Nghiên cứu sử dụng cám gạo lên men làm thức ăn cho cá tại Cần Thơ

TRÆ ÅÌ NG ÂAÛ I HOÜ C CÁÖ N THÅ KHOA NÄNG NGHIÃÛ P VIÃÛ N HAÍ I SAÍ N BAÏ O CAÏ O KHOA HOÜ C NGHIÃN CÆÏ U SÆÍ DUÛ NG CAÏ M GAÛ O LÃN MEN LAÌ M THÆÏ C ÀN CHO CAÏ TAÛ I CÁÖ N THÅ CÅ QUAN CHUÍ QUAÍ N CHUÍ NHIÃÛ M ÂÃÖ TAÌ I SÅÍ KHOA HOÜ C CÄNG NGHÃÛ Ts. Nguyãù n Thanh Phæ ång & MÄI TRÆ ÅÌ NG TÈ NH CÁÖ N THÅ Caï n bäü phäú i håü p chê nh: Th.s. Tráö n Thë Thanh Hiãö n Ks. Buì i Thë Bê ch Hàò ng Ks. Huyì nh Thë Tuï Ths. Nguyãù n Vàn Ngoü c Th.s. Nguyãù n Anh Tuáú n P.ts. Nguyãù n Vàn Baï Ks. Træ ång Hoaì ng Minh Th.s. Dæ ång Nhæû t Long 1999 1 MUÛ C LUÛ C Pháö n I: GIÅÏ I THIÃÛ U Pháö n II: SÅ LÆ ÅÜ C TÇ NH HÇ NH NGHIÃN CÆÏ U 1. Nhæ î ng nghiãn cæ ï u vãö khaí nàng sæí duû ng caï m gaû o trong nuäi thuí y saí n 2. Lãn men vaì giaï trë dinh dæ åî ng cuí a náú m nem 3. Så læ åü c vãö âäú i tæ åü ng nghiãn cæ ï u Pháö n III: NÄÜ I DUNG VAÌ PHÆÅNG PHAÏ P NGHIÃN CÆÏ U 1. Näü i dung nghiãn cæ ïu 2. Phæ ång phaï p nghiãn cæ ï u 2.1. Âë a âiãø m vaì váû t liãû u nghiãn cæï u 2.1.1 Âë a âiãø m nghiãn cæ ï u 2.1.2. Hãû thäú ng thê nghiãû m: 2.1.3. Caï thê nghiãû m 2.1.4. Thiãú t bë vaì nguyãn liãû u thê nghiãû m: 2.1.5. Phæ ång phaï p laìm thæ ï c àn 2.2. Phæ ång phaï p bäú trê thê nghiãû m 2.2.1. Thê nghiãû m 1: Lãn men caïm gaû o âãø náng cao thaì nh pháö n dinh dæ åî ng 2.2.2. Thê nghiãû m trãn caï c âäú i tæ åü ng caï nghiãn cæ ï u 2.2.2.1. Thê nghiãû m 2: Sæ í duû ng caïm gaû o lãn men vaì khäng lãn men . . . 2.2.2.2. Thê nghiãû m 3: Thê nghiãû m nuäi caï trong läö ng vaì ngoaì i âäö ng 2.3.Caù c chæ tieâ u thu thaä p vaø tính toaù n soá lieä u: 2.4. Phán tê ch thäú ng kã 3. Phæ ång phaï p thu vaì phán tê ch máù u: 3.1. Maã u moâ i tröôø ng: 3.2. Máù u sinh hoï a PHÁÖ N IV: KÃÚ T QUAÍ THAÍ O LUÁÛ N 1. Lãn men caïm gaû o 1.1. AÍ nh hæ åí ng cuí a tyí lãû men lãn haì m læ åü ng protein trong häù n håü p caï m uí 1.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thaì nh pháö n nguyãn liãû u lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a häù n håü p 2. Sæ í duû ng chãú pháø m caïm gaû o lãn men vaì khäng lãn men laì m thæ ï c àn cho caï . 2.1. Thê nghiãû m trong phoì ng 2.1.1. Caï Trã lai 2 2.1.1.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng bãø nuäi 2.1.1.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åíng vaì hiãû u quaí sæ í duû ng . . . 2.1.2. Caï meì vinh trãn bãø 2.1.2.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng bãø nuäi 2.1.2.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åíng vaì hiãû u quaí sæ í duû ng . . . 2.1.3. Caï Cheï p 2.1.3.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng bãø nuäi 2.2.3.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åíng vaì hiãû u quaí sæ í duû ng. . . . 2.1.4. Thê nghiãû m trãn caï Räphi 2.1.4.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng bãø nuäi 2.1.4.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åíng vaì hiãû u quaí sæ í duû ng .. .. 2. 2. Nuäi caï thê nghiãû m trong läö ng 2.2.1. Thê nghiãû m caï trã trãn läö ng 2.2.1.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng nuäi. 2.2.1.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åíng vaì hiãû u quaí sæ í duû ng . . . . 2.2.2. Thê nghiãû mcaï räphi trong läö ng 2.2.2.1. Mäi træ åì ng nuäi 2.2.2.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åíng vaì hiãû u uaí sæ í duû ng . . . . 2.3. Thê nghiãû m nuäi caï meì vinh, cheï p, räphi trong ruäü ng luï a våï i . . . 2.3.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng ruäng thê nghiãû m 2.3.2. Aí nh hæ åí ng cuí a viãû c bäø sung thæ ï c àn lãn sinh træ åíng cuí a caï meì vinh .. .. Pháö n V: KÃÚ T LUÁÛ N & ÂÃÖ XUÁÚ T TAÌ I LIÃÛ U THAM KHAÍ O 3 DANH SAÏ CH BAÍ NG Baí ng 1: Thaì nh pháö n caï c nguyãn liãû u trong häù n håü p caï m uí åí 3 mæï c men (3, 5, 7%) Baí ng 2: Thaì nh pháö n (%) nguyãn liãû u häù n håü p caï m uí cuí a 4 nghiãû m thæ cï thê nghiãû m Baí ng 3: Thaì nh pháö n (%) vaì haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn thê nghiãû m trãn caï rä phi, caï cheï p vaì caï meì vinh Baí ng 4: Thaì nh pháö n (%) vaì haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn thê nghiãû m trãn caï trã lai Baí ng 5: Thaì nh pháö n (%) vaì haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn thê nghiãû m trãn caï rä phi trong läö ng Baí ng 6: Thaì nh pháö n (%) vaì haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn thê nghiãû m trãn caï trã lai trong läö ng Baí ng 7: Thaì nh pháö n (%) vaì haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæï c àn thê nghiãû m trãn caï ruäü ng Baí ng 8: Biãú n âäø i haì m læ åü ng protein (% troü ng læ åü ng khä) cuí a caï m uí theo tyí lãû men vaì thåì i gian uí Baí ng 9: Biãú n âäü ng haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c häù n håü p uí khaï c nhau theo thåì i gian Baí ng10: Biãú n âäü ng haì m læ åü ng âaû m cuí a caï c nghiãû m thæï c thê nghiãû m theo thåì i gian Baí ng 11: Mäü t säú yãú u täú mäi træ åíng bãø nuäi thæ í nghiãû m caï Trã lai: Baí ng 12: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï trã lai. Baí ng 13: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn cuí a caï trã lai nuäi trãn bãø våï i thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caï m khaï c nhau. Baí ng 14: Aí nh hæ åí ng cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a caï trã lai Baí ng 15: Mäü t säú yãú u täú mäi træ åíng bãø nuäi thæ í nghiãû m caï meì vinh Baí ng 16: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caï m khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï meì vinh. Baí ng 17: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FCR) vaì hiãû u quaí sæ í duû ng protein (PER) cuí a caï meì vinh nuäi trãn bãø våï i thæï c àn coï chæï a caï c mæ ï c caï m khaï c nhau. Baí ng 18: Aí nh hæ åí ng cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a caï meì vinh. Baí ng 19: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï cheï p. 4 Baí ng 20: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FCR) vaì hiãû u quaí sæ í duû ng protein (PER) cuí a caï cheï p nuäi trãn bãø våï i thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau. Baí ng 21: Aí nh hæ åí ng cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a caï cheï p Baí ng 22: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï räphi. Baí ng 23: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FCR) vaì hiãû u quaí sæ í duû ng protein (PER) cuí a caï rä phi nuäi trãn bãø våï i thæï c àn coï chæï a caï c mæ ï c caï m khaï c nhau. Baí ng 24: Aí nh hæ åí ng cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a caï rä phi. Baí ng 25: Mäü t säú yãú u täú mäi træ åìng nuäi thæ í nghiãû m caï trã lai trãn läö ng: Baí ng 26: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï trã lai nuäi läö ng. Baí ng 27: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FCR) vaì hiãû u quaí sæ í duû ng protein (PER) cuí a caï trã lai nuäi läö ng våï i thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau. Baí ng 28: Aí nh hæ åí ng cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a caï trã lai nuäi läö ng Baí ng 29: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï rä phi nuäi läö ng Baí ng 30: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FCR) vaì hiãû u quaí sæ í duû ng protein (PER) cuí a caï rä phi nuäi läö ng våï i thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau. Baí ng 31: Aí