Nghiên cứu phát triển chăn nuôi lợn thịt huyện Gia Lộc - Tỉnh Hải Dương

1. Më ®Çu 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi NÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· ®­îc h×nh thµnh tõ l©u ®êi víi 2 ngµnh s¶n xuÊt chÝnh lµ trång trät vµ ch¨n nu«i, c¶ 2 ngµnh s¶n xuÊt chÝnh nµy lu«n g¾n bã mËt thiÕt víi nhau, cïng thóc ®Èy lÉn nhau trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. §Ó ®­a nÒn n«ng nghiÖp trªn tÇm cao míi, cÇn ph¶i kÕt hîp ph¸t triÓn ®ång thêi c¶ 2 ngµnh mét c¸ch c©n ®èi vµ cã kÕ ho¹ch. §i cïng víi sù ph¸t triÓn cña trång trät, ch¨n nu«i còng ®· kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ cña m×nh trong c¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp ViÖt Nam nãi chung. Ch¨n nu«i lîn nãi chung vµ ch¨n nu«i lîn thÞt nãi riªng lµ nghÒ cæ truyÒn ë ViÖt Nam, g¾n víi nÒn v¨n minh lóa n­íc trong lÞch tr×nh tiÕn ho¸ cña c¸c céng ®ång d©n téc ViÖt Nam. Thùc tÕ n­íc ta ®©u ®©u còng nu«i lîn, tõ vïng thÊp ®Õn vïng cao, tõ ®ång b»ng ®Õn trung du miÒn nói. Bëi v× ch¨n nu«i lîn lµ ngµnh s¶n xuÊt ®em l¹i lîi nhuËn cao do chu kú s¶n xuÊt ng¾n, gi¸ trÞ s¶n phÈm ngµnh ch¨n nu«i l¹i cao, gi¸ trÞ lao ®éng ngµnh nµy cã ®iÒu kiÖn t¨ng nhanh h¬n so víi trång trät, viÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vµo ch¨n nu«i cã thÓ tiÕn hµnh nhanh chãng vµ ®em l¹i kÕt qu¶, hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao. Ch¨n nu«i lîn nãi chung vµ ch¨n nu«i lîn thÞt nãi riªng cßn tËn dông phÕ phô phÈm trong n«ng nghiÖp lµm gi¶m chi phÝ ®Çu vµo trong chi phÝ thøc ¨n, gi¶i quyÕt viÖc lµm, n©ng cao thu nhËp cho hé n«ng d©n. Do vËy ch¨n nu«i lîn nãi chung cã ý nghÜa rÊt quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng d©n, n«ng th«n còng nh­ ®èi víi nÒn kinh tÕ. Gia Léc lµ mét ®Þa ph­¬ng cã nhiÒu tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i mét c¸ch toµn diÖn. §ã lµ nguån nguyªn liÖu t¹i chç ®Ó chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc nh­ g¹o, ng«, ®Ëu t­¬ng, bét c¸ vµ s¶n phÈm thuû s¶n rÊt lín vµ ®a d¹ng. §Æc biÖt, HuyÖn Gia léc n»m gi÷a khu kinh tÕ phÝa B¾c Hµ Néi-H¶i Phßng-Qu¶ng Ninh, lµ cöa ngâ phÝa Nam cña Thµnh phè H¶i D­¬ng nªn cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i nh­: thÞ tr­êng tiªu thô réng lín, cã tuyÕn giao th«ng thuËn lîi do vËy mµ hµng n¨m, s¶n l­îng thÞt lîn cña huyÖn xuÊt chuång ®¹t trªn 10.023 tÊn, mét l­îng thÞt xuÊt chuång kh«ng hÒ nhá so víi c¸c huyÖn l©n cËn. Tuy cã nhiÒu lîi thÕ nh­ng huyÖn cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt nh­; qui m« s¶n xuÊt nhá lÎ, tr×nh ®é th©m canh ch¨n nu«i cßn thÊp. Ch¨n nu«i chñ yÕu dùa vµo kinh nghiÖm, ch­a ph¸t huy vµ tËn dông tiÒm n¨ng s½n cã cña ®Þa ph­¬ng, s¶n phÈm thÞt lîn chÊt l­îng thÊp, tèn nhiÒu c«ng søc, gi¸ trÞ hµng ho¸ kh«ng cao, c¬ së vËt chÊt phôc vô cho ch¨n nu«i cßn yÕu do thiÕu vèn s¶n xuÊt. ThÞ tr­êng ®Çu vµo vµ ®Çu ra cho ch¨n nu«i kh«ng æn ®Þnh ®· g©y nªn nh÷ng trë ng¹i cho ngµnh. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong ch¨n nu«i nh­ con gièng, thøc ¨n, vèn, kü thuËt cßn ch­a tèt, ch­a ®ång bé, dÞch bÖnh nhiÒu g©y thiÖt h¹i cho hé ch¨n nu«i nhÊt lµ dÞch bÖnh lîn tai xanh hiÖn nay ®ang hoµnh hµnh trong ph¹m vi réng c¶ n­íc g©y nªn t×nh tr¹ng lîn chÕt hµng lo¹t khiÕn nhiÒu hé ch¨n nu«i bá cuéc, ®©y lµ dÊu hiÖu kh«ng tèt vµ ®iÒu nµy sÏ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i cña huyÖn Gia Léc nãi riªng vµ cña c¶ n­íc nãi chung. ChÊt th¶i còng lµ vÊn ®Ò ®­îc quan t©m, nã kh«ng nh÷ng g©y « nhiÔm lín ®Õn m«i tr­êng mµ cßn ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn søc khoÎ cña hé ch¨n nu«i. §øng tr­íc t×nh h×nh ®ã, c©u hái ®Æt ra cÇn ®­îc nghiªn cøu gi¶i quyÕt lµ; Ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt ë huyÖn cã nh÷ng bÊt cËp g×? T¹i sao ngµnh ch¨n nu«i lîn thÞt cña huyÖn Gia Léc ph¸t triÓn kh«ng bÒn v÷ng nh­ vËy? CÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p nµo ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt cña huyÖn trong nh÷ng n¨m tíi tèt h¬n, bÒn v÷ng h¬n? §Ó gi¶i ®¸p ®­îc nh÷ng c©u hái trªn, ®­îc sù ®ång ý cña Khoa kinh tÕ &PTNT, Khoa sau ®¹i häc cña tr­êng §¹i häc n«ng nghiÖp Hµ Néi vµ huyÖn Gia Léc t«i lùa chän ®Ò tµi “Nghiªn cøu ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt huyÖn Gia Léc - tØnh H¶i D­¬ng” lµm luËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ. 1.2 Môc tiªu nghiªn cøu ®Ò tµi * Môc tiªu chung: - Trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tr¹ng ch¨n nu«i lîn thÞt cña huyÖn Gia Léc trong 3 n¨m gÇn ®©y (2005-2007), ®Ò xuÊt ®Þnh h­íng vµ c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt trong nh÷ng n¨m tíi. * Môc tiªu cô thÓ - Gãp phÇn hÖ thèng ho¸ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt trªn ®Þa bµn huyÖn. - §¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt cña huyÖn. Ph©n tÝch nh÷ng yÕu tè chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt cña huyÖn Gia Léc trong 3 n¨m gÇn ®©y. - §­a ra ®Þnh h­íng, ®Ò xuÊt biÖn ph¸p nh»m ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt trªn ®Þa bµn huyÖn trong nh÷ng n¨m tíi. 1.3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi * §èi t­îng nghiªn cøu - §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu vµo t×nh h×nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt huyÖn Gia Léc. - §èi t­îng nghiªn cøu; c¸c hé ch¨n nu«i lîn thÞt theo 3 lo¹i h×nh quy m«; QML, QMV, QMN. * Ph¹m vi nghiªn cøu - Ph¹m vi vÒ néi dung: Nghiªn cøu ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt trªn ®Þa bµn huyÖn. - Ph¹m vi vÒ kh«ng gian: HuyÖn Gia léc - tØnh H¶i D­¬ng. - VÒ thêi gian: Nghiªn cøu vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i lîn thÞt qua 3 n¨m (2005-2007) tõ ®ã ®­a ra c¸c ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i lîn thÞt cña huyÖn ®Õn n¨m 2010. 2. Nghiªn cøu ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn 2.1. C¬ së lý luËn 2.1.1. VÞ trÝ, vai trß ch¨n nu«i lîn nãi chung vµ ch¨n nu«i lîn thÞt nãi riªng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ trong kinh tÕ hé gia ®×nh * VÞ trÝ ch¨n nu«i lîn nãi chung vµ ch¨n nu«i lîn thÞt nãi riªng Ch¨n nu«i lîn cã vÞ trÝ hµng ®Çu trong ngµnh ch¨n nu«i ë n­íc ta. Sù h×nh thµnh sím nghÒ nu«i lîn cïng víi lóa n­íc ®· cho chóng ta kh¼ng ®Þnh nghÒ nu«i lîn cã vÞ trÝ hµng ®Çu, kh«ng nh÷ng thÕ viÖc tiªu thô thÞt lîn trong nh÷ng b÷a ¨n hµng ngµy cña con ng­êi rÊt phæ biÕn. Ngoµi ra thÞt lîn ®­îc coi lµ thùc phÈm cã mïi vÞ dÔ thÝch hîp víi mäi ®èi t­îng (ng­êi giµ, trÎ em, phô n÷, nam giíi), mïi vÞ cña thÞt lîn kh«ng g©y ra dÞ øng do thùc phÈm, ®©y lµ ­u ®iÓm næi bËt nhÊt cña thÞt lîn. Tuy nhiªn ®Ó thÞt lîn trë thµnh mãn ¨n cã thÓ n©ng cao søc khoÎ cña con ng­êi, ®iÒu quan träng trong qu¸ tr×nh chän gièng vµ ch¨m sãc ®µn lîn ph¶i lu«n lu«n khoÎ m¹nh, søc ®Ò kh¸ng cao vµ thµnh phÇn c¸c chÊt dinh d­ìng tÝch luü vµo thÞt cã chÊt l­îng tèt vµ cã gi¸ trÞ sinh häc. * Vai trß ch¨n nu«i lîn Ch¨n nu«i lîn cã vai trß quan träng trong hÖ thèng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cïng víi lóa n­íc lµ hai hîp phÇn quan träng vµ xuÊt hiÖn sím nhÊt trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë viÖt nam. Nãi chung ch¨n nu«i lîn cã mét sè vai trß næi bËt sau: - Ch¨n nu«i lîn t¹o ra s¶n phÈm thÞt lîn cho con ng­êi, lµ nguån cung cÊp thùc phÈm dinh d­ìng cho ®êi sèng con ng­êi. Khi kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, møc sèng cña con ng­êi ngµy cµng ®­îc n©ng lªn. Trong ®iÒu kiÖn lao ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ tr×nh ®é c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cao ®ßi hái c­êng ®é lao ®éng vµ lao ®éng trÝ ãc ngµy cµng cao th× nhu cÇu thùc phÈm tõ s¶n phÈm ®éng vËt sÏ ngµy cµng chiÕm tû lÖ cao trong b÷a ¨n hµng ngµy cña ng­êi d©n. Ch¨n nu«i lîn sÏ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ã. C¸c s¶n phÈm tõ thÞt lîn ®Òu lµ c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ dinh d­ìng cao, hµm l­îng protein cao vµ gi¸ trÞ sinh vËt häc cña protein cao h¬n c¸c thøc ¨n cã nguån gèc thùc vËt. Theo GS Harris cho biÕt (1956), cø 100g thÞt lîn n¹c cã 376 Kcal, 22 g protein. V× vËy, thùc phÈm tõ thÞt lîn lu«n lµ c¸c s¶n phÈm quý trong dinh d­ìng con ng­êi. - Ch¨n nu«i lîn lµ nguån cung cÊp nguyªn liÖu cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp tiªu dïng ®Òu sö dông nguyªn liÖu tõ thÞt lîn. HiÖn nay thÞt lîn lµ nguyªn liÖu chÝnh cho c¸c c«ng nghiÖp thÞt x«ng khãi (bacon), xóc xÝch, thÞt hép, thÞt lîn xay, c¸c mãn ¨n truyÒn thèng cña ng­êi viÖt nam nh­ giß n¹c, giß mì, còng ®Òu ®­îc lµm tõ thÞt lîn. - Ch¨n nu«i lîn lµ nguån cung cÊp ph©n bãn cho c©y trång vµ thøc ¨n cho nu«i trång thuû s¶n Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp h­íng tíi canh t¸c bÒn v÷ng kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn vai trß cña ph©n bãn h÷u c¬ nhËn ®­îc tõ ph©n lîn , ph©n lîn lµ mét nguån ph©n h÷u c¬ tèt, cã thÓ c¶i t¹o vµ n©ng cao ®é ph× cña ®Êt, ®Æc biÖt lµ ®Êt n«ng nghiÖp. Mét con lîn thÞt trong mét ngµy ®ªm cã thÓ th¶i 2,5 - 4 kg ph©n. Ngoµi ra cßn cã hµm l­îng n­íc tiÓu chøa photpho vµ nito cao. - Ch¨n nu«i lîn cã thÓ gi÷ v÷ng c©n b»ng sinh th¸i gi÷a c©y trång, vËt nu«i vµ con ng­êi. Trong nghiªn cøu vÒ m«i tr­êng n«ng nghiÖp, lîn lµ lo¹i vËt nu«i quan träng vµ lµ mét thµnh phÇn quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. Ch¨n nu«i lîn cã thÓ t¹o ra c¸c gièng lîn nu«i ë c¸c v­ên c©y c¶nh hay c¸c gièng lîn nu«i trong nhµ gãp phÇn lµm t¨ng thªm ®a d¹ng sinh th¸i tù nhiªn. - Ch¨n nu«i lîn cã thÓ t¹o ra nguån nguyªn liÖu cho y häc trong c«ng nghÖ sinh häc, lîn ®· ®­îc nh©n b¶n gen ®Ó phôc vô cho môc ®Ých n©ng cao søc khoÎ con ng­êi. - Ch¨n nu«i lîn lµ ngµnh s¶n xuÊt ®em l¹i lîi nhuËn cao do chu kú s¶n xuÊt ng¾n, gi¸ trÞ s¶n phÈm ngµnh ch¨n nu«i cao. Bªn c¹nh ®ã ch¨n nu«i lîn cßn tËn dông ®­îc c¸c phÕ phô phÈm cña gia ®×nh, cña ngµnh trång trät, ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cã gi¸ thµnh h¹, gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng vµ lµm t¨ng thu nhËp quèc d©n. - Ch¨n nu«i lîn cßn khai th¸c tèi ®a sö dông c¸c nguån lùc nh­ vèn, lao ®éng, ®Êt ®ai nhÊt lµ nguån lùc lao ®éng nhµn rçi trong trong n«ng th«n h¹n chÕ ®­îc tÝnh thêi vô trong n«ng nghiÖp. - Ch¨n nu«i lîn lµm t¨ng tÝnh an ninh cho c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n trong c¸c ho¹t ®éng trong x· héi vµ chi tiªu trong gia ®×nh. §ång thêi th«ng qua ch¨n nu«i lîn, ng­êi n«ng d©n cã thÓ an t©m ®Çu t­ cho con c¸i häc hµnh vµ c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ kh¸c nh­ c­íi hái, ma chay, ®×nh ®¸m. XÐt vÒ tÇm vÜ m«, ch¨n nu«i lîn gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn toµn diÖn vµ v÷ng ch¾c. Trªn thùc tÕ, c¸c vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®iÒu kiÖn kinh tÕ thuËn lîi, nÕu chØ chó ý ®Õn ph¸t triÓn trång trät mµ kh«ng quan t©m ®Õn ch¨n nu«i th× tèc ®é ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ë ®Þa ph­¬ng ®ã sÏ bÞ mÊt c©n ®èi trong c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã lµ sù l·ng phÝ trong viÖc sö dông c¸c nguån lùc ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn...kh«ng ®­îc sö dông triÖt ®Ó. Do vËy viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i nhÊt lµ ch¨n nu«i lîn cµng ph¶i ®­îc chó träng vµ quan t©m h¬n n÷a trong c¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp, t¹o nªn sù c©n ®èi vµ ph¸t triÓn ngµnh n«ng nghiÖp toµn diÖn v÷ng ch¾c. 2.1.2. §Æc ®iÓm ch¨n nu«i lîn thÞt ë ViÖt Nam - Quy m« hé ch¨n nu«i lîn trong n«ng hé chñ yÕu míi chØ lµ quy m« nhá ch­a mang tÝnh s¶n xuÊt hµng ho¸. C¸c hé ch­a ®i s©u vµo h¹ch to¸n kinh tÕ cho nªn rÊt khã x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ ch¨n nu«i, phÇn lín c¸c hé ch¨n nu«i lîn chØ dõng l¹i ë møc ch¨n nu«i gia ®×nh, dùa vµo c¸c ®iÒu kiÖn s½n cã vµ dùa vµo c¸c thêi kú nhÊt ®Þnh mµ ®Çu t­ cho ch¨n nu«i, cho nªn s¶n phÈm s¶n xuÊt ra chÊt l­îng vµ sè l­îng ®Òu kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. - HÇu hÕt c¸c hé ch¨n nu«i cho lîn ¨n theo c¸ch cho ¨n tù ph¸t. HiÖn nay, nhiÒu hé gia ®×nh trong n«ng th«n ®· ý thøc ®­îc viÖc cho lîn ¨n b»ng thøc ¨n c«ng nghiÖp nh»m tiÕt kiÖm thêi gian, tuy nhiªn do kh«ng cã kü thuËt vÒ ch¨n nu«i b»ng thøc ¨n c«ng nghiÖp nh­ c¸ch pha trén thøc ¨n, cho lîn ¨n vµo giê nµo, chÕ ®é ¨n kÕt hîp víi viÖc uèng n­íc nh­ thÕ nµo th× c©n b»ng l­îng thøc ¨n ngÊm vµo c¬ thÓ... v× kh«ng cã kü thuËt vµ cho ¨n kiÓu tù ph¸t nh­ vËy dÉn tíi ®Çu t­ chi phÝ thøc ¨n c«ng nghiÖp lín mµ hiÖu qu¶ kh«ng cao - Gièng lîn trong ch¨n nu«i hé gia ®×nh chñ yÕu lµ c¸c gièng lîn néi hoÆc lîn lai cã tû lÖ m¸u ngo¹i thÊp, tû lÖ mì cao cho nªn khã tiªu thô nhÊt lµ xuÊt khÈu. - Qu¸ tr×nh t¸i ®µn gia sóc nhanh - DÔ c¬ giíi ho¸, chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt - ThÞ tr­êng vÒ s¶n phÈm thÞt vµ thÞ tr­êng thøc ¨n gia sóc lu«n biÕn ®éng, ch­a thùc sù æn ®Þnh. Gi¸ thÞt lîn lªn xuèng bÊp bªnh. ThÞ tr­êng chñ yÕu lµ néi ®Þa nªn gi¸ thÞt lîn còng chÞu ¶nh h­ëng cña tÝnh thêi vô trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp g©y kh«ng Ýt rñi ro cho ng­êi s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã thÞ tr­êng thøc ¨n gia sóc tuy hiÖn nay phæ biÕn nh­ng gi¸ b¸n s¶n phÈm thøc ¨n ch¨n nu«i tíi ng­êi ch¨n nu«i lµ rÊt cao, chÊt l­îng mÆt hµng thøc ¨n gia sóc do nhiÒu c«ng ty s¶n xuÊt kh«ng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc nªn kÐm chÊt l­îng, ng­êi d©n bá tiÒn mua thøc ¨n ch¨n nu«i víi gi¸ ®¾t nh­ng l¹i kh«ng ®­îc mÆt hµng tèt, tèn kÐm mµ hiÖu qu¶ kh«ng cao. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nªu trªn ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn cña huyÖn Gia Léc nãi riªng vµ ngµnh ch¨n nu«i lîn n­íc ta nãi chung. 2.1.3. Mét sè ®Æc tÝnh sinh häc cña lîn thÞt + Lîn cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cao Lîn c«ng nghiÖp ngµy nay lµ nh÷ng cç m¸y chuyÓn ho¸ thøc ¨n cã hiÖu qu¶, cã tèc ®é sinh tr­ëng cao. §iÒu nµy ®· rót ng¾n thêi gian nu«i vµ cã nghÜa lµ h¹n chÕ ®­îc rñi ro vÒ kinh tÕ. Mét con lîn n¸i cã thÓ dÔ dµng s¶n xuÊt tõ 10-20 con/løa sau kho¶ng thêi gian cã chöa lµ 114 ngµy vµ trong ®iÒu kiÖn ch¨m sãc nu«i d­ìng tèt lµ cã 2 løa/n¨m. Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt thÞt còng kh¸ cao. Mét con lîn xuÊt chuång trªn 1 t¹ th× sÏ cho 42 kg thÞt, 30 c©n ®Çu, m¸u vµ néi t¹ng ...vµ 28 kg mì, x­¬ng. + Lîn lµ loµi ¨n t¹p vµ cã kh¶ n¨ng chÞu ®ùng ®­îc kham khæ tèt Lîn trong mäi giai ®o¹n kh¸c nhau cã thÓ thÝch hîp ®­îc víi nhiÒu lo¹i thøc ¨n kh¸c nhau. Mét sè gièng cã thÓ thÝch hîp víi khÈu phÇn ¨n cã chÊt l­îng thÊp vµ nhiÒu x¬. Nh÷ng gièng nh­ thÕ nµy cã vai trß quan träng trong hÖ thèng ch¨n nu«i qu¶ng canh. §iÒu nµy ®· ®­îc chøng minh trong thùc tÕ ë mét sè quèc gia mµ ë ®ã ng­êi ta sö dông rau xanh nhiÒu vµ bæ xung mét l­îng nhá protein. Tuy nhiªn trong hÖ thèng ch¨n nu«i hiÖn ®¹i nh÷ng thuËn lîi nµy kh«ng cßn ®­îc øng dông n÷a. KhÈu phÇn ¨n cã tû lÖ x¬ cao, thÊp protein sÏ lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng sinh tr­ëng cña lîn. Víi tr­êng hîp nµy lîn vÉn cã kh¶ n¨ng tån t¹i nh­ng hiÖu qu¶ thÊp vµ chÊt l­îng kh«ng cao. + Kh¶ n¨ng thÝch nghi cao Lîn lµ mét nh÷ng vËt nu«i cã kh¶ n¨ng thÝch nghi cao, chÞu ®ùng ®­îc kham khæ tèt ®ång thêi nã còng lµ mét vËt th«ng minh dÔ huÊn luyÖn. Tõ ®Æc ®iÓm ®ã ®· t¹o cho lîn cã kh¶ n¨ng sinh tån cao trong c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa lý m«i tr­êng kh¸c nhau v× vËy ®Þa bµn ph©n bæ cña ®µn lîn réng kh¾p n¬i. Lîn cã líp da dÇy ®Ó chèng l¹nh cßn vïng nãng chóng t¨ng c­êng h« hÊp vµ gi¶i nhiÖt. Tr­íc ®©y lîn ®­îc ch¨n nu«i theo ph­¬ng thøc tËn dông chóng sinh tr­ëng rÊt chËm nh­ng l¹i cã kh¶ n¨ng chèng chÞu bÖnh tËt vµ duy tr× sù sèng cao. Ng­êi d©n chØ bá chót thêi gian ®Ó ch¨m sãc vµ nu«i d­ìng chóng. TÊt c¶ c¸c ®Æc tÝnh ®ã ®· ®¸p øng yªu cÇu cña con ng­êi, gióp con ng­êi cã nhiÒu thêi gian ®Ó lµm c¸c c«ng viÖc kh¸c, n©ng cao thu nhËp ®Ó ®¶m b¶o cuèc sèng gia ®×nh hä tèt h¬n + Lîn lµ lo¹i vËt nu«i dÔ huÊn luyÖn Lîn lµ lo¹i ®éng vËt dÔ huÊn luyÖn th«ng qua viÖc thiÕt lËp ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn. VÝ dô nh­ ta cã thÓ huÊn luyÖn cho lîn trong chuång vÞ trÝ nµo ¨n, vÞ trÝ nµo n»m vµ vÞ trÝ nµo th¶i ph©n. + Lîn cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ph©n bãn tèt Gièng nh­ lo¹i gia sóc, gia cÇm, lîn ®ãng gãp mét l­îng ph©n bãn ®¸ng kÓ cho trång trät. Mét con lîn tr­ëng thµnh cã thÓ s¶n xuÊt tõ 600-730kg ph©n bãn/n¨m. Hµm l­îng nit¬ trong ph©n t­¬i vµo kho¶ng 0.5-0.6%; ph«tph¸t 0.5%, kali 0.4%. ë ViÖt Nam ph©n lîn lµ ph©n h÷u c¬ chñ yÕu cung cÊp cho trång trät, ®Æc biÖt lµ nghÒ trång rau. ë mét sè quèc gia n¬i mµ trång mÝa lµ mét nghÒ chñ ®¹o nh­ philipin ph©n lîn ®­îc dÉn trùc tiÕp tõ tr¹i nu«i lîn ra ®ång mÝa ®Ó võa cã chøc n¨ng t­íi tiªu vµ n©ng cao ®é mµu mì cho ®Êt. 2.1.4. Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ sù ph¸t triÓn nãi chung vµ ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt nãi riªng. 2.1.4.1. Kh¸i niÖm vÒ sù ph¸t triÓn,sù t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn bÒn v÷ng * Sù ph¸t triÓn vÒ nghÜa hÑp, ®ã lµ sù më réng, khuÕch ch­¬ng ph¸t ®¹t, më mang cña sù vËt, hiÖn t­îng, hoÆc ý t­ëng t­ duy trong ®êi sèng mét c¸ch t­¬ng ®èi hoµn chØnh trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. * Sù t¨ng tr­ëng ®­îc so s¸nh theo c¸c thêi ®iÓm liªn tôc trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh sÏ cho ta kh¸i niÖm tèc ®é t¨ng tr­ëng, ®ã lµ sù t¨ng thªm s¶n l­îng nhanh hay chËm so víi thêi ®iÓm gèc. Tèc ®é t¨ng tr­ëng ®­îc tÝnh b»ng tû lÖ phÇn tr¨m th«ng qua viÖc so s¸nh quy m« cña 2 thêi kú. * Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ mét lo¹i ph¸t triÓn lµnh m¹nh võa ®¸p øng ®­îc nhu cÇu hiÖn t¹i, l¹i võa kh«ng x©m ph¹m ®Õn lîi Ých t­¬ng lai [1]. 2.1.4.2. Néi dung cña ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt Néi dung cña ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt bao gåm nhiÒu néi dung c¬ b¶n nh­ ph¸t triÓn quy m« ®µn lîn, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt ch¨n nu«i lîn, c«ng t¸c phßng trõ dÞch bÖnh cho ®µn lîn, chi phÝ ®Çu vµo vµ doanh thu b¸n ra cña s¶n phÈm thÞt lîn, c«ng t¸c vÒ gièng lîn nu«i thÞt...nh÷ng néi dung trªn sÏ ®­îc cô thÓ ho¸ trong luËn v¨n nghiªn cøu. 2.1.4.3. Nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn * C¸c yÕu tè vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn C¸c nh©n tè tù nhiªn lµ tiÒn ®Ò c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn vµ ph©n bè n«ng nghiÖp. Mçi lo¹i c©y trång, vËt nu«i chØ cã thÓ sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn nhÊt ®Þnh. C¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn quan träng hµng ®Çu lµ ®Êt, n­íc vµ khÝ hËu. Chóng sÏ quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng nu«i trång c¸c lo¹i c©y, con cô thÓ trªn tõng l·nh thæ, kh¶ n¨ng ¸p dông c¸c quy tr×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®ång thêi cã ¶nh h­ëng lín ®Õn n¨ng suÊt c©y trång, vËt nu«i. Trong m«i tr­êng ch¨n nu«i, vËt nu«i lµ c¬ thÓ sèng, sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn vµ ph¸t dôc cña chóng phô thuéc vµo nh÷ng quy luËt nhÊt ®Þnh, c¸c quy luËt nµy chÞu sù khèng chÕ bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn rÊt phøc t¹p. Thùc tÕ cho thÊy, ®Êt, n­íc, khÝ hËu vµ thêi tiÕt cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt víi c©y trång vËt nu«i, mèi quan hÖ nµy thÓ hiÖn b»ng c¸c quy luËt quan hÖ qua l¹i chÆt chÏ, nghiªm kh¾c vµ rÊt phøc t¹p. Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ trong ch¨n nu«i nãi riªng, hiÓu vµ n¾m b¾t c¸c quy luËt tù nhiªn ®Ó vËn dông vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ yÕu tè lµm nªn thµnh c«ng cña n«ng hé * YÕu tè kü thuËt + Yªu cÇu ch¨n nu«i lîn thÞt Lîn thÞt ph¶i cã tèc ®é sinh tr­ëng tèt, tiªu tèn thøc ¨n thÊp, tèn Ýt c«ng ch¨m sãc nu«i d­ìng, phÈm chÊt thÞt tèt Tèc ®é sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña lîn thÞt ®­îc coi lµ chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt qua träng trong qu¸ tr×nh theo dâi vµ ®¸nh gi¸ thµnh c«ng hay kh«ng thµnh c«ng cña ch¨n nu«i lîn thÞt Tiªu tèn thøc ¨n thÊp cho 1 kg t¨ng träng Thøc ¨n chiÕm tõ 67-70 kg gi¸ thµnh cña thÞt lîn, do vËy muèn gi¶m gi¸ thµnh t¨ng hiÖu qu¶ ch¨n nu«i lîn tr­íc hÕt ph¶i gi¶m chi phÝ thøc ¨n. Trong ®iÒu kiÖn ch¨n nu«i n­íc ta tiªu tèn thøc ¨n th­êng tõ 3-3,5 kg cho 1 kg t¨ng träng víi møc n¨ng l­îng (1 kg = 2900-3000kcal) ë khu vùc ch¨n nu«i n«ng hé. Tuy nhiªn nhiÒu n«ng hé cã thÓ gi¶m chi phÝ thøc ¨n thÊp h¬n. PhÈm chÊt thÞt lîn tèt Lîn thÞt ph¶i cã tû lÖ n¹c > 40%, cµng cao n¹c cµng tèt. Do nhu cÇu thÞ tr­êng vÒ tû lÖ thÞt lîn cã chÊt l­îng cao, ®Æc biÖt ë vïng ®« thÞ tû lÖ n¹c ph¶i tõ 52% trë lªn. Do vËy viÖc n©ng cao tû lÖ n¹c trong th©n thÞt gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ch¨n nu«i lîn thÞt. - YÕu tè vÒ gièng Ch¨n nu«i lîn thÞt ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ ë n­íc ta, nã kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh lµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, gãp phÇn lµm t¨ng thu nhËp cho hé n«ng d©n vµ ®¸p øng nhu cÇu vÒ s¶n phÈm thÞt lîn trong vµ ngoµi n­íc. §Ó viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt ë ViÖt Nam ngµy cµng kh¼ng ®Þnh th­¬ng hiÖu trªn thÞ tr­êng th× viÖc lùa chän gièng lîn chÝnh lµ mét m¾t xÝch quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ trong ch¨n nu«i. Gièng vËt nu«i lµ tiÒn ®Ò ®Ó ph¸t triÓn ngµnh ch¨n nu«i, lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó t¨ng quy m« vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng gia sóc. Gièng cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng chi phèi ®Õn nhiÒu biÖn ph¸p kinh tÕ kü thuËt vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña ngµnh ch¨n nu«i. Nh÷ng gièng vËt nu«i tèt ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu cho n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng thÝch øng vµ chèng chÞu dÞch bÖnh. ChÝnh v× vËy, ®Ó cã con gièng tèt chóng ta cÇn quan t©m viÖc lai t¹o, chän läc gièng, qu¶n lý tèt c¸c nguån gen gièng lµm c¬ së cho c«ng t¸c lai t¹o. X©y dùng c¬ cÊu gièng hîp lý phï hîp víi m«i tr­êng nu«i d­ìng, phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña tõng khu vùc vµ tõng ®Þa ph­¬ng. Muèn chän ®­îc lîn gièng ®Ó nu«i thÞt cÇn ph¶i c¨n cø vµo c¸c yÕu tè c¬ b¶n sau ®©y: H­íng ch¨n nu«i lîn (nu«i lîn lÊy n¹c hay lÊy mì); Tuú theo thÞ hiÕu cña tõng ®Þa ph­¬ng vµ thÞ tr­êng tiªu dïng; Dùa vµo ®iÒu kiÖn ch¨n nu«i cña tõng c¬ së [6]. - YÕu tè vÒ thøc ¨n ch¨n nu«i Thøc ¨n trong ch¨n nu«i ®­îc coi lµ biÖn ph¸p hµng ®Çu quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ®µn gia sóc, cã con gièng tèt mµ thøc ¨n kh«ng tèt th× vËt nu«i kh«ng thÓ sinh s¶n vµ ph¸t triÓn tèt. Thøc ¨n lµ ®iÒu kiÖn nu«i d­ìng, lµ c¬ së n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña gia sóc. Tèc ®é t¸i s¶n xuÊt ®µn vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ngµnh ch¨n nu«i phô thuéc trùc tiÕp vµo møc ®é ®¶m b¶o thøc ¨n. X©y dùng khÈu phÇn thøc ¨n ®¸p øng nhu cÇu cña gia sóc phï hîp víi tõng giai ®o¹n sinh tr­ëng nh»m mang l¹i hiÖu qu¶ cao trong ch¨n nu«i lµ rÊt cÇn thiÕt. Trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau cña ®µn lîn th× nhu cÇu thøc ¨n còng ph¶i kh¸c nhau. Lîn con míi liÕm m¸ng ta kh«ng thÓ cho ¨n theo khÈu phÇn cña lîn to ®­îc vµ ng­îc l¹i. Nh­ vËy, viÖc sö dông thøc ¨n ph¶i theo ®óng quy tr×nh kü thuËt nu«i d­ìng, phï hîp víi nhu cÇu sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña tõng giai ®o¹n. Ngµy nay, thøc ¨n cho lîn kh«ng cßn lµ vÊn ®Ò thêi vô nh­ x­a n÷a v× c«ng nghiÖp chÕ biÕn thøc ¨n ch¨n nu«i ph¸t triÓn nhanh h¬n c¸c giai ®o¹n kh¸c, t¨ng trung b×nh 15,5%/n¨m, thøc ¨n c«ng nghiÖp chiÕm gÇn 39% tæng thøc ¨n tinh, ®¹t gi¸ trÞ s¶n l­îng gÇn 20.000 tû ®ång vµo n¨m 2005. TËn dông phÕ phô phÈm trong trång trät ®Ó lµm thøc ¨n ch¨n nu«i lîn lµ tèt nh­ng ®Çu t­ vµo thøc ¨n c«ng nghiÖp ®­a vµo trong ch¨n nu«i lîn sÏ mang l¹i hiÖu kinh tÕ cao h¬n, thêi gian nu«i ng¾n h¬n, chi phÝ cho ngµy c«ng lao ®éng thÊp h¬n. - YÕu tè c«ng t¸c thó y Nh÷ng n¨m qua, dÞch bÖnh gia sóc, gia cÇm trªn toµn quèc diÔn biÕn rÊt phøc t¹p t¸c ®éng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh ch¨n nu«i. Gia sóc lµ sinh vËt sèng cã hÖ thÇn kinh cao cÊp, rÊt mÉn c¶m víi m«i tr­êng sèng, trong m«i tr­êng ch¨n nu«i cã rÊt nhiÒu mÇm mèng dÞch bÖnh g©y h¹i cho søc khoÎ vËt nu«i, lµm h¹n chÕ sù sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña vËt nu«i, ¶nh h­ëng ®Õn n¨ng suÊt ch¨n nu«i. MÆt kh¸c hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm ch¨n nu«i phôc vô cho nhu cÇu ®êi sèng cña con ng­êi ®Òu cÇn nh÷ng s¶n phÈm s¹ch, kh«ng cã dÞch bÖnh. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã th× c«ng t¸c thó y cÇn ph¶i ®­îc chó träng, phßng bÖnh vµ kÞp thêi diÖt gän nh÷ng æ bÖnh ngay tõ khi míi ph¸t sinh bÖnh. X©y dùng chuång tr¹i ph¶i theo ®óng quy tr×nh, c«ng t¸c tiªm phßng ph¶i ®­îc tæ chøc ®Þnh kú, c«ng t¸c kiÓm dÞch chÆt chÏ, t¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn gi¸o dôc chuyÓn giao kiÕn thøc ch¨n nu«i thó y cho ng­êi ch¨n nu«i. - YÕu tè quy tr×nh kü thuËt Trong ch¨n nu«i lîn nãi chung vµ ngµnh ch¨n nu«i nãi riªng, g¾n víi ®Æc tÝnh sinh häc cña vËt nu«i, c¸c ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu rÊt phøc t¹p cho nªn vai trß cña kh©u kü thuËt trong ch¨n nu«i ®Æt nªn vÞ trÝ hµng ®Çu. Sù t¸c ®éng cña yÕu tè kü thuËt ®Õn ch¨n nu«i lîn tõ nhiÒu h­íng, tr­íc hÕt lµ tõ ngµnh khoa häc nghiªn cøu vÒ lîn, sau ®ã lµ sù phæ biÕn c¸c kiÕn thøc kü thuËt ®Õn ng­êi ch¨n nu«i do c¸c c¬ quan ®¬n vÞ tiÕn hµnh vµ do b¶n th©n c¸c hé ch¨n nu«i tù häc hái. Ch¨m sãc lîn kh¸c víi viÖc ch¨m sãc ®µn tr©u bß, øng víi thÓ träng th× ph­¬ng thøc vµ kü thuËt ch¨n nu«i kh¸c nhau, giai ®o¹n sinh tr­ëng ph¸t dôc kh¸c nhau kh¶ n¨ng dinh d­ìng kh¸c nhau, kh¶ n¨ng thÝch nghi kh¸c nhau. V× vËy, trong viÖc ch¨n nu«i lîn ta ph¶i cã quy tr×nh kü thuËt ch¨m sãc nu«i d­ìng riªng phï hîp víi ®Æc ®iÓm sinh tr­ëng cña lîn, c¶i tiÕn kh©u ch¨m sãc nu«i d­ìng, t¨ng c­êng b¶o vÖ ®µn gia sóc lµm t¨ng n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ ngµnh ch¨n nu«i. Bªn c¹nh ch¨m sãc ®µn lîn theo ®óng quy tr×nh kü thuËt th× ph­¬ng thøc ch¨n nu«i cã ¶nh h­ëng lín ®Õn n¨ng suÊt vËt nu«i. Tuú vµo môc ®Ých ch¨n nu«i th× còng cã quy tr×nh ch¨m sãc nu«i d­ìng riªng. N¾m ch¾c quy tr×nh kü thuËt vµ ph­¬ng thøc ch¨n nu«i sÏ lµm nªn yÕu tè thµnh c«ng trong viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn. - YÕu tè chuång tr¹i Lîn lµ loµi ®­îc thuÇn d­ìng vµ ®­îc ®­a vµo chuång nu«i tõ l©u ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ thùc phÈm cho con ng­êi. Ngµy nay, ®iÒu kiÖn chuång tr¹i, ch¨m sãc cho lîn ngµy cµng ®­îc n©ng cao nh»m t¨ng hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh nu«i. Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ngµnh ch¨n nu«i, ®iÒu kiÖn chuång tr¹i tõ chç chñ yÕu lµ tËn dông, quy m« nhá ®· chuyÓn dÇn sang theo h­íng hiÖn ®¹i, quy m« lín ngµy cµng ®¸p øng nhu cÇu sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña ®µn lîn. Lîn cã thÓ sèng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khÝ hËu rÊt kh¸c nhau nh­ng chóng chØ thùc sù cho thµnh tÝch s¶n xuÊt cao nhÊt trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu nhÊt ®Þnh phï hîp víi tõng lo¹i lîn, løa tuæi. Do vËy nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n vÒ mét chuång tr¹i hiÖn ®¹i bao gåm tho¸ng m¸t vÒ mïa hÌ, Êm ¸p vÒ mïa ®«ng, tr¸nh giã lïa, thÝch hîp víi sinh lý, sinh tr­ëng, sinh s¶n cña lîn, cã t­êng ng¨n v÷ng ch¾c, nÒn chuång kh«ng qu¸ nh½n nh­ng còng kh«ng qu¸ nh¸m võa dÔ cä röa, võa kh«ng lµm cho lîn hay tr­ît ng·, sè l­îng trong mét ng¨n chuång vµ diÖn tÝch mçi « chuång kh«ng nªn v­ît qu¸ tiªu chuÈn. Trong ch¨n nu«i hiÖn nay, nhÊt lµ ch¨n nu«i lîn cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè nguyªn t¾c vÖ sinh h»ng ngµy vµ tÈy chuång sau mçi lÇn xuÊt lîn, h¹n chÕ cho ng­êi ngoµi ra vµo khu vùc ch¨n nu«i. - YÕu tè chÝnh s¸ch §Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn m¹nh mÏ, ngoµi c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ kü thuËt chñ yÕu, chóng ta cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch t¸c dông tÝch cùc thóc ®Èy ngµnh ch¨n nu«i ph¸t triÓn. Víi c¸c chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc phï hîp víi ng­êi ch¨n nu«i, nã sÏ cã t¸c dông khuyÕn khÝch ng­êi ch¨n nu«i ph¸t triÓn, më réng quy m« ch¨n nu«i. Nhµ n­íc, b»ng c¸c chÝnh s¸ch hç trî vèn hoÆc cho vay vèn víi l·i suÊt ­u ®·i, ng­êi ch¨n nu«i t¨ng nhËn hoÆc vay vèn ®Çu t­ cho ch¨n nu«i. §Çu t­ x©y dùng c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ b¶o qu¶n gièng, ®Çu t­ c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt cho c¸c c¬ së ®ã, cã c¸c chÝnh s¸ch trî gièng ®Ó gi÷ vµ nh©n gièng cao s¶n chÊt l­îng tèt lµ c¸c ®iÒu kiÖn cho ch¨n nu«i lîn ph¸t triÓn. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n, ch¨m lo ®Õn ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña ng­êi ch¨n nu«i, t¹o c¸c ®iÒu kiÖn t¨ng c­êng c¸c dÞch vô phôc vô ch¨n nu«i sÏ hç trî ch¨n nu«i ngµy cµng ph¸t triÓn. V× vËy chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc rÊt quan träng ®Ó khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo cuéc víi ng­êi d©n trong viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i, tiªu thô, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu. - YÕu tè thÞ tr­êng ThÞ tr­êng lµ ®Ých h­íng ®Õn cña tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. ThÞ tr­êng tiªu thô cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ gi¸ c¶ n«ng s¶n. ThÞ tr­êng cßn cã t¸c dông ®iÒu tiÕt ®èi víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c vïng. Gi¸ c¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo, ®Çu ra cña s¶n phÈm ch¨n nu«i ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh ch¨n nu«i nãi chung, nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ. ThÞ tr­êng thÞt lîn ë n­íc ta søc c¹nh tranh cßn rÊt thÊp. V× thÞt lîn tiªu dïng hiÖn nay phÇn lín lµ thÞt lîn lai kinh tÕ 2 gièng lîn ngo¹i vµ néi cã tû lÖ n¹c 38-40% ch­a ®¸p øng s¶n phÈm thÞt chÊt l­îng trªn thÞ tr­êng. Víi møc sèng cña ng­êi d©n hiÖn nay cµng ®­îc n©ng cao, nhu cÇu tiªu thô thÞt cµng t¨ng, yªu cÇu vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm vµ sö dông thÞt s¹ch nhiÒu h¬n nªn viÖc ®ßi hái vÒ s¶n phÈm thÞt s¹ch, cã chÊt l­îng cao lµ xu thÕ chung cña thÞ tr­êng néi t¹i. Khi nhu cÇu vÒ thÞt lîn ®¸p øng nhu cÇu ®ñ trong n­íc th× viÖc xuÊt khÈu thÞt lîn lµ môc tiªu h­íng tíi. Hµng n¨m, n­íc ta xuÊt khÈu ®­îc mét khèi l­îng s¶n phÈm h¹n chÕ. Tõ n¨m 2001-2006, b×nh qu©n mçi n¨m xuÊt khÈu ®­îc tõ 18-20 ngµn tÊn/n¨m, chiÕm kho¶ng 1-3% tæng s¶n l­îng thÞt lîn s¶n xuÊt trong n­íc. Nguyªn nh©n do tËp qu¸n ch¨n nu«i tËn dông, ph©n t¸n, quy m« nhá, n¨ng xuÊt thÊp, chÊt l­îng s¶n phÈm thÞt kh«ng c¹nh tranh ®­îc víi thÞ tr­êng ngoµi n­íc. §Ó chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng chóng ta cÇn thay ®æi nhanh c¸c gièng lîn cã tû lÖ n¹c cao, ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt theo h­íng c«ng nghiÖp, phæ biÕn c¸c c«ng nghÖ ch¨n nu«i theo h­íng c«ng nghiÖp tiªn tiÕn. §©y lµ h­íng ®i ®óng ®¾n nh»m ph¸t triÓn nhanh ®µn lîn thÞt ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. - C¸c yÕu tè vÒ m«i tr­êng Tæ chøc N«ng l­¬ng thÕ giíi (FAO) võa thõa nhËn, ch¨n nu«i ®ang ®­îc coi lµ mét ngµnh g©y « nhiÔm lín, thËm chÝ lín h¬n møc g©y « nhiÔm cña ngµnh vËn t¶i. ChÊt th¶i cña gia sóc toµn cÇu t¹o ra tíi 65% l­îng Nit¬«xÝt (N2O) trong khÝ quyÓn. §©y lµ lo¹i khÝ cã kh¶ n¨ng hÊp thô n¨ng l­îng mÆt trêi cao gÊp 296 lÇn so víi khÝ CO2. §éng vËt nu«i cßn th¶i ra 9% l­îng khÝ CO2 toµn cÇu, 37% l­îng khÝ Methane (CH4) khÝ cã kh¶ n¨ng gi÷ nhiÖt cao gÊp 23 lÇn khÝ CO2. §iÒu nµy cã nghÜa lµ ch¨n nu«i gia sóc ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh lµ mét t¸c nh©n chÝnh lµm t¨ng hiÖu øng nhµ kÝnh. Ch¨n nu«i gia sóc cßn ®ãng gãp tíi 64% khÝ Amoniac (NH3) thñ ph¹m cña nh÷ng trËn m­a axit. Ngoµi ra, nhu cÇu thøc ¨n, n­íc uèng, tËp tÝnh bÇy ®µn, nhu cÇu b·i ch¨n th¶... cña gia sóc còng ®ang ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng t¸c nh©n chÝnh g©y tho¸i hãa ®Êt n«ng nghiÖp, « nhiÔm nguån n­íc vµ mÊt c©n b»ng hÖ sinh th¸i [7]. ¤ nhiÔm do ch¨n nu«i vµ ®Æc biÖt lµ ch¨n nu«i lîn th× kh«ng chØ lµm h«i tanh kh«ng khÝ mµ cßn ¶nh h­ëng nÆng nÒ tíi nguån n­íc vµ tµi nguyªn ®Êt. DÞch bÖnh ch­a khèng chÕ, ch¨n th¶ trµn lan, ch¨n nu«i nhá lÎ vµ hÇu nh­ kh«ng cã c«ng nghÖ chÕ biÕn chÊt th¶i lµ c¸c nguyªn nh©n lµm ch¨n nu«i lµ ngµnh g©y « nhiÔm m«i tr­êng lín ë n­íc ta vµ lµm ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn søc khoÎ, ®êi sèng cña ng­êi d©n. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò « nhiÔm chÊt th¶i vËt nu«i. §èi víi ch¨n nu«i hé gia ®×nh chóng ta nªn chän gi¶i ph¸p thùc hiÖn x©y dùng hÇm Bi«ga ®Ó xö lý ph©n, n­íc tiÓu, n­íc röa chuång tr¹i ®Ó t¹o ra gas ®un bÕp. Hµng ngµy vÖ sinh chuång tr¹i s¹ch sÏ, thu gän ph©n th¶i, ®µo hè ñ ph©n bãn cho c©y trång. §èi víi m« h×nh trang tr¹i th× x©y dùng dù ¸n ®­a c¸c tr¹i, hé ch¨n nu«i ra xa khu d©n c­, giao ®Êt cho c¸c hé ch¨n nu«i m« h×nh trang tr¹i ®Ó x©y dùng hÖ thèng chuång tr¹i tõ ®ã nh»m h¹n chÕ dÇn ¶nh h­ëng cña ch¨n nu«i lîn ®Õn m«i tr­êng xung quanh. 2.1.4.4. Xu h­íng ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÞt hiÖn nay Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ch¨n nu«i lîn thÞt kh«ng nh÷ng lµ h­íng ­u tiªn trong ph¸t triÓn ch¨n nu«i ë n­íc ta mµ cßn lµ xu h­íng ph¸t triÓn cña nhiÒu hé ch¨n nu«i gia ®×nh vµ trang tr¹i ch¨n nu«i quèc doanh, t­ doanh trong ph¹m vi c¶ n­íc bëi v× ch¨n nu«i lîn thÞt mang l¹i nguån thu nhËp cao ®ång thêi ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ s¶n phÈm thÞt cã gi¸ trÞ dinh d­ìng cao cña ng­êi d©n. §øng tr­íc xu h­íng vÒ nhu cÇu tiªu dïng thÞt lîn cã chÊt l­îng cao ë trong n­íc cïng víi kh¶ n¨ng xuÊt khÈu s¶n phÈm thÞt lîn sang nhiÒu n­íc, ngµnh ch¨n nu«i lîn nãi chung vµ ch¨n nu«i lîi thÞt nãi riªng cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn râ nÐt vÒ nhiÒu mÆt tõ øng dông tiÕn bé kü thuËt vµo c«ng t¸c chän nh©n gièng, thøc ¨n cña lîn, kü thuËt nu«i d­ìng, ch¨m sãc ®Õn viÖc ®­a m¸y mãc thiÕt bÞ c¬ ®iÖn vµo c«ng viÖc giÕt mæ trong ®ã chóng ta ®· cã nhiÒu cè g¾ng tËp trung c¶i t¹o n©ng cao chÊt l­îng con gièng ._.theo h­íng tû lÖ n¹c cao vµ ph¸t triÓn nhanh ch¨n nu«i lîn ngo¹i nh»m nhanh chãng n©ng cao chÊt l­îng thÞt cung cÊp cho nhu cÇu x· héi vµ cho xuÊt khÈu. Song ®Ó lµm ®­îc viÖc nµy, chóng ta dÇn thay thÕ gièng lîn néi b»ng gièng lîn ngo¹i, lîn lai trong c¸c hé n«ng d©n, t¹o ®µn gièng sinh s¶n cã tÝnh di truyÒn æn ®Þnh ®Ó s¶n xuÊt lîn ®¹t chÊt l­îng cao. B­íc vµo thÕ kû 21, trong xu h­íng chung ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ®ã lµ chóng ta cÇn coi träng ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ë tÇm cao h¬n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mµ cô thÓ lµ ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn theo h­íng tËp trung quy m« trang tr¹i. Theo thèng kª; c¶ n­íc hiÖn cã 17.721 trang tr¹i ch¨n nu«i, t¨ng gÊp 10 lÇn so víi n¨m 2001, trong ®ã miÒn Nam chiÕm 64,4% vµ miÒn B¾c 35,6% [3]. Ch¨n nu«i trang tr¹i ph¸t triÓn nhanh c¶ vÒ sè l­îng, chñng lo¹i vµ quy m« ®· gãp phÇn n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng, t¹o ra khèi l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã, xu h­íng ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn hµng ho¸ theo h­íng bÒn v÷ng ®· ®­îc nhiÒu ®Þa ph­¬ng ë c¸c tØnh phÝa Nam ¸p dông mçi n¨m thu l·i trªn d­íi 500 triÖu ®ång. Tuy nhiªn ®Ó nãi tíi vÊn ®Ò ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn bÒn v÷ng nhÊt lµ ch¨n nu«i lîn hµng ho¸ cã mét sè h¹n chÕ thÓ hiÖn; ®¹i bé phËn ng­êi d©n ch¨n nu«i theo kinh nghiÖm; thiÕu kiÕn thøc chuyªn m«n, Ýt quan t©m vÒ th«ng tin thÞ tr­êng, nÕu cã th× thiÕu cô thÓ; hiÓu biÕt vÒ s¶n xuÊt hµng hãa ch­a trë thµnh tiÒm thøc; kinh tÕ ph¸t triÓn ch­a ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng,... lµ nh÷ng rµo c¶n trong ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn hµng hãa hiÖn nay. 2.1.5. C¸c nguån lùc chñ yÕu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn Nguån lùc lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó tiÕn hµnh mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña bÊt cø ngµnh kinh tÕ nµo nãi chung vµ ngµnh n«ng nghiÖp nãi riªng. C¸c nguån lùc chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i bao gåm: ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn, kü thuËt vµ c«ng nghÖ [4]. Quy m« vµ chÊt l­îng cña c¸c nguån lùc quy ®Þnh quy m« vµ hiÖu qu¶ cña ngµnh n«ng nghiÖp. ViÖc khai th¸c vµ sö dông tèt c¸c nguån lùc t¹o nªn tr¹ng th¸i c©n b»ng cña n«ng tr¹i, cña vïng vµ toµn ngµnh n«ng nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao thu nhËp vµ tÝch luü cho n«ng nghiÖp. Khi nghiªn cøu kinh tÕ nguån lùc cÇn ph¶i ®øng trªn quan ®iÓm kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr­êng mµ xem xÐt ®Ó tõ ®ã cã c¸c chÝnh s¸ch sö dông hîp lý vµ bÒn v÷ng c¸c nguån lùc ®ã. C¸c ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng trong n«ng nghiÖp tuú thuéc vµo ph¹m vi vµ quy m« mµ sö dông nguån lùc. Bëi v× c¸c nguån lùc nµy lu«n lu«n khan hiÕm c¶ vÒ l­îng vµ chÊt vµ viÖc sö dông chóng mang tÝnh c¹nh tranh gi÷a c¸c ph­¬ng thøc sö dông kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy ta ph¶i cã ph­¬ng h­íng sö dông c¸c nguån lùc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. *Nguån lùc ®Êt ®ai: Trªn thÕ giíi hiÖn nay, nguån tµi nguyªn ®Êt n«ng nghiÖp rÊt h¹n chÕ, chØ chiÕm 12% diÖn tÝch tù nhiªn, trong khi sè d©n vÉn kh«ng ngõng t¨ng lªn. §Êt ®ai lµ c¬ së ®Çu tiªn, quan träng nhÊt ®Ó tiÕn hµnh trång trät, ch¨n nu«i. Quü ®Êt, tÝnh chÊt ®Êt vµ ®é ph× cña ®Êt cã ¶nh h­ëng ®Õn quy m«, c¬ cÊu, n¨ng suÊt vµ sù ph©n bè c©y trång, vËt nu«i. §Êt nµo, c©y Êy. Kinh nghiÖm d©n gian ®· chØ râ vai trß cña ®Êt ®èi víi sù ph¸t triÓn vµ ph©n bè n«ng nghiÖp. §Êt ®ai lµ t­ liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ cña hé n«ng d©n nãi riªng. Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt ch¨n nu«i, ®Êt ®ai ®­îc sö dông ®Ó x©y dùng chuång tr¹i. Quy m« ch¨n nu«i cµng lín th× diÖn tÝch ®Êt sö dông cµng nhiÒu. ChÝnh v× vËy, nguån lùc ®Êt ®ai rÊt cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi ho¹t ®éng ch¨n nu«i cña hé * Lao ®éng: Lao ®éng lµ ho¹t ®éng cã ý thøc cña con ng­êi, ®ã lµ qu¸ tr×nh con ng­êi sö dông c«ng cô lao ®éng t¸c ®éng lªn ®èi t­îng lao ®éng c¶i biÕn nã t¹o ra s¶n phÈm ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña m×nh vµ cña x· héi. Nguån lao ®éng cña n«ng hé lµ toµn bé nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng tham gia lao ®éng. Lao ®éng n«ng hé diÔn ra trong ph¹m vi réng lín, ®a d¹ng vÒ ®Þa bµn vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt. PhÇn lín lao ®éng trong n«ng hé Ýt ®­îc ®µo t¹o, mang tÝnh thêi vô, tr×nh ®é thÊp, kü thuËt l¹c hËu. ChÝnh v× vËy, b¶n th©n c¸c n«ng hé ph¶i häc hái, tËn dông nh÷ng kiÕn thøc cña c¸n bé khuyÕn n«ng truyÒn ®¹t vµ kinh nghiÖm cña nh÷ng hé thµnh c«ng trong ch¨n nu«i ®Ó vËn dông lµm sao cã hiÖu qu¶ trong viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i, n©ng cao thu nhËp kinh tÕ hé gia ®×nh [5]. * Nguån lùc vèn: Vèn lµ gi¸ trÞ tµi s¶n vµ ®Çu vµo dïng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña n«ng hé. Vèn cña n«ng hé cã thÓ cã ®­îc tõ c¸c nguån thõc kÕ khi t¸ch hé, phÇn tiÕt kiÖm tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña hé, tõ c¸c nguån tµi trî, vèn vay... Vèn rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c hé n«ng d©n, nhÊt lµ trong ch¨n nu«i lîn thÞt nhu cÇu vÒ vèn lµ rÊt lín. Bëi v× ch¨n nu«i lîn gièng ngo¹i chi phÝ vÒ ®Çu vµo nh­: gièng, thøc ¨n lµ rÊt cao. Do ®ã, ®Ó cã thÓ chuyÓn sang h×nh thøc ch¨n nu«i míi nµy, n«ng hé cÇn ph¶i tÝch tr÷ l­îng vèn ®Çu t­ lµ rÊt lín 2.1.6. Mét sè rñi ro gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh ch¨n nu«i lîn thÞt + Rñi ro do khÝ hậu, thêi tiÕt N­íc ta lµ mét n­íc cã khÝ hËu nhiÖt ®íi, n¬i xuÊt ph¸t cña nhiÒu dÞch bÖnh cã tÝnh chÊt khu vùc. Tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 10 hµng n¨m, ®©y lµ thêi ®iÓm thuËn lîi nhÊt cho dÞch bÖnh bïng ph¸t nh­ dÞch tiªu ch¶y ë lîn, dÞch tô huyÕt trïng, phã th­¬ng hµn, dÞch lë måm long mãng, dÞch bÖnh tai xanh ®ang xÈy ra ®èi víi ®µn lîn trªn ph¹m vi c¶ n­íc. KÕt qu¶ ph©n tÝch cÊu tróc gen virus g©y bÖnh tai xanh ë ViÖt Nam do Mü vµ Trung Quèc tiÕn hµnh ®· kh¼ng ®Þnh tuýp nµy thuéc chñng B¾c Mü cã ®éc lùc cao. §Æc biÖt lµ khi thêi tiÕt thay ®æi, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho virus g©y bÖnh tai xanh vµ c¸c mÇm bÖnh kh¸c cïng ph¸t triÓn. ThËm chÝ, khi lîn ®­îc ®iÒu trÞ ®· khái vÒ c¸c triÖu chøng l©m sµng, virus vÉn tiÕp tôc ®­îc bµi th¶i, ph¸t t¸n ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng. Nªn dÞch tai xanh t¸i bïng næ ë bÊt cø ®Þa ph­¬ng nµo, ë bÊt cø thêi ®iÓm nµo lµ rÊt lín + Rñi ro dÞch bÖnh Trong thêi gian võa qua, hé ch¨n nu«i lîn lu«n gÆp ph¶i nh÷ng rñi ro vÒ dÞch bÖnh truyÒn nhiÔm nh­; tô huyÕt trïng, dÞch t¶ lîn, ®ãng dÊu lîn, dÞch bÖnh lîn tai xanh…nh÷ng dÞch bÖnh nµy ¶nh h­ëng rÊt xÊu ®Õn ®µn lîn. DÞch t¶ lîn vÉn g©y rñi ro rÊt lín ®Õn viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn. HiÖn nay ë n­íc ta xuÊt hiÖn mét lo¹i dÞch bÖnh míi ë ®µn lîn cßn ®­îc gäi lµ dÞch lîn tai xanh. DÞch bÖnh nµy ®­îc vÝ nh­ mét c¬n lò quÐt víi ngµnh ch¨n nu«i, khi nã ®· qua vïng nµo th× vïng ®ã sÏ bÞ cuèn tr«i theo nã. §iÒu ®¸ng lo ng¹i lµ nguy c¬ khan hiÕm thÞt lîn, ®Æc biÖt lµ ®µn lîn gièng sÏ rÊt lín v× dÞch bÖnh nµy chñ yÕu tÊn c«ng vµo ®µn lîn n¸i. DÞch tai xanh l©y lan réng t¹i c¸c tØnh miÒn Trung vµ miÒn B¾c ®· ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn ngµnh ch¨n nu«i nãi chung vµ lµm thiÖt h¹i rÊt lín vÒ mÆt kinh tÕ ®èi víi hé ch¨n nu«i. §Ó gi¶m thiÓu thiÖt h¹i vÒ mÆt kinh tÕ ®èi víi rñi ro dÞch bÖnh ®µn lîn th× c«ng t¸c thó y còng nh­ viÖc phßng bÖnh, ch÷a bÖnh cho ®µn lîn cÇn ph¶i ®­îc n©ng cao. §èi víi lîn con nu«i thÞt th× cÇn ph¶i ®­îc tiªm phßng c¸c lo¹i vacsin nh­ v¨csinh s­ng phï ®Çu, vacsinh dÞch t¶ lîn..§èi víi lîn thÞt th× trong qu¸ tr×nh nu«i ph¶i cho ¨n c¸c lo¹i thuèc phßng bÖnh, khi xuÊt b¸n ph¶i mua thuèc tÈy chuång diÖt c¸c lo¹i nÊm mèc nh»m tr¸nh vi rót, vi khuÈn tÊn c«ng vµo ®µn lîn sau. + Rñi ro vÒ gièng Trong ch¨n nu«i, lîn lµ vËt nu«i phæ biÕn ®em l¹i thu nhËp cho c¸c hé gia ®×nh vµ c¸c c¬ së ch¨n nu«i. §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ch¨n nu«i hiÖu qu¶, gièng tèt lµ yÕu tè quan träng hµng ®Çu, quyÕt ®Þnh tíi n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm vËt nu«i. Tuy nhiªn hiÖn nay cã mét thùc tÕ lµ bµ con n«ng d©n ë nhiÒu n¬i l©u nay ch¨n nu«i tù ph¸t, thiÕu th«ng tin vÒ gièng vµ lu«n bÞ ®éng trong kh©u chän mua lîn gièng nªn viÖc mua lîn gièng tr«i næi ngoµi thÞ tr­êng g©y ra rÊt nhiÒu rñi ro cho ng­êi d©n vÒ bÖnh tËt, chÊt l­îng gièng còng nh­ gi¸ c¶. Mua ph¶i nguån gièng kÐm chÊt l­îng dÉn tíi cho n¨ng suÊt thÊp hoÆc ph¶i ®èi phã víi nguy c¬ dÞch bÖnh triÒn miÒn th× thiÖt h¹i kinh tÕ lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. BiÖn ph¸p nh»m tr¸nh rñi ro vÒ gièng tr­íc hÕt ph¶i ë chÝnh hé ch¨n nu«i, hé ph¶i chÞu khã häc hái kinh nghiÖm nh÷ng hé thµnh c«ng trong ch¨n nu«i, t×m mua s¸ch h­íng dÉn kh©u chän gièng lîn tèt hiÖn cã b¸n rÊt nhiÒu trªn thÞ tr­êng s¸ch ®Ó ®äc vµ tÝch luü kinh nghiÖm cho hé. Bªn c¹nh ®ã c¸c cÊp, c¸c ngµnh ®Þa ph­¬ng nªn t¹o dùng ý t­ëng x©y dùng tæ lîn gièng cho bµ con cïng tham gia ý t­ëng nµy. Môc ®Ých cña tæ lµ c¶i thiÖn chÊt l­îng ®µn lîn gièng, chia sÎ, n©ng cao nh÷ng kiÕn thøc chän läc gièng lîn tèt tõ ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng hiÓu biÕt vÒ chän gièng còng nh­ ph¸t triÓn ®µn lîn lµm t¨ng thu nhËp cho céng ®ång nh©n d©n tõ viÖc ch¨n nu«i lîn. + Rñi ro vÒ tµi chÝnh: Lµ rñi ro liªn quan ®Õn sö dông tÝn dông g©y ra, nã biÓu hiÖn sù mÊt an toµn tµi chÝnh. C¸c rñi ro vÒ tµi chÝnh trong ch¨n nu«i nh­ rñi ro vÒ thu nhËp cña hé, sù thay ®æi l·i xuÊt theo h­íng bÊt lîi cho hé ch¨n nu«i lµm cho hé kh«ng cã kh¶ n¨ng duy tr× vµ ph¸t triÓn vèn ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ch¨n nu«i cña hé. + Rñi ro thÞ tr­êng: Lµ thiÖt h¹i do biÕn ®éng cña thÞ tr­êng g©y ra. Trong ch¨n nu«i lîn thÞt, hé ch¨n nu«i cã thÓ gÆp rñi ro vÒ thÞ tr­êng do gi¸ c¶ s¶n phÈm thÊp hoÆc ®Çu ra cña s¶n phÈm kh«ng tiªu thô ®­îc do ng­êi tiªu dïng cã thÓ thay ®æi së thÝch, chuyÓn tõ ¨n thÞt lîn sang ¨n c¸c lo¹i thùc phÈm kh¸c dÉn ®Õn l­îng cung thÞt trªn thÞ tr­êng d­ thõa, hoÆc ng­îc l¹i. Mét yÕu tè rñi ro kh¸c còng x¶y ra trªn thÞ tr­êng ®èi víi hé ch¨n nu«i lîn lµ thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, c¸c lo¹i chi phÝ ®Çu vµo cho viÖc tiÕn hµnh s¶n xuÊt ch¨n nu«i nh­ gièng, thøc ¨n gia sóc, thuèc thó y qu¸ cao, ®iÒu nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn thua lç nhiÒu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Do vËy, ®Ó h¹n chÕ ®­îc rñi ro cÇn cã thÞ tr­êng tiªu thô æn ®Þnh vµ cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng kÞp thêi cho hé ch¨n nu«i. + C¸c rñi ro kh¸c Rñi ro vÒ mÆt tæ chøc, rñi ro vÒ ph¸p lý lµ rñi ro liªn quan ®Õn c¸c quy ®Þnh, chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ. Nguyªn nh©n do ra ®êi hoÆc thay ®æi luËt ph¸p chÝnh s¸ch quy ®Þnh cña chÝnh phñ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ra quyÕt ®Þnh cña hé ch¨n nu«i, sù thiÕu hôt ng©n s¸ch, kh¶ n¨ng hç trî cña chÝnh phñ khi dÞch bÖnh bïng ph¸t xÈy ra ®èi víi ®µn gia sóc. Ngoµi ra mèi ®e do¹ gi¶m cÊp cña m«i tr­êng lµm gi¶m kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn trong n«ng hé. 2.1.7. Quan ®iÓm cña §¶ng vµ nh÷ng chÝnh s¸ch cña §¶ng, nhµ n­íc vÒ ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn nãi chung vµ ch¨n nu«i lîn thÞt nãi riªng NhËn thÊy vÞ trÝ quan träng cña ngµnh ch¨n nu«i lîn trong c¬ cÊu kinh tÕ ®Êt n­íc, ngay trong nh÷ng n¨m sau ®æi míi, nhiÒu chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n­íc vÒ ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn nãi chung ®­îc ®­a vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt; tõ chØ thÞ 100 cña Ban bÝ th­ vÒ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý n«ng nghiÖp ®Õn NghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ, n«ng nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ ngµnh ch¨n nu«i nãi riªng b­íc sang mét giai ®o¹n ph¸t triÓn míi, giai ®o¹n ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ víi quy m« ngµy cµng lín. Cô thÓ ®èi víi ph¸t triÓn ch¨n nu«i; ng­êi n«ng d©n ®· chuyÓn tõ viÖc ch¨n nu«i lîn trong c¸c HTX vÒ nu«i t¹i nhµ theo ph­¬ng thøc tù lµm tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ®­a ra lµ tõng b­íc hoµn thiÖn nh÷ng chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch nh»m ph¸t triÓn ch¨n nu«i ®Æc biÖt lµ chó ý ®Õn ch¨n nu«i lîn mét ngµnh s¶n xuÊt truyÒn thèng vµ chiÕm tû träng cao trong ch¨n nu«i. VÒ vÊn ®Ò nµy ®· ®­îc thÓ hiÖn râ trong c¸c Th«ng t­, NghÞ ®Þnh, QuyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ nh­; QuyÕt ®Þnh sè 166/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ngµy 26/10/2001 vÒ gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn xuÊt khÈu tõ 2001-2010, QuyÕt ®Þnh sè 255/1999/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ngµy 10/12/2000 vÒ hç trî gièng cho ch¨n nu«i lîn thêi kú 2000-2005, QuyÕt ®Þnh sè 166/2001/Q§-TTg vÒ viÖc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn hµng ho¸ nh»m ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô thÞt lîn trong n­íc vµ xuÊt khÈu, t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n. Néi dung cña QuyÕt ®Þnh nµy chñ yÕu lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n trong vÊn ®Ò ®Çu vµo nh­ ­u ®·i vèn, chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt, khuyÕn n«ng...