa tuoåi, trình ñoä hoïc vaán … (nghóa laø maãu ñöôïc thu thaäp ngaãu nhieân). Böôùc 5: Bieân soaïn, phaân tích döõ lieäu vaø baùo caùo keát quaû. Caùc thoâng tin thu thaäp ñöôïc caäp nhaät, thoáng keâ vaø xöû lyù baèng phaàn meàm excel. Sau ñoù ñöa ra nhöõng phaân tích ñaùnh giaù vaø trình baøy keát quaû ñaït ñöôïc laø WTP cuûa ngöôøi tieâu duøng khi thöïc hieän KQHC ñoái vôùi voû chai thuoác BVTV. Moái töông quan giöõa caùc yeáu toá aûnh höôûng leân tyû leä chaát thaûi voû chai thuoác BVTV traû laïi (quantity returned) Heä thoáng KQHC ñöôïc xem laø hieäu quaû khi ñaûm baûo caùc yeáu toá kinh teá (möùc giaù kyù quyõ vöøa phaûi, chi phí thöïc hieän thaáp), nhöng quan troïng hôn laø ñaûm baûo tyû leä thu gom cao thoâng qua vieäc traû laïi chaát thaûi cuûa ngöôøi daân (trong tröôøng hôïp ñang nghieân cöùu laø voû chai thuoác BVTV sau söû duïng). Tyû leä voû chai thuoác BVTV ñöôïc traû laïi naøy tuøy thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá. Möùc saün loøng chi traû WTP WTP laø möùc toái ña maø ngöôøi tieâu duøng saün loøng chi traû cho moät hoaït ñoäng, saûn phaåm hoaëc dòch vuï naøo ñoù coù lieân quan, chi traû toái ña cuûa coäng ñoàng hoaëc ñoái töôïng coù lieân quan, chi traû cho saûn phaåm hoaëc dòch vuï moâi tröôøng ñeå ñaûm baûo moâi tröôøng ngaøy caøng toát hôn. Khaùi nieäm veà möùc saün loøng chi traû WTP trong tröôøng hôïp nghieân cöùu bao goàm hai traïng thaùi: 1/ WTP1: Phaàn giaù trò baèng tieàn maø ngöôøi söû duïng saûn phaåm thuoác BVTV phaûi chòu thieät haïi ñeå goùp phaàn thöïc hieän vaø duy trì heä thoáng KQHC vaø hoaït ñoäng taùi cheá voû chai thuoác BVTV, ñöôïc tính theo coâng thöùc: WTP1 = P * (1-DR) Trong ñoù: P laø giaù baùn saûn phaåm (price), ñöôïc tính baèng ñôn vò tieàn teä (cuï theå trong nghieân cöùu naøy ñôn vò tính laø VND) 2/ WTP2: laø giaù trò kyù quyõ saûn phaåm khi mua, ñöôïc tính theo coâng thöùc: WTP2 = P * D Coù theå nhaän thaáy raèng WTP1 thaáp (nghóa laø ngöôøi tieâu duøng seõ nhaän ñöôïc soá tieàn kyù quyõ hoaëc tyû leä DR cao) thì seõ taïo ra söï kích thích cho vieäc traû laïi saûn phaåm sau söû duïng nhieàu hôn. Ñoàng thôøi, WTP2 caøng thaáp thì caøng gia taêng söï chaáp nhaän cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi KQHC. Khi coá ñònh moät trong hai traïng thaùi cuûa WTP, moái töông quan giöõa tyû leä chaát thaûi traû laïi (QR) vaø möùc saün loøng chi traû cuûa ngöôøi söû duïng thuoác BVTV vaãn khoâng thay ñoåi. 3.3.1.1 Ñoä tuoåi Moãi löùa tuoåi, ñaëc bieät laø nhöõng theá heä khaùc nhau thì coù quan nieäm, caùch soáng cuõng nhö thu nhaäp vaø nhu caàu tieâu duøng khaùc nhau. Tuy nhieân, ngöôøi lôùn tuoåi cuõng nhö ngöôøi treû tuoåi vaãn saün loøng tham gia vôùi möùc WTP2 cao do mong muoán coù moät moâi tröôøng soáng an toaøn, saïch ñeïp vaø khoâng bò oâ nhieãm. Nhö vaäy ta coù theå xem nhö ñoä tuoåi ko aûnh höôûng ñeán WTP cuûa ngöôøi