Nghiên cứu phát triển hệ thống cây trồng Huyện Đà Bắc Tỉnh Hoà Bình

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng ®¹i häc N«ng nghiÖp hµ Néi =========================== NguyÔn §×nh Thi Nghiªn cøu ph¸t triÓn hÖ thèng c©y trång huyÖn §µ B¾c tØnh Hoµ B×nh Chuyªn ngµnh: Trång trät M) sè : 62 62 01 01 LuËn ¸n tiÕn sÜ n«ng nghiÖp Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS.TS. TrÇn §øc Viªn Hµ Néi-2009 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… i lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan luËn ¸n “Nghiªn cøu ph¸t triÓn hÖ thèng c©y trång huyÖn §µ B¾c tØnh Hoµ B×nh” lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu nªu trong luËn ¸n nµy lµ trung thùc vµ ch−a tõng ®−îc c«ng bè trong bÊt cø c«ng tr×nh nµo kh¸c. T«i xin cam ®oan r»ng mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn ¸n nµy ®0 ®−îc c¶m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn ¸n ®Òu ®0 ®−îc chØ râ nguån gèc. T¸c gi¶ luËn ¸n NguyÔn §×nh Thi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… ii lêi c¶m ¬n T«i xin c¶m ¬n s©u s¾c ®Õn Ban Gi¸m hiÖu, L0nh ®¹o Trung t©m Thùc nghiÖm vµ §µo t¹o nghÒ, c¸c phßng ban h÷u quan tõ nhiÖm kú 1989 ®Õn nay cña tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi ®0 t¹o cho t«i cã ®−îc c¬ héi häc tËp vµ nghiªn cøu. T«i tr©n träng c¶m ¬n L0nh ®¹o vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn (CBCNV) Trung t©m Thùc nghiÖm vµ §µo t¹o nghÒ ®0 tin t−ëng ®éng viªn vµ khuyÕn khÝch t«i tiÕp tôc häc tËp, nghiªn cøu. §ång thêi t«i xin bµy tá lßng c¶m ¬n tíi tËp thÓ CBCNV, ®Æc biÖt ®éi ngò CBKH ®0 giµnh cho t«i nhiÒu thêi gian, hç trî t«i vÒ vËt chÊt vµ ñng hé t«i c¶ vÒ tinh thÇn ®Ó t«i v÷ng vµng giµnh t©m søc cho viÖc häc tËp vµ nghiªn cøu. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n UBND huyÖn, phßng Kinh tÕ & PTNT, phßng Tµi nguyªn & M«i tr−êng, Tr¹m KhuyÕn n«ng huyÖn §µ B¾c, UBND cña 21 x0 thÞ trÊn, ®Æc biÖt l0nh ®¹o vµ bµ con n«ng d©n c¸c x0 M−êng ChiÒng, Tu Lý, T©n Minh, T©n Pheo ®0 t¹o cho t«i vµ ®ång nghiÖp cña t«i nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt ®Ó triÓn khai ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Bé m«n Sinh th¸i-M«i tr−êng ®0 giµnh thêi gian vµ t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong sinh ho¹t chuyªn m«n, hç trî t«i trong c«ng t¸c nghiªn cøu vµ c¸c thñ tôc quy ®Þnh trong tiÕn tr×nh hoµn thµnh ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu sinh. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n Ban chñ nhiÖm Khoa Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng ®0 gióp ®ì vµ ñng hé t«i trong suèt thêi gian thùc hiÖn c«ng t¸c häc tËp vµ nghiªn cøu. Nh©n dÞp nµy t«i còng xin bµy tá lßng c¶m ¬n ®Õn c¸c nhµ khoa häc trong vµ ngoµi tr−êng ®0 giµnh nhiÒu thêi gian, c«ng søc vµ t©m huyÕt gãp ý kiÕn vÒ néi dung b−íc ®Çu triÓn khai nghiªn cøu vµ b¶n luËn v¨n s¬ th¶o t«i tr×nh bµy t¹i Bé m«n. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n Ban Gi¸m ®èc vµ CBCNV ViÖn §µo t¹o Sau §¹i häc ®0 t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt ®Ó t«i hoµn thµnh ch−¬ng tr×nh Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… iii nghiªn cøu sinh theo ®óng quy ®Þnh cña Nhµ n−íc, còng nh− ®0 gióp t«i hiÖu chØnh vÒ quy ®Þnh tr×nh bµy cña b¶n luËn v¨n tõ cÊp c¬ së ®Õn kÕt thóc. Nh©n dÞp nµy t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ®Õn tæ chøc P.H.E vµ Trung t©m Sinh th¸i thuéc tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi ®0 hç trî gióp t«i mét phÇn nhá kinh phÝ triÓn khai c«ng t¸c nghiªn cøu t¹i ®Þa bµn. §Æc biÖt, t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n tíi thµy h−íng dÉn PGS.TS. TrÇn §øc Viªn ®0 gióp t«i nhiÒu ý kiÕn ®iÒu chØnh ®Þnh h−íng, néi dung, ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ th−êng xuyªn gi¸m s¸t, nh¾c nhë còng nh− ®éng viªn t«i trong suèt thêi gian triÓn khai c«ng viÖc häc tËp, nghiªn cøu vµ hoµn thµnh ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu sinh. Vµ cuèi cïng, cã thÓ nãi r»ng ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu sinh cña t«i sÏ kh«ng hoµn thµnh tèt ®Ñp nÕu thiÕu sù hç trî, gióp søc ®¾c lùc cña vî, con còng nh− toµn thÓ gia ®×nh t«i. Xin tr©n träng c¶m ¬n ! T¸c gi¶ luËn ¸n NguyÔn §×nh Thi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… iv môc lôc Lêi cam ®oan……………………………………………………………. i Lêi c¶m ¬n……………………………………………………………..... ii Môc lôc………………………………………………………………….. iv Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t………………………………………………..... viii Danh môc c¸c h×nh.................................................................................... x Danh môc c¸c b¶ng biÓu………………………………………………… xi Më ®Çu 1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi...................................................................... 1 2 Môc tiªu cña ®Ò tµi…………………………………………………. 2 3 Yªu cÇu cña ®Ò tµi............................................................................... 2 4 §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu....................................................... 3 4.1 §èi t−îng nghiªn cøu......................................................................... 3 4.2 Ph¹m vi nghiªn cøu............................................................................ 3 5 Giíi h¹n cña ®Ò tµi.............................................................................. 3 6 Nh÷ng ®ãng gãp cña ®Ò tµi................................................................. 3 6.1 VÒ c©y lóa........................................................................................... 3 6.2 VÒ c©y rau mµu................................................................................... 4 6.3 VÒ m« h×nh c©y trång......................................................................... 4 Ch−¬ng I: tæng quan tµi liÖu vµ c¬ së khoa häc cña ®Ò tµi 1.1 C¬ së khoa häc cña hÖ thèng c©y trång............................................... 5 1.1.1 Mét sè kh¸i niÖm........................................................................... 5 1.1.1.1 HÖ thèng c©y trång............................................................... 5 1.1.1.2 HÖ thèng c©y trång tiÕn bé................................................... 7 1.1.1.3 HÖ thèng c©y trång hîp lý.................................................... 7 1.1.2 Nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n ¶nh h−ëng tíi hÖ thèng c©y trång................ 8 1.1.2.1 NhiÖt ®é…………………………………………………… 8 1.1.2.2 L−îng m−a............................................................................ 9 1.1.2.3 §Êt ®ai ................................................................................. 10 1.1.2.4 C©y trång ............................................................................. 12 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… v 1.1.2.5 HÖ sinh th¸i........................................................................... 14 1.1.2.6 HiÖu qu¶ kinh tÕ…………………………………………... 16 1.1.2.7 ThÞ tr−êng…………………………………………………. 17 1.1.2.8 N«ng hé................................................................................ 18 1.1.2.9 ChÝnh s¸ch............................................................................ 21 1.1.3 Canh t¸c trªn ®Êt dèc vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng................................ 23 1.1.4 Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn nghiªn cøu hÖ thèng c©y trång…………... 30 1.1.4.1 Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn hÖ thèng……………………………. 30 1.1.4.2 Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp trªn quan ®iÓm hÖ thèng………….. 34 1.2 T×nh h×nh nghiªn cøu hÖ thèng c©y trång………………………........ 36 1.2.1 T×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc.................................................. 37 1.2.1.1 Nghiªn cøu vÒ lu©n canh, xen canh, c¶i tiÕn gièng c©y trång trong lu©n canh vµ xen canh........................................ 37 1.2.1.2 Nghiªn cøu vÒ c¬ cÊu c©y trång vµ kü thuËt canh t¸c trªn ®Êt dèc.................................................................................. 40 1.2.1.3 Nghiªn cøu c©y trång theo ph−¬ng thøc NLKH................... 44 1.2.2 T×nh h×nh nghiªn cøu trong n−íc vÒ hÖ thèng c©y trång ë miÒn nói phÝa B¾c................................................................................. 45 Ch−¬ng ii: néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1 Néi dung nghiªn cøu............................................................................ 51 2.1.1 ¶nh h−ëng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x0 héi ®Õn hÖ thèng c©y trång...................................................................................... 51 2.1.2 HiÖn tr¹ng HTCT huyÖn §µ B¾c................................................... 51 2.1.3 Nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt gãp phÇn ph¸t triÓn HTCT trªn ®Êt ruéng ë §µ B¾c.............................................................. 51 2.1.4 §Ò xuÊt gi¶i ph¸p gãp phÇn ph¸t triÓn hÖ thèng c©y trång theo h−íng bÒn v÷ng........................................................................... 51 2.2 §Þa ®iÓm nghiªn cøu............................................................................ 52 2.3 Thêi gian nghiªn cøu........................................................................... 52 2.4 Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra n«ng th«n vµ thu thËp d÷ liÖu............................ 52 2.5 Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch mÉu ®Êt vµ lÊy mÉu ®Êt................................... 53 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… vi 2.6 C¸c thÝ nghiÖm vµ thö nghiÖm trªn ®ång ruéng……………………... 54 2.7 X©y dùng c¸c m« h×nh c«ng thøc lu©n canh phï hîp.......................... 60 2.7.1 X©y dùng m« h×nh c«ng thøc lu©n canh c©y trång trªn ®Êt cã t−íi... 60 2.7.2 X©y dùng m« h×nh trªn ®Êt ruéng h−ëng n−íc trêi....................... 60 2.8 Ph©n tÝch kÕt qu¶.................................................................................. 61 2.8.1 ThÝ nghiÖm ®ång ruéng................................................................. 61 2.8.2 Ph©n tÝch kinh tÕ............................................................................ 61 ch−¬ng III: kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 3.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ-x0 héi t¸c ®éng ®Õn hÖ thèng c©y trång ë huyÖn §µ B¾c.......................................................................... 62 3.1.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn......................................................................... 62 3.1.1.1 §Æc ®iÓm khÝ hËu.................................................................. 62 3.1.1.2 §Æc tr−ng ®Þa h×nh vµ ®Êt ®ai................................................ 64 3.1.2 §iÒu kiÖn kinh tÕ vµ x0 héi........................................................... 68 3.1.2.1 D©n sè vµ thµnh phÇn d©n téc............................................... 68 3.1.2.2 C¬ së h¹ tÇng phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp....... 68 3.1.2.3 Quan hÖ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp............................................. 70 3.1.2.4 HÖ thèng chÝnh s¸ch............................................................. 71 3.1.2.5 §Æc ®iÓm cña c¸c nhãm hé.................................................. 71 3.1.2.6 Thu nhËp cña n«ng hé.......................................................... 72 3.1.2.7 Chi phÝ s¶n xuÊt cña n«ng hé............................................... 74 3.1.2.8 Chi tiªu trong n«ng hé. ........................................................ 76 3.1.2.9 TÝch luü hµng n¨m cña n«ng hé........................................... 78 3.1.2.10 Mét sè thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ng−êi d©n...................... 78 3.1.3 NhËn xÐt chung............................................................................. 82 3.2 HiÖn tr¹ng hÖ thèng c©y trång ë huyÖn §µ B¾c................................... 84 3.2.1 HÖ thèng sö dông ®Êt n«ng nghiÖp................................................ 84 3.2.2 HiÖn tr¹ng c¬ cÊu c©y trång trªn ®Êt ruéng................................... 85 3.2.2.1 Trªn ®Êt t−íi tiªu n−íc chñ ®éng.......................................... 85 3.2.2.2 HÖ thèng c©y trång trªn ®Êt h−ëng n−íc trêi........................ 89 3.2.3 HiÖn tr¹ng c¬ cÊu c©y trång trªn ®Êt ®åi dèc........................... 92 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… vii 3.2.4 HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt rõng.................................................... 94 3.3 Nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p kü thuËt gãp phÇn ph¸t triÓn hÖ thèng c©y trång trªn ®Êt ruéng ë huyÖn §µ B¾c.................................................. 96 3.3.1 Nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p th©m canh lóa……………………….. 96 3.3.1.1 Nghiªn cøu kh¶o nghiÖm gièng lóa...................................... 97 3.3.1.2 Thö nghiÖm ph−¬ng ph¸p cÊy theo tiªu chuÈn s¶n xuÊt gièng lóa x¸c nhËn……………………………………........ 109 3.3.2 Nghiªn cøu lùa chän gièng rau…………………………………. 111 3.3.2.1 Thö nghiÖm c©y d−a chuét lai…………………………….. 111 3.3.2.2 Thö nghiÖm c©y bÝ ngåi…………………………………… 116 3.3.3 Lùa chän mét sè c©y mµu vô xu©n................................................ 120 3.4 Nghiªn cøu ph¸t triÓn HTCT trªn ®Êt ruéng ë huyÖn §µ B¾c……...... 121 3.4.1 C¶i tiÕn c«ng thøc lu©n canh 2 vô lóa 1 vô mµu trªn ®Êt chñ ®éng n−íc t−íi…………………………………………………... 122 3.4.2 C¶i tiÕn c«ng thøc lu©n canh trªn ®Êt 2 vô lóa chñ ®éng n−íc….. 123 3.4.3 C¶i tiÕn c«ng thøc lu©n canh trªn ®Êt h−ëng n−íc trêi.................. 126 3.4.4 Lùa chän hÖ thèng c©y trång míi.................................................. 127 KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 1 KÕt luËn................................................................................................... 131 1.1 HiÖn tr¹ng hÖ thèng c©y trång.......................................................... 131 1.2 Kh¶o nghiÖm vµ thö nghiÖm c¸c gièng c©y trång míi.......................... 131 1.3 C¶i tiÕn hÖ thèng c©y trång………………………………………... 132 2. §Ò nghÞ.................................................................................................. 132 2.1 ¸p dông c«ng thøc lu©n canh c©y trång........................................... 132 2.2 VÊn ®Ò vèn, lao ®éng, khoa häc c«ng nghÖ vµ c¬ së h¹ tÇng........... 133 2.3 Sö dông quü ®Êt ch−a sö dông.......................................................... 133 danh môc c¸c c«ng tr×nh § c«ng bè................................. 134 tµi liÖu tham kh¶o......................................................................... 135 Phô lôc.................................................................................................. 148 Phô lôc 1: KÕt qu¶ ph©n tÝch ANOVA víi c¸c thÝ nghiÖm vµ thö nghiÖm 148 Phô lôc 2: KÕt qu¶ ph©n tÝch mÉu ®Êt t¹i ®iÓm nghiªn cøu.................... 156 Phô lôc 3: KÕt qu¶ ph©n tÝch t−¬ng quan c¸c thÝ nghiÖm vµ thö nghiÖm 158 Phô lôc 4: Mét sè h×nh ¶nh nghiªn cøu triÓn khai................................. 167 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… viii danh môc c¸c tõ viÕt t¾t Tªn viÕt t¾t §−îc hiÓu lµ AFIN M¹ng l−íi th«ng tin vÒ N«ng l©m kÕt hîp Quèc tÕ BVTV B¶o vÖ thùc vËt CCC ChiÒu cao c©y CNH C«ng nghiÖp ho¸ CS Céng sù §VT §¬n vÞ tÝnh FAO Tæ chøc N«ng l−¬ng Quèc tÕ H§H HiÖn ®¹i ho¸ HTCT HÖ thèng c©y trång HTX Hîp t¸c x0 ICAR Héi ®ång nghiªn cøu n«ng nghiÖp toµn Ên §é ICRAD ViÖn Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn biÓn, Canada ICRAF Trung t©m Nghiªn cøu n«ng l©m Quèc tÕ, Philippine IRRI ViÖn Nghiªn cøu lóa Quèc tÕ IUCN HiÖp héi Quèc tÕ vÒ b¶o tån tù nhiªn vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn KKN Kh¶o KiÓm nghiÖm KLTB Khèi l−îng trung b×nh KH&§T Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− MBRLC Trung t©m ®êi sèng t«n gi¸o n«ng th«n Mindabao NLKH N«ng l©m kÕt hîp NN&PTNT Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n NSLT N¨ng suÊt lý thuyÕt NSTT N¨ng suÊt thùc thu P1000 Khèi l−îng ngh×n h¹t PRA §iÒu tra n«ng th«n cã sù tham gia cña n«ng d©n Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… ix RVAC Rõng-V−ên-Ao-Chuång RVC Rõng-V−ên-Chuång SALT C«ng nghÖ sö dông ®Êt dèc trong n«ng nghiÖp TGST Thêi gian sinh tr−ëng Tr.® TriÖu ®ång UBND Uû Ban Nh©n D©n VAC V−ên-Ao-Chuång cm CentimÐt g Gam m mÐt mm MilimÐt m/s MÐt/gi©y Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… x danh môc c¸c h×nh B¶ng Tªn h×nh Trang 1.1 Sù t−¬ng t¸c cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo trong HTCT……………… 12 1.2 T−¬ng t¸c phøc hîp gi÷a c¸c yÕu tè sinh th¸i trong hÖ thèng c©y trång……………………………………………………….. 13 1.3 Sù t−¬ng t¸c kÕt hîp gi÷a cÊu tróc hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp vµ yÕu tè ®Çu vµo, ®Çu ra………………………………………….. 14 2.1 S¬ ®å bè trÝ kh¶o nghiÖm c¸c gièng lóa thuÇn t¹i §µ B¾c……... 55 3.1 B¶n ®å hµnh chÝnh huyÖn §µ B¾c................................................ 65 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… xi danh môc c¸c b¶ng biÓu B¶ng Tªn b¶ng Trang 1.1 Bè trÝ hÖ thèng c©y trång trong mét n¨m………………………... 9 2.1 Nguån gèc c¸c gièng lóa thuÇn tham gia thÝ nghiÖm…………… 54 2.2 Nguån gèc c¸c gièng lóa lai tham gia thÝ nghiÖm………………. 56 2.3 Nguån gèc c¸c gièng d−a chuét tham gia thÝ nghiÖm................... 57 2.4 Nguån gèc c¸c gièng bÝ ngåi tham gia thÝ nghiÖm........................ 59 3.1 Mét sè chØ tiªu khÝ hËu §µ B¾c, Hoµ B×nh……………………… 62 3.2 Mét sè hiÖn t−îng thiªn tai th−êng gÆp ë §µ B¾c……………….. 64 3.3 HiÖn tr¹ng ®Êt ®ai huyÖn §µ B¾c n¨m 2006…………………….. 67 3.4 C¬ cÊu sö dông ®Êt c¸c nhãm hé huyÖn §µ B¾c………………… 72 3.5 Tæng thu b×nh qu©n cña n«ng hé vïng nghiªn cøu……………… 73 3.6 Chi phÝ s¶n xuÊt b×nh qu©n cña n«ng hé........................................ 75 3.7 Chi tiªu thiÕt yÕu cña ng−êi d©n.................................................... 77 3.8 TÝch luü hµng n¨m cña n«ng hé..................................................... 78 3.9 Khã kh¨n vµ thuËn lîi cña ng−êi d©n vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp..... 80 3.10 T×nh h×nh sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ë huyÖn §µ B¾c..................... 84 3.11 HÖ thèng lu©n canh c©y trång trªn ®Êt chñ ®éng n−íc.................. 86 3.12 BiÖn ph¸p kü thuËt chñ yÕu trong s¶n xuÊt lóa.............................. 86 3.13 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng thøc lu©n canh trªn ®Êt chñ ®éng t−íi vµ tiªu n−íc............................................................................. 88 3.14 Mét sè chØ tiªu ho¸ häc cña ®Êt 2 vô lóa chñ ®éng n−íc t¹i huyÖn §µ B¾c................................................................................. 88 3.15 Mét sè chØ tiªu ho¸ häc cña ®Êt 2 vô lóa 1 vô mµu chñ ®éng n−íc t¹i huyÖn §µ B¾c................................................................... 89 3.16 HÖ thèng c©y trång trªn ®Êt h−ëng n−íc trêi................................. 90 3.17 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña hÖ thèng c©y trång h−ëng n−íc trêi............. 90 3.18 Mét sè chØ tiªu ho¸ häc trªn ®Êt 1 vô lóa kh«ng chñ ®éng n−íc t−íi t¹i huyÖn §µ B¾c..................................................................... 91 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… xii 3.19 So s¸nh ho¸ tÝnh cña ba nhãm ®Êt canh t¸c t¹i huyÖn §µ B¾c (sè liÖu trung b×nh cña c¸c mÉu ®Êt ph©n tÝch)………………............ 91 3.20 T×nh h×nh s¶n xuÊt mét sè c©y trång chñ yÕu trång trªn ®Êt ®åi dèc ë huyÖn §µ B¾c....................................................................... 92 3.21 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt c©y mµu trªn ®Êt ®åi t¹i §µ B¾c..... 94 3.22 HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt rõng.......................................................... 95 3.23 Thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c gièng lóa thuÇn t¹i §µ B¾c n¨m 2005 vµ vô xu©n n¨m 2006............................................................ 97 3.24 C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt lý thuyÕt cña c¸c gièng lóa thuÇn trong vô xu©n vµ vô mïa n¨m 2005 t¹i §µ B¾c... 98 3.25 C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt lý thuyÕt cña c¸c gièng lóa thuÇn trong vô xu©n n¨m 2006 t¹i §µ B¾c..................... 99 3.26 N¨ng suÊt thùc thu cña c¸c gièng lóa thuÇn vô xu©n t¹i §µ B¾c... 101 3.27 N¨ng suÊt thùc thu cña c¸c gièng lóa thuÇn vô mïa n¨m 2005 t¹i huyÖn §µ B¾c................................................................................. 102 3.28 Thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c gièng lóa lai t¹i §µ B¾c n¨m 2006 vµ vô xu©n n¨m 2007..................................................................... 103 3.29 C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt lý thuyÕt cña c¸c gièng lóa lai trong vô xu©n vµ vô mïa n¨m 2005 t¹i §µ B¾c........ 104 3.30 C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt lý thuyÕt cña c¸c gièng lóa lai trong vô xu©n n¨m 2006 t¹i §µ B¾c.......................... 105 3.31 So s¸nh n¨ng suÊt thùc thu cña c¸c gièng lóa lai vô xu©n n¨m 2005-2006 t¹i §µ B¾c.................................................................... 107 3.32 So s¸nh n¨ng suÊt thùc thu cña c¸c gièng lóa lai vô mïa 2005 t¹i huyÖn §µ B¾c................................................................................ 108 3.33 KÕt qu¶ c¶i tiÕn ph−¬ng ph¸p cÊy lóa vô mïa 2006 t¹i x0 M−êng ChiÒng, §µ B¾c.............................................................................. 110 3.34 YÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt cña c¸c gièng d−a chuét t¹i x0 Tu Lý, §µ B¾c............................................................ 112 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… xiii 3.35 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ c¸c gièng d−a chuét t¹i §µ B¾c………. 113 3.36 ChØ tiªu sinh tr−ëng ph¸t triÓn vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt cña c¸c gièng bÝ ngåi t¹i §µ B¾c………………………………... 117 3.37 HiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt c©y bÝ ngåi t¹i §µ B¾c.......................... 118 3.38 N¨ng suÊt mét sè c©y mµu trång trong vô xu©n n¨m 2006-2007 t¹i vïng thÊp cña huyÖn §µ B¾c…………………………………. 120 3.39 HiÖu qu¶ kinh tÕ cña mét sè c©y mµu trång trong vô xu©n trªn ®Êt ruéng ë §µ B¾c……………………………………………… 120 3.40 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña m« h×nh c¶i tiÕn trªn ®Êt 3 vô t¹i x0 M−êng ChiÒng, §µ B¾c n¨m 2007………………………………. 122 3.41 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña m« h×nh c¶i tiÕn t¨ng vô d−a chuét trªn ®Êt 2 vô lóa t¹i x0 Tu Lý, §µ B¾c n¨m 2007……………….. 123 3.42 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña m« h×nh c¶i tiÕn trªn ®Êt 2 vô lóa (t¨ng vô bÝ ngåi) t¹i x0 M−êng ChiÒng, §µ B¾c n¨m 2007……... 124 3.43 N¨ng suÊt c©y trång ë c«ng thøc lu©n canh phï hîp t¹i §µ B¾c… 125 3.44 Chi phÝ s¶n xuÊt vµ thu nhËp gi÷a hai c«ng thøc lu©n canh lóa xu©n-lóa mïa vµ c©y mµu trªn ®Êt ruéng cã t−íi t¹i §µ B¾c……. 