®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµo cuéc víi ng­êi d©n trong viÖc ch¨n nu«i, thu gom, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu [8]. Song song víi viÖc ®ã, Bé th­¬ng m¹i còng t×m c¸ch hç trî c¸c tæ chøc, c¸ nh©n xuÊt khÈu thÞt lîn duy tr× thÞ tr­êng tiªu thô ë n­íc ngoµi, tiÕp tôc t×m kiÕm thÞ tr­êng míi. Trong ®Ò ¸n xuÊt khÈu thÞt lîn tíi n¨m 2010, Bé n«ng nghiÖp&PTNT ®· ®­a ra môc tiªu ®Õn n¨m 2010 sÏ cã kho¶ng 100.000 tÊn thÞt lîn ®­îc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nga vµ 140.000 tÊn vµo c¸c thÞ tr­êng Hång k«ng, Malaixia. Nhê t¸c ®éng tÝch cùc cña chÝnh s¸ch trªn ®· thóc ®Èy ch¨n nu«i lîn nãi chung ph¸t triÓn m¹nh mÏ, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ë n­íc ta. 2.2 . C¬ së thùc tiÔn 2.2.1. T×nh h×nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ë viÖt nam trong thêi gian qua Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong thêi kú ®æi míi, ngµnh ch¨n nu«i nãi chung vµ ch¨n nu«i lîn thÞt nãi riªng ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng kÓ. Theo T¹p chÝ Ch¨n nu«i gia sóc quèc tÕ (n¨m 2005), ViÖt Nam ®øng vÞ trÝ thø 5 cña 10 n­íc cã sè ®Çu lîn cao nhÊt thÕ giíi sau (Trung Quèc, Mü, Braxin, Céng hßa Liªn bang §øc, Ph¸p). Trong thêi gian qua, s¶n l­îng thÞt lîn s¶n xuÊt trong n­íc cã sù t¨ng tr­ëng rÊt lín, tõ 1,5 triÖu tÊn n¨m 2001 t¨ng lªn 2,28 triÖu tÊn n¨m 2005 (10,12%/n¨m), ®¹t kho¶ng 19Kg thÞt h¬i/ng­êi (15,3 kg thÞt xÎ/ng­êi) n¨m 2001 vµ 28kg thÞt h¬i/ng­êi (19,6 kg thÞt xÎ/ng­êi) n¨m 2005, so víi c¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ th× vÉn cßn thÊp (Trung Quèc lµ 34,1 kg thÞt xÎ/ng­êi, §µi Loan - 38 kg/ng­êi. Hång K«ng - 55 kg/ng­êi, Th¸i Lan - 30 kg/ng­êi...). N¨m 2006 t¨ng lªn 2,50 triÖu tÊn (10,1%/n¨m) PhÇn lín khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt vÉn chñ yÕu ®­îc tiªu thô trong thÞ tr­êng néi ®Þa (tõ 98-99%). ThÞt lîn lu«n chiÕm tõ 76-77% trong tæng s¶n l­îng thÞt c¸c lo¹i s¶n xuÊt trong n­íc. Riªng n¨m 2004 vµ n¨m 2005, do ¶nh h­ëng cña dÞch cóm gia cÇm tû lÖ thÞt lîn t¨ng lªn t­¬ng øng 80,3 vµ 81,4%. B×nh qu©n thÞt lîn tiªu thô 27,4 kg h¬i/ng­êi/n¨m, t­¬ng ®­¬ng 18,9 kg thÞt xÎ/ng­êi/n¨m 2005 [9]. - VÒ xuÊt khÈu: Chóng ta ph¶i nh×n th¼ng vµo thùc tÕ ®ã lµ phÇn lín c¸c s¶n phÈm thÞt lîn cña ViÖt Nam ®­îc tiªu thô t¹i thÞ tr­êng néi ®Þa, l­îng xuÊt khÈu kh«ng ®¸ng kÓ. Hµng n¨m n­íc ta xuÊt khÈu ®­îc mét khèi l­îng s¶n phÈm h¹n chÕ. Tõ n¨m 2005 ®Õn n¨m 2007, b×nh qu©n mçi n¨m xuÊt khÈu ®­îc tõ 17,7 ngµn tÊn/n¨m, chiÕm kho¶ng 1-3% tæng s¶n l­îng thÞt lîn s¶n xuÊt trong n­íc. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do yÕu tè vÒ thêi tiÕt vµ dÞch bÖnh dÉn tíi s¶n l­îng thÞt lîn gi¶m, gi¶m nhiÒu nhÊt lµ n¨m 2007 xuèng cßn 14 ngh×n tÊn (gi¶m 4.000 tÊn so víi n¨m 2005). Theo sè liÖu thu thËp tõ b¸o c¸o cña côc thèng kª, riªng n¨m 2001 ®¹t ®Ønh cao lµ 30 ngµn tÊn chiÕm 2,8% sè thÞt s¶n xuÊt ra [10]. S¶n phÈm thÞt lîn xuÊt khÈu cña ta tõ tr­íc ®Õn nay chñ yÕu lµ thÞt lîn s÷a vµ thÞt lîn choai, mét sè l­îng nhá thÞt lîn m¶nh. Tuy nhiªn, khèi l­îng xuÊt khÈu ch­a nhiÒu vµ kh«ng æn ®Þnh. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ Hång K«ng, §µi Loan, Malaisia vµ Liªn bang Nga. B¶ng 4.1. Khèi l­îng vµ gi¸ thÞt lîn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2005 - 2007 Lo¹i thÞt N¨m 2005 N¨m 2006 N¨m 2007 SL (ng.tÊn) Gi¸ (USD/ kg) SL (ng.tÊn) Gi¸ (USD/ kg) SL (ng.tÊn) Gi¸ (USD/ kg) Tæng 18.000 21.000 23.8 14.000 23.8 ThÞt lîn m¶nh - - - ThÞt lîn s÷a 6.000 1.76 13.000 23.8 12.8 23.8 ThÞt lîn choai 12.000 1.686 8.000 23.8 1.2 23.8 Ghi chó: ThÞ tr­êng xuÊt khÈu lîn s÷a, lîn choai lµ Hång K«ng, §µi Loan; thÞt lîn m¶nh lµ liªn bang Nga [12]. Nguån: b¸o c¸o côc thèng kª n¨m 2007 T×nh h×nh tiªu thô thÞt lîn cña chóng ta hiÖn nay vÉn chñ yÕu lµ thÞ tr­êng trong n­íc; gi¸ tiªu thô thÞt lîn t¹i thÞ tr­êng trong n­íc th­êng cao h¬n so víi c¸c n­íc trong khu vùc, ®iÒu nµy còng lµ c¬ héi thóc ®Èy ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn, nh­ng l¹i khã kh¨n cho viÖc c¹nh tranh víi thÞ tr­êng xuÊt khÈu. B¶ng 2: Tèc ®é t¨ng tr­ëng ®µn lîn ë ViÖt Nam n¨m 2005-2007 §Þa bµn N¨m So s¸nh (%) 2005 2006 2007 Lîn thÞt Tæng ®µn Tæng Sè (tr.c) Trong ®ã lîn thÞt Tæng Sè (tr.c) Trong ®ã lîn thÞt Tæng Sè (tr.c) Trong ®ã lîn thÞt 2006/2005 2007/ 2006 BQ 2006/2005 2007/ 2006 BQ C¶ n­íc 27.43 23.32 29.20 24.53 31.01 25.74 105.20 104.94 105.07 106.45 106.20 106.32 §BSH 7.42 6.31 8.12 6.99 9.03 7.59 110.79 108.61 109.70 109.50 111.20 110.34 H.D­¬ng 0.86 0.72 0.94 0.79 1.02 0.84 109.80 105.92 107.84 109.80 108.50 109.14 Gia Léc 0.10 0.08 0.07 0.06 0.06 0.05 73.15 82.12 77.50 70.00 85.71 77.45 TrÝch nguån: Sè liÖu niªn gi¸m thèng kª 2007 Cã thÓ nãi tèc ®é t¨ng tr­ëng ®µn lîn trªn c¶ n­íc tõ n¨m 2005-2007 lµ 6,3%, tû lÖ lîn thÞt /tæng sè ®Çu lîn cña c¶ n­íc chiÕm tû lÖ tõ 83-85%. §ång b»ng s«ng hång cã tèc ®é t¨ng tr­ëng ®µn lîn lín nhÊt trªn c¶ n­íc tõ 9,5 – 11,2%. Tû lÖ lîn thÞt cña §BSH so víi tæng ®µn lµ 84-86%, so víi c¶ n­íc tû lÖ nµy cao h¬n 1%. H¶i D­¬ng n»m trong §BSH nh­ng trong 3 n¨m qua tõ 2005-2007 t¹i tØnh xuÊt hiÖn nhiÒu dÞch bÖnh nªn tèc ®é t¨ng tr­ëng ®µn lîn thÊp h¬n so víi tû lÖ t¨ng tr­ëng trung b×nh cña vïng song l¹i cã tû lÖ t¨ng tr­ëng cao h¬n h¼n so víi tû lÖ t¨ng tr­ëng trung b×nh cña c¶ n­íc. H¶i D­¬ng chØ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh tõ n¨m 2005-2007 lµ 9,1%, tû lÖ lîn thÞt cña tØnh H¶i D­¬ng so víi tæng ®µn còng rÊt cao ®¹t 83%. Riªng huyÖn Gia Léc trong vµi ba n¨m trë l¹i ®©y chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña dÞch bÖnh lë måm long mãng, lîn tai xanh céng thªm vµo ®ã lµ gi¸ thøc ¨n ch¨n nu«i t¨ng qu¸ cao khiÕn nhiÒu hé ch¨n nu«i gi¶m sè l­îng ®Çu lîn. Do ®ã tõ n¨m 2005-2007 sè ®Çu lîn cña huyÖn kh«ng nh÷ng kh«ng t¨ng mµ cßn gi¶m, n¨m 2005 lµ 98.500 con, ®Õn n¨m 2007 chØ cßn 59.089 con. Trung b×nh mçi n¨m gi¶m 22,2% tæng ®Çu lîn. Tû lÖ nµy so víi tû lÖ t¨ng tr­ëng ®µn lîn cña tØnh H¶i D­¬ng nãi riªng vµ cña vïng §BSH nãi chung lµ rÊt thÊp, trong thêi gian tíi huyÖn cÇn cã nh÷ng chñ tr­¬ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn t¨ng tr­ëng ®µn lîn sao cho ®Õn n¨m 2010 tû lÖ t¨ng tr­ëng ®µn lîn cña huyÖn t¨ng tr­ëng ngang b»ng víi tû lÖ t¨ng tr­ëng cña tØnh vµ cña vïng VÒ ph­¬ng thøc ch¨n nu«i, ®µn lîn vÉn ®­îc nu«i chñ yÕu theo ph­¬ng thøc b¸n th©m canh trong n«ng hé (90 - 95%) víi quy m« nhá (3 - 5 con/hé), sè hé nu«i quy m« lín h¬n tõ 6 con trë lªn chØ chiÕm 1,8%. Mét tû lÖ nhá ®µn lîn (5 - 10%) ®­îc nu«i trong c¸c trang tr¹i (200 - 300 con) theo ph­¬ng thøc th©m canh (c«ng nghiÖp). Lîn vÉn lµ nguån cung cÊp thÞt chÝnh (77% tæng l­îng thÞt c¸c lo¹i), nh­ng tiªu thô trong n­íc lµ chñ yÕu, mçi n¨m chØ xuÊt khÈu ®­îc 5.000 - 10.000 tÊn thÞt. C¬ cÊu gièng lîn hiÖn ®ang nu«i chñ yÕu vÉn lµ c¸c gièng lîn néi. ë phÝa B¾c ®µn lîn n¸i gÇn 1,5 triÖu con trong ®ã n¸i Mãng C¸i chiÕm 40 - 45%, lîn n¸i lai 32 - 35%, c¸c gièng ®Þa ph­¬ng kh¸c 10 - 15%, lîn n¸i ngo¹i hoÆc n¸i lai nhiÒu m¸u ngo¹i chØ 1 - 2%. ë phÝa Nam 0,73 triÖu con lîn n¸i th× lîn n¸i lai nhiÒu m¸u ngo¹i vµ lîn Ba Xuyªn, Thuéc Nhiªu chiÕm tû lÖ cao (70 - 80%), lîn n¸i ngo¹i chiÕm 10 - 15%, cßn l¹i lµ c¸c gièng ®Þa ph­¬ng kh¸c. Trong ®µn lîn nu«i thÞt, tØ lÖ lîn lai 50% m¸u ngo¹i (con lai F1) lµ 67%, lîn néi 30%, lîn ngo¹i vµ nhiÒu m¸u ngo¹i míi chiÕm 3% [15]. Ch¨n nu«i lîn ph¸t triÓn m¹nh ë tÊt c¶ c¸c vïng trong c¶ n­íc ta lµ do cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi thóc ®Èy nh­; Nguån lao ®éng trong n«ng th«n dåi dµo, ®©y cã thÓ coi lµ nh­ mét nh©n tè thuËn lîi cho ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn. NhiÒu hé rÊt cã kinh nghiÖm trong ch¨n nu«i. Thøc ¨n cho lîn cã thÓ tËn dông s¶n phÈm tõ trång trät. X· héi cµng ph¸t triÓn, thu nhËp ®­îc n©ng cao th× thÞt lîn trong n­íc ch¾c ch¾n trong nh÷ng n¨m tíi sÏ lµ nguån thùc phÈm chñ yÕu cho nªn nhu cÇu vÒ thÞt lîn sÏ ngµy cµng t¨ng lªn khuyÕn khÝch ng­êi d©n ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn. Nguån cung thÞ tr­êng thÞt lîn hiÖn nay ®ang rÊt khan hiÕm do dÞch bÖnh lµm chÕt nhiÒu, ®Ó cã hµng xuÊt khÈu sang c¸c n­íc Nga, §µi Loan, Hång K«ng, Trung Quèc, Malayxia vµ c¸c n­íc kh¸c th× ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn hiÖn nay ph¶i ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu ®Ó ®¸p øng cho xuÊt khÈu. §· xuÊt hiÖn nhiÒu nhµ m¸y chÕ biÕn s¶n phÈm tõ thÞt lîn, nhµ m¸y nµy trùc tiÕp thu mua lîn tõ hé ch¨n nu«i, gióp hé ch¨n nu«i trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm vµ gi¸ c¶ c¹nh tranh. HiÖn nay n­íc ta cã rÊt nhiÒu nhµ m¸y s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i, s¶n phÈm thøc ¨n ch¨n nu«i nµy cã thÓ gióp ng­êi ch¨n nu«i tiÕt kiÖm thêi gian nu«i, vèn ®Çu t­ cho ch¨n nu«i thu håi nhanh do ch¨n nu«i b»ng thøc ¨n c«ng nghiÖp, lîn nhanh ®­îc xuÊt chuång, hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, t¨ng lîi nhuËn cho ng­êi s¶n xuÊt MÆc dÇu trong nh÷ng n¨m qua, ch¨n nu«i lîn n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ nh­ng ®øng tr­íc yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay, ch¨n nu«i lîn ®ang ph¶i ®øng tr­íc nhiÒu th¸ch thøc Quy m« ch¨n nu«i manh món, nhá lÎ, ch¨n nu«i theo h­íng tËn dông, ch­a h¹nh to¸n kinh tÕ nªn hiÖu qu¶ kinh tÕ cßn thÊp C¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ qu¶n lý vÒ mÆt thó y tuy ®­îc c¶i thiÖn nh­ng cßn yÕu kÐm, l¹i kh«ng ®ång bé, øng dông tiÕn bé kü thuËt vµo ch¨n nu«i ch­a triÖt ®Ó. N«ng d©n thiÕu vèn ®Ó ®Çu t­ vµ më réng s¶n xuÊt, kh«ng vay ®­îc tiÒn do l·i suÊt ng©n hµng hiÖn nay qu¸ cao HÖ thèng nhµ m¸y chÕ biÕn s¶n phÈm tõ thÞt lîn vÉn ch­a nhiÒu, c«ng nghÖ th« s¬ Nguån cung thÞ tr­êng thÞt lîn hiÖn nay tuy khan hiÕm nh­ng gi¸ c¶ kh«ng æn ®Þnh g©y kh«ng Ýt rñi ro cho ng­êi ch¨n nu«i Gi¸ thµnh thøc ¨n gia sóc qu¸ cao, bÊp bªnh, chÊt l­îng ch­a ®­îc kiÓm so¸t lµm n¶n lßng kh«ng Ýt hé ch¨n nu«i lîn. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu thÞt lîn h¹n chÕ b¹n hµng. Qua nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîn cña viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ë n­íc ta nªu trªn cho thÊy, mÆc dï viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ®· t¨ng tr­ëng kh¸ vÒ tæng ®µn, chÊt l­îng ®µn còng nh­ quy m« s¶n xuÊt, Tuy nhiªn so víi yªu cÇu vµ kh¶ n¨ng th× kÕt qu¶ nµy cßn qu¸ khiªm tèn. §Ó ngµnh ch¨n nu«i lîn ph¸t triÓn h¬n n÷a trong t­¬ng lai th× cÇn ph¶i cã sù gióp ®ì nhiÒu h¬n n÷a cña Nhµ n­íc còng nh­ sù cè g¾ng cña c¸c c¬ së ch¨n nu«i. 2.2.2. T×nh h×nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn mét sè n­íc trªn thÕ giíi Do nhu cÇu tiªu thô c¸c lo¹i thùc phÈm tõ lîn t¨ng nªn ch¨n nu«i lîn trªn thÕ giíi ph¸t triÓn nhanh chãng. Theo thèng kª n¨m 2005 cña Tæ chøc L­¬ng N«ng thÕ giíi (FAO), c¸c n­íc ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn ®øng ®Çu thÕ giíi (tÝnh theo sè l­îng) bao gåm Trung Quèc, Mü, Brazil, Th¸i Lan, §an M¹ch, ViÖt Nam, §øc, Nga, Canada, BØ. Nh÷ng n­íc xuÊt khÈu thÞt lîn lín nhÊt lµ Mü, Canada. * S¬ l­îc t×nh h×nh ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn mét sè n­íc trªn thÕ giíi + Trung Quèc Tæng ®µn lîn cña Trung Quèc t¨ng tõ 545 triÖu con n¨m 2005 lªn 719 con vµo th¸ng 1 n¨m 2008, t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 4,2% n¨m. Theo dù b¸o, Trung Quèc sÏ ®¹t tæng s¶n l­îng 71 triÖu tÊn thÞt lîn xÎ vµo n¨m 2008 t¨ng 23,63% so víi n¨m 2005, chiÕm 53% tæng l­îng thÞt lîn trªn thÕ Giíi. TØ lÖ lîn n¸i ë Trung Quèc chiÕm 9,80% tæng ®µn lîn n¨m 2005. ë Trung Quèc, ch¨n nu«i qui m« nhá, víi sè l­îng d­íi 90 con/c¬ së, chiÕm tíi 70-80%. ChuyÓn dÞch nhanh, m¹nh vµ v÷ng ch¾c tõ ch¨n nu«i nhá sang ch¨n nu«i b¸n c«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp lµ ­u tiªn hµng ®Çu trong chÝnh s¸ch ch¨n nu«i lîn cña n­íc nµy. Lµ n­íc ®øng ®Çu vÒ ch¨n nu«i lîn nh­ng Trung Quèc còng vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa t¨ng nhanh. Hoa Kú lµ n­íc xuÊt khÈu hµng ®Çu thÞt lîn vµo Trung Quèc, tuy nhiªn thÞt lîn nhËp khÈu chØ chiÕm tõ 2-3% nhu cÇu tiªu dïng thÞt lîn cña n­íc nµy. V× vËy, Trung quèc sÏ trë thµnh n­íc nhËp khÈu thÞt lîn vµ c¸c s¶n phÈm ch¨n nu«i kh¸c lín nhÊt trong nh÷ng n¨m tíi ®Ó ®¸p øng nh­ cÇu trong n­íc do t¨ng d©n sè, thu nhËp vµ tèc ®é ®« thÞ ho¸ cao. HiÖn nay lîn h­íng n¹c chiÕm kho¶ng 25-30% tæng ®µn lîn ®­a vµo giÕt mæ. Trung b×nh mçi n¸i ®Ó 1,7 l løa/n¨m víi tØ lÖ sèng sãt chØ cã 70-85%, trong khi ®ã ë Hoa Kú tØ lÖ trung b×nh lµ 2,3 løa/n¸i/n¨m vµ tØ lÖ sèng sãt lµ 95% [16] + Th¸i Lan: Th¸i Lan lµ mét n­íc s¶n xuÊt thÞt lîn chñ yÕu cña thÕ giíi vµ ®ang chuyÓn ®æi tõ c¸c trang tr¹i qui m« nhá thµnh c¸c xÝ nghiÖp ch¨n nu«i lín. C¸c c«ng ty lín quyÕt ®Þnh tíi sù t¨ng tr­ëng s¶n l­îng thÞt lîn t¹i Th¸i Lan. Bèn c«ng ty lín lµ CP, Betagro, Laemthong vµ Mittraparp ®· liªn kÕt víi nhau vµ chiÕm tíi 20% tæng s¶n l­îng thÞt lîn. Tæng ®µn lîn cña Th¸i Lan ®¹t 15,44 triÖu con n¨m 1999, t¨ng lªn 16,55 triÖu n¨m n¨m 2002 vµ 2003 lµ 16,76 triÖu con. N¨m 2003, Th¸i Lan xuÊt chuång kho¶ng 10,5 triÖu lîn/n¨m, víi träng l­îng h¬i trung b×nh ®¹t 100 kg. Tæng ®µn n¸i cña n­íc nµy kho¶ng 826.087, víi sè lîn con cai s÷a trung b×nh ®¹t 17 con/n¸i/n¨m, tØ lÖ n¸i thay thÕ lµ 33% [16] + Mü: Tæng ®µn lîn cña Mü lµ 61,2 triÖu con tÝnh ®Õn th¸ng 12 n¨m 2005, t¨ng b×nh qu©n 1,15% n¨m, trong ®ã cã 6,01 triÖu con gåm n¸i, n¸i hËu bÞ vµ lîn ®ùc gièng. Sè lîn cai s÷a trung b×nh 9,03 con/løa n¨m 2005 so víi 8,96 n¨m 2004, t¨ng 0,87%. Sè lîn cai s÷a trung b×nh tõ 7,50/løa ë c¸c c¬ së ch¨n nu«i cã qui m« tõ 1-99 con lªn 9,10 ë c¸c trang tr¹i víi qui m« trªn 5000 con. Kho¶ng 39% tæng ®µn lîn ®­îc nu«i theo kiÓu gia c«ng trong n¨m 2005. Bé N«ng nghiÖp Hoa Kú lËp kÕ ho¹ch tæng ®µn cho n¨m 2006 lµ 60,9 triÖu, 62,2 triÖu cho n¨m 2007 vµ ®¹t 65,49 triÖu vµo n¨m. + Hµ Lan øng dông c¸c thµnh tùu c«ng nghÖ vÒ gièng lîn, thøc ¨n, qu¶n lý trang tr¹i..., Hµ Lan ®· rÊt thµnh c«ng trong viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn vµ ®­a tØ lÖ thÞt xÎ trung b×nh cña tÊt c¶ c¸c lo¹i lîn ®­îc giÕt mæ tõ 53,2% n¨m 1990 lªn 64,4 % n¨m 2004. TØ lÖ thÞt lo¹i ngon vµ rÊt ngon t¨ng tõ 83% n¨m 1989 lªn trªn 90% n¨m 2004 [16]. * S¬ l­îc t×nh h×nh s¶n l­îng, tiªu thô néi ®Þa vµ l­îng xuÊt nhËp khÈu thÞ tr­êng thÞt lîn mét sè n­íc trªn thÕ giíi B¶ng 3: S¶n l­îng tiªu thô néi ®Þa thÞ tr­êng thÞt lîn mét sè n­íc trªn thÕ giíi §¬n vÞ tÝnh: 1000 tÊn thÞt t­¬i sèng STT Tên nước Sản lượng 2002 2003 2004 2005 2006 2007 1 Trung Quốc 43.266 45.186 47.016 50.106 53.000 55.800 2 EU-25 20.938 21.150 21.192 21.102 21.450 21.500 3 Braxin 2.565 2.560 2.600 2.800 2.745 2.875 4 Nga 1.630 1.710 1.725 1.735 1.800 1.910 5 Canada 1.854 1.882 1.936 1.914 1.885 1.860 6 Việt Nam 1.209 1.257 1.408 1.602 1.713 1.832 7 Mexico 1.085 1.100 1.150 1.195 1.200 1.250 8 Philippines 1.095 1.145 1.145 1.175 1.215 1.245 9 Nhật Bản 1.236 1.260 1.272 1.245 1.240 1.235 10 Hàn Quốc 1.153 1.149 1.100 1.036 1.039 1.077 11 Các nước khác 3.051 3.033 2.945 2.925 2.946 2.993 12 Mỹ 8.929 9.056 9.312 9.392 9.543 9.809 Tổng 88.011 90.488 92.801 96.227 99.776 103.386 Tiêu thụ nội địa 1 Trung Quốc 43.193 45.054 46.648 49.652 52.536 55.324 2 EU-25 19.746 20.043 19.773 19.766 20.072 20.122 3 Nga 2.453 2.420 2.337 2.476 2.580 2.715 4 Nhật Bản 2.377 2.373 2.562 2.507 2.530 2.501 5 Braxin 1.975 1.957 1.979 2.039 2.205 2.305 6 Việt Nam 1.190 1.244 1.386 1.583 1.698 1.815 7 Mexico 1.349 1.423 1.556 1.556 1.585 1.640 8 Hàn Quốc 1.199 1.294 1.331 1.305 1.314 1.310 9 Philippines 1.137 1.167 1.169 1.198 1.240 1.272 10 Đài Loan 967 947 959 950 968 956 11 Các nước khác 3.558 3.559 3.622 3.533 3.529 3.540 12 Mỹ 8.685 8.816 8.817 8.671 8.657 8.874 Tổng 87.829 90.297 92.139 95.236 98.914 102.374 [Nguån: USA 17] B¶ng 4: L­îng xuÊt nhËp khÈu thÞ tr­êng thÞt lîn trªn thÕ giíi §¬n vÞ tÝnh: 1000 tÊn thÞt t­¬i sèng STT Tên nước Sản lượng 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Tổng nhập khẩu 1 Nhật Bản 1.162 1.133 1.302 1.339 1.250 1.228 2 Nga 834 725 629 765 800 825 3 Mexico 325 371 458 420 450 460 4 Hồng Kông 275 302 332 305 310 317 5 Romania 106 133 179 263 288 275 6 Hàn Quốc 155 153 220 328 254 220 7 Canada 91 91 105 140 140 145 8 Australia 55 67 77 99 90 99 9 Ukraine 2 13 64 62 45 45 10 Đài Loan 32 54 61 39 33 36 11 Các nước khác 348 382 246 118 109 118 12 Mỹ 486 538 499 464 463 467 Tổng 3.871 3.962 4.172 4.342 4.232 4.235 Tổng xuất khẩu 1 EU-25 1.158 1.234 1.463 1.357 1.400 1.400 2 Canada 864 975 972 1.084 1.100 1.120 3 Braxin 590 603 621 761 540 570 4 Trung Quốc 307 397 537 502 500 510 5 Chilê 59 80 103 128 124 135 6 Mexico 61 48 52 59 65 70 7 Australia 78 74 59 53 56 54 8 Nga 11 15 17 24 20 20 9 Việt Nam 18 12 22 19 15 18 10 Hàn Quốc 16 17 10 5 11 15 11 Các nước khác 5 21 16 12 0 1 12 Mỹ 731 779 989 1.207 1.346 1.402 Tổng 3.898 4.255 4.861 5.211 5.178 5.314 [Nguån: USA 17] Qua sè liÖu trªn ta thÊy r»ng; thÕ giíi rÊt quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn thÓ hiÖn b»ng s¶n l­îng thÞt lîn t¨ng qua c¸c n¨m trong b¶ng biÓu. Nh÷ng n­íc cã s¶n l­îng thÞt lîn lín lµ Trung Quèc, EU, Mü. Riªng Trung Quèc chiÕm tíi 1/2 tæng s¶n l­îng chung. N¨m 2007, s¶n l­îng vµ tiªu thô thÞt lîn cña Trung Quèc ®Òu t¨ng trªn 5% lªn lÇn l­ît ®¹t møc cao kû lôc 55,8 triÖu tÊn vµ 55,3 triÖu tÊn. MÆc dï tèc ®é t¨ng tr­ëng s¶n l­îng thÞt lîn cña n­íc nµy trong n¨m 2006 vµ 2007 chËm h¬n nh÷ng n¨m tr­íc ®ã do gi¸ thÊp, nh­ng tiªu thô vÉn tiÕp tôc ®­îc hç trî tõ qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ vµ thu nhËp cña ng­êi d©n ngµy cµng t¨ng cao. Bªn c¹nh ®ã, dÞch cóm gia cÇm (AI) bïng ph¸t t¹i Trung Quèc còng ®· khiÕn nhiÒu ng­êi chuyÓn tõ ¨n thÞt gia cÇm sang thÞt lîn. VÒ th­¬ng m¹i, theo dù ®o¸n th­¬ng m¹i thÞt lîn thÕ giíi n¨m 2008 sÏ tiÕp tôc t¨ng tr­ëng so víi n¨m 2007 kho¶ng trªn 3% trong ®ã tæng s¶n l­îng xuÊt khÈu kho¶ng trªn 5,5 triÖu tÊn chñ yÕu do xuÊt khÈu cña Mü vµ Braxin t¨ng. Nhu cÇu tiªu thô néi ®Þa t¨ng vµ viÖc mét sè thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña n­íc nµy võa míi ®­îc nèi l¹i sau khi lÖnh cÊm nhËp khÈu do sù bïng ph¸t dÞch bÖnh lë måm long mãng (FMD) cuèi n¨m 2005 ®­îc dì bá lµ nh÷ng nh©n tè chÝnh hç trî cho s¶n l­îng t¨ng lªn. N¨m 2005, Nga lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña Braxin, chiÕm kho¶ng 67% l­îng xuÊt khÈu thÞt lîn cña n­íc nµy. Tõ th¸ng 1-7/06, xuÊt khÈu cña Braxin sang Nga ®· gi¶m 44% so víi cïng kú n¨m tr­íc, trong khi sang c¸c thÞ tr­êng kh«ng truyÒn thèng, gåm Hång K«ng, Singapore vµ Ukraine, l¹i gia t¨ng. XuÊt khÈu thÞt lîn cña Mü trong n¨m 2007 dù b¸o sÏ ®¹t møc kû lôc trªn 1,4 triÖu tÊn. N¨m 2005, xuÊt ._.µo sè l­îng thøc ¨n lîn ®­îc ¨n vµo hoÆc tæng c¸c chÊt dinh d­ìng ¨n vµo 1. Sù sinh tr­ëng vµ tèc ®é sinh tr­ëng cña lîn §å thÞ sinh tr­ëng chung mµ ®éng vËt sinh tr­ëng tõ khi ®­îc thô thai ®Õn khi tr­ëng thµnh cã thÓ biÓu diÔn d­íi d¹ng ®­êng cong trªn. ë lîn, sù sinh tr­ëng trong giai ®o¹n ®Çu sau khi ®Î hÇu nh­ lµ tuyÕn tÝnh, trõ lóc bÞ street ngay sau sinh vµ sau khi cai s÷a ®ét ngét. Tèc ®é sinh tr­ëng sau ®ã bÞ chËm l¹i vµ kÐo dµi ®Õn khi tr­ëng thµnh. 2. §Æc ®iÓm sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c¬ b¾p vµ m« mì §¸nh gi¸ sù sinh tr­ëng chØ b»ng ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tæng träng l­îng c¬ thÓ th× cã thÓ ch­a ®Çy ®ñ. Sù sinh tr­ëng vµ ph¸t dôc cã thÓ còng ®­îc ®¸nh gi¸ b»ng thµnh phÇn c¬ thÓ nh­ mì, c¬, x­¬ng vµ da, cïng víi c¸c c¬ quan vµ c¸c m« Khi so s¸nh kh¶ n¨ng tÝch luü protein cña lîn b¶n xø víi lîn ngo¹i nhËp th× kh¶ n¨ng tÝch luü protein vµo th©n thÞt cña lîn cao h¬n nhiÒu so víi lîn b¶n xø nh­ng khÈu phÇn ¨n cña lîn ngo¹i yªu cÇu møc protein cao th× míi cã kh¶ n¨ng trªn. Xu h­íng ngµy nay, ng­êi tiªu dïng kh«ng thÝch sö dông thÞt lîn cã nhiÒu mì. 3. Ph¸t triÓn c¬ b¾p thÞt x­¬ng C¬ b¾p cña lîn ®­îc cÊu t¹o bëi nhiÒu sîi c¬ gép l¹i t¹o thµnh bã c¬, sè l­îng c¸c sîi c¬ vµ bã c¬ kh«ng thay ®æi tõ khi s¬ sinh ®Õn lóc tr­ëng thµnh nh­ng kÝch th­íc vµ sè l­îng ngµy cµng t¨ng dÇn lªn theo tuæi vµ träng l­îng. C¸c bé c¬ t¹o thµnh thí thÞt, th©n thÞt vµ tû lÖ phÇn thÞt ®­îc t¨ng lªn theo mçi thêi kú nu«i, chÝnh ®iÒu nµy ng­êi nu«i cÇn biÕt ®Ó kÕt thóc giÕt mæ khi cã tû lÖ n¹c cao nhÊt. + Lîn M­êng Kh­¬ng M­êng Kh­¬ng lµ gièng lîn ®Þa ph­¬ng cã nguån gèc tõ Lao Cai, tån t¹i l©u ®êi ë n­íc ta. Gièng lîn nµy chñ yÕu ph©n bè ë c¸c vïng nói phÝa b¾c, g¾n liÒn víi ®êi sèng cña ng­êi M«ng. MK cã mâm dµi th¼ng (hoÆc h¬i cong), ngùc lÐp, vai hÑp, l«ng ®en tuyÒn (hoÆc cã 6 ®èm tr¾ng: ®Çu, ®u«i vµ 4 ch©n), th­a vµ mÒm. Lîn cã tÇm vãc to, nh­ng lÐp ng­êi, bèn ch©n cao to v÷ng ch¾c, l­ng kh«ng th¼ng, bông to nh­ng kh«ng sÖ tíi s¸t ®Êt, m«ng h¬i dèc.Lîn MK cã kh¶ n¨ng thÝch øng cao, søc chèng chÞu tèt, th­êng ®­îc th¶ rong ven rõng ë ®é cao h¬n 1000m, ¨n cá d¹i, dòi cñ rõng nªn MK cã tèc ®é sinh tr­ëng rÊt chËm: tõ s¬ sinh ®Õn 4 th¸ng tuæi t¨ng träng thÊp (3-4 kg/th¸ng), tõ kho¶ng 5-6 th¸ng tuæi lîn b¾t ®Çu cho t¨ng träng kh¸ h¬n (5-6 kg/th¸ng). Sau 12 th¸ng tuæi, lîn vÉn cßn ph¸t triÓn ®¹t khèi l­îng trung b×nh trªn 90kg (cã con ®¹t 121kg lóc 18 th¸ng tuæi). Lîn th¶ rong ven rõng, ¨n cá d¹i, dòi cñ rõng ®Ó sèng, thÞt ngon, ngät. ThÞt, x­¬ng, lôc phñ ngò t¹ng ®Òu cã thÓ chÕ biÕn c¸c mãn luéc, xµo, n­íng, hÊp rÊt ngon mµ kh«ng cã lo¹i thÞt lîn nµo s¸nh næi. Nh­ng lîn M­êng Kh­¬ng (MK) ®­îc xÕp vµo c¸c loµi vËt cã nguy c¬ tuyÖt chñng cao hoÆc cã xu thÕ gi¶m m¹nh vÒ sè l­îng. * Gièng lîn ngo¹i thuÇn: + Lîn BECSAI: Gièng lîn ®­îc t¹o ra ë miÒn Nam n­íc Anh n¨m 1851. H­íng kiªm dông n¹c - mì, dÔ thÝch nghi ë nh÷ng vïng khÝ hËu nãng Èm. Da ®en tuyÒn, ë tr¸n, ch©n vµ ®u«i cã ®èm tr¾ng, kh¶ n¨ng sinh s¶n trung b×nh 8 - 10 con/n¸i/ løa; sím thµnh thôc, tÇm vãc trung b×nh 140 -160 kg. Lîn nu«i thÞt 6 - 8 th¸ng, ®¹t 85 - 100 kg, chÊt l­îng thÞt cao. Sö dông lai kinh tÕ lÊy con nu«i thÞt. §· tham gia t¹o nhãm gièng lîn ®en BSI - 81 (lai víi lîn n¸i Ø ®Þa ph­¬ng). HiÖn nay, do thÞ hiÕu vµ yªu cÇu n¨ng suÊt cao, lîn BECSAI kh«ng ®­îc sö dông réng. + Lîn Yorkshire (Large White, §¹i B¹ch) : XuÊt xø tõ vïng Yorkshire ë Anh. Do qu¸ tr×nh lai t¹o gi÷a lîn ®Þa ph­¬ng víi d¸ng ®i linh häat, s¾c l«ng toµn th©n mµu tr¾ng cã ¸nh vµng, nu«i con khÐo, ®Î sai tõ 10-12 con/løa, chÞu ®­îc kham khæ, thÝch nghi cao trong ®iÒu kiÖn khÝ hËu ViÖt Nam, kh«ng nh¹y c¶m víi stress. Träng l­îng tr­ëng thµnh con ®ùc 250 - 400kg/con, con c¸i 180 - 320kg/con. Lîn nu«i thÞt 6-7 th¸ng tuæi ®¹t 100 kg. Gièng lîn nµy thÝch nghi víi t×nh h×nh khÝ hËu ë viÖt nam. +Lîn Landrace : XuÊt xø tõ §an M¹ch, cã nguån gèc lai t¹o tõ heo Yuotland §øc vµ Yorkshire. L«ng da mµu tr¾ng, tai to, côp vÒ phÝa tr­íc che lÊp mÆt, dµi ®ßn, m«ng në, m×nh thon, tr«ng ngang ta thÊy gièng h×nh c¸i nªm. Heo n¸i ®Î sai tõ 10 12 con/løa, nu«i con giái, nh­ng gièng heo nµy kÐn ¨n vµ t­¬ng ®èi ®ßi hái nhu cÇu dinh d­ìng cao vµ ph¶i cã ®iÒu kiÖn ch¨m sãc tèt. Träng l­îng tr­ëng thµnh con ®ùc ®¹t 270-400kg/con, con c¸i 200-320kg/con. §©y lµ gièng lîn cã tû lÖ n¹c cao nhÊt 56-57%. Lîn nu«i thÞt t¨ng träng nhanh, 6 th¸ng tuæi ®¹t 100kg. + Lîn Duroc (heo bß): Lîn Duroc b¾t nguån tõ vïng §«ng B¾c cña Mü, ph¸t triÓn m¹nh ë New York vµ New Jersey. Duroc cã mµu l«ng hung ®á hoÆc n©u ®á, 4 mãng ch©n vµ mâm ®en. Th©n h×nh v÷ng ch¾c, tai xô tõ nöa vµnh phÝa tr­íc, dµi ®ßn, ch©n ch¾c vµ kháe. Kh¶ n¨ng sinh s¶n cña n¸i kh«ng cao, ®Î kho¶ng 7-9 con/løa, nu«i con kÐm, tû lÖ n¹c cao. Träng l­îng tr­ëng thµnh con ®ùc trªn 300kg/con, con c¸i 200 - 300kg/con. Sö dông lµm nguyªn liÖu dßng ®ùc ®Ó lai t¹o víi lîn n¸i lai F1(Yorkshire x Landrace) t¹o heo thÞt th­¬ng phÈm cho tû lÖ n¹c cao..(54-56%). + Lîn Pietrain : XuÊt hiÖn ë BØ vµo kho¶ng n¨m 1920 vµ mang tªn lµng Pietrain, ®­îc c«ng nhËn gièng n¨m 1956. Heo Pietrain l«ng da cã nh÷ng ®èm l«ng da mµu ®en , tr¾ng xen kÎ nh­ lîn gièng Ba xuyªn ë ViÖt nam. tai ®øng, phÇn m«ng rÊt ph¸t triÓn, dµy m×nh, kh¶ n¨ng sinh s¶n kh«ng cao kho¶ng 8-10 con/løa, nu«i con kh«ng tèt, dÔ bÞ ®ét tö khi di chuyÓn xa do cã gen Halothan, tû lÖ n¹c rÊt cao (trªn 60%). Träng l­îng tr­ëng thµnh con ®ùc ®¹t 260-300kg, con c¸i 230-360kg.ChØ dïng lµm nguyªn liÖu dßng ®ùc ®Ó lai víÝ n¸i lai F1(Yorkshire x Landrace) t¹o heo thÞt th­¬ng phÈm cho tû lÖ n¹c cao (56-62%). Qua tham kh¶o mét sè tµi liÖu vµ thùc tiÔn cho thÊy, hiÖn nay ë viÖt nam cã 2 gièng lîn ®­îc nu«i phæ biÕn lµ Landrace vµ Yorkshire v× hai lo¹i nµy cã kh¶ n¨ng sinh s¶n tèt vµ cho tû lÖ n¹c cao vµ nhu cÇu tiªu dïng thÞt lîn hiÖn nay trªn thÞ tr­êng phÇn lín lµ thÞt lîn lai kinh tÕ 2 gièng lîn néi vµ ngo¹i cã tû lÖ n¹c 38-40%. Thêi gian tíi ®©y, cÇu vÒ s¶n phÈm thÞt lîn trong vµ ngoµi n­íc sÏ t¨ng cao nh­ng yªu cÇu vÒ s¶n phÈm thÞt lîn s¹ch, cã chÊt l­îng lµ ®iÒu mµ mµ nhµ cung cÊp ph¶i chó ý. ChÝnh v× vËy ngµnh n«ng nghiÖp n­íc ta cÇn tËp trung c¶i t¹o n©ng cao chÊt l­îng con gièng cã tû lÖ n¹c cao, khuyÕn khÝch ®Èy m¹nh ph¸t triÓn nhanh ch¨n nu«i lîn gièng ngo¹i nh»m phôc vô cho nhu cÇu thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc ngµy cµng khã tÝnh trong viÖc lùa s¶n phÈm. Mô hình chăn nuôi mới tại tỉnh ta Tách chăn nuôi ra khỏi khu dân cư là chủ trương lớn nhằm quy hoạch lại chăn nuôi, đảm bảo VSMT, dịch bệnh. Khắp các địa phương trong tỉnh náo nức, đồng loạt ra quân thực hiện chủ trương này... Tại các xã có số hộ chăn nuôi quy mô lớn từ 50-70.000 con gia cầm trở lên như Quyết Thắng, Tiền Tiến, Tân An, Phượng Hoàng (Thanh Hà), mặc dù người dân đang dồn sức cho vụ đông xuân nhưng trụ sở UBND xã lúc nào cũng chật cứng người đến đăng ký xin được chuyển chăn nuôi từ trong khu dân cư ra ngoài đồng theo quy hoạch của xã. ''Từ ngày bị dịch cúm đến nay, đa phần những hộ chăn nuôi như chúng tôi đều ''chết'', số ít ''lách'' giỏi mới có được lợi nhuận. Chuyển chăn nuôi ra ngoài đồng là điều chúng tôi mong mỏi từ lâu rồi''. Ông Long, một người chăn nuôi đã giãi bày với cán bộ xã như thế và thúc giục họ làm nhanh tay lên một chút. Theo ước tính, cho đến thời điểm này đã có 10% số hộ tại các xã trên đăng ký tách chăn nuôi ra khỏi khu dân cư. Một mặt tiếp nhận hồ sơ của dân, mặt khác các xã đang khẩn trương rà soát lại toàn bộ hộ chăn nuôi, đất đai và đưa ra những định hướng quy hoạch cho từng thôn và toàn xã. Sau đó xây dựng đề án cụ thể, tập trung vào 2 giải pháp chính là chăn nuôi tập trung xa khu dân cư và giết mổ. Theo bà Nguyễn Thị Tuyết, Phó Chủ tịch UBND huyện Thanh Hà, cho đến thời điểm này hầu hết các xã trong huyện đã lên được kế hoạch dành đất cho chăn nuôi, với quy mô tối thiểu 2 ha. Việc chuyển đổi này thực hiện trên các loại đất công điền, đất 21 và kể cả đất 2 vụ, 3 vụ với hình thức các hộ tự chuyển đổi cho nhau theo quy hoạch hoặc Nhà nước đứng ra thu hồi, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng sau đó cho thuê. Trong quá trình thực hiện, bà Tuyết rút ra một điều rằng, không nên để người dân tự chuyển đổi cho nhau mà Nhà nước phải thu hồi đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng sau đó cho nhân dân thuê lại. Như vậy mới có được quy mô chăn nuôi tập trung, áp dụng được các tiến bộ KHKT. Cùng với Thanh Hà, các huyện Thanh Miện, Ninh Giang, Kim Thành... đang tích cực thực hiện chủ trương chuyển đổi này và được nhân dân rất đồng tình. Mặc dù rất háo hức trong việc đưa chăn nuôi ra ngoài đồng nhưng theo lời bà Tuyết thì có vẻ như huyện, xã vẫn đang cầm chừng chờ đợi một chính sách rõ ràng hơn. Trong khi đó, tại huyện Gia Lộc, việc ''cầm cờ chạy trước ô tô'' của huyện này lại trở nên hữu ích khi những mô hình đưa chăn nuôi ra ngoài đồng đã rút ra được rất nhiều kinh nghiệm. Theo lý giải của bà Nguyễn Thị Kịch, Phó Chủ tịch UBND huyện thì rõ ràng là việc chăn nuôi ngoài đồng đem lại hiệu quả cao hơn nhiều so với chăn nuôi trong khu dân cư. Tại đây không những việc phòng chống dịch hiệu qủa, người chăn nuôi còn có thể chủ động chuyển đổi từ nuôi gia cầm sang nuôi lợn hoặc ngược lại một cách nhanh chóng mà không quá tốn kém cho việc cải tạo chuồng trại. Trong lúc người chăn nuôi gia cầm cả nước ''khuynh gia bại sản'' thì người nuôi gia cầm ở Gia Lộc vẫn thắng lớn vì lúc không có dịch thì nuôi, có dịch họ chuyển sang nuôi lợn. Điển hình như ông Nhơn, ông Thông (Gia Hoà), bà Nức (Nguyên Hồng), ông Vụng (Đoàn Thượng), ông Thiện (Đồng Quang), ông Việt (Thạch Khôi)... Tận dụng trên 1.200 ha đất trũng, Gia Lộc cũng tích cực chuyển đổi sang nuôi cá thương phẩm và đã chuyển được trên 850 ha. Trong số đó, đa phần các hộ chăn nuôi kết hợp gia cầm + cá + lợn. Vào thời điểm này mỗi xã của huyện Gia Lộc đã quy hoạch được trên 40 ha đất dành cho việc chuyển đổi chăn nuôi từ khu dân cư ra. Đối với những hộ chăn nuôi lớn, bắt buộc phải tách khỏi khu dân cư. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Trọng Thuỳ, Trưởng phòng NN&PTNT thì khó khăn lớn với các hộ hiện nay không phải về đất đai mà là vốn. Nhà nước cần phải có chính sách cho vay ưu đãi đối với các hộ muốn đưa chăn nuôi ra ngoài. Trên địa bàn toàn tỉnh Hải Dương hiện có 15 dự án chăn nuôi xa khu dân cư đang tiến hành triẻn khai với hàng ngàn héc ta, trong đó gồm cả những dự án nuôi cá lớn lên tới hàng trăm héc ta thuộc các huyện Thanh Miện, Ninh Giang, Tứ Kỳ. Ngoài ra còn thực hiện nhiều dự án nhỏ lẻ với diện tích trên 400 ha tại các huyện Gia Lộc, Kim Thành, Nam Sách. Theo ông Tăng Minh Lộc, Giám đốc Sở NN&PTNT, với những dự án trên, tỉnh hỗ trợ một phần cơ sở hạ tầng dưới hình thức hỗ trợ trực tiếp hoặc gián tiếp. Với trên 6.700 hộ chăn nuôi từ 500 con gia cầm và 30-50 con lợn trở lên, nhu cầu về mặt bằng là rất lớn. Mặc dù nhiều huyện đã chủ động chuyển đổi sớm và đều có quỹ đất cho việc chuyển đổi này nhưng hiện nay vẫn gặp không ít khó khăn. Mà khó khăn lớn nhất là ở chỗ tỉnh chưa có chính sách cụ thể hỗ trợ về đất đai, cơ sở hạ tầng cho người chăn nuôi chuyển ra khỏi khu dân cư. Về việc này tỉnh Hải Dương đang tiến hành thảo luận. Chính sách có sớm sẽ thoả mong ước của hàng ngàn hộ chăn nuôi trong tỉnh ngay trong mùa xuân đầu tiên này... Năm yếu tố để chăn nuôi phát triển thành ngành chính (www.binhthuan.vn - 09/06/2006 - 7:56:27 AM) So với mức tăng bình quân của cả ngành nông nghiệp, thì ngành chăn nuôi luôn có tốc độ tăng trưởng cao hơn. Đàn bò thịt giai đoạn 2001-2005 tăng bình quân 9,18%/năm, ĐBSCL 25%; ĐBSH 19,2%, Tây Nguyên 11,5%... Đàn bò sữa của Việt Nam có tốc độ tăng bình quân mỗi năm 26,1%. Số lượng lợn cũng liên tục tăng, từ 21,7 triệu con (2000) lên 27,4 triệu con (2005), bình quân tăng 6%/năm. Chất lượng giống và kỹ thuật chăn nuôi đã được cải thiện một bước, đã có một số điển hình hợp tác xã chăn nuôi lợn hướng nạc như ở Nam Sách (Hải Dương), Đan Phượng (Hà Tây), Yên Định (Thanh Hoá)... Đây là loại hình tổ chức sản xuất có nhiều lợi thế giảm chi phí đầu vào, làm khá tốt các dịch vụ thú y, cung cấp giống, bao tiêu sản phẩm. Ở các vùng chăn nuôi trọng điểm như Đông Nam Bộ, ĐBSH, ĐBSCL và Tây Nguyên đã áp dụng những tiến bộ kỹ thuật về chuồng trại. Công nghiệp chế biến thức ăn chăn nuôi phát triển nhanh hơn các giai đoạn trước, tăng trung bình 15,5%/năm, thức ăn công nghiệp chiếm gần 39% tổng thức ăn tinh, đạt giá trị sản lượng gần 20.000 tỷ đồng vào năm 2005. Tuy nhiên cho đến nay, ngành chăn nuôi vẫn còn khá nhiều yếu kém, bất cập. Rõ nét nhất là chăn nuôi gia súc, gia cầm vẫn trong quy mô nhỏ, phân tán và tận dụng phụ liệu nông nghiệp. Chăn nuôi bò thịt vẫn dựa vào chăn thả tự nhiên, thiếu bò giống tốt, thiếu đồng cỏ và thức ăn thô xanh, quy trình kỹ thuật chưa được áp dụng rộng rãi, nên năng suất và chất lượng thịt còn thấp. Giá thu mua sữa thấp đã dẫn đến tình trạng năm 2005 có khoảng 1-1,2 vạn bò sữa bị đưa vào giết thịt. Chưa có chính sách quốc gia về phát triển trâu, nên trâu vẫn hầu hết thả rông kiểu quảng canh, giống như dê, cừu. Chăn nuôi lợn cũng trong tình trạng phổ biến là nhỏ, phân tán trong hộ nông dân, năng suất thấp, giá thành cao, chọn tạo đàn đực giống chưa tốt. Chăn nuôi gia cầm cũng không thoát khỏi thói quen nói trên. Có 5 yếu tố cần thực hiện đồng bộ để phát triển chăn nuôi. Đó là trang trại, tiến bộ kỹ thuật, thức ăn, thú y và thị trường (xin được tạm gọi là 5T). Trong giai đoạn 2006-2015, ngành chăn nuôi sẽ phát triển theo hướng tập trung, công nghiệp quy mô vừa và lớn, có năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh cao; bảo đảm vệ sinh thú y, nuôi trồng và an toàn vệ sinh thực phẩm. Ngành phấn đấu đến 2010 đạt 30% tỷ trọng chăn nuôi trong nông nghiệp, và 2015 là 35%. Đến năm 2010, đàn bò sữa đạt 200.000 con, năng suất sữa 4.000-4.200 kg/con/chu kỳ, cho 350.000 tấn sữa, đáp ứng 30% nhu cầu trong nước. Sẽ có 7,1 triệu bò thịt, tỷ lệ lai 36%, đạt 210.000 tấn thịt. Đàn trâu sẽ là 3,1 triệu con với 72.800 tấn thịt; 2,5 triệu dê, cừu. Đàn lợn lớn nhất với 32,8 triệu con, 3,2 triệu tấn thịt, mỗi năm 1 nái sẽ sản xuất 750-780 kg lợn con. Năm 2010, đàn gia cầm lên đến 283 triệu con, đạt 1,427 triệu tấn... Cũng năm ấy, sẽ có gần 11 triệu tấn thức ăn chăn nuôi công nghiệp, 140.000 ha cỏ. Năm 2010, 30% số lượng gia cầm sẽ được giết mổ tập trung, công nghiệp, đến 2015 sẽ là 35%. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã đề ra một số giải pháp để đạt được định hướng trên. Trước tiên là đầu tư về khoa học - công nghệ, miễn giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tiền thuế sử dụng đất, miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng. Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác thông tin thị trường, đổi mới nội dung khuyến nông, tăng cường hội nhập, triển khai một số công trình trọng điểm. Nhưng vấn đề quan trọng nhất là thực hiện các giải pháp đó như thế nào? Điều cốt lõi là làm thế nào để đưa nền chăn nuôi phân tán, nhỏ lẻ, lên thành nền chăn nuôi tập trung, công nghiệp. Vấn đề này vượt ra ngoài khuôn khổ thuần tuý ngành nông nghiệp, bởi vì có liên quan đến rất nhiều ngành, nhiều cấp, đặc biệt là các chính quyền tỉnh, thành phố. Ông Lê Bá Lịch, Chủ tịch Hiệp hội thức ăn chăn nuôi Việt Nam, lo lắng về tình trạng ngành chăn nuôi có nguy cơ bị "thua" trên sân nhà, khi gia nhập WTO. Ông kiến nghị: "Cần có chính sách khuyến khích nông dân dành diện tích ruộng đất để trồng cỏ, và trồng cỏ thâm canh. Sử dụng các phụ phẩm, phế phẩm nông nghiệp làm thức ăn chăn nuôi đại gia súc, như rơm, ngọn mía, lõi ngô, thân ngô... Nhà nước cần đầu tư đầy đủ công trình thuỷ lợi ở các vùng ngô, nghiên cứu chuyển đổi thu hoạch ngô vào mùa nắng để chủ động có đủ nguyên liệu ngô chế biến thức ăn gia súc. Cũng cần được đưa một tỷ lệ sắn thích đáng vào làm thức ăn gia súc, không nên chỉ tập trung xuất khẩu như hiện nay". Theo ông Lịch, dĩ nhiên, cần có cơ chế bổ sung về thuế, về kho tàng, bến bãi, về công tác thú y, thông tin... thì việc đưa chăn nuôi lên sản xuất hàng hoá mới có thể trở thành hiện thực. Theo Trần Lê (TBKTVN) Phát triển chăn nuôi trang trại và một số giải pháp sản xuất lợn hàng hoá bền vững   Chăn nuôi là một ngành kinh tế quan trọng trong sản xuất nông nghiệp, nó không những đáp ứng nhu cầu thực phẩm cho tiêu dùng hàng ngày của mọi người dân trong xã hội mà còn là nguồn thu nhập quan trọng của hàng triệu người dân hiện nay. Với các loại gia súc hiện có ở nước ta theo số liệu năm 2006 đã sản xuất dược 2.369 ngàn tấn thịt xẻ các loại Tuy có đàn gia súc, gia cầm đa dạng, song với trên 80 triệu dân, chưa kể đến tăng dân số hàng năm, nguồn thực phẩm từ đàn gia súc gia cầm này cũng chưa đáp ứng đủ cho nhu cầu người tiêu dùng hiện nay (24,5kg/người/năm). Đây là mức tiêu thụ thấp so với nhiều nước trên thế giới, mà chưa đề cập đến chất lượng của chúng. Thực tế cho thấy nhu cầu về chất lượng thực phẩm của trẻ con và người già cao hơn các lứa tuổi khác. Ví dụ: Cũng là sữa bò tươi nhưng hàm lượng các chất có trong sữa như protein, Can xi, hàm lượng mỡ sữa, mỡ trong các loại thịt nhất là thịt lợn về colesterol có lợi cũng như axít béo không no chiếm bao nhiêu phần trăm để phù hợp nhu cầu dinh dường và phòng bệnh cho các lứa tuổi? Phát triển chăn nuôi bền vững, nhất là chăn nuôi lợn hàng hóa như thế nào trong hoàn cảnh cuộc sống của phần lớn các hộ nông dân còn chật vật khó khăn, đại bộ phận' người dân chăn nuôi theo kinh nghiệm; thiếu kiến thức chuyên môn, ít quan tâm về thông tin thị trường, nếu có thì thiếu cụ thể; hiểu biết về sản xuất hàng hóa chưa trở thành tiềm thức; kinh tế phát triển chưa đồng đều giữa các vùng,... là những rào cản trong phát triển chăn nuôi lợn hàng hóa hiện nay. Vậy đâu là giải pháp cho phát triển chăn nuôi hàng hóa bền vững? Trong định hướng phát triển chăn nuôi đến năm 2020, đã được Thủ tường phê duyệt có các giải pháp lớn theo tám chương trình, đây là hướng đi trong định hướng cho cả hệ thống chăn nuôi đến 2020 để chúng ta thực sự có một ngành chăn nuôi hàng hóa tiên tiến và vững mạnh. Song cái khó về chăn nuôi trang trại đối với phần đông người nông dân lại thuộc về tiềm thức lịch sử. Vậy giải pháp nào để khắc phục những khó khăn hiện tại nhằm đẩy mạnh chăn nuôi hàng hóa. trong đó có