daân trong tröôøng hôïp naøy. 3.3.1.2 Thu nhaäp Thu nhaäp ñöôïc hieåu laø thu nhaäp bình quaân cuûa töøng ngöôøi vaø noù phaûn aùnh möùc soáng cuûa ngöôøi ñoù trong xaõ hoäi. Thoâng thöôøng ngöôøi coù thu nhaäp cao seõ coù WTP caøng cao vaø ngöôïc laïi. Tuy nhieân nhöõng ngöôøi thu nhaäp cao thöôøng söû duïng nhöõng maët haøng coù giaù baùn cao, neáu cuøng tyû leä kyù quyõ (% giaù saûn phaåm) nhö nhöõng ngöôøi coù thu nhaäp thaáp thì soá tieàn hoï phaûi kyù quyõ cao hôn nhieàu, do vaäy hoï chæ löïa choïn WTP2 ôû möùc trung bình. Maët khaùc nhöõng ngöôøi coù thu nhaäp thaáp coù theå chaáp nhaän WTP2 cao vaø WTP1 thaáp ñeå haïn cheá phaàn maát ñi trong khoaûn tieàn kyù quyõ. 3.3.1.3 Giaù baùn saûn phaåm Cuøng tyû leä kyù quyõ (% giaù saûn phaåm), nhöõng loaïi thuoác BVTV coù giaù baùn cao hôn seõ daãn ñeán soá tieàn kyù quyõ ban ñaàu cao hôn. Do vaäy, giaù baùn saûn phaåm gaàn nhö tyû leä nghòch vôùi WTP2 cuûa ngöôøi tieâu duøng, nghóa laø giaù baùn caøng cao thì ngöôøi tieâu duøng coù WTP2 thaáp (do löïa choïn D thaáp) vaø chaáp nhaän WTP1 cao. Tuy nhieân, ñieàu naøy khoâng coù nghóa ñieàu naøy ngöôïc laïi, laø giaù baùn caøng thaáp thì WTP2 caøng cao. Moät soá ngöôøi saün loøng chaáp nhaän WTP1 cao neáu hoï ñaõ löïa choïn mua saûn phaåm coù giaù baùn thaáp vaø WTP2 aùp duïng töông öùng laø thaáp. Lyù do laø taâm lyù ngöôøi daân khoâng muoán boû ra moät khoaûn tieàn lôùn hôn nhieàu so vôùi giaù trò maø hoï söû duïng, ngoaøi ra coøn tuøy thuoäc vaøo thu nhaäp cuûa töøng ngöôøi. 3.3.1.4 Loaïi thuoác BVTV söû duïng Ñaây laø yeáu toá coù aûnh höôûng giaùn tieáp ñeán WTP cuûa ngöôøi tieâu duøng, do noù taùc ñoäng ñeán giaù baùn saûn phaåm. Moãi loaïi saâu beänh khaùc nhau thì söû duïng nhöõng loaïi thuoác BVTV coù ñaëc tính khaùc nhau vôùi caùc giaù baùn khaùc nhau, daãn ñeán WTP cuõng khaùc nhau. Beân caïnh ñoù moät soá ít ngöôøi khoâng hieåu roõ veà tính ñoäc haïi cuûa thuoác BVTV ñeán söùc khoûe cuûa con ngöôøi vaø moâi tröôøng soáng neân hoï nghó khoâng caàn thieát phaûi thöïc hieän KQHC. 3.3.1.5 Caùch thöùc thaûi boû voû chai thuoác BVTV Thoâng thöôøng caùc voû chai thuoác BVTV sau khi söû duïng xong, chuùng ñöôïc ngöôøi söû duïng thu gom vaø ñem baùn. Ñoái vôùi nhöõng voû chai khoâng baùn ñöôïc thì hoï töï thieâu huûy, ñem choân hoaëc vöùt boû taïi ruoäng. Trong nhöõng yeáu toá treân thì hai yeáu toá thu nhaäp vaø giaù baùn saûn phaåm laø coù aûnh höôûng quan troïng nhaát ñeán vieäc löïa choïn WTP cuûa ngöôøi söû duïng. Maët khaùc, trong nghieân cöùu naøy baûng caâu hoûi ñöôïc thieát keá vôùi WTP1 vaø WTP2 tæ leä nghòch vôùi nhau, nghóa laø WTP1 thaáp thì WTP2 cao vaø ngöôïc laïi. Muïc tieâu cuûa vieäc thieát laäp tæ leä DR nhö vaäy nhaèm khoáng cheá xu höôùng löïa choïn nhöõng gì coù lôïi hôn cho ngöôøi tieâu duøng maø khoâng quan taâm ñeán lôïi ích coäng ñoàng. Trình ñoä Trình ñoä vaên hoùa laø