Nghiên cứu tình hình sản xuất rau theo tiêu chuẩn VietGAP ở huyện An Dương – Hải Phòng

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr­êng ®¹i häc n«ng nghiÖp hµ néi NguyÔn ®×nh dòng Nghiªn cøu t×nh h×nh s¶n xuÊt rau theo tiªu chuÈn thùc hiµnh n«ng nghiÖp tèt (vietgap) ë huyÖn an d­¬ng – h¶i phßng LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Chuyªn ngµnh: kinh tÕ n«ng nghiÖp M· sè: 60.31.10 Ng­êi h­íng dÉn khoa häc: TS. NguyÔn quèc chØnh Hµ néi - 2009 Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè liÖu vµ h×nh ¶nh trong luËn v¨n hoµn toµn trung thùc vµ ch­a tõng ®­îc ai c«ng bè trong bÊt kú c«ng tr×nh khoa häc nµo kh¸c. T«i xin cam ®oan r»ng mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®· ®­îc c¸m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®· ®­îc chØ râ nguån gèc. T¸c gi¶ NguyÔn §×nh Dòng Lêi c¶m ¬n T«i xin tr©n träng bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®èi víi thÇy gi¸o h­íng dÉn TS. NguyÔn Quèc ChØnh ®· ®Þnh h­íng, chØ b¶o, d×u d¾t t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu ®Ò tµi. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n ®èi víi tÊt c¶ c¸c thÇy c« gi¸o ViÖn Sau ®¹i häc, Khoa Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé m«n Ph©n tÝch ®Þnh l­îng cïng tÊt c¸c c¸c thÇy c« gi¸o tr­êng §¹i häc N«ng nghiÖp hµ Néi ®· gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh häc tËp còng nh­ hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n Trung t©m khuyÕn n«ng H¶i Phßng, UBND huyÖn An D­¬ng, UBND c¸c x· §¹i B¶n, Hång Phong, An Hoµ ®· cung cÊp sè liÖu kh¸ch quan, t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi. Cuèi cïng víi lßng biÕt ¬n s©u s¾c nhÊt xin dµnh cho gia ®×nh, b¹n bÌ ®· gióp ®ì rÊt nhiÒu vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn ®Ó b¶n th©n t«i hoµn thµnh ®­îc ch­¬ng tr×nh häc tËp còng nh­ ®Ò tµi nghiªn cøu T¸c gi¶Môc lôc Danh môc c¸c b¶ng B¶ng 3.1: T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai vµ biÕn ®éng ®Êt ®ai cña huyÖn An D­¬ng 35 B¶ng 3. 2: T×nh h×nh d©n sè vµ lao ®éng 37 B¶ng 3. 3: T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ 39 B¶ng 4.1. DiÖn tÝch s¶n xuÊt rau cña mét sè x· trong huþen An D­¬ng qua c¸c n¨m 2006-2008 45 B¶ng 4.2. N¨ng suÊt rau trªn ®Þa bµn huyÖn An D­¬ng qua 3 n¨m. 47 B¶ng 4.3. S¶n l­îng rau cña huyÖn An D­¬ng qua 3 n¨m 49 B¶ng 4.4. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt s¶n l­îng rau theo tiªu chuÈn VietGAP 50 B¶ng 4.5. KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt mét sè lo¹i rau rau theo quy tr×nh VietGAP tÝnh b×nh qu©n trªn 1 ha 52 B¶ng 4.6. T×nh h×nh n¾m b¾t c¸c th«ng tin vÒ chØ ®¹o s¶n xuÊt 54 B¶ng 4.7. Quy vïng s¶n xuÊt rau 56 B¶ng 4.8. DiÖn tÝch s¶n xuÊt rau cña c¸c x· n¨m 2008 57 B¶ng 4.9. Vèn ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho s¶n xuÊt rau 58 B¶ng 4.10. T×nh h×nh kªnh t­íi, tiªu cho s¶n xuÊt rau n¨m 2008 59 B¶ng 4.11. KÕt qu¶ tËp huÊn kü thuËt s¶n xuÊt rau qua c¸c n¨m 61 B¶ng 4.12. Sè lao ®éng qua vµ ch­a qua c¸c líp tËp huÊn kü thuËt s¶n xuÊt rau 62 B¶ng 4.13. HiÓu biÕt vÒ rau an toµn cña chñ hé 63 B¶ng 4.14. C¬ cÊu vÒ nhu cÇu gièng rau qua c¸c kªnh cung øng n¨m 2008 65 B¶ng 4.15. Nguån cung øng thuèc B¶o vÖ thùc vËt 66 B¶ng 4.16. §Æc ®iÓm chung cña hé ®iÒu tra 67 B¶ng 4.17. DiÖn tÝch ®Êt trång rau cña c¸c hé ®iÒu tra n¨m 2008 68 B¶ng 4.18. T×nh h×nh sö dông ®Êt cña c¸c hé theo quy tr×nh VietGAP 69 B¶ng 4.19. T×nh h×nh sö dông lao ®éng cña c¸c hé ®iÒu tra 70 B¶ng 4.20. Nguån gèc gièng trong s¶n xuÊt rau ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra 72 B¶ng 4.21. T×nh h×nh sö dông gièng cho s¶n xuÊt rau 73 B¶ng 4.21. T×nh h×nh sö dông n­íc t­íi 74 B¶ng 4.22. T×nh h×nh sö dông ph©n bãn 75 B¶ng 4.23. T×nh h×nh sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt 76 B¶ng 4.24. Vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt rau 77 B¶ng ®¸nh gi¸ theo quy tr×nh VietGAP 79 B¶ng 4.24. HiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt mét sè lo¹i rau ë c¸c hé ®iÒu tra 82 4.25. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña mét sè loai rau t¹i c¸c hé ®iÒu tra n¨m 2009 84 Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t RAT Rau an toµn GAP Good Agricultural Practic VietGAP Viet Namese Good Agricultural Practic WTO World Trade Organization IPM Intergrated Pests Management ICM Intergrated Crop Management BVTV B¶o vÖ thùc vËt VSATTP VÖ sinh an toµn thùc phÈm HTX Hîp t¸c x· BNN & PTNT Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n KHCN Khoa häc c«ng nghÖ Q§ QuyÕt ®Þnh DT DiÖn tÝch NS N¨ng suÊt SL S¶n l­îng BQ B×nh qu©n SL Sè l­îng CC C¬ cÊu UBND Uû ban nh©n d©n 1. Më ®Çu 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Rau lµ lo¹i thùc phÈm kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ®êi sèng h»ng ngµy. Cïng víi thøc ¨n ®éng vËt, rau cung cÊp nh÷ng dinh d­ìng cÇn thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña con ng­êi. Tôc ng÷ cã c©u: “C¬m kh«ng rau nh­ ®au kh«ng thuèc”. Rau cung cÊp cho c¬ thÓ nh÷ng chÊt dinh d­ìng, ®Æc biÖt lµ c¸c vitamin, c¸c axÝt h÷u c¬, chÊt kho¸ng… Theo tÝnh to¸n cña nhiÒu nhµ dinh d­ìng häc, muèn c¬ thÓ ho¹t ®éng b×nh th­êng cÇn cung cÊp 2300-2500 kcal mçi ngµy, trong ®ã ph¶i cã 250-300 gam rau (t­¬ng ®­¬ng víi 7,5-8 kg/th¸ng hay 90-108 kg/n¨m – TrÇn Kh¾c Thi). Nh­ vËy tæng nhu cÇu rau cña n­íc ta sÏ lµ 7.650 – 9.180 ngh×n tÊn, tæng s¶n l­îng rau c¸c lo¹i n¨m 2006 ®¹t 9.650 ngh×n tÊn. ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn cña WTO. WTO lµ mét thÞ tr­êng lín víi 5 tû ng­êi tiªu dïng, chiÕm 95% gi¸ trÞ th­¬ng m¹i thÕ giíi, kim ng¹ch nhËp khÈu n«ng s¶n trÞ gi¸ 635 tû USD/n¨m. Trong nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam, rau hoa qu¶ lµ mÆt hµng lín nhÊt cña s©n ch¬i WTO víi thÞ tr­êng tiªu thô thÕ giíi kho¶ng 103 tû USD/n¨m nh­ng ViÖt Nam míi chØ chiÕm 0,2% thÞ phÇn, mét tû lÖ qu¸ nhá bÐ (TS. NguyÔn Quèc Väng). Nh÷ng th¸ch thøc lín nhÊt ®èi víi hµng n«ng s¶n ViÖt Nam khi héi nhËp tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO lµ sè l­îng, chÊt l­îng, gi¸ thµnh vµ vÊn ®Ò an toµn thùc phÈm. Bèn th¸ch thøc trªn ®· trë thµnh bèn luËt ch¬i trªn thÞ tr­êng thÕ giíi trong ®ã luËt ch¬i “an toµn thùc phÈm” lµ bµi to¸n khã nhÊt. N«ng s¶n ph¶i cã chøng chØ “thùc hµnh n«ng nghiÖp tèt – GAP) ®Ó chøng minh víi c¸c nhµ nhËp khÈu vµ ng­êi tiªu dïng trªn toµn thÕ giíi vÒ sù an toµn vµ vÖ sinh cña s¶n phÈm n«ng s¶n cña ViÖt Nam. Khã kh¨n ®èi víi s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña chóng ta hiÖn nay vÉn lµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng cã tÝnh quyÕt ®Þnh lµ chÊt l­îng s¶n phÈm. Thùc hiÖn s¶n xuÊt theo tiªu chuÈn VietGAP sÏ gióp ng­êi s¶n xuÊt tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, v× nã kiÓm tra an toµn thùc phÈm xuyªn suèt tõ A ®Õn Z, tõ söa so¹n ®ång ruéng, canh t¸c ®Õn thu ho¹ch, sau thu ho¹ch, b¶o qu¶n, thuèc BVTV, m«i tr­êng, bao b× … An D­¬ng lµ mét huyÖn ngo¹i thµnh Thµnh phè H¶i Phßng, cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn rÊt thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt vÞ trÝ ®Þa lý däc quèc lé 5 vµ n¨m trong tam gi¸c kinh tÕ Hµ Néi – H¶i D­¬ng – H¶i Phßng. Theo quy ho¹ch cña Thµnh phè trong nh÷ng n¨m tíi, huyÖn An D­¬ng ®­îc quy ho¹ch thµnh nh÷ng vµnh ®ai s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo h­íng s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ ®Ó cung cÊp l­¬ng thùc thùc phÈm cho thµnh phè vµ c¸c khu vùc l©n cËn. §èi víi huyÖn An D­¬ng, trong c¸c lo¹i thùc phÈm th× rau lµ c©y trång ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Víi lîi thÕ vÞ trÝ ®Þa lý, c¬ së h¹ tÇng, ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi nªn s¶n xuÊt rau cña huyÖn An D­¬ng nh÷ng n¨m võa qua ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. ChÊt l­îng rau cßn h¹n chÕ, ®Æc biÖt møc ®é an toµn kÐm do rau vÉn cßn d­ l­îng thuèc BVTV vµ vi sinh vËt g©y h¹i v­ît qu¸ ng­ìng cho phÐp khi tiªu thô trªn thÞ tr­êng ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ cña ng­êi tiªu dïng. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ quy tr×nh s¶n xuÊt rau ch­a tu©n theo nh÷ng quy ®Þnh nghiªm ngÆt, mét quy tr×nh cô thÓ. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ s¶n xuÊt cña huyÖn An D­¬ng, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “Nghiªn cøu t×nh h×nh s¶n xuÊt rau theo tiªu chuÈn VietGAP ë huyÖn An D­¬ng – H¶i Phßng”. 1.2. Môc tiªu nghiªn cøu 1.2.1. Môc tiªu chung Nghiªn cøu thùc tr¹ng s¶n xuÊt rau theo tiªu chuÈn VietGAP cña huyÖn An D­¬ng, tõ ®ã ®Ô xuÊt mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau theo tiªu chuÈn VietGAP trªn ®Þa bµn huyÖnh trong thêi gian tíi. 1.2.2. Môc tiªu cô thÓ - HÖ thèng ho¸ c¸c vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vµ thùc tiÔn vÒ s¶n xuÊt rau an toµn vµ tiªu chuÈn VietGAP - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng s¶n xuÊt rau cña huyÖn trong thêi gian gÇn ®©y. - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng s¶n xuÊt rau theo quy tr×nh VietGAP cña huyÖn An D­¬ng - KiÕn nghÞ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau theo tiªu chuÈn VietGAP trªn ®Þa bµn huyÖn. 1.3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 1.3.1. §èi t­îng - C¸c hé s¶n xuÊt rau - C¸c HTX dÞch vô n«ng nghiÖp - C¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc - C¸c ®¬n vÞ cung øng ®Çu vµo cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp - Mét sè thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm rau cña huyÖn An D­¬ng. 1.3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu 1.3.2.1. Ph¹m vi kh«ng gian §Ò tµi nghiªn cøu trong ph¹m vi ®Þa giíi hµnh chÝnh huyÖn An D­¬ng, tËp trung nghiªn cøu t¹i 3 x· träng ®iÓm (§¹i B¶n, Hång Phong, An Hoµ) 1.3.2.2. Ph¹m vi thêi gian - Nghiªn cøu thùc tr¹ng s¶n xuÊt rau trong giai ®o¹n 2006-2008 - Nghiªn cøu kh¶o s¸t c¸c hé s¶n xuÊt rau trªn ®Þa bµn huyÖn n¨m 2008 - §­a ra biÖn ph¸p chñ yÕu vÒ s¶n xuÊt rau theo tiªu chuÈn VietGAP trªn ®Þa bµn huyÖn ®Õn n¨m 2015.  2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn 2.1. C¬ së lý luËn 2.1.1. Kh¸i niÖm rau an toµn Kh¸i niÖm vÒ rau an toµn? Rau an toµn lµ kh¸i niÖm ®­îc sö dông ®Ó chØ c¸c lo¹i rau ®­îc canh t¸c trªn c¸c diÖn tÝch ®Êt cã thµnh phÇn ho¸ - thæ nh­ìng ®­îc kiÓm so¸t (nhÊt lµ kiÓm so¸t hµm l­îng kim lo¹i nÆng vµ c¸c chÊt ®éc h¹i cã nguån gèc tõ ph©n bãn, tõ c¸c chÊt b¶o vÖ thùc vËt vµ c¸c chÊt th¶i sinh ho¹t cßn tån t¹i trong ®Êt), ®­îc s¶n xuÊt theo nh÷ng quy tr×nh kü thuËt nhÊt ®Þnh (®Æc biÖt lµ quy tr×nh sö dông ph©n bãn, thuèc trõ s©u, n­íc t­íi), vµ nhê vËy rau ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm do c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ®Æt ra. Gäi lµ rau an toµn v× trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt rau, ng­êi ta vÉn sö dông ph©n bãn nguån gèc v« c¬ vµ chÊt b¶o vÖ thùc vËt, tuy nhiªn víi liÒu l­îng h¹n chÕ h¬n, thêi ®iÓm phï hîp h¬n vµ chØ sö dông c¸c chÊt b¶o vÖ thùc vËt trong danh môc cho phÐp. Trong rau an toµn vÉn tån t¹i d­ l­îng nhÊt ®Þnh c¸c chÊt ®éc h¹i, nh­ng kh«ng ®Õn møc ¶nh h­ëng tíi søc khoÎ cña ng­êi tiªu dïng. Trong ®êi sèng hµng ngµy, tau an toµn th­êng ®­îc gäi lµ rau s¹ch. §Ó ph©n biÖt mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n, kh¸i niÖm rau s¹ch nªn sö dông ®Ó chØ c¸c lo¹i rau ®­îc s¶n xuÊt theo c¸c quy tr×nh canh t¸c s¹ch ®Æc biÖt, nh­ thuû canh, rau “h÷u c¬”… Møc ®é ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm cña rau s¹ch cao h¬n nhiÒu so víi rau an toµn. S¶n l­îng rau s¹ch ®­îc s¶n xuÊt ë n­íc ta hiÖn nay lµ kh«ng ®¸ng kÓ (phÇn lín giíi h¹n trong ph¹m vi c¸c dù ¸n khoa häc – s¶n xuÊt) Rau s¹ch lµ rau kh«ng chøa c¸c ®éc tè vµ c¸c t¸c nh©n g©y bÖnh, an toµn cho ng­êi vµ gia sóc. S¶n phÈm rau xem lµ s¹ch khi ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu sau: hÊp dÉn vÒ h×nh thøc, t­¬i s¹ch, kh«ng bôi bÈn vµ lÉn t¹p chÊt, thu ®óng ®é chÝn khi cã chÊt l­îng cao nhÊt, cã bao b× hÊp dÉn. Kh¸i niÖm rau “s¹ch” bao hµm rau cã chÊt l­îng tèt víi d­ l­îng c¸c ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt, c¸c kim lo¹i nÆng (Cu, Pb, Cd, As), nitrat còng nh­ c¸c vi sinh vËt cã h¹i ®èi víi søc khoÎ cña con ng­êi ë d­íi møc c¸c tiªu chuÈn cho phÐp theo tiªu chuÈn ViÖtGAP. §©y lµ c¸c chØ tiªu quan träng nhÊt nh»m x¸c ®Þnh møc ®é an toµn vÖ sinh thùc phÈm cho mÆt hµng rau qu¶ “s¹ch” Nh÷ng s¶n phÈm rau t­¬i bao gåm tÊt c¶ c¸c lo¹i rau ¨n th©n, l¸, cñ, hoa vµ qu¶ cã chÊt l­îng ®óng nh­ ®Æc tÝnh cña nã, hµm l­îng c¸c ho¸ chÊt ®éc vµ møc ®é « nhiÔm c¸c vi sinh vËt g©y h¹i ë møc tiªu chuÈn cho phÐp, ®¶m b¶o an toµn cho ng­êi tiªu dïng vµ m«i tr­êng th× ®­îc gäi lµ rau b¶o ®¶m an toµn vÖ sinh thùc phÈm, gäi t¾t lµ rau an toµn [1]. 2.1.2. Vai trß vµ ®Æc ®iÓm kü thuËt cña s¶n xuÊt rau an toµn 2.1.2.1. Vai trß cña s¶n xuÊt rau an toµn Trong b÷a ¨n hµng ngµy, rau lµ thøc ¨n kh«ng thÓ thiÕu, lµ nguån cung cÊp vitamin phong phó nªn nhiÒu thùc phÈm kh¸c kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc nh­ c¸c lo¹i vitamin A, B, C, D, E, K, c¸c lo¹i axÝt h÷u c¬ vµ kho¸ng chÊt nh­ Ca, P, Fe rÊt cÇn cho sù ph¸t triÓn cña con ng­êi. Rau kh«ng chØ cung cÊp vitamin vµ kho¸ng chÊt mµ cßn cã t¸c dông ch÷a bÖnh. ChÊt x¬ trong rau cã t¸c dông ng¨n ngõa bÖnh tim, huyÕt ¸p vµ bÖnh ®­êng ruét, vitamin C gióp ng¨n ngõa ung th­ d¹ dµy, vitamin D trong rau giµu caroten cã thÓ h¹n chÕ nh÷ng biÕn cè vÒ ung th­ phæi [5] ViÖt Nam lµ mét n­íc nhiÖt ®íi cã thÓ tiÕn hµnh trång rau quanh n¨m, ngµnh rau n­íc ta ®· ph¸t triÓn tõ kh¸ l©u vµ ®ãng gãp kho¶ng 3% trong tæng gi¸ trÞ ngµnh n«ng nghiÖp. Ph¸t triÓn rau cã ý nghÜa lín vÒ kinh tÕ x· héi: t¹o viÖc lµm, tËn dông lao ®éng, ®Êt vµ nguån tµi nguyªn cho hé gia ®×nh. Rau lµ c©y ng¾n ngµy, cã nh÷ng lo¹i rau nh­ c¶i canh, c¶i cñ tõ 30-40 ngµy ®· cho thu ho¹ch, rau c¶i b¾p 75 – 85 ngµy, rau gia vÞ chØ 15 – 20 ngµy mét vô… cho nªn mét n¨m cã thÓ trång ®­îc 2 – 3 vô, thËm chÝ 4 – 5 vô [2]. C©y rau cßn lµ c©y dÔ trång xen, trång gèi v× vËy trång rau t¹o ®iÒu kiÖn tËn dông ®Êt ®ai, n©ng cao hÖ sè sö dông ®Êt. Trång rau kh«ng nh÷ng tËn dông ®­îc ®Êt ®ai mµ cßn tËn dông ®­îc c¶ lao ®éng vµ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt kh¸c. C©y rau lµ c©y cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, 1 ha trång rau mang l¹i thu nhËp gÊp 2 – 5 lÇn so víi trång lóa. V× vËy trång rau lµ nguån t¹o ra thu nhËp lín cho hé [4]. Rau cßn lµ nguån xuÊt khÈu quan träng vµ lµ nguån nguyªn liÖu cho chÕ biÕn. S¶n xuÊt rau cã ý nghÜa trong viÖc më réng quan hÖ quèc tÕ, gãp phÇn t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. S¶n xuÊt rau t¹o ra nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh­ c¶i b¾p, cµ chua, ít, d­a chuét… ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ vµo s¶n xuÊt chung cña c¶ n­íc vµ më réng quan hÖ quèc tÕ. Tãm l¹i, s¶n xuÊt rau cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nã cung cÊp l­¬ng thùc, thùc phÈm cho ng­êi tiªu dïng, thøc ¨n ch¨n nu«i, nguyªn liÖu cho chÕ biÕn vµ s¶n phÈm cho xuÊt khÈu, gãp phÇn t¨ng s¶n l­îng n«ng nghiÖp, b¶o ®¶m an ninh l­¬ng thùc quèc gia, t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, tËn dông ®Êt ®ai, ®iÒu kiÖn sinh th¸i. 2.1.2.2. §Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt cña s¶n xuÊt rau an toµn Rau lµ c©y ng¾n ngµy, rÊt phong phó vÒ chñng lo¹i, yªu cÇu viÖc bè trÝ mïa vô, tæ chøc c¸c dÞch vô ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thuèc b¶o vÖ thùc vËt vµ tæ chøc sö dông lao ®éng trong s¶n xuÊt cÇn ®­îc s¾p xÕp hîp lý vµ khoa häc. S¶n xuÊt rau ®ßi hái ph¶i ®Çu t­ nhiÒu lao ®éng Rau lµ ngµnh s¶n xuÊt mang tÝnh hµng ho¸ cao, s¶n phÈm rau an toµn cã chøa hµm l­îng n­íc cao, khèi l­îng cång kÒnh, dÔ h­ háng, dËp n¸t, khã b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn. S¶n xuÊt vµ tiªu thô rau mang tÝnh thêi vô do ®ã kh¶ n¨ng cung cÊp cña chóng cã thÓ dåi dµo ë chÝnh vô nh­ng l¹i khan hiÕm ë thêi ®iÓm gi¸p vô, nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng lµ bÊt cø mäi thêi ®iÓm trong n¨m. §Æc ®iÓm riªng cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn: - Quy tr×nh kü thuËt nghiªm ngÆt - Yªu cÇu chÆt chÏ vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt (chän ®Êt, n­íc t­íi, gièng, ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt vµ tæ chøc sö dông lao ®éng trong s¶n xuÊt) vµ ®Æc ®iÓm s¶n phÈm nªn g©y ra cho ng­êi s¶n xuÊt, cung øng khã chñ ®éng ®­îc hoµn toµn vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng rau ra thÞ tr­êng. §iÒu nµy dÉn tíi sù dao ®éng lín vÒ gi¸ c¶, sè l­îng, chÊt l­îng rau trªn thÞ tr­êng. Tiªu dïng rau an toµn cßn phô thuéc vµo yÕu tè thu nhËp, t©m lý, tËp qu¸n, thãi quen ng­êi tiªu dïng. Xu h­íng ph¸t triÓn ë n­íc ta hiÖn nay nhu cÇu tiªu dïng ®ang t¨ng nhanh t¹o ra thÞ tr­êng tiªu thô rau an toµn ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l­îng, chñng lo¹i vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. 2.1.3. Lý luËn vÒ GAP (EUREPGAP, ASIANGAP) Từ năm 1997, là s¸ng kiÕn cña nhµ b¸n lÎ ch©u ¢u (Euro – Retailer Produce Working Group) nhằm giải quyết mối quan hệ b×nh đẳng và tr¸ch nhiệm giữa người sản xuất sản phẩm n«ng nghiệp và kh¸ch hàng của họ, họ đã đưa ra kh¸i niệm GAP. Thực hành sản xuất n«ng nghiệp tốt (Good Argricultural Practice – GAP) là những nguyªn tắc được thiết lập nhằm đảm bảo một m«i trường sản xuất an toàn, sạch sẽ, thực phẩm phải đảm bảo kh«ng chứa c¸c t¸c nh©n g©y bệnh như chất độc sinh học (vi khuẩn, nấm, virut ký sinh trïng) và ho¸ chất (dư lượng thuốc BVTV, kim loại nặng, hàm lượng Nitrat) đồng thời sản phẩm phải đảm bảo an toàn từ ngoài đồng ruộng đến khi sử dụng. GAP bao gồm việc sản xuất theo hướng lựa chọn địa điểm, việc sử dụng đất đai, ph©n bãn, nước, phßng trõ s©u hại, thu h¸i, ®ãng gãi, vệ sinh đồng ruộng và vận chuyển sản phẩm...nhằm ph¸t triển nền n«ng nghiệp bền vững với môc ®Ých đảm bảo an toàn cho thực phẩm, an toàn cho người sản xuất, bảo vệ m«i trường, truy nguån nguồn gốc sản phẩm. Mỗi nước cã thÓ x©y dùng tiªu chuẩn GAP cho m×nh theo tiªu chuẩn Quốc tế. Hiện nay cã USGAP (Mỹ), EUREPGAP (Liªn minh Ch©u ¢u),.... GLOBALGAP (EUREPGAP) (Europ – retailer Produce Working Group Good Agricultural Practices) được dịch ra từ tiếng Anh là nhãm (tổ chức) b¸n lẻ Ch©u Âu quy định ra tiªu chuẩn thực hành n«ng nghiệp tốt (GAP). §©y là tài liệu chuẩn tắc được tổ chức quốc tế chứng nhận. Tài liệu chuẩn tắc về chứng nhận quốc tế “Rau quả EUREP” được ph¸t triển bởi một nhãm c¸c nhà đại diện của Ch©u Âu về lĩnh vực rau quả với sự hỗ trợ của tổ chức sản xuất bªn ngoài Ch©u Âu EU. EUREPGAP là tiªu chuẩn về thực hành n«ng nghiệp tốt trong qu¸ tr×nh sản xuất, thu hoạch và xử lý sau thu hoạch. §©y lµ tiªu chuẩn kiểm tra an toàn thực phẩm xuyªn suốt từ A đến Z của d©y truyền sản xuất, bắt đầu từ kh©u sửa soạn n«ngg trại, canh t¸c ®Õn kh©u thu hoạch, chế biến, tồn trữ (bao gồm những yếu tố liªn quan đến sản xuất như m«i trường, c¸c chÊt ho¸ học và BVTV, bao b× và ngay cả điều kiện làm việc và phóc lợi của người làm việc trong n«ng trại. Tiªu chuẩn này được ¸p dụng toàn cầu trªn sản phẩm trồng trọt, chăn nu«i, thủy sản gồm những điểm chÝnh như sau: - §¸nh gi¸ lùa chän vïng s¶n xuÊt - Lùa chän gièng vµ gèc ghÐp - Qu¶n lý ®Êt vµ gi¸ thÓ - Ph©n bãn vµ chÊt phô gia - N­íc t­íi - Ho¸ chÊt - Thu ho¹ch vµ xö lý sau thu ho¹ch - Qu¶n lý vµ sö dông c¸c chÊt th¶i - Ng­êi lao ®éng - Ghi chÐp, l­u tr÷ hå s¬, truy nguyªn nguån gèc vµ thu håi s¶n phÈm Cïng víi c¸c tæ chøc b¸n lẻ Ch©u Âu, c¸c nước trong khu vực ASEAN ®· thực hiện GAP của m×nh theo tiªu chuẩn quốc tế từ việc điều chỉnh tiªu chuẩn EUREPGAP cho phï hợp với t×nh h×nh sản xuất của nước họ như hệ thống SALM của Malaysia, INDONGAP của Indonexia, VFGAP của Singapore, Q Thai của Th¸i Lan... Liªn hiệp c¸c nước Đ«ng Nam Á (ASEAN) và ChÝnh phủ Úc x©y dựng bản thảo tiªu chuẩn ASEANGAP đại diện cho 10 nước trong khu vực Đ«ng Nam Á vào th¸ng 11 năm 2005 và tiªu chuẩn ASEANGAP đã ban hành vào năm 2006. ASEANGAP (Asean Good Agricultural Practices) là tiªu chuẩn về thực hành n«ng nghiệp tốt trong qu¸ tr×nh gieo trồng, thu hoạch và xử lý sau thu hoạch c¸c sản phẩm rau quả tươi trong khu vực Đ«ng Nam Á. Mục ®Ých ASEANGAP là tăng cường việc hài hßa c¸c chương tr×nh GAP trong khu vực ASEAN. Điều này sẽ thóc đẩy thương mại giữa c¸c nước thành viªn và với thị trường toàn cầu. Bao gồm 4 phần 1. An toàn thực phẩm 2. Quản lý m«i trường 3. Điều kiện sức khỏe 4. Chất lượng rau quả. 2.1.4. Tiªu chuÈn VietGAP Cïng với c¸c nước trong khu vực và trªn thế giới Việt Nam ban hành “VietGAP – Quy tr×nh sản xuất n«ng nghiệp tốt cho rau quả tươi an toàn tại Việt Nam”. VietGAP cho rau quả tươi an toàn dựa trªn ASEANGAP, GLOBALGAP, FRESHCARE nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho rau quả tươi của Việt Nam tham gia thị trường khu vực Đ«ng Nam Á và thế giới hướng tới một nền sản xuất n«ng nghiệp bền vững. Tổ chức, c¸ nh©n là doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp, HTX, tổ hợp t¸c, hộ n«ng d©n sản xuất theo m« h×nh kinh tế trang trại tham gia sản xuất, kinh doanh, kiểm tra và chứng nhận sản phẩm rau, quả an toàn theo VietGAP. VietGAP là tªn viết tắt của c¸c chữ c¸i tiếng Anh (Vietnamese Good Agricultural Practices) cã nghĩa là thực hành sản xuất n«ng nghiệp tốt cho rau quả tươi của Việt Nam [19], là những nguyªn tắc, thủ tục, tr×nh tự hướng dẫn tổ chức, c¸ nh©n, sản xuất thu hoạch, sơ chế bảo đảm an toàn, n©ng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo phóc lợi x· hội, sức khỏe người sản xuất và người tiªu dïng, bảo vệ m«i trường và truy nguyªn nguồn gốc sản phẩm bao gåm nh÷ng néi dung chÝnh nh­ sau: * Đánh giá và lựa chọn vùng sản xuất - Vùng sản xuất rau, quả áp dụng theo VietGAP phải được khảo sát, đánh giá sự phù hợp giữa điều kiện sản xuất thực tế với qui định hiện hành của nhà nước đối với các mối nguy gây ô nhiễm về hóa học, sinh học và vật lý lên rau, quả. Trong trường hợp không đáp ứng các điều kiện thì phải có đủ cơ sở chứng minh có thể khắc phục được hoặc làm giảm các nguy cơ tiềm ẩn. - Vùng sản xuất rau, quả có mối nguy cơ ô nhiễm hóa học, sinh học, vật lý cao và không thể khắc phục thì không được sản xuất theo VietGAP. * Giống và gốc ghép - Giống và gốc ghép phải có nguồn gốc rõ ràng, được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép sản xuất. - Giống và gốc ghép tự sản xuất phải có hồ sơ ghi lại đầy đủ các biện pháp xử lý hạt giống, xử lý cây con, hóa chất sử dụng, thời gian, tên người xử lý và mục đích xử lý. Trong trường hợp giống và gốc ghép không tự sản xuất phải có hồ sơ ghi rõ tên và địa chỉ của tổ chức, cá nhân và thời gian cung cấp, số lượng, chủng loại, phương pháp xử lý giống, gốc ghép (nếu có). * Quản lý đất và giá thể - Hàng năm, phải tiến hành phân tích, đánh giá các nguy cơ tiềm ẩn trong đất và giá thể theo tiêu chuẩn hiện hành của nhà nước. - Cần có biện pháp chống xói mòn và thoái hóa đất. Các biện pháp này phải được ghi chép và lưu trong hồ sơ. - Khi cần thiết phải xử lý các nguy cơ tiềm ẩn từ đất và giá thể, tổ chức và cá nhân sản xuất phải được sự tư vấn của nhà chuyên môn và phải ghi chép và lưu trong hồ sơ các biện pháp xử lý. - Không được chăn thả vật nuôi gây ô nghiễm nguồn đất, nước trong vùng sản xuất. Nếu bắt buộc phải chăn nuôi thì phải có chuồng trại và có biện pháp xử lý chất thải đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường và sản phẩm sau khi thu hoạch. * Phân bón và chất phụ gia - Từng vụ phải đánh giá nguy cơ ô nhiễm hoá học, sinh học và vật lý do sử dụng phân bón và chất phụ gia, ghi chép và lưu trong hồ sơ. Nếu xác định có nguy cơ ô nhiễm trong việc sử dụng phân bón hay chất phụ gia, cần áp dụng các biện pháp nhằm giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm lên rau, quả. - Lựa chọn phân bón và các chất phụ gia nhằm giảm thiểu nguy cơ gây ô nhiễm lên rau, quả. Chỉ sử dụng các loại phân bón có trong danh mục được phép sản xuất, kinh doanh tại Việt Nam. - Không sử dụng phân hữu cơ chưa qua xử lý (ủ hoai mục). Trong trường hợp phân hữu cơ được xử lý tại chỗ, phải ghi lại thời gian và phương pháp xử lý. Trường hợp không tự sản xuất phân hữu cơ, phải có hồ sơ ghi rõ tên và địa chỉ của tổ chức, cá nhân và thời gian cung cấp, số lượng, chủng loại, phương pháp xử lý. - Các dụng cụ để bón phân sau khi sử dụng phải được vệ sinh và phải được bảo dưỡng thường xuyên. - Nơi chứa phân bón hay khu vực để trang thiết bị phục vụ phối trộn và đóng gói phân bón, chất phụ gia cần phải được xây dựng và bảo dưỡng để đảm bảo giảm nguy cơ gây ô nhiễm vùng sản xuất và nguồn nước. - Lưu giữ hồ sơ phân bón và chất phụ gia khi mua (ghi rõ nguồn gốc, tên sản phẩm, thời gian và số lượng mua). - Lưu giữ hồ sơ khi sử dụng phân bón và chất phụ gia (ghi rõ thời gian bón, tên phân bón, địa điểm, liều lượng, phương pháp bón phân và tên người bón). * Nước tưới. - Nước tưới cho sản xuất và xử lý sau thu hoạch rau, quả phải đảm bảo theo tiêu chuẩn hiện hành của Việt Nam hoặc tiêu chuẩn mà Việt Nam đang áp dụng. - Việc đánh giá nguy cơ ô nhiễm hoá chất và sinh học từ nguồn nước sử dụng cho: tưới, phun thuốc bảo vệ thực vật, sử dụng cho bảo quản, chế biến, xử lý sản phẩm, làm sạch và vệ sinh, phải được ghi chép và lưu trong hồ sơ. - Trường hợp nước của vùng sản xuất không đạt tiêu chuẩn, phải thay thế bằng nguồn nước khác an toàn hoặc chỉ sử dụng nước sau khi đã xử lý và kiểm tra đạt yêu cầu về chất lượng. Ghi chép phương pháp xử lý, kết quả kiểm tra và lưu trong hồ sơ. - Không dùng nước thải công nghiệp, nước thải từ các bệnh viện, các khu dân cư tập trung, các trang trại chăn nuôi, các lò giết mổ gia súc gia cầm, nước phân tươi, nước giải chưa qua xử lý trong sản xuất và xử lý sau thu hoạch. * Hóa chất (bao gồm cả thuốc bảo vệ thực vật). - Người lao động và tổ chức, cá nhân sử dụng lao động phải được tập huấn về phương pháp sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và các biện pháp sử dụng bảo đảm an toàn. - Trường hợp cần lựa chọn các loại thuốc bảo vệ thực vật và chất điều hòa sinh trưởng cho phù hợp, cần có ý kiến của người có chuyên môn về lĩnh vực bảo vệ thực vật. - Nên áp dụng các biện pháp quản lý sâu bệnh tổng hợp (IPM), quản lý cây trồng tổng hợp (ICM) nhằm hạn chế việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. - Chỉ được phép mua thuốc bảo vệ thực vật từ các cửa hàng được phép kinh doanh thuốc kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật. - Chỉ sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong danh mục được phép sử dụng cho từng loại rau, quả tại Việt Nam. - Phải sử dụng hoá chất đúng theo sự hướng dẫn ghi trên nhãn hàng hóa hoặc hướng dẫn của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm đảm bảo an toàn cho vùng sản xuất và sản phẩm. - Thời gian cách ly phải đảm bảo theo đúng hướng dẫn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật ghi trên nhãn hàng hóa. - Các hỗn hợp hoá chất và thuốc bảo vệ thực vật dùng không hết cần được xử lý đảm bảo không làm ô nhiễm môi trường. - Sau mỗi lần phun thuốc, dụng cụ phải vệ sinh sạch sẽ và thường xuyên bảo dưỡng, kiểm tra. Nước rửa dụng cụ cần được xử lý tránh làm ô nhiễm môi trường. - Kho chứa hoá chất phải đảm bảo theo quy định, xây dựng ở nơi thoáng mát, an toàn, có nội quy và được khóa cẩn thận. Phải có bảng hướng dẫn và thiết bị sơ cứu. Chỉ những người có trách nhiệm mới được vào kho. - Không để thuốc bảo vệ thực vật dạng lỏng trên giá phía trên các thuốc dạng bột. - Hoá chất cần giữ nguyên trong bao bì, thùng chứa chuyên dụng với nhãn mác rõ ràng. Nếu đổi hoá chất sang bao bì, thùng chứa khác, phải ghi rõ đầy đủ tên hoá chất, hướng dẫn sử dụng như bao bì, thùng chứa hóa chất gốc. - Các hoá chất hết hạn sử dụng hoặc đã bị cấm sử dụng phải ghi rõ trong sổ sách theo dõi và lưu giữ nơi an toàn cho đến khi xử lý theo qui định của nhà nước - Ghi chép các hoá chất đã sử dụng cho từng vụ (tên hoá chất, lý do, vùng sản xuất,thời gian, liều lượng, phương pháp, thời gian cách ly và tên người sử dụng). - Lưu giữ hồ sơ các hóa chất khi mua và khi sử dụng (tên hóa chất, người bán, thời gian mua, số lượng, hạn sử dụng, ngày sản xuất, ngày sử dụng). - Không tái sử dụng các bao bì, thùng chứa hoá chất. Những vỏ bao bì, thùng chứa phải thu gom và cất giữ ở nơi an toàn cho đến khi xử lý theo qui định của nhà nước. - Nếu phát hiện dư lượng hoá chất trong rau quả vượt quá mức tối đa cho phép phải dừng ngay việc thu hoạch, mua bán sản phẩm, xác định nguyên nhân ô nhiễm và nhanh chóng áp dụng các biện pháp ngăn chặn giảm thiểu ô nhiễm. Phải ghi chép cụ thể trong hồ sơ lưu trữ. - Các loại nhiên liệu, xăng, dầu và hoá chất khác cần được lưu trữ riêng nhằm hạn chế nguy cơ gây ô nhiễm lên rau, quả. - Thường xuyên kiểm tra việc thực hiện qui trình sản xuất và dư lượng hoá chất có trong rau, quả theo yêu cầu của khách hàng hoặc cơ quan chức năng có thẩm quyền. Các chỉ tiêu phân tích phải tiến hành tại các phòng thí nghiệm đạt tiêu chuẩn quốc gia hoặc quốc tế về lĩnh vực dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. * Thu hoạch và xử lý sau thu hoạch - Sản phẩm sau khi thu hoạch không được để tiếp xúc trực tiếp với đất và hạn chế để qua đêm. - Thiết bị, thùng chứa hay vật tư tiếp xúc trực tiếp với rau, quả phải được làm từ các nguyên liệu không gây ô nhiễm lên sản phẩm. - Thiết bị, thùng chứa hay vật tư phải đảm bảo chắc chắn và vệ sinh sạch sẽ trước khi sử dụng. - Thùng đựng phế thải, hoá chất bảo vệ thực vật và các chất nguy hiểm khác phải được đánh dấu rõ ràng và không dùng chung để đựng sản phẩm. - Thường xuyên kiểm tra và bảo trì thiết bị, dụng cụ nhằm hạn chế nguy cơ ô nhiễm lên sản phẩm. - Thiết bị, thùng chứa rau, quả thu hoạch và vật liệu đóng gói phải cất giữ riêng biệt, cách ly với kho chứa hóa chất, phân bón và chất phụ gia và có các biện pháp hạn chế nguy cơ gây ô nhiễm. - Thường xuyên vệ sinh nhà xưởng, thiết bị, dụng cụ. - Phải có các biện pháp ngăn chặn các sinh vật lây nhiễm vào các khu vực sơ chế, đóng gói và bảo quản. - Người lao động cần được tập huấn kiến thức và cung cấp tài liệu cần thiết về thực ành vệ sinh cá nhân và phải được ghi trong hồ sơ. - Chỉ sử dụng các loại hoá chất, chế phẩm, màng sáp cho phép trong quá trình xử lý sau thu hoạch. - Phải có biện pháp quản lý và xử lý chất thải, nước thải phát sinh từ hoạt động sản xuất, sơ chế và bảo quản sản phẩm. * Người lao động - Người được giao nhiệm vụ quản lý và sử dụng hoá chất phải có kiến thức và kỹ năng về hóa chất và kỹ năng ghi chép. - Trước khi làm việc, người lao động phải được thông báo về những nguy cơ liên quan đến sức khoẻ và điều kiện an toàn. - Người lao động phải được tập huấn công việc trong các lĩnh vực dưới đây: + Phương pháp sử dụng các trang thiết bị, dụng cụ. + Các hướng dẫn sơ cứu tai nạn lao động. + Sử dụng an toàn các hoá chất, vệ sinh cá nhân. * Ghi chép, lưu trữ hồ sơ, truy nguyên nguồn gốc và thu hồi sản phẩm - Tổ chức và cá nhân sản xuất rau, quả theo VietGAP phải ghi chép và lưu giữ đầy đủ nhật ký sản xuất, nhật ký về bảo vệ thực vật, phân bón, bán sản phẩm, v.v. - Hồ sơ phải được thiết lập cho từng chi tiết trong các khâu thực hành VietGAP và được lưu giữ tại cơ sở sản xuất. * Kiểm tra nội bộ - Tổ chức và cá nhân sản xuất rau, quả phải tiến hành kiểm tra nội bộ ít nhất mỗi năm một lần. * Khiếu nại và giải quyết khiếu nại - Tổ chức và cá nhân sản xuất theo VietGAP phải có sẵn mẫu đơn khiếu nại khi khách hàng có yêu cầu. 2.1.5. Lý luËn vÒ s¶n xuÊt S¶n xuÊt là qu¸ tr×nh kÕt hîp c¸c yÕu tè ®Çu vào để t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®Çu ra. S¶n xuất là qu¸ tr×nh tạo ra của cải vật chất kh«ng cã sẵn trong tự nhiªn nhưng lại rất cần thiết cho sự tồn tại và ph¸t triển của x· hội. §Çu vào cña s¶n xuÊt bao gåm c¸c yÕu tè nh­ lao động, đất đai, m¸y mãc, vèn, nguyªn vËt liÖu, tr×nh độ qu¶n lý... C¸c yªó tè này t¸c động qua l¹i lÉn nhau. Đầu ra là kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh kÕt hîp c¸c yÕu tè đầu vào nh­ l­¬ng thùc, thùc phÈm, rau xanh, hoa qu¶ nh»m đ¸p ứng nhu cÇu c¬ b¶n cña con ng­êi. Mèi quan hÖ gi÷a đầu vào và đầu ra được thÓ hiÖn ở hàm s¶n xuÊt Theo Philip Wicksteed: Hµm s¶n xuÊt ®­îc m« t¶ nh­ mét quan hÖ kü thuËt nh»m chuyÓn đổi c¸c yÕu tè đầu vào nh­ nguyªn liÖu đầu vào ®Ó s¶n xuÊt thµnh mét s¶n phÈm cô thÓ nào ®ã . Hay nãi c¸ch kh¸c, hàm s¶n xuÊt được định nghĩa th«ng qua viÖc tèi đa møc đầu ra cã thÓ ®­îc s¶n xuÊt b»ng c¸c kÕt hîp c¸c yÕu tè ®Çu vµo nhÊt ®Þnh. Y= f(x1, x2, ...xn) Trong ®ã: - Y là møc s¶n l­îng đầu ra - x1, x2, ..., xn: c¸c yÕu tè đầu vào s¶n xuÊt (c¸c yÕu tè đầu vào bao gåm đất đai, lao động m¸y mãc, vèn, nguyªn vËt liÖu...) C¸c yÕu tè đầu vào xi (i ._.= 1,k ) tuú ®iÒu kiÖn mµ cã thÓ nhiÒu hay Ýt nh­ng bao giê còng cã giíi h¹n nhÊt định. C¸c yÕu tè đầu vào bị chi phèi bëi quy luËt “hiÖu suÊt gi¶m dÇn”, quy luËt “cung cÇu thÞ tr­êng”... Do đã viÖc sö dông c¸c yÕu tè đầu vào, đầu ra ph¶i hîp lý, tu©n theo đ­êng quy luËt míi mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ (tèi thiÓu ho¸ chi phÝ, t¨ng lîi nhuËn cho hé). Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chóng ta ph¶i chó ý tíi mèi quan hÖ gi÷a c¸c đầu vào để cã biÖn ph¸p t¸c động n©ng cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt c©y trång. Trong thùc tÕ, s¶n phÈm n«ng nghiÖp do nhiÒu yÕu tè đầu vào t¸c động và hîp thành. C¸c đầu vào cã mèi quan hÖ víi nhau, c¸c mèi quan hÖ ®ã cã thÓ bæ trî còng cã thÓ thay thÕ. Quan bæ trî gi÷a c¸c đầu vào được thÓ hiÖn ë chç khi sö dông đầu vào này đồng thêi kÐo theo sö dông thªm đầu vào kia. Quan hÖ thay thÕ gi÷a c¸c đầu vào thÓ hiÖn ë chç t¨ng møc sö dông đầu vào này cã thÓ lµm gi¶m møc sö dông đầu vào kia. VÝ dô t¨ng møc sö dông thuèc trõ cá sÏ lµm gi¶m c«ng lµm cá, ch¨m sãc. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c đầu ra: Do tÝnh chÊt ®a d¹ng cña nguån lùc đặc biÖt là đất đai, nguån n­íc, lao động..., mà trong n«ng nghiÖp ng­êi ta cã thÓ s¶n xuÊt được nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau, c¸c s¶n phÈm này cã mèi quan hÖ víi nhau theo chiÒu h­íng bæ trî, cïng tån t¹i vµ c¹nh tranh trªn ph­¬ng diÖn sö dông nguån lùc. C¸c quan hÖ này do b¶n chÊt kinh tÕ, kü thuËt, sinh häc cña c¸ s¶n phÈm đóng quy định. Quan hÖ bæ trî nghÜa là ph¸t triÓn s¶n phÈm này đồng thêi t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n phÈm kia. VÝ dô ph¸t triÓn ch¨n nu«i để cung cÊp ph©n bãn søc lao động cho trång trät. Quan hÖ cïng tån t¹i là s¶n xuÊt s¶n phÈm nµy kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt s¶n phÈm kia, hai s¶n phÈm cã quan hÖ vÒ mÆt kü thuËt víi nhau Quan hệ cạnh tranh lµ ph¸t triển sản phẩm này làm giảm khả năng ph¸t triển sản phẩm kia. 2.1.5.1. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt theo quy tr×nh VietGAP Khi nãi ®Õn kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, ng­êi ta hiÓu kh¸c nhau ë mçi lÜnh vùc kh¸c nhau (c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô). ë ®©y chóng t«i coi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt lµ kh¶ n¨ng ®¸p øng vÒ nguån lùc. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt theo quy tr×nh VietGAP lµ kh¶ n¨ng ®¸p øng ®­îc c¸c yÕu tè vÒ nguån lùc theo tiªu chuÈn VietGAP ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm rau ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn cña quy tr×nh, bao gåm c¸c néi dung: - Quy vïng s¶n xuÊt - Lùa chän vµ ®¸nh gi¸ chÊt l­îng ®Êt - Lùa chän vµ ®¸nh gi¸ chÊt l­îng nguån n­íc - C¬ së h¹ tÇng ®ñ ®¸p øng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã ch­a - Nhu cÇu vÒ vèn cña ng­êi s¶n xuÊt - Tr×nh ®é cña ng­êi s¶n xuÊt ®· b¶o ®¶m ch­a - Quy tr×nh kü thuËt cña tõng lo¹i s¶n phÈm 2.1.5.2. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt Lµ sù ph¶n ¸nh chung gi÷a c¸c yÕu tè ®Çu vµo, ®Çu ra mèi quan hÖ mËt thiÕt gi÷a chóng. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc cã s½n t¹i c¬ së trong mét ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao víi chi phÝ thÊp. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt cã hai mÆt cña nã ®­îc x¸c ®Þnh b»ng chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®­îc trong mét lÜnh vùc nhÊt ®Þnh, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt ®­îc x¸c ®Þnh b»ng néi dung kinh tÕ x· héi. ChØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt chÝnh lµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ. 2.1.5.3. HiÖu qña kinh tÕ vµ b¶n chÊt cña nã ViÖc x¸c ®Þnh b¶n chÊt vµ kh¸i niÖm hiÖu qu¶ kinh tÕ nÒn s¶n xuÊt x· héi ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng luËn ®iÓm cña triÕt häc M¸c vµ nh÷ng luËn ®iÓm cña thuyÕt hÖ thèng. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh tÕ nÒn s¶n xuÊt x· héi lµ sù thùc hiÖn yªu cÇu cña quy luËt tiÕt kiÖm thêi gian biÓu hiÖn tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc cña x· héi, M¸c cho r»ng: Quy luËt tiÕt kiÖm thêi gian lµ quy luËt cã tÇm quan träng ®Æc biÖt tån t¹i trong nhiÒu ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. Mäi ho¹t ®éng cña con ng­êi ®Òu ph¶i tu©n thñ theo quy luËt ®ã, nã quyÕt ®Þnh ®éng lùc ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn v¨n minh cña x· héi vµ n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n. Víi môc ®Ých nhÊt ®Þnh, con ng­êi ph¶i thùc hiÖn trong mét thêi gian lao ®éng Ýt nhÊt hay nãi c¸ch kh¸c ®i trong mét sè l­îng thêi gian nhÊt ®Þnh, kÕt qu¶ ®¹t ®­îc ph¶i cao nhÊt. Nh­ vËy hiÖu qu¶ lµ mét ph¹m trï ph¶n ¸nh yªu cÇu cña quy luËt tiÕt kiÖm thêi gian [3] Trong lÜnh vùc kinh tÕ hiÖu qu¶ lµ môc tiªu, kh«ng ph¶i lµ môc tiªu cuèi cïng mµ lµ môc tiªu ph­¬ng tiÖn xuyªn suèt mäi ho¹t ®éng kinh tÕ. Trong kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý kinh tÕ nãi chung, hiÖu qu¶ lµ quan hÖ so s¸nh tèi ­u gi÷a ®Çu ra vµ ®Çu vµo, lîi Ých lín nhÊt thu ®­îc víi mét chi phÝ nhÊt ®Þnh hoÆc mét kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh víi chi phÝ nhá nhÊt. Trong ph©n tÝch kinh tÕ, hiÖu qu¶ kinh tÕ ®­îc ph¶n ¸nh qua c¸c chØ tiªu ®Æc tr­ng kinh tÕ kü thuËt x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ so s¸nh ®Çu ra víi ®Çu vµo cña hÖ thèng s¶n xuÊt x· héi, ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc vµo môc ®Ých nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi. VËy hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mét ph¹m trï kinh tÕ chung nhÊt nã cã liªn quan trùc tiÕp víi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ víi tÊt c¶ c¸c ph¹m trï vµ c¸c quy luËt kh¸c. HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mèi t­¬ng quan so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ x· héi vµ tæng chi phÝ bá ra. HiÖu qu¶ kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ x· héi cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, chóng lµ tiÒn ®Ò cña nhau vµ lµ ph¹m trï thèng nhÊt. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò tr×nh bµy trªn cã thÓ kÕt luËn r»ng: B¶n chÊt cña ph¹m trï kinh tÕ lµ viÖc s¶n xuÊt ra mét l­îng cña c¶i lín nhÊt víi mét sè l­îng chi phÝ lao ®éng x· héi nhá nhÊt nh»m ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña x· héi. 2.1.6. Mèi quan hÖ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn Ng­êi s¶n xuÊt: trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm, sau thu ho¹ch cã thÓ b¸n s¶n phÈm trùc tiÕp cho c¸c cöa hµng hoÆc b¸n cho nh÷ng ng­êi thu mua Ng­êi thu gom: hä thu mua s¶n phÈm cña ng­êi s¶n xuÊt vµ giao l¹i t¹i c¸c cöa hµng, siªu thÞ. Cã thÓ hä còng lµ nh÷ng ng­êi tham gia s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i s¶n phÈm nµy, ®ång thêi hä tham gia thu mua s¶n phÈm cña ng­êi trång rau vµ hä giao s¶n phÈm mua ®­îc t¹i c¸c cöa hµng hoÆc siªu thÞ. Do vËy trong tr­êng hîp nµy hä còng lµ nh÷ng ng­êi cung cÊp, còng cã thÓ ng­êi s¶n xuÊt cã thªm chøc n¨ng thu gom. Ng­êi b¸n bu«n: hä mua c¸c s¶n phÈm tõ c¸c tØnh l©n cËn vµ mang vÒ thµnh phè, sau ®ã hä b¸n l¹i cho nh÷ng cöa hµng vµ siªu thÞ cã nhu cÇu Ng­êi b¸n lÎ: lµ nh÷ng ng­êi b¸n s¶n phÈm trùc tiÕp cho ng­êi tiªu dïng. Hä th­êng cã vèn Ýt, kinh doanh víi mét l­îng nhá vµ gi¸ b¸n th­êng cao h¬n gi¸ b¸n bu«n. Ng­êi tiªu dïng: lµ nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu vÒ mét s¶n phÈm nµo ®ã nh­ng kh«ng cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, hä th­êng lµ ng­êi mua s¶n phÈm ®Ó tiªu dïng c¸ nh©n vµ gia ®×nh hä. C¸c t¸c nh©n nµy th­êng cã mèi liªn kÕt hîp t¸c víi nhau trong c¸c kªnh ph©n phèi. 2.1.7. C¸c quy tr×nh s¶n xuÊt rau tõ tr­íc tíi nay a. Rau thường Hầu hết việc sản xuất rau truyền thống dựa trên kinh nghiệm trồng rau từ nhiều năm, người dân vẫn dùng các loại phân bón và thuốc hóa học một cách quá mức, không theo quy định, những loại thuốc có độc tố cao, thời gian cách ly dài do vậy mà dư lượng thuốc BVTV trong rau rất cao. Hơn nữa điều kiện sản xuất như đất nước không sạch chứa nhiều kim loại nặng, một số sử dụng phân tươi để tưới rau...Đây là những nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngộ độc. Thời gian gần đây người dân đã ý thức hơn tuy nhiên một số vẫn vì mục đích kinh tế mà rau vẫn không đảm bảo an toàn. Do vậy, Nhà nước đã ban hành quy trình sản xuất RAT nhằm hướng dẫn cho người dân kĩ thuật trồng, bón phân, chăm sóc, đảm bảo ATVSTP. b. Rau an toàn *Quy trình Rau an toàn: Trước tình trạng ngộ độc thực phẩm xảy ra ngày càng nhiều, vấn đề ATVSTP được mọi người quan tâm và nhu cầu sử dụng RAT ngày càng tăng...Các chương trình sản xuất rau an toàn đã được khởi sướng và thực hiện ở một số vùng theo quyết định số 67/1998/QĐ - BNN – KHCN ngày 28/04/1998 của Bộ NN và PTNT về quy định tạm thời sản xuất rau an toàn. Gần đây, Bộ NN và PTNT ban hành “Quy định về quản lý sản xuất và chứng nhận rau an toàn” thay thế văn bản trên theo quyết định số 04/2007/QĐ - BNN. Theo quy định này rau sản xuất theo quy trình an toàn phải đảm bảo điều kiện sản xuất RAT như về nhân lực, về đất trồng, phân bón, nước tưới, kỹ thuật canh tác, phòng trừ sâu bệnh...Về nhân lực, rau sản xuất theo quy trình an toàn người sản xuất phải được tập huấn kĩ thuật sản xuất RAT. Đất trồng phải đảm bảo các tiêu chuẩn về mức độ ô nhiễm trong đất không được quá mức quy định cho phép. Phân bón cần sử dụng phân bón trong danh mục quy định, không có nguy cơ ô nhiễm. Trong sản xuất RAT, vấn đề nước tưới trong sản xuất RAT cũng rất quan trọng, nước tưới phải đảm bảo không ô nhiễm, đảm bảo chất lượng theo tiêu chuẩn, không sử dụng nước thải công nghiệp, nói chung nguồn nước cho vùng sản xuất RAT cần được kiểm tra định kì đột xuất. Cùng với đó kĩ thuật canh tác, công tác phòng trừ sâu bệnh cũng phải tuân thủ theo quy trình. Ngoài ra, rau sản xuất theo quy trình an toàn cần đảm bảo các điều kiện về thu hoạch bảo quản, công bố tiêu chuẩn chất lượng, RAT trước khi lưu thông phải đảm bảo các quy định về chất lượng và phải có tổ chức sản xuất, kiểm tra và giám sát. Quy trình RAT mới ban hành đã đầy đủ và chi tiết hơn, được tổ chức triển khai rộng khắp cả nước nhưng mới chỉ dừng lại ở các quy định cụ thể về điều kiện sản xuất rau an toàn, chưa đưa ra các giải pháp thực hiện cụ thể nên việc thực hiện chưa đảm bảo đầy đủ tiêu chuẩn RAT. * Quy trình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) IPM là tên viết tắt của cụm từ tiếng anh “Integrated Pests Management”, có nghĩa là quản lý tổng hợp dịch hại bảo vệ cây trồng. Biện pháp IPM là một hệ thống điều khiển dịch hại bằng cách sử dụng tất cả những kĩ thuật thích hợp trên cơ sở sinh thái. Định nghĩa khoa học hơn của IPM là: sử dụng những nguyên tắc sinh thái hợp lý (mối quan hệ giữa các sinh vật trong hệ sinh thái, cân bằng sinh học trong tự nhiên, quy luật tự điều chỉnh, quy luật hình tháp số lượng..) (Hà Quang Hùng, 1998). Đối với mỗi loại rau có quy trình cụ thể tuy nhiên quy trình bao gồm những biện pháp phòng trừ sau: - Biện pháp canh tác như các biện pháp làm đất (phơi ải nhằm diệt nhộng của sâu, mầm bệnh, mầm cỏ dại và tuyến trùng); Bón phân cân đối; sử dụng những kháng bệnh; xử lý hạt giống trước khi gieo trồng nhằm diệt một số mầm bệnh. Ngoài ra còn các biện pháp canh tác khác như vệ sinh đồng ruộng, luân canh cây trồng... - Biện pháp cơ giới và vật lý như đặt bẫy đèn, đặt bẫy dính hay diệt sâu bằng tay, vặt bỏ những rau quả bị sâu, tuyệt đối không vứt bừa bãi trên ruộng. - Biện pháp sinh học: Hạn chế sử dụng thuốc hóa học làm ảnh hưởng đến thiên địch có mặt trên đồng ruộng như nhện linh miêu, nhện chân dài, ruồi xanh, bọ rùa...; không giết những loài có ích như ếch nhái, cóc, chim bắt sâu trên mặt ruộng; Ưu tiên sử dụng thuốc vi sinh như BT, Centary, Depel... - Biện pháp hóa học: Nên kiểm tra đồng ruộng để phát hiện các dịch hại. Số quan sát từ 15 – 20 cây dải đều trên ruộng. Mỗi loại cây đều có những loại sâu hại và bệnh hại khác nhau cần quan sát để phát hiện sớm kịp thời, dùng những loại thuốc phù hợp. Quy trình IPM triển khai đã giúp người nông dân có kĩ thuật canh tác tổng hợp. Nhưng quy trình này chưa đưa ra các giải pháp khắc phục các yếu tố có nguy cơ ô nhiễm môi trường, ô nhiễm sản phẩm từ trồng trọt về hóa chất, dư lượng thuốc BVTV… * Rau hữu cơ: Quy trình rau hữu cơ được kiểm soát chặt chẽ từ khâu sản xuất đến khâu tiêu thụ. Thực ra rau hữu cơ về mẫu mã và chủng loại không có gì khác so với rau an toàn và rau thường. Có thể khái quát chung về rau hữu cơ qua sơ đồ 1(Nguyễn Hùng Anh, 2003). - Không dùng phân hoá học RAU HỮU CƠ - Không dùng thuốc BVTV có nguồn gốc hoá HÖ thèng kiÓm tra gi¸m s¸t học - Sử dụng phân ủ (men vi sinh) - Sử dụng phân vi sinh (gốc, lá) - Tưới bằng nguồn nước sạch (giếng khoan,sông..) - Có các biện pháp cách ly - Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học, kết hợp bắt sâu bằng tay, bẫy, thiên địch Sơ đồ 1: Quy trình rau hữu cơ * Quy trình VietGAP Thực hiện quyết định số 379/QĐ - BNN – KHCN ngày 28/01/2008, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt cho rau quả tươi an toàn tại Việt Nam (VietGAP Sản xuất rau theo quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt (VietGAP) mới được ban hành nhưng so với các quy trình sản xuất RAT mà trước đây đã áp dụng ở Việt Nam quy trình này có ưu việt hơn bởi vì RAT sản xuất theo quy trình này không chỉ đảm bảo VSATTP mà còn đảm bảo an sinh xã hội và môi trường. Tuy nhiên đây là quy trình sản xuất ưu việt nhưng còn mới mẻ đòi hỏi có sự tham gia của tất cả mọi người từ người sản xuất, người tiêu thụ, người tiêu dùng, các cơ quan, các tổ chức… mới mang lại hiệu quả 2.2. C¬ së thùc tiÔn HiÖn nay cã 120 chñng lo¹i rau ®­îc s¶n xuÊt ë kh¾p c¸c ch©u lôc nh­ng chØ cã 12 lo¹i chñ lùc ®­îc trång trªn 80% diÖn tÝch rau toµn thÕ giíi. Lo¹i rau ®­îc trång nhiÒu nhÊt lµ cµ chua 3,17 triÖu ha, thø hai lµ hµnh 2,29 triÖu ha, thø ba lµ c¶i b¾p 2,07 triÖu ha (n¨m 1998). Cßn ë ch©u ¸, lo¹i rau ®­îc trång nhiÒu nhÊt lµ cµ chua, hµnh, c¶i b¾p, d­a chuét, cµ tÝm; Ýt nhÊt lµ ®Ëu Hµ Lan. Nh×n chung, c¸c lo¹i rau nh­ cµ chua, d­a chuét, hµnh, c¶i b¾p ®Òu ®­îc trång nhiÒu ë ch©u ¸ vµ trªn thÕ giíi [6]. 2.2.1. §µi Loan S¶n xuÊt rau chñ yÕu tËp trung ë phÝa §«ng vµ Nam cña §µi Loan. N¨m 1995, diÖn tÝch trång rau cña §µi Loan lµ 188 ngh×n ha vµ s¶n l­îng lµ 2,8 triÖu tÊn víi n¨ng suÊt b×nh qu©n gÇn 15 tÊn/ha. Gi¸ trÞ s¶n l­îng rau n¨m 1995 ®¹t 1,14 tû USD, chiÕm 11% gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh n«ng nghiÖp. S¶n l­îng rau s¶n xuÊt chñ yÕu tiªu dïng trong n­íc. N¨m 1995 l­îng tiªu dïng trong n­íc lµ 2,5 triÖu tÊn, phÇn cßn l¹i 0,3 triÖu tÊn lµ xuÊt khÈu, nhu cÇu tiªu dïng rau cña §µi Loan lµ 3,1 triÖu tÊn, do ®ã hµng n¨m ph¶i nhËp khÈu kho¶ng 0,6 triÖu tÊn. Tiªu dïng rau cña §µi Loan cã xu h­íng t¨ng lªn, b×nh qu©n ®Çu ng­êi lµ 115kg/n¨m. Kinh nghiÖm s¶n xuÊt rau cña §µi Loan cho thÊy ®Ó b¶o ®¶m s¶n xuÊt rau mïa hÌ, tõ n¨m 1971 ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt rau trong nhµ l­íi, nhµ vßm ®· ®­îc giíi thiÖu cho n«ng d©n. Tõ n¨m 1973 chÝnh phñ §µi Loan ®· ®­a néi dung khuyÕn khÝch n«ng d©n x©y dùng c¸c vïng chuyªn canh rau vµo trong ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n cña m×nh. Héi n«ng d©n cã tr¸ch nhiÖm gióp ®ì n«ng d©n vïng chuyªn canh tæ chøc ®éi s¶n xuÊt vµ h­íng dÉn kü thuËt gieo trång. §Ó æn ®Þnh gi¸ vµ l­u th«ng ph©n phèi rau mïa hÌ, tõ n¨m 1976, chÝnh phñ ®· ¸p dông chÝnh s¸ch gi¸ b¶o ®¶m vµ tiªu thô theo hîp ®ång. Nh×n chung, trong nh÷ng n¨m 70, §µi Loan ®· tËp trung nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng biÕn ®éng gi¸ rau vµ t¨ng c­êng cung cÊp rau mïa hÌ. Nh÷ng n¨m 1980 §µi Loan chuyÓn sang nghiªn cøu xuÊt khÈu. Nh÷ng nghiªn cøu khÝa c¹nh kinh tÕ trong giai ®o¹n nµy tËp trung vµo ®¸nh gi¸ hÖ thèng xuÊt khÈu nh»m t×m ra biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Nh÷ng n¨m cuèi 1980, nghiªn cøu kinh tÕ tËp trung vµo ®¸nh gi¸ hÖ thèng s¶n xuÊt vµ marketing rau trong n­íc. HiÖn nay nghiªn cøu tËp trung vµo vÊn ®Ò øng dông tiÕn bé cña lý thuyÕt kinh tÕ vµ ph­¬ng ph¸p kinh tÕ l­îng ®Ó ph©n tÝch øng xö cña nh÷ng ng­êi tham gia thÞ tr­êng trong viÖc h×nh thµnh gi¸ trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh vµ øng dông lý thuyÕt kinh tÕ phóc lîi ®Ó ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ ¶nh h­ëng cña c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau cña chÝnh phñ [7]. 2.2.2. Hµn Quèc Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt rau cña Hµn Quèc tÝnh ®Õn 1995 kho¶ng 8 tû USD víi tæng diÖn tÝch gieo trång lµ 356 ngh×n ha. Trong suèt thêi ký 1970 ®Õn 1995, tuy tæng diÖn tÝch ®Êt trång trät gi¶m 10,6% nh­ng diÖn tÝch trång rau vÉn t¨ng lµ 1,46 lÇn. Kinh nghiÖm cña Hµn Quèc cho thÊy chÝnh phñ ®· ¸p dông biÖn ph¸p æn ®Þnh gi¸ trùc tiÕp qua thu mua cña chÝnh phñ. HiÖn nay chÝnh phñ ®ang ®Çu t­ cho viÖc hiÖn ®¹i ho¸ trang thiÕt bÞ b¶o qu¶n chÊt l­îng cao nªn ®ang ®­îc më réng víi tèc ®é nhanh. Tuy nhiªn, khã kh¨n lín nhÊt trong ph¸t triÓn rau lµ thiÕu lao ®éng n«ng th«n do ®ã chi phÝ tiÒn l­¬ng trong tæng chi phÝ t¨ng nhanh, biÕn ®éng gi¸ rau hµng n¨m vÉn ch­a gi¶i quyÕt ®­îc do vËy nghiªn cøu rau ®­îc tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò t×m c¸ch æn ®Þnh gi¸ rau, lµm thÕ nµo ®Ó n«ng d©n gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®Ó ®øng v÷ng trong cuéc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng më toµn cÇu [7]. 2.2.3. In®«nªxia Tæng diÖn tÝch gieo trång rau n¨m 1991 lµ 776,6 ngh×n ha víi s¶n l­îng lµ 4,38 triÖu tÊn. Tõ 1982 ®Õn 1991 s¶n l­îng b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng lµ 8,2% vµ diÖn tÝch t¨ng lµ 2,4%. Tuy nhiªn, n¨ng suÊt vÉn cßn thÊp. Tiªu dïng rau b×nh qu©n ®Çu ng­êi tõ 14,62 kg/n¨m n¨m 1982 lªn 25,8 kg/n¨m n¨m 1991. PhÇn lín rau cña In®«nªxia ®­îc xuÊt khÈu sang Singapore vµ Malaysia, n¨m 1992 gi¸ trÞ xuÊt khÈu rau lµ 32,8 triÖu USD, gÊp 8 lÇn n¨m 1982. In®«nªxia cã c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph¸t triÓn nhanh, tæng c«ng suÊt vµ chÕ biÕn n¨m 1987 lµ 78.000 tÊn ®Õn n¨m 1992 lªn 746.000 tÊn, ®Êy lµ mét tiÒm n¨ng lín ®Ó ph¸t triÓn rau. VÒ tiªu thô, Darmawan cho r»ng 99% s¶n l­îng rau lµ s¶n phÈm hµng ho¸, do ®ã ph¶i cã sù liªn kÕt chÆt chÏ víi thÞ tr­êng toµn quèc. §Ó thùc hiÖn ý t­ëng nµy tõ n¨m 1979 In®«nªxia ®· x©y dùng hÖ thèng dÞch vô th«ng tin thÞ tr­êng vÒ rau. ThÞ tr­êng nµy cung cÊp th«ng tin vÒ gi¸ hµng ngµy cho n«ng d©n vµ th­¬ng gia gåm gi¸ vïng s¶n xuÊt: ®ã lµ gi¸ thu gom vµ gi¸ tõ c¸c trung t©m tiªu dïng; ®ã lµ gi¸ b¸n bu«n ph©n theo chÊt l­îng. Thu gom vµ vËn chuyÓn rau cung cÊp cho c¸c thÞ tr­êng thµnh phè hiÖn nay lµ do lùc l­îng thu gom ë ®Þa ph­¬ng ®¶m nhiÖm cßn cung cÊp cho ng­êi tiªu dïng ë thÞ trÊn do lùc l­îng b¸n rong ®¶m nhiÖm [8]. 2.2.4. Ên §é Ên §é lµ n­íc cã tiÕn bé nhanh chãng vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, s¶n l­îng l­¬ng thùc ®· t¨ng tõ 108,4 triÖu tÊn n¨m 1971 lªn 182 triÖu tÊn n¨m 1994. Còng trong giai ®o¹n nµy, s¶n xuÊt rau cña Ên §é t¨ng tõ 34 triÖu tÊn lªn 53,8 triÖu tÊn vµ b×nh qu©n rau ®Çu ng­êi lµ 130g/ngµy. DiÖn tÝch trång rau chØ chiÕm 3,32% tæng diÖn tÝch gieo trång cña c¶ n­íc vµ dao ®éng tõ 0,17% ®Õn 13,03% ë c¸c bang kh¸c nhau [8]. VÒ tiªu thô, hiÖn nay cã 7 kªnh tiÖu thô rau rau xanh, trong ®ã kªnh tiªu thô cã sù tham gia cña HTX lµ kªnh hiÖu qu¶ nhÊt: ng­êi s¶n xuÊt – hîp t¸c x· - ng­êi b¸n bu«n – ng­êi b¸n lÎ – ng­êi tiªu dïng. Rau ®­îc tiªu thô qua kªnh nµy, vÝ dô khoai t©y chiÕm 17 – 70% thÞ phÇn. ChÝnh s¸ch s¾p tíi cña Ên §é lµ tËp trung ph¸t triÓn gièng chèng chÞu phï hîp víi tõng vïng, cung cÊp gièng tèt, x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng cÇn thiÕt vµ trang thiÕt bÞ chÕ biÕn, ph¸t triÓn c«ng nghÖ sau thu ho¹ch ®Ó gi¶m hao hôt tíi tõng vïng. 2.2.5. Th¸i Lan Th¸i Lan cã tæng diÖn tÝch lµ 51,4 triÖu ha, trong ®ã diÖn tÝch sö dông vµo n«ng nghiÖp lµ 19,84 triÖu ha. DiÖn tÝch trång rau vµ hoa n¨m 1992 lµ 449 ngh×n ha víi s¶n l­îng lµ 4,68 triÖu tÊn vµ n¨ng suÊt b×nh qu©n 104,1 t¹/ha. Th¸i Lan cã thÓ trång ®­îc c¶ rau nhiÖt ®íi vµ «n ®íi. HiÖn nay cã trªn 100 lo¹i rau ®­îc trång ë Th¸i Lan trong ®ã cã 45 lo¹i ®­îc trång phæ biÕn. Th¸i Lan xuÊt khÈu c¶ rau an toµn vµ rau chÕ biÕn. N¨m 1998 xuÊt khÈu 162.116 tÊn, ®Õn n¨m 2002 t¨ng lªn 238.201 tÊn. Rau chÕ biÕn xuÊt khÈu chñ yÕu lµ rau ®ãng hép. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu rau an toµn chñ yÕu cña Th¸i Lan lµ thÞ tr­êng ch©u ¸. Tuy xuÊt khÈu rau nh­ng Th¸i Lan còng cã nhËp khÈu rau, n¨m 1998 l­îng nhËp khÈu lµ 18.233 tÊn [7] 2.2.6. Mét sè n­íc kh¸c Sri Lanka th× hÖ thèng marketing rau chñ yÕu do t­ nh©n ®¶m nhiÖm vµ ch­a lµm tèt chøc n¨ng cña nã. DiÖn tÝch s¶n xuÊt rau ph©n t¸n, n«ng d©n kh«ng ®­îc tËp huÊn vµ thiÕu hiÓu biÕt vÒ kü thuËt trång rau, kh«ng cã th«ng tin thÞ tr­êng, thiÕu tÝn dông chÝnh thèng, bao b× ®ãng gãi thiÕu khoa häc lµm cho mét bé phËn løon rau h­ hao qua vËn chuyÓn lµ nh÷ng h¹n chÕ lín ®èi víi s¶n xuÊt rau cña Sri Lanka hiÖn nay [8] Malaysia s¶n xuÊt ph©n t¸n, manh món ®· g©y ra khã kh¨n cho viÖc thu gom s¶n phÈm tiªu thô, thÞ tr­êng ®éc quyÒn ®· lµm ¶nh h­ëng ®Õn doanh thu cña ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi ph©n phèi l­u th«ng, l¹m ph¸t lµm cho gi¸ l­¬ng thùc vµ thùc phÈm t¨ng h¬n møc l¹m ph¸t chung. §Ó gi¶m ®iÒu nµy cÇn ®iÒu chØnh thÞ tr­êng b¸n bu«n nh­ t¨ng c­êng giao dÞch thÞ tr­êng, t¨ng khèi l­îng giao dÞch, t¨ng cung, æn ®Þnh cung qua kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ dù tr÷, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, c¶i tiÕn hÖ thèng th«ng tin thÞ tr­êng, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau an toµn. NhËt B¶n cho thÊy: thÞ tr­êng tiªu thô ban ®Çu ®­îc h×nh thµnh mét c¸ch tù ph¸t vµ chiu t¸c ®éng m¹nh mÏ tõ bªn ngoµi. §Ó thÞ tr­êng ph¸t triÓn cÇn thiÕt ph¶i cã luËt thÞ tr­êng cña chÝnh phñ vµ nh÷ng quy ®Þnh buéc mäi ng­êi khi tham gia thÞ tr­êng ph¶i tu©n theo [10]. HiÖn nay, c¸c thÞ tr­êng b¸n bu«n ë NhËt B¶n ®­îc tæ chøc theo “LuËt thÞ tr­êng b¸n bu«n”. Theo ®ã, thÞ tr­êng b¸n bu«n ®­îc chia thµnh: thÞ tr­êng b¸n bu«n trung t©m, thÞ tr­êng b¸n bu«n ®Þa ph­¬ng vµ c¸c thÞ tr­êng b¸n bu«n nhá kh¸c [9]. 2.2.7. T×nh h×nh s¶n xuÊt, tiªu thô rau cña ViÖt Nam 2.2.7.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt rau Rau lµ ngµnh hµng s¶n xuÊt ®a chñng lo¹i cã ®Þa bµn ph©n bè trªn hÇu hÕt kh¾p l·nh thæ cña c¶ n­íc víi ®a d¹ng c¸c gièng rau cã kh¶ n¨ng thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn nãng Èm mïa hÌ hoÆc l¹nh kh« mïa ®«ng hoÆc nh÷ng gièng rau tr¸i vô, rau nhËp néi cã nguån gèc «n ®íi. N­íc ta ®­îc thiªn nhiªn ­u ®·i vÒ khÝ hËu, miÒm B¾c cã 4 mïa râ rÖt, miÒn Nam cã 2 mïa, chÝnh v× thÕ ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®ñ rau cho tiªu dïng vµ xuÊt khÈu, gi¸ thµnh rau t¹i ruéng rÎ. C¸c vïng trång rau hµng ho¸ vµ rau chuyªn canh ë n­íc ta gåm vïng Trung du vµ §ång b»ng B¾c Bé, vïng rau L©m §ång, thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ c¸c khu vùc l©n cËn, vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Chñng lo¹i rau ®ang cã t¹i ®ång ruéng vµ thÞ tr­êng rau ViÖt Nam gåm h¬n 60 lo¹i, trong ®ã c¸c gièng rau nhËp néi vµ lai t¹o cã gÇn 10 lo¹i. Rau vô ®«ng cã chñng lo¹i vµ n¨ng suÊt cao h¬n rau vô hÌ, rau vô ®«ng lµ thÕ m¹nh so víi c¸c n­íc trong khu vùc. Ph©n nhãm theo c¸ch sö dông th× rau ¨n th©n vµ ¨n l¸ chiÕm tõ 55 – 56%, rau ¨n cñ qu¶ chiÕm 30 – 35%, rau th¬m vµ rau gia vÞ chiÕm tõ 2 – 3% [11]. S¶n phÈm chÕ biÕn rau qu¶ cña n­íc ta còng cã nh÷ng lo¹i ®­îc b¹n hµng thõa nhËn vÒ chÊt l­îng nh­ng nh×n chung c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn cã chÊt l­îng kÐm, mÉu m· ®¬n gi¶n, kh«ng hÊp dÉn, kÓ c¶ phôc vô thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ xuÊt khÈu. Víi c«ng nghÖ l¹c hËu, b¶o d­ìng yÕu, vèn ®Çu t­ thÊp, ngµnh chÕ biÕn rau qu¶ cña c¶ n­íc ch­a ®ñ m¹nh ®Ó v­¬n lªn [12]. HiÖn nay n­íc ta cã 377 ngh×n ha rau, s¶n l­îng 5,6 triÖu tÊn/n¨m. DiÖn tÝch trång rau chiÕm gÇn 3,9% tæng diÖn tÝch gieo trång c©y hµng n¨m vµ gÇn 3% tæng gi¸ trÞ ngµnh trång trät, ®iÒu ®ã cho thÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ngµnh rau ch­a cao [15]. Tæng s¶n l­îng rau trong 10 n¨m gÇn ®©y (1996-2005) b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 6,9%/n¨m, tõ 3,2 triÖu tÊn lªn 4,9 triÖu tÊn. Còng trong cïng thêi kú, diÖn tÝch gieo trång rau t¨ng 105.000 ha víi tèc ®é t¨ng 5,5%/n¨m. S¶n l­îng rau trong giai ®o¹n nµy còng t¨ng lªn chñ yÕu do diÖn tÝch më réng. N¨ng suÊt rau t¨ng tõ 120 t¹/ha lªn gÇn 130 t¹/ha vµ t¨ng 1,3%/n¨m [13]. C¶ n­íc cã h¬n 12 triÖu hé gia ®×nh ë n«ng th«n vµ cã diÖn tÝch trång rau b×nh qu©n 36m2/hé (Theo ®iÒu tra cña ®Ò tµi khuyÕn n«ng 01 – 12) cho s¶n l­îng ­íc tÝnh 40 – 500 ngh×n tÊn mçi n¨m g¸p phÇn ®­a s¶n l­îng rau c¶ n­íc ®¹t xÊp xØ 5,2 – 5,3 triÖu tÊn. B×nh qu©n l­îng rau trªn ®Çu ng­êi cña n­íc ta hiÖn nay cßn thÊp, míi chØ ®¹t 65,4 kg/ng­êi/n¨m, (gÇn b»ng 78% b×nh qu©n chung cña ch©u ¸ 84kg/ng­êi/n¨m, b»ng 71% b×nh qu©n cña thÕ giíi vµ so víi nhu cÇu dinh d­ìng 90-108 kg/ng­êi/n¨m th× míi chØ ®¸p øng gÇn 60 – 73%) [14]. 2.2.7.2. Nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt rau - Thời tiết khÝ hËu, chất đất, nguồn nước phục vụ cho qu¸ tr×nh sản xuất: Cã thÓ nãi ®iÒu kiÖn tù nhiªn (khÝ hậu, chất đất, nguồn nước…) là những yếu tố quan trọng hàng đầu quyết định đến chất lượng sản phẩm. Nhà nước, tổ chức, người sản xuất muốn đưa ra được những quyết định tối ưu trong c«ng t¸c tổ chức sản xuất đßi hỏi phải nghiªn cứu kĩ những điều kiện trªn bởi v× c¸c yếu tố này liªn quan trực tiếp đến việc bè trÝ cơ cấu c©y trồng, quy hoạch vïng sản xuất, tổ chức cung ứng đầu vào cho qu¸ tr×nh sản xuất. - Tr×nh độ kĩ thuật, kinh nghiệm, tập qu¸n của người sản xuất Kinh nghiệm, tập qu¸n và kĩ thuật của người sản xuất ảnh hưởng nhiều đến bố trÝ, cơ cấu c©y trồng, chất lượng sản phẩm. Thật vậy, một địa phương cã tập qu¸n sản xuất rau gia vị kh«ng thể nhanh chãng chuyển sang sản xuất rau ăn l¸ và ngược lại. - Cơ sở hạ tầng phục vụ cho qu¸ tr×nh sản xuất RAT RAT là loại c©y trồng đßi hỏi yªu cầu kĩ thuật cao, đầu tư cơ sở hạ tầng lớn nếu khu vực nào cơ sở hạ tần kh«ng đảm bảo th× kh«ng thể tổ chức sản xuất RAT được. - Những đơn vị, tổ chức cung ứng đầu vào trong qu¸ tr×nh sản xuất RAT Tổ chức cung ứng đầu vào cho sản xuất RAT là một kh©u then chốt trong qu¸ tr×nh sản xuất RAT. Đơn vị cung ứng đầu vào là nh©n tố quyết định đến tổ chức cung ứng đầu vào cho ph¸t triển sản xuất RAT. Trường hợp kh«ng cã đơn vị cung ứng đầy đủ những thuốc được phÐp sử dụng trong sản xuất RAT dẫn đến c¸c hộ sử dụng những thuốc BVTV kh«ng được phÐp sử dụng trong RAT hay những đơn vị cung ứng kh«ng hướng dẫn cụ thể người sản xuất c¸c sử dụng cã thể dẫn tới việc sử dụng sai quy c¸ch ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm. - Cơ chế chÝnh s¸ch của Đảng và Nhà nước: t¸c động trực tiếp đến cung cầu của một sè n«ng s¶n trªn thị trường. Đi ®«i với việc kÝch thÝch sản xuất th«ng qua t¸c động của thị trường chÝnh là gÝa cả, chÝnh s¸ch vÒ thụ sản phẩm, chÝnh s¸ch vÒ nghiªn cứu một số giống mới...Nhà nước cần chó ý đến việc đầu tư vốn, x©y dựng c¸c mạng lưới tiªu thụ cũng như x©y dựng c¸c nhà m¸y chế biến rau. 2.2.7.3. T×nh h×nh tiªu thô rau ë ViÖt Nam Møc tiªu dïng vÒ rau b×nh qu©n ®Çu ng­êi hiÖn nay ®¹t 52 kg/n¨m. Møc s¶n xuÊt tiªu dïng rau cña n­íc ta hiÖn nay ®¹t thÊp so víi b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña c¸c n­íc trong khu vùc ch©u ¸ (møc tiªu dïng b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t 84 kg/n¨m). Nõu phÊn ®Êu ®¹t møc n¨ng l­îng 2.300 – 2.500 calo/ng­êi/ngµy, theo tÝnh to¸n cña c¸c chuyªn gia dinh d­ìng yªu cÇu vÒ rau ph¶i ®¹t 250 – 300 gam (kho¶ng 90 – 180 kg/n¨m). Nh­ vËy hiÖn nay møc tiªu dïng rau ë n­íc ta míi ®¹t ®­îc kho¶ng 75% so víi nhu cÇu dinh d­ìng vµ chiÕm 62% so víi b×nh qu©n chung cña c¸c n­íc ch©u ¸ [16]. Nh÷ng n¨m 80 n­íc ta xuÊt khÈu 32 ngh×n tÊn/n¨m mÆt hµng rau qu¶ t­¬i, thÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ §«ng ¢u. N¨m 1999 xuÊt khÈu 10 ngh×n tÊn, n¨m 2000 trªn 16 ngh×n tÊn qu¶ hép vµ qu¶ ®«ng l¹nh. Bªn c¹nh ®ã nh÷ng tån t¹i vÒ tiªu thô rau qu¶ cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn quan t©m, gi¶i quyÕt nh­: Rau qu¶ cña n­íc ta tuy ®a d¹ng, phong phó vµ cã diÖn tÝch lín nh­ng ph¸t triÓn ch­a theo yªu cÇu cña thÞ tr­êng, quy tr×nh canh t¸c l¹c hËu vµ phÇn lín gièng rau qu¶ ch­a ®­îc tuyÓn chän, mét sè gièng bÞ tho¸i ho¸ dÉn ®Õn chÊt l­îng kÐm, n¨ng suÊt thÊp, kh«ng ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu t­¬i vµ chÕ biÕn c«ng nghiÖp [17]. HiÖn nay, ë ViÖt Nam viÖc s¶n xuÊt rau an toµn ®ang ®­îc khuyÕn c¸o nh»m ph¸t triÓn nhanh vµ m¹nh trong thêi gian tíi b»ng mét sè m« h×nh c«ng nghÖ kh¸c nhau nh­ thuû canh c¸ch ly, nhµ l­íi c¸ch ly, canh t¸c h÷u c¬. C«ng nghÖ nhµ kÝnh kÕt hîp víi canh t¸c h÷u c¬ cho phÐp c¸ch ly mét phÇn víi s©u bÖnh bªn ngoµi, gi¶m l­îng ph©n bãn vµ sö dôngc c¸c chÕ phÈm sinh häc t¹o ra s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng tèt. ThÞ tr­êng tiªu thô nãi chung vµ thÞ tr­êng rau an toµn nãi riªng vÉn tËp trung trong nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ m¹nh ë nh÷ng thµnh phè lín vµ khu c«ng nghiÖp. TiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng trong n­íc cßn rÊt lín nh­ng møc tiªu thô hiÖn nay vÉn cßn rÊt h¹n chÕ, kh¶ n¨ng thu mua thÊp, viÖc bu«n b¸n rau an toµn trong cöa hµng vµ siªu thÞ ph¸t triÓn [18]. 2.2.3. T×nh h×nh s¶n xuÊt rau theo tiªu chuÈn GAP trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam a. T×nh h×nh s¶n xuÊt rau theo tiªu chuÈn GAP trªn thÕ giíi Số lượng c¸c cơ sở sản xuất được cấp giấy chứng nhận EurepGAP tại khu vực Ch©u Á, Th¸i B×nh Dương đã tăng gấp hai trong vßng 12 th¸ng qua. Để biểu dương kết quả ®¸ng mừng này, EurepGAP tổ chức một buổi hội thảo thường niªn tại Bangkok, Th¸i Lan. §©y là sự kiện gióp đại diện của 13 nước tham gia cã cơ hội chia sẻ kinh nghiệm và quan điểm trong việc thiết lập những trang trại ở Ch©u Á ®¸p ứng theo tiªu chuẩn GAP. Đại diện EurepGAP cho biết mặc dï số lượng c¸c nhà sản xuất được cấp giấy chứng nhận tiªu chuẩn này chỉ chiếm 5% trong tổng c¸c tổ chức được cấp giấy chứng nhận EurepGAP trªn toàn thế giới nhưng tiềm năng ph¸t triển tiªu chuẩn ở Ch©u Á còng rất lớn. Ch©u Á đang nỗ lực mạnh mẽ để thÝch ứng với tiªu chuẩn này, đặc biệt là khi số lượng những s¸ng kiến x©y dựng chương tr×nh khung quốc gia về tập qu¸n n«ng nghiệp sạch như ThaiGAP, MalaysiaGAP, ChinaGAP và JGAP (Japan), là những tiªu chuẩn liªn quan trực tiếp với EurepGAP cũng ®· và đang được nhiều quốc gia triển khai thực hiện. Ch©u Á được coi là khu vực cã nhiều lợi thế trong việc triển khai ¸p dụng theo tiªu chuẩn EurepGAP vµ ®©y là nơi mà cả Trung ương và c¸c ngành phối hợp với nhau để lập kế hoạch và triển khai thực hiện theo tập qu¸n n«ng nghiệp sạch ở cả thị trường trong nước và quốc tế. b. T×nh h×nh sản xuất rau theo tiªu chuẩn VietGAP ở Việt Nam Những năm gần đ©y, c«ng t¸c quản lý chất lượng vệ sinh thực phẩm ®· và đang được c¸c cấp c¸c ngành quan t©m. Nhu cầu về sản phẩm n«ng nghiệp nhất là rau xanh đảm bảo chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm (VSATTP) đã trở nªn cấp thiết và là mong muốn của mọi người tiªu dïng. Nhiều quy tr×nh sản xuất RAT đ· và đang triển khai trªn cả nước. Để gãp phần đẩy mạnh sản xuất n«ng sản thực phẩm an toàn nãi chung và rau quả nãi riªng phục vụ tiªu dïng trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu. Bộ NN và PTNT đã ban hành “VietGAP – Quy tr×nh thực hành sản xuất n«ng nghiệp tốt cho rau, quả an toàn tại Việt Nam” theo quy định 379/ QĐ – BNN – KHCN ngày 28/01/2008 [19]. Sản phẩm n«ng nghiệp theo tiªu chuẩn GAP bao gồm một chuỗi c¸c hoạt động được gi¸m s¸t hết sức nnghiªm ngặt. Đặc biệt phải cã nguồn gèc râ rµng. Hiện nay ở Việt Nam, GAP được khuyến khÝch cho tất cả c¸c loại h×nh sản xuất n«ng nghiệp. Trong đã, sản xuất rau theo quy tr×nh VietGAP cũng đang được c¸c cấp c¸c ngành quan t©m và triển khai ở một số tỉnh lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ ChÝ Minh, Hải Phßng, Hưng Yªn, H¶i D­¬ng... Thực tế hiện nay việc ¸p dụng GAP còng gặp nhiều khã khăn víi chi phÝ thường cao. Kết quả chỉ 5% diện tÝch rau của Việt Nam ®¸p ứng được tiªu chuẩn GAP. Tiến sĩ Trần Thị Ba - Đại học Cần Thơ cho rằng: “Để ph¸tt triển sản xuất rau quả theo tiªu chuẩn GAP phải._.vÖ sinh an toµn thùc phÈm, ch­a kh¸m søc khoÎ. Thãi quen lµm viÖc cò, tr×nh ®é nhËn thøc cña ng­êi qu¶n lý s¶n xuÊt th­êng chØ quan niÖm lµ rau an toµn chØ cÇn ®¶m b¶o trong kh©u s¶n xuÊt. 4.3.4. Chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc C«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm MÆc dï cã hµng lo¹t v¨n b¶n vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm, nh­ng vÉn thiÕu v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ thùc phÈm, ph¸p lÖnh vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm. C¸c v¨n b¶n luËt ch­a ®Çy ®ñ, thiÕu tÝnh thèng nhÊt, nhiÒu v¨n b¶n chØ mang tÝnh chÊt ngµnh hoÆc v¨n b¶n t¹m thêi. §Æc biÖt ch­a thiÕt lËp ®­îc m¹ng l­íi thanh tra, kiÓm tra chÊt l­îng, kiÓm so¸t c¸c yÕu tè g©y ra mÊt vÖ sinh vµ an toµn thùc phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ s¬ chÕ, ®ãng gãi, tiªu thô. ViÖc ®Çu t­ c¸c trang thiÕt bÞ m¸y mãc cho s¶n xuÊt vµ xÐt nghiÖm nhÊt lµ c¸c thiÕt bÞ ph©n tÝch d­ l­îng ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt trªn rau qu¶ cßn thiÕu. Tãm l¹i nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn nãi chung vµ rau an toµn theo tiªu chuÈn VietGAP qua nghiªn cøu cho thÊy: + Vïng s¶n xuÊt rau an toµn trªn ®Þa bµn huyÖn An D­¬ng ®· h×nh thµnh nh­ng vÒ c¬ b¶n vÉn chñ yÕu lµ s¶n xuÊt nhá, ch­a tËp trung. Ng­êi s¶n xuÊt ch­a cã c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt còng nh­ tiªu thô rau + C¸c h¹n chÕ trong ¸p dông quy tr×nh s¶n xuÊt rau theo tiªu chuÈn VietGAP ë c¸c hé: ®©y lµ mét quy ®Þnh míi cña Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, mÆt kh¸c quy tr×nh ®ßi hái rÊt nghiªm ngÆt, tuy nhiªn c¸c hé vÉn cßn s¶n xuÊt theo kinh nghiÖm hoÆc ch­a ®­îc tËp huÊn ®Çy ®ñ vÒ VietGAP nªn vÉn cßn hiÖn t­îng c¸c hé sö dông thuèc BVTV ngoµi danh môc, cßn phun nhiÒu lÇn trªn vô chñ yÕu trªn c¸c c©y trång: cµ ph¸o, d­a lª vµ d­a chuét. Sö dông thuèc t¨ng nång ®é kho¶ng 1,2 lÇn (thuèc §Þch b¸ch tïng 90 pha 30g/10 lÝt n­íc, trong khi ®ã quy ®Þnh tèi ®a lµ 22 g/10 lÝt n­íc). Thêi gian c¸ch ly kh«ng ®¶m b¶o. + Ch­a tÝch cùc ¸p dông kü thuËt s¶n xuÊt míi nh­ ph­¬ng ph¸p trång trong nhµ l­íi sÏ h¹n chÕ sö dông thuèc BVTV cho rau. + Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt rau an toµn ch­a gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ c¸c mèi quan hÖ gi÷a ng­êi s¶n xuÊt víi c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, c¬ quan khoa häc. Do ®ã kÕt qu¶ s¶n xuÊt rau an toµn cßn h¹n chÕ. + Ph­¬ng thøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô theo h×nh thøc nhãm hé tù nguyÖn tham gia thµnh lËp c¸c HTX s¶n xuÊt rau an toµn tá ra cã nhiÒu ­u ®iÓm hiÖn nay. Hä võa lµ ng­êi s¶n xuÊt ®ång thêi lµ ng­êi giíi thiÖu vµ b¸n s¶n phÈm, nªn th­êng b¸n ®­îc s¶n phÈm víi gi¸ cao h¬n c¸c nhãm s¶n xuÊt kh¸c. + ThÞ tr­êng rau an toµn cßn hÑp so víi thÞ tr­êng chung vÒ rau trªn ®Þa bµn H¶i Phßng, hÖ thèng ph©n phèi ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu tiªu thô ®Çu ra cña ng­êi s¶n xuÊt. + Trong kh©u l­u th«ng tiªu thô rau an toµn cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n, chñ yÕu lµ ng­êi s¶n xuÊt tù lo ph­¬ng tiÖn thu h¸i, vËn chuyÓn s¶n phÈm th« s¬, kh«ng cã ph­¬ng tiÖn chuyªn dïng. Ch­a cã chî ®Çu mèi hoÆc trung t©m b¸n bu«n rau an toµn, thùc phÈm s¹ch. + M¹ng l­íi cöa hµng b¸n lÎ rau s¹ch ch­a ph¸t triÓn réng kh¾p. Tæng l­îng rau s¹ch tiªu thô theo m¹ng l­íi b¸n lÎ míi chØ chiÕm kho¶ng 10-15% s¶n l­îng rau s¹ch ®­îc s¶n xuÊt. + VÊn ®Ò xÐt nghiÖm mÉu rau, kiÓm tra chÊt l­îng rau an toµn ch­a ®­îc thùc hiÖn nªn ch­a g¾n tr¸ch nhiÖm ng­êi s¶n xuÊt víi ng­êi tiªu dïng. + C«ng nghiªp b¶o qu¶n, chÕ biÕn ph¸t triÓn ch­a t­¬ng xøng. HiÖn nay trªn ®Þa bµn H¶i Phßng vÉn ch­a cã nhµ m¸y quy m« c«ng nghiÖp, víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn. C¸c c¬ së chÕ biÕn thùc phÈm hÇu hÕt thiÕt bÞ l¹c hËu nªn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña ng­êi tiªu dïng. + Vai trß qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn thùc phÈm ch­a râ rµng, ch­a cã chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­ vµ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt tiªu thô rau an toµn. Cô thÓ c¸c chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­, thuÕ, tÝn dông, khuyÕn n«ng, b¶o hiÓm n«ng nghiÖp... cho rau an toµn ®Òu ch­a cã. Ch­a thùc sù quan t©m ®Õn tæ chøc thÞ tr­êng vµ ®Çu t­ cho l­u th«ng, tiªu thô rau an toµn. + H¹n chÕ trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp, c¸c Héi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn vµ thùc phÈm s¹ch lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm ng­êi tiªu dïng ch­a thËt tin t­ëng vµo chÊt l­îng rau an toµn. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau theo h­íng VietGAP vµ tæ chøc ®Çu t­ s¶n xuÊt rau an toµn tõ kh©u s¶n xuÊt tíi kh©u tiªu thô lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng cÇn cã sù chØ ®¹o cña Thµnh Phè, cïng sù phèi hîp víi c¸c cÊp, c¸c ngµnh. Cã nh­ vËy míi thóc ®Èy ®­îc s¶n xuÊt theo h­íng thùc hµnh n«ng nghiÖp tèt (GAP) ë huyÖn An D­¬ng theo mét quy tr×nh quèc gia. 4.4. Nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau theo tiªu chuÈn VietGAP ë huyÖn An D­¬ng 4.4.1. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt rau 4.4.1.1. Chñ tr­¬ng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña huyÖn An D­¬ng S¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn hiÖn nay cßn lµ vÊn ®Ò míi, ®Ó h¹n chÕ ®­îc nh÷ng rñi ro trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn ®èi víi ng­êi n«ng d©n chóng ta cÇn ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó phÇn nµo h¹n chÕ ®­îc nh÷ng rñi ro ®ã, nh÷ng gi¶i ph¸p ®­a ra nh»m thóc thÈy s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau s¶n xuÊt theo quy tr×nh VietGAP mang tÝnh chÊt quy m«, chuyªn nghiÖp vµ ®¶m b¶o s¶n xuÊt, tiªu thô rau an toµn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ, m«i tr­êng vµ x· héi. Trong ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña huyÖn ®Õn n¨m 2015 ®­îc nªu ra trong b¸o c¸o x©y dùng c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm chÊt l­îng cao, an toµn ®ã lµ: Ph¸t triÓn rau mµu, c©y thùc phÈm lµ h­íng chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ trong ngµnh trång trät. HiÖn nay An D­¬ng lµ mét trong 3 huyÖn (An D­¬ng, Thuû Nguyªn vµ KiÕn Thuþ) cung cÊp rau t­¬i cho Thµnh phè H¶i Phßng, lµ vµnh ®ai thùc phÈm cung cÊp cho thÞ tr­êng ®« thÞ. 4.4.1.2. Gi¶i ph¸p vÒ kü thuËt §­a c¸c gièng rau chÊt l­îng cao vµ s¶n xuÊt, khuyÕn c¸o c¸c hé n«ng d©n ¸p dông c«ng thøc lu©n canh c©y trång hîp lý, ¸p dông ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p canh t¸c theo quy tr×nh VietGAP, ¸p dông c«ng nghÖ s¬ chÕ b¶o qu¶n cho c¸c nhãm rau an l¸, rau an qu¶ vµ rau an cñ trong c¸c ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n ®· quy ®Þnh trong quy tr×nh VietGAP. §ång thêi t¨ng c­êng vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc vµ vai trß cña ng­êi lao ®éng qua hÖ thèng kiÓm tra chÊt l­îng rau t¹i n¬i s¶n xuÊt, n¬i s¬ chÕ vµ n¬i tiªu thô rau. §Ó ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt rau an toµn ®ßi hái ngµnh s¶n xuÊt ®ã ®Æc biÖt lµ ngµnh trång trät vµ ®Æc tr­ng lµ s¶n xuÊt rau an toµn th× cÇn ph¶i cã c¬ së vËt chÊt c¬ b¶n ®Ó tiÕn hµnh ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc ®ã. ChÝnh v× vËy, tõng x· cÇn x¸c ®Þnh c¬ cÊu chñng lo¹i rau cho phï hîp víi tõng vïng ®Êt vµ truyÒn thèng canh t¸c cña ®Þa ph­¬ng. C¸c ViÖn, Tr­êng, ®¬n vÞ qu¶n lý vÒ s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn còng cÇn cã c«ng t¸c hç trî nh­: nghiªn cøu chän t¹o gièng míi, t¨ng c­êng chuyÓn giao c¸c lo¹i rau cao cÊp, rau chÊt l­îng, c¬ cÊu quanh n¨m vµ s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ kinh tÕ, ®¶m b¶o r¶i vô, ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng. HiÖn nay, xu h­íng tiªu thô vµ nghiªn cøu cña ViÖn dinh d­ìng trong c¬ cÊu rau tiªu thô cÇn gi¶m tû lÖ rau ¨n l¸, t¨ng tû lÖ rau ¨n qu¶, cñ v× ngoµi gi¸ trÞ dinh d­ìng cao h¬n rau ¨n l¸, lo¹i rau nµy cßn cã thÓ ®­a vµo chÕ biÕn. C¬ cÊu rau cÇn ®¹t lµ rau ¨n l¸ 30%, rau ¨n qu¶ 30%, rau gia vÞ 15% vµ rau kh¸c 25%. C¸c lo¹i rau cao cÊp ®· ®­îc ®­a vµo trång ë mét sè vïng quy ho¹ch rau theo VietGAP nh­; c¶i ngät, sóp l¬ xanh, ng« bao tö, c©n t©y, tái t©y ®­îc më réng ph¸t triÓn. T¨ng c­êng c«ng t¸c khuyÕn n«ng h­íng dÉn quy tr×nh s¶n xuÊt rau theo tiªu chuÈn VietGAP còng nh­ kü thuËt sö dông thuèc BVTV ®Æc biÖt ®èi víi c¸c lo¹i thuèc sinh häc, thuèc thÕ hÖ míi Ýt ®éc ph©n gi¶i nhanh ®Ó n«ng d©n n¾m b¾t thùc hiÖn, ®ång thêi më c¸c líp tËp huÊn vÒ quy tr×nh s¶n xuÊt rau theo VietGAP, c«ng t¸c qu¶n lý, kinh doanh, sö dông thuèc BVTV cho c¸c thµnh viªn ®éi kiÓm tra HTX ®Ó hä hiÓu vµ thùc hiÖn trªn ®Þa bµn x·. Dù kiÕn mét n¨m tõ 3-4 ®ît tËp huÊn vµ chuyÓn giao kü thuËt s¶n xuÊt rau theo quy tr×nh VietGAP cho n«ng d©n cña c¸c x·. T¹i mçi c¬ së s¶n xuÊt ®· ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn theo quy tr×nh VietGAP cã mét cöa hµng kinh doanh thuèc BVTV do HTX qu¶n lý cã nhiÖm vô t­ vÊn c¸ch sö dông vµ cung cÊp c¸c lo¹i thuèc BVTV ®¶m b¶o kü thuËt ChØ ®¹o thùc hiÖn nghiªm ngÆt quy tr×nh s¶n xuÊt rau theo VietGAP víi môc tiªu s¶n xuÊt rau s¹ch cã chÊt l­îng cao, t¹o ra uy tÝn vµ më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. TiÕn hµnh s©u réng viÖc phæ cËp kiÕn thøc khoa häc kü thuËt, còng nh­ c«ng t¸c khuyÕn n«ng tíi ng­êi lao ®éng, ®Ó n©ng cao vÒ tr×nh ®é canh t¸c vµ s¶n xuÊt. T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t vµ qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm, khuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c HTX, HiÖp héi s¶n xuÊt rau an toµn theo quy tr×nh VietGAP vµ thùc hiÖn réng r·i tiªu thô s¶n phÈm theo hîp ®ång. Hoµn hiÖn vµ triÓn khai réng r·i quy tr×nh s¶n xuÊt rau theo VietGAP ®Ó cã s¶n phÈm cao vÒ dinh d­ìng, an toµn vÒ vÖ sinh y tÕ cho tÊt c¶ c¸c lo¹i rau. T¨ng c­êng nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p r¶i vô rau g¾n liÒn víi ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt tiªn tiÕn, bè trÝ hîp lý c¸c c«ng thøc lu©n canh nhÊt lµ c¸c lo¹i c©y trång trong nhµ l­íi. Trång c©y cã c¸c thiÕt bÞ che ch¾n, phñ ®Êt, trång c©y trong dung dÞch ®Ó ®iÒu hoµ hoÆc nÐ tr¸nh c¸c yÕu tè bÊt thuËn cña m«i tr­êng. Ngoµi ra c«ng t¸c thuû lîi phôc vô cho s¶n xuÊt rau an toµn ®ãng vai trß quan träng ®Õn viÖc sinh tr­ëng, ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt cña c¸c chñng lo¹i rau, chÝnh v× vËy c¸c x· cã diÖn tÝch s¶n xuÊt theo VietGAP cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p vÒ thuû lîi ®¶m b¶o t­íi tiªu hîp lý nh­: §Çu t­ x©y míi, ®µo ®¾p kªnh m­¬ng trªn phÇn diÖn tÝch ch­a cã vµ ph¶i x©y dùng mét c¸ch khoa häc ®¶m b¶o cho viÖc t­íi tiªu hîp lý. N¹o vÐt c¸c kªnh m­¬ng cò, x¶ nguån n­íc ®Ó dÉn n­íc vµo kÞp thêi, nghiªn cøu cô thÓ vÒ l­îng n­íc t­íi tèt nhÊt, chÊt l­îng n­íc ph¶i ®­îc b¶o ®¶m, cã thÓ xö lý tr­íc khi t­íi cho rau mét c¸ch an toµn vµ giµu chÊt dinh d­ìng. 4.4.1.3. Gi¶i ph¸p vÒ thu h¸i, ®ãng gãi, b¶o qu¶n rau theo quy tr×nh VietGAP ChÊt l­îng rau an toµn ®­îc b¶o ®¶m vÒ nguån dinh d­ìng tr­íc khi ®­îc ®­a ra thÞ tr­êng tiªu thô th× ngoµi viÖc ®¶m b¶o nghiªm ngÆt c¸c quy tr×nh kü thuËt vÒ trång, ch¨m sãc th× c«ng ®o¹n thu h¸i, ®ãng gãi vµ b¶o qu¶n còng rÊt quan träng. KhuyÕn c¸o c¸c hé n«ng d©n, nh÷ng ng­êi tham gia c«ng ®o¹n thu h¸i, ®ãng gãi, b¶o qu¶n rau cÇn tu©n thñ nghiªm ngÆt c¸c quy ®Þnh trong quy tr×nh VietGAP vÒ ®ãng gãi, thu h¸i vµ b¶o qu¶n rau ®Ó ®¶m b¶o cho rau ®­îc t­¬i, kh«ng dËp n¸t, hÐo óa gi¶m chÊt l­îng rau, ngoµi ra cßn gi÷ uy tÝn vÒ chÊt l­îng rau víi ng­êi tiªu dïng. Rau an toµn b¸n trªn thÞ tr­êng H¶i Phßng Ýt ®­îc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy, rau xÕp theo mí... tû lÖ hao hôt, dËp n¸t cao. Tuy nhiªn, nh÷ng cöa hµng, siªu thÞ ®· lµm kh¸ tèt vÒ mÉu m·, bao gãi s¶n phÈm. Do ®ã, cÇn quan t©m, h­íng dÉn, båi d­ìng kü n¨ng s¬ chÕ b¶o qu¶n, ®ãng gãi cho ng­êi s¬ chÕ, thu gom. X©y dùng th­¬ng hiÖu s¶n phÈm: §©y lµ mét vÊn ®Ò míi trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. CÇn ph¶i x©y dùng ®­îc mét th­¬ng hiÖu ®Ó ng­êi tiªu dïng khi nghe ®Õn th­¬ng hiÖu lµ biÕt ®­îc ngay rau an toµn s¶n xuÊt ë ®©u chÊt l­îng vµ theo quy tr×nh nµo? ViÖc x©y dùng th­¬ng hiÖu cßn cã ý nghÜa trong xuÊt khÈu rau, ®Æc biÖt hiÖn nay theo HiÖp ®Þnh kiÓm dÞch ®éng thùc vËt cña WTO th× b¾t buéc c¸c s¶n phÈm rau xuÊt khÈu ph¶i cã chøng nhËn s¶n xuÊt theo quy tr×nh VietGAP hoÆc ASEANGAP. 4.4.1.4. Gi¶i ph¸p vÒ vèn, ®Çu t­ cho s¶n xuÊt rau Thµnh phè H¶i Phßng vµ huyÖn An D­¬ng ®ang rÊt coi träng c¸c chÝnh s¸ch hç trî khuyÕn khÝch viÖc ®Çu t­ s¶n xuÊt rau trªn ®Þa bµn huyÖn An D­¬ng nh­: hç trî vån ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng, x©y dùng c¸c c¬ së chÕ biÕn, chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai, thuÕ, tÝn dông, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i t¹o thÞ tr­êng... Gi¶i ph¸p ë ®©y chñ yÕu lµ tËp trung vµo hoµn thiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau theo quy tr×nh VietGAP trªn ®Þa bµn huyÖn. §©y còng chÝnh lµ ®¶m b¶o ph¸t huy tèt c¸c lîi thÕ cña n«ng nghiÖp vµ t¨ng c­êng c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c trong ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau ë H¶i Phßng. Tr­íc hÕt ®Çu t­ hoµn chØnh, kiªn cè ho¸ kªnh m­¬ng ®¶m b¶o t­íi tiªu chñ ®éng, cã khoa häc cho c¸c vïng s¶n xuÊt rau tËp trung trªn ®Þa bµn c¸c huyÖn, ®Çu t­ hç trî khuyÕn khÝch ph¸t triÓn trång rau trong nhµ l­íi, nhµ kÝnh ®Ó cã rau an toµn cung cÊp cho ng­êi tiªu dïng. Nghiªn cøu ®Ó cã c¸c gi¶i ph¸p phï hîp cho viÖc më réng vµ ®a d¹ng c¸c h×nh thøc b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn rau xanh theo nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. TiÕp tôc ®Çu t­ vµ cã chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng cho c¸c dù ¸n lùa chän thö nghiÖm c¸c lo¹i rau míi, cã gi¸ trÞ tiªu thô trong n­íc vµ xuÊt khÈu, ®Ó ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, r¶i vô rau an toµn trong n¨m ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng. §Õn n¨m 2015 phÊn ®Êu 100% mÉu rau s¶n xuÊt theo quy tr×nh VietGAP ®­îc kiÓm dÞch thùc phÈm vµ s¬ chÕ tr­íc khi ph©n phèi ®Õn tay ng­êi tiªu dïng. Ph¸t triÓn c¸c chî ®Çu mèi cung cÊp rau qu¶ cho Thµnh phè sÏ ®­îc trang bÞ hÖ thèng xö lý, bao gãi vµ b¶o qu¶n ®ång bé, quy m« c«ng suÊt kho¶ng 1 tÊn/ngµy. Dù kiÕn quy ho¹ch 3 d©y chuyÒn xö lý vµ b¶o qu¶n t¹i c¸c chî ®Çu mèi cña thµnh phè. VÒ chÕ biÕn s¶n phÈm, ngoµi c¸c c¬ së t­ nh©n vµ cè phÇn, Thµnh Phè cÇn cã chñ tr­¬ng ®Çu t­ n©ng cÊp cho c¸c HTX chÕ biÕn rau qu¶ t¹i Hång Phong vµ An Hoµ, bao gåm x©y míi nhµ x­ëng, bæ xung cung cÊp thiÕt bÞ. Ph¸t triÓn c«ng ty kinh doanh s¶n phÈm rau an toµn, x©y dùng xÝ nghiÖp s¬ chÕ ®ãng gãi vµ b¶o qu¶n rau cao cÊp, qu¶ t­¬i 2 tÊn/ngµy. 4.4.1.5. Gi¶i ph¸p quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt §Èy m¹nh x©y dùng vµ më réng c¸c vïng s¶n xuÊt rau an toµn tËp trung, cã ®Çy ®ñ c¬ së h¹ tÇng ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn tèt ®Ó s¶n xuÊt chÕ biÕn rau an toµn theo quy tr×nh VietGAP ®¹t hiÖu qu¶ cao. Do vËy huyÖn chØ ®¹o c¸c x· cã ph­¬ng ¸n x©y dùng ®Çu t­ cho vïng s¶n xuÊt, c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn rau an toµn. Ph¸t triÓn c¸c gièng rau cao cÊp, chÊt l­îng c¬ cÊu rau quanh n¨m vµo s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ kinh tÕ ®¶m b¶o r¶i vô quanh n¨m ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n. Nghiªn cøu sö dông réng r·i c¸c lo¹i ph©n bãn h÷u c¬ vi sinh, thuèc trõ s©u vi sinh ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng n«ng s¶n. Quy ho¹ch c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung theo tinh thÇn NghÞ quyÕt 10 cña H§ND thµnh phè, vïng rau an toµn quy m« lín, tËp trung. 4.4.2. Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ tiªu thô rau s¶n xuÊt theo quy tr×nhVietGAP 4.4.2.1. Tæ chøc l­u th«ng tiªu thô rau an toµn Duy tr× c¸c cöa hµng b¸n rau an toµn, cã chÝnh s¸ch hç trî ®Ó ®Çu t­ n©ng cÊp vÒ c¬ së vËt chÊt më réng quy m« kinh doanh ®Ó lµm nßng cèt mÉu mùc cho c¸c cöa hµng rau an toµn thùc phÈm s¹ch ®­îc phÐp tiÕp theo. Tuú theo chñng lo¹i s¶n phÈm ®Ó ®Çu t­ ph­¬ng tiÖn phôc vô b¸n hµng t­¬ng øng. Kh¶o s¸t, lùa chän, quy ho¹ch c¸c cöa hµng, c¸c siªu thÞ ®Ó cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ n©ng cÊp trang thiÕt bÞ phôc vô c¸c b­íc më réng m¹ng l­íi kinh doanh rau an toµn theo VietGAP hµng n¨m, nghiªn cøu c¸c cöa hµng rau t¹i c¸c khu d©n c­ tËp trung, ®Æc biÖt quan t©m ®Õn c¸c khu ®« thÞ sÏ h×nh thµnh. X©y dùng vµ ban hµnh tõng b­íc hoµn thiÖn tiªu chÝ ®èi víi cöa hµng rau an toµn, thùc phÈm s¹ch gåm c¸c ®iÒu kiÖn chñ yÕu nh­: n¬i giao nhËn, chøa ®ùng, s¬ chÕ bao gãi, cã n­íc s¹ch, th«ng tho¸ng, tho¸t n­íc, cã gi¸ kÖ, quÇy m¸t ®Ó tr­ng bµy b¶o qu¶n rau an toµn. QuÇy ph¶i cã biÓu hiÖn, b¶ng gi¸, niªm yÕt ®¨ng ký kinh doanh rau an toµn. §éi ngò c¸n bé nh©n viªn ph¶i cã kiÕn thøc vÒ th­¬ng phÈm. C¸c cöa hµng t­ nh©n còng ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi thiÓu kÓ trªn míi ®­îc cÊp ®¨ng ký kinh doanh rau an toµn. C¸c s¹p kinh doanh trong chî còng cÇn trang bÞ ph­¬ng tiÖn ®Ó tr­ng bµy b¸n rau an toµn, b¶ng gi¸ vµ biÓn hiÖu kinh doanh. X©y dùng m« h×nh c¸c HTX n«ng nghiÖp – dÞch vô võa s¶n xuÊt võa tiªu thô rau an toµn. Cã ph­¬ng tiÖn hç trî cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh ký hîp ®ång bao tiªu s¶n phÈm víi nhµ s¶n xuÊt theo nghÞ ®Þnh 80/N§-CP cña ChÝnh phñ. Trong c¸c chî lín cña Thµnh Phè cÇn cã khu b¸n bu«n rau an toµn vµ cã quy ®Þnh ®iÒu kiÖn ®èi víi ng­êi b¸n vµ ng­êi mua rau an toµn, cô thÓ nh­ sau: §èi víi ng­êi b¸n, muèn b¸n rau an toµn t¹i chî ph¶i ®¨ng ký ®Þa ®iÓm, l« tr­ng bµy rau an toµn ph¶i treo biÓn hiÖu vµ sè ®¨ng ký s¶n xuÊt theo quy tr×nh VietGAP t¹i l« ®· ®¨ng ký. Tr¸ch nhiÖm cña chî ph¶i cã b¶ng th«ng b¸o 24 giê tr­íc mçi phiªn chî vÒ sè l­îng, chÊt l­îng, chñng lo¹i rau an toµn sÏ b¸n ë chî ®ã. Nh÷ng th«ng tin nµy chî còng th«ng b¸o cho kh¸ch hµng mua trong thµnh phè vµ kh¸ch mua lín cña tØnh b¹n. Hµng vô, chî sÏ tæ chøc häp kh¸ch hµng ®Ó trao ®æi gi÷a ng­êi mua hµng vµ nhµ s¶n xuÊt, t¹o ®iªu kiÖn cho s¶n xuÊt lu«n b¾t nhÞp víi thÞ tr­êng tiªu thô. 4.4.2.2. Ph¸t triÓn m¹ng l­íi tiªu thô rau an toµn Tæ chøc nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c thu gom – b¸n bu«n rau an toµn nh­: kh«ng ph¶i chÞu bÊt kú h×nh thøc thuÕ nµo. Ng­êi thu gom ph¶i ®Çu t­ trang thiÕt bÞ ®Ó vËn chuyÓn rau an toµn ®­îc ®¶m b¶o vÒ mÆt chÊt l­îng, gi¶m thiÓu tû lÖ dËp n¸t theo quy ®Þnh cña VietGAP. C¸c c¬ së thu gom ®­îc hç trî mét phÇn kinh phÝ ®Ó mua xe t¶i nhá cã thiÕt bÞ b¶o qu¶n l¹nh nh­ xe chuyªn dïng. Tæ chøc m« h×nh HTX s¶n xuÊt – tiªu thô rau an toµn gia t¨ng sè ®iÓm b¸n hµng trùc tiÕp tíi tay ng­êi tiªu dïng. Tuy nhiªn, gi¶i ph¸p nµy kh«ng thÓ ph¸t triÓn trªn quy m« réng lín tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô song h×nh thøc nµy gi¸ b¸n rau h¹ h¬n, viÖc gi¶i quyÕt c¸c th«ng tin vÒ nguån gèc quy vµ tr×nh s¶n xuÊt rau theo tiªu chuÈn VietGAP râ nªn ng­êi tiªu dïng cã kh¶ n¨ng chÊp nhËn vµ g©y dùng ®­îc lßng tin vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm ®èi víi hä. Tæ chøc thµnh lËp c¸c tæ chøc hiÖp héi ng­êi s¶n xuÊt vµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n chuyªn vÒ thu gom vµ chÕ biÕn ®Ó ®a d¹ng ho¸ vµ c¶i thiÖn chÊt l­îng hµng ho¸. Thµn c«ng cña c¸c ®iÓm nµy gióp s¶n xuÊt ph¸t triÓn (hiÖp héi nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt cã thÓ t¹o ra mét sè chøc n¨ng chuyªn vÒ trong hiÖp héi m×nh), ®iÓm mÊu chèt ®Ó ®¹t ®­îc thµnh c«ng lµ ®¶m b¶o tam gi¸c kinh tÕ ng­êi s¶n xuÊt – ng­êi ph©n phèi – ng­êi tiªu dïng. C¸c ®¬n vÞ kinh doanh lµm tèt c«ng t¸c qu¶n lý, c«ng t¸c marketing vµ ®µo t¹o ®éi ngò b¸n hµng am hiÓu vÒ rau an toµn vµ tiªu chuÈn VietGAP. Lµm tèt c«ng t¸c qu¶n lý cã nghÜa lµ qu¶n lý nguån b¸n hµng trong c¬ së cña m×nh, c¶i thiÖn c«ng t¸c tiÕp thÞ, khuyÕn m¹i ®èi víi kh¸ch hµng mua khèi l­îng nhiÒu hoÆc nh÷ng kh¸ch hµng th­êng xuyªn tuyªn truyÒn vµ thuyÕt phôc ng­êi tiªu dïng vÒ lîi Ých cña rau an toµn ®Ó hä trë thµnh kh¸ch hµng truyÒn th«ng c¬ së. Phæ cËp th«ng tin réng r·i qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, c¸c ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm, th«ng tin vÒ chÊt l­îng cña rau an toµn, t¸c ®éng ®Õn søc khoÎ ng­êi tiªu dïng khi sö dông. 4.4.3. Gi¶i ph¸p ®µo t¹o, tËp huÊn cho ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng HiÖn nay do hiÓu biÕt cña ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng vÒ rau an toµn vµ tiªu chuÈn VietGAP cßn h¹n chÕ nªn ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo quy tr×nh VietGAP. MÆt kh¸c do hiÓu biÕt h¹n chÕ nªn ng­êi tiªu dïng khã chÊp nhËn møc gi¸ cao cña c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt theo quy tr×nh GAP v× vËy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn ®Çu ra cña s¶n phÈm kh«ng æn ®Þnh vÒ gi¸ c¶ vµ l­îng tiªu thô lµm cho ng­êi s¶n xuÊt sÏ khã bï ®¾p ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt vµ cã møc lîi nhuËn ®¶m b¶o, dÉn ®Õn viÖc khuyÕn khÝch ng­êi d©n s¶n xuÊt theo quy tr×nh VietGAP sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n. V× vËy ®Þa ph­¬ng ph¶i tæ chøc nhiÒu líp tËp huÊn cho ng­êi s¶n xuÊt vÒ quy tr×nh s¶n xuÊt theo VietGAP vµ tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn thøc vÒ VietGAP cho ng­êi d©n 4.4.4. C¸c gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch Hoµn thiÖn vµ thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch nh»m ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau theo quy tr×nh VietGAP trªn ®Þa bµn Thµnh phè H¶i Phßng. Ngoµi c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn nªu trªn, Thµnh phè cã chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­ më réng m¹ng l­íi kinh doanh b¸n lÎ, mua b¸n bu«n rau an toµn, thùc phÈm s¹ch, ­u tiªn vµ ¸p dông gi¸ thuª mÆt b»ng ­u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ kinh doanh ®Çu t­ qu¶n lý kinh doanh rau an toµn t¹i c¸c chî. 4.4.4.1. ChÝnh s¸ch tÝn dông Cho vay ­u ®·i ®Ó ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ vµ ­u ®·i l·i suÊt vay phôc vô kinh doanh rau an toµn. Gi¶m thuÕ thu nhËp trong 2 n¨m ®Çu vµ 50% trong 2 n¨m tiÕp theo cho c¸c doanh nghiÖp vµ hé t­ nh©n kinh doanh rau an toµn. Cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t­ tõ kh©u s¶n xuÊt ®Ó c¸c nhµ s¶n xuÊt ký kÕt hîp ®ång víi c¸c nhµ tiªu thô víi gi¸ b¸n t­¬ng ®­¬ng víi s¶n phÈm cïng lo¹i trªn thÞ tr­êng. Hç trî kinh phÝ sù nghiÖp cho viÖc tuyªn truyÒn n©ng cao d©n trÝ vÒ s¶n xuÊt, tiªu dïng rau an toµn, thùc phÈm s¹ch, ®µo t¹o, tËp huÊn nh©n viªn b¸n hµng, tuyªn truyÒn th«ng qua kh©u l­u th«ng b»ng in tem nh·n, tê gÊp, b¶ng ch÷ to c¸c th«ng tin vÒ rau an toµn thùc phÈm s¹ch vµ tiªu chuÈn rau an toµn theo quy tr×nh VietGAP. Tæ chøc ch­¬ng tr×nh chuyªn môc vÒ rau an toµn, VietGAP, thùc phÈm s¹ch trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng (b¸o chÝ, truyÒn h×nh...) ®­a vµo ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc trong c¸c tr­êng phæ th«ng. Tæ chøc kiÓm tra ¸p dông c¸c quy tr×nh s¶n xuÊt theo VietGAP cña vïng s¶n xuÊt, kiÓm tra theo ®Þnh kú ®· quy ®Þnh. Hç trî vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ, c¸c hé s¶n xuÊt ®Çu t­ vïng s¶n xuÊt rau theo quy tr×nh VietGAP (hç trî qua h×nh thøc tÝn dông ­u ®·i, hç trî l·i suÊt qua ®Çu t­, c¸c ­u ®·i vÒ ®Êt ®ai, chÝnh s¸ch thuÕ). 4.4.4.2. ChÝnh s¸ch thÞ tr­êng Trong nh÷ng n¨m tr­íc ®©y, do quy m« s¶n xuÊt vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt c¶u c¸c c¬ së cßn nhá v× vËy chÝnh s¸ch thÞ tr­êng cÇn h­íng tíi mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm nh­: ®Èy m¹nh c«ng t¸c khuyÕn n«ng, chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt, hç trî qu¶ng c¸o, tµo t¹o, tËp huÊn, tuyªn truyÒn, ®éng viªn, khen th­ëng c¸c c¬ së s¶n xuÊt ®iÓn h×nh, nghiªn tóc xö lý c¸c tr­êng hîp vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn. 4.4.4.3. ChÝnh s¸ch vÒ c«ng nhËn chÊt l­îng s¶n phÈm vµ cÊp chøng chØ VietGAP C¸c c¬ quan Nhµ n­íc cã liªn quan, ®Æc biÖt lµ Trung t©m khuyÕn n«ng H¶i Phßng ph¶i tÝch cùc tæ chøc c«ng t¸c kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm cho c¸c hé s¶n xuÊt ®Ó triÓn khai nhanh qu¸ tr×nh cÊp chøng chØ s¶n xuÊt theo quy tr×nh VietGAP cho c¸c hé s¶n xuÊt rau. - Tæ chøc tèt viÖc cÊp giÊy chøng nhËn s¶n xuÊt theo quy tr×nh VietGAP - Tæ chøc kiÓm tra nhanh chãng chÊt l­îng rau ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i rau trªn diÖn tÝch ®· ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn, rau b¸n trong c¸c cöa hµng, siªu thÞ. 5. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 5.1. KÕt luËn ¸p dông quy tr×nh VietGAP trong s¶n xuÊt rau lµ h­íng ®i ®óng ®¾n vµ cÇn thiÕt trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña Thµnh Phè H¶i Phßng nãi chung vµ trªn ®Þa bµn huyÖn An D­¬ng, ®Æc biÖt vÊn ®Ò an toµn thùc phÈm ®ang trë nªn cÊp b¸ch hiÖn nay. S¶n xuÊt rau theo quy tr×nh VietGAP võa ph¸t huy ®­îc lîi thÕ vÒ truyÒn thèng s¶n xuÊt rau trªn ®Þa bµn huyÖn An D­¬ng võa gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò an toµn thùc phÈm, ®¸p øng nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng, võa ®¶m b¶o søc khoÎ cho ng­êi s¶n xuÊt, an toµn cho ng­êi tiªu dïng, b¶o ®¶m an sinh x· héi, m«i tr­êng. Qua thùc tr¹ng s¶n xuÊt rau trªn ®Þa bµn huyÖn An D­¬ng vµ thùc tr¹ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo h­íng thùc hµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tèt (VietGAP) chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn sau: S¶n xuÊt rau theo quy tr×nh VietGAP ®ang ®­îc c¸c cÊp c¸c ngµnh vµ ng­êi s¶n xuÊt ë An D­¬ng quan t©m, tuy nhiªn viÖc tËp huÊn vÒ kiÕn thøc, kü thuËt s¶n xuÊt theo quy tr×nh VietGAP cßn nhiÒu h¹n chÕ, ë x· §¹i B¶n cã tíi 56,67% sè chñ hé ch­a biÕt vÒ s¶n xuÊt rau theo quy tr×nh VietGAP. HuyÖn An D­¬ng n»m trong vïng dù ¸n GTZ (tõ n¨m 2005) vÒ t¨ng c­êng vÖ sinh an toµn thùc phÈm cña Thµnh phè H¶i Phßng vµ ë x· Hång Phong ®· cã 10ha rau s¶n xuÊt theo m« h×nh an toµn cña dù ¸n; v× vËy dù ¸n ®· gióp huyÖn ®¸nh gi¸ c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nh­ ®Êt ®ai, nguån n­íc ë mét sè x· s¶n xuÊt rau träng ®iÓm. Theo b¸o c¸o cña phßng KÕ ho¹ch – kinh tÕ vµ PTNT huyÖn An D­¬ng th× cã 113 ha (33%) diÖn tÝch s¶n xuÊt rau cña huyÖn cã thÓ s¶n xuÊt theo h­íng thùc hµnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tèt (VietGAP). Qua thùc tr¹ng s¶n xuÊt rau trªn ®Þa bµn huyÖn An D­¬ng chóng t«i thÊy vÉn cßn mét kho¶ng c¸ch rÊt lín so víi quy tr×nh VietGAP, cô thÓ nh­ sau: - Míi chØ cã 8,89% sè hé s¶n xuÊt rau tiÕn hµnh kiÓm tra mÉu ®Êt hµng n¨m, 15,5% sè hé kiÓm tra mÉu n­íc ®Þnh kú. Tuy nhiªn nhãm hé nµy chñ yÕu ®ang s¶n xuÊt rau an toµn vµ ®ang xin ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn s¶n xuÊt theo quy tr×nh VietGAP. - ChØ cã 4,58% sè lao ®éng ®­îc tËp huÊn quy tr×nh VietGAP, nh÷ng ng­êi nµy chñ yÕu lµ chñ nhiÖm c¸c HTX vµ mét sè chñ hé s¶n xuÊt rau ®iÓn h×nh. - VÉn cßn 25,5% sè hé ch­a sö lý h¹t gièng tr­íc khi gieo trång; 76,3% sè hé kh«ng ghi chÐp l¹i c¸c biÖn ph¸p, quy tr×nh xö lý vµ gÇn 100% sè hé kh«ng nghi chÐp l¹i nguån gèc gièng khi mua. - 27,6% sè hé vÉn sö dông ph©n t­¬i ®Ó bãn rau, quy tr×nh VietGAP quy ®Þnh kh«ng ®­îc sö dông ph©n t­¬i ®Ó bãn cho rau. Kh«ng cã hé nµo tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ nguy c¬ « nhiÔm cho sö dông ph©n bãn vµ cã rÊt Ýt sè hé tiÕn hµnh l­u gi÷ hå s¬ khi mua vµ khi sö dông ph©n bãn. - VÉn cßn 5,3% sè hé sö dông thuèc BVTV kh«ng cho phÐp, 7,4% sè hé vÉn sö dông thuèc BTVT tõ cöa hµng kh«ng cã giÊy phÐp kinh doanh vµ gÇn 8% sè hé thu ho¹ch tr­íc thêi gian c¸ch ly. - Qua t×m hiÓu vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ mét sè lo¹i rau trªn ®Þa bµn huyÖn chóng t«i thÊy c©y ®Ëu ®òa cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt (l·i 31,77 triÖu ®ång/1ha), tuy nhiªn chi phÝ cho 1ha còng cao nhÊt (gÇn 40 triÖu ®ång/1ha) Tõ nh÷ng thùc tr¹ng trªn chóng t«i ®­a ra mét sè biÖn ph¸p nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau an toµn trªn ®Þa bµn huyÖn nãi chung vµ thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn quy tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tèt trong thêi gian tíi ®ã lµ: hoµn thiÖn quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau an toµn, ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng, bè trÝ s¶n xuÊt; Gi¶i ph¸p vÒ kü thuËt; c«ng t¸c qu¶n lý kiÓm so¸t thùc hiÖn quy tr×nh s¶n xuÊt rau theo VietGAP; Gi¶i ph¸p tiªu thô s¶n phÈm; Gi¶i ph¸p vÒ thu ho¹ch, ®ãng gãi, b¶o qu¶n rau; Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch. Trong c¸c gi¶i ph¸p trªn th× gi¶i ph¸p tiªu thô s¶n phÈm lµ quan trong nhÊt v× cã ®¶m b¶o ®­îc ®Çu ra cho s¶n phÈm rau th× c¸c hé míi cã thÓ tiÕn hµnh ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®¶m b¶o c¸c quy tr×nh nghiªm ngÆt cña VietGAP. 5.2. KiÕn nghÞ Trong thêi gian tíi để sản xuất RAT theo quy tr×nh VietGAP trªn ®Þa bµn huyÖn ®­îc ph¸t triÓn, ®¸p ứng được nhu cÇu ®ßi hỏi ngày càng cao của ng­êi tiªu dïng trong n­íc còng nh­ xuÊt khÈu, t«i cã một số kiến nghị sau: 5.2.1. §èi víi thµnh phè H¶i Phßng - Ban hành c¸c văn bản, chÝnh s¸ch về sản xuất, sơ chế, lưu th«ng, tiªu thô rau an toàn nãi chung và rau theo VietGAP nãi riªng trªn điạ bàn Thành phố; c¸c văn bản quy định về tiªu chuẩn chất lượng, chủng loại rau; quy tr×nh kỹ thuật trồng c¸c chủng loại rau; Chó trọng hệ thống kiểm tra chất lượng RAT theo VietGAP tại nơi sản xuất, sơ chế, tiªu thụ. - X©y dùng phßng thÝ nghiÖm, kiÓm tra mÉu ®Êt, n­íc, mÉu rau t¹i c¸c vïng chuyªn canh rau. - Thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch Tam n«ng - Cã c¸c biÖn ph¸p hỗ trợ x©y dựng hạ tầng cho vïng sản xuất ®¸p ứng c¸c tiªu chuẩn của quy tr×nh VietGAP. - KhuyÕn khÝch c¸c đơn vị, tổ chức c¸ nh©n đầu tư vào sản xuất, sơ chế, tiªu thụ rau an toàn theo quy tr×nh VietGAP. 5.2.2. §èi víi huyÖn An D­¬ng - Thực hiện tốt c¸c chỉ đạo của cơ quan trung ương và của UBND Thành phố H¶i Phßng. - Quy hoạch x©y dùng c¸c vïng chuyªn canh rau theo quy tr×nh VietGAP, hỗ trợ đầu tư hạ tầng như đường giao th«ng, điện, hệ thống kªnh m­¬ng, x©y dùng thương hiệu riªng cho từng vùng sản xuất. - Tạo điều kiện cho c¸c doanh nghiệp, c¸c nhà khoa học tham gia vào trong lĩnh vực sản xuất, tiªu thụ rau theo quy tr×nh VietGAP (Liªn kết bốn nhà: Nhà n«ng, nhà nước, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp). 5.2.3. §èi víi c¸c ®Þa ph­¬ng s¶n xuÊt rau nãi chung vµ VetGAP nãi riªng - Phối hợp với Thành phố, huyện trong việc tổ chức tập huấn chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho người n«ng d©n, tạo điều kiện thuận lợi để n«ng d©n được vay vốn, t×m kiếm thị trường trong việc tiªu thụ sản phẩm. - Hướng dẫn c¸c hộ d©n trong vïng sản xuất rau theo quy tr×nh VietGAP cam kết thực hiện triệt để quy tr×nh sản xuất rau theo VietGAP, cã tr¸ch nhiệm với sản sản phẩm. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. ViÖn Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ N«ng nghiÖp – Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n (1999), Tæng quan ph¸t triÓn rau qu¶ ViÖt Nam 1999 – 2000, Hµ Néi. 2. ViÖn Quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ N«ng nghiÖp – Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n (2000), §iÒu tra vÒ møc ®é tiªu thô rau qu¶ trªn thÞ tr­êng Hµ Néi, Hµ Néi. 3. M¸c - ¨ng ghen (1994), Toµn tËp, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, trang 20, 232. 4. Vò Ngäc Phïng vµ céng sù (1995), Kinh tÕ n«ng nghiÖp, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 5. NguyÔn L©n Hïng (1997), N«ng d©n cÇn th«ng tin khoa häc kü thuËt, Nh©n d©n, 5404(8), Tr.50. 6. Côc Thèng kª (2000), Th«ng tin kinh tÕ x· héi H¶i Phßng 7. Darmawan, D.A. (1994), Vegetable Economics in Indonesia. Presented in Workshop on “Agriculturel economics research on vegetable production and consumption patters in Asia”. In Bangkok Thai Lan. 8. Vegetable Research in Southeast Asia, AVDC. Shanhua, Mclean, B.T. (ed). ADVRC Publication No. 88 303. 242p. 1998. 9. Ng« ThÞ ThuËn (2000), T×m hiÓu thÞ tr­êng tiªu thô rau qu¶ ë NhËt B¶n, khoa häc kü thuËt rau hoa qu¶, 3(3), Tr.20. 10. Sotoshi Kai (2001), Chøc n¨ng vµ sù thay ®æi cÊu tróc cña thÞ tr­êng b¸n bu«n rau vµ hoa qu¶ ë NhËt B¶n, Tr­êng §¹i häc n«ng nghiÖp Hµ Néi, Hµ Néi 11.Tæng côc thèng kª (2002), §iÒu tra c¸c trung t©m th­¬ng m¹i c¸c siªu thÞ vµ c¸c cöa hµng tù phôc vô H¶i Phßng, NXB Thèng kª, Hµ Néi 12. Së N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n (2005), X©y dùng vµ triÓn khai m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn trªn ®Þa bµn thµnh phè H¶i Phßng, H¶i Phßng 13. Tæng Côc thèng kª (2005), Niªn gi¸m thèng kª, NXB Thèng kª Hµ Néi 14. Côc thèng kª (2005), Th«ng tin kinh tÕ vµ x· héi H¶i Phßng 15. Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, ViÖn Quy ho¹ch vµ ThiÕt kÕ N«ng nghiÖp (2005), Quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh chÕ biÕn l­¬ng thùc thùc phÈm trªn ®Þa bµn thµnh phè H¶i Phßng. 16. Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, ViÖn Quy ho¹ch vµ ThiÕt kÕ N«ng nghiÖp (2005), B¸o c¸o quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ®Õn n¨m 2010. 17. Lª Mü Xuyªn (1997), HiÖu qu¶ kinh tÕ nghÒ trång rau vµ c«ng thøc lu©n canh c©y trång cã trång rau ®em l¹i hiÖu qu¶, Kinh tÕ n«ng nghiÖp, 41(3), Tr.15. 18. Vò ThÞ Ph­¬ng Thuþ (1999), Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông ®Êt canh t¸c ë ngo¹i thµnh Hµ Néi, Tr­êng §HNNI, Hµ Néi 19. Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Côc trång trät, Tiªu chuÈn VietGAP 20. Webside 21. Webside 22. Webside ._.