nh hæ åí ng cuí a caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau lãn thaì nh pháö n sinh hoï a cuí a caï rä phi nuäi läö ng. Baí ng 32: Biãú n âäü ng nhiãû t âäü , Oxy, pH trong ruäü ng nuäi Baí ng 33: Biãú n âäü ng täø ng âaû m, NH4, täø ng lán, PO4 trong ruäü ng nuäi Baí ng 34: Sinh træ åí ng cuí a caï meì vinh vaì caï cheï p våï i caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau sau 7 thaï ng nuäi 5 DANH SAÏ CH ÂÄÖ THË Âäö thë 1: Sæû thay âäø i cuí a haì m læ åü ng âaû m vaì bäü t âæ åì ng (NFE) theo thåì i gian uí Âäö thë 2: Sæû thay âäø i cuí a haì m læ åü ng âaû m theo thåì i gian cuí a caï c nghiãû m thæ ï c Âäö thë 3a: Tàng troü ng caï trã lai sæ í duû ng thæï c àn coï thaì nh pháö n caï m thæ åì ng qua 7 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 3b: Tàng troü ng caï trã lai sæí duû ng thæ ïc àn coï thaì nh pháö n caïm uí qua 7 tuáö n thê nghiãû m. Âäö thë 4a: Tàng troü ng caï meì vinh sæ í duû ng thæ ï c àn coï thaì nh pháö n caï m thæ åì ng qua 8 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 4b: Tàng troü ng caï meì vinh sæ í duû ng thæ ï c àn coï thaì nh pháö n caï m uí qua 8 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 5a: Tàng troü ng caï cheï p sæ í duû ng thæ ï c àn coï thaì nh pháö n caï m thæ åì ng qua 6 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 5b: Tàng troü ng caï cheï p sæ í duû ng thæ ï c àn coï thaì nh pháö n caïm uí qua 6 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 6a: Tàng troü ng caï rä phi sæ í duû ng thæï c àn coï thaì nh pháö n caï m thæ åì ng qua 7 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 6b: Tàng troü ng caï rä phi sæí duû ng thæ ïc àn coï thaì nh pháö n caïm uí qua 7 tuáö n thê nghiãû m Âäö thë 7: Tàng troü ng caï trã lai trong läö ng qua caï c âåü t thu máù u Âäö thë 8: Tàng troü ng caï rä phi trong läö ng qua caï c âåü t thu máù u Âäö thë 9: Sinh træ åí ng cuí a caï meì vinh åí caï c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn khaï c nhau trong ruäü ng sau 7 thaï ng thê nghiãû m. Âäö thë 10: Sinh træ åí ng cuí a caï cheï p åí caï c nghiãû m thæ ï c thæï c àn khaï c nhau trong ruäü ng sau 7 thaï ng thê nghiãû m. 6 PHÁÖ N I GIÅÏ I THIÃÛ U Trong vaì i nàm gáö n âáy, saí n læ åü ng caï m gaû o åí Âäö ng Bàò ng Säng Cæ í u Long (ÂBSCL) gia tàng âaï ng kãø , æ åï c tê nh coï khoaí ng vaì i tràm ngaì n táú n caï m gaû o trong nàm vaì con säú naì y seî tiãú p tuû c gia tàng trong nhæî ng nàm tiãú p theo (Niãn giaï m thäú ng kã, 1997). Caï m gaû o laì nguäö n phuû pháø m chê nh tæ ì luï a gaû o âæ åü c sæ í duû ng cho chàn nuäi gia suï c gia cáö m. Ngoaì i ra, caï m coì n laì nguyãn liãû u laì m thæ ï c àn cho täm caï . Trong qui trç nh saí n xuáú t thæ ï c àn cho täm caï , caï m gaû o âæ åü c duìng nhæ mäü t nguyãn liãû u phäú i chãú chuí yãú u cung cáú p cháú t dinh dæ åî ng vaì laìm giaí m giaï thaì nh thæ ï c àn båí i giaï caï m gaû o tháú p. Trãn thãú giåï i ngæ åì i ta quan tám nhiãö u âãú n viãû c sæ í lyï caïm gaû o nhæ thãú naì o âãø coï thãø täö n træ î láu laì m thæ ï c àn cho täm caï vaì chàn nuäi gia suï c maì khäng bë giaí m cháú t læ åü ng. Âaî coï mäü t vaì i thê nghiãû m sæ í duû ng caï m gaû o laìm thæ ï c àn cho caï nhæ Mohantu (1986) sæ í duû ng 50% caï m gaû o thä laì m thæ ï c àn nuäi caï cheï p áú n âäü cho kãú t quaí täú t. Wee (1991) cho biãú t phæ ång phaï p lãn men caï c nguyãn liãû u laì m thæ ï c àn cho caï coï nguäö n gäú c thæû c váû t cho kãú t quaí täú t. Taï c giaí cuî ng cho biãú t quaï trçnh lãn men khäng chè laì m tàng haìm læ åü ng âaû m maì coìn laì m tàng tè lãû tiãu hoï a caï c amino acid vaì caí acid beï o tæû do. Trong næ åï c chæ a tháú y caï c cäng bäú naì o vãö sæ í duû ng caï m gaû o laì m nguyãn liãû u chê nh trong thæ ï c àn nuäi caï , nhæ ng trong thæû c tãú thç coï thãø sæ í duû ng âãú n 80-90% trong thæ ï c àn cuí a caï Basa nuäi beì , mang laû i kãú t quaí khaí quan nhæ ng cuî ng coì n nhiãö u nhæ åü c âiãø m (Phæ ång 1998). Trong chàn nuäi cuî ng âaî coï mäü t säú nghiãn cæ ï u lãn men caï m âãø náng cao thaì nh pháö n dinh dæ åî ng vaì gia tàng tè lãû tiãu hoï a thæ ï c àn åí heo. Xuáú t phaï t tæì yï tæ åí ng trãn, chuï ng täi cho ràò ng viãû c nghiãn cæ ï u sæ í duû ng hiãû u quaí caï m gaû o âãø nuäi caï våï i phæ ång thæ ï c âån giaí n coï taï c âäü ng cuí a cäng nghãû sinh hoü c laì ráú t cáö n thiãú t, hy voü ng coï thãø goï p pháö n náng cao nàng suáú t caï nuäi phäø biãú n åí caï c vuì ng däö ng bàò ng säng Cæ í u Long. Âáy cuî ng laì nghiãn cæï u tiãn phong nhàò m måí ra hæ åï ng måï i sæ í duû ng hiãû u quaí caï m gaû o âãø náng cao nàng suáú t caï nuäi bàò ng caï c biãû n phaï p kyî thuáû t âån giaí n, phuì håü p våï i âiãö u kiãû n cuí a caï c qui mä saí n xuáú t thuíy saí n nhoí . 7 Âãö taì i “Nghiãn cæ ï u sæí duû ng caï m gaû o lãn men laì m thæ ï c àn cho caï taû i Cáö n Thå” âæ åü c tiãú n haì nh våï i muû c âê ch - Tç m ra qui trç nh caï m gaû o lãn men âån giaí n (coï thãø aï p duû ng räü ng raî i åí qui mä gia âç nh) âãø náng cao cháú t læ åü ng caï m gaû o laìm thæ ï c àn nuäi caï . - Tç m ra caï c cäng thæ ï c phäú i chãú vaì qui trç nh saí n xuáú t thæ ïc àn cho mäü t säú loaì i caï phäø biãú n vuì ng Âäö ng Bàò ng Säng Cæ í u Long dæû a trãn nãö n caï m gaû o lãn men vaì chæ a lãn men. - Phäø biãú n kãú t quaí nghiãn cæ ï u vaì chuyãø n giao kyî thuáû t cho ngæ åì i dán. 8 PHÁÖ N II SÅ LÆ ÅÜ C TÇ NH HÇ NH NGHIÃN CÆÏ U 1. Nhæ î ng nghiãn cæ ï u vãö khaí nàng sæ í duû ng caï m gaû o trong nuäi thuí y saí n Caï m laì mäü t trong nhæ îng saí n pháø m âæ åü c laìm ra tæ ì luï a gaû o, vaì theo Håü i vaì ctv. (1997) thç caï m chæ ï a protein vaì cháú t beï o cao nháú t so våï i caï c saí n pháø m âæ åü c laì m ra tæ ì quaï trç nh naì y. Âàû c biãû t, haì m læ åü ng Vitamin trong caï m gaû o ráú t cao vç trong quaï trç nh xay xaï t læ åü ng vitamin cuí a gaû o coï thãø máú t âi tæì 60-81% tuì y theo tæ ì ng loaû i gaû o. Boy vaì Goodyear (1971) cho biãú t trong caï m gaû o coï chæ ï a haì m læ åü ng cháú t beï o tæ ì 14-18%, âaû m tæ ì 11-16% nhæ ng haì m læ åü ng låï n cháú t xå vaì cháú t bäü t âæ åì ng (carbohydrate) cao nãn cáö n phaí i phäú i chãú våï i caï c nguyãn liãû u khaï c trong chãú biãú n thæï c àn cho caï . Nhiãö u næ åïc trãn thãú giåï i sæ í duû ng caï m gaû o laì m thæï c àn cho caï nhæ ÁÚ n Âäü , Malaysia, Philippines, Srilanka, Thaï i Lan. Caï c quäú c gia naì y âaî sæí duû ng säú læ åü ng låï n caï m gaû o duìng nuäi caï , åí ÁÚ n Âäü coï ê t nháú t laì 6 triãû u táú n caï m gaû o âæ åü c duì ng trong nuäi caï haì ng nàm, åí Thaï i Lan caï m gaû o laì nguyãn liãû u chênh âãø nuäi nhiãö u loaì i caï (Boy vaì Goodyear, 1971). Marck (1975) baï o caï o ràò ng caï c quäú c gia trãn duì ng caï m laì m nguyãn liãû u âãø phäú i träü n våï i loaû i nguyãn liãû u laì m thæ ï c àn khaï c trong saí n xuáú t thæ ï c àn cäng nghiãû p hoàû c duì ng cho caï àn træû c tiãú p. Mohantu (1986) sæ í duû ng caïm gaû o thä âãú n 50% thaì nh pháö n thæ ï c àn duì ng nuäi caï cheï p ÁÚ n Âäü cho kãú t quaí täú t. Thæ ï c àn viãn gäö m coí khä, caï m gaû o, bäü t caï våï i tè lãû 4: 3: 1 duì ng nuäi caï räphi cho täú c âäü tàng træ åíng tæ ång âäú i (SGR) laì 0.69 (Moriarty vaì ctv, 1973). Theo Pillay (1990), caï räphi coï troü ng læ åü ng 99g, nuäi åí Phillipine våï i thæ ï c àn coï thaì nh pháö n gäö m 65% caï m : 25% bäü t caï : 10% bäü t cuì i dæ ì a, coï hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FCR) laì 2.5 (tê nh theo thæ ï c àn khä). Caï coï troü ng læ åü ng ban âáö u 36g, våï i thæ ï c àn coï 70% caïm : 20% bäü t caï : 10% bäü t cuì i dæ ìa, cho FCR laì 3.6. Caï coï troü ng læ åü ng ban âáö u 55g, våï i 75% caï m : 25% bäü t caï , cho FCR laì : 3.1 (Guerrero, 1979). Caï räphi nuäi läö ng åí Phillipine våï i thæ ï c àn coï 24% âaû m vaì thaì nh pháö n thæ ï c àn gäö m 77% caï m vaì 23% bäü t caï seî cho FCR laì 2.5 (FAO, 1983). Ngæ åì i ta coì n quan tám nhiãö u âãú n viãû c xæ í lyï caï m gaû o nhæ thãú naìo âãø täö n træî láu maì khäng laì m giaí m cháú t læ åü ng âãø duìng laì m thæ ï c àn cho gia suï c vaì täm caï . Trong næ åï c chæ a tháú y caï c cäng trçnh naì o nghiãn cæ ï u vãö viãû c sæ í duû ng caï m gaû o nhæ nguyãn liãû u chê nh laì m thæ ï c àn cho täm caï . Nhæ ng trong thæû c tãú coï thãø sæ í duû ng caï m gaû o âãú n 80-90% trong thaì nh pháö n thæ ï c àn cho caï Basa nuäi beì thám canh åí An giang, Âäö ng Thaï p cho kãú t quaí khaí quan nhæ ng cuî ng coì n nhiãö u nhæ åü c âiãø m (Phæ ång 1998). 