yeáu toá theå hieän tri thöùc cuûa moãi caù nhaân. Trình ñoä khaùc nhau thì vieäc nhaän thöùc veà vaán ñeà moâi tröôøng vaø söï caàn thieát tham gia baûo veä moâi tröôøng laø khaùc nhau. Do ñoù khoâng phaûi moïi ngöôøi ñeàu coù söï saün loøng tham gia heä thoáng KQHC, möùc kyù quyõ, cuõng nhö khaû naêng traû laïi chaát thaûi gioáng nhau. Giaû ñònh raèng ngöôøi coù trình ñoä hoïc vaán cao thì saün loøng tham gia KQHC vaø coù khaû naêng ñem traû laïi chaát thaûi cao. Tuy nhieân, coù nhöõng ngöôøi trình ñoä thaáp nhöng muoán tham gia KQHC vaø saün loøng ñem traû laïi saûn phaåm sau khi söû duïng. Ngöôïc laïi, moät soá ngöôøi coù trình ñoä cao nhöng khoâng muoán tham gia. Ñieàu naøy coù theå lyù giaûi laø do aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá khaùc nhö nhaän thöùc veà moâi tröôøng (trình ñoä chuyeân moân cao nhöng nhaän thöùc veà moâi tröôøng khoâng cao), khoâng coù thôøi gian ñeå ñem traû laïi chaát thaûi… Söï hieåu bieát veà söï taùc ñoäng moâi tröôøng cuûa chaát thaûi (voû chai) thuoác BVTV Ñieàu naøy theå hieän moät phaàn nhaän thöùc moâi tröôøng cuûa ngöôøi noâng daân. Giaû ñònh raèng nhöõng ngöôøi bieát roõ söï nguy haïi cuûa chaát thaûi (voû chai) thuoác BVTV thì saün loøng tham gia heä thoáng KQHC cuõng nhö saün loøng thu gom, traû laïi voû chai cao hôn so vôùi nhöõng ngöôøi khoâng bieát. Tuy nhieân, moät soá ngöôøi daân khoâng bieát caùc taùc ñoäng moâi tröôøng cuûa chaát thaûi (voû chai) thuoác BVTV nhöng vaãn muoán baûo veä moâi tröôøng cuõng nhö muoán tham gia thöïc hieän caùc chính saùch chung cuûa Nhaø nöôùc ñöa ra neân hoï saün loøng traû laïi chaát thaûi. Maët khaùc, moät soá ngöôøi coù nhaän thöùc veà taùc ñoäng naøy, tuy nhieân chöa ñaày ñuû hoaëc khoâng tin töôûng vaøo tính hieäu quaû cuûa chính saùch, hoaëc cho raèng maëc duø thuoác BVTV coù taùc ñoäng moâi tröôøng to lôùn nhöng ñaõ coù söï quaûn lyù cuûa cô quan chöùc naêng neân hoï khoâng muoán thöïc hieän KQHC cuõng nhö khoâng saün loøng thu gom chaát thaûi. Hieän traïng quaûn lyù thuoác BVTV Tình hình quaûn lyù chaát thaûi hieän taïi theo nhaän ñònh cuûa ngöôøi daân cuõng noùi leân söï quan taâm cuûa hoï ñeán vaán ñeà moâi tröôøng. Nhöõng ngöôøi cho raèng hieän traïng moâi tröôøng chöa phuø hôïp vaø hieäu quaû, hoï seõ saün loøng ñem traû laïi voû chai thuoác BVTV sau khi ñaõ söû duïng ñeå caûi thieän tình hình thoâng qua löôïng chaát thaûi thu gom cao hôn, coøn nhöõng ngöôøi caûm thaáy hieän traïng moâi tröôøng toát thì khoâng tham gia KQHC vaø cho raèng khoâng coù söï traû laïi chaát thaûi thì moâi tröôøng cuõng khoâng bò aûnh höôûng nhieàu vaø vaãn naèm trong khaû naêng kieåm soaùt ñöôïc. Tuy nhieân, nhieàu ngöôøi vaãn khoâng muoán tham gia KQHC vaø khoâng muoán thöïc hieän thu gom caùc voû chai thuoác BVTV sau khi ñaõ söû duïng maëc duø cho raèng vaán ñeà moâi tröôøng hieän nay coøn nhieàu baát caäp, töø ._.