Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật nhằm phát triển các giống hoa trồng thảm cho Hà Nội

1. Më ®Çu 1.1. §Æt vÊn ®Ò Hoa là tượng trưng cho cái đẹp. Mỗi loài hoa đều gắn liền với tình cảm của con người và nó mang sắc thái riêng của từng vùng, của các dân tộc khác nhau trên thế giới. Người Nga rất ưa thích hoa cẩm chướng thơm, là lo¹i hoa tượng trưng cho tâm hồn cao quý, tình yêu thiêng liêng, sự may mắn và hạnh phúc. Hoa Tuy líp luôn là vẻ đẹp huy hoàng và mạnh mẽ cña c¸c d©n téc Ch©u ¢u vµ B¾c Mü. Hoa hồng là biểu tượng sức mạnh của tình yêu, sôi nổi, dịu dàng. Hoa cúc không thể thiếu được trong ngày hội Đại Hoàng gia của các dân tộc Trung Hoa và Nhật Bản, nó tượng trưng cho chiến thắng, hạnh phúc thiêng liêng, sự giàu sang và quyền quý. Chậu quất, cành đào là sắc xuân riêng của người Hà Nội, của các dân tộc thuộc các tỉnh phía Bắc. Trong sù ®a d¹ng cña c¸c loµi hoa th× hoa trång th¶m, trång chËu hay cßn gäi lµ hoa trang trÝ ®em ®Õn cho con ng­êi nh­ mét s¶n phÈm vÒ tinh thÇn. Khi ®øng tr­íc mét kiÕn tróc phong c¶nh hay cßn gäi lµ “Bøc tranh sinh häc” d­êng nh­ ta ®ang ®­îc ®¾m m×nh tr­íc thiªn nhiªn, mang l¹i cho chóng ta mét t©m hån trong s¸ng khoÎ m¹nh. §Æc biÖt hoa trång th¶m cßn ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc t¹o c¶nh quan m«i tr­êng vµ lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong trang trÝ v­ên c¶nh c«ng viªn, trªn c¸c trôc ®­êng giao th«ng, trong c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc c«ng céng, c¸c cung v¨n ho¸ thÓ thao, nhµ thê, ®×nh chïa…. HiÖn nay do sù ph¸t triÓn của nền kinh tế thị trường và tốc độ đô thị hoá ngày càng cao đã làm cho thiên nhiên ngày càng bị đẩy xa cuộc sống con người, thì nhu cầu về hoa cây cảnh là sự cần thiết hơn lúc nào hết. Sản xuất hoa cây cảnh còn mang lại lợi nhuận to lớn cho nền kinh tế một số nước nhất là những nước đang phát triển. Hoa trồng thảm đã xuất hiện ở Việt Nam từ xa xưa nhưng số lượng và chủng loại hoa còn ít, chất lượng hoa chưa đảm bảo. HiÖn nay, cã nhiÒu chñng lo¹i hoa míi nh­ cóc CN93, CN98, CN01 ®­îc ®­a ra tõ Trung t©m Hoa C©y C¶nh - ViÖn Di TruyÒn N«ng nghiÖp vµ mét sè lo¹i hoa kh¸c nh­ Zinnia, Cosmos, Mµo gµ, Dõa c¹n… ®­îc trång trang trÝ vµo mïa hÌ, c¸c gièng hoa nµy cã chiÒu cao c©y cao tõ 60 - 80cm do vËy mµ c©y rÊt dÔ bÞ g·y ®æ khi gÆp m­a b·o. §©y lµ mét nh­îc ®iÓm c¬ b¶n cña hoa th¶m Hµ Néi. Thµnh phè Hµ Néi cã tốc độ đô thị hoá ngày càng mạnh, nhu cầu xây dựng các công viên, vườn sinh cảnh ngày càng cao, nªn yªu cÇu ®èi víi hoa trång th¶m ngµy cµng nhiÒu ®ßi hái chÊt l­îng tèt h¬n, chñng lo¹i ph¶i ®a d¹ng h¬n ®Ó phôc vô trang trÝ c¸c ngµy lÔ héi. H¬n bÊt cø mét lo¹i hoa nµo kh¸c, tiªu chuÈn chän hoa th¶m cho Hµ Néi ph¶i lµ thÊp c©y, th©n khoÎ, kh¶ n¨ng chèng chÞu tèt, hoa ph¶i lé râ trªn mÆt t¸n, ®é bÒn tù nhiªn cao. §Æc biÖt hoa trång th¶m cÇn ph¶i th­êng xuyªn thay ®æi c¸c mÉu gièng cho phï hîp víi thÞ hiÕu vµ c¶nh quan m«i tr­êng vµ còng nh»m kh¾c phôc hiÖn t­îng bÞ tho¸i ho¸ cña c¸c gièng cò th× viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c chñng lo¹i hoa trång th¶m lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Trong v¨n kiÖn héi nghÞ lÇn thø 6 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng [33] ®· nªu, cÇn ph¶i “ChuyÓn giao m¹nh mÏ c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt, nhÊt lµ ¸p dông c«ng nghÖ gièng t¹o b­íc ®ét ph¸ vÒ n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn viÖc lµm, tËn dông lao ®éng, ®Êt ®ai, tµi nguyªn…”. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ trªn th× biÖn ph¸p tuyÓn chän gièng, nh©n gièng còng nh­ trång vµ ch¨m sãc hoa trång th¶m nh»m ®¸p øng ®­îc yªu cÇu trang trÝ lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt. Do vËy, chóng t«i ®· thùc hiÖn ®Ò tµi “Nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh»m ph¸t triÓn c¸c gièng hoa trång th¶m cho Hµ Néi”. 1.2. Môc ®Ých, yªu cÇu cña ®Ò tµi 1.2.1. Môc ®Ých TuyÓn chän nh÷ng gièng hoa th¶m míi cã kh¶ n¨ng thÝch øng cao phï hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña Hµ Néi và nghiªn cøu ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh»m n©ng cao n¨ng suÊt chÊt l­îng cho c¸c gièng hoa th¶m ®· ®­îc tuyÓn chän. 1.2.2. Yªu cÇu - X¸c ®Þnh vµ tuyÓn chän ®­îc c¸c gièng hoa th¶m míi cã kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trang trÝ hoa quanh n¨m cho Hµ Néi. - Nghiªn cøu, ®Ò xuÊt ®­îc c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh©n gièng phï hîp víi nh÷ng gièng hoa ®· ®­îc tuyÓn chän. - Nghiªn cøu, ®Ò xuÊt ®­îc biÖn ph¸p kü thuËt s¶n xuÊt nh»m n©ng cao chÊt l­îng cho c¸c gièng hoa trång th¶m. 1.3. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi 1.3.1. ý nghÜa khoa häc - ViÖc nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ mét sè ®Æc tÝnh n«ng sinh häc cña c¸c gièng hoa trång th¶m ®· lµm c¬ së cho c«ng t¸c chän t¹o gièng hoa míi, gãp phÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c chñng lo¹i hoa nãi chung vµ hoa trång th¶m nãi riªng. - KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thÝch øng còng nh­ kh¶ n¨ng sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa th¶m trong tõng thêi vô lµm c¬ së cho viÖc ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p kü thuËt phï hîp, nh»m duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c gièng hoa trång th¶m. - KÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ tµi liÖu tham kh¶o quý cho viÖc nghiªn cøu vµ gi¶ng d¹y vÒ c©y hoa trång th¶m. 1.3.2. ý nghÜa thùc tiÔn - §Ò tµi tuyÓn chän ®­îc c¸c gièng hoa th¶m míi cã triÓn väng, cã kh¶ n¨ng thÝch øng cao, cho n¨ng suÊt chÊt l­îng hoa tèt, ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt hoa th¶m t¹i Hµ Néi. - §­a ra mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh©n gièng vµ ch¨m sãc cho c¸c gièng hoa ®· ®­îc tuyÓn chän, ®Ó ¸p dông vµo s¶n xuÊt hoa th¶m t¹i vïng Hµ Néi. 2. Tæng quan tµi liÖu 2.1. Nguån gèc, ph©n lo¹i, gi¸ trÞ kinh tÕ vµ gi¸ trÞ sö dông 2.1.1. Nguån gèc, ph©n lo¹i hoa c©y c¶nh Trªn thÕ giíi, trång hoa vµ c©y c¶nh ®· cã tõ l©u ®êi, v­ên cæ Ph­¬ng §«ng, trong ®ã cã c¸c v­ên cæ Trung hoa ra ®êi sím nhÊt: cã tõ 2800 n¨m tr­íc C«ng nguyªn. Sau 30 thÕ kû ph¸t triÓn, c¸c v­ên cæ ®¹i Ph­¬ng T©y ®· cã nh÷ng ph­¬ng ph¸p phèi trÝ vµ x©y dùng hiÖn ®¹i theo kiÓu v­ên ®a chøc n¨ng. Tõ thÕ kû thø XX trë l¹i ®©y, ngµnh trång hoa c©y c¶nh míi thùc sù trë thµnh ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cã sù giao l­u th­¬ng m¹i quèc tÕ [31] ë ViÖt Nam lÞch sö ph¸t triÓn chËm h¬n: c¸c nhµ v­ên Cè ®« HuÕ lµ h×nh ¶nh c¸c v­ên mang phong c¸ch c¸c v­ên cæ Trung Hoa, nh­ng vÉn cã nh÷ng nÐt ®éc ®¸o riªng cña ®Êt n­íc con ng­êi ViÖt Nam. Tõ 1990 ®Õn 2000 cã sù nhËp khÈu å ¹t c¸c gièng hoa c¾t cµnh, hoa trång chËu, c¸c gièng lo¹i ®Þa lan, lan hå ®iÖp,… tõ Trung Quèc vµ Th¸i Lan. Vµ sau 1990 ®Õn nay, diÖn tÝch, s¶n l­îng, chñng lo¹i, chÊt l­îng hoa kh«ng ngõng t¨ng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, loµi ng­êi ®· t¹o ra nh÷ng chñng lo¹i c©y trång cã hoa, l¸, d¸ng c©y ®Ñp ®Ó th­ëng thøc v× thÕ nghÖ thuËt trång hoa vµ c©y c¶nh ra ®êi. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hoa vµ c©y c¶nh lu«n g¾n liÒn víi t×nh c¶m con ng­êi, tËp qu¸n vµ b¶n s¾c d©n téc, g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ c¸c ®« thÞ, siªu ®« thÞ. ViÖc ph©n lo¹i c¸c lo¹i hoa vµ c©y c¶nh rÊt phøc t¹p. Qua ®iÒu tra nguån gen vÒ c¸c lo¹i hoa vµ c©y c¶nh ë ViÖt Nam (1996 - 2000), cã thÓ chia hoa, c©y c¶nh thµnh 2 nhãm chÝnh: - Nhãm nh÷ng loµi cho hoa: Tr­íc tiªn ph¶i kÓ ®Õn hä phong lan víi sè l­îng loµi kh¸ lín, cã tíi trªn 100 chi, gÇn 2000 loµi, ®¸ng quan t©m ®Õn mét sè loµi cña c¸c chi lín nh­ Chi Hoµng Th¶o (Dendrobium) cã hoa nhiÒu mµu s¾c nh­ Tr¾ng, vµng, ®á, tÝm, hoa to, hoa nhiÒu. Chi Lan KiÕm (Cymbidium) sèng trªn ®Êt, dÔ trång, hoa còng ®a d¹ng vÒ mµu s¾c, l©u tµn, côm hoa rÊt dµi cã khi tíi hµng mÐt vµ cã tíi 30-40 côm hoa trång trong 1 bôi. Hä §ç Quyªn (Ericaceae) võa cã nhiÒu hoa, l¹i cã d¸ng c©y ®Ñp cã thÓ ch¬i hoa vµ c©y, mµu hoa tr¾ng, ®á, vµng, tÝm, lµ hä ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m. Hä §Ëu (Fabaceae) cã nhiÒu d¹ng c©y (c©y gç, c©y bôi, c©y leo), hoa nhiÒu, rÔ hoa tËp trung tr­íc khi ra l¸,nhiÒu mµu s¾c nh­ tr¾ng, ®á, vµng…. nªn khi c©y në hoa t¹o ra c¶ 1 khèi mµu rùc rì - Nhãm c©y c¶nh, c©y thÕ, bao gåm rÊt nhiÒu hä vµ cã sè loµi kh¸ nhiÒu: + Nhãm d­¬ng xØ: HÇu nh­ ch­a cã nghiªn cøu vÒ vai trß lµm c©y c¶nh cña nhãm nµy, ®©y còng lµ nhãm cã sè loµi rÊt lín. ë ViÖt Nam, cã tíi 2000 loµi, nhãm nµy cã h×nh d¹ng l¸, th©n ®éc ®¸o, cã thÓ sèng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt ®Æc biÖt: b¸m trªn th©n c©y, mäc trªn ®Êt, trªn ®¸ trªn t­êng, chÞu kh«, kh¶ n¨ng tiÒm sinh lín, chÞu rîp, thuËn lîi cho sù trång trät. + Hä nh©n s©m (Araliceae): ChØ riªng chi Schefflera ®· cã tíi 12 lo¹i, ®©y lµ nh÷ng loµi rÊt tèt cho viÖc t¹o c©y c¶nh, c©y thÕ, v× chóng cã thÓ sèng tèt trong ®iÒu kiÖn dinh d­ìng nghÌo, chÞu n¾ng, dÔ chiÕt, c¾t tØa. L¸ xÎ thuú cã nhiÒu h×nh d¹ng ®éc ®¸o. + Hä cau dõa (Arecaceae): Cã trªn 15 loµi, 1 sè loµi cã d¸ng ®Ñp, chÞu rîp, th­êng