125 3.45 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña m« h×nh lu©n canh míi t¹i huyÖn §µ B¾c …………………………………………………………... 126 3.46 So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña m« h×nh c¶i tiÕn trªn ®Êt h−ëng n−íc trêi t¹i x0 M−êng ChiÒng, §µ B¾c n¨m 2007……………… 127 3.47 Lîi nhuËn cña c¸c c«ng thøc lu©n canh trªn ®Êt chñ ®éng n−íc t−íi tiªu t¹i §µ B¾c…………………………………………….... 128 3.48 So s¸nh møc t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt khi ¸p dông c¸c c«ng thøc lu©n canh míi t¹i §µ B¾c………………………………………... 129 3.49 So s¸nh møc t¨ng lao ®éng ¸p dông c«ng thøc lu©n canh míi t¹i §µ B¾c…………………………………………………………… 130 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 1 më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi HuyÖn §µ B¾c, tØnh Hoµ B×nh lµ mét huyÖn vïng nói cã diÖn tÝch tù nhiªn 72.755,62 ha, ®é cao trung b×nh so víi mùc n−íc biÓn lµ 560 mÐt. §µ B¾c còng lµ huyÖn mang ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc tr−ng cña vïng nói T©y B¾c n−íc ta. Trªn 80% l−îng m−a tËp trung vµo mïa m−a, cã nhiÒu diÔn biÕn thêi tiÕt bÊt th−êng (d«ng b0o, lò lôt, s−¬ng muèi...). §µ B¾c võa lµ ®Þa bµn sinh sèng cña hµng v¹n ®ång bµo c¸c d©n téc Tµy, M−êng, Dao, Th¸i vµ Kinh võa cã chøc n¨ng s¶n xuÊt vµ phßng hé cho thuû ®iÖn Hoµ B×nh. Nguån thu nhËp cña n«ng d©n chñ yÕu lµ dùa vµo kinh tÕ ®åi rõng (63,8%), chØ cã 23,8% nguån thu nhËp cña n«ng d©n dùa vµo 1.090 ha ®Êt ruéng trång lóa. Hå thuû ®iÖn Hoµ B×nh víi dung tÝch chøa n−íc 9,45 tû m3 ®0 t¹o ra ¸p lùc kh«ng nhá cho huyÖn: mÊt ®i gÇn 500 ha ®Êt canh t¸c, kho¶ng 18.000 ng−êi ph¶i di chuyÓn khái lßng hå. Trong ®ã 60% sè ng−êi lµ t¸i ®Þnh c− ngay t¹i ®Þa bµn cña huyÖn, chØ cã 40% sè ng−êi lµ t¸i ®Þnh c− vµo c¸c tØnh phÝa Nam: huyÖn Ngäc Håi vµ Sa Thµy cña tØnh Kontum, huyÖn Ch−pr«ng cña tØnh Gia Lai, huyÖn Di Linh cña tØnh L©m §ång, huyÖn Méc Ho¸ cña tØnh Long An. T×nh tr¹ng ph¸ rõng lµm n−¬ng rÉy ®Ó s¶n xuÊt l−¬ng thùc vÉn diÔn ra gay g¾t ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc. C¸ch lµm nµy ®0 g©y nhiÒu t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn m«i tr−êng, tµi nguyªn ®Êt vµ n−íc bÞ suy tho¸i sau nhiÒu chu kú canh t¸c vµ g©y nhiÒu khã kh¨n cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt (Lª Quèc Doanh vµ cs, 2007) [15]. KÕt qu¶ cho thÊy, nÕu thu nhËp cña ng−êi d©n dùa qu¸ nhiÒu vµo rõng th× chøc n¨ng phßng hé cña rõng sÏ gi¶m. KÕt qu¶ ph©n tÝch 47 mÉu ®Êt t¹i §µ B¾c cho thÊy nguy c¬ tho¸i ho¸ ®Êt lµ râ rÖt (®Êt chua vµ rÊt nghÌo chÊt h÷u c¬). Mét c©u hái ®Æt ra lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn tho¸i ho¸ ®Êt ruéng ë §µ B¾c lµ g× ? Lµm c¸ch nµo ®Ó h¹n chÕ sù suy tho¸i cña ®Êt vµ t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña quü ®Êt vèn rÊt Ýt ái. C©y trång chñ yÕu trªn ®Êt ruéng bËc thang vµ ®Êt b»ng thung lòng cña §µ B¾c lµ 1-2 vô lóa/n¨m víi n¨ng suÊt b×nh qu©n ®¹t 30-36 t¹/ha; trªn ®Êt ®åi dèc lµ 1-2 vô ng« hoÆc 1 vô s¾n (UBND huyÖn §µ B¾c, 2005) [83]. Nguån Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 2 rau xanh cña huyÖn §µ B¾c vÉn ph¶i bæ sung kho¶ng 40% tõ ®Þa ph−¬ng kh¸c nh− VÜnh L¹c, tØnh VÜnh Phóc vµ huyÖn Thanh S¬n cña tØnh Phó Thä. VÊn ®Ò ®Æt ra cho huyÖn §µ B¾c lµ quü ®Êt cÊy lóa 1-2 vô/n¨m bÞ gi¶m ®¸ng kÓ. N¨ng suÊt c©y trång thÊp vµ mang tÝnh ®éc canh, dinh d−ìng ®Êt ngµy cµng suy kiÖt vµ chua ho¸, kü thuËt canh t¸c cña ng−êi d©n cßn l¹c hËu, d©n sè ngµy cµng t¨ng... C©u hái ®Æt ra lµ ph¸t triÓn quü ®Êt cña huyÖn §µ B¾c theo h−íng bÒn v÷ng ®ång thêi ®¸p øng ®−îc nhu cÇu thiÕt yÕu cña ng−êi d©n trong huyÖn th× cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nµo ? Gi¶i ph¸p ®Ó quü ®Êt cña huyÖn ph¸t triÓn theo h−íng bÒn v÷ng lµ h¹n chÕ tèi ®a viÖc khai th¸c ®Êt dèc ®åi nói trång c©y l−¬ng thùc ng¾n ngµy, nghiªn cøu c¶i tiÕn ph¸t triÓn hÖ thèng c©y trång (HTCT), ®Èy m¹nh th©m canh trªn ®Êt b»ng nh»m gi¶m søc Ðp lªn ®Êt dèc và ®Êt rõng. Trong ®ã, viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn HTCT ®Êt ruéng bËc thang vµ ruéng b»ng lµ viÖc lµm thiÕt thùc vµ hÕt søc cÇn thiÕt. Tõ nh÷ng lý do trªn chóng t«i triÓn khai ®Ò tµi: “Nghiªn cøu ph¸t triÓn hÖ thèng c©y trång huyÖn §µ B¾c, tØnh Hoµ B×nh”. 2. Môc tiªu cña ®Ò tµi X©y dùng HTCT phï hîp trªn c¬ së ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng tù nhiªn, kinh tÕ- x0 héi cña huyÖn §µ B¾c nh»m khai th¸c vµ sö dông hîp lý quü ®Êt canh t¸c vµ t¨ng thu nhËp cho ng−êi d©n. 3. Yªu cÇu cña ®Ò tµi - Nghiªn cøu c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x0 héi liªn quan ®Õn HTCT vµ ®iÒu tra hiÖn tr¹ng HTCT cña huyÖn §µ B¾c. - Lùa chän HTCT phï hîp cã triÓn väng cho c¸c tiÓu vïng sinh th¸i kh¸c nhau cña huyÖn. - X¸c ®Þnh biÖn ph¸p kü thuËt phï hîp cho tõng lo¹i c©y trång dù kiÕn ph¸t triÓn nh»m khai th¸c tèi ®a diÖn tÝch ®Êt vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn theo h−íng bÒn v÷ng. - §Ò xuÊt mét sè chÝnh s¸ch hîp lý nh»m ph¸t triÓn c¸c HTCT ®0 ®−îc x¸c ®Þnh. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 3 4. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 4.1 §èi t−îng nghiªn cøu: C¸c HTCT trªn diÖn tÝch ®Êt ruéng bËc thang vµ ruéng b»ng cña vïng nghiªn cøu. 4.2. Ph¹m vi nghiªn cøu: Nghiªn cøu c¸c HTCT trªn c¸c khu vùc ruéng bËc thang vµ ruéng b»ng ph¼ng cña huyÖn. §Æt träng t©m vµo ®Þa bµn 3 x0 ®¹i diÖn: M−êng ChiÒng, T©n Minh vµ Tu Lý. 5. Giíi h¹n cña ®Ò tµi - Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng cña HTCT, trong ®ã tËp trung nghiªn cøu ph¸t triÓn hÖ HTCT vïng ruéng bËc thang vµ ruéng b»ng thung lòng. - Nghiªn cøu biÖn ph¸p kü thuËt trång trät trong HTCT ®Ò xuÊt. - §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p ®Ó ®Þnh h−íng ph¸t triÓn HTCT vïng nghiªn cøu. 6. Nh÷ng ®ãng gãp cña ®Ò tµi 6.1 VÒ c©y lóa - §0 kh¼ng ®Þnh ®−îc trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x0 héi cña huyÖn §µ B¾c s¶n xuÊt lóa lai ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n so víi lóa thuÇn. §0 chän ®−îc: + Lóa thuÇn: Vô xu©n n¨ng suÊt trung b×nh ®¹t cao nhÊt lµ hai gièng §B5 vµ §B6: (§B5=61,1 t¹/ha vµ §B6=61,5 t¹/ha). Vô mïa n¨ng suÊt trung b×nh cña hai gièng §B5 vµ §B6 ®¹t cao nhÊt lµ: (§B5=56,4 t¹/ha vµ §B6=58,9 t¹/ha). C¸c gièng lóa thuÇn cã thêi gian sinh tr−ëng trong vô xu©n 121-125 ngµy vµ 112- 116 ngµy trong vô mïa. + Lóa lai: Vô xu©n hai gièng lóa lai VL-20 vµ TH3-3 ®¹t n¨ng suÊt trung b×nh cao nhÊt (VL20=67,1 t¹/ha vµ TH3-3=67,0 t¹/ha). Vô mïa n¨ng suÊt trung b×nh ®¹t cao nhÊt lµ gièng TH3-4: 71,0 t¹/ha. Vô mïa gièng VL-24 cã thêi gian sinh tr−ëng ng¾n nhÊt (111-116 ngµy) phï hîp cho viÖc bè trÝ c¬ cÊu 3 vô/n¨m. - C¶i tiÕn kü thuËt canh t¸c lóa lµm t¨ng n¨ng suÊt lóa tõ 9-16% so víi ph−¬ng thøc canh t¸c truyÒn thèng ë §µ B¾c. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 4 6.2 VÒ c©y rau mµu - §0 x¸c ®Þnh ®−îc tÝnh phï hîp gi÷a ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x0 héi cña huyÖn víi c¸c lo¹i gièng rau míi: D−a chuét lai F1 (GA-F1), bÝ ngåi lai F1 (NghÖ N«ng). 6.3 VÒ m« h×nh c©y trång §0 x¸c ®Þnh ®−îc 5 m« h×nh HTCT phï hîp cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, bÒn v÷ng: - Víi ruéng thiÕu n−íc t−íi trong vô xu©n: L¹c xu©n-lóa mïa-bÝ ngåi. - Víi ruéng chñ ®éng t−íi tiªu: + D−a chuét-lóa mïa-®Ëu t−¬ng ®«ng. + Lóa xu©n-lóa mïa sím-d−a chuét. + Lóa xu©n-lóa mïa-bÝ ngåi. + Lóa xu©n-lóa mïa-ng«. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 5 CH¦¥NG I tæng quan tµi liÖu vµ c¬ së khoa häc cña ®Ò tµi 1.1 C¬ së khoa häc cña hÖ thèng c©y trång 1.1.1 Mét sè kh¸i niÖm 1.1.1.1 HÖ thèng c©y trång Ho¹t ®éng n«ng nghiÖp chÝnh ë c¸c vïng tr−íc tiªn lµ trång trät, sau ®ã lµ ch¨n nu«i (Bé NN&PTNT, 2003) [8]. Nh− vËy, cã thÓ thÊy r»ng hÖ thèng trång trät (HTTT) lµ nÒn t¶ng chiÕm gi÷ vÞ trÝ quan träng trong hÖ thèng n«ng nghiÖp. HTTT lµ mét hÖ thèng phô trung t©m cña hÖ thèng n«ng nghiÖp, ho¹t ®éng cña HTTT ¶nh h−ëng mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn sù ho¹t ®éng cña c¸c hÖ thèng phô kh¸c (NguyÔn Duy TÝnh, 1995) [69]. HTTT lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt c©y trång trong n«ng tr¹i, nã bao gåm c¸c hîp phÇn cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt mét tæ hîp c¸c c©y trång cña n«ng tr¹i vµ mèi quan hÖ cña chóng víi m«i tr−êng (Ph¹m ChÝ Thµnh vµ cs, 1993) [57]. Trong HTTT th× HTCT ®ãng vÞ trÝ chñ ®¹o. Nghiªn cøu HTCT lµ x¸c ®Þnh HTCT ®ã gia t¨ng s¶n xuÊt l−¬ng thùc, thùc phÈm th«ng qua giíi thiÖu c©y trång míi hoÆc c¶i tiÕn qu¶n lý cña HTCT hiÖn cã (Zandstra, 1982) [126]. Nghiªn cøu HTCT lµ nghiªn cøu ®Õn c¸c c«ng thøc lu©n canh, c¬ cÊu c©y trång, kü thuËt canh t¸c vµ c¸c yÕu tè tù nhiªn, kinh tÕ-x0 héi t¸c ®éng chi phèi HTCT (NguyÔn Duy TÝnh, 1995) [69]. Theo §µo ThÕ TuÊn (1984) [77], HTCT lµ thµnh phÇn c¸c gièng vµ loµi c©y ®−îc bè trÝ trong kh«ng gian vµ thêi gian cña c¸c lo¹i c©y trång trong mäi hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp (HSTNN) nh»m tËn dông h._.îp lý nhÊt c¸c nguån lîi tù nhiªn, kinh tÕ-x0 héi. HTCT lµ tæ hîp c©y trång bè trÝ theo kh«ng gian vµ thêi gian víi hÖ thèng biÖn ph¸p kü thuËt ®−îc thùc hiÖn, nh»m ®¹t n¨ng suÊt c©y trång cao vµ n©ng cao ®é ph× cña ®Êt (NguyÔn V¨n LuËt, 1992) [40]. HTCT lµ tæng thÓ c¸c lo¹i c©y trång trong mèi quan hÖ t−¬ng t¸c lÉn nhau, ®−îc bè trÝ hîp lý trong kh«ng gian vµ thêi gian (NguyÔn Duy TÝnh, 1995) [69]. HTCT tèi −u kh«ng chØ phô thuéc vµo tµi nguyªn thiªn nhiªn mµ cßn phô thuéc vµo quy Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 6 m« vµ phÇn tr¶ l¹i cña s¶n phÈm c©y trång, gi¸ cña chi phÝ ®Çu vµo bao gåm lao ®éng, sù kÕt hîp gi÷a c¸c hîp phÇn c«ng viÖc, søc khoÎ cña n«ng d©n vµ chiÒu h−íng cña rñi ro (David, 2003) [99]. Theo Zahidul vµ cs (1982) [124], m« h×nh c©y trång ë Bangladesh ®−îc ®iÒu chØnh kh¶o nghiÖm thùc hiÖn bao gåm gièng c©y trång, qu¶n lý c¶i tiÕn chi phÝ ®Çu vµo vµ giíi thiÖu nh÷ng gièng c©y trång míi cho tõng vïng kh¸c nhau cã ý nghÜa quan träng trong viÖc gia t¨ng l−¬ng thùc vµ thùc phÈm cho ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng, lµm t¨ng c−êng ®é mµu mì cña ®Êt. ë Srilanka, nghiªn cøu HTCT cho thÊy c¶i tiÕn c«ng nghÖ canh t¸c (c¬ cÊu c©y trång phï hîp, lu©n canh t¨ng vô, kü thuËt hîp lý cho tõng lo¹i c©y trång) th× tiÒm n¨ng s¶n l−îng c©y trång t¨ng cao râ rÖt tuú theo tõng vïng ®Êt kh¸c nhau (Fermando vµ cs, 1982) [105]. C¬ cÊu c©y trång lµ thµnh phÇn c¸c lo¹i c©y trång bè trÝ theo kh«ng gian vµ thêi gian trong mét c¬ së hay mét vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nh»m tËn dông hîp lý c¸c nguån lîi tù nhiªn vµ kinh tÕ-x0 héi s½n cã (§µo ThÕ TuÊn, 1978) [76]. Nh− vËy, kh¸i niÖm vÒ c¬ cÊu c©y trång bao hµm c¶ 2 tÝnh chÊt ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l−îng, hay nãi c¸ch kh¸c bao hµm c¶ vÒ chñng lo¹i vµ tû lÖ gi÷a c¸c lo¹i c©y trång trªn mét ®Þa ®iÓm canh t¸c nhÊt ®Þnh, trong mét chu kú s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung, ngµnh trång trät nãi riªng lµ sö dông c¸c lo¹i c©y trång thÝch hîp víi c¸c yÕu tè vµ biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó c©y trång sö dông n¨ng l−îng mÆt trêi t¹o ra s¶n phÈm mong muèn phôc vô cho cuéc sèng con ng−êi. Nh− vËy, c¬ cÊu c©y trång cã vai trß hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt, nã lµ c«ng cô tèt nhÊt ®Ó ®¹t ®Õn môc ®Ých s¶n xuÊt. Nã còng lµ biÖn ph¸p ®Ó thóc ®Èy vµ quyÕt ®Þnh néi dung cña c¸c biÖn ph¸p kü thuËt n«ng nghiÖp kh¸c (Bïi Phóc Kh¸nh, 1995) [29]. X¸c ®Þnh c¬ cÊu c©y trång hîp lý cßn lµ c¬ së ®Ó ho¹ch ®Þnh chiÕn l−îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cho mét ®Þa ph−¬ng, mét quèc gia. ViÖc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ trong n«ng nghiÖp ë vïng cao n−íc ta hiÖn nay theo h−íng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ ®ßi hái bè trÝ c¬ cÊu c©y trång hîp lý ®Ó s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cao nhÊt, ®¶m b¶o an toµn vÒ l−¬ng thùc, b¶o vÖ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 7 m«i tr−êng sinh th¸i (rõng vµ nguån n−íc) gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n−íc vµo n¨m 2020 (NguyÔn V¨n Tr−¬ng, 1992) [75]. ViÖc x¸c ®Þnh vµ x©y dùng c¸c hÖ thèng c©y trång phï hîp víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña tõng vïng lµ cë së ®Ó ®¹t n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng c©y trång cao, ®ång thêi còng lµ biÖn ph¸p sinh häc tèt nhÊt nh»m khai th¸c triÖt ®Ó mäi nguån lîi tù nhiªn, kinh tÕ-x0 héi mçi vïng (Lª ThÞ BÝch vµ cs, 1996) [2]. 1.1.1.2 HÖ thèng c©y trång tiÕn bé Theo Ph¹m ChÝ Thµnh vµ cs (1996) [58], HTCT tiÕn bé bao gåm HTCT b¶n ®Þa céng víi tiÕn bé kü thuËt. §©y lµ c¸ch lµm kÕ thõa c¸i tèt do nh©n d©n tÝch luü ®−îc, v× vËy nghiªn cøu ph¸t triÓn HTCT ph¶i ®¸nh gi¸ cho ®−îc HTCT hiÖn t¹i. HiÖn t¹i ë ®©y lµ nh÷ng kü thuËt ®0 ®−îc n«ng d©n thõa nhËn, tiÕn bé kü thuËt lµ nh÷ng c¸i míi, c¸i ch−a tõng cã ë ®Þa ph−¬ng vµ cã t¸c dông t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. 1.1.1.3 HÖ thèng c©y trång hîp lý HTCT hîp lý lµ sù ®Þnh h×nh vÒ mÆt tæ chøc c©y trång trªn ®ång ruéng vÒ sè l−îng, tû lÖ, chñng lo¹i, vÞ trÝ vµ thêi ®iÓm, nh»m t¹o ra sù céng h−ëng c¸c mèi quan hÖ h÷u c¬ gi÷a c¸c lo¹i c©y trång víi nhau ®Ó khai th¸c vµ sö dông mét c¸ch tiÕt kiÖm vµ hîp lý nhÊt c¸c nguån tµi nguyªn cho c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ-x0 héi (TrÇn Kh¶i, 1994) [30]. HTCT hîp lý lµ c¬ cÊu c©y trång phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ-x0 héi cña vïng (§µo ThÕ TuÊn, 1989) [79], (Phïng §¨ng Chinh vµ cs, 1987) [10]. HTCT hîp lý cßn thÓ hiÖn tÝnh hiÖu qu¶ cña mèi quan hÖ gi÷a c©y trång ®−îc bè trÝ trªn ®ång ruéng, lµm cho s¶n xuÊt ngµnh trång trät trong n«ng nghiÖp ph¸t triÓn toµn diÖn, m¹nh mÏ v÷ng ch¾c theo h−íng s¶n xuÊt th©m canh g¾n víi ®a canh, s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. HTCT lµ mét thùc tÕ kh¸ch quan, nã ®−îc h×nh thµnh tõ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x0 héi cô thÓ vµ vËn ®éng theo thêi gian. HTCT hîp lý lµ ph¸t triÓn HTCT míi trªn c¬ së c¶i tiÕn HTCT cò hoÆc ph¸t triÓn HTCT. Trªn c¬ së thùc tÕ lµ sù tæ hîp l¹i c¸c c«ng thøc lu©n canh, tæ Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 8 hîp l¹i c¸c thµnh phÇn c©y trång vµ gièng c©y trång, ®¶m b¶o c¸c thµnh phÇn trong hÖ thèng cã mèi quan hÖ t−¬ng t¸c víi nhau, thóc ®Èy lÉn nhau, nh»m khai th¸c tèt nhÊt lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, t¹o cho hÖ thèng cã søc s¶n xuÊt cao, b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i (Lª Duy Th−íc, 1991) [65]. §øng vÒ quan ®iÓm sinh th¸i häc, bè trÝ HTCT hîp lý lµ chän mét cÊu tróc c©y trång trong hÖ sinh th¸i nh©n t¹o, lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t n¨ng suÊt s¬ cÊp cao nhÊt (§µo ThÕ TuÊn, 1989) [79]. VÒ mÆt kinh tÕ, HTCT hîp lý cÇn tháa m0n yªu cÇu chuyªn canh vµ tû lÖ s¶n phÈm hµng hãa cao, b¶o ®¶m viÖc hç trî cho ngµnh s¶n xuÊt chÝnh vµ ph¸t triÓn ch¨n nu«i, tËn dông nguån lîi tù nhiªn, ngoµi ra cßn ph¶i ®¶m b¶o viÖc ®Çu t− lao ®éng vµ vËt t− kü thuËt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. X¸c ®Þnh HTCT hîp lý ngoµi viÖc gi¶i quyÕt tèt mèi liªn hÖ gi÷a c©y trång víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ-x0 héi, cÇn ph¶i dùa trªn ph−¬ng h−íng s¶n xuÊt cña vïng. Ph−¬ng h−íng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh HTCT, nh−ng HTCT hîp lý sÏ lµ c¬ së cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch x¸c ®Þnh ph−¬ng h−íng s¶n xuÊt. 1.1.2 Nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n ¶nh h−ëng tíi hÖ thèng c©y trång 1.1.2.1 NhiÖt ®é Tõng lo¹i c©y, gièng c©y, c¸c bé phËn cña c©y, c¸c qu¸ tr×nh sinh lý cña c©y, ... sÏ ph¸t triÓn thÝch hîp vµ chØ an toµn ë mét nhiÖt ®é nhÊt ®Þnh. C©y −a nãng lµ nh÷ng c©y sinh tr−ëng vµ ra hoa kÕt qu¶ tèt ë nhiÖt ®é trªn 200C, c©y −a l¹nh lµ nh÷ng c©y sinh tr−ëng vµ ra hoa kÕt qu¶ tèt ë nhiÖt ®é d−íi 200C, c©y trung gian lµ nh÷ng c©y yªu cÇu nhiÖt ®é xung quanh 200C ®Ó sinh tr−ëng, ph¸t triÓn b×nh th−êng. Theo NguyÔn H÷u TÒ vµ cs (1997) [56], c©y lóa nhiÖt ®íi yªu cÇu tæng nhiÖt ®é: 3.500-4.500oC. Nh÷ng gièng lóa dµi ngµy cÇn tæng sè trªn 5.000oC vµ nh÷ng gièng lóa ng¾n ngµy yªu cÇu tæng nhiÖt ®é thÊp h¬n: 2.500- 3.000oC. Víi c©y ng« lµ c©y −a khÝ hËu Êm, nhiÖt ®é yªu cÇu tõ khi trång ®Õn lóc ra hoa, suèt thêi kú n¶y mÇm, thÝch hîp víi nhiÖt ®é kho¶ng 18,3oC; nhiÖt ®é d−íi 12,8oC dÉn ®Õn gi¶m n¨ng suÊt. NhiÖt ®é tèi thiÓu cho c©y ng« sinh tr−ëng ph¸t triÓn n»m gi÷a 9-10oC (§inh ThÕ Léc vµ cs, 1997) [38]. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 9 C¨n cø vµo yªu cÇu nhiÖt ®é cña tõng nhãm c©y: −a nãng, −a l¹nh hay ngµy ng¾n ®Ó bè trÝ s¾p xÕp HTCT trong n¨m. Bè trÝ HTCT trong mét n¨m ë n−íc ta ®−îc Lý Nh¹c vµ cs (1987) [42] s¾p xÕp theo 4 vïng vµ tuú thuéc vµo yªu cÇu nhiÖt ®é cña tõng nhãm c©y trång (B¶ng 1.1). Mçi c©y trång cÇn mét tæng tÝch «n nhÊt ®Þnh ®Ó hoµn thµnh chu kú sinh tr−ëng. Tæng tÝch «n nµy phô thuéc vµo thêi gian vµ ®Æc ®iÓm sinh häc cña c©y trång vµ l−îng bøc x¹ mÆt trêi cung cÊp ®−îc. §ã lµ nh÷ng c¨n cø ®Ó bè trÝ mïa vô, c¶i tiÕn c¬ cÊu c©y trång, nÐ tr¸nh thêi tiÕt bÊt thuËn. B¶ng 1.1: Bè trÝ hÖ thèng c©y trång trong mét n¨m C¬ cÊu c©y trång Vïng Tæng sè nhiÖt ®é (0C) Sè ngµy cã nhiÖt ®é < 200C C©y −a nãng C©y −a l¹nh C©y ngµy ng¾n I 120 1 vô 1 vô - II > 8.300 90-120 2 vô 1 vô - III > 8.300 < 90 2 vô - 1 vô IV > 9.000 0 3 vô - - Nguån: Lý Nh¹c vµ cs, 1987 [42]. 1.1.2.2 L−îng m−a N−íc lµ yÕu tè ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c©y trång. C©y trång ®ßi hái mét l−îng n−íc lín gÊp nhiÒu lÇn träng l−îng chÊt kh« cña chóng. L−îng n−íc mµ c©y tiªu thô ®Ó h×nh thµnh mét ®¬n vÞ chÊt kh« cña mét sè c©y trång (gäi lµ hÖ sè tiªu thô n−íc) nh− ng«: 250-400, lóa: 500-800, b«ng: 300-600, rau: 300-500, c©y gç: 400-600, ...(TrÇn §øc H¹nh vµ cs, 1997) [25]. HÇu hÕt l−îng n−íc sö dông cho n«ng nghiÖp lµ n−íc mÆt vµ mét phÇn n−íc ngÇm, c¸c nguån nµy ®−îc cung cÊp chñ yÕu tõ l−îng m−a hµng n¨m. N−íc m−a ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh canh t¸c nh− lµm ®Êt, thu ho¹ch. M−a Ýt hoÆc m−a nhiÒu qu¸ so víi yªu cÇu ®Òu lµm ¶nh h−ëng tíi thêi vô gieo trång vµ thu ho¹ch. Tuú theo l−îng m−a hµng n¨m, kh¶ n¨ng cung cÊp vµ khai th¸c n−íc ®èi víi mét vïng cô thÓ ®Ó xem xÐt lùa chän c¬ cÊu c©y trång thÝch hîp. §Æc biÖt, ë vïng ®Êt ®åi nói T©y B¾c n−íc ta th× nh÷ng trËn m−a rµo ¶nh h−ëng ®Õn xãi mßn, röa tr«i líp ®Êt bÒ mÆt do ®é che Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 10 phñ cña c©y trång ch−a kÐp kÝn. TiÕn tr×nh xãi mßn vµ tho¸i ho¸ ®Êt x¶y ra khi cã nh÷ng trËn m−a rµo vµ l−îng n−íc kh«ng thÓ th©m nhËp s©u ®−îc vµo trong ®Êt vµ khi ®ã b¾t ®Çu xuÊt hiÖn dßng ch¶y bÒ mÆt (Benites, 2007) [95]. 1.1.2.3 §Êt ®ai §Êt ®ai lµ mét trong nh÷ng nguån tµi nguyªn quan träng nhÊt trªn thÕ giíi, b¶o vÖ, duy tr× vµ c¶i tiÕn nguån tµi nguyªn nµy lµ tiªu chuÈn ®Ó tiÕp tôc duy tr× chÊt l−îng cuéc sèng ë trªn tr¸i ®Êt (Henry vµ cs, 1996) [110]. §Êt lµ c«ng cô s¶n xuÊt ®Æc biÖt trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. §Êt vµ khÝ hËu hîp thµnh phøc hÖ t¸c ®éng vµo c©y trång. HiÓu ®−îc mèi quan hÖ gi÷a c©y trång víi ®Êt th× sÏ dÔ dµng x¸c ®Þnh ®−îc c¬ cÊu c©y trång hîp lý ë mét vïng nµo ®ã. Tuú thuéc vµo ®Þa h×nh, chÕ ®é n−íc, thµnh phÇn lý tÝnh vµ ho¸ tÝnh cña ®Êt ®Ó bè trÝ c¬ cÊu c©y trång phï hîp. Thµnh phÇn c¬ giíi cña ®Êt quy ®Þnh tÝnh chÊt cña ®Êt nh− chÕ ®é n−íc, chÕ ®é kh«ng khÝ, nhiÖt ®é vµ dinh d−ìng. §Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ thÝch hîp cho trång c©y lÊy cñ. §Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi nÆng vµ cã n−íc trªn mÆt phï hîp cho c¸c c©y −a n−íc. C¸c c©y trång c¹n nh− ng«, l¹c, ®Ëu t−¬ng ... th−êng sinh tr−ëng tèt vµ cho n¨ng suÊt cao trªn c¸c lo¹i ®Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ (Ph¹m B×nh QuyÒn vµ cs, 1992) [52]. Hµm l−îng c¸c chÊt dinh d−ìng trong ®Êt quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt c©y trång h¬n lµ quyÕt ®Þnh ®Õn tÝnh thÝch øng. Tuy vËy, trong c¸c lo¹i c©y trång còng cã nh÷ng c©y −a trång trªn nh÷ng lo¹i ®Êt cã hµm l−îng dinh d−ìng cao vµ còng cã c©y chÞu ®−îc ®Êt cã hµm l−îng dinh d−ìng thÊp, ®Êt chua, mÆn, cã ®é ®éc. Theo nghiªn cøu cña Yadav (2001) [123], ë Modipuram, Ên §é khi so s¸nh qu¶n lý dinh d−ìng ®Êt theo 3 h×nh thøc: theo kiÓu n«ng d©n, sö dông tæng hîp ph©n h÷u c¬ vµ v« c¬, sö dông NPK. KÕt qu¶ sau 11 n¨m thö nghiÖm so s¸nh víi tr−íc khi thö nghiÖm th× hµm l−îng mïn vµ l©n dÔ tiªu trong ®Êt gia t¨ng m¹nh nhÊt ë kiÓu sö dông tæng hîp gi÷a ph©n h÷u c¬ vµ v« c¬, sau ®ã ®Õn kiÓu sö dông NPK vµ cuèi cïng lµ kiÓu n«ng d©n. Kali dÔ tiªu th× l¹i gi¶m dÇn theo tr×nh tù c¸c kiÓu. Nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a sinh tr−ëng ph¸t triÓn vµ n¨ng suÊt c©y trång ë vïng ®Êt ®åi nói h−ëng n−íc trêi cña Indonexia cho Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 11 thÊy h¹n chÕ chñ yÕu ®Ó c©y trång t¨ng tr−ëng vµ cho n¨ng suÊt tèt lµ ®é mµu mì cña ®Êt thÊp. Ph©n bãn, ®Æc biÖt lµ ph©n ®¹m vµ ph©n l©n lµ yÕu tè chÝnh ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy (Suryatra vµ cs, 1982) [120]. Nh− vËy, bãn ph©n vµ canh t¸c hîp lý lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®iÒu khiÓn dinh d−ìng ®Êt. Nh×n chung, vïng ®Êt dèc (®Êt ®åi nói) cña ViÖt Nam ®−îc cÊu t¹o bëi nhiÒu lo¹i ®¸ mÑ kh¸c nhau vµ v× vËy, h×nh thµnh c¸c lo¹i ®Êt kh¸c nhau víi d¹ng ®Þa h×nh xãi mßn ®iÓn h×nh, chia c¾t m¹nh lµ chñ yÕu (Lª V¨n Khoa vµ cs, 1997) [31]. §Êt chua vµ nghÌo dinh d−ìng lµ ®Æc ®iÓm ®iÓn h×nh cña vïng ®Êt dèc ®åi nói ë n−íc ta, trong ®ã cã vïng ®Êt dèc cña huyÖn §µ B¾c. Gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña sù tho¸i ho¸ ®Êt dèc theo NguyÔn Tö Siªm vµ cs (1999) [54] cã thÓ quy vÒ 5 nhãm yÕu tè lµ: (i) Ho¹t ®éng n«ng nghiÖp; (ii) Ph¸ rõng vµ lÊy ®i tµn d− h÷u c¬; (iii) Khai th¸c sinh khèi qu¸ møc: lÊy gç, cñi ®un, ®èt n−¬ng...; (iv) Ch¨n th¶ gia sóc qu¸ møc vµ kh«ng kiÓm so¸t: lµm ®Êt chÆt cøng, gi¶m th¶m cá, dÉn ®Õn xãi mßn... vµ (v) Ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp: ®« thÞ ho¸, ®µo má, më ®−êng, x©y dùng, lµm g¹ch...lµm mÊt søc s¶n xuÊt vµ h− h¹i ®Õn vá thæ b×. Bªn c¹nh ®ã, thùc tr¹ng sö dông ®Êt hiÖn nay cho thÊy, s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp ë vïng ®Êt dèc vÉn mang ®Ëm tÝnh tù cung, tù cÊp. Theo Ph¹m ThÞ BÝch Thuû vµ cs (2005) [64] trong huyÖn §µ B¾c, nh÷ng khã kh¨n mµ ng−êi d©n ë vïng nµy ph¶i ®−¬ng ®Çu lµ sù suy gi¶m tµi nguyªn, sù tho¸i ho¸ cña ®Êt, n¨ng suÊt n«ng nghiÖp thÊp, thiÕu c¸c dÞch vô hç trî, tèc ®é t¨ng d©n sè cao vµ mÊt c©n b»ng sinh th¸i. N−íc ta cã kho¶ng 25 triÖu ha ®Êt vïng ®åi nói, chiÕm 2/3 tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña ViÖt Nam, cã ®é dèc nhÊt ®Þnh. Gieo trång c©y ng¾n ngµy th−êng lµm gi¶m hµm l−îng h÷u c¬ vµ dù tr÷ mïn, ®¹m. HÖ sè mïn ho¸ thÊp chØ 4-5%/n¨m, phÇn lín chÊt h÷u c¬ ë d¹ng tù do vµ liªn kÕt kÐm bÒn v÷ng víi Sesquioxyd cã chØ sè Polime cùc thÊp, dÔ bÞ kho¸ng ho¸ vµ röa tr«i. BÒ mÆt chÊt h÷u c¬ liªn kÕt yÕu ®0 kÐo theo hµng lo¹t suy tho¸i vÒ c¬ chÕ vËt lý ®Êt ®ai, chÕ ®é n−íc dù tr÷ vµ d¹ng dinh d−ìng dÔ tiªu. §Ó phôc håi ®Êt ®åi nói cÇn bæ sung vïi vµo ®Êt mét l−îng chÊt h÷u c¬ míi (ph©n chuång, ph©n xanh, cá r¸c, tµn d− c©y trång...) kho¶ng Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 12 10-15 tÊn/ha/n¨m. ChuyÓn tõ c¬ cÊu ®éc canh c©y ng¾n ngµy sang ®a canh sÏ t¨ng m¹nh møc h÷u c¬ vµ nhÞp ®é tuÇn hoµn h÷u c¬ trong ®Êt. §©y lµ mét ®¶m b¶o cho sö dông ®Êt l©u bÒn (NguyÔn V¨n Bé, 2001) [5]. 1.1.2.4 C©y trång C©y trång lµ thµnh phÇn trung t©m cña hÖ sinh th¸i ®ång ruéng (§µo Ch©u Thu vµ cs, 1990) [62]. Bè trÝ HTCT hîp lý lµ lùa chän lo¹i c©y trång nµo ®Ó lîi dông ®−îc tèt nhÊt c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn còng nh− c¸c nguån tµi nguyªn kh¸c cña vïng. Sö dông nh÷ng nguån lîi ®ã mét c¸ch tèt nhÊt, nghÜa lµ ph¶i lùa chän cho c©y trång nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt ®Ó chóng sinh tr−ëng, ph¸t triÓn vµ cho n¨ng suÊt cao. Theo nghiªn cøu cña Vilamanya (1986) [121] ë vïng Galicia cña T©y Ban Nha, m« h×nh lu©n canh c©y trång ®−îc bè trÝ n¨m thø nhÊt: ng« Phân bón Vô cơ Hữu cơ Luân canh Năng suất Cây trồng Trồng trọt Thuốc trừ cỏ Thuốc trừ sâu Thuốc trừ bệnh Thuốc trừ sâu bệnh Cỏ dại Côn trùng Bệnh hại H×nh 1.1: Sù t−¬ng t¸c cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo trong HTCT [102] Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 13 trång xen víi cá ý; n¨m thø hai: c©y ng« (khoai t©y) víi c©y lóa m× hoÆc lóa m¹ch ®en víi c©y cñ c¶i Thôy §iÓn vµ sau ®ã lµ lóa m¹ch ®en vµ bá hoang. §iÒu kiÖn khÝ hËu vµ c¸c yÕu tè kh¸c nh− ®é mµu mì cña ®Êt, h×nh thøc canh t¸c vµ yªu cÇu lao ®éng ¶nh h−ëng ®Õn th©m canh c©y trång vµ møc ®é th©m canh ¶nh h−ëng ®Õn tæng n¨ng suÊt kh« hµng n¨m trªn ®¬n vÞ sö dông ®Êt. Kh¸c víi khÝ hËu vµ ®Êt ®ai lµ c¸c yÕu tè mµ con ng−êi Ýt cã kh¶ n¨ng thay ®æi, cßn víi c©y trång th× con ng−êi cã thÓ thay ®æi c¸c yÕu tè ®Çu vµo, chän lùa, di thùc,... cã thÓ m« t¶ sù t−¬ng t¸c gi÷a c¸c yÕu tè ®Çu vµo mµ ë ®ã c©y trång lµ vÞ trÝ trung t©m theo h×nh 1.1 (Edwards, 1989) [102]. Víi tr×nh ®é c«ng nghÖ sinh häc ngµy nay, con ng−êi cã thÓ thay ®æi b¶n chÊt cña c©y trång theo ý muèn th«ng qua c¸c biÖn ph¸p nh− lai t¹o, chän läc, g©y ®ét biÕn, nu«i cÊy v« tÝnh ... HTCT hîp lý cña mét vïng nµo ®ã lµ sù bè trÝ hîp lý cña tõng loµi c©y, gièng c©y trång g¾n víi c¸c yÕu tè sinh th¸i. H×nh 1.2: T−¬ng t¸c phøc hîp gi÷a c¸c yÕu tè sinh th¸i trong HTCT [117] Dịch hại Năng l−ợng Nước C©y trồn ðất Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 14 Ngoµi nh÷ng yÕu tè kinh tÕ-x0 héi th× s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lu«n lu«n phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sinh th¸i: ®Êt, n−íc, kh«ng khÝ, n¨ng l−îng mÆt trêi vµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸c. Râ rµng, vÒ søc s¶n xuÊt, HTCT bÒn v÷ng lu«n cã mèi quan hÖ phøc hîp t−¬ng t¸c gi÷a c¸c yÕu tè sinh th¸i nµy mµ con ng−êi cÇn hiÓu s©u s¾c nh÷ng yÕu tè chi phèi ®ã ®Ó chóng ®−îc qu¶n lý nh− lµ mét hÖ thèng tæng hîp. S¬ ®å m« t¶ ®−îc tr×nh bµy trong h×nh 1.2 (Pimentel vµ cs, 1989) [117]. 1.1.2.5 HÖ sinh th¸i HSTNN hiÖn diÖn nh− lµ mét h−íng cã tÝnh khoa häc ®−îc sö dông trong nghiªn cøu, ®èi tho¹i vµ lùa chän môc ®Ých ®Ó qu¶n lý gi¶m chi phÝ ®Çu vµo cña hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. H×nh 1.3: Sù t−¬ng t¸c kÕt hîp gi÷a cÊu tróc HSTNN vµ yÕu tè ®Çu vµo, ®Çu ra [116] Cấu trúc phong cảnh Kích cỡ của cánh ñồng Luân phiên làm ñất và tưới tiêu Nghiên cứu giáo dục lịch sử ðộ màu mỡ Thuốc trừ nấm, Thuốc trừ cỏ dại, Thuốc trừ côn trùng ðiều khiển hệ sinh thái nông nghiệp Mô hình thực vật trong cánh ñồng ðộng vật ăn thịt ðộng vật ăn cỏ Mô hình thực vật bên ngoài cánh ñồng Chất lượng môi trường Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 15 Lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò cña tÝnh bÒn v÷ng trong n«ng nghiÖp lµ môc tiªu chñ yÕu cña HSTNN (Altieri, 1989) [92]. Sù s¾p xÕp vµ bè côc cña HSTNN lµ c«ng cô c¬ b¶n ®Ó thiÕt kÕ sù t−¬ng t¸c gi÷a c¸c nh©n tè ®¶m b¶o ph¹m vi giíi h¹n cña cÊu tróc c¶nh quan vµ chÊt l−îng m«i tr−êng ®−îc m« t¶ trong h×nh 1.3 (Paoletti vµ cs, 1989) [116]. X©y dùng HTCT lµ x©y dùng hÖ sinh th¸i nh©n t¹o, ®ã lµ HSTNN mµ trong ®ã c©y trång lµ thµnh phÇn chñ yÕu. Do ®ã cÇn ph¶i duy tr× yÕu tè cÇn thiÕt cña HTCT nh− ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt rõng vµ b¶o tån duy tr× ®a d¹ng gen (IUCN, 1980) [113]. Trong HTCT nÕu thiÕu sù phï hîp cña c©y trång ®−îc x¸c ®Þnh lµ yÕu tè c¶n trë tíi viÖc øng dông thùc hiÖn HSTNN ë mét chõng mùc nhÊt ®Þnh cña vïng nhiÖt ®íi (Becker vµ cs, 1992) [94]. V× vËy, viÖc x¸c ®Þnh chñng lo¹i vµ tõng gièng c©y trång phï hîp trong hÖ thèng ë tõng n¬i lµ rÊt quan träng. §iÒu kiÖn ®Ó x¸c ®Þnh, quyÕt ®Þnh tÝnh phï hîp cña chóng t¹i mét ®Þa ph−¬ng cô thÓ lµ c¸c yÕu tè sinh th¸i (NguyÔn TÊt C¶nh vµ cs, 2004) [9]. Ngoµi thµnh phÇn chÝnh lµ c©y trång, hÖ sinh th¸i cßn cã c¸c thµnh phÇn sèng kh¸c nh− cá d¹i, s©u, bÖnh, vi sinh vËt, c¸c ®éng vËt, c¸c c«n trïng vµ nh÷ng sinh vËt cã Ých kh¸c. C¸c thµnh phÇn sèng Êy cïng víi c©y trång t¹o nªn mét quÇn thÓ sinh vËt, chóng chi phèi lÉn nhau, t¹o nªn c¸c mèi quan hÖ rÊt phøc t¹p. T¹o dùng vµ duy tr× c©n b»ng sinh häc trong hÖ sinh th¸i theo h−íng h¹n chÕ ®−îc c¸c mÆt cã h¹i, ph¸t huy mÆt cã lîi ®èi víi con ng−êi lµ vÊn ®Ò cÇn quan t©m trong HSTNN. Bè trÝ HTCT cÇn chó ý ®Õn c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn sinh vËt trong HSTNN, dùa theo c¸c nguyªn t¾c lµ: (i) Lîi dông mèi quan hÖ tèt gi÷a c¸c sinh vËt víi c©y trång; (ii) Kh¾c phôc, phßng tr¸nh hoÆc tiªu diÖt mÇm mèng cã h¹i ®èi víi c©y trång còng nh− ®èi víi lîi Ých cña con ng−êi. C¸c mèi quan hÖ gi÷a sinh vËt víi c©y trång trong hÖ sinh th¸i ®−îc biÓu hiÖn qua c¸c mèi quan hÖ c¹nh tranh, céng sinh, ký sinh vµ ¨n nhau theo nguyªn t¾c h×nh th¸p sè l−îng trong d©y chuyÒn dinh d−ìng. V× vËy, khi chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång cÇn chó ý ®Õn c¸c néi dung sau: (i) X¸c ®Þnh thµnh phÇn, tû lÖ gièng c©y trång thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng vïng, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 16 tõng c¬ së s¶n xuÊt; (ii) Chän thêi vô tèt nhÊt ®Ó tr¸nh thêi tiÕt bÊt thuËn, tr¸nh ®éc canh, chän gièng gieo trång hîp lý sÏ b¶o ®¶m n¨ng suÊt, s¶n l−îng, chÊt l−îng c©y trång, h¹n chÕ ®−îc t¸c h¹i cña cá d¹i, s©u bÖnh vµ thêi tiÕt bÊt lîi g©y ra; (iii) Trång xen nhiÒu lo¹i c©y trång trong cïng mét diÖn tÝch mét c¸ch hîp lý cã thÓ h¹n chÕ ®−îc sù g©y h¹i cña cá d¹i, s©u bÖnh, ®ång thêi lµm t¨ng ®−îc hÖ sè sö dông ®Êt ®ai. 1.1.2.6 HiÖu qu¶ kinh tÕ HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ mét ph¹m trï ph¶n ¸nh mÆt chÊt l−îng cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Môc tiªu cña s¶n xuÊt nãi chung vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x0 héi lµ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña toµn x0 héi khi nguån lùc tù nhiªn cã giíi h¹n. N©ng cao chÊt l−îng ho¹t ®éng kinh tÕ nghÜa lµ t¨ng c−êng tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc s½n cã trong mét ho¹t ®éng kinh tÕ. §©y lµ ®ßi hái kh¸ch quan cña nÒn s¶n xuÊt x0 héi do nhu cÇu vËt chÊt cuéc sèng cña con ng−êi ngµy mét t¨ng. Theo NguyÔn ThÞ T©n Léc (1999) [39], do yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ cÇn thiÕt ph¶i ph©n tÝch c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ do ®ã ®0 lµm xuÊt hiÖn ph¹m trï hiÖu qu¶ kinh tÕ. VËn dông vµo viÖc ph¸t triÓn bÒn v÷ng hÖ thèng c©y trång cho thÊy cÇn ph¶i tËn dông triÖt ®Ó ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®Ó bè trÝ c¬ cÊu c©y trång, chñng lo¹i c©y trång sao cho hîp lý trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch. §ång thêi cã thÓ t¨ng vô, thay ®æi gièng c©y trång hoÆc t¨ng ®Çu t− th©m canh ...nh»m khai th¸c tèi ®a ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò t¨ng vô l¹i chØ cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc trong mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh do yÕu tè c©y trång vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x0 héi còng nh− vÊn ®Ò t¨ng vô ®ång thêi chÞu sù chi phèi lín cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tÝnh thêi vô cña c¸c lo¹i c©y trång. §Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ ph¶i s¶n xuÊt ®a d¹ng, ngoµi c©y trång chñ yÕu cÇn bè trÝ nh÷ng c©y trång bæ sung ®Ó tËn dông c¸c nguån lîi thiªn nhiªn cña vïng vµ c¬ së s¶n xuÊt. Tãm l¹i, vÒ mÆt kinh tÕ c¬ cÊu c©y trång cÇn tháa m0n c¸c ®iÒu kiÖn: (i) §¶m b¶o yªu cÇu chuyªn canh vµ tû lÖ s¶n phÈm hµng ho¸ cao; (ii) §¶m b¶o viÖc hç trî cho ngµnh s¶n xuÊt chÝnh vµ ph¸t triÓn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 17 ch¨n nu«i, tËn dông c¸c nguån lîi tù nhiªn; (iii) §¶m b¶o thu hót lao ®éng vµ vËt t− kü thuËt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ; (iv) §¶m b¶o chÊt l−îng vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ cao h¬n c¬ cÊu c©y trång cò; (v) Khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¬ cÊu c©y trång cã thÓ dùa vµo mét sè chØ tiªu nh−: n¨ng suÊt, tæng s¶n l−îng, gi¸ thµnh, thu nhËp vµ møc l0i cña c¸c s¶n phÈm hµng ho¸. ViÖc ®¸nh gi¸ nµy rÊt phøc t¹p do gi¸ c¶ s¶n phÈm lu«n biÕn ®éng theo thÞ tr−êng. 1.1.2.7 ThÞ tr−êng ThÞ tr−êng kh«ng ph¶i chØ do c¹nh tranh ®iÒu khiÓn mµ cßn do sù hîp t¸c vµ t−¬ng trî lÉn nhau. TiÕp tôc nghiªn cøu vÒ thÞ tr−êng c¸c nhµ x0 héi häc vµ chÝnh trÞ häc cho r»ng thÞ tr−êng cßn do c¸c ®iÒu kiÖn x0 héi vµ chÝnh trÞ quyÕt ®Þnh mµ kinh tÕ häc tr−íc ®ã th−êng quªn kh«ng ®Ò cËp (§µo ThÕ TuÊn, 2003) [81]. Theo NguyÔn Cóc vµ cs (2007) [14] ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh thÞ tr−êng cÇn ph¶i cã c¸c yÕu tè sau ®©y: (i) §èi t−îng trao ®æi lµ hµng ho¸, dÞch vô; (ii) §èi t−îng tham gia trao ®æi lµ ng−êi mua, ng−êi b¸n; (iii) §iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn trao ®æi lµ kh¶ n¨ng thanh to¸n, ®Þa ®iÓm trao ®æi; (iv) Cã thÓ chÕ hoÆc tËp tôc ®Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng mua b¸n ®−îc an toµn, nhanh chãng. ThÞ tr−êng, theo nhµ kinh tÕ häc ng−êi Anh Franks Ellis: ThÞ tr−êng lµ c¸c quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña hé vµ c¸ nh©n, c¸c t¸c ®éng kÕt hîp trong ®ã dÉn tíi viÖc x¸c ®Þnh gi¸ c¶ thÞ tr−êng cña hµng ho¸ (dÉn theo Ph¹m ThÞ Mü Dung vµ cs, 1995) [16]. Kinh tÕ thÞ tr−êng lµ mét m« h×nh kinh tÕ vËn ®éng, ph¸t triÓn dùa trªn c¬ së c¸c quy luËt cña thÞ tr−êng, trong ®ã quan hÖ hµng ho¸-tiÒn tÖ trë thµnh phæ biÕn vµ bao qu¸t hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ (NguyÔn Cóc vµ cs, 2007) [14]. ThÞ tr−êng lµ ®éng lùc thóc ®Èy c¶i tiÕn HTCT hîp lý. Theo c¬ chÕ thÞ tr−êng th× c¬ cÊu c©y trång ph¶i lµm râ ®−îc c¸c vÊn ®Ò: Trång c©y g×, trång nh− thÕ nµo vµ s¶n phÈm cña chóng cung cÊp ë ®©u, cho ai. Th«ng qua sù vËn ®éng cña gi¸ c¶, thÞ tr−êng cã t¸c dông ®Þnh h−íng cho ng−êi s¶n xuÊt nªn trång c©y g×, víi sè l−îng chi phÝ nh− thÕ nµo ®Ó ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña x0 héi vµ thu ®−îc kÕt qu¶ cao. Th«ng qua thÞ tr−êng, ng−êi s¶n xuÊt ®iÒu chØnh quy m« s¶n xuÊt, c¶i tiÕn c¬ cÊu c©y trång, thay ®æi gièng c©y trång, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 18 mïa vô cho phï hîp víi thÞ tr−êng. ThÞ tr−êng cã t¸c dông ®iÒu chØnh hÖ HTCT, chuyÓn dÞch theo h−íng ngµy cµng ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. C¶i tiÕn HTCT chÝnh lµ ®iÒu kiÖn vµ yªu cÇu ®Ó më réng thÞ tr−êng. Khu vùc n«ng th«n lµ thÞ tr−êng cung cÊp n«ng s¶n hµng ho¸ cho toµn x0 héi vµ lµ thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp, cung cÊp n«ng s¶n cho ngµnh dÞch vô vµ ®ã còng lµ n¬i cung cÊp lao ®éng cho c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do vËy, thÞ tr−êng vµ sù c¶i tiÕn hÖ thèng c©y trång cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. ThÞ tr−êng lµ ®éng lùc thóc ®Èy c¶i tiÕn c¬ cÊu c©y trång, song nã cã mÆt h¹n chÕ lµ nÕu ®Ó cho ph¸t triÓn mét c¸ch tù ph¸t sÏ dÉn ®Õn sù mÊt c©n ®èi ë mét giai ®o¹n, mét thêi ®iÓm nµo ®ã. V× vËy, cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« ®Ó ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña thÞ tr−êng. Kinh tÕ hµng ho¸ lµ mét h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ trong ®ã ng−êi ta s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®Ó mua b¸n, trao ®æi trªn thÞ tr−êng, gi¸ trÞ cña s¶n phÈm hµng ho¸ ph¶i th«ng qua thÞ tr−êng vµ ®−îc thÞ tr−êng chÊp nhËn. Gi¸ thµnh s¶n phÈm bÞ chi phèi bëi c¸c yÕu tè nh− vèn, tr×nh ®é lao ®éng, gi¸ c¶ dÞch vô, ph¹m vi ®Þa lý... V× vËy, khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¬ cÊu c©y trång cÇn ph¶i xem xÐt mét c¸ch tæng qu¸t (Vò BiÖt Linh vµ cs, 1995) [37]. HiÖn nay, thÞ tr−êng n«ng th«n ®ang ph¸t triÓn víi sù tham gia ®¾c lùc cña t− th−¬ng, kÓ c¶ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu. C¸c hé n«ng d©n ngµy cµng phô thuéc vµo thÞ tr−êng tù do, thiÕu ho¹t ®éng cña hîp t¸c x0 chÕ biÕn vµ tiªu thô n«ng s¶n. NÕu c¸c hîp t¸c x0 n¾m ®−îc kho¶ng 30% khèi l−îng hµng ho¸ th× t− th−¬ng sÏ mÊt ®éc quyÒn trong bu«n b¸n (§µo ThÕ TuÊn, 1997) [80]. 