9 Háö u hãú t caï c häü nuäi gia âç nh saí n xuáú t nhoí åí Âäö ng Bàò ng Säng Cæ í u Long thæ åì ng sæ í duû ng caï m laì thæ ï c àn cho caï våï i hçnh thæ ï c raí i trãn màû t ao hoàû c träü n våï i thæû c váû t hoàû c mäü t vaì i daû ng khaï c laìm thæ ï c àn tæ åi cho caï . Våï i caï ch cho àn naì y chàõ c chàõ n seî laì m giaí m hiãû u quaí sæ í duû ng thæ ï c àn cuí a caï vç thæ ï c àn tæ åi nhanh tan raî trong næ åï c vaì coìn laì m ä nhiãù m mäi træ åì ng vaì aí nh hæ åí ng âãú n nàng suáú t caï nuäi. 2. Lãn men vaì giaï trë dinh dæ åî ng cuí a náú m nem Trãn thãú giåï i ngæ åì i ta khäng chè nghé âãú n phæ ång phaï p cho caï àn hiãû u quaí maì coì n nghé âãú n viãû c laì m thãú naì o âãø náng cao giaï trë dinh dæ åî ng cuí a nguyãn liãû u laì m thæ ï c àn træ åï c khi chãú biãú n. Wee (1991) cho biãú t phæ ång phaï p lãn men caïm laì m nguyãn liãû u thæ ï c àn coï nguäö n gäú c thæû c váû t âãø nuäi caï vaì cho kãú t quaí täú t. Taï c giaí cuî ng cho biãú t quaï trç nh lãn men khäng chè laì tàng haì m læ åü ng âaû m maì coì n laì m tàng tè lãû tiãu hoï a caï c amino acid vaì caí acid beï o tæû do. Båí i baí n thán náú m men laì mäü t chãú pháø m coï giaï trë dinh dæ åî ng cao, âæ åü c täø ng håü p theo con âæ åì ng sinh hoü c, gäö m âuí caï c thaì nh pháö n dinh dæ åî ng. Âaû m trong náú m men tæ ì 44-55% (Tiãú n, 1970). Náú m Saccharomyces cerevisiae coï chæ ï a nhiãö u loaû i acid amin, haì m læ åü ng âaû m cao, täú t, nhåì khaí nàng täø ng håü p træû c tiãú p tæ ì âæ åì ng cuí a caï m (Tiãú n, 1970). Mazid vaì ctv (1978) cho caï räphi àn 10 loaû i acid amin cáö n thiãú t, háö u hãú t coï trong náú m Saccharomyces cerevisiae thç tháú y sæû tàng træ åí ng cuí a caï nhanh hån. Haì m læ åü ng âæ åì ng trong náú m men tæ ì 25-35% (Tiãú n, 1970). Âæ åì ng trong náú m men laì caï c glicogen, âáy laì nguäö n nàng læ åü ng bäø sung quan troü ng cuí a caï (Lai vaì ctv., 1985). Theo Tiãú n (1970), cháú t beï o trong náú m men chiãú m 1.5-5%. Cháú t beï o laì nguäö n nàng læ åü ng cao nháú t vaì thuáû n låü i nháú t âãø sæ í duû ng. Cháú t beï o Triglycerit laì nguäö n nàng læ åü ng cå baí n trong cå thãø giuïp caï båi khoí e (Lai vaì ctv., 1985) Nguäö n Vitamin trong náú m men ráú t däö i daì o, coï hoaû t tê nh cao. Vitamin B chiãú m âa säú , ngoaì i ra coì n coï vitamin A vaì tiãö n vitamin D. Vitamin khäng thãø täø ng håü p âæ åü c trong cå thãø âäü ng váû t nhæ ng noï ráú t cáö n thiãú t cho âåì i säú ng âäü ng váû t (Lai vaì ctv., 1985). Âáy laì mäü t æ u thãú cho viãû c duì ng náú m men âãø laì m thæ ï c àn cho caï . Khoaï ng cháú t trong tãú baì o náú m men chæ ï a nhiãö u nguyãn täú vi læ åü ng quan troü ng nhæ Fe, Mn, Ca, . . . (Duî ng vaì ctv., 1982). 10 Toï m laû i, náú m men laì loaì i sinh váû t säú ng vaì coï khaí nàng täø ng håü p caï c cháú t dinh dæ åî ng nhæ âaû m, cháú t beï o, âæ åì ng, Vitamin, khoaï ng cháú t, biãú n âaû m phæ ï c taû p thaì nh âaû m âån giaí n, âaû m thæû c váû t thaì nh âaû m cuí a men, âaû m vä cå thaì nh âaû m hæ îu cå. Chê nh vç thãú , náú m men cung cáú p mäü t læ åü ng låïn caï c cháú t dinh dæ åî ng cáö n thiãú t cho sæû säú ng cuí a sinh váû t nuäi, keìm theo âàû c tê nh phaï t triãø n nhanh, taû o sinh khäú i låï n cuí a náú m. ÅÍ næ åï c ta hçnh thæ ï c duìng náú m men phäø biãú n laì âem náú m men uí våï i nguyãn liãû u coï chæ ï a cháú t bäü t âæ åì ng (bäü t gaû o, bäü t ngä, caï m) taû o nãn thæ ï c àn coï muì i vë thåm ngon, kê ch thê ch tê nh theì m àn cuí a caï vaì váû t nuäi, caï àn táû p trung, gia suï c àn nhiãö u vaì tiãu hoï a täú t, hãû säú thæ ï c àn giaí m. Âäú i våï i caï Tràõ m coí tæ ì hæ ång lãn giäú ng, nãú u náú m men laì 45% thç hãû säú thæ ï c àn laì 3.4 vaì nãú u laì 12% laì 4.4. Caï mau låï n khoí e maû nh, ê t bãû nh ngoaì i da, tè lãû säú ng cao vaì ê t bë giun saï n (Kyî thuáû t nuäi caï næ åï c ngoü t, ÂHCT, 1994). Thæ ï c àn uí men sæ í duû ng trong chàn nuäi cho kãú t quaí täú t, sæû tiãu täú n thæ ï c àn so våï i thæï c àn khäng uí men giaí m tæ ì 13.8-28.6% vaì troü ng læ åü ng heo gia tàng tæ ì 11.8-28.2% (Thuí y, 1982). Viãû c duì ng thæ ï c àn uí men trong chàn nuäi cho kãú t quaí roî , âäú i våï i ngaì nh thuí y saí n thç chæ a coï säú liãû u cuû thãø . Theo Ván (1992) sæ í duû ng caï m, luû c bç nh uí tè lãû 1:1 duì ng nuäi caï räphi vaì caï cheï p cho täú c âäü tàng træ åí ng caï cao hån nghiãû m thæ ï c thæï c àn sæ í duû ng caï m hoàû c nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn sæ í duû ng caï m, luû c bçnh khäng uí tè lãû 1:1. 3. Så læ åü c âàû c âiãø m dinh dæ åî ng caï c âäú i tæ åü ng nghiãn cæ ïu Caï rä phi, meì vinh, caï cheï p vaì caï trã lai hiãû n âang laì caï c âäú i tæ åü ng nuäi phäø biãú n vaì âem laû i giaï trë kinh tãú cao åí âäö ng bàò ng säng Cæ í u Long. Caï rä phi vaì caï trã lai âæ åü c nuäi chuí yãú u trong ao, läö ng beì , trong khi caï meì vinh, cheï p vaì caí caï räphi chuí yãú u nuäi trong ruäü ng luaï . Caï rä phi laì loaì i àn taû p thiãn vãö muì n baî hæ îu cå, trong ao nuäi coï thãø cho àn thæ ï c àn nhán taû o. Mæ ï c âaû m thê ch håü p cho caï rä phi dao âäü ng trong khoaí ng 25- 35% (Pullin, 1982), 28% trong nuäi baï n thám canh (Guerrero, 1980). Hiãû n nay, trong nuäi beì caï rä phi âæ åü c cho àn thæ ï c àn chæ ï a chuí yãú u laì caïm gaû o åí daû ng thæ ï c àn viãn hay thæ ï c àn áø m (Phæ ång 1998). Caï trã lai laì loaì i àn taû p thiãn vãö âäü ng váû t. Thæ ï c àn chuí yãú u laì cua äú c, caï , âäü ng váû t âaï y,... Nhu cáö u cháú t âaû m cuí a caï trã lai khaï cao 30-35% (Balagun, 1994). Hiãû n nay, caï ï 11 trã lai âang âæ åü c nuäi chuí yãú u dæ åï i hç nh thæ ïc thám canh, thæ ï c àn chuí yãú u laì saí n pháø m phuû cuí a caï c nhaì maï y chãú biãú n thuí y saí n. Theo nghiãn cæ ï u cuí a Arunachalam, 1994) caï trã coï khaí nàng sæ í duû ng nhiãö u loaû i thæ ï c àn ngoaì i tæû nhiãn maì ngay caí trong ao nuäi, loaì i caï naì y coï khaí nàng thê ch æ ï ng nhanh våï i âiãö u kiãû n thæ ï c àn måï i nhæ caï m, baï nh dáö u âáû u phäü ng, nhäü ng tàò m,... Caï meì vinh loaì i caï coï phäø thæ ï c àn räü ng nhæ caï c loaû i thæû c váû t thæ åü ng âàó ng, rong beì o, sinh váû t phuì du, thæ ï c àn tinh,... Do âoï , viãû c giaí i quyãú t thæ ï c àn cho caï tæ ång âäú i dãù daì ng, caï meì vinh thæ åìng âæ åü c nuäi gheï p våï i nhiãö u loaì i caï khaï c vaì laì âäú i tæ åü ng nuäi chê nh trong ruäü ng luï a, coï thãø nuäi âãø diãû t coí xung quanh ao häö (Kyî thuáû t nuäi caï næ åï c ngoü t, ÂHCT, 1994). Theo Hickling (1984) caï meì vinh laì loaì i àn thæû c váû t täú t. Khi sæ í duû ng 100% caï m trong thæ ï c àn coï täú c âäü tàng træ åí ng cao hån khi thæï c àn coï (1 caï m : 2 luû c bç nh), sæû khaï c biãû t naì y laì coï yï nghé a (Tám, 1989). Âäú i våï i váú n âãö dinh dæ åî ng cuí a caï cheï p âaî âæ åü c nhiãö u taï c giaí nghiãn cæ ï u. Caï cheï p laì loaì i àn taû p thiãn vãö âäü ng váû t vaì âaî coï mäü t vaì i thê nghiãû m sæ í duû ng caï m gaû o laì m thæ ï c àn cho caï nhæ Mohantu (1986) sæ í duû ng 50% caï m gaû o thä laì m thæ ï c àn nuäi caï cheï p áú n âäü cho kãú t quaí täú t. Wee (1991) cho biãú t phæ ång phaï p lãn men caï c nguyãn liãû u laì m thæ ï c àn cho caï cheï p coï nguäö n gäú c thæû c váû t cho kãú t quaí täú t. ÅÍ caï c häü nuäi caï cheï p trong beì thæ ï c àn chuí yãú u laì caï m vaì bäü t caï , trong âoï caïm chiãú m tè lãû khaï cao. 12 PHÁÖ N III NÄÜ I DUNG VAÌ PHÆ ÅNG PHAÏ P NGHIÃN CÆÏ U 1 . Näü i dung nghiãn cæ ï u - Phán tê ch thaì nh pháö n hoï a hoü c (cháú t âaû m, cháú t bäü t âæ åìng, cháú t beïo, cháú t xå, âäü áø m, cháú t khä) cuí a caï m gaû o. - Nghiãn cæ ï u náng cao cháú t læ åü ng caï m gaû o bàò ng men vi sinh váû t doìng 2R (men thæ ï c àn gia suï c). - Âaï nh giaï aí nh hæ åí ng cuí a caï c cäng thæ ï c thæ ï c àn phäú i träü n giæ î a caï m gaû o lãn men, khäng lãn men lãn sinh træ åí ng vaì hiãû u quaí sæí duû ng thæ ïc àn cuí a mäü t säú caï nuäi (rä phi, meì vinh, cheï p, trã lai) trong âiãö u kiãû n phoì ng thê nghiãû m. - Nuäi thæ í nghiãû m caï c loaì i caï trãn trong läö ng vaì träng ruäü ng coï träö ng luï a (caï - ruäü ng) bàò ng caï c cäng thæ ï c thæ ï c àn choü n læû a tæì caï c thê nghiãû m trong phoì ng. 2. Phæ ång phaï p nghiãn cæ ï u 2.1. Âë a âiãø m vaì váû t liãû u nghiãn cæ ï u 2.1.1 Âë a âiãø m nghiãn cæ ï u - Thê nghiãm trong phoì ng vaì trong läö ng âæ åü c thæû c hiãû n taû i Viãû n Haí i saí n, Khoa Näng nghiãû p, Âaû i hoü c Cáö n Thå. - Thê nghiãû m ngoaì i âäö ng âæ åü c tiãú n haì nh taû i xaî Long Tuyãö n, Thaì nh phäú Cáö n Thå, tè nh Cáö n Thå. 2.1.2. Hãû thäú ng thê nghiãû m: - Hãû thäú ng thê nghiãû m trong phoì ng gäö m 27 bãø kê nh coï dung tê ch 50 lê t, 21 bãø nhæû a 60 lê t, 27 bãø ximàng 500 lê t. Táú t caí caï c hãû thäú ng âãö u duì ng loü c sinh hoü c (tuáö n hoaì n næ åï c), vaì coï suû c khê liãn tuû c trong suäú t thåì i gian thê nghiãû m. 13 - Hãû thäú ng läö ng thê nghiãû m gäö m 9 läö ng læ åï i, kê ch thæ åïc 2m x 2m x 1.5m, läö ng âæ åü c âàû t trong ao coï quaû t næ åï c thæ åì ng xuyãn. - Thê nghiãû m trong ruäü ng gäö m 6 ha ruäü ng träö ng luï a vaì âæ åc ngàn thaình 6 lä. Thê nghiãû m âæ åü c tiãú n haì nh theo nguyãn tàõ c váû n haì nh cuí a mäü t mä hç nh canh taï c caï - luï a thäng thæ åì ng. - Nguäö n næ åïc duì ng thê nghiãû m trong phoì ng thê nghiãû m laì næ åï c giãú ng âaî qua làõ ng loü c, næ åï c duì ng cho thê nghiãû m trong läö ng âæ åü c láú y tæ ì säng rau muäú ng, næ åï c ao âæ åü c thay khoaí ng 15% mäù i 2 ngaì y theo phæ ång thæ ï c næ åï c måï i båm vaì o mäü t âáö u vaì chaí y traì n ra åí âáö u kia. 2.1.3. Caï thê nghiãû m Caï thê nghiãû m laì caï giäú ng khoí e maû nh coï kêch cåî 3- 10 gam/con, gäö m 4 loaì i cheï p, rä phi, meì vinh, trã lai. Caï âæ åü c mua tæ ì caï c traû i caï giäú ng. Træ åï c khi âæ a vaì o thê nghiãû m caï âæ åü c thuáö n dæ åî ng khoaí ng 1 tuáö n âãø quen våï i âiãö u kiãû n thê nghiãû m vaì táû p cho àn thæ ï c àn chãú biãú n. 2.1.4. Thiãú t bë vaì nguyãn liãû u thê nghiãû m - Thiãú t bë gäö m caï c loaû i maï y moï c duì ng âãø phán tê ch thaì nh pháö n hoï a hoü c cuí a thæï c àn, cuí a caï vaì mäi træ åì ng næ åï c thê nghiãû m. - Nguyãn liãû u thê nghiãû m gäö m: caïm më n måï i, bäü t caï , táú m, bäü t mç , premix vaì mäü t säú hoï a cháú t khaï c. 14 2.1.5. Phæ ång phaï p laì m thæ ï c àn Nguyãn liãû u thä ↓ Cán, träü n âãö u Häù n håü p nguyãn liãû u ↓ Träü n, nhaì o âãö u ↓ Häù n håü p deío ↓ EÏ p viãn Såü i thæ ï c àn ↓ Sáú y åí nhiãû t âäü 45-50 0C Thæ ï c àn viãn khä (Baí o quaí n laû nh åí -18 oC) 2.2. Phæ ång phaï p bäú trê thê nghiãû m 2.2.1. Thê nghiãû m 1: Lãn men caï m gaû o âãø náng cao thaì nh pháö n dinh dæ åî ng Thê nghiãû m 1.1: Xaï c âë nh tè lãû phäú i chãú giæ î a men (doì ng 2R) vaì caï m âãø náng cao cháú t læ åü ng dinh dæ åî ng cuí a caï m (häù n håü p uí ) Thê nghiãû m âæ åü c tiãú n haì nh våï i 3 tè lãû men khaï c nhau laì 3, 5 vaì 7% cuí a häù n håü p caï m uí . Häù n håü p sau khi träü n âãö u seî âæ åü c uí trong caï c häü p nhæû a (20 cm x 20 cm x 20cm) coï âáû y bàò ng læ åï i muì ng âãø cho khäng khê vaì o giuï p cho men hoaû t âäü ng, nhæ ng haû n chãú sæû xám nháû p cuí a nhæ îng sinh váû t khaï c nháú t laì náú m. Mäù i tè lãû men âæ åü c làû p laû i 3 láö n. Thaì nh pháö n hoï a hoü c cuí a häù n håü p uí (nháú t laì âaû m) âæ åü c phán tê ch åí caï c thåì i âiãø m khaï c nhau: træ åï c khi uí (sau khi âaî träü n táú t caí caï c thaì nh pháö n kãø caí næ åï c) vaì 24, 32 vaì 48 giåì sau khi uí . Nhiãû t âäü trong thåì i gian uí âæ oü c ghi nháû n vaì pH cuí a häù n håü p uí cuî ng âæ åü c ghi nháû n vaì o caï c thåì i âiãø m thu máù u phán tê ch thaì nh pháö n hoï a hoü c. 15 Baí ng 1: Thaì nh pháö n caï c nguyãn liãû u trong häù n håü p caï m uí åí 3 mæ ï c men 3, 5 vaì 7% (%) Nguyãn liãû u Tè lãû men 3% 5% 7% Caï m 49.6 47.6 45.6 Men 3 5 7 Phán SA 2 2 2 Thyromin 0.3 0.3 0.3 KH2 PO4 0.1 0.1 0.1 Máû t âæ åì ng 5 5 5 Næ åï c 40 40 40 Thê nghiãû m 1.2: Aí nh hæ åí ng cuí a thaì nh pháö n nguyãn liãû u lãn sæû thay âäø i haì m læ åü ng âaû m cuí a häù n håü p caï m uí Viãû c bäø sung caï c cháú t trong häù n håü p uí nhæ KH2PO4, Thyromin, máû t âæ åì ng coï thãø seî gàû p khoï khàn cho viãû c aï p duû ng åí mäü t säú âë a phæ ång. Do âoï , muû c âê ch cuí a thê nghiãû m laì tçm ra cäng thæ ï c cuí a häù n håü p caïm uí thê ch håü p, cho haì m læ åü ng âaû m täú i æ u trãn cå såí duì ng caï c loaû i nguyãn liãû u dãù tçm hay sàô n coï taû i näng häü . Baí ng 2: Thaì nh pháö n (%) nguyãn liãû u cuí a 4 cäng thæ ï c uí caï m khaï c nhau Nguyãn liãû u Nghiãû m thæï c Nghiãû m thæï c 1 Nghiãû m thæï c 2 Nghiãû m thæï c 3 Nghiãû m thæï c 4 Caï m 49.6 54.7 57 60 Men 3 3 3 - Phán SA 2 2 - - Thyromin 0.3 - - - KH2 PO4 0.1 - - - Máû t âæ åì ng 5 - - - Næ åï c 40 40 40 40 Dæû a vaì o kãú t quaí cuí a thê nghiãû m 1.1 choü n ra mæ ï c men thê ch håü p sau âoï thay âäø i thaì nh pháö n cuí a häù n håü p caï m uí . Thê nghiãû m âæ åü c bäú trê våï i 3 nghiãû m thæ ï c våï i tè lãû men laì 3% (choü n ra tæ ì thê nghiãû m 1.1) våï i thaì nh pháö n nguyãn liãû u trong häù n håü p uí khaï c 16 nhau vaì 1 nghiãû m thæ ïc uí caï m khäng coï men (duì ng laìm âäú i chæ ï ng). Mäù i nghiãû m thæ ï c láû p laû i 3 láö n. Phæ ång phaï p thu tháû p säú liãû u giäú ng nhæ åí thê nghiãû m 1.1. 