sèng d­íi t¸n rõng nguyªn sinh, 1 sè loµi kh¸c th©n th¼ng, cao to, bÒ thÕ. §Ó tiÖn cho viÖc bè trÝ v­ên ­¬m hîp lý vµ cã ph­¬ng ph¸p nh©n gièng thÝch hîp, t¹m ph©n chia theo tÝnh chÊt sö dông nh­ sau: - Lo¹i c©y cã bé phËn th­ëng ngo¹n lµ hoa (bao gåm hoa 1 n¨m vµ hoa l©u n¨m). C©y hoa 1 n¨m nh­ c¸c lo¹i cóc, cÈm ch­íng, cosmos, lay ¬n, loa kÌn. C©y hoa l©u n¨m gåm c¸c lo¹i nh­ ®µo, ngäc tr©m, ®ång tiÒn, ngäc lan, nhµi… phÇn lín c¸c lo¹i hoa l©u n¨m lµ c¸c lo¹i th©n gç d¹ng bôi hoÆc d¹ng h×nh b¸n bôi, th©n hµnh. - C©y c¶nh mµ bé phËn th­ëng ngo¹n cã thÓ lµ hoa vµ th©n l¸ hoÆc cã thÓ chØ lµ th©n l¸: + C©y hoa bon sai: lµ c¸c c©y hoa vµ c©y c¶nh trång trong chËu, ®­îc t¹o d¸ng, t¹o thÕ c«ng phu theo ý t­ëng riªng cña ng­êi trång vµ ng­êi th­ëng ngo¹n. + C©y c¶nh bãng m¸t: chñ yÕu lµ nh÷ng c©y gç to hoÆc nh÷ng c©y nhì ®­îc trång trong nh÷ng v­ên c«ng viªn hay s©n, hiªn nhµ, c©y ®­êng phè, c©y c¶nh bãng m¸t cã thÓ lµ c¸c c©y ¨n qu¶ vµ c¸c c©y l©m nghiÖp cho khai th¸c gç. + C©y trång th¶m: chñ yÕu lµ nh÷ng c©y gç nhá hoÆc c©y bôi, mµu s¾c l¸, hoa phong phó, chñ yÕu trång ë v­ên c«ng viªn, ®­êng phè, hiªn nhµ, s©n, trong nhµ. 2.1.2. VÒ gi¸ trÞ kinh tÕ vµ gi¸ trÞ sö dông §Õn bÊt cø mét c«ng së hay mét n¬i vui ch¬i, ngoµi phè, chóng ta sÏ gÆp c¸c lo¹i hoa trang trÝ, chóng khoe s¾c rùc rì däc hµnh lang, lèi ®i, hay trong mét khu«n viªn, v­ên c¶nh …. C¸c lo¹i hoa nµy th­êng xuyªn ®­îc ch¨m sãc vµ thay ®æi theo tõng mïa trong n¨m. Nh÷ng lo¹i hoa nµy ®· mang nguån lîi lín cho ng­êi s¶n xuÊt. N¨m 1990, l­îng tiªu thô hoa trang trÝ - hoa chËu trªn thÕ giíi kho¶ng 14,2 tû USD t¨ng 21% so víi n¨m 1985. §Õn n¨m 2000, l­îng tiªu thô hoa trang trÝ - hoa chËu vµo kho¶ng 20 - 30 tû USD. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 2002 cña UDSA NASS, tæng gi¸ trÞ hoa trang trÝ - hoa chËu Mü ®¹t 841 triÖu USD t¨ng so víi n¨m 2001 lµ 832 triÖu USD vµ ­íc tÝnh ®Õn n¨m 2005 sÏ ®¹t 900 triÖu USD. ë ViÖt Nam, qua ®iÒu tra ë tÊt c¶ c¸c vïng cho thÊy trång hoa vµ c©y c¶nh cã hiÖu qu¶ cao h¬n trång c¸c c©y kh¸c. So víi lóa, hiÖu qu¶ trång hoa c©y c¶nh th­êng cao h¬n tõ 5 - 10 lÇn [18]. Hoa vµ c©y c¶nh ph¸t triÓn cïng víi sù tiÕn triÓn cña nÒn kinh tÕ ®« thÞ cña tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. C«ng viªn c©y xanh, hoa vµ c©y c¶nh còng gãp mét phÇn kh«ng nh÷ng läc s¹ch bÇu kh«ng khÝ ®ang bÞ « nhiÔm mµ cßn cã kh¶ n¨ng sinh ra c¸c lo¹i phitonxit tiªu diÖt c¸c lo¹i nÊm bÖnh vµ vi khuÈn trong kh«ng khÝ (th«ng, tïng, b¸ch t¸n). Ban ngµy c©y xanh lµm gi¶m l­îng c¸cbonic vµ t¨ng l­îng «xy trong kh«ng khÝ, cã lîi cho søc khoÎ con ng­êi. C©y xanh cã t¸c dông ®iÒu hoµ kh«ng khÝ do cã kh¶ n¨ng lµm gi¶m nhiÖt ®é trong m«i tr­êng t¹o giã côc bé trong c¸c rõng c©y, mét c©y xanh cao 7- 8 mÐt, ®­êng kÝnh réng 5 - 6 mÐt cã kh¶ n¨ng gi÷ ®­îc 10kg bôi/ngµy. C©y xanh cã t¸c dông chèng ån hiÖu qu¶: nh÷ng c©y l¸ nhän trung b×nh cã thÓ hÊp thu ®­îc 75% tiÕng ån ë m«i tr­êng xung quanh. C©y xanh lµm gi¶m nhiÖt ®é trong m«i tr­êng vÒ mïa hÌ tõ 1- 2oC, rõng c©y, c«ng viªn cã kh¶ n¨ng gi÷ Èm tèt, Èm ®é th­êng cao h¬n m«i tr­êng bªn ngoµi 20% kÐo theo gi¶m nhiÖt ®é 3 - 5oC vµ t¹o giã côc bé víi tèc ®é 1m/s/ha t¹o c¶m gi¸c cña con ng­êi dÔ chÞu nhÊt trong mïa hÌ [12]. Hoa trång th¶m gãp phÇn vµo viÖc x©y dùng nh÷ng m¶ng xanh, bån hoa, khu c«ng viªn c«ng céng nh»m t¸i håi søc lao ®éng cña con ng­êi vµ lµm gi¶m « nhiÔm m«i tr­êng. 2.2. Yªu cÇu ngo¹i c¶nh cña hoa c©y c¶nh Mçi lo¹i c©y trång cã nh÷ng yªu cÇu vÒ ngo¹i c¶nh nhÊt ®Þnh. C©y hoa, c©y c¶nh lµ mét tËp hîp rÊt lín c¸c c©y ë c¸c hä kh¸c nhau nªn yªu cÇu vÒ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh còng rÊt ®a d¹ng vµ kh¸c nhau. 2.2.1. Yªu cÇu nhiÖt ®é NhiÖt ®é lµ mét yÕu tè quan träng, quyÕt ®Þnh sù ph©n bè cña c¸c hä c©y hoa, c©y c¶nh trªn ®Þa cÇu. C¸c lo¹i hoa, c©y c¶nh cã nguån gèc kh¸c nhau th× yªu cÇu vÒ nhiÖt ®é kh¸c nhau. Yªu cÇu nhiÖt ®é cña c¸c lo¹i hoa, c©y c¶nh cã thÓ chia lµm 2 nhãm chÝnh (dùa theo yªu cÇu vÒ nhiÖt ®é cña chóng): - Nhãm hoa c©y c¶nh nhiÖt ®íi : Hoa lan, hoa trµ mi, hoa hång m«n, hoa ®ång tiÒn, hoa cóc v¹n thä, dõa c¹n…Sanh, si, sung, v¹n tuÕ - Nhãm hoa c©y c¶nh «n ®íi : Hoa hång, cóc, huÖ, cÈm ch­íng, S« ®á, th­îc d­îc, bãng n­íc, mµo gµ …tïng, b¸ch, ... NhiÖt ®é còng lµ mét trong c¸c yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y hoa c©y c¶nh, tõ sù n¶y mÇm cña h¹t, sù lín lªn cña c©y, sù ra hoa, kÕt qu¶ ®Õn chÊt l­îng hoa. Cã nh÷ng lo¹i c©y yªu cÇu nhiÖt ®é thÊp míi ra hoa, cßn ë nhiÖt ®é cao chØ sinh tr­ëng mµ kh«ng cho hoa (hoa lan Dendrobium Crumentura, cÇn nhiÖt ®é gi¶m tõ 5 - 6 oC trong mét thêi gian míi ra hoa…), cã nh÷ng lo¹i hoa yªu cÇu nhiÖt ®é cao míi ra hoa (hoa lay ¬n, Tr­êng xu©n ®á, Dõa c¹n, Bãng n­íc… gÆp rÐt nhiÖt ®é thÊp th× kh«ng ra hoa…), cã nh÷ng lo¹i hoa ra hoa quanh n¨m, c¸c lo¹i nµy Ýt ph¶n øng víi nhiÖt ®é (hoa hång, mét sè gièng cóc, hoa mµo gµ…). Yªu cÇu nhiÖt ®é cña mét sè lo¹i hoa nh­ sau: - Theo Strelitus V.P, Zhuraviev Y.P (1986)[9]: Tæng tÝch «n cña hoa hång trªn 1700oC. ë ViÖt Nam, hoa hång sinh tr­ëng ph¸t triÓn vµ ra hoa quanh n¨m, tèt nhÊt lµ mïa thu ®«ng. NhiÖt ®é thÝch hîp cho hoa cóc tõ 20 -25oC, c¸c gièng hoa cóc ë ViÖt Nam còng sinh tr­ëng ph¸t triÓn quanh n¨m, chØ trõ nh÷ng vïng vµ nh÷ng mïa qu¸ nãng hoÆc m­a nhiÒu. NhiÖt ®é thÝch hîp ®èi víi hoa lay ¬n tõ 20 - 25oC, nÕu nhiÖt ®é thÊp lóc lay ¬n cã 6 - 7 l¸ sÏ lµm gi¶m sè hoa trªn b«ng vµ gi¶m tû lÖ në hoa. NhiÖt ®é thÝch hîp ®èi víi hoa cÈm ch­íng tõ 17 - 25oC, ë miÒn B¾c, hoa cÈm ch­íng sinh tr­ëng thÝch hîp tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 5 n¨m sau, mïa hÌ nãng Èm, c©y hoa cÈm ch­íng ph¸t triÓn kÐm. Hoa lan yªu cÇu nhiÖt ®é «n hoµ m¸t mÎ vµ yªu cÇu nhiÖt ®é ban ®ªm thÊp h¬n ban ngµy tõ 3 - 5oC. §èi víi hoa Lång ®Ìn, nhiệt độ thÝch hợp cho c©y t¨ng tr­ëng là 20 - 260C, dưới 150C hay trªn 300C là c©y mäc yÕu. Hoa Thuû tiªn ë thêi kú në hoa yªu cÇu nhiÖt ®é kh«ng cao h¬n 12oC. NhiÖt ®é tõ 22o - 28oC rÊt thÝch hîp cho sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña hoa Mµo gµ. 2.2.2. Yªu cÇu vÒ ®é Èm Èm ®é kh«ng khÝ vµ Èm ®é ®Êt ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y hoa, c©y c¶nh. Èm ®é thÝch hîp th× c©y hoa sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt, Ýt s©u bÖnh, ra hoa ®Ñp, chÊt l­îng hoa cao. Nhu cÇu Èm ®é thay ®æi theo c¸c giai ®o¹n sinh tr­ëng cña c©y. Yªu cÇu Èm ®é cña c©y hoa c©y c¶nh ®èi víi Èm ®é ®Êt tõ 60 - 80%, Èm ®é kh«ng khÝ tõ 85 - 90%. N­íc ®ãng vai trß quan träng trong c¬ thÓ thùc vËt vµ trong sù ph©n chia, duy tr×, ph¸t triÓn cña tÕ bµo. Khi cã ®Çy ®ñ n­íc vµ m«i tr­êng thÝch hîp, tÕ bµo ph©n chia ph¸t triÓn thuËn lîi, c©y sinh tr­ëng nhanh. Khi thiÕu n­íc, c¸c qu¸ tr×nh sinh lý, sinh ho¸ trong c©y hoa gi¶m, c¸c hîp chÊt h÷u c¬ ®­îc t¹o thµnh Ýt, c©y cßi cäc, chËm ph¸t triÓn. NÕu thiÕu n­íc kÐo dµi c©y hoa cã thÓ kh«, hÐo vµ chÕt, nh­ng nÕu qu¸ nhiÒu n­íc, c©y bÞ óng ngËp, sù ph¸t triÓn cña c©y hoa c©y c¶nh còng bÞ ®×nh trÖ, s©u bÖnh ph¸t triÓn m¹nh, hoa cho n¨ng suÊt thÊp, chÊt l­îng hoa kÐm. Mçi lo¹i hoa yªu cÇu Èm ®é phï hîp kh¸c nhau, c¸c lo¹i hoa «n ®íi cÇn Èm ®é ®Êt kho¶ng 60 - 70% (nh­ cóc, hång, cÈm ch­íng, th­îc d­îc, bãng n­íc, mµo gµ…), c¸c lo¹i hoa sen, hoa sóng yªu cÇu lu«n cã mùc n­íc ngËp. 2.2.3. Yªu cÇu ¸nh s¸ng Còng nh­ c¸c loµi thùc vËt th­îng ®¼ng kh¸c, ¸nh s¸ng lµ mét yÕu tè cÇn thiÕt cho sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y hoa. ¸nh s¸ng cung cÊp n¨ng l­îng cho ph¶n øng quang hîp t¹o ra chÊt h÷u c¬ cho c©y, ph¶n øng quang hîp x¶y ra theo ph­¬ng tr×nh: 6CO2 + 6 H2O + Q calo = C6H12O6 + 6O2. Nhê ph¶n øng quang hîp, c©y hoa c©y c¶nh t¹o ra chÊt Hydrat cacbua cho qu¸ tr×nh sinh tr­ëng cña c©y. C­êng ®é quang hîp phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng, thiÕu ¸nh s¸ng, c©y hoa kh«ng thÓ quang hîp ®­îc. Quang hîp phô thuéc vµo thµnh phÇn quang phæ cña ¸nh s¸ng vµ c­êng ®é chiÕu s¸ng. C­êng ®é quang hîp cña hoa c©y c¶nh t¨ng khi c­êng ®é chiÕu s¸ng t¨ng, nÕu c­êng ®é chiÕu s¸ng v­ît qua trÞ sè giíi h¹n th× c­êng ®é chiÕu s¸ng t¨ng, c­êng ®é quang hîp b¾t ®Çu gi¶m [31]. C¨n cø vµo møc ®é chiÕu s¸ng, c¸c c©y trång ®­îc chia thµnh c¸c nhãm [15]: - Nhãm c©y ngµy dµi: yªu cÇu thêi gian chiÕu s¸ng dµi, thêi gian tèi tõ 8-10 giê/ ngµy (nh­ hoa tuy lip - Curcuma Alismatifolia). - Nhãm c©y ng¾n ngµy: yªu cÇu thêi gian chiÕu s¸ng ng¾n, thêi gian tèi tõ 10-14 giê/ngµy (nh­ hoa cóc - Chrysanthemum Sp.) - Nhãm c©y trung tÝnh: C©y kh«ng ph¶n øng chÆt chÏ víi ¸nh s¸ng (nh­ hoa cóc v¹n thä - Tagestes). NÕu c©y ngµy dµi ®­îc trång trong ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n th× sù tÝch luü hydrat cacbua gi¶m, protein trong giai ®o¹n sinh tr­ëng sinh thùc gi¶m, c©y kh«ng ra hoa. Tr­êng hîp c©y ngµy ng¾n trång trong ®iÒu kiÖn ngµy dµi, l­îng hydrat cacbua t¨ng tr­ëng nhanh dÉn ®Õn sinh tr­ëng m¹nh, c©y còng kh«ng ra hoa. ë vïng nhiÖt ®íi, ¸nh s¸ng hµng ngµy th­êng cã tõ 7-17 giê/ ngµy, c­êng ®é ¸nh s¸ng t¨ng dÇn vµ ®¹t cùc ®iÓm lóc 12-14 giê, sau ®ã gi¶m dÇn. C¸c lo¹i hoa hång, hoa cóc, lay ¬n, cÈm ch­íng, Mµo gµ, DiÔn ®á, dïa c¹n… thÝch hîp víi ¸nh s¸ng trùc x¹; mét sè lo¹i hoa lan, hoa trµ mi, anthurium…. Kh«ng ­a ¸nh s¸ng trùc x¹, nhÊt lµ lóc tr­a n¾ng g¾t. 2.3. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa c©y c¶nh trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 2.3.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa c©y c¶nh trªn thÕ giíi HiÖn nay viÖc s¶n xuÊt hoa c©y c¶nh trªn thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn m¹nh vµ mang tÝnh th­¬ng m¹i cao. Ngµnh s¶n xuÊt hoa c©y c¶nh ®· mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn cho nÒn kinh tÕ mét sè n­íc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn . Theo sè liÖu thèng kª cña WTO, s¶n l­îng hoa xuÊt khÈu chiÕm h¬n 13,362 tû USD n¨m 2006, trong sè ®ã hoa c¾t cµnh lµ 6,12 tû USD chiÕm 45,9%, hoa chËu vµ hoa trång th¶m lµ 5,79 tû USD chiÕm 43,3%, lo¹i chØ dïng l¸ ®Ó trang trÝ lµ 893 triÖu USD chiÕm 6,7% vµ c¸c lo¹i hoa kh¸c lµ 559 triÖu USD chiÕm 4,1%. Nh×n chung hoa c¾t cµnh, hoa chËu vµ hoa trång th¶m trªn thÕ giíi ®­îc tiªu thô víi mét sè l­îng kh¸ lín vµ ngµy cµng ®ßi hái cao vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm, bëi c¸c lo¹i hoa nµy ®­îc sö dông víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh­ phôc vô tiªu dïng, trang trÝ c«ng céng. Hoa c¾t cµnh th­êng chñ yÕu tËp trung vµo hång, cóc, cÈm ch­íng, ®ång tiÒn, lyli, lay ¬n. Nh­ng ng­îc l¹i, hoa trång th¶m l¹i rÊt phong phó vÒ chñng lo¹i vµ ®a d¹ng vÒ mµu s¾c. HiÖn nay cã trªn 150 n­íc tham gia vµo s¶n xuÊt hoa c¾t cµnh vµ hoa trång th¶m mang l¹i nguån thu nhËp rÊt lín. Theo sè liÖu thèng kª cña trung t©m th­¬ng m¹i hoa (Thôy SÜ, 2005) th× tæng l­îng hoa tiªu thô trªn thÕ giíi t¨ng hµng n¨m lµ 10%, trong ®ã tû lÖ tiªu thô hoa c¾t chiÕm 60%, hoa chËu hoa th¶m 30% vµ c¸c lo¹i c©y trang trÝ kh¸c 10%. Hµng n¨m l­îng hoa th¶m, hoa chËu tiªu thô ë Mü ®¹t 6,5 tû USD vµ §µi Loan xÊp xØ 9,2 tû USD. C¸c n­íc xuÊt khÈu hoa th¶m, hoa chËu lín nhÊt thÕ giíi lµ Hµ Lan, §an M¹ch vµ BØ. §Æc biÖt lµ §µi Loan hµng n¨m xuÊt khÈu mét sè l­îng lín h¹t gièng hoa c¸c lo¹i. ë Ch©u ¸, nh÷ng n­íc cã xu h­íng ph¸t triÓn hoa trång th¶m vµ c¸c lo¹i l¸ dïng ®Ó trang trÝ ph¶i kÓ ®Õn §µi Loan, Th¸i Lan, Israel, Ên §é, Malaysia vµ Trung Quèc bao gåm Salvia, Begonia, Pansy, Viola, Primula, Cinneraria, Torenia víi diÖn tÝch xÊp xØ kho¶ng 50.000 ha. Trong c¸c n­íc Ch©u ¢u, Hµ Lan cã thÓ xem lµ n­íc ®øng ®Çu trªn thÕ giíi vÒ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hoa phôc vô cho thÞ tr­êng tiªu thô réng lín gåm 80 n­íc trªn thÕ giíi bao gåm hoa c¾t, hoa trång th¶m, trång chËu vµ c©y trang trÝ. Trung b×nh 1 n¨m Hµ Lan cung cÊp cho thÞ tr­êng 7 tû bã hoa t­¬i vµ 600 triÖu chËu hoa c¶nh c¸c lo¹i, víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 2 tû USD/n¨m. Riªng diÖn tÝch trång hoa th¶m chiÕm gÇn 10% diÖn tÝch hoa cña Hµ Lan. TiÕp ®Õn lµ Mü, ngµnh trång hoa cã thÓ xem nh­ lµ 1 thµnh phÇn trong nÒn kinh tÕ Mü, chiÕm kho¶ng 10 tû USD. Bao gåm hoa c¾t, hoa trång th¶m, trång chËu vµ c¸c lo¹i l¸ ®Ó trang trÝ. Trong c¸c n­íc Ch©u ¸, th× NhËt B¶n lµ n­íc dÉn ®Çu vÒ ¸p dông thµnh tùu khoa häc tiªn tiÕn ®Ó t¹o ra c¸c gièng hoa c©y c¶nh cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. ThÕ m¹nh cña n­íc nµy lµ c©y bon sai, nghÖ thuËt c¾m hoa vµ lèi trang trÝ ®éc ®¸o cho c¸c v­ên hoa c«ng viªn. Sau 2 thËp kû ph¸t triÓn, ngµnh c«ng nghiÖp hoa cña Trung Quèc ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp cã nhiÒu høa hÑn bëi s¶n xuÊt hoa t¨ng hµng n¨m. HiÖn nay diÖn tÝch trång hoa cña Trung Quèc lµ 117.000 ha vµo n¨m 2000, sè l­îng hoa c¾t cµnh ®­îc b¸n lµ 3,22 tû cµnh vµ hoa chËu hoa th¶m lµ 810 triÖu c©y. N¨m 1991 Trung quèc chØ cã diÖn tÝch trång hoa 33.000 ha, s¶n l­îng 220 triÖu cµnh vµ 100 triÖu c©y. Tû lÖ t¨ng lµ 49,66%; 162,63%; 52,67%. Trung Quèc ®ang phÊn ®Êu ®Ó thóc ®Èy c«ng nghiÖp hoa ph¸t triÓn vµ sÏ trë thµnh mét trong nh÷ng n­íc dÉn ®Çu Ch©u ¸ vÒ s¶n xuÊt, tiªu thô vµ xuÊt khÈu hoa. TiÕp ®Õn ph¶i kÓ ®Õn §µi Loan, víi tËp ®oµn §a, Si phong phó vµ c¸c gièng hoa th¶m ®­îc tuyÓn chän hµng n¨m phôc vô cho nhu cÇu trang trÝ v­ên c¶nh, c«ng viªn. H¹t gièng hoa cña §µi Loan nh­ Verbena, Vinca, Cinneraria, Salvia… lµ nh÷ng mÆt hµng ®ang ®­îc tiªu thô m¹nh trªn thÕ giíi. Víi nhiÒu ­u thÕ vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi còng nh­ ®iÒu kiÖn thêi tiÕt ®Þa lý, §µi Loan ®ang phÊn ®Êu ®Ó trë thµnh Hµ Lan thø 2 ë Ch©u ¸. Theo Lim Heng Jong Mohd (1997), ë Malaixia ngoµi hoa c¾t cµnh, c¸c lo¹i hoa th¶m ë ®©y còng phong phó hÇu hÕt nh÷ng gièng hoa nµy ®Òu nhËp tõ Hµ Lan, §µi Loan vµ Trung Quèc. Malaixia còng rÊt chó träng s¶n xuÊt c¸c lo¹i hoa th¶m mïa hÌ nh­ Vinca, Torenia, Gomprena, Melampodium, Pentas, Rudbeckia… ViÖc s¶n xuÊt hoa chËu, hoa th¶m còng cã rÊt nhiÒu tiÕn bé trong viÖc c¶i tiÕn chÕ ®é dinh d­ìng, sö dông quang chu kú, phßng chèng s©u bÖnh tæng hîp vµ c«ng nghÖ sau thu ho¹ch ®Ó n©ng cao chÊt l­îng hoa. Nh­ vËy mét ®iÒu dÔ nhËn thÊy kh«ng riªng g× c¸c n­íc Ch©u ¸, mµ hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu rÊt quan t©m trong viÖc s¶n xuÊt, ph¸t triÓn vµ nghiªn cøu c¸c gièng hoa, c©y c¶nh nãi chung vµ hoa trång th¶m nãi riªng. Ph¸t triÓn hoa c©y c¶nh kh«ng chØ ®ãng mét vai trß quan träng lµ mang l¹i lîi nhuËn to lín cho nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc, mµ cßn gãp phÇn ®¸ng kÓ trong viÖc c¶i t¹o m«i tr­êng sèng phôc vô cho nhu cÇu thiÕt kÕ, x©y dùng trang trÝ c«ng céng vµ lµm cho cuéc sèng con ng­êi trë nªn gÇn gòi víi thiªn nhiªn h¬n. 2.3.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa c©y c¶nh ë ViÖt Nam ViÖt Nam cã diÖn tÝch tù nhiªn trªn 33 triÖu ha, diÖn tÝch trång hoa, c©y c¶nh kho¶ng 3.500 ha ( N.K Dadlani, 1999 ), chiÕm kho¶ng 0,02% diÖn tÝch ®Êt ®ai, tËp trung chñ yÕu ë c¸c vïng hoa truyÒn thèng, khu c«ng nghiÖp, khu du lÞch, nghØ m¸t nh­ Ngäc Hµ, Qu¶ng An, T©y Hå, NhËt T©n, T©y Tùu (Hµ Néi), §»ng H¶i, §»ng L©m (H¶i Phßng), Hoµnh Bå, H¹ Long (Qu¶ng Ninh), TriÖu S¬n, ThÞ x· Thanh ho¸ (Thanh Ho¸), Gß VÊp, Hãc M«n (Thµnh phè Hå ChÝ Minh), quËn 11, 12 (Thµnh phè §µ L¹t)…. NghÒ s¶n xuÊt hoa, c©y c¶nh ë ViÖt Nam cã tõ l©u ®êi, nh­ng chØ ®­îc coi lµ mét ngµnh kinh tÕ hµng ho¸ cã gi¸ trÞ tõ nh÷ng n¨m 1980. Sù ph¸t triÓn cña ngµnh nµy còng ®· gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ chung cña c¶ n­íc. Theo nguån sè liÖu thèng kª vµ ®iÒu tra tæng hîp cña ViÖn Nghiªn cøu Rau Qu¶ n¨m 2006 cho thÊy, n¨m 2000 tæng diÖn tÝch trång hoa c©y c¶nh lµ 7.600 ha, cho gi¸ trÞ s¶n l­îng lµ 463.600 triÖu ®ång, thu nhËp trung b×nh mét n¨m ®¹t 61 triÖu ®ång/ha. §Õn n¨m 2006 th× tæng diÖn tÝch trång hoa c©y c¶nh ®· t¨ng gÇn gÊp ®«i 13.400 ha, gi¸ trÞ s¶n l­îng ®¹t 1.045.200 triÖu ®ång vµ cho thu nhËp b×nh qu©n mét n¨m lµ 78 triÖu ®ång/ha. Trong nh÷ng n¨m qua cïng víi sù ®æi míi cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, nghÒ trång hoa ë ViÖt Nam ®· cã nhiÒu khëi s¾c vµ sím kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, gãp phÇn ®a d¹ng ho¸ c©y trång, n©ng cao thu nhËp cho ng­êi d©n ë c¸c ®Þa ph­¬ng. Tuy nhiªn, do qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ diÖn tÝch trång hoa gi¶m dÇn vµ thu hÑp l¹i. Nh­ng nhu cÇu vÒ hoa c©y c¶nh d­êng nh­ kh«ng gi¶m nªn ngoµi nh÷ng vïng cã truyÒn thèng vÒ s¶n xuÊt hoa c©y c¶nh nh­ Ngäc Hµ, Nghi Tµm, Qu¶ng B¸, NhËt T©n ®· xuÊt hiÖn c¸c vïng trång trång hoa míi nh­ VÜnh Tuy, T©y Tùu, Phó H­ng, Mª Linh…. Hoa trång th¶m lµ nh÷ng c©y hoa th©n th¶o hoÆc th©n gç cã chiÒu cao d­íi 1met, sèng theo mïa trong n¨m hoÆc 2 ®Õn 3 n¨m. Mµu s¾c cña hoa ®a d¹ng, t¹o nªn nh÷ng m¶ng mµu rùc rì, chóng th­êng ®­îc trång trong c¸c c«ng viªn, m¶ng v­ên trong c¸c biÖt thù, phèi kÕt t¹o thµnh c¶nh ë tÇng thÊp, ngoµi ra chóng cßn cã thÓ trång ®­îc trong bån, chËu ®Ó trang trÝ. C¸c lo¹i hoa trång th¶m ®­îc dïng ®Ó bµy xÕp, phèi kÕt trang trÝ trong c«ng viªn, c¸c lo¹i c«ng tr×nh kiÕn tróc, ®­êng quèc lé… th­êng ®­îc ¸p dông nhiÒu trong viÖn quy ho¹ch, x©y dùng ®« thÞ [9]. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, vÊn ®Ò nghiªn cøu, s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoa trång th¶m ë n­íc ta còng ®­îc quan t©m nhiÒu h¬n. ë thµnh phè Hå ChÝ Minh cã kho¶ng 235 ha c«ng viªn t¹i néi thµnh, trong ®ã cã kho¶ng 11 ha (5%) lµ diÖn tÝch c¸c bån hoa. Hµng n¨m thµnh phè Hå ChÝ Minh cÇn kho¶ng 38,5 triÖu c©y hoa thêi vô c¸c lo¹i (kho¶ng 14 lÇn thay hoa/ n¨m) cho nhu cÇu trang trÝ, ch­a kÓ ®Õn diÖn tÝch c«ng viªn sinh th¸i (c«ng viªn du lÞch suèi Tiªn, L©m viªn Thñ §øc) vµ vµnh ®ai xanh Thµnh phè. T¹i thµnh phè Hµ Néi hiÖn cã kho¶ng trªn 20 chñng lo¹i hoa trång th¶m kh¸c nhau ®ang ®­îc trång phæ biÕn [12]. HiÖn nay, hoa n­íc ta tËp trung ë vïng ®ång b»ng s«ng Hång, thµnh phè Hå ChÝ Minh, §µ l¹t, Sa Pa. - Vïng ®ång b»ng ch©u thæ S«ng Hång lµ mét vïng cã nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp xa x­a nhÊt trong vïng §«ng Nam ¸, bao gåm c¸c tØnh Hµ Néi, H¶i Phßng, VÜnh Phóc, H­ng Yªn, Nam §Þnh, Th¸i B×nh. Lµ vïng cã diÖn tÝch trång hoa lín, kho¶ng 2000 ha chñ yÕu ®­îc trång trªn ®Êt phï sa cæ, thµnh phÇn dinh d­ìng tèt, pH ®Êt tõ 6,5 – 7. N«ng d©n cã kinh nghiÖp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÒ nghÒ trång hoa, nh­ng chñ yÕu lµ s¶n xuÊt hoa c¾t cµnh, cßn hoa th¶m th× rÊt Ýt chØ chiÕm 3 - 5%. ViÖc s¶n xuÊt hoa trång th¶m víi sè l­îng lín theo quy m« tËp trung míi chØ lµm ë khu vùc nhµ n­íc nh­ c«ng ty C«ng viªn c©y xanh, C«ng viªn Thèng NhÊt, C«ng viªn Thñ LÖ, khu vùc L¨ng B¸c thuéc thµnh phè Hµ Néi vµ mét sè vïng chuyªn canh hoa th¶m nh­ Phông C«ng - V¨n Giang (H­ng Yªn), La Phï - An Kh¸nh (Hµ T©y). - Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ vïng trung t©m cña c¸c tØnh Nam Bé vµ Nam Trung Bé tiÕp gi¸p víi c¸c tØnh thuéc ®ång b»ng s«ng Cöu Long, T©y Ninh, miÒn §«ng Nam Bé, c¶ng Vòng Tµu vµ c¶ng Sµi Gßn. §©y lµ thµnh phè cã mËt ®é d©n c­ cao vµ tèc ®é ®« thÞ ho¸ m¹nh, nhu cÇu vÒ hoa th­êng rÊt cao. Sadec, Gß VÊp, VÜnh Long ngoµi viÖc s¶n xuÊt hoa c¾t cµnh cßn lµ nh÷ng vïng chuyªn s¶n xuÊt hoa trång th¶m vµ hoa chËu, kh«ng chØ phôc vô nhu cÇu hoa cña ng­êi d©n thµnh phè mµ cßn cung cÊp cho c¸c c«ng ty, c«ng viªn gåm c¸c lo¹i hoa nh­ V¹n thä, MÉu ®¬n, Cóc m©m x«i, Mµo gµ, Hång tiÓu muéi, Cóc b¸ch nhËt…. HiÖn t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh cã kho¶ng 20 lo¹i hoa trång th¶m kh¸c nhau, lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh võa s¶n xuÊt võa nhËp néi vµ tuyÓn chän gièng. KÕt qu¶ ®· cã hÖ thång gièng hoa trång th¶m t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ, ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i, phong phó vÒ mµu s¾c, phï hîp víi thêi gian gieo trång trong n¨m, cã kh¶ n¨ng phèi kÕt tèt trªn c¸c bån hoa th¶m cá c«ng viªn. - Cao nguyªn §µ L¹t lµ mét trung t©m du lÞch nghØ ng¬i tèt nhÊt cña ViÖt Nam, thuéc cao nguyªn miÒn trung du, cã truyÒn thèng l©u ®êi vµ cã kinh nghiÖm trong viÖc trång vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i hoa «n ®íi, c©y c¶nh nghÖ thuËt kiÕn tróc phong c¶nh. KhÝ hËu vµ ®Êt ®ai §µ L¹t thÝch hîp cho viÖc trång c¸c lo¹i phong lan vµ ®Þa lan. DiÖn tÝch trång hoa cña §µ L¹t kho¶ng 200 – 250 ha gåm c¸c lo¹i cóc, hång, lili, cÈm ch­íng th¬m, ®ång tiÒn, ®Þa lan…. Hoa cña §µ L¹t cã chÊt l­îng tèt so víi c¶ n­íc, ®­îc tiªu thô chñ yªó ë thµnh phè Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, nhiÒu tØnh thµnh kh¸c vµ cßn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng NhËt B¶n, §µi Loan.Víi vai trß lµ khu du lÞch næi tiÕng cña phÝa Nam, §µ L¹t rÊt chó träng ®Õn viÖc ph¸t triÓn c¶nh quan tõ viÖc x©y dùng nh÷ng m¶ng c©y xanh, bån hoa trªn c¸c trôc ®­êng, c¸c khu c«ng viªn ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. Bëi vËy trong nh÷ng n¨m qua rÊt nhiÒu nh÷ng gièng hoa th¶m ®· ®­îc nhËp néi vµ sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt ë ®©y nh­ Begonia, Cyclamen, Pansy, Viola… - Sa Pa: N»m ë 103o49’ kinh ®é §«ng, 22o21 vÜ ®é B¾c, ®Ønh cao nhÊt (Phanxip¨ng) so víi mÆt n­íc biÓn 1640 met, lµ n¬i cã khÝ hËu «n ®íi t­¬ng ®èi thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn hoa, c©y c¶nh, ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i hoa «n ®íi. §©y lµ mét khu du lÞch næi tiÕng ë phÝa B¾c, do vËy viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô c¸c gièng hoa th¶m t¹i ®©y ®ang ph¸t triÓn m¹nh. Nh¹y bÐn víi thÞ tr­êng, mét sè c¬ së trång hoa ë Sapa (Lµo Cai) ®· nhËp mét sè gièng hoa míi tõ n­íc ngoµi ®Ó gieo trång vµ ®· ®¸p øng mét phÇn kh«ng nhá cho thÞ tr­êng tÕt 2005 nh­ Pansy, Viola, Cineraria, Hyacine, Tuy lip, Geranium…. Hµ Néi lµ trung t©m v¨n ho¸, chÝnh trÞ cña c¶ n­íc. HiÖn nay thµnh phè ®ang quan t©m quy ho¹ch c¸c vïng trång hoa ven ®« vµ ngo¹i thµnh, tËp trung ®Çu t­ cho trång hoa T©y Tùu víi quy m« 500 ha, trong ®ã dµnh 90 ha cho viÖc ¸p dông c«ng nghÖ n«ng nghiÖp cao ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng hoa nh»m t¹o mét vµnh ®ai hoa, c©y c¶nh cã søc hÊp dÉn víi thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc, t¨ng thu nhËp trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch n«ng nghiÖp, t¹o m«i tr­êng c¶nh quan xanh, s¹ch, ®Ñp VÒ diÖn tÝch, gi¸ trÞ s¶n l­îng trång hoa (trong ®ã cã hoa, c©y c¶nh) t¹i Hµ Néi (nh­ b¶ng 2.1) cho thÊy, diÖn tÝch trång hoa mçi n¨m mét t¨ng, n¨m 2004 lµ 1630 ha, n¨m 2006 t¨ng lªn 2125 ha. Gi¸ trÞ s¶n l­îng còng t¨ng tõ 158.323 triÖu ®ång/ n¨m 2004 lªn 480.584 triÖu ®ång/ n¨m 2006. DiÖn tÝch trång hoa th¶m, c©y c¶nh cã ë tÊt c¶ 14 quËn huyÖn vµ mét sè c¬ së kinh doanh hoa c©y c¶nh, chiÕm tû lÖ kho¶ng 3 - 5 % diÖn tÝch trång hoa thµnh phè. B¶ng 2.1. DiÖn tÝch, gi¸ trÞ s¶n l­îng hoa t¹i Hµ Néi C¸c chØ tiªu theo dâi §VT N¨m 2004 N¨m 2005 N¨m 2006 1. DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp Ha 47.025 47.025 46.791 - Sãc S¬n Ha 19.179 19.179 19.100 - §«ng Anh Ha 9.798 9.798 9.759 - Gia L©m Ha 6.438 6.438 6.430 - Tõ Liªm Ha 3.529 3.529 3.506 - Thanh Tr× Ha 3.548 3.548 3.548 - C¸c quËn Ha 4.533 4.533 4.448 2. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tÝnh theo gi¸ trÞ thùc tÕ Tû ®ång 94,1 94,3 94,2 3. Gi¸ trÞ s¶n l­îng hoa theo gi¸ trÞ thùc tÕ TriÖu ®ång 158.323 180.986 180.584 4. DiÖn tÝch trång hoa th¶m, c©y c¶nh. Ha 81,03 97,56 106,64 - Sãc S¬n Ha 5,0 7,2 6,8 - §«ng Anh Ha 12,3 15,1 18,0 - Gia L©m Ha 16,6 16,7 17,6 - Tõ Liªm Ha 18,3 20,4 21,5 - Thanh Tr× Ha 3,5 8,5 8,8 - C¸c quËn Ha 6,7 10,6 12,3 + L¨ng B¸c vµ Qu¶ng tr­êng Ba §×nh Ha 0,33 0,56 0,84 + C«ng ty c«ng viªn c©y xanh Ha 10,8 11,0 12,5 + C«ng ty c«ng viªn thèng nhÊt Ha 7,5 7,5 8,3 (Nguån: Côc thèng kª Hµ Néi n¨m 2006 vµ sè liÖu ®iÒu tra 2006) VÒ h._.iÖu qu¶ kinh tÕ cña nghÒ trång hoa, c©y c¶nh t¹i Hµ Néi: N¨m 1997, thu nhËp b×nh qu©n tõ lóa, hoa mµu ®¹t 30 - 45 triÖu ®ång/ ha. ë T©y Hå, thu nhËp tõ trång hoa ®¹t 90 triÖu ®ång/ n¨m. ë Tõ Liªm ®¹t 141 triÖu ®ång/ ha. N¨m 2007, thu nhËp b×nh qu©n lµ 73 triÖu ®ång/ ha, thu nhËp b×nh qu©n tõ trång hoa ë Tõ Liªm ®¹t 150 - 180 triÖu ®ång/ ha. Nh­ vËy cã thÓ thÊy hoa trång th¶m còng ®ang ph¸t triÓn ë ViÖt Nam, cïng víi tèc ®é ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ ë ViÖt Nam yªu cÇu ph¸t triÓn c¸c khu c«ng viªn gi¶i trÝ lµ rÊt lín. Bëi vËy nghiªn cøu vÒ c¸c gièng hoa trång th¶m, trång chËu lµ h­íng ®i phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi. 2.4. T×nh h×nh nghiªn cøu hoa c©y c¶nh trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam 2.4.1. T×nh h×nh nghiªn cøu hoa c©y c¶nh trªn thÕ giíi * Nh÷ng nghiªn cøu vÒ chän t¹o gièng: LÞch sö nghiªn cøu c©y hoa, c©y c¶nh trªn thÕ giíi ®· cã tõ rÊt l©u ®êi, tõ 2800 n¨m tr­íc C«ng nguyªn [31]. Jordan vµ Reimann Philip [46] ®· nghiªn cøu sù di truyÒn s¾c tè Anthocyanin ë c©y nguyªn sinh vµ Carotene cña s¾c l¹p ë c¸c tÕ bµo c¸nh hoa cña C.morifolium. Ramat b»ng sù ph©n tÝch di truyÒn ë ®êi sau cña c¸c phÐp lai, kÕt qu¶ cho thÊy sù cã mÆt cña mét gen A quy ®Þnh sù h×nh thµnh Anthocyanin trong khi gen I khèng chÕ sù s¶n xuÊt Carotene. Hoa mµu vµng ®­îc h×nh thµnh trong sù v¾ng mÆt cña c¶ 2 gen A vµ I, trong khi hoa mµu tr¾ng lµ do v¾ng mÆt gen A. Sù kÕt hîp cña A vµ I cho kÕt qu¶ hoa mµu hång, mµu ®á son vµ mµu ®á h¬i xanh, trong khi sù cã mÆt cña gen A kh«ng cã gen I cho kÕt qu¶ hoa mµu ®ång thiÕc vµ mµu ®á h¬i n©u. §èi víi cóc dïng ®Ó lµm hoa vßng, hoa trang trÝ, Yulian vµ c¸c céng sù [64], ®· nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a sù ph©n thuú ë l¸ vµ sù ra hoa cña c©y cóc (C.coronarium) ë miÒn Nam NhËt B¶n ®· kÕt luËn r»ng cã thÓ ph©n lo¹i gièng hoa dùa trªn sù ph©n thuú cña l¸ thµnh c¸c lo¹i nh­ xÎ l¸ chÐt l«ng chim n«ng vµ l«ng chim s©u th­êng lµ c¸c gièng ra hoa sím, xÎ l¸ thuú l«ng chim th­êng lµ nh÷ng gièng ra hoa muén . Singh vµ Rao [59] khi nghiªn cøu C. cinerariae folium ®· chØ ra t­¬ng quan cã ý nghÜa gi÷a n¨ng suÊt hoa vµ chiÒu cao c©y víi ®­êng kÝnh hoa vµ sè hoa/c©y. §­êng kÝnh hoa tû lÖ thuËn víi nång ®é Pyrethrin (lµ mét chÊt trõ s©u sinh häc cã t¸c dông kh¸ng rÖp) b»ng ph©n tÝch ®· chØ ra ®­êng kÝnh th©n, sè hoa/c©y, ®­êng kÝnh hoa vµ sè l­îng 100 hoa, cã t­¬ng quan d­¬ng trùc tiÕp ®Õn nång ®é Pyrethrin, trong khi n¨ng suÊt hoa vµ chiÒu cao c©y cã t­¬ng quan ©m trùc tiÕp ®Õn nång ®é chÊt nµy. Varharten [63] ®· chiÕu x¹ tia X (víi nång ®é 8 Gy) vµo c¸c tÕ bµo biÓu b× cña c¸nh hoa vµ mÈu cuèng hoa cña C.morifolium sau ®ã b»ng nu«i cÊy in vitro ®· thu ®­îc c¸c biÕn thÓ h×nh th¸i kh¸c nhau vÒ kÝch th­íc vµ h×nh d¹ng hoa, mµu l¸ vµ mµu hoa. C©y t¸i sinh tõ tÕ bµo biÓu b×, c¸nh hoa ®· cho nhiÒu hoa h¬n c¸c c©y t¸i sinh tõ m« cuèng hoa. Robb [54], Hackett [40], ®· thµnh c«ng trong viÖc nghiªn cøu v¶y cñ s¹ch bÖnh lµm vËt liÖu nu«i cÊy m«. Goutheret (1969) nghiªn cøu hµm l­îng dinh d­ìng muèi kho¸ng ®ãng vai trß quan träng trong sù sinh tr­ëng vµ ph©n chia tÕ bµo khi nu«i cÊy m« tÕ bµo hoa loa kÌn. Takayma [62], ®· nghiªn cøu vµ thÊy r»ng, c¸c lo¹i v¶y cñ ë c¸c gièng cã kÝch th­íc kh¸c nhau trong cïng mét m«i tr­êng nu«i cÊy sÏ cho hÖ sè nh©n kh¸c nhau. Niimi and Onozawa [48], ®· nghiªn cøu vµ ph¸t hiÖn ra l¸ lµ mét bé phËn ®­îc sö dông lµm vËt liÖu khëi ®Çu cho cÊy m«. Takayma [62], ®· nghiªn cøu kh¶ n¨ng t¸i sinh cña c¸nh hoa loa kÌn trong nu«i cÊy m«. Ajes [36], ®· øng dông thµnh c«ng kü thuËt nu«i cÊy meristem (m« ph©n sinh ®Ønh) ®Ó t¹o ra c¸c gièng loa kÌn hoµn toµn s¹ch virus ë Hµ Lan . * Nh÷ng nghiªn cøu vÒ nh©n gièng vµ trång c©y. Theo Lawtence, Neverell [45] cho biÕt, ®Ó gieo h¹t, ë Anh th­êng sö dông hçn hîp gåm ®Êt mïn + than bïn + c¸t th« (tÝnh theo thÓ tÝch) cã tû lÖ 2:1:1, ®Ó trång c©y lµ 7:3:2. T¸c gi¶ Bunt [37] sö dông hçn hîp cho gieo h¹t (tÝnh theo thÓ tÝch) 1 than bïn rªu n­íc + 1 c¸t + 2,4 kg/m3 ®¸ v«i nghiÒn cho thÊy c©y con mËp vµ khoÎ Northen [53] cho r»ng, viÖc cÊy c©y phong lan con lÊy ra tõ èng nghiÖm nªn dïng 3 phÇn vá th«ng xay nhuyÔn + 1 phÇn c¸t (hoÆc 8 phÇn osmida xay nhuyÔn) + 1 phÇn than vôn. Gi¸ thÓ nµy cho tû lÖ sèng cña c©y lan con cao vµ c©y sinh tr­ëng, ph¸t triÓn tèt. Theo NguyÔn V¨n Chung [3]), ®Ó trång c¶i b¾p, c¶i xanh cho n¨ng suÊt cao h¬n, ®¹t 192 t¹/ha dïng gi¸ thÓ gåm: 3 than bïn + 1 phÇn mïn + 1 phÇn ph©n bß vµ trong 1 kg hçn hîp trªn cho thªm 1g N, 4g P2O5 , 1g K2O. T¸c gi¶ Roe vµ cs [55] cho thÊy, viÖc øng dông s¶n xuÊt gi¸ thÓ ®Æt nÒn t¶ng cho viÖc phßng trõ cá d¹i gi÷a c¸c hµng rau ë c¸c thêi vô. Trong s¶n xuÊt viÖc ¸p dông gi¸ thÓ phï hîp ®· thu ®­îc lîi nhuËn cao trªn vïng ®Êt nghÌo dinh d­ìng (Hoitink vµ Fahy [43]), Hoitink vµ cs 1991 [42], Hoitink vµ cs 1993 [44]. Lµm t¨ng ®é mµu mì cña ®Êt (Obreza, Reeder [50]), Stoffella vµ Graetz [61] vµ lµm t¨ng thªm l­îng ®¹m trong ®Êt (Sims [58]) vµ lµm t¨ng n¨ng suÊt c©y trång. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña Jiang Qing Hai [20] cho thÊy, ®Ó c©y sinh tr­ëng, ph¸t triÓn tèt khi phèi chÕ c¸c vËt liÖu nu«i cÊy cÇn chó ý c¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n bao gåm c¸c tÝnh chÊt: - TÝnh chÊt vËt lý, chñ yÕu lµ møc ®é t¬i xèp, th«ng tho¸ng khÝ, kh¶ n¨ng hÊp thu, kh¶ n¨ng hót n­íc vµ ®é dµy cña vËt liÖu. - TÝnh chÊt ho¸ häc, chñ yÕu lµ ®é chua (trÞ sè PH) vµ møc ®é hót dinh d­ìng. - TÝnh chÊt kinh tÕ, chñ yÕu lµ møc ®é h÷u hiÖu cña vËt liÖu nu«i c©y cã thÓ sö dông l¹i, dÔ lÊy, tiÖn lîi cho viÖc trén, s¹ch sÏ, kh«ng mïi, gi¸ c¶ rÎ. C¸c vËt liÖu dïng ®Ó nh©n gièng b»ng ph­¬ng ph¸p v« tÝnh vµ nu«i trång hoa, c©y c¶nh th­êng dïng lµ ®Êt, l¸ môc,®Êt r¸c, than bïn, g¹ch vôn, mïn c­a, trÊu, vá c©y, sái,… phÇn lín c¸c gi¸ thÓ nu«i trång th­êng ph¶i trén 2 - 3 vËt liÖu kh¸c nhau. * Nh÷ng nghiªn cøu vÒ dinh d­ìng vµ ph©n bãn: Dinh d­ìng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng m¹nh ®Õn sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn c©y trång nãi chung vµ c©y hoa nãi riªng. ViÖc cung cÊp dinh d­ìng hîp lý cho c©y hoa lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng hoa. Mçi nguyªn tè dinh d­ìng cã vai trß sinh lý kh¸c nhau nh­ng ®Òu hÕt søc quan träng ®èi víi c©y hoa C¸c yÕu tè ®¹m, l©n, kali, vi l­îng, vitamin… cã ý nghÜa quan träng ®èi víi sinh tr­ëng ph¸t triÓn, n¨ng suÊt, chÊt l­îng cña c¸c loµi hoa. - Theo NguyÔn Nh­ Hµ [7], ®¹m cã t¸c dông thóc ®Èy qu¸ tr×nh sinh tr­ëng cña c©y hoa. ThiÕu ®¹m c©y yÕu ít, l¸ vµng, sinh tr­ëng cßi cäc, hoa bÐ, xÊu. Thõa ®¹m c©y sinh tr­ëng m¹nh, c©y yÕu, vèng, mÒm dÔ bÞ lèp ®Ó vµ s©u bÖnh h¹i ph¸t triÓn, chÊt l­îng hoa kÐm. - L©n: cã t¸c dông lµm bé rÔ c©y ph¸t triÓn vµ cã t¸c dông trong qu¸ tr×nh t¹o thµnh, vËn chuyÓn chÊt h÷u c¬ trong c©y hoa. ThiÕu l©n c©y hoa sinh tr­ëng chËm, c©y yÕu, ra hoa muén. Cã ®ñ l©n c©y ra hoa ra bóp sím h¬n. - Kali: cã t¸c dông trong viÖc vËn chuyÓn vµ tÝch luü chÊt h÷u c¬ trong c©y hoa vµ lµm t¨ng tÝnh chèng chÞu cña c©y hoa. BiÓu hiÖn cña c©y hoa thiÕu kali lµ l¸ bÞ xo¨n, ®èm n©u ph¸t triÓn, c©y ph¸t triÓn chËm. - Canxi: tham gi¸ vµ qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt trong c©y hoa, vµ cã t¸c dông ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña bé rÔ, lµm t¨ng sù në hoa vµ ®é bÒn cña hoa. ThiÕu Canxi, l¸ bÞ vµng vµ cã nhiÒu vÕt thèi, ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh hót n­íc cña c©y, c©y hoa cßi cäc, n¨ng suÊt hoa bÞ gi¶m. - Coban: cã t¸c dông lµm t¨ng tÝnh tÝch n­íc trong hoa, lµm cho hoa bÒn l©u h¬n. Theo Danai vµ Tongmai [38] khi ®¸nh gi¸ vÒ ¶nh h­ëng cña ph©n bãn l¸, mËt ®é kho¶ng c¸ch vµ c¸c giai ®o¹n thu hoÆch hoa ®· cho thÊy chiÒu cao c©y gi¶m, nh­ng l¹i lµm t¨ng chiÒu réng vµ chiÒu dµi l¸. ViÖc bãn ph©n qua l¸ ®· lµm t¨ng sè l­îng l¸ trªn c©y, møc ph©n bãn 150 ppm N - K (®¹m - kali) ®· lµm t¨ng ®é bÒn hoa. N¨m 1992, Sanjaya. L [56], khi nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña 6 c«ng thøc xö lý chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr­ëng lµ IBA (axit indol butyric), IAA (axit indol axetic), NAA (Naphyl axetic axit), Biorota, Rootonef vµ ®èi chøng kh«ng xö lý, ®· chØ ra IBA lµ cã hiÖu qu¶ cao nhÊt trong viÖc n©ng cao sè l­îng rÔ còng nh­ chiÒu dµi rÔ. Khi nghiªn cøu hiÖu qu¶ cña IBA ®Õn sù ra rÔ cña cµnh gi©m, Nong Kran.K [49], ®· nhËn thÊy r»ng nång ®é 1000 ppm khi xö lý ë c¸c kiÓu cóc chïm vµ cóc ®¬n cho hiÖu qu¶ tèt nhÊt so víi c¸c nång ®é 3000ppm vµ 8000 pm. 2.5.2. T×nh h×nh nghiªn cøu hoa c©y c¶nh ë ViÖt Nam * Nh÷ng nghiªn cøu vÒ chän t¹o gièng: ë ViÖt Nam, nghÒ trång hoa, c©y c¶nh ®· cã tõ l©u ®êi, kü thuËt s¶n xuÊt hoa, c©y c¶nh chñ yÕu dùa vµo kinh nghiÖm truyÒn thèng víi kü thuËt nh©n gièng cæ truyÒn, c©y gièng hoa, c©y c¶nh ®em trång th­êng tõ c¸c gièng gieo tõ h¹t, mÇm, cñ, nh¸nh [12]. Mai Xu©n L­¬ng [17], ®· nghiªn cøu thµnh c«ng quy tr×nh nh©n nhanh gièng loa kÌn tr¾ng trªn m«i tr­êng ®a l­îng cã bæ sung c¸c nguyªn tè vi l­îng theo Heller, vitamin theo Morel (20 g saccarose + 100 mg inositol + 10 g aga + 16 giê chiÕu s¸ng, chÕ ®é chiÕu s¸ng 2500 - 3000 lux). D­¬ng TÊn Nhùt [21], ®· c«ng bè kÕt qu¶ nghiªn cøu gièng hoa huÖ t©y b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy v¶y cñ nh»m ®­a ra mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu kh¾c phôc hiÖn t­îng tho¸i ho¸ gièng trÇm träng t¹i §µ L¹t. NguyÔn Quang Th¹ch [28], ®· nghiªn cøu sù ¶nh h­ëng cña thêi gian chiÕu s¸ng vµ GA3 ®Õn chiÒu cao c©y vµ sè b«ng trªn c©y. KÕt qu¶ cho thÊy khi kÐo dµi thêi gian chiÕu s¸ng vµ phun GA3 nhiÒu lÇn lªn c©y hoa loa kÌn tr¸i vô, cã thÓ lµm t¨ng chiÒu cao c©y vµ t¨ng sè b«ng trªn c©y. Theo c¸c nhµ khoa häc cã thÓ chän t¹o gièng hoa hång míi b»ng ph­¬ng ph¸p lai h÷u tÝnh. Cã thÓ khö ®ùc vµo th¸ng 4, 5 chän mét sè hoa në ngay trªn c©y bè mÑ, bãc vá c¸nh hoa lÇn l­ît tõ ngoµi vµo trong, dïng panh g¾p hÕt nhÞ ®­îc, råi chôp tói giÊy ®Ó c¸ch ly. Sau ®ã tiÕn hµnh thô phÊn, dïng bót l«ng chÊm lÊy phÊn hoa b«i nhÑ lªn ®Çu nhuþ, hoÆc trùc tiÕp dïng hoa ®ùc rò phÊn lªn vßi nhuþ hoa c¸i. Sau khi thô phÊn cã kÕt qu¶, rót bá tói bao, t¨ng c­êng ch¨m sãc ®Ó khi qu¶ chuyÓn mµu ®á lµ thu h¸i ®­îc. TiÕn hµng xö lý h¹t, t¸ch vá qu¶ chÝn lÊy h¹t, dïng n­íc läc bá h¹t lÐp. Chän nh÷ng h¹t ch¾c ®ñ tiªu chuÈn trén víi c¸t b¶o qu¶n trong tñ l¹nh ë nhiÖt ®é 0O - 5OC, Ýt nhÊt 2 - 3 th¸ng míi n¶y mÇm. cã thÓ dïng axid chlohydric (HCL) ®Ó ph¸ ngñ [35]. Nh÷ng c«ng tr×nh lai t¹o, chän gièng Cymbidium vµo ®Çu thÕ kû nµy ®¸ng kÓ nhÊt lµ cña H. G. Alexander, ®· cho ra ®êi c©y lai Cym. Alexanderi Westonbirt (Cym. eburneolowianum x Cym. insigne). C©y nµy cho ®Õn nay vÉn gi÷ mét vÞ trÝ quan träng trong viÖc t¹o ra c¸c gièng míi mµu tr¾ng, hång, vµng, xanh, nhÊt lµ nh÷ng gièng ra hoa vµo mïa thu vµ mïa ®«ng. Cïng thêi gian nµy, cßn cã c©y lai Cym. pauwelsii (Cym. insigne x Cym. lowianum), lµ c©y ®Çu dßng ®Ó t¹o ra nh÷ng gièng cã ph¸t hoa lín vµ søc ph¸t triÓn m¹nh nh­ Cym. Babylon (Cym. Olympus x Cym. Pauwelsii). §Õn l­ît m×nh, Cym. Babylon l¹i lµ c©y ®Çu dßng th«ng dông ®Ó t¹o ra nh÷ng gièng míi cã mµu s¾c rùc rì [24]. Víi mong ­íc t¹o ra nh÷ng c©y lan lai tõ c¸c c©y tù nhiªn cña ®Þa ph­¬ng. Tõ n¨m 1990, nhãm c¸n bé kü thuËt cña thµnh phè §µ L¹t ®· b¾t ®Çu thùc hiÖn c¸c phÐp lan lai ®Çu tiªn trªn c¬ së chän läc nh÷ng c©y bè mÑ mang c¸c ®Æc tÝnh ­u viÖt, trong ®ã nhãm phong lan ®­îc chän lµ c¸c c©y trong chi Renanthera vµ Vanda. §· ®¸p øng phÇn nµo c¸c yªu cÇu ngµy cµng ®a d¹ng vÒ mÆt s­u tËp, th­ëng ngo¹n vµ tõng b­íc t¹o nh÷ng tiÒn ®Ò cho viÖc khai th¸c kinh tÕ hoa lan c¾t cµnh [26] N¨m 2005, Trung t©m Hoa c©y c¶nh - ViÖn di truyÒn N«ng nghiÖp còng ®· tuyÓn chän ®­îc gièng cóc CN19, CN20 trång trong vô ®«ng vµ gièng CN01 trång trong vô hÌ tõ tËp ®oµn hoa cóc nhËp néi tõ Hµ Lan, NhËt B¶n. HiÖn nay trong s¶n xuÊt c¸c gièng cóc nµy ®ang ®­îc trång réng r·i vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho ng­êi s¶n xuÊt. Muèn t¹o ®­îc gièng hoa Hång m«n s¹ch bÖnh vµ ®ång ®Òu, m«i tr­êng c¬ b¶n gåm cã kho¸ng ®a l­îng 1/2 MS cã bæ sung 30g/l succose, 1,5 mg/l BA, 1 mg/l 2,4D vµ 8 g/l aga. sau ®ã chuyÓn sang m«i tr­êng t¸i sinh chåi, callus ®­îc cÊy trªn m«i tr­êng MS kh«ng cã chÊt kÝch thÝch sinh tr­ëng. Dïng m«i tr­êng MS bæ sung 0,5 mg/l napthaleneacetic acid (NAA), 20 g/l succose vµ 1 g/l than ho¹t tÝnh ®Ó cho c©y ra rÔ , t¹o thµnh c©y hoµn chØnh. Bªn c¹nh ®ã c¸c nghiªn cøu quy tr×nh nh©n gièng tõ h¹t vµ chän läc gièng còng ®­îc thùc hiÖn. H¹t ®­îc cÊy trªn m«i tr­êng MS cã bæ sung 30g/l succose, 8 g/l aga vµ 1 g/l indol -3 axetic acid (IAA) (Theo C©y c¶nh ViÖt Nam [9]). Hµ ThÞ Thuý [32], ®· nghiªn cøu hoµn thiÖn c«ng nghÖ nh©n nhanh in vitro 10 gièng hoa lily nhËp néi tõ Mü (2001). KÕt qu¶ lµ 8 gièng cã chÊt l­îng hoa tèt, gåm 2 gièng lily th¬m O.L Casablanca, O.L Parmount, 6 gièng hoa lily th­êng lµ A.L