1.1.2.8 N«ng hé Theo §Æng Kim S¬n (2006) [55], ë n−íc ta trong thêi kú ®æi míi, c¸c chÝnh s¸ch míi mét lÇn n÷a x¸c lËp vÞ trÝ sè mét cña kinh tÕ hé n«ng d©n ë n«ng th«n. Trong n«ng th«n cã 3 nhãm hé chÝnh lµ: (i) Nhãm hé s¶n xuÊt hµng ho¸ (chiÕm kho¶ng 30%); (ii) Nhãm hé b−íc ®Çu ®i vµo s¶n xuÊt hµng ho¸ nh−ng cßn Ýt, quy m« nhá (chiÕm gÇn 55%); (iii) Nhãm hé nghÌo (chiÕm Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 19 d−íi 15%). Theo §µo ThÕ TuÊn (1997) [80], th× n«ng hé lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ vµ ®0 gãp phÇn to lín vµo sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña n−íc ta trong nh÷ng n¨m qua. NguyÔn §øc TruyÕn (2003) [73] nghiªn cøu vÒ kinh tÕ hé gia ®×nh vµ c¸c quan hÖ x0 héi ë n«ng th«n vïng ®ång b»ng s«ng Hång trong thêi kú ®æi míi cho r»ng n«ng d©n ë ®ång b»ng s«ng Hång lu«n ®−îc h×nh thµnh trªn mét diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp nhÊt ®Þnh. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng n«ng nghiÖp vµ phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n chñ yÕu ®−îc thùc hiÖn th«ng qua n«ng hé. Do vËy, qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi HTCT thùc chÊt lµ sù c¶i tiÕn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë c¸c hé n«ng d©n. V× vËy, n«ng hé lµ ®èi t−îng nghiªn cøu chñ yÕu cña khoa häc n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. Kinh tÕ n«ng hé lµ kinh tÕ cña hé sèng ë n«ng th«n, bao gåm c¶ thu nhËp tõ n«ng nghiÖp vµ phi n«ng nghiÖp. Hé n«ng d©n lµ c¸c n«ng hé cã ph−¬ng tiÖn sèng tõ ruéng ®Êt, sö dông chñ yÕu lao ®éng gia ®×nh trong s¶n xuÊt n«ng tr¹i, n»m trong mét hÖ thèng kinh tÕ réng h¬n, nh−ng vÒ c¬ b¶n ®−îc ®Æc tr−ng b»ng viÖc tham gia ho¹t ®éng trong thÞ tr−êng víi mét tr×nh ®é Ýt hoµn chØnh. T¸c gi¶ Fanks Ellis cho r»ng n«ng d©n lµ c¸c hé n«ng nghiÖp chØ hîp nhÊt tõng phÇn vµo thÞ tr−êng kh«ng hoµn h¶o vµ kh«ng ®Çy ®ñ (dÉn theo Ph¹m ThÞ Mü Dung vµ cs, 1995) [16]. Theo ®ã cho thÊy hé n«ng d©n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: (i) Hé n«ng d©n lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së, võa lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt, võa lµ ®¬n vÞ tiªu dïng; (ii) Quan hÖ gi÷a tiªu dïng vµ s¶n xuÊt biÓu hiÖn ë tr×nh ®é ph¸t triÓn cña hé tõ tù cÊp hoµn toµn ®Õn s¶n xuÊt hµng ho¸ hoµn toµn. Tr×nh ®é nµy quyÕt ®Þnh ®Õn quan hÖ gi÷a n«ng hé víi thÞ tr−êng; (iii) C¸c hé n«ng d©n ngoµi ho¹t ®éng n«ng nghiÖp cßn tham gia vµo ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp víi møc ®é kh¸c nhau, nªn khã giíi h¹n nh− thÕ nµo lµ mét hé n«ng d©n. V× vËy, hé n«ng d©n t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n nhê vµo ruéng ®Êt th«ng qua qu¸ tr×nh c¶i tiÕn HTCT, nhê ®ã mµ t¸i s¶n xuÊt më réng trong n«ng nghiÖp, phôc vô lîi Ých chung cña x0 héi nªn cÇn thiÕt ph¶i cã chÝnh s¸ch x0 héi ®Çu t− thÝch hîp cho lÜnh vùc nµy. Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 20 Hé n«ng d©n kh«ng ph¶i lµ mét h×nh th¸i s¶n xuÊt ®ång nhÊt mµ lµ tËp hîp c¸c kiÓu n«ng hé kh¸c nhau, cã môc tiªu vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng kh¸c nhau. C¨n cø vµo môc tiªu vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña n«ng hé ®Ó ph©n biÖt ®−îc c¸c kiÓu hé n«ng d©n: (i) KiÓu hé hoµn toµn tù cÊp: Trong ®iÒu kiÖn nµy ng−êi n«ng d©n Ýt cã ph¶n øng víi thÞ tr−êng, nhÊt lµ thÞ tr−êng lao ®éng vµ vËt t−; (ii) KiÓu n«ng hé chñ yÕu tù cÊp, cã b¸n mét phÇn n«ng s¶n ®æi lÊy hµng tiªu dïng, cã ph¶n øng Ýt nhiÒu víi gi¸ c¶ (chñ yÕu gi¸ vËt t−); (iii) KiÓu hé b¸n phÇn lín s¶n phÈm n«ng s¶n, cã ph¶n øng nhiÒu víi thÞ tr−êng; (iv) KiÓu hé hoµn toµn s¶n xuÊt hµng ho¸, cã môc tiªu kiÕm lîi nhuËn nh− lµ mét xÝ nghiÖp t− b¶n chñ nghÜa. Môc tiªu s¶n xuÊt cña c¸c hé quyÕt ®Þnh sù lùa chän s¶n phÈm kinh doanh, c¬ cÊu c©y trång, quyÕt ®Þnh møc ®Çu t−, ph¶n øng víi gi¸ c¶ vËt t−, lao ®éng vµ s¶n phÈm cña thÞ tr−êng. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c hé n«ng d©n tr¶i qua c¸c giai ®o¹n tõ thu nhËp thÊp ®Õn thu nhËp cao. Giai ®o¹n n«ng nghiÖp tù cÊp: N«ng d©n trång mét c©y hay mét vµi c©y l−¬ng thùc chÝnh, n¨ng suÊt thÊp, kü thuËt th« s¬, rñi ro lín. Do sî rñi ro nªn viÖc tiÕp thu kü thuËt míi bÞ h¹n chÕ vµ thÞ tr−êng n«ng th«n lµ thÞ tr−êng ch−a hoµn chØnh. Giai ®o¹n kinh doanh tæng hîp vµ ®a d¹ng: Lóc míi chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸, n«ng d©n b¾t ®Çu trång thªm c¸c c©y hµng ho¸, ®a canh ®Ó gi¶m bít rñi ro trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Nhê cã ._.---------------------------------------------------- Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 153 BALANCED ANOVA FOR VARIATE TTXMC06 FILE XL1 24/10/ 8 22:26 ------------------------------------------------------------ :PAGE 6 VARIATE V008 TTXMC06 LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ====================================================================== 1 GIONG$ 4 114.481 28.6202 5.95 0.016 3 2 REP 2 521.854 260.927 54.28 0.000 3 * RESIDUAL 8 38.4535 4.80669 ---------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 674.788 48.1992 ---------------------------------------------------------------------- BALANCED ANOVA FOR VARIATE LTMTL05 FILE XL1 24/10/ 8 22:26 ------------------------------------------------------------ :PAGE 7 VARIATE V009 LTMTL05 LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ====================================================================== 1 GIONG$ 4 355.945 88.9862 14.63 0.001 3 2 REP 2 560.340 280.170 46.07 0.000 3 * RESIDUAL 8 48.6553 6.08192 ---------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 964.941 68.9243 ---------------------------------------------------------------------- BALANCED ANOVA FOR VARIATE LTXTL05 FILE XL1 24/10/ 8 22:26 ------------------------------------------------------------ :PAGE 8 VARIATE V010 LTXTL05 LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ====================================================================== 1 GIONG$ 4 258.264 64.5661 13.50 0.001 3 2 REP 2 620.128 310.064 64.85 0.000 3 * RESIDUAL 8 38.2519 4.78149 ---------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 916.645 65.4746 ---------------------------------------------------------------------- BALANCED ANOVA FOR VARIATE TTMTL05 FILE XL1 24/10/ 8 22:26 ------------------------------------------------------------ :PAGE 9 VARIATE V011 TTMTL05 LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ====================================================================== 1 GIONG$ 4 165.191 41.2978 4.27 0.039 3 2 REP 2 225.378 112.689 11.66 0.005 3 * RESIDUAL 8 77.3486 9.66858 ---------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 467.918 33.4227 ---------------------------------------------------------------------- BALANCED ANOVA FOR VARIATE TTXTL05 FILE XL1 24/10/ 8 22:26 ------------------------------------------------------------ :PAGE 10 VARIATE V012 TTXTL05 LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ====================================================================== 1 GIONG$ 4 47.2302 11.8075 0.70 0.612 3 2 REP 2 170.093 85.0464 5.07 0.038 3 * RESIDUAL 8 134.112 16.7640 ---------------------------------------------------------------------- Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 154 * TOTAL (CORRECTED) 14 351.435 25.1025 ---------------------------------------------------------------------- BALANCED ANOVA FOR VARIATE LTXTL06 FILE XL1 24/10/ 8 22:26 -------------------------------------------------------- :PAGE 11 VARIATE V013 LTXTL06 LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ====================================================================== 1 GIONG$ 4 749.809 187.452 16.30 0.001 3 2 REP 2 1486.38 743.189 64.60 0.000 3 * RESIDUAL 8 92.0293 11.5037 ---------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 2328.22 166.301 ---------------------------------------------------------------------- BALANCED ANOVA FOR VARIATE TTXTL06 FILE XL1 24/10/ 8 22:26 ------------------------------------------------------------ :PAGE 12 VARIATE V014 TTXTL06 LN SOURCE OF VARIATION DF SUMS OF MEAN F RATIO PROB ER SQUARES SQUARES LN ====================================================================== 1 GIONG$ 4 181.822 45.4554 6.90 0.011 3 2 REP 2 933.629 466.814 70.82 0.000 3 * RESIDUAL 8 52.7343 6.59179 ---------------------------------------------------------------------- * TOTAL (CORRECTED) 14 1168.18 83.4418 ---------------------------------------------------------------------- TABLE OF MEANS FOR FACTORIAL EFFECTS FILE XL1 24/10/ 8 22:26 ------------------------------------------------------------ :PAGE 13 MEANS FOR EFFECT GIONG$ ---------------------------------------------------------------------- GIONG$ NOS LTMMC05 LTXMC05 TTMMC05 TTXMC05 GLL1 3 86.6052 99.5318 69.2842 72.6582 GLL2 3 84.5687 102.008 67.6549 74.4661 GLL3 3 97.3907 95.0096 77.9125 69.3570 GLL4 3 86.9588 99.8130 69.5670 72.8635 GLL5 (d/c) 3 71.6514 90.2731 57.3211 65.8993 SE(N= 3) 1.52149 1.72284 1.21719 1.57376 5%LSD 8DF 4.96141 5.61802 3.96912 5.13186 GIONG$ NOS LTXMC06 TTXMC06 LTMTL05 LTXTL05 GLL1 3 80.4128 65.1343 80.7345 87.4665 GLL2 3 80.5089 62.7970 74.3612 83.3575 GLL3 3 77.5441 61.2598 77.1012 80.3297 GLL4 3 79.6981 63.7584 74.1969 82.4708 GLL5 (d/c) 3 71.3684 57.0947 65.9615 74.7994 SE(N= 3) 2.42577 1.26579 1.42383 1.26247 5%LSD 8DF 7.91019 4.12762 4.64298 4.11679 GIONG$ NOS TTMTL05 TTXTL05 LTXTL06 TTXTL06 GLL1 3 58.9362 66.4745 85.3386 64.0040 GLL2 3 63.2071 68.3532 79.8649 62.2946 GLL3 3 63.9940 68.2802 77.5441 62.8107 GLL4 3 60.8414 67.6260 78.3915 62.7132 GLL5 (d/c) 3 54.7480 63.5795 63.9629 54.3685 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 155 SE(N= 3) 1.79523 2.36389 1.95820 1.48232 5%LSD 8DF 5.85407 7.70842 6.38550 4.83368 ---------------------------------------------------------------------- MEANS FOR EFFECT REP --------------------------------------------------------------------- REP NOS LTMMC05 LTXMC05 TTMMC05 TTXMC05 1 5 85.4349 97.3272 68.3479 71.0488 2 5 71.7828 82.3948 57.4262 61.0350 3 5 99.0871 