2.2.2. Thê nghiãû m trãn caï c âäú i tæ åü ng caï nghiãn cæ ï u 2.2.2.1. Thê nghiãû m 2: Sæ í duû ng caïm gaû o lãn men vaì khäng lãn men laì m thæ ï c àn cho caï Thê nghiãû m âæ åü c tiãú n haì nh trãn 4 âäú i tæ åü ng caï choü n læû a coï troü ng læ åü ng luï c bàõ t âáö u thê nghiãû m dao âäü ng tæ ì 4-5 g/con.Táú t caí caï c thê nghiãû m âãö u âæ åü c bäú trê theo phæ ång phaï p hoaì n toaì n ngáù u nhiãn, vaì mäù i nghiãû m thæ ï c làû p laû i 3 láö n. Caï thê nghiãû m âæ åü c choü n thaí vaì o mäù i bãø mäü t tuáö n træ åï c khi thê nghiãû m vaì cho àn cuì ng loaû i thæ ï c àn. Træ åï c khi bàõ t âáö u thê nghiãû m 2 caï thãø âæ åü c bàõ t tæ ì mäù i bãø thê nghiãû m vaì giæ î âäng (-18 oC)âãø phán tê ch thaì nh pháö._. n sinh hoï a. Troü ng læ åü ng caï âæ åü c cán (bàò ng cán coï âäü chê nh xaï c 0.1 g)vaì o luï c bàõ t âáö u thê nghiãû m vaì sau mäù i 7 hay 10 ngaì y (tuì y thê nghiãû m) cán âo mäü t láö n âãú n khi kãú t thuï c thê nghiãû m. Caï âæ åü c cho àn 4 láö n trong ngaì y ( 7:30; 10:30; 13:30; 16:30 giåì ). Kháø u pháö n àn haì ng ngaì y laì 4-5% troü ng læ åü ng thán. Kãú t thuï c thê nghiãû m, mäù i bãø thê nghiãû m hay mäù i láö n làû û p laû i cuí a nghiãû m thæ ï c thu ngáù u nhiãn 3 caï thãø âãø phán tê ch thaì nh pháö n hoï a hoü c. Máù u seî âæ åü c giæ î trong âiãö u kiãû n -18o C cho âãú n khi phán tê ch. Hç nh 1: Hãû thäú ng bãø thê nghiãû m trong phoì ng 17 Nghiãû m thæï c thæ ï c àn thê nghiãû m Âäú i våï i ba loaû i caï gäö m rä phi, meì vinh vaì caï cheï p, chê n cäng thæï c thæ ï c àn thê nghiãû m âæ åü c thiãú t láû p våï i caï c mæï c caï m khaï c nhau tæ ì 30-60% caïm trong thaì nh pháö n thæ ï c àn, caï c cäng thæ ï c thæ ï c àn coï cuì ng haì m læ åü ng âaû m vaì mæ ï c nàng læ åü ng. Riãng cäng thæ ï c thæ ï c àn duì ng laì m âäú i chæ ï ng khäng coï caï m trong thaì nh pháö n phäú i chãú . Baí ng 3 : Thaì nh pháö n (%) vaì haì m læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ïc thæ ï c àn thê nghiãû m trãn caï rä phi, caï cheï p vaì caï meì vinh Caï m khäng uí Caï m uí Â C Nguyãn liãû u NT 1 NT 2 NT3 NT 4 NT 5 NT 6 NT 7 NT 8 NT 9 Bäü t caï 40.5 38.7 36.7 34.8 40.6 38.7 36.7 34.8 42.0 Caï m 30.0 40.0 50.0 60.0 30.0 40.0 50.0 60.0 0.0 Dáö u âáû u naình 12 .3 8.2 4.1 0.0 12.3 8.2 4.1 0.0 12.3 Vitamin 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 Cháú t kãú t dênh 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 Cellulose 12.1 8.1 4.2 0.2 12.1 8.1 4.2 0.2 10.9 Bäü t mç 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 29.2 Thaì nh pháö n hoaï hoü c Âäü khä 93.9 94.8 95.4 92.72 96.3 95.1 96.0 93.17 96.9 Âaû m thä 31.2 32.1 31.0 31.07 33.7 34.2 34.7 34.45 31.8 Cháú t beï o 21.6 19.3 16.4 15.09 20.9 19.2 16.4 13.02 15.9 Xå thä 16.6 12.5 11.6 8.69 17.3 12.5 10.9 7.97 10.3 Tro 17.4 16.6 15.0 14.53 16.6 16.1 15.1 15.74 13.9 Bäü t âæ åì ng 13.2 19.5 26.0 30.62 11.5 18.0 22.9 28.82 28.1 Ghi chuï : NT: nghiãû m thæ ï c (∗): Bäü t caï Kiãn Giang (∗*): Trong 1 kg häù n håü p Vitamin coï : Vit.A: 4.000.000 UI; Vit.D3: 800.000 UI; Vit.E: 10 g; Vit.K: 1 g; Vit.B1: 0.3 g; Vit.B2: 2 g; Vit.B12: 0.006; Vit.H:0.02 g; Calcium D Pantothenate: 5 g; Folic acid: 0.4 g; Nicotinic acid: 10 g; Choline Chloride: 100 g; Iron: 12,8 g; Zinc: 16 g; Manganese: 25.6 g; Copper:3.2 g; Iodine:0.32 g; Cobalt: 0.16 g; Selenium: 0.064 g; DL.Methionin: 20 g; 3 Nitro acid: 20 g ; Oxytetracycline: 8 g; Antioxidant: 2 g Riãng âäú i våï i caï trã lai do tê nh àn thiãn vãö âaû m âäü ng váû t nãn chè bäú trê 7 nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn våï i caï c mæï c caï m khaï c nhau tæ ì 30-50% caï m trong thaì nh pháö n thæ ï c àn, caï c cäng thæ ï c thæ ï c àn coï cuì ng haì m læ åü ng âaû m vaì mæ ï c nàng læ åü ng. 18 Baí ng 4 : Thaì nh pháö n (%) phäú i träü n vaì thaì nh pháö n hoï a hoü c cuí a caï c loaû i thæ ï c àn thê nghiãû m trãn caï trã lai Caï m khäng uí Caï m uí Âäú i chæ ï ng Nguyãn liãû u NT 1 NT 2 NT 3 Nt 4 NT5 NT 6 NT 7 Bäü t caï 40.5 38.7 36.7 40.6 38.7 36.7 42.0 Caï m 30.0 40.0 50.0 30.0 40.0 50.0 0.0 Dáö u âáû u naình 12 .3 8.2 4.1 12.3 8.2 4.1 12.3 Vitamin 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 Cháú t kãú t dênh 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 3.0 Cellulose 12.1 8.1 4.2 12.1 8.1 4.2 10.9 Bäü t mç 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 29.2 Thaì nh pháö n hoaï hoü c Âäü khä 93.9 94.8 95.4 96.3 95.1 96.0 96.9 Âaû m thä 31.2 32.1 31.0 33.7 34.2 34.7 31.8 Cháú t beï o 21.6 19.3 16.4 20.9 19.2 16.4 15.9 Xå thä 16.6 12.5 11.6 17.3 12.5 10.9 10.3 Tro 17.4 16.6 15.0 16.6 16.1 15.1 13.9 Bäü t âæ åì ng 13.2 19.5 26.0 11.5 18.0 22.9 28.1 Ghi chuï : NT: nghiãû m thæ ï c (∗): Bäü t caï Kiãn giang (∗*): Trong 1kg häù n håü p Vitamin coï : Vit.A: 4.000.000 UI; Vit.D3: 800.000 UI; Vit.E: 10 g; Vit.K: 1 g; Vit.B1: 0.3 g; Vit.B2: 2 g; Vit.B12: 0.006; Vit.H:0.02 g; Calcium D Pantothenate: 5 g; Folic acid: 0.4 g; Nicotinic acid: 10 g; Choline Chloride: 100 g; Iron: 12,8 g; Zinc: 16 g; Manganese: 25.6 g; Copper:3.2 g; Iodine:0.32 g; Cobalt: 0.16 g; Selenium: 0.064 g; DL.Methionin: 20 g; 3 Nitro acid: 20 g ; Oxytetracycline: 8 g; Antioxidant: 2 g 2.2.2.2. Thê nghiãû m 3: Thê nghiãû m nuäi caï trong läö ng vaì ngoaì i âäö ng Tæ ì kãú t quaí thê nghiãû m trong phoìng, åí mäù i loaì i caï thê nghiãû m choü n ra 2 cäng thæ ï c thæ ï c àn täú t nháú t (dæû a trãn sinh træ åí ng, hãû säú tiãu täú n thæ ïc àn FGR, chi phê thæ ïc àn cho 1 kg caï ) âãø bäú trê tháû t trong läö ng hoàû c ngoaì i âäö ng. Thê nghiãû m âæ åü c bäú trê theo phæ ång phaï p hoaì n toaì n ngáù u nhiãn mäù i nghiãû m thæ ï c làû p laû i 3 láö n. Caï thê nghiãû m âæ åü c choü n thaí vaì o mäù i läö ng mäü t tuáö n træ åï c khi thê nghiãû m bàõ t âáö u. Træ åï c thê nghiãû m 6 caï âæ åü c bàõ t vaì giæ î âäng âãø phán tê ch thaì nh pháö n hoï a hoü c. Troü ng læ åü ng caï âæ åü c cán vaì o luï c bàõ t âáö u thê nghiãû m vaì sau mäù i 10 ngaì y (âäú i våï i caï rä 19 phi) hoàû c 15 ngaì y (âäú i våï i caï trã) mäü t láö n . Caï âæ åü c cho àn 2 láö n trong ngaì y (7:30, 4:30 giåì ). Kháø u pháö n àn haì ng ngaì y laì 4-5% troü ng læ åü ng thán. Thê nghiãû m âæ åü c kãú t thuï c sau 2.5 thaï ng thê nghiãû m. Khi kãú t thuï c thê nghiãû m, mäù i nghiãû m thæ ï c seî giæ î laû i 6 caï âãø phán tê ch thaì nh pháö n hoï a hoü c. Âäú i våï i hai loaì i caï trã lai vaì rä phi, thê nghiãû m âæ åü c bäú trê våï i 3 nghiãû m thæ ï c thæ ï c àn trong âoï 2 nghiãû m thæ ï c choü n ra tæ ì thê nghiãû m 1 vaì 1 nghiãû m thæ ï c thæ ïc àn cäng nghiãû p (thæ ïc àn Con Coì duì ng nhæ thæ ï c àn âäú i chæ ï ng). Hç nh 2 : Hãû thäú ng thê nghiãû m trong läö ng Thæ ï c àn cho caï rä phi trong läö ng Bao gäö m 2 cäng thæ ï c thæ ï c àn (khäng cuì ng mæ ï c âaû m vaì nàng læ åü ng) coï mæ ï c caï m khaï c nhau laì 50% vaì 60%, vaì mäü t thæ ï c àn âäú i chæ ï ng (thæ ï c àn Con coì ). Caï räphi coï troü ng læ åü ng ban âáö u laì 4-5g âæ åü c choü n âæ a vaì o thê nghiãû m, máû t âäü thê nghiãû m 40 caï /läö ng. Caï âæ åü c cho àn 2 láö n trong ngaì y (7:30 saï ng vaì 4:30 chiãö u). Thu máù u tàng troü ng caï mäù i 10 ngaì y. 20 Baí ng 5 : Thaì nh pháö n (%) phäú i träü n vaì thaì nh pháö n hoï a hoü c cuí a caï c thæï c àn thê nghiãû m trãn caï rä phi trong läö ng Nguyãn liãû u I (50% caï m) II (60% caïm) III (cäng nghiãû p) Bäü t caï 38.0 28.0 Caï m 50.0 60.0 Vitamin 2.0 2.0 Táú m 10.0 10.0 Thaì nh pháö n hoï a hoü c Âäü khä 91.72 91.45 88.03 Âaû m thä 22.93 19.87 23.56 Cháú t beï o 12.41 14.60 8.41 Xå thä 6.72 7.84 5.58 Tro 15.48 14.86 12.47 Bäü t âæ åì ng 42.46 42.83 49.98 Thæ ï c àn thê nghiãû m cho caï trã lai trong läö ng Baí ng 6 : Thaì nh pháö n (%) nguyãn liãû u phäú i träü n vaì thaì nh pháö n hoï a hoü c caï c thæ ï c àn thê nghiãû m trãn caï trã lai trong läö ng Nguyãn liãû u I (40% caï m) II (40% caï m uí ) III (thæ ï c àn cäng nghiãû