chăn nuôi lợn. phát triển bền vững. 1. Hiện trang ngành chăn nuôi và hướng phát triển Theo Tổng cục thống kê tổng đàn gia súc gia cầm ở thời đềm 2006 trong cả nước có: 32,8 triệu con lợn; 2,9 triệu con trâu; 5,87 triệu con bò (bò sữa: 127 ngàn con); 170 triệu con gà, 69,4 triệu con vịt ngan và 1,02 triệu dê cừu. Duy trì mức tăng trưởng giá trị ngành chăn nuôi đạt trung bình/năm qua các giai đoạn như sau: 2006 - 2010: 8,5%; 2010 - 2015 tăng 6,5 -7%: 2015 - 2020: 5,5 - 6%. Sản lượng thịt xẻ các loại năm 2006 là: 2.369 ngàn tấn và dự kiến tiến độ qua các giai đoạn phát triền: Năm 2010 đạt 3.210 ngàn tấn; Năm 2015 là: 4.309 ngàn tấn (trong đó thịt lợn 2.797 ngàn tấn (65%); thịt gia cầm 1.326 ngàn tấn (32%); thịt trâu bò: 144 ngàn tấn (3%); Năm 2020 là: 5.521 ngàn tấn (trong đó thịt lợn 3.493 ngàn tấn (chiếm 63%); thịt gia cầm 1 .779 ngàn tấn (32%); thịt trâu bò 200 ngàn tấn (4%)... Theo xu hướng tiêu dùng hiện nay, nhu cầu các loại thịt vẫn tăng cao trong thời gian tới, đặc biệt thịt lợn vẫn chiếm tỷ lệ cao nhất 63 - 65% trong tổng số các loại thịt. Vì vậy ngành chăn nuôi lợn vẫn đóng một vai trò rất quan trọng cung cấp thực phẩm trong tiêu dùng của chúng ta. Với nhu cầu thực phẩm từng loại theo định hướng, đến năm 2020 có 3.493 ngàn tấn thịt lợn xẻ, chúng ta phải có đàn lợn thịt tương đương: 52.132 ngàn con, đạt trọng lượng hơi 90 kg/con. Nếu không tính đến chăn nuôi trang trại bình quân chia đều cho mỗi hộ gia đình nông dân phải nuôi 4,3 con lợn (ước tính theo số hộ có đến 2020 là: 12 triệu hộ). Thực tế số hộ có chăn nuôi chỉ chiếm 70% trong số hộ nông dân (Đồng bằng sông Cửu Long chỉ có hơn 50% số hộ nông dân có chăn nuôi lợn). Như vậy thực tế mỗi hộ có chăn nuôi lợn phải muôi 10 lợn thịt để xuất chuồng được 6,2 lợn thịt đạt 90kg/con/năm. Nếu phát triển được một trăm ngàn trang trại chăn nuôi lợn quy mô nhỏ (10 nái và 180 lợn thịt/hộ/năm), ước tính có 8,4 triệu hộ có chăn muôi lợn, đến năm 2015 sẽ cung cấp cho xã hội được 18 triệu lợn thịt có chất lượng cao. Vậy với một trăm ngàn mô hình này đến 2015 mỗi tỉnh phấn đấu để có bình quân 1.562 hộ mô hình chăn nuôi quy mô nhỏ để có cơ sở phát triển lên quy mô chặn nuôi vừa và lớn vào năm 2020. Như vậy cũng chỉ mới cung cấp được 50% nhu cầu. Dù chăn nuôi trang trại đang trên đà phát triển. song cũng cần có những chính sách cho các hộ chăn nuôi nghèo, chăn nuôi nhỏ lẻ ở các vùng nông thôn khác nhau, nếu chương trình 100.000 hộ chăn nuôi quy mô nhỏ này được thực thi sẽ giúp hộ nông dân tích luỹ vốn, kinh nghiệm và nhận thức, từng bước chuyển dần qua chăn nuôi lợn trang trại quy mô vừa và lớn. Đây là giải pháp đào tạo thực tế cho hướng phát triển chăn nuôi trang trại cho người nông dân. Chăn nuôi nhỏ lẻ. Chúng ta không thể không tính đến tỷ lệ đóng góp sản phẩm chăn nuôi của bộ phận này hiện chiếm khoảng 70% nhu cầu thực phẩm tiêu dùng của xã hội. Nhưng quan trọng hơn cả là chăn nuôi của bộ phận này chính là giải pháp xóa đói giảm nghèo theo kiểu bỏ ống. Nếu chương trình 100.000 hộ chăn nuôi quy mô nhỏ này thực thi sẽ giảm nghèo bằng chăn nuôi trang trại với cơ cấu HTX chăn nuôi kiểu mới ra đời và các hình thức giết mổ, tiêu thụ theo một chuỗi sẽ hình thành được ngành hàng theo chuỗi dọc rộng lớn. Nếu có 100.000 hộ mô hình chăn nuôi quy mô nhỏ đến 2015 để đến năm 2020 sẽ có 25% số hộ chuyển lên chăn nuôi vừa quy mô 20 nái +360 lợn thịt và 25% nuôi 30 nái + 540 lợn thịt, cùng với số trang trại đã có hiện nay sẽ cung cấp được 50% nhu cầu thịt lợn xẻ cho tiêu dùng, 50% còn lại từ các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ và các trang trại lớn. Nhà nước cần có một chương trình hỗ trợ phát triển 100.000 hộ chăn nuôi lợn quy mô trang trại nhỏ (10 lợn nái + 180 lợn thịt), tố chức lại trong các HTX chăn nuôi lợn kiểu mới nhằm thụ hưởng sự chuyển giao các kỹ thuật tiến bộ cho họ, trước tiên chú ý đến đồng bằng sông Cửu Long, Duyên hải miền Trung. Vùng khu 4 cũ, Đồng bằng sông Hồng, Đông và Tây bắc Bắc bộ trong những năm đầu của định hướng phát triển chăn nuôi này, nhằm có mô hình chăn nuôi trang trại quy mô nhỏ phổ cập để tiến lên phát triển chăn nuôi lợn trang trại quy mô vừa và lớn bền vững góp phần từng bước công nghiệp hóa ngành chăn nuôi lợn ở nước ta. 2. Chăn nuôi trang trại và những giải pháp cần quan tâm Trong những năm gần đây với các chính sách của Đảng và Chính phủ về phát triển kinh tế, đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn, chuyển đổi cơ cấu cây trồng và vật nuôi đã đi vào thực tiễn cuộc sống, góp phần thúc đầy quá trình phát triển ngành chăn nuôi theo hường hàng hoá. Tính đến năm 2006 cả nước có: 17.721 trang trại, chưa kể các trang trại chăn nuôi các loại vật nuôi khác như thỏ, lợn rừng, nhím và các loại động vật sống trong nước (cá sấu,... ). Trong đó: có 7.475 trang trại chăn nuôi lợn, (miền Bắc: 3.069, miền Nam: 4.406); với 2.990 trang trại nuôi lợn nái. Số trang trại chăn nuôi gia cầm là 2.837, miền Bắc: 1.274, miền Nam: 1.564); Số trang trại chăn nuôi bò là 6.405, trong đó có 2.011 trang trại chăn nuôi bò sữa (miền Bắc: 3.069. miền Nam: 4.406); Số trang trại chăn nuôi trâu là: 247 miền Bắc: 222, miền Nam: 27); Số trang trại chăn nuôi dê là: 757 miền Bắc: 201, miền Nam: 556). Tuy trong một thời gian ngắn (10 năm) so với lịch sử phát triển ngành chăn nuôi ở nước ta, tuy số lượng và quy mô trang trại từng vùng có khác nhau, song đây là một phong trào cách mạng KHKT của toàn dân trong ngành chăn nuôi ở Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng mà không phải dân tộc nào cũng làm được. Muốn chăn nuôi trang trại phát triển bền vững trước mắt cần quan tâm đến một số giải pháp nhà. a. Giải pháp quy hoạch Giải pháp tổng thể cho phát triển chăn nuôi bền vững đã được Chính Phủ và Bộ Nông Nghiệp định hường phát triển chăn nuôi đến năm 2020, trong đó có quy hoạch lại ngành chăn nuôi. Với điều kiện đất đai, địa hình tự nhiên, thời tiết khí hậu và kinh nghiệm thực tiễn, cần quy hoạch tổng thể lại cho ngành chăn nuôi. Trước tiên, cần quan tâm đến các yếu tố thời tiết khí hậu và địa hình tự nhiên cho hai nhóm vật nuôi sau: + Với chăn nuôi loại gia súc ăn cỏ, tuy nó không cạnh tranh với lương thực của con người, song nó đòi hỏi những vùng đất tương đối tốt và rộng. Do vậy cần kế hoạch có thời hạn để tập trung dầu tư cho thủy lợi phục vụ trồng cỏ thâm canh; ở những vùng có tiềm năng phát triển gia súc có sừng, cũng cần quan tâm đến các nguồn phụ phế phẩm từ ngành công nghiệp chế biến. + Với chăn nuôi lợn, đặc điểm chính của loại vát nuôi này là không cạnh tranh với đất canh tác màu mỡ, nhưng phải tránh được ô nhiễm nguồn nước và môi trường. b. Giải pháp về thú y Đây là giải pháp cực kỳ quan trọng, nếu không có giải pháp tổng thể đồng bộ và đầy đủ về thú y, nó sẽ phủ định tất cả các kết quả về giống và sản xuất như chúng ta đã và đang chứng kiến trong thời gian qua. Nhà nước cần đầu tư chiều sâu cho lĩnh vực thú y mang tính lâu dài cả về đội ngũ cán bộ có kỹ thuật cao với các phòng thí nghiệm trọng điểm đồng bộ kết hợp với các chương trình hợp tác quốc tế về các bệnh liên quan đến viêm gây bệnh, nhằm giải mã được chúng trên cơ sở đó nghiên cứu sản xuất được các loại vác xin để chủ động trong phòng chống có hiệu quả cho các bệnh đã có và sẽ có trong tương lai ở nước ta. c. Giải pháp huấn luyện kỹ thuật cho người nông dân Cần hỗ trợ và thường xuyên mở các lớp tập huấn kỹ thuật chăn nuôi lợn trang trại do các hộ chăn nuôi lợn trang trại quy mô nhỏ và vừa đã đạt kết quả cao và những chuyên gia giỏi có kinh nghiệm thục tế về: kỹ thuật ghép phối giống trong sản suất lợn thương phẩm qua gieo tinh nhân tạo, đạt năng suất và tỷ lệ nạc cao; an toàn dịch bệnh; kỹ thuật nuôi dưỡng các loại lợn; kỹ thuật chuồng trại: vệ sinh môi trường và giết mổ sạch, giúp người nông dân vươn lên trong sản xuất trang trại theo từng giai đoạn. Thành lập nhóm - tổ kỹ thuật nòng cốt (nông dân chăn nuôi giỏi) ở từng HTX chăn nuôi lợn trang trại kiểu mới để hỗ trợ các hộ mới bắt đầu phát triển chăn nuôi trang trại quy mô nhỏ và vừa. Đẩy mạnh tuyên truyền, chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật cho các HTX mô hình chăn nuôi trang trại quy mô nhỏ và vừa hình thành bằng chính nội lực của bản thân và gia đình họ. Qua hệ thống thông tin nhà nước và các địa phương tuyên truyền phát triển chăn nuôi lợn trang trại quy mô nhỏ thành một chương trình thường xuyên và sâu rộng để thúc đẩy mọi người dân tham gia chương trình một trăm ngàn trang trại chăn nuôi lợn quy mô nhỏ và vừa khi chính thức được khả thi. d. Giải pháp về giống Trong ngành chăn nuôi lợn hiện tại chúng ta đã có đàn lợn tốt với nhiều nguồn gien quý. Hơn 20 năm qua nhiều chương trình nghiên cứu và phát triển giống lợn của nhà nước, có thể khẳng định được nguồn giống hiện có cho đến nay có thể cơ bản ổn về chết lượng, còn số lượng thuộc vào giải pháp nhân giống của chúng, nhất là các đàn giống trong chương trình hỗ trợ giống của nhà nước. Song muốn đàn giống ngày càng được cải thiện về di truyền, nâng cao năng suất của các tính trạng sản xuất cần tổ chức và hình thành hệ thống đăng ký và quản lý giống Quốc gia mang tầm chiến lược. Hiện nay không một nước chăn nuôi tiên tiến nào trên thế giới lại không có hệ thống đăng ký và quản lý giống Quốc gia (head book) nhờ đó đàn lợn của họ luôn được cải thiện về năng suất và chất lượng sản phẩm do nhu cẩu thị hiếu người tiêu dùng theo từng giai đoạn. e. Giải pháp về kỹ thuật Ngày nay nhiều tiến bộ kỹ thuật trong chăn nuôi lợn trên thế giới và trong nước đã được áp dựng ở Việt Nam như. Chọn lọc và lai tạo ra những đàn lợn thịt có mỡ dắt trong thịt từ 2 - 4% giúp thịt lợn có vị thơm, độ mềm và ngon. Nâng cao tỷ lệ nạc, giảm mỡ, giảm chi phí thức ăn. Tăng khả năng tăng trọng; giảm thời gian nuôi thịt; tăng số con sống trong một lứa... Sử dụng các sản phẩm từ dược thảo thay kháng sinh, tăng sức đề kháng và thức ăn tăng chất lượng thịt (hương thảo). Loại thức ăn hỗ trợ để lợn nái đồng loạt lên giống đạt 80% sau cai sữa lợn con 7 - 10 ngày và tăng số con bình quân 0,5 con/1ứa. Thức ăn cho lợn con đạt 31 kg/con lúc 70 ngày tuổi; thức ăn cho lợn con theo mẹ và tập ăn giúp cai sữa sớm cho lợn con lúc 7 - 10 ngày tuổi để tăng 2,5 lứa đẻ/nái/năm. Những tiến bộ kỹ thuật này đã giúp ngành chăn nuôi lợn phát triển cả về số và chất lượng. g. Giải pháp về chuồng trại Để tiết kiệm đất cho sản xuất nông nghiệp ở những vùng sản xuất nông nghiệp cần áp dụng kỹ thuật chuồng trại mới. Ví dụ: với diện tích 195m2 có thể nuôi dược 10 lợn nái và 180 lợn thịt năm, an toàn dịch bệnh cao, chăm sóc và quản lý nhẹ nhàng; giảm tỷ lệ hao hụt; tăng hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi lợn. Xin giới thiệu mô hình chăn nuôi 10 nái và 180 lợn thịt/năm ở Sơn Tịnh, Quảng Ngãi. h. Giải pháp về tổ chức sản xuất ngành hàng trong chăn nuôi lợn hàng hóa Khi tổ chức chăn nuôi lợn hàng hóa cần có đầu ra ổn định, các địa phương cần tổ chức sản xuất theo chuỗi ngành hàng dọc "Từ chăn nuôi -> giết mổ sạch - > thị trường” theo chuỗi dọc này người chăn nuôi, các cơ sở giết mồ, người phân phối đều yên tâm về số và chất lượng sản phẩm kể cả giá cả mua bán khi họ liên kết lại với nhau. Từng loại công việc sẽ liên kết theo chuỗi ngang giữa các nhà chăn nuôi; giữa các nhà giết mổ và giữa các nhà phân phối tiêu thụ sản phẩm trong các hợp tác xã kiểu mới thông qua sự phát triển các hiệp hội chuyên môn nhằm ổn định sản xuất, bảo vệ quyền lợi cho người sản xuất và người tiêu dùng. Lê Thanh Hải - Tạp Chí Khoa học Kỹ thuật Chăn nuôi, số 7-2008 (Hội Chăn Nuôi VN BiÓu 9: MÉu c¸c hé gia ®×nh ®iÒu tra ChØ tiªu §VT X· n»m trong diÖn ®iÒu tra x· Lª L¬i x· Gia Xuyªn x· T©n TiÕn x· Ph­¬ng Hng Hé QMCN lín>50con/løa Hé QMCN võa20-49 con/løa Hé QMCN nhá<20con/løa Hé QMCN lín>50con/løa Hé QMCN võa20-49 con/løa Hé QMCN nhá<20con/løa Hé QMCN lín>50con/løa Hé QMCN võa20-49 con/løa Hé QMCN nhá<20con/løa Hé QMCN lín>50con/løa Hé QMCN võa20-49 con/løa Hé QMCN nhá<20con/løa Sè l­îng C¬ cÊu Sèl­îng C¬ cÊu Sè l­îng C¬ cÊu Sèl­îng C¬ cÊu Sèl­îng C¬ cÊu Sè l­îng C¬ cÊu Sè l­îng C¬ cÊu Sèl­îng C¬ cÊu Sèl­îng C¬ cÊu Sè lîng C¬ cÊu Sè lîng C¬ cÊu Sè lîng C¬ cÊu Hé 12 28 10 9 22 12 6 27 7 5 7 5 ._.