112.260 79.2697 81.0627 SE(N= 5) 1.17854 1.33451 0.942829 1.21903 5%LSD 8DF 3.84310 4.35170 3.07447 3.97512 REP NOS LTXMC06 TTXMC06 LTMTL05 LTXTL05 1 5 77.9064 62.0089 74.4711 81.6848 2 5 68.8588 54.7849 66.9855 73.8100 3 5 86.9541 69.2328 81.9566 89.5596 SE(N= 5) 1.87899 0.980479 1.10290 0.977905 5%LSD 8DF 6.12721 3.19724 3.59644 3.18885 REP NOS TTMTL05 TTXTL05 LTXTL06 TTXTL06 1 5 60.3453 66.8627 77.0204 61.2382 2 5 55.5979 62.7385 64.8287 51.5757 3 5 65.0927 70.9869 89.2121 70.9006 SE(N= 5) 1.39058 1.83106 1.51682 1.14820 5%LSD 8DF 4.53454 5.97092 4.94619 3.74416 ---------------------------------------------------------------------- ANALYSIS OF VARIANCE SUMMARY TABLE FILE XL1 24/10/ 8 22:26 ----------------------------------------------------------- :PAGE 14 F-PROBABLIITY VALUES FOR EACH EFFECT IN THE MODEL. SECTION - 1 VARIATE GRAND MEAN STANDARD DEVIATION C OF V |GIONG$ |REP | (N= 15) -------------------- SD/MEAN | | | NO. BASED ON BASED ON % | | | OBS. TOTAL SS RESID SS | | | LTMMC05 15 85.435 14.470 2.6353 3.1 0.0001 0.0000 LTXMC05 15 97.327 13.536 2.9841 3.1 0.0089 0.0000 TTMMC05 15 68.348 11.576 2.1082 3.1 0.0001 0.0000 TTXMC05 15 71.049 9.2699 2.7258 3.8 0.0300 0.0000 LTXMC06 15 77.906 9.0129 4.2016 5.4 0.1243 0.0006 TTXMC06 15 62.009 6.9426 2.1924 3.5 0.0164 0.0000 LTMTL05 15 74.471 8.3021 2.4662 3.3 0.0012 0.0001 LTXTL05 15 81.685 8.0916 2.1867 2.7 0.0015 0.0000 TTMTL05 15 60.345 5.7812 3.1094 5.2 0.0388 0.0045 TTXTL05 15 66.863 5.0102 4.0944 6.1 0.6123 0.0376 LTXTL06 15 77.020 12.896 3.3917 4.4 0.0008 0.0000 TTXTL06 15 61.238 9.1346 2.5674 4.2 0.0109 0.0000 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 156 phô lôc 2 KÕt qu¶ ph©n tÝch mÉu ®Êt t¹i ®iÓm nghiªn cøu Trường §¹i học N«ng nghiệp Hà Nội Khoa Tài nguyên và Môi trường Phòng Thí nghiệm Trung tâm KẾT QUẢ PHÂN TÍCH MẪU NT P P2 O5 K2O OC N P2O 5 K2O TT Mẫu §Þa ®iÓm HÖ thèng sö dông ®Êt (vô) pHK CL Mg/100 g % T©n Pheo 1 1 Xóm than 1 3.7 5.4 0.8 3.125 0.90 0.11 0.06 1.11 2 2 Xóm Chàm 2 4 7.7 1.6 14.18 1.03 0.10 0.17 1.39 3 3 Xóm Phổn 2 4.4 6.7 1.9 14.39 1.43 0.14 0.31 2.29 4 4 Xóm Láy 2 5.1 8.1 0.9 21.22 1.68 0.12 0.08 1.28 5 5 Xóm Bon 2 5.5 7.0 6.3 26.04 1.06 0.10 0.07 0.24 6 6 Xóm Than 2 4.4 8.1 8.9 6.501 1.35 0.11 0.10 1.99 7 7 Xóm Chàm 2 4.4 5.6 19.9 8.131 1.63 0.14 0.17 1.57 8 8 Xóm Phổn 2 4.5 7.0 26.2 9.644 1.53 0.14 0.17 1.45 9 9 Xóm Láy 2 4.9 6.7 8.6 9.202 2.02 0.17 0.11 1.54 10 10 Xóm Bon 2 4.4 7.4 9.4 13.74 1.37 0.14 0.09 1.47 11 11 Xóm Than 2 4.2 8.8 6.8 11.34 1.89 0.16 0.08 1.52 12 12 Xóm Chàm 1 4.9 3.5 9.7 4.778 0.96 0.07 0.11 1.67 13 13 Xóm Phổn 2 4.6 8.4 14.8 23.43 1.69 0.14 0.16 1.42 14 14 Xóm Láy 2 4.4 5.3 13.4 10.32 1.75 0.15 0.07 1.59 15 15 Xóm Bon 2 4.8 8.8 7.2 9.597 1.50 0.16 0.10 2.08 16 16 Xóm Láy 2 4.3 6.3 10.0 6.827 1.69 0.16 0.08 1.33 Tu Lý 17 17 Xóm Mè 2 5.1 6.7 6.3 4.01 1.14 0.15 0.10 2.55 18 18 Xóm Bình lý 2 3.7 9.5 11.6 3.125 1.59 0.19 0.11 2.28 19 19 Xóm Riêng 1 3.7 7.0 0.5 1.774 0..96 0.09 0.05 2.00 20 20 Xóm Tình 1 6.6 4.6 10.3 7.805 0.30 0.04 0.08 2.52 21 21 Xóm Mó la 2 3.8 7.7 0.3 2.659 1.18 0.15 0.04 2.96 22 22 Xóm Mè 2 5.4 7.0 8.1 6.291 3.10 0.29 0.12 2.71 23 23 Xóm Bình lý 2 5.1 6.0 13.3 11.02 1.54 0.21 0.14 2.18 24 24 Xóm Riêng 3 6.6 4.2 22.4 10.76 2.37 0.22 0.18 1.61 25 25 Xóm Tình 2 6.5 4.2 13.9 6.315 1.86 0.38 0.18 2.31 26 26 Xóm Mó la 3 7.4 4.6 18.6 7.432 3.31 0.31 0.13 1.70 27 27 Xóm Mè 3 5.2 4.6 11.2 8.177 2.90 0.19 0.13 2.30 Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 157 28 28 Xóm Bình lý 2 4.8 5.3 8.4 3.171 2.35 0.25 0.12 2.00 29 29 Xóm Riêng 3 6.2 4.9 21.0 3.195 2.21 0.21 0.11 2.19 30 30 Xóm Tình 2 6 3.9 14.0 2.659 1.99 0.19 0.09 1.92 31 31 Xóm Mó la 3 7.3 3.5 6.8 3.544 3.26 0.28 0.10 1.43 M−êng ChiÒng 32 32 Xóm U quan 2 4.6 7.0 1.1 10.88 1.12 0.09 0.09 1.30 33 33 Xóm Nà nguồm 1 4.3 4.2 0.8 6.128 0.46 0.04 0.05 0.98 34 34 Xóm Chiềng cang 2 3.8 8.1 1.1 5.522 1.04 0.10 0.06 2.25 35 35 Xóm Nà Phang 2 4.2 5.6 1.4 7.106 1.03 0.12 0.08 1.93 TT pHKCL NTP P2O5 K2O OC N P2O5 K2O Mẫu Mg/100 g % 36 36 Xóm U quan 2 3.7 7.0 1.5 13.88 1.09 0.11 0.05 2.03 37 37 Xóm Nà nguồm 2 4.4 5.6 21.2 11.74 1.91 0.15 0.08 1.91 38 38 Xóm Chiềng cang 2 4.3 4.2 10.3 4.126 1.23 0.13 0.05 2.27 39 39 Xóm Nà Phang 2 4.6 6.3 2.6 8.247 1.11 0.11 0.05 1.55 40 40 Xóm U quan 2 4.7 4.6 14.8 17.82 1.82 0.13 0.10 2.11 41 41 Xóm Nà nguồm 2 4.1 3.9 8.1 7.129 1.03 0.09 0.07 2.49 42 42 Xóm Chiềng cang 2 4.5 3.9 4.7 11.18 1.44 0.07 0.07 2.49 43 43 Xóm Nà Phang 2 4.1 5.6 15.7 6.245 1.61 0.15 0.09 2.03 44 44 Xóm U quan 2 4.5 4.2 28.5 30.3 1.68 0.14 0.13 2.17 45 45 Xóm Nà nguồm 2 4.7 6.0 15.2 13.81 1.69 0.14 0.09 2.04 46 46 Xóm Chiềng cang 2 4.1 4.2 21.8 8.78 1.95 0.17 0.10 2.18 47 47 Xóm Nà Phang 2 4.0 5.3 21.8 9.29 1.87 0.15 0.12 1.92 Hà Nội, ngày 5 tháng 9 năm 2008 Người phân tích Nguyễn Hữu Thành PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH pH(KCL):pH meter OC%: Walkley & Black N%: Kjeldahl, phá mẫu bằng H2S04 và HCLO4 P2O5 tổng số: phương pháp so mầu, công phá bằng H2S04 + HCLO4 K%: Ço bằng quang kế ngọn lửa, phá mẫu bằng HF + HCL + HCLO4 P2O5dt: Oniani K20dt: Matslova ño bằng quang kế ngọn lửa NTP: Tiurin và Kônônôva Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 158 Tương quan giữa NSLT với số bông/m2 vụ xuân 2005 tại Tu Lý y = 0.1105x + 40.04 R2 = 0.0811 0 10 20 30 40 50 60 70 80 0 100 200 300 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT=0.08 ðB5=0.31 ðB6=0.00 HT1=0.72 ðV108 KD (ñ/c)=0.53 Linear (NSLT=0.08) Tương quan giữa NSLT với số bông/m2 vụ mùa 2005 tại Tu Lý y = 0.1041x + 34.251 R2 = 0.1483 0 10 20 30 40 50 60 70 0 100 200 300 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,14 ðB5: R2=0,83 ðB5: R2=0,94 HT1: R2=0,13 ðV108: R2=0,12 KD (ñ/c): R2=0,98 Linear (NSLT: R2=0,14) Tương quan giữa NSLT với số hạt/bông vụ xuân 2005 tại Tu Lý y = 0.0947x + 43.943 R2 = 0.0884 0 10 20 30 40 50 60 70 80 0 100 200 300 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,08 ðB5: R2=0,98 ðB6: R2=0,77 HT1: R2=0,11 ðV108: R2=0,09 KD (ñ/c): R2=0,27 Linear (NSLT: R2=0,08) Tương quan giữa NSLT với số hạt/bông vụ mùa 2005 tại Tu Lý y = 0.0576x + 45.355 R2 = 0.0164 0 10 20 30 40 50 60 70 0 50 100 150 200 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,01 ðB5: R2=0,95 ðB6: R2=0,98 HT1: R2=0,01 ðV108: R2=0,01 KD (ñ/c)=0,70 Linear (NSLT: R2=0,01) Tương quan giữa NSLT với số hạt chắc/bông vụ xuân 2005 tại Tu Lý y = 0.282x + 18.489 R2 = 0.3381 0 10 20 30 40 50 60 70 80 0 50 100 150 200 Bông/m2 N SL T( tạ /h a ) NSLT: R2=0,33 ðB5: R2=1,00 ðB6: R2=0,64 HT1: R2=0,16 ðV108: R2=0,00 KD (ñ/c): R2=0,24 Linear (NSLT: R2=0,33) Tương quan giữa NSLT với số hạt chắc/bông vụ mùa 2005 tại Tu Lý y = -0.0685x + 62.679 R2 = 0.021 0 10 20 30 40 50 60 70 0 50 100 150 200 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,02 ðB5: R2=0,95 ðB6: R2=0,99 HT1: R2=0,04 ðV108:R2=0,00 KD (ñ/c):R2=0,24 Linear (NSLT: R2=0,02) phô lôc 3 KÕt qu¶ ph©n tÝch t−¬ng quan c¸c thÝ nghiÖm, thö nghiÖm gièng c©y trång Phô lôc 3.1: Lóa thuÇn Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 159 Tương quan giữa NSLT với P1000 hạt vụ xuân 2005 tại Tu Lý y = 3.8983x - 27.611 R2 = 0.5232 0 20 40 60 80 100 0 10 20 30 Bông/m2 N SL T( tạ /h a ) NSLT: R2=0,52 ðB5: R2=0,90 ðB6: R2=0,95 HT 1: R2=0,71 ðV108: R2=0,00 KD (ñ/c): R2=0,02 Linear (NSLT: R2=0,52) Tương quan giữa NSLT với P1000 hạt vụ mùa 2005 tại Tu Lý y = 2.5099x - 2.5326 R2 = 0.3195 0 10 20 30 40 50 60 70 0 10 20 30 Bông/m2 N SL T( tạ /h a ) NSLT: R2=0,31 ðB5: R2=0,21 ðB6: R2=0,22 HT1: R2=0,75 ðV108: R2=0,73 KD (ñ/c): R2=0,05 Linear (NSLT: R2=0,31) Tương quan giữa NSLT với P1000 hạt vụ xuân 2006 tại Tu Lý y = 2.1345x + 19.254 R2 = 0.4126 0 10 20 30 40 50 60 70 80 0 10 20 30 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,41 ðB5: R2=0,69 ðB6: R2=0,01 HT1: R2=0,03 ðV108: R2=0,14 KD (ñ/c): R2=0,00 Linear (NSLT: R2=0,41) Tương quan giữa NSLT với số bông/m2 vụ xuân 2006 tại Tu Lý y = 0.0847x + 51.54 R2 = 0.1464 0 10 20 30 40 50 60 70 80 0 100 200 300 Số bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT : R2=0,14 ðB5: R2=0,13 ðB6: R2=0,19 HT1: R2=0,41 ðV108: R2= 0,75 KD (ñ/c): R2=0,56 Linear (NSLT: R2=0,14) Tương quan giữa NSLT với số hạt chắc/bông vụ xuân 2006 tại Tu Lý y = -0.0397x + 73.714 R2 = 0.0207 0 10 20 30 40 50 60 70 80 0 50 100 150 200 Số hạt chắc/bông N SL T( tạ /h a) NSLT : R2=0,02 ðB5: R2=0,80 ðB6: R2=0,27 HT1: R2=0,05 ðB108:R2=0,00" KD (ñ/c): R2=0,23 Linear (NSLT: R2=0,02) Tương quan giữa NSLT với số hạt/bông vụ xuân 2006 tại Tu Lý y = -0.044x + 74.789 R2 = 0.0178 0 10 20 30 40 50 60 70 80 0 100 200 300 Số hạt/bông N SL T( tạ /h a) NSLT : R2=0,01 ðB5: R2=0,99 ðB6: R2=0,65 HT 1: R2=0,10 ðV108: R2=5E-0,5 KD (ñ/c): R2=0,72 Linear (NSLT : R2=0,01) Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 160 Tương quan giữa NSLT với số bông/m2 vụ xuân 2005 tại Mường Chiềng y = 0.282x + 11.101 R2 = 0.4179 0 20 40 60 80 100 0 100 200 300 Số bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,41 ðB5: R2=0,98 ðB6: R2=0,75 HT1: R2=0,99 ðV108: R2=0,99 KD (ñ/c): R2=0,98 Linear (NSLT: R2=0,41) Tương quan giữa NSLT với số bông/m2 vụ mùa 2005 tại Mường Chiềng y = 0.2426x + 10.322 R2 = 0.4919 0 10 20 30 40 50 60 70 80 0 100 200 300 Số bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,49 ðB5: R2=0,88 ðB6: R2=0,97 HT1: R2=0,99 ðV108: R2=0,99 Kd (ñ/c): R2=0,98 Linear (NS LT: R2=0,49) Tương quan giữa NSLT với số hạt/bông vụ xuân 2005 tại Mường Chiềng y = 0.1201x + 47.178 R2 = 0.0238 0 20 40 60 80 100 0 100 200 300 Số hạt/bông N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,02 ðB5: R2=0,98 ðB6: R2=0,42 HT1: R2=0,45 ðV108: R2=0,02 KD (ñ/c): R2=0,34 Linear (NSLT: R2=0,02) Tương quan giữa NSLT với số hạt/bông vụ mùa 2005 tại Mường Chiềng y = 0.0131x + 55.82 R2 = 0.0009 0 10 20 30 40 50 60 70 80 0 50 100 150 200 Số hạt/bông N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,00 ðB5: R2=0,67 ðB6: R2=0,43 HT1: R2=0,06 ðV108: R2=0,02 KD (ñ/c): R2=0,34 Linear (NSLT: R2=0,00) Tương quan giữa NSLT với số hạt chắc/bông vụ xuân 2005 tại Mường Chiềng y = 0.2829x + 25.519 R2 = 0.3451 0 20 40 60 80 100 0 50 100 150 200 Số hạt chắc/bông N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,34 ðB5: R2=0,99 ðB6: R2=0,43 HT1: R2=0,04 ðV108: R2=0,76 KD (ñ/c): R2=0,99 Linear (NSLT: R2=0,34) Tương quan giữa NSLT với số hạt chắc/bông vụ mùa 2005 tại Mường Chiềng y = 0.2145x + 29.649 R2 = 0.1378 0 10 20 30 40 50 60 70 80 0 50 100 150 200 Số hạt chắc/bông N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,13 ðB5: R2=0,95 ðB6: R2=0,23 HT1: R2=0,04 ðV108: R2=0,76 KD (ñ/c): R2=0,99 Linear (NSLT : R2=0,13) Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 161 Tương quan giữa NSLT với P1000 hạt vụ xuân 2005 tại Mường Chiềng y = 3.7828x - 17.252 R2 = 0.2626 0 20 40 60 80 100 0 10 20 30 Khối lượng 1000 hạt (g) N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,26 ðB5: R2=0,25 ðB6: R2=0,01 HT1: R2=0,51 ðV108: R2=0,25 KD (ñ/c): R2=0,81 Linear (NSLT: R2=0,26) Tương quan giữa NSLT với P1000 hạt vụ mùa 2005 tại Mường Chiềng y = 3.2968x - 16.358 R2 = 0.3821 0 10 20 30 40 50 60 70 80 0 10 20 30 Khối lượng 1000 hạt (g) N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,38 ðB5: R2=0,22 ðB6: R2=0,35 HT1: R2=0,18 ðV108: R2=0,89 KD (ñ/c): R2=0,89 Linear (NSLT: R2=0,38) Tương quan giữa NSLT với P1000 hạt vụ xuân 2006 tại Mường Chiềng y = 3.163x - 2.1534 R2 = 0.1866 0 20 40 60 80 100 0 10 20 30 Khối lượng 1000 hạt (g) N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,18 ðB5: R2=0,02 ðb6: R2=0,99 HT1: R2=0,06 ðV108: R2=0,74 KD (ñ/c): R2=0,88 Linear (NSLT: R2=0,18) Tương quan giữa NSLT với số bông/m2 vụ xuân 2006 tại Mường Chiềng y = 0.4803x - 21.198 R2 = 0.7169 0 20 40 60 80 100 0 100 200 300 Số bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,71 ðB5: R2=0,99 ðB6: R2=0,00 HT1: R2=0,76 ðV108: R2=0,65 KD (ñ/c): R2=0,83 Linear (NSLT: R2=0,71) Tương quan giữa NSLT với số bông/m2, vụ mùa 2005 (Tu Lý) y = 0.3262x - 11.242 R2 = 0.1822 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 240.0 260.0 280.0 300.0 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) NS LT: R2=,018 VL20: R2=0,72 TH3-3: R2=0,63 TH3-4: R2=0,91 VL24: R2=0,81 BTS T (ñ/ c)=0,57 Line ar (NS LT: R2=,018) Tương quan giữa NSLT với số bông/m2, vụ xuân 2005 (Tu Lý) y = 0.1884x + 28.418 R2 = 0.0781 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 260.0 280.0 300.0 320.0 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) VL-20: R2=0,21 TH3-3: R2=0,95 TH3-4: R2=0,90 VL-24: R2=0,84 BTS T (d/c): R2=0,69 Linear (VL-24: R2=0,84) Phô lôc 3.2: Lóa lai Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 162 Tương quan giữa NSLT với số hạt/bông vụ xuân 2005 (Tu Lý) y = 0.7051x - 5.6028 R2 = 0.2224 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 115.0 120.0 125.0 130.0 135.0 140.0 Số hạt/bông N SL T( tạ /h a) NS LT: R2=0,22VL20: R2=0,83 TH3-3: R2=0,87 TH3-4: R2=0,39 VL24: R2=0,58 BTS T (d/ c ): R2=0,27 Line ar (NS LT: R2=0,22) Tương quan giữa NSLT với số hạt/bông vụ mùa 2005 (Tu Lý) y = 0.7368x - 15.596 R2 = 0.3278 0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0 60.0 70.0 80.0 90.0 100.0 110.0 120.0 130.0 140.0 Số hạt/ bông N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,73 VL20: R2=0,92 TH3-3: R2=0,73 TH3-4: R2=0,39 VL24: R2=0,85 BTST (d/c): R2=0,77 Line ar (NSLT: R2=0,73) Tương quan giữa NSLT với số bông/m2, vụ xuân 2006 (Tu Lý) y = 0.6623x - 101.21 R2 = 0.794 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 0.0 100.0 200.0 300.0 400.0 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT: R 2=0,79VL20: R2=0,95 TH3-3: R 2=0,83 TH3-4: R 2=0,78 VL24: R2=0,82 BTS T (d/c): R2=0,48 Line ar (NSLT: R2=0,79) Tương quan giữa NSLT với số hạt/bông vụ xuân 2006 (Tu Lý) y = 1.4876x - 104.76 R2 = 0.3273 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 115.0 120.0 125.0 130.0 135.0 Số hạt/bông N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,32 VL20: R2=0,75 TH3-3: R2=0,92 TH3-4: R2=0,94 VL24: R2=0,94 BTST: R 2=0,89 Linea r (NSLT: R2=0,32) Tương quan giữa NSLT với số hạt chắc/bông vụ xuân 2006 (Tu Lý) y = 1.0933x - 49.899 R2 = 0.5105 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 0.0 50.0 100.0 150.0 Số hạt chắc/bông N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,51 VL20: R2=0,89 TH3-3: R2=0,96 TH3-4: R2=0,95 VL24: R2=0,87 BTST (d/c ): R2=0,98 Linear (NSLT: R2=0,51) Tương quan giữa NSLT với P1000 hạt vụ xuân 2006 (Tu Lý) y = 3.4735x - 8.5673 R2 = 0.2887 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 0.0 10.0 20.0 30.0 P1000 hạt N SL T( tạ /h a) NSLT: R 2=0,28 VL20: R 2=0,57 TH3-3: R2=0,25 TH3-4: R2=0,75 VL24: R 2=0,25 B TST (d/c): R2=0,75 Linea r (NSLT: R2=0,28) Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 163 Tương quan giữa NSLT với số bông/m2, vụ mùa 2005 (Mường Chiềng) y = -0.4412x + 216.04 R2 = 0.2706 0 20 40 60 80 100 120 140 0.0 100.0 200.0 300.0 400.0 Bông/m2 N SL T( tạ /h a ) NSLT: R2=0,27 VL20: R 2=0,70 TH3-3: R2=0,83 TH3-4: R2=0,43 VL24: R 2=0,75 BTST (d/c): R2=0,97 Linea r (NSLT: R 2=0,27) Tương quan giữa NSLT với số bông/m2, vụ xuân 2005 (Mường Chiềng) y = 0.0418x + 75.022 R2 = 0.0031 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 0.0 100.0 200.0 300.0 400.0 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,00" VL20: R2=0,00 TH3-3: R2=0,24 TH3-4: R2=0,12 VL24: R2=0,00 BTST: R2=0,03 Linear (NS LT: R2=0,00") Tương quan giữa NSLT với số bông/m2, vụ mùa 2005 (Mường Chiềng) y = -0.4412x + 216.04 R2 = 0.2706 0 20 40 60 80 100 120 140 0.0 100.0 200.0 300.0 400.0 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,27VL20: R2=0,70 TH3-3: R2=0,83 TH3-4: R2=0,43 VL24: R2=0,75 BTST: R2=0,97 Line ar (NSLT: R2=0,27) Tương quan giữa NSLT với số bông/m2, vụ xuân 2005 (Mường Chiềng) y = 0.0418x + 75.022 R2 = 0.0031 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 0.0 100.0 200.0 300.0 400.0 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) NS LT: R 2=0,00 VL20: R2=0,00 TH3-3: R2=0,24 TH3-4: R2=0,12 VL24: R2=0,00 BTST (d/c ): R2=0,03 Linea r (NS LT: R2=0,00) Tương quan giữa NSLT với số hạt/bông vụ xuân 2005 (Mường Chiềng) y = 0.6244x - 6.3961 R2 = 0.4755 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 0.0 50.0 100.0 150.0 200.0 Số hạt/ bông N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,47VL20: R 2=0,58 Th3-3: R2=0,66 TH3-4: R 2=0,99 VL24: R 2=0,31 BTST: R 2=0,66 Linear (NSLT: R2=0,47) Tương quan giữa NSLT với số hạt/bông vụ mùa 2005 (Mường Chiềng) y = 0.4718x + 24.267 R2 = 0.2361 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 140.0 0.0 50.0 100.0 150.0 200.0 Số hạt/bông N SL T( tạ /h a) NS LT: R2=0,23VL20: R2=0,25 TH3-3: R2=0,75 TH3-4: R2=0,83 VL24: R2=0,60 BTS T: R2=0,62 Linear (NS LT: R2=0,23) Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 164 Tương quan giữa NSLT với số hạt chắc/bông vụ xuân 2005 (Mường Chiềng) y = 0.6417x - 4.2026 R2 = 0.5405 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 0.0 50.0 100.0 150.0 200.0 Số hạt chắc/bông N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,54VL20: R2=0,68 TH3-3: R 2=0,92 TH3-4: R 2=0,81 VL24: R2=0,58 BTST (d/c ): R2=0,78 Linea r (NSLT: R2=0,54) Tương quan giữa NSLT với số hạt chắc/bông vụ mùa 2005 (Mường Chiềng) y = 0.2126x + 66.026 R2 = 0.0455 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 140.0 0.0 50.0 100.0 150.0 200.0 Số hạt chắc/bông N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,04VL20: R2=0,79 Th3-3: R2=0,68 Th3-4: R2=0,92 VL24: R2=0,43 BTS T: R2=0,75 Linea r (NSLT: R2=0,04) Tương quan giữa NSLT với P1000 hạt vụ xuân 2005 (Mường Chiềng) y = 1.2884x + 53.771 R2 = 0.0325 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 0 5 10 15 20 25 30 P1000 hạt N SL T( tạ /h a) NS LT: R2=0,03"VL20: R2=0,03 TH3-3: R2=0,24 TH3-4: R2=0,25 VL24: R2=0,39 BTST: R 2=0,89 Linear (NS LT: R2=0,03") Tương quan giữa NSLT với P1000 hạt, vụ mùa 2005 (Mường Chiềng) y = 0.5996x + 82.546 R2 = 0.0083 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 120.0 140.0 0.0 10.0 20.0 30.0 P1000 hạt N SL T( tạ /h a) NSLT: R 2=0,00 VL20: R2=0,10 TH3-3: R2=0,42 TH3-4: R2=0,25 VL24: R2=0,37 B TST: R2=0,75 Linear (NSLT: R2=0,00) Tương quan giữa NSLT với số bông/m2, vụ xuân 2006 (Mường Chiềng) y = 0.3217x - 10.969 R2 = 0.452 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 0.0 100.0 200.0 300.0 400.0 Bông/m2 N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,45 VL20: R2=0,89 TH3-3: R2=0,91 TH3-4: R2=0,36 VL24: R2=0,28 BTS T (ñ/c) Linear (NSLT: R2=0,45) Tương quan giữa NSLT với số hạt /bông vụ xuân 2006 (Mường Chiềng) y = 0.1572x + 59.062 R2 = 0.0166 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 0.0 50.0 100.0 150.0 Số hạt / bông N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,01 VL20: R2=0,87 TH3-3: R2=0,75 TH3-4: R2=0,75 VL24: R2=0,57 BTST (d/ c): R2=0,75 Linear (NSLT: R2=0,01) Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 165 Tương quan giữa NSLT với số hạt chắc/bông vụ mùa 2006 (Mường Chiềng) y = 0.7096x - 3.537 R2 = 0.4394 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 0.0 50.0 100.0 150.0 Số hạt chắc/bông N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,43 VL20: R2=0,81 TH3-3: R2=0,94 TH3-4: R2=0,94 VL24: R2=0,89 BTS T (d/c): R2=0,75 Linear (NSLT: R2=0,43) Tương quan giữa NSLT với P1000 hạt vụ xuân 2006 (Mường Chiềng) y = 1.5645x + 39.358 R2 = 0.12 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 0.0 10.0 20.0 30.0 P1000 hạt (g) N SL T( tạ /h a ) NSLT: R2=0,12 VL20: R 2=0,25 TH3-3: R2=0,57 Th3-4: R2=0,75 BTST (d/c ): R2=0,25 VL24 Line ar (NSLT: R2=0,12) Tương quan giữa NSLT với số quả/cây vụ xuân 2005 tại xã Tu Lý y = 16.658x - 65.24 R2 = 0.9513 0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0 0.0 2.0 4.0 6.0 8.0 Qua/cay N SL T( tạ /h a ) NSLT: R2=0,95 GA-F1: R2=0,94 NH184: R2=0,94 NH185: R2=0,99 Sao xanh (d/c ): R2=0,99 Line ar (NSLT: R 2=0,95) Tương quan giữa NSLT với khối lượng quả vụ xuân 2005 tại xã Tu Lý y = 54.47x + 17.454 R2 = 0.2592 0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0 0.00 0.10 0.20 0.30 0.40 KLquả N SL T( tạ /h a ) NSLT: R2=0,25 GA-F1: R2=1,0 NH184: R2=1,0 NH815: R2=1,0 Sao xanh (d/c): R2=1,0 Line ar (NSLT: R2=0,25) Tương quan giữa NSLT với số quả/cây vụ ñông 2005 y = 8.4631x - 15.068 R2 = 0.8461 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 0.0 2.0 4.0 6.0 Qua/cay N SL T( tạ /h a ) NSLT: R2=0,84 GA-F1: R2=1,0 NH184: R2=1,0 NH815: R2=1,0 Sao xanh (d/c): R2=1,0 Line ar (NSLT: R2=0,84) Tương quan giữa NSLT với khối lượng quả vụ ñông 2005 y = 17.726x + 19.45 R2 = 0.0505 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 Klqua N SL T( tạ /h a ) NSLT: R2=0,05 GA-F1: R2=1,0 NH184: R2=1,0 NH815: R2=1,0 Sao xanh (d/c): R2=1,0 Line ar (NSLT: R2=0,05) Phô lôc 3.3: D−a chuét Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 166 Tương quan giữa NSLT với số quả/cây bí ngồi vụ xuân 2005 y = 11.06x - 13.059 R2 = 0.7668 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 Qua/cay N SL T( tạ /h a) NSLT: R 2=0,76 Nghệ Nông: R2=1,0 Tảo thanh: R2=1,0 ðài Loan: R2=1,0 B ulam Ho us e : R 2=1,0 Linear (NSLT: R2=0,76) Tương quan giữa NSLT với khối lượng quả bí ngồi vụ xuân 2005 y = 76.835x - 10.122 R2 = 0.8006 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 0.0 0.2 0.4 0.6 KLquả N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,80 Nghệ nông: R2=1,0 Tảo thanh: R2=1,0 ðài Loan (ñ/c)=1,0 Bulam Ho us e : R2=1,0 Linea r (NSLT: R2=0,80) Tương quan giữa NSLT với số quả/cây bí ngồi vụ ñông 2005 y = 8.5415x - 4.4809 R2 = 0.9023 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 Qua/cay N SL T( tạ /h a) NSLT: R 2=0,90 Nghệ nông: R2=1,0 Tảo thanh: R2=1,0 ðài Loan (ñ/c): R2=1,0 B ulam Ho us e : R 2=1,0 Linear (NSLT: R 2=0,90) Tương quan giữa NSLT với khối lượng quả bí ngồi vụ ñông 2005 y = 76.835x - 10.122 R2 = 0.8006 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 0.0 0.2 0.4 0.6 KLquả N SL T( tạ /h a) NSLT: R2=0,80 Nghệ nông: R2=1,0 Tảo thanh: R2=1,0 ðài Loan (ñ/c)=1,0 Bulam Ho us e : R2=1,0 Linea r (NSLT: R2=0,80) Phô lôc 3.4: BÝ ngåi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 167 Phô lôc 4: Mét sè h×nh ¶nh nghiªn cøu triÓn khai D−a chuét GA-F1 M« h×nh d−a chuét GA-F1 trªn ®Êt chñ ®éng n−íc Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 168 M« h×nh d−a chuét GA-F1 trªn ®Êt h−ëng n−íc trêi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 169 M« h×nh c©y bÝ ngåi sinh tr−ëng tèt trªn ®Êt hai vô lóa M« h×nh c©y bÝ ngåi sinh tr−ëng tèt trªn ®Êt h−ëng n−íc trêi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 170 M« h×nh lóa theo ph−¬ng ph¸p c¶i tiÕn trªn ®Êt chñ ®éng t−íi tiªu Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 171 M« h×nh c©y ®Ëu t−¬ng ®«ng gieo trång theo ph−¬ng ph¸p lµm ®Êt tèi thiÓu trªn ®Êt hai vô lóa Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 172 M« h×nh c©y ng« trªn ®Êt ch©n ®åi M« h×nh c©y mÝa trªn ®Êt ch©n ®åi Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội - Luận án ti ến sỹ khoa học Nông nghiệp……………… 173 M« h×nh dong riÒng, ng« trªn ®Êt ch©n ®åi M« h×nh c©y dong riÒn trªn ®Êt ch©n ®åi ._.