p) Bäü t caï 38.7 38.7 Caï m 40.0 40.0 Dáö u âáû u naình 8.2 8.2 Vitamin 2.0 2.0 Cháú t kãú t dênh 3.0 3.0 Cellulose 8.1 8.1 Bäü t mç 0.0 0.0 Thaì nh pháö n hoï a hoü c Âäü khä 94.8 95.1 91.8 Âaû m thä 32.1 34.2 37.6 Cháú t beï o 19.3 19.2 16.5 Xå thä 12.5 12.5 6.14 Tro 16.6 16.1 10.6 Bäü t âæ åì ng 19.5 18.0 20.9 21 Thê nghiãû m ngoaì i âäö ng Thê nghiãû m nhàõ ïm tåï i hai loaì i caï meì vinh vaì caï cheï p trong häù n håü p caï nuäi trong ruäü ng. Thê nghiãû m âæ åü c bäú trê våï i 3 nghiãû m thæ ï c gäö m 2 nghiãû m thæ ï c täú t nháú t tæ ì thê nghiãû m trong phoì ng vaì mäü t nghiãû m thæ ï c khäng cho àn (nhæ âäú i chæ ï ng). Thê nghiãû m âæ åü c bäú trê theo phæ ång phaï p hoaì n toaì n ngáù u nhiãn. Mäù i nghiãû m thæï c làû p laû i 2 láö n. Máû t âäü caï thaí : 3 con/m2 , våï i tyí lãû 50% caï meì vinh: 34% caï cheï p vaì 16% caï rä phi. Cåî caï thaí 2 - 3 g/con. Troü ng læ åü ng caï âæ åü c cán vaì o luï c bàõ t âáö u thê nghiãû m vaì sau mäù i thaï ng cán âo mäü t láö n. Caï âæ åü c cho àn 2 láö n trong ngaì y (7:30, 4:30 giåì ). Kháø u pháö n àn mäù i ngaì y laì 1% troü ng læ åü ng thán. Thê nghiãû m âæ åü c kãú t thuï c sau 7 thaï ng thê nghiãû m. Baí ng 7: Thaì nh pháö n phäú i träü n thæ ï c àn vaì thaì nh pháö n hoï a hoü c caï c thæï c àn thê nghiãû m trãn caï c loaì i caï nuäi trong ruäü ng (%) Nguyãn liãû u NT caï m uí NT caï m thæ åì ng Bäü t caï 32 35 Caï m 40 40 Táú m 24 22 Vitamin 4 3 Thaì nh pháö n hoï a hoü c Âäü khä 91.5 96.0 Âaû m thä 21.7 21.8 Cháú t beï o 12.2 13.1 Tro thä 20.0 21.3 Xå thä 27.9 26.8 Bäü t âæ åì ng 18.3 17.1 22 KHÄNG CHO ÀN KHÄNG CHO ÀN THÆÏ C ÀN CAÏ M UÍ THÆÏ C ÀN CAÏ M UÍ THÆÏ C ÀN CAÏ M KHÄNG UÍ THÆÏ C ÀN CAÏ M KHÄNG UÍ Så âäö bäú trê thê nghiãû m trãn ruäü ng 3. Phæ ång phaï p thu vaì phán tê ch máù u 3.1. Máù u mäi træ åì ng: Trong quaï trç nh thê nghiãû m caï c yãú u täú mäi træ åì ng âæ åü c xaï c âë nh gäö m: - Oxy, nhiãû t âäü , pH: duì ng maï y âo âiãû n tæ í hiãû u HANNA. - N-NH3 täø ng xaï c âë nh bàò ng phæ ång phaï p Indophenol blue (duì ng maï y hiãû u UV- VIS 2). 3.2. Máù u thaì nh pháö n hoï a hoü c: Thaì nh pháö n hoï a hoü c cuí a thæ ï c àn vaì cå thãø caï âæ åü c phán tê ch theo phæ ång phaï p sau: (a). Âäü áø m (moisture content) laì læ åü ng máú t âi sau khi sáú y máù u trong tuí sáú y åí nhiãû t âäü 105oC trong 4-5hrs. (hay âãú n khi troü ng læ åü ng khäng âäø i). Âäü áø m (%) = 100 *(Wi - Wf)/Wi Trong âoï : Wi: troü ng læ åü ng máù u træ åï c khi sáú y Wf: troü ng læ åü ng máù u sau khi sáú y 23 (b). Cháú t beï o: âæ åü c tê nh qua quaï trçnh trê ch ly máù u trong dung dë ch chloroform noï ng trong hãû thäú ng Soxhlet. Cháú t beï o laì troü ng læ åü ng pháö n thu âæ åü c sau khi trê ch ly vaì sáú y trong tuí sáú y (nhiãû t âäü 105oC trong 4-5 hr.). Cháú t beï o (%) = 100 * (troü ng læ åü ng cháú t beï o / troü ng læ åü ng máù u) (c). Tro: laì pháö n phoï saí n cuí a máù u sau khi âäú i chaï y máù u 5 phuï t vaì nung máù u trong tuí nung 4-5 hr. åí nhiãû t âäü 550oC. Tro (%) = 100 * (troü ng læ åü ng tro/troü ng læ åü ng máù u) (d). Cháú t âaû m (protein) âæ åü c phán tê ch bàò ng phæ ång phaï p Kjeldahl (AOAC, 1965). Máù u âæ åü c cäng phaï trong dung dë ch H2O2 vaì H2SO4 vaì sau âoï chæ ng cáú t âãø xaï c âë nh læ åü ng nitå. Âaû m thä (crude protein) âæ åü c tê nh bàò ng caï ch nhán täø ng læ åü ng nitå våï i hãû säú 6.25 (ADCP, 1979). Âaû m thä (%) = 100 * (troü ng læ åü ng ct âaû m / troü ng læ åü ng máù u) (e). Cháú t xå: máù u âæ åü c thuí y phán trong trong dung dë ch acid vaì bazå. Cháú t xå laì troü ng læ åü ng phoï saí n cuí a máù u sau khi sáú y trong tuí sáú y åí nhiãû t âäü 105oC trong 4-5hr. Cháú t xå (%) = 100*(troü ng læ oü ng cháú t xå/troü ng læ åü ng máù u) (f). Cháú t bäü t âæ åì ng (NFE) (hay carbohydrate) laì phán coì n laû i cuí a máù u sau khi træ ì âi caï c cháú t trãn (âäü áø m, cháú t beï o, cháú t xå, cháú t âaû m, tro). Cháú t bäü t âæ åì ng (%) = 100%- (%beï o + %xå + %âaû m +%tro) 2.3. Caï c chè tiãu thu tháû p vaì tê nh toaï n säú liãû u - Tè lãû säú ng (%S) = ( Säú caï cuäú i thê nghiãû m/Säú caï thaí ban âáö u) × 100. 24 - Täú c âäü tàng træ åí ng tuyãû t âäú i ngaìy theo troü ng læ åü ng (Daily Weight Gain - DWG) DWG (g/ngaì y) = (Wc - W â) / thåì i gian (ngaì y) Trong âoï : Wc: Troü ng læ åü ng cuäú i Wâ: Troü ng læ åü ng ban âáö u - Täú c âäü tàng træ åí ng tæ ång âäú i ngaì y hay täú c âäü tàng træ åí ng âàû c biãû t (Specific Growth Rate, SGR) SGR (%/ngaì y) = 100 x (LnWc - LnWâ) / thåì i gian (ngaì y) Trong âoï : Wc: Troü ng læ åü ng cuäú i Wâ: Troü ng læ åü ng ban âáö u - Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (Feed per Gain Ratio - FGR): FGR = Thæ ïc àn sæ í duû ng /Tàng troü ng - Hiãû u quaí sæí duû ng protein (Protein Efficiency Ratio - PER): PER = Troü ng læ åü ng gia tàng /Protein sæ í duû ng - Giaï 1 kg caï tàng troü ng Giaï 1kg caï (â) = FGR x giaï 1kg thæ ï c àn 2.4. Phán tê ch thäú ng kã Nhæ î ng dæ î liãû u vãö tàng troü ng, hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn, hiãû u quaí sæ í duû ng protein vaì thaì nh pháö n hoï a hoü c cå thãø caï âæ åü c xæ í lyï theo chæ ång trç nh maï y tê nh Statgraphics. Sæû khaï c nhau giæ î a caï c nghiãû m thæ ï c âæ åü c so saï nh theo pheï p Duncan (P<0.05). 25 PHÁÖ N VI KÃÚ T QUAÍ THAÍ O LUÁÛ N 2. Lãn men caï m gaû o 1.1 AÍ nh hæ åí ng cuí a tè lãû men phäú i träü n lãn sæû thay âäø i haì m læ åü ng âaû m trong häù n håü p caï m uí Thê nghiãû m nhàò m xaï c âë nh tè lãû men sæ í duû ng thê ch håü p nháú t vaì thåì i gian uí âãø âaû t haì m læ åü ng âaû m trong häù n håü p täú i æ u. Trong âiãö u kiãû n mäi træ åì ng uí coï nhiãû t âäü äø n âë nh tæ ì 28-29 OC, pH tæ ì 6.3-6.4, kãú t quaí thê nghiãû m cho tháú y haì m læ åü ng âaû m åí táú t caí caï c nghiãû m thæ ïc âãö u tàng theo thåì i gian uí . ÅÍ thåì i âiãø m 48 giåì haìm læ åü ng âaû m åí caï c nghiãû m thæ ïc âaû t cao nháú t (25.9 ± 1.02%). Tuy nhiãn, qua theo doî i thê nghiãû m cho tháú y vaì o thåì i âiãø m khoaí ng 36-40 giåì sau khi uí táú t caí caï c nghiãû m thæ ï c âãö u coï xuáú t hiãû n náú m mäú c, do âoï thåì i gian uí khäng nãn væ åü t quaï 40 giåì . Qua kãú t quaí phán tê ch cuî ng cho tháú y åí cuì ng thåì i âiãø m thu máù u, haì m læ åü ng âaû m åí caï c nghiãû m thæ ï c khaï c biãû t khäng coï yï nghé a (P<0.05), nhæ váû y coï thãø choü n tè lãû men 3% trong häù n håü p uí laì täú i æ u. Baí ng 8: Biãú n âäø i haì m læ åü ng âaû m (% troü ng læ åü ng khä) cuí a caï m uí theo tè lãû men trong häù n håü p uí vaì thåì i gian uí Nghiãû m thæï c Træ åï c khi uí 24 giåì 32 giåì 48 giåì 3% 19.5 21.9 ± 0.34a 22.3 ± 0.20a 24.7 ± 0.13a 5% 18.7 21.7 ± 0.85a 23.8 ± 0.61a 25.8 ± 0.27a 7% 19.8 22.6 ± 0.43a 23.1 ± 1.02a 27.1 ± 0.04a - Caï c giaï trë trãn cuì ng mäü t cäü t coï caï c chæî caï i giäú ng nhau thç khaï c biãû t khäng coï yï nghé a thäú ng kã åí mæ ï c P<0.05. - Giaï trë thãø hiãû n laì säú trung bç nh vaì âäü lãû ch chuáø n 1.2. Aí nh hæ åí ng cuí a mäü t säú cháú t bäø sung vaì häù n håü p caï m uí lãn sæû thay âäø i thaì nh pháö n cháú t âaû m Viãû c âæ a thãm mäü t säú cháú t bäø sung vaì o trong häù n håü p caï m uí laì cung cáú p thãm caï c dæ åî ng cháú t ban âáö u cho men hoaû t âäü ng, âäö ng thåì i cuî ng coï yï âäö laì m âån giaí n hoï a thaì nh pháö n phäú i chãú , taû o thuáû n låü i cho viãû c aï p duû ng räü ng raî i åí cáú p näng häü . Våï i tè lãû men 26 phäú i chãú âæ åü c choü n læû a laì 3% (dæû a theo kãú t quaí thê nghiãû m 1, muû c 1.1), sæû biãú n âäü ng cuí a caï c thaì nh pháö n hoï a hoü c chuí yãú u cuí a häù n håü p uí sau 40 giåì uí âæ åü c trç nh baì y trong baí ng 9. Baí ng 9: Biãú n âäü ng haìm læ åü ng sinh hoï a cuí a caï c nghiãû m thæ ï c häù n håü p uí khaï c nhau theo thåì i gian Thåì i gian (giåì ) Âaû m Måî Tro Xå Bäü t âæ åì ng 0 17.2±2.6a 10.3±1.31b 9.99±0.63a 6.19±0.99a 55.7±2.35c 24 18.4±2.0b 11.5±2.54c 11.5±1.07b 11.2±2.11bc 47.4±3.09b 30 19.8±1.8c 8.38±0.71a 12.2±1.45c 10.5±2.76b 49.1±2.94b 36 20.7±1.52d 7.56±1.03a 12.6±1.45c 12.3±3.4c 46.8±3.61b 40 21.1±1.90d 9.98±1.95b 12.0±3.84c 12.0±3.84c 44.8±6.27a - Caï c giaï trë trãn cuì ng mäü t cäü t coï caï c chæî caï i giäú ng nhau thç khaï c biãû t khäng coï yï nghé a thäú ng kã åí mæ ï c P<0.05. - Giaï trë thãø hiãû n laì säú trung bç nh vaì âäü lãû ch chuáø n Xeï t vãö thåì i gian uí , kãú t quaí cho tháú y haì m læ åü ng âaû m tàng theo thåì i gian uí . Haì m læ åü ng âaû m åí thåì i âiãø m 36 giåì (20.7%) khaï c biãû t khäng coï yï nghé a thäú ng kã so våï i haì m læ åü ng âaû m åí thåì i âiãø m 40 giåì (21.1%), nhæ ng khaï c biãû t coï yï nghé a thäú ng kã so våï i caï c nghiãû m thæ ïc coì n laû i (P<0.05). Giäú ng nhæ thê nghiãû m vãö tè lãû men, âãú n thåì i âiãø m 40 giåì náú m mäú c xuáú t hiãû n åí táú t caí caï c nghiãû m thæ ï c thê nghiãû m. Do váû y, nãn choü n thåì i âiãø m 36 giåì laì thê ch håü p nháú t cho thåì i gian uí . Khaï c våï i sæû biãú n âäü ng cuí a haì m læ åü ng âaû m, haì m læ åü ng cháú t bäü t âæ åì ng giaí m dáö n theo thåì i gian uí . Taû i thåì i âiãø m 40 giåì haìm læ åü ng cháú t bäü t âæ åì ng giaí m tháú p nháú t (44.8%) vaì khaï c biãû t coï yï nghéa thäú ng kã so våï i caï c nghiãû m thæ ï c 24 giåì , 30 giåì (P<0.05). Haì m læ åü ng cháú t beï o khäng coï sæû biãú n âäø i theo thåì i gian uí (0giåì = 10.3% vaì 40 giåì = 9.98%). 27






































































































































































































































0 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0 6 0 P h áön t rà m ( % ) 0 2 4 3 0 3 6 4 0 G iå ì











 a ûm N F E Âäö thë 1: Sæû thay âäø i cuí a haì m læ åü ng cháú t âaû m vaì cháú t bäü t âæ åì ng (NFE) theo thåì i gian uí Khi xem xeï t âãú n tæ ì ng nghiãû m thæï c häù n håü p caï m uí coï thaì nh pháö n caï c cháú t bäø sung trong häù n håü p uí khaï c nhau chuï ng täi ghi nháû n âæ åü c kãú t quaí nhæ sau: Baí ng 10: Biãú n âäü ng haìm læ åü ng âaû m cuí a caï c nghiãû m thæ ïc thê nghiãû m theo thåì i gian Nghiãû m thæ ï c 0 giåì 24 giåì 30 giåì 36 giåì 40 giåì 1 20.2±0.24d 20.3±0.14d 21.4±0.52d 22.2±0.24c 21.2±0.78b 2 19.2±0.33c 19.9±0.14c 20.6±0.27c 21.6±0.50c 23.0±0.70c 3 15.0±0.35a 17.2±0.22b 19.9±0.01b 20.4±0.34b 22.3±0.38b c 4 15.8±0.38b 16.2±0.03a 17.3±0.04a 18.7±0.62a 18.7±0.61c a - Caï c giaï trë trãn cuì ng mäü t cäü t coï caï c chæî caï i giäú ng nhau thç khaï c biãû t khäng coï yï nghé a thäú ng kã åí mæ ï c P<0.05. - Giaï trë thãø hiãû n laì säú trung bç nh vaì âäü lãû ch chuáø n Haì m læ åü ng âaû m giæ î a caï c nghiãû m thæ ï c thê nghiãû m giaím dáö n tæ ì nghiãû m thæ ï c 1 âãú n nghiãû m thæ ïc 4. Haì m læ åü ng âaû m âaû t cao nháú t åí nghiãû m thæï c 1 (22.2%) vaì o thåì i âiãø m 36 giåì sai khaï c coï yï nghéa thäú ng kã so våï i nghiãû m thæ ï c 3 vaì 4 (P<0.05). Haì m læ åü ng âaû m åí nghiãû m thæ ïc 2 âaû t 21.6% åí thåì i âiãø m 36 giåì vaì khaï c biãû t khäng coï yï nghé a thäú ng kã so 28 våï i nghiãû m thæ ï c thæ ï nháú t (P>0.05), nhæ ng thaì nh pháö n nguyãn liãû u uí cuí a nghiãû m thæ ï c 2 âån giaí n hån (khäng coï máû t âæ åì ng vaì KH2PO4). Âäö thë 2: Sæû thay âäø i cuí a haì m læû åü ng âaû m theo thåì i gian cuí a caï c nghiãû m thæ ïc thê nghiãû m khaï c nhau Thæ ï c àn náú m men coï giaï trë dinh dæ åî ng cao, chæ ï a nhiãö u cháú t âaû m. Cháú t âaû m trong náú m men âæ åü c coi laì tätú nháú t so våï i caï c loaû i thæ ï c àn âaû m âäü ng váû t vaì thæû c váû t. Váú n âãö âaï ng quan tám åí âáy laì náú m men coï mäü t hãû thäú ng enzym tæ ång âäú i hoaì n chè nh, coï khaí nàng täø ng håü p âaû m khäng coï giaï trë hoàû c coï giaï trë tháú p thaì nh âaû m coï giaï trë cao (Duî ng, 1970). Náú m men coï khaí nàng sæ í duû ng cháú t bäü t âæ åì ng ráú t hiãû u quaí (Duî ng, 1970). Kãú t quaí thê nghiãû m cuí a chuï ng täi cho tháú y haì m læ åü ng âaû m åí táú t caí caï c nghiãû m thæ ï c âãö u tàng theo thåì i gian cho tháú y men âaî sæ í duû ng nguäö n dinh dæ åî ng tæ ì caï m gaû o âàû c biãû t laì cháú t bäü t âæ åì ng âãø gia tàng sinh khäú i, laì m tàng haì m læ åü ng âaû m trong häù n håü p uí (chu trç nh Krebs). Kãú t quaí gia tàng vãö haì m læ åü ng âaû m coì n keì m theo sæû gia tàng vãö cháú t vç âaû m cuí a vi sinh váû t coï thaì nh pháö n acid amin phong phuï , âàû c biãû t laì acid amin khäng thay thãú ráú t cáö n thiãú t cho sæû phaï t triãø n cuí a âäü ng váû t (Duî ng, 1970) Viãû c sæ í duû ng caï m âån thuáö n trong häù n håü p uí khäng cho kãú t quaí cao vãö haì m læ åü ng âaû m, âiãö u naì y cho tháú y viãû c bäø sung âaû m (phán SA) âãø bäø sung thãm thaì nh pháö n cháú t dinh dæ åî ng cho náú m men phaï t triãø n laì cáö n thiãú t. Theo Duî ng (1970) thç mäi træ åì ng “caï m - âaû m - lán” laì mäi træ åì ng thê ch håü p cho viãû c nhán giäú ng náú m men trong âiãö u 10 12 14 16 18 20 22 24 0 24 30 36 40 giåì Ph áön tr àm (% ) NT 1 NT 2 NT 3 NT 4 29 kiãû n chàn nuäi. Khäng nãn sæ í duû ng âån âäü c caï m vç nhæ váû y khäng phaï t huy âæ åü c hãú t taï c duû ng cuí a nguäö n thæ ïc àn carbon coï chæ ï a phong phuï trong caï m. Viãû c bäø sung thãm máû t âæ åì ng vaì KH2PO4 trong nghiãû m thæ ï c 1 (Thê nghiãû m 2) coï sæû gia tàng vãö haì m læ åü ng âaû m khäng khaï c biãû t våï i nghiãû m thæ ïc 2 (khäng coï máû t âæ åì ng vaì KH2PO4) cho tháú y viãc bäø sung thãm Thyromin vaì phán SA laì âuí vãö “âaû m - lán” cho hoaû t âäü ng cuí a náú m men. Tæ ì kãú t quaí cuí a 2 thê nghiãû m lãn men caï m gaû o cho tháú y våï i mæ ï c men 3%, thaì nh pháö n häù n håü p caï m uí gäö m: caï m, phán SA, Thyromin (nghiãû m thæ ïc 2, baí ng2) vaì thåì i gian uí laì 36 giåì seî cho kãú t quaí täú t nháú t caí vãö haì m læ åü ng vaì cháú t læ åü ng âaû m trong häù n håü p uí . Ngoaì i ra qua quaï trç nh uí men cuî ng cho tháú y, häù n håü p caïm sau khi uí coï muì i vë thåm ngon, chàõ c chàõ n seî kê ch thê ch quaï trç nh bàõ t mäö i vaì tàng khaí nàng tiãu hoï a thæ ï c àn cuí a caï . 2. Sæ í duû ng chãú pháø m caï m uí vaì khäng uí laì m thæ ï c àn cho caï . 2.1. Thê nghiãû m trong phoì ng 2.1.1. Caï Trã lai 2.1.1.1. Mäü t säú yãú u täú mäi træ åì ng bãø nuäi Caï c yãú u täú mäi træ åì ng, nháú t laì nhiãû t âäü vaì Oxy hoì a tan âoï ng vai troì ráú t quan troü ng trong suäú t quaï trç nh thê nghiãû m, båí i chuï ng coï aí nh hæ åí ng âãú n quaï trç nh bàõ t vaì tiãu hoï a thæ ï c àn. Caï c chè tiãu âæ åü c theo doî i bao gäö m nhiãû t âäü , Oxy, pH, NH3. Trong âiãö u kiãû n phoì ng thê nghiãû m vaì hãû thäú ng loü c sinh hoü c, næ åï c tuáö n hoaì n caï c yãú u täú mäi træ åì ng ê t thay âäø i vaì nãú u coï thç cuî ng âäö ng nháú t cho táú t caí caï c bãø thê nghiãû m. Trong suäú t thåì i gian thê nghiãû m caï c yãú u täú mäi træ åì ng biãú n âäü ng khäng låï n vaì nàò m trong giåï i haû n cho pheï p âäú i våï i sinh træ åíng vaì phaï t triãø n caï trã lai (Baí ng 11), vç thãú seî khäng coï sæû aí nh hæ åí ng naì o cuí a caï c yãú u täú mäi træ åìng lãn kãú t quaí cuí a caï c thê nghiãû m. 30 Baí ng 11: Mäü t säú yãú u täú mäi træ åìng bãø thê nghiãû m caï Trã lai Chè tiãu theo doî i Giaï trë (biãú n âäü ng) Nhiãû t âäü (oC) pH Oxy hoì a tan (mg/l) N-NH3 (mg/l) 28.6-29.0 7.4-7.5 5.4-5.9 0.06-0.08 2.1.1.2. Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn lãn sinh træ åí ng vaì hiãû u quaí sæí duû ng thæï c àn cuí a caï Trã lai. Sinh træ åí ng Sau 7 tuáö n nuäi thæ í nghiãû m caï trã lai trong bãø bàò ng thæ ï c àn chæ ï a caï c mæ ï c caï m khaï c nhau tæ ì 30-50% caï m. Kãú t quaí sinh træ åí ng âæ åü c trç nh baì y qua baí ng sau 12. Baí ng 12: Aí nh hæ åí ng cuí a thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau lãn sinh træ åí ng cuí a caï trã lai. Nghiãû m thæï c W (g) Wc (g) DWG (g/ngaì y) SGR (%/ngaì y) I (30% caï m) 4,8 ± 0,14 21,7 ± 2,65a 0,44 ± 0,06ab 3,49 ± 0,20bc II (40% caïm) 4,7 ± 0,19 21,1 ± 2,18a 0,34 ± 0,05a 3,06 ± 0,16b III (50% caïm) 4,8 ± 0,21 18,8 ± 1,31a 0,29 ± 0,03a 2,79 ± 0,13a IV (30% caïm uí ) 4,9 ± 0,27 34,4 ± 0,40b 0,60 ± 0,21b 3,92 ± 0,61c V (40% caïm uí ) 5,1 ± 0,20 28,3 ± 5,50ab 0,47 ± 0,11ab 3,48 ± 0,33bc VI (50% caïm uí ) 4,9 ± 0,09 23,0 ± 3,71a 0,34 ± 0,08a 3,14 ± 0,30b VII (Âäú i chæï ng) 5,1 ± 0,31 25,5 ± 3,90ab 0,42 ± 0,18ab 3,20 ± 0,59b - Caï c giaï trë trãn cuì ng mäü t cäü t coï caï c chæî caï i giäú ng nhau thç khaï c biãû t khäng coï yï nghé a thäú ng kã åí mæ ï c P<0.05. - Giaï trë thãø hiãû n laì säú trung bç nh vaì âäü lãû ch chuáø n Xeï t vãö tè lãû caï m phäú i chãú trong thæ ï c àn cho tháú y troü ng læ åü ng cå thãø vaì täú c âäü tàng træ åí ng âàû c biãû t (SGR) cuäú i thê nghiãû m cao khi thæ ï c àn coï mæ ï c caï m tháú p. Caï àn thæ ï c àn III (50% caï m) coï troü ng læ åü ng cuäú i (18.8g) vaì täú c âäü tàng træ åí ng âàû c biãû t (2.79%) laì tháú p nháú t, sai khaï c coï nghé a thäú ng kã so våï i nghiãû m thæ ïc 30 vaì 40% caï m (P<0.05). Täú c âäü tàng træ åí ng âàû c biãû t cuaí caï àn thæ ï c àn I (3.49%) laì cao nháú t, tuy nhiãn khäng khaï c biãû t so våï i nghiãû m thæ ï c 40% caï m (SGR=3.06%) vaì nghiãû m thæ ï c âäú i chæ ï ng (SGR=3.20%) (P<0.05). 31 So saï nh giæî a nghiãû m thæ ï c coï caïm uí vaì caïm khäng uí trong thaì nh pháö n cho tháú y caï àn thæ ï c àn coï caï m uí tàng træ åí ng täú t hån caï àn thæ ï c àn coï caï m khäng uí . Täú c âäü sinh træ åí ng trung bç nh cuí a nghiãû m thæ ïc caï m uí laì (SGR = 3,11%) trong khi åí caï c nghiãû m thæ ï c caï m khäng uí laì (SGR = 3,51%). Trong âoï , caï àn thæ ï c àn IV (30% caïm uí ) coï troü ng læ åü ng cuäú i (34.4g) vaì täú c âäü tàng træ åíng âàû c biãû t (3.92%) cao nháú t vaì khaï c biãû t coï yï nghé a thäú ng kã våï i caï c nghiãû m thæ ï c coì n laû i træ ì nghiãû m thæ ï c 40% caï m uí . Kãú t quaí thê nghiãû m cho tháú y caï trã lai sæ í duû ng caï m khaï hiãû u quaí , mæ ï c caï m 40% laì thê ch håü p trong phäú i chãú thæ ï c àn nuäi caï . ÅÍ cuì ng mäü t mæ ï c caï m thç caï m uí cho täú c âäü tàng træ åí ng täú t hån caïm khäng uí . Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FGR) vaì hiãû u quaí sæ í duû ng cháú t âaû m Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FGR) laì chè tiãu quan troü ng âãø âaï nh giaï cháú t læ åü ng cuí a thæ ï c àn vaì khaí nàng sæ í duû ng thæ ï c àn cuí a caï . Baí ng 13: Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (FGR) vaì hiãû u quaí sæ í duû ng cháú t âaû m cuí a caï trã lai nuäi trãn bãø våï i thæ ï c àn coï chæ ï a caï c mæ ï c caïm khaï c nhau. Nghiãû m thæï c FGR PER Giaï kg caï tàng troü ng I (30% caï m) 1,05 ± 0,16ab 3,05 ± 0,34bc 5.320 II (40% caïm) 1,31 ± 0,12bc 2,40 ± 0,27ab 6.230 III (50% caïm) 1,55 ± 0,14c 2,10 ± 0,24a 6.660 IV (30% caïm uí ) 0,96 ± 0,20a 3,29 ± 0,78c 5.130 V (40% caïm uí ) 1,19 ± 0,15ab 2,49 ± 0,40ab 5.790 VI (50% caïm uí ) 1,25 ± 0,19bc 2,36 ± 0,44ab 5.490 VII (âäú i chæï ng) 1,30 ± 0,19bc 2,48 ± 0,47ab 6.960 - Caï c giaï trë trãn cuì ng mäü t cäü t coï caï c chæî caï i giäú ng nhau thç khaï c biãû t khäng coï yï nghé a thäú ng kã åí mæ ï c P<0.05. - Giaï trë thãø hiãû n laì säú trung bç nh vaì âäü lãû ch chuáø n Nhç n chung, hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn tàng cao khi thæ ï c àn coï thaì nh pháö n caïm tàng. Trong âoï , hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn åí nghiãû m thæ ï c III (50% caï m) laì cao nháú t (1,55) khaï c biãû t våï i nghiãû m thæ ï c 30% caï m (FGR = 1,05) Thæ ï c àn IV (30% caïm uí ) coï hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn (0,96) tháú p nháú t. Hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn åí hai nghiãû m thæ ï c coï mæ ï c caïm 40% uí vaì khäng uí khaï c biãû t khäng coï yï nghé a våï i hai nghiãû m thæ ï c 30% caïm uí vaì khäng uí . Hãû 32 säú tiãu täú n thæ ï c àn bç nh quán åí caï c nghiãû m thæ ï c caï m uí laì (FGR = 1.13) tháú p hån åí caï c nghiãû m thæ ïc caï m khäng uí (FGR = 1.30). Bãn caû nh âoï hiãû u quaí sæ í duû ng âaû m cuî ng laì yãú u täú quan troü ng âãø âaï nh giaï khaí nàng sæ í duû ng âaû m cuí a caï âäú i våï i thæ ï c àn. Thæ ï c àn coï mæ ï c caï m caì ng tàng thç hiãû u quaí sæ í duû ng thæ ï c àn caì ng giaím. Hiãû u quaí sæ í duû ng âaû m tháú p nháú t åí hai nghiãû m thæ ï c 50% caï m uí vaì caï m khäng uí , khaï c biãû t coï yï nghé a våï i caï c nghiãû m thæ ï c coï mæï c caï m tháú p hån. ÅÍ nghiãû m thæ ïc IV (30% caï m uí ) coï PER cao nháú t (PER = 3.29). Hiãû u quaí sæ í duû ng âaû m cuí a caï trã lai âäú i våï i caï m uí (PER = 2.71) cao hån caï m khäng uí (PER = 2.52). Ngoaì i ra, giaï thæ ï c àn cho 1 kg caï tàng troü ng cuî ng goï p pháö n giuï p choü n ra thæ ï c àn täú t vaì täú i æ u vãö màû t kinh tãú . Qua thê nghiãû m trãn, thæ ï c àn coï mæ ï c caï m caì ng cao thç giaï cuí a 1kg caï tàng troü ng caì ng cao, coï leî do hãû säú tiãu täú n thæ ï c àn tàng cao. Nhæ ng thæï c àn coï chæ ï a caï m uí thç cho giaï cho 1 kg tàng troü ng cuí a caï tháú p. ÅÍ nghiãû m thæ ï c IV (30% caï m uí ) coï giaï cho 1kg caï tàng troü ng tháú p nháú t (5.130 âäö ng/1kg caï ) khaï c biãû t coï yï nghé a thäú ng kã (P<0.05) khi so saï nh våï i caï sæí duû ng thæ ïc àn âäú i chæï ng (6.960 âäö ng/1 kg caï ). Giaï thæ ï c àn bç nh quán cho 1 kg caï tàng troü ng åí caï c nghiãû m thæ ï c caï m uí (5470 âäö ng/1 kg caï ) tháú p hån so våï i nghiãû m thæ ï c caïm khäng uí (6070 âäö ng/1 kg caï ). Nhæ váû y, åí mæ ï c 30% caï m trong thæ ï c àn thç cho hiãû u quaí kinh tãú nháú t, duì åí mæ ï c 50% caï m thç cuî ng hiãû u quaí hån thæ ï c àn âäú i chæ ï ng. Tuy nhiãn, vãö hiãû u quaí kinh tãú cáö n âæ åü c kiãø m chæ ï ng laû i trong âiãö u kiãû n ngoaì i ao hay läö ng âãø coï thãø tê nh toaï n hiãû u quaí kinh tãú chê nh xaï c vaì thæû c tãú hån. Thaì nh pháö n hoï a hoü c cuí a caï Thaì nh pháö n hoï a hoü c cå thãø caï àn thæ ï c àn coï caï c mæ ï c caï m uí vaì khäng uí khaï c nhau khäng thãø hiãû n sæû khaï c biãû t coï yï nghé a thäú ng kã vãö thaì nh pháö n hoï a hoü c giæ î a caï c nghiãû m thæ ïc. Haì m læ åü ng âaû m thä cuí a cå thãø caï giaí m theo tè lãû caï m gia tàng trong thæ ï c àn tuy nhiãn khäng coï sæû khaï c biãû t coï yï nghé a thäú ng kã (P<0.05). Ngæ åü c laû i, haìm læ åü ng cháú t beï o trong cå thãø caï laû i gia tàng khi mæ ï c caï m trong thæ ï c àn tàng ca._.