Antaretica, A.L Malta, A.L London, A.L Rhodos, A.L Granderu, La lily My Fair Lady, cã thÓ bæ sung vµo nguån gièng lily th­¬ng m¹i ë ViÖt Nam. TrÇn Duy Quý [22], ®· nhËp néi tËp ®oµn gièng lily (tõ §µi Loan vµ Hµ Lan) ®Ó kh¶o nghiÖm trªn mét sè vïng sinh th¸i trong n­íc. KÕt qu¶ lµ ®· giíi thiÖu ®­îc 10 gièng rÊt cã triÓn väng ph¸t triÓn ®­îc thÞ tr­êng Trung Quèc vµ trong n­íc rÊt ­a chuéng. §ã lµ 6 gièng Lily th¬m Acapulco, Aktiva, Almaata, Serberia, Sorbone, Atlantic vµ 4 gièng lily kh«ng th¬m Brunello, Amazone, Pollyanna, Gironde. * Nh÷ng nghiªn cøu vÒ nh©n gièng vµ trång c©y: - Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cña ViÖn Thæ nh­ìng N«ng ho¸ [34], c«ng ty §Êt s¹ch - thµnh phè Hå ChÝ Minh dïng gi¸ thÓ ®Ó trång hoa, c©y c¶nh l¹i cã nh÷ng tÝnh chÊt lý, ho¸ häc t­¬ng ®èi thÝch hîp ®Ó trång hoa, c©y c¶nh. - Theo D­¬ng Thiªn T­íc [27], ®Ó nh©n gièng c©y trong v­ên dïng chËu, bån ®Ó gi©m. D­íi ®¸y chËu, bån nªn lãt b»ng than cñi ®Ó dÔ tho¸t n­íc, bªn trªn dïng 4/5 bïn ao ph¬i kh«, ®Ëp nhá vµ 1/5 c¸t vµng (hoÆc c¸t ®en) trén pha mét líp tro bÕp, mÞn. - T¸c gi¶ TrÇn Kh¾c Thi [30] cho biÕt: ®Ó trång c©y trªn diÖn tÝch dµnh cho c©y vô Thu - §«ng nªn dïng bïn ®Êt ®Ó gieo c©y con víi thµnh phÇn gåm: 60% mïn trÊu hoÆc r¬m r¹ ®· môc + 20% bïn + 15% ph©n b¾c môc + 5% c¸t (tû lÖ = 3 : 1 : 0,75 : 0,25), cã thÓ trén thªm ph©n ho¸ häc víi sè l­îng 1m3 hçn hîp r¾c 0,5 kg ®¹m sunfat vµ 1,5 kg l©n supe. KÕt qu¶: tû lÖ c©y sèng cao ®¶m b¶o mËt ®é c©y, chÊt l­îng c©y con tèt h¬n, tranh thñ ®­îc thêi gian gieo sím h¬n tõ 10-20 ngµy, gi¶m nhÑ c«ng gieo trång vµ c«ng t­íi n­íc (tõ 120-150 c©y/ha). - Së N«ng nghiÖp & PTNT Hµ Néi [23], víi nghiªn cøu b­íc ®Çu ®· x¸c ®Þnh 5 c«ng thøc thÝch hîp cho viÖc trång 5 lo¹i c©y trång nh­ sau: + Hång §µ L¹t: 76,5% than bïn + 13,5% bÌo d©u + 10% ®Êt. + C©y c¶nh: 76,5% than bïn + 6,75% trÊu + 6,75% bÌo d©u + 10% ®Êt. + Hoa gièng: 45% than bïn + 22,5% trÊu + 22,5% bÌo d©u + 10% ®Êt. N¨m 2006, t¸c gi¶ Lª Xu©n T¶o [25], ®· tiÕn hµnh lµm thÝ nghiÖm ®Ó nghiªn cøu lo¹i gi¸ thÓ thÝch hîp cho mét sè lo¹i hoa trång chËu lµ B¸o xu©n, hoa Hång tiÓu muéi, cóc Indo. Trong ®ã t¸c gi¶ ®· ®­a ra kÕt luËn, gi¸ thÓ thÝch hîp dïng ®Ó trång cóc Indo trong chËu gåm: 1/4 trÊu hun + 2/4 vôn dõa + 1/4 ph©n chuång, ®ång thêi t¸c gi¶ còng ®Ò nghÞ gi¸ thÓ thÝch hîp cho c©y cóc nãi chung lµ 2 phÇn ®Êt v­ên + 1 phÇn ph©n chuång hoai môc + 1 phÇn than bïn + 1 phÇn ®¸ m¹t. Nh×n chung, nh÷ng nghiªn cøu vÒ nh©n gièng vµ trång c©y ®èi víi c¸c lo¹i c©y nãi chung vµ c©y hoa th¶m nãi riªng ch­a ®­îc nhiÒu, míi chØ dïng chñ yÕu cho c©y c¶nh, c©y bonsai. ®· cã mét sè ViÖn tiÕn hµnh nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p kü thuËt nh©n gièng vµ trång c©y cho mét sè lo¹i c©y nh­ lan, cóc, cÈm ch­íng …. nh­ng míi dõng ë b­íc ®Çu thö nghiÖm ch­a ®­a réng r·i ra s¶n xuÊt. Nguyªn nh©n lµ do c¸c biÖn ph¸p nµy cã thµnh phÇn gi¸ thÓ phøc t¹p, ng­êi n«ng d©n ch­a thÓ tù t¹o ®­îc, trong khi ®ã c¸c ViÖn vµ c¬ quan nghiªn cøu ch­a ®­a nh÷ng thµnh phÇn gi¸ thÓ nµy vµo s¶n xuÊt ®¹i trµ. * Nh÷ng nghiªn cøu vÒ ph©n bãn vµ chÕ phÈm dinh d­ìng: C¸c chÊt ®iÒu tiÕt sinh tr­ëng cña thùc vËt lµ nh÷ng chÊt cã b¶n chÊt ho¸ häc kh¸c nhau nh­ng ®Òu cã vai trß rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn sinh tr­ëng. Tuú thuéc vµo c¸c chÊt kh¸c nhau mµ chóng cã thÓ tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh c¬ b¶n nh­: ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh ph¸t chåi, t¨ng tr­ëng chiÒu cao, ®­êng kÝnh th©n, ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh ra l¸, ra hoa, ra rÔ (®èi víi cµnh gi©m, cµnh chiÕt…). Trung t©m Hoa C©y c¶nh - ViÖn Di TruyÒn N«ng nghiÖp còng ®· sö dông kÝch thÝch tè cña Thiªn N«ng víi liÒu l­îng 1g thuèc pha trong n­íc s¹ch råi nhóng phÇn gèc cña cµnh vµo kho¶ng 30 phót, sau ®ã ®em phÇn dung dÞch thuèc cßn l¹i pha thªm 5g ph©n bãn l¸ vµ phun l¹i lªn cµnh gi©m, cø 3 - 5 ngµy phun dung dÞch nµy 1 lÇn, cã thÓ ®¶m b¶o tõ 80 - 90% sè c©y ra rÔ víi thêi gian gi©m cµnh rót ng¾n h¬n so víi ®èi chøng tõ 2 - 4 ngµy, ph­¬ng ph¸p nµy th­êng ®­îc ¸p dông cho viÖc nh©n gièng cóc vµo mïa hÌ ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao. Theo NguyÔn M¹nh Kh¶i, NguyÔn Quang Th¹ch [11] vµ th«ng tin KHKT rau hoa qu¶ (1997), viÖc sö dông c¸c lo¹i chÕ phÈm vµ chÊt kÝch thÝch sinh tr­ëng nh­ Spray N - grow (SNG) 1%, Atonik 0,5%, GA3 50ppm ®Òu cã t¸c dông râ rÖt tíi sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña cóc Vµng §µi Loan. Trong ®ã GA3 t¸c ®éng m¹nh ë giai ®o¹n sinh tr­ëng dinh d­ìng, lµm t¨ng chiÒu cao c©y vµ rót ng¾n thêi gian sinh tr­ëng, n©ng cao tû lÖ hoa vµ kÐo dµi ®é bÒn hoa c¾t. Hai lo¹i thuèc SNG 1% vµ GA3 100ppm còng cã ¶nh h­ëng tèt ®Õn sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña cóc CN93 trong vô ®«ng, lµm t¨ng tû lÖ në hoa, ®Æc biÖt lµ chiÒu cao c©y, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Môc ®Ých cña gieo, ­¬m c©y con lµ thu ®­îc mét quÇn thÓ c©y gièng ®ång nhÊt, sinh tr­ëng tèt, kh«ng bÞ s©u bÖnh h¹i, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña s¶n xuÊt. §Êt v­ên ­¬m ph¶i lµ ®Êt tèt giµu dinh d­ìng, t­íi tiªu tèt. Theo T¹ Thu Cóc vµ céng sù [2] th× nªn bãn 3 t¹ ph©n chuång, 5 - 10 kg ph©n l©n, 2 - 3 kg ph©n kali cho 1 sµo v­ên ­¬m (360m2). NguyÔn ThÞ Mü H¹nh, Lª H÷u Phan [8] qua thùc tÕ cho biÕt: viÖc dïng vØ bÇu trong nhµ l­íi cã m¸i che, cø 100 kg ®Êt than bïn th× trén 10 kg v«i bét, 10 kg supe l©n vµ 6 kg N - P - K con cß (13 - 8 - 12) vµ ñ 1 - 2 th¸ng råi ®em vµo vØ ®Ó gieo h¹t. 2.5. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¸c chñng lo¹i hoa th¶m ®­îc trång ë Hµ Néi 2.5.1. §¸nh gi¸ vÒ ®iÒu kiÖn khÝ hËu Hµ Néi ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn c¸c lo¹i hoa th¶m §iÒu kiÖn khÝ hËu thêi tiÕt t¹i Hµ Néi trong mét n¨m cã thÓ chia lµm 4 mïa lµ Xu©n - H¹ - Thu - §«ng. Mïa xu©n tõ th¸ng 2- 5, thêi tiÕt ®Ñp, nhiÖt ®é trung b×nh tõ 18 - 20oC, ®é Èm kh«ng khÝ cao rÊt thÝch hîp cho sù sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i hoa, ®Æc biÖt cho sù ra rÔ cña cµnh chiÕt, cµnh gi©m. Tuy nhiªn mïa nµy th­êng cã m­a phïn, m©y mï nhiÒu nhÊt trong n¨m nªn s©u bÖnh nhiÒu, h¹t n¶y mÇm dÔ bÞ thèi. Mïa hÌ tõ th¸ng 6 - 8, thêi tiÕt n¾ng nãng, m­a nhiÒu, nhiÖt ®é cã ngµy cao lªn ®Õn 38 - 39oC. Thªm vµo ®ã bÞ ¶nh h­ëng cña giã t©y kh« nãng lµm cho ®é Èm kh«ng khÝ xuèng thÊp tíi 55 - 60%, ngoµi ra Hµ Néi cßn ph¶i chÞu c¸c ®ît b·o, g©y ra c¸c trËn m­a lµm ngËp óng nªn ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c©y, ®Æc biÖt lµ cho viÖc nh©n gièng c¸c lo¹i hoa. Tuy nhiªn ®©y l¹i lµ mïa mµ Hµ Néi rÊt cÇn nhiÒu hoa c©y c¶nh ®Ó trang trÝ phôc vô cho c¸c ngµy lÔ héi nh­ 1/5, 27/7, 19/8, 2/9,... H¬n n÷a nh÷ng th¸ng mïa hÌ l¹i kh«ng thÝch hîp cho c¸c lo¹i hoa cã nguån gèc «n ®íi vµ ¸ nhiÖt ®íi nh­ Hång, Cóc, CÈm ch­íng, Pansy, Suxi,.. chØ cã mét sè lo¹i hoa nhiÖt ®íi nh­ Mµo gµ, V¹n thä Ch©u Phi, Cóc b¸nh NhËt, Cosmos,... hoÆc mét sè gièng cóc chÞu nhiÖt nh­ CN 93, CN 98, CN 01,... míi sinh tr­ëng ph¸t triÓn b×nh th­êng. Do vËy ®Ó ®¸p øng yªu cÇu trång hoa trong giai ®o¹n nµy Hµ Néi cÇn ph¶i cã mét bé gièng míi, ®a d¹ng vÒ mµu s¾c, ®Æc biÖt ph¶i cã kh¶ n¨ng chèng chÞu cao trong ®iÒu kiÖn mïa hÌ nh­ chÞu nãng, chÞu óng, vµ kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh tèt. Ngoµi ra, còng cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p kü thuËt ®Ó t¹o cho c©y sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt nh­ lµm bÇu cho c©y, gieo h¹t trªn khay, cã c¸c biÖn ph¸p che ch¾n nh­ dïng nilon che m­a, l­íi ®en h¹n chÕ bít ¸nh n¾ng trùc x¹, hÖ thèng t­íi tiªu tèt, cã nhµ che ­¬m c©y con gièng, che phñ ®Êt, sö dông mét sè lo¹i thuèc ®iÒu tiÕt sinh tr­ëng còng nh­ sö dông c¸c lo¹i ph©n bãn l¸, ph©n vi l­îng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng chèng chÞu cho c©y. Mïa thu tõ th¸ng 9 - 11, cã thÓ xem lµ mïa ®Ñp nhÊt trong n¨m rÊt thuËn lîi cho c©y sinh tr­ëng ph¸t triÓn. C©y trång, c©y gi©m còng nh­ viÖc gieo h¹t ra rÔ rÊt cao, nhiÒu lo¹i hoa «n ®íi ®Òu cã thÓ trång ®­îc vµo vô nµy nh­ Pansy, CÈm ch­íng, Hång, Cóc, Violet, Th­îc d­îc.... Tuy nhiªn c¸c gièng nµy hiÖn nay cã chiÒu cao c©y cao nªn nªn vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trang trÝ cho Hµ Néi, do vËy mµ viÖc nhËp néi vµ tuyÓn chän nh÷ng gièng míi cã chiÒu cao c©y thÊp, cã kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trang trÝ cho Hµ Néi lµ viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt hiÖn nay. Mïa ®«ng b¾t ®Çu tõ th¸ng 12 ®Õn hÕt th¸ng 2 n¨m sau, ®©y lµ thêi gian l¹nh nhÊt trong n¨m, cã nh÷ng ngµy nhiÖt ®é cã thÓ xuèng tíi 7 - 8oC, ®Çu mïa kh«ng khÝ l¹nh vµ kh«, ngoµi ra chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c ®ît giã mïa §«ng - B¾c, cuèi ®«ng m­a phïn Èm ­ít, ®é Èm cao 85 - 90% nªn s©u bÖnh ph¸t triÓn nhiÒu. Nh­ vËy cho thÊy, ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ khÝ hËu thêi tiÕt t¹i Hµ Néi rÊt thuËn lîi cho sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña nhiÒu chñng lo¹i hoa, hoa trång ®­îc quanh n¨m, hoa cã nguån gèc «n ®íi hay nguån gèc nhiÖt ®íi ®Òu cã thÓ trång ®­îc ë Hµ Néi, ®©y lµ c¬ së cho viÖc nhËp néi c¸c gièng hoa míi, chÊt l­îng cao vµo Hµ Néi gãp phÇn lµm phong phó tËp ®oµn c¸c chñng lo¹i hoa nãi chung vµ hoa th¶m nãi riªng. Tuy nhiªn, tuú ®iÒu kiÖn khÝ hËu thêi tiÕt cña tõng mïa vô mµ bè trÝ c¬ cÊu chñng lo¹i hoa cho phï hîp ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao. 2.5.2. T×nh h×nh trång vµ sö dông hoa th¶m ë Hµ Néi Trong thêi gian qua, Hµ Néi chñ yÕu trång c¸c lo¹i hoa th¶m s½n cã trong n­íc, nh­ng kh«ng cã sù ®Çu t­ vÒ c«ng nghÖ, c¬ së vËt chÊt trang thiÕt bÞ kü thuËt nªn gièng bÞ tho¸i ho¸, chÊt l­îng kÐm. Vµi n¨m trë l¹i ®©y, c¸c nhµ nghiªn cøu vµ c¸c doanh nghiÖp ®· nhËp nhiÒu chñng lo¹i hoa míi t­¬ng ®èi phï hîp víi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu t¹i Hµ Néi, nh­ng riªng bé gièng hoa th¶m cßn nghÌo nµn ch­a ®¸p øng víi nhu cÇu trang trÝ vµ tiªu dïng hiÖn t¹i. §Æc biÖt n¨m 2008 Hµ Néi më réng diÖn tÝch, s¸t nhËp toµn bé tØnh Hµ T©y, huyÖn Mª Linh - VÜnh Phóc vµ 4 x· thuéc huyÖn L­¬ng S¬n tØnh Hoµ B×nh lµm t¨ng diÖn tÝch cña Hµ Néi lªn 3324 km2 gÊp 3 lÇn diÖn tÝch n¨m 2007, d©n sè t¨ng lªn gÇn 6 triÖu ng­êi, nhu cÇu c«ng viªn vµ khu vui ch¬i gi¶i trÝ còng ®­îc më réng do vËy rÊt cÇn diÖn tÝch c©y xanh, c¸c lo¹i hoa trång th¶m c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng ®Ó phôc vô cho viÖc trang trÝ, duy tr× c©n b»ng sinh th¸i. * DiÖn tÝch s¶n xuÊt hoa ë Hµ Néi DiÖn tÝch trång hoa t¹i Hµ Néi cã ë tÊt c¶ 14 quËn, huyÖn nh­ng diÖn tÝch trång hoa tËp trung lín nhÊt lµ ë T©y Tùu (325 ha/ n¨m 2006) trong ®ã diÖn tÝch trång hoa c¾t cµnh lµ chñ yÕu, diÖn tÝch trång hoa th¶m chØ chiÕm kho¶ng 3 – 5% so víi tæng diÖn tÝch trång hoa, C«ng viªn C©y Xanh lµ ®Þa ®iÓm trång nhiÒu chñng lo¹i hoa th¶m vµ cã diÖn tÝch trång hoa th¶m lín nhÊt 12,5 ha, tiÕp ®Õn lµ C«ng viªn Thèng NhÊt 8,3 ha, L¨ng B¸c vµ Qu¶ng tr­êng Ba §×nh lµ 0,33 ha (3.300 m2). B¶ng 2.2: Ph©n bè diÖn tÝch s¶n xuÊt hoa t¹i Hµ Néi (§VT: Ha) N¨m 2004 2005 2006 ChØ tiªu Vïng Trång Tæng diÖn tÝch DiÖn tÝch trång hoa c¾t DiÖn tÝch trång hoa th¶m Tæng diÖn tÝch DiÖn tÝch trång hoa c¾t DiÖn tÝch trång hoa th¶m Tæng diÖn tÝch DiÖn tÝch trång hoa c¾t DiÖn tÝch trång hoa th¶m Hµ Néi 1.630,0 1.549,3 80,7 1.952,0 1.855,0 97,0 2.125,0 2.018,8 106,2 X· T©y Tùu 230,0 221,6 8,4 275,0 265,4 9,6 325,0 313,7 11,3 X· Minh Khai 125,0 120,7 4,3 137,0 131,8 5,2 152,0 146,7 5,3 QuËn T©y Hå 80,0 77,3 2,7 85,0 81,9 3,1 70,0 67,0 3,0 C«ng viªn C©y xanh 15,0 4,2 10,8 15,0 4,0 11,0 15,0 2,5 12,5 C«ng viªn Thèng NhÊt 10,0 2,5 7,5 10,0 2,5 7,5 10,0 1,7 8,3 L¨ng B¸c vµ Qu¶ng tr­êng Ba §×nh 0,33 - 0,33 0,56 - 0,56 0,84 - 0,84 (Nguån: B¸o c¸o ®iÒu tra viÖn Di tryÒn N«ng nghiÖp, 2008) * C¬ cÊu chñng lo¹i hoa trång th¶m t¹i Hµ Néi Qua ®iÒu tra kh¶o s¸t c¸c gièng hoa trång th¶m t¹i Hµ Néi, hiÖn nay Hµ Néi chñ yÕu sö dông mét sè chñng lo¹i hoa sau: - Thu h¶i ®­êng (Begoniasemper Florens) : §­îc trång chñ yÕu vµo vô ®«ng. Cã chiÒu cao c©y thÊp kho¶ng 30cm, t¸n dµy. Hoa cã nhiÒu mµu tr¾ng, ®á, hång. DÔ trång kh«ng kÐn ®Êt. Tuy nhiªn gièng hoa nµy kh«ng chÞu ®­îc m­a vµ n¾ng nãng do vËy chØ cã thÓ trang trÝ trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt th¸ng 3 - 4 nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu hoa. - Hoa cóc thuý (Callistephus Sinensis): §­îc trång vµo vô ®«ng xu©n. Cã côm hoa lín ë ngän vµ hoa lé ë trªn mÆt t¸n nh­ng mµu s¾c hoa kh«ng sÆc sì, kh¶ n¨ng phèi mµu kh«ng cao. - Th­îc d­îc (Dahlia Variabilis): §­îc trång vµo vô ®«ng, dÔ trång. Th©n lµ d¹ng th©n th¶o mäng n­íc, cµnh dµi rÊt dÔ ®æ bëi vËy ph¶i c¾m cäc lµm giµn cho c©y, ®©y lµ ®iÒu bÊt lîi khi trang trÝ ngoµi c«ng viªn - Hoa dõa c¹n (Catharanthus Roseus): ThÝch hîp trång trong vô hÌ, cã kh¶ n¨ng chÞu nãng, chÞu h¹n tèt, hoa cã mµu tÝm lé trªn mÆt t¸n. C©y cao 60 - 80cm, th©n cµnh yÕu dÔ ®æ, ®¬n ®iÖu vÒ mµu s¾c bëi vËy viÖc nhËp néi nh÷ng gièng hoa míi víi nhiÒu mµu s¾c kh¸c nhau vµ cã chiÒu cao thÊp lµ rÊt cÇn thiÕt. - C©y hoa cóc (Chrysanthemum. sp): Hoa cã nhiÒu mµu s¾c kh¸c nhau, cã thÓ trång quanh n¨m. Nh­ng cã nh­îc ®iÓm lµ c©y cao tõ 70 - 80cm, ®iÒu nµy kh«ng thuËn lîi cho viÖc trång hoa th¶m, c©y dÔ bÞ ®æ do vËy ®­îc sö dông lµm hoa c¾t lµ chÝnh. - Bãng n­íc (Impatens Balsamina): Cã kh¶ n¨ng chÞu nãng, chÞu h¹n tèt, trång trong vô HÌ - Thu, hoa cã nhiÒu mµu s¾c, kh¶ n¨ng ®Ëu h¹t cao, dÔ trång, dÔ nh©n gièng. Hoa nhá, mµu s¾c nh¹t, khi hoa në l¹i lÊp ë trong l¸ kh«ng lé ra bªn ngoµi nªn vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu trång th¶m. - Hoa mµo gµ (Celosia Critata): Cã thÓ trång ®­îc quanh n¨m nh­ng vô hÌ míi lµ vô chÝnh. Hoa cã nhiÒu mµu s¾c, nh­ng cã nh­îc ®iÓm lµ c©y cao dÔ ®æ - Hoa v¹n thä (Tagetes Patula L.): Th©n khoÎ, dÔ trång kh«ng kÐn ®Êt, ®­îc trång vµo vô ®«ng, hoa to cã mµu vµng s¸ng. C©y cao, th©n cµnh ph¸t triÓn xum xuª nh­ng hoa l¹i rÊt nhá kh«ng c©n víi bé l¸. - Hoa lèc (Phlox Drummoldi): Cã kh¶ n¨ng chÞu rÐt, hoa cã nhiÒu mµu s¾c nh­ hång, ®á, tr¾ng, tÝm, hoa lé trªn mÆt t¸n. HiÖn nay gièng hoa nµy cã hai lo¹i lµ lo¹i c©y th©n yÕu, bß lan, cã chiÒu cao d­íi 30cm vµ lo¹i c©y cao tõ 1 - 1,2m bëi vËy mµ lo¹i hoa nµy kh«ng ®­îc trång trang trÝ trong c«ng viªn. Do ®ã viÖc nhËp néi nh÷ng gièng hoa míi cã chiÒu cao c©y thÊp nh»m ®¸p øng ®­îc yªu cÇu trang trÝ hiÖn nay lµ cÇn thiÕt. - Hoa cÈm ch­íng (Dianthus Caryophyllus L.): Trång vµo vô ®«ng, dÔ trång, dÔ nh©n gièng. Hoa cã nhiÒu mµu s¾c rÊt ®a d¹ng, c©y cao, ph©n cµnh nhiÒu nªn khi trång ph¶i lµm giµn do vËy Ýt ®­îc trång ngoµi c«ng viªn. - Cóc ngò s¾c (Cosmos Bipinnuatus cav.): Hoa cã nhiÒu mµu s¾c rùc rì, dÔ nh©n gièng. Hoa nhanh tµn, c©y cao, th©n mÒm, cµnh nh¸nh yÕu rÊt dÔ ®æ khi m­a to. §­îc trång vµo vô ®«ng xu©n. - Hoa diÔn (Salvia Spalendens): Cã kh¶ n¨ng chÞu rÐt, hoa cã mµu ®á, në thµnh côm, côm hoa ë ®Ønh mang hoa dµy ®Æc trªn mét cuèng chung t¹o thµnh trôc hoa, hoa lé trªn mÆt t¸n. C©y cao, th©n gißn dÔ g·y khi gÆp giã to vµ m­a b·o, do vËy gièng hoa nµy chØ cã thÓ trang trÝ trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt th¸ng 3 - th¸ng 4 nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu hoa. - Cóc b¸ch nhËt (Gomphrena Globosa L): ChÞu h¹n tèt, ®­îc trång trong vô HÌ, vô Thu, dÔ nh©n gièng, hoa lé trªn mÆt t¸n. C©y cao tõ 50 - 60cm, cµnh nh¸nh xum xuª, hoa nhá, mµu s¾c hoa kh«ng rùc rì. Nh­ vËy, tõ kÕt qu¶ ®iÒu tra trªn cho thÊy c¸c lo¹i hoa trång th¶m hiÖn nay ®Òu lµ nh÷ng gièng ®· cò, tuy cã ­u ®iÓm nh­ dÔ trång, dÔ nh©n gièng, hoa cã nhiÒu mµu s¾c nh­ng hoa chãng tµn, c©y cao dÔ bÞ ®æ khi gÆp m­a b·o. Nh×n chung ®a sè nh÷ng gièng hoa nµy®­îc trång vµo vô ®«ng cßn vô hÌ l¹i lµ thêi ®iÓm cã nhiÒu ngµy lÔ quan träng nh­ 30/4, 1/5 …th× kh«ng cã nhiÒu hoa ®Ñp do vËy mµ hoa trång th¶m cña ta hiÖn nay ch­a ®¸p øng ®­îc víi yªu cÇu trång quanh n¨m. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, viÖc nhËp néi nh÷ng gièng hoa míi cã nhiÒu mµu s¾c, cã chiÒu cao c©y thÊp, cã kh¶ n¨ng sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt ë vô HÌ vµ vô §«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn trang trÝ t¹i Hµ Néi lµ rÊt cÇn thiÕt vµ ®©y lµ con ®­êng ng¾n nhÊt gãp phÇn lµm ®a d¹ng ho¸ c¸c chñng lo¹i hoa trång th¶m. * Nhu cÇu sö dông hoa th¶m t¹i Hµ Néi HiÖn nay thµnh phè cã trªn 100 ha c«ng viªn trong ®ã cã kho¶ng 6,5 ha diÖn tÝch lµ c¸c bån hoa (Së qui ho¹ch vµ kiÕn tróc Hµ Néi - n¨m 2006), diÖn tÝch c©y xanh/ng­êi lµ 6m2 (Chi côc thèng kª Hµ Néi - n¨m 2006), trong khi ®ã trªn thÕ giíi ®· ®¹t 60m2/ ng­êi d©n thµnh phè. PhÇn lín c¸c c«ng viªn ®­îc thiÕt kÕ theo phong trµo ph¸t ®éng quÇn chóng trång c©y, ch­a h×nh thµnh mét quÇn thÓ kiÕn tróc ®ång bé theo ®Ò ¸n quy ho¹ch tæng thÓ cña thµnh phè, ch­a cã sù phèi hîp hµi hoµ gi÷a c¸c quÇn thÓ kiÕn tróc víi m«i tr­êng thiªn nhiªn. C¸c c«ng viªn cña Hµ Néi cßn hÑp ch­a cã ®Ò ¸n ph¸t triÓn trong c¸c giai ®o¹n 2010 - 2015. §Æc biÖt, th¸ng 8 n¨m 2008 Hµ Néi më réng diÖn tÝch t¨ng lªn 3324 km2 víi tæng sè d©n gÇn 6 triÖu ng­êi, lµ mét trong nh÷ng thµnh phè cã mËt ®é d©n sè cao nhÊt c¶ n­íc, tèc ®é x©y dùng vµ mËt ®é ph­¬ng tiÖn giao th«ng ngµy mét t¨ng khiÕn cho m«i tr­êng bÞ « nhiÔm. Do ®ã viÖc x©y dùng nh÷ng m¶ng xanh, bån hoa, khu c«ng viªn c«ng céng … nh»m t¸i håi søc lao ®éng cña con ng­êi vµ gi¶m « nhiÔm m«i tr­êng lµ mét ®ßi hái cÊp thiÕt. §Ó gãp phÇn vµo xu thÕ ph¸t triÓn Hµ Néi ngµy cµng ®µng hoµng h¬n, to ®Ñp h¬n, thµnh phè cÇn cã mét tËp ®oµn hoa c©y c¶nh phong phó, ®Æc biÖt lµ c¸c gièng hoa trång th¶m. Tõ nh÷ng n¨m 40 cña thÕ kû 20, Hµ Néi ®· cã mét tËp ®oµn c¸c gièng hoa trång th¶m kh¸ phong phó vÒ chñng lo¹i. Tuy nhiªn qua thêi gian, nhÊt lµ thêi kú chiÕn tranh, phÇn lín c¸c gièng hoa ®· bÞ tho¸i ho¸ do nhiÔm s©u bÖnh hoÆc nhiÒu lý do kh¸c ®· kh«ng cßn tån t¹i. Ngµy nay nhiÒu gièng hoa míi rùc rì mµu s¾c vµ ®éc ®¸o ®· ®­îc nhËp néi nh­ cóc vµng §µi Loan, cóc chïm Hµ Lan, cÈm ch­íng th¬m, loa kÌn, ®ång tiÒn…. Song hÇu hÕt c¸c gièng hoa nµy kh«ng thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn vô hÌ cña Hµ Néi. MÆt kh¸c, kü thuËt nh©n gièng hoa ë n­íc ta cßn l¹c hËu c¶ vÒ quy m« lÉn tiªu chuÈn chÊt l­îng. C¸c gièng hoa trång th¶m cña ta hiÖn nay th­êng ®­îc nh©n gièng b»ng c¸ch l­u gi÷ trong v­ên ­¬m vµ nh©n gièng v« tÝnh trong mét thêi gian dµi kh«ng ®­îc phôc tr¸ng do vËy hÇu hÕt nh÷ng gièng hoa nµy ®· bÞ tho¸i ho¸ vµ s©u bÖnh nhiÒu ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kh¶ n¨ng trang trÝ. XÐt c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng, tËp ®oµn gièng hoa trång th¶m hiÖn nay ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn c¶nh quan m«i tr­êng cña thµnh phè hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai. Do vËy mµ viÖc tuyÓn chä._.hÊt l­îng hoa trang trÝ 4.3.1. ¶nh h­ëng cña kü thuËt xÐn tØa cµnh ®Õn sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa th¶m Mét sè gièng hoa th¶m cã ®Æc ®iÓm lµ th©n bôi, kh¶ n¨ng ph¸t sinh cµnh nh¸nh nhiÒu vµ c¸c cµnh nh¸nh nµy còng cã kh¶ n¨ng ra rÔ khi t¸c ®éng mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh­ vun gèc, c¾t tØa cµnh... th× c¸c cµnh nh¸nh míi vÉn cã kh¶ n¨ng ra nô, hoa b×nh th­êng. C¨n cø vµo c¸c ®Æc ®iÓm nµy, viÖc nghiªn cøu sù sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa th¶m sau khi xÐn tØa th©n, cµnh ®Ó trang trÝ lÇn 2 (mµ kh«ng cÇn ph¶i trång l¹i) lµ rÊt cÇn thiÕt, võa gi¶m chi phÝ vÒ gièng còng nh­ chi phÝ vÒ vËt t­ vµ c«ng lao ®éng ...¶nh h­ëng cña biÖn ph¸p kü thuËt xÐn tØa ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 4.11. B¶ng 4.11: sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa th¶m sau khi xÐn tØa (T¹i x· T©y Tùu – Tõ Liªm – Hµ Néi, n¨m 2007 - 2008) ChØ tiªu theo dâi ChiÒu cao c©y(cm) §­êng kÝnh t¸n(cm) Tû lÖ në hoa(%) §é bÒn tù nhiªn (ngµy) S« ®á §Ó STPT tù nhiªn 30,9 ± 0,98 38,2 ± 1,02 92,3 ± 0,98 46,3 ± 1,53 XÐn tØa sau khi hoa tµn 22,3 ± 1,16 25,3 ± 1,63 73,0 ± 1,02 25,7 ± 0,88 T« liªn §Ó STPT tù nhiªn 40,7 ± 1,20 38,8 ± 0,95 88,3 ± 1,10 45,0 ± 0,79 XÐn tØa sau khi hoa tµn 30,3 ± 1,13 29,0 ± 1,21 78,7 ± 1,09 23,7 ± 0,96 KÕt qu¶ nghiªn cøu ë b¶ng 4.11 cho thÊy: - C¶ 2 gièng S« ®á, T« liªn lµ nh÷ng gièng sau khi xÐn tØa, c©y vÉn sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt, cho tû lÖ në hoa cao, mÆc dï kh«ng b»ng so víi trång lÇn ®Çu, nh­ng vÉn cho chiÒu cao c©y tõ 22,3- 30,3 cm, ®­êng kÝnh t¸n tõ 25,3 - 29,0 cm, víi ®­êng kÝnh t¸n nh­ vËy c¸c gièng hoa th¶m ®¶m b¶o cho bÒ mÆt th¶m hoa ®­îc phñ kÝn kh«ng bÞ hæng lç hoÆc lµm mÆt th¶m bÞ th­a. - VÒ tû lÖ në hoa: C¶ gièng S« ®á vµ T« liªn sau khi hoa ®ît 1 ®· tµn, tiÕn hµnh xÐn tØa th©n, cµnh vÉn cã thÓ thu hoa ®ît 2 víi tû lÖ në hoa tõ 73,0 - 78,7% vµ cho ®é bÒn tù nhiªn tõ 23,7 - 25,7 ngµy. Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn cho thÊy hoµn toµn cã thÓ ¸p dông biÖn ph¸p xÐn tØa nµy trong s¶n xuÊt. Sau khi xÐn tØa th©n, cµnh ®Ó l¹i phÇn gèc kho¶ng 18 - 20 cm, tõ c¸c ®o¹n xÐn tØa vÉn bËt ra c¸c mÇm míi, c¸c mÇm nµy ph¸t triÓn thµnh cµnh nh¸nh vµ chóng ra nô, ra hoa. Tuy nhiªn chÊt l­îng hoa kh«ng b»ng so víi trång lÇn ®Çu do vËy sö dông thªm c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng ®Ó lµm t¨ng n¨ng suÊt chÊt l­îng hoa. 4.3.2. ¶nh h­ëng cña c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa trång th¶m sau khi xÐn tØa cµnh §Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng hoa sau khi xÐn tØa nh»m phôc vô trang trÝ ngoµi s¶n xuÊt cÇn cã mét biÖn ph¸p kü thuËt nh­ sö dông chÊt kÝch thÝch sinh tr­ëng hoÆc c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng ®Ó bãn, t­íi cho hoa. §Ò tµi tiÕn hµnh nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña 2 gièng hoa S« ®á vµ T« liªn. a. ¶nh h­ëng cña chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña gièng S« ®á sau khi xÐn tØa cµnh. KÕt qu¶ ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 4.12 Qua b¶ng 4.12 cho thÊy: - C¸c c«ng thøc thÝ nghiÖm ®· ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ®Æc tr­ng h×nh th¸i cña gièng S« ®á: + ë CT1 (§/C): Cho c©y thÊp, cµnh nhá, l¸ hoa bÐ, mµu s¾c kh«ng s¸ng, t¸n bÞ hæng kh«ng sÝt chÆt. + CT2: Sö dông phun GA3 0,25% ®· lµm c©y cao h¬n, cµnh dµi nh­ng gµy, gißn vµ rÊt dÔ g·y, l¸ bÐ hoa nhá vµ xØn mµu, kh«ng c©n ®èi víi bé l¸. + CT3: Sö dông GA3 0,25% vµ PBLTN 10% ®Ó phun cho c©y, cho thÊy c©y cao, cµnh cøng vµ mËp h¬n, bé l¸ xanh, mµu s¾c hoa vµ l¸ t­¬i h¬n, t¸n dµy vµ ®Òu h¬n h¼n CT1 vµ CT2. + ë CT4: Sö dông phun GA3 0,25% + PBLTN 10% + KPTHT TN 0,2% cho c©y ph¸t triÓn vÒ th©n, l¸, hoa c©n ®èi nhÊt. Th©n cao mËp, l¸ hoa dµy ®Òu vµ khÝt t¸n, bé l¸ xanh bãng, hoa to mµu s¾c t­¬i s¸ng. B¶ng 4.12: ¶nh h­ëng cña c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña gièng S« ®á sau khi xÐn tØa (T¹i x· T©y Tùu – Tõ Liªm – Hµ Néi, vô §«ng 2007) CTTN ChiÒu cao c©y (cm) Sè cµnh phô (cµnh) ChiÒu dµi cµnh phô (cm) §­êng kÝnh t¸n (cm) Tû lÖ në hoa (%) §é bÒn tù nhiªn (ngµy) §Æc ®iÓmh×nh th¸i c©y CT1 (§C) 22,3 7,3 8,7 25,3 73,0 25,7 Th©n thÊp, cµnh nhá, l¸ xanh nh¹t, hoa tù ng¾n, mµu kh«ng s¸ng. CT2 29,7 11,0 14,0 27,0 74,0 26,3 Th©n cao,cµnh gµy,l¸ bÐ xØn mµu, hoa nhá mµukh«ng t­¬i. CT3 28,7 11,7 15,3 29,0 77,3 30,7 ChiÒu cao c©y c©n ®èi víi th©n cµnh, l¸ to mµu xanh bãng, hoa ®Òu,mµu s¾c t­¬i. CT4 28,3 12,3 15,7 30,3 85,7 35,7 ChiÒu cao c©y c©n ®èi víi th©n cµnh, l¸ xanh bãng, tua hoa dµi, maï s¾c t­¬i s¸ng, ®é bÒn dµi. CV% 2,0 5,2 6,3 3,1 5,0 3,9 LSD 0,05 1,08 1,10 1,69 1,14 3.68 2,28 Ghi chó: - CT1: Phun n­íc l· (®/c) - CT3: phun GA3 0,25%+ PBL TN 10% - CT2: phun GA3 0,25% - CT4: phun GA3+ PBL TN 10% + KPTHT TN 0,2% - VÒ chiÒu cao c©y: CT1 cã chiÒu cao c©y thÊp nhÊt 22,3 cm cßn CT2,CT3, CT4 khi phun thªm chÕ phÈm dinh dinh d­ìng cã chiÒu cao c©y tõ 28,3 - 29,7 cm. - VÒ sè cµnh phô vµ chiÒu dµi cµnh phô: ®©y còng lµ 1 trong nh÷ng chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ sè l­îng vµ chÊt l­îng cµnh mang hoa, cã liªn quan ®Õn mËt ®é t¸n th­a hoÆc dµy. CT1 cã sè cµnh phô Ýt nhÊt tõ 7,8 cµnh vµ chiÒu dµi cµnh còng ng¾n nhÊt tõ 8,7 cm. CT2 cã sè cµnh phô vµ chiÒu dµi cµnh phô t¨ng lªn, nh­ng cµnh gµy vµ yÕu. Cßn CT3 vµ CT4, cµnh mËp khoÎ c©n ®èi víi bé l¸, cho sè l­îng cµnh tõ 11,7 - 12,3 cµnh vµ chiÒu dµi cµnh phô tõ 15,3 -15,7 cm. - VÒ tû lÖ në hoa vµ ®é bÒn tù nhiªn: CT3, CT4 do phun thªm Ph©n bãn l¸ vµ KÝch ph¸t tè hoa tr¸i cã tû lÖ në hoa 77,3 - 85,7%, ®é bÒn tù nhiªn 30,7- 35,7 ngµy, cao h¬n CT1 tõ 4,3- 12,7% vµ 5,0 - 10,0 ngµy. Qua biÓu ®å 4.4 vµ nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu ë b¶ng 4.12 cho thÊy: Nh­ vËy ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt chÊt l­îng hoa S« ®á sau khi xÐn tØa ®Ó trang trÝ lÇn 2 nªn sö dông c«ng thøc 4. BiÓu ®å 4.4: ¶nh h­ëng cña chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn chiÒu cao c©y vµ ®­êng kÝnh t¸n cña gièng S« ®á b. ¶nh h­ëng cña c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña gièng hoa trång th¶m T« liªn: B¶ng 4.13 cho thÊy: C¸c chÕ phÈm dinh d­ìng GA3, PBLTN, KPTHTTN cã t¸c ®éng râ rÖt ®Õn sù sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña gièng hoa trång th¶m T« liªn sau khi xÐn tØa ®Ó trang trÝ hoa ®ît 2 ë vô HÌ n¨m 2008, kÕt qu¶ còng t­¬ng tù nh­ khi sö dông c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng GA3, PBLTN, KPTHTTN cho gièng hoa S« ®á Nh­ vËy CT4 phun GA3 0,25% + PBLTN 10% + KPTHTTN 0,2% sau 1 tuÇn xÐn tØa cµnh ®Ó trang trÝ hoa ®ît 2 còng cã t¸c dông râ rÖt nhÊt trªn gièng T« liªn cho c©y cao c©n ®èi víi th©n, l¸, hoa, ®é bÒn dµi. Tõ kÕt nh÷ng qu¶ nghiªn cøu trªn cho thÊy: cã thÓ ¸p dông c«ng thøc 4 (xö lý GA3 0,25% + PBLTN 10% + KPTHT TN 0,2%) vµo s¶n xuÊt, lµm c¬ së ®Ó x©y dùng quy tr×nh ®iÒu tiÕt sù sinh tr­ëng cho c¸c gièng hoa th¶m nãi chung vµ 2 gièng S« ®á vµ T« liªn nãi riªng. B¶ng 4.13: ¶nh h­ëng cña chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña gièng T« liªn sau khi xÐn tØa (T¹i x· T©y Tùu – Tõ Liªm – Hµ Néi, vô HÌ n¨m 2008) CTTN ChiÒu cao c©y (cm) Sè cµnh phô (cµnh) ChiÒu dµi cµnh phô (cm) §­êng kÝnh t¸n (cm) Tû lÖ në hoa (%) §é bÒn tù nhiªn (ngµy) §Æc ®iÓm h×nh th¸i CT1 30,3 6,8 10,6 29,0 78,7 23,7 C©y thÊp, cµnh ng¾n,l¸ cã mµu xanh vµng, hoa nhá, t¸n th­a. CT2 35,3 12,3 16,3 31,0 80,0 24,7 C©y cao, cµnh dµi gÇy, l¸ nhá mµu xanh xØn, hoa nhá, ®é bÒn kÐm. CT3 34,7 12,7 17,0 34,3 82,3 27,3 C©y cao, cµnh mËp, bé l¸ ®Ñp mµu xanh bãng, hoa ®Òu mµu s¾c t­¬i s¸ng. CT4 34,3 13,0 17,3 35,7 85,7 36,3 C©y cao c©n ®èi th©n, l¸, hoa, l¸ mµu xanh bãng, ®é bÒn dµi CV% 3,0 4,8 9,3 5,7 3,0 2,2 LSD 0,05 1,9 1,07 2,84 3,69 1,28 1,22 Ghi chó: - CT1: Phun n­íc l· (®/c) - CT3: phun GA3 0,25%+ PBL TN 10% - CT2: phun GA3 0,25% - CT4: phun GA3+ PBL TN 10% + KPTHT TN 0,2% 4.4. B­íc ®Çu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc nh©n gièng vµ s¶n xuÊt c¸c gièng hoa th¶m ®­îc tuyÓn chän. 4.4.1. X©y dùng c¸c chØ tiªu ¸p dông cho viÖc nh©n gièng vµ s¶n xuÊt c¸c gièng hoa trång th¶m §Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng nh©n gièng còng nh­ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ duy tr× c¸c gièng hoa trång th¶m ®· ®­îc tuyÓn chän, viÖc thö nghiÖm nh©n vµ s¶n xuÊt c¸c gièng hoa nµy lµ cÇn thiÕt ®Ó lµm c¬ së khuyÕn c¸o c¸c biÖn ph¸p kü thuËt cho c¸c vïng trång hoa. Chóng t«i tiÕn hµnh thö nghiÖm viÖc nh©n gièng vµ s¶n xuÊt c¸c gièng hoa th¶m ®­îc tuyÓn chän. ViÖc thö nghiÖm ®­îc tiÕn hµnh t¹i x· T©y Tùu - Tõ Liªm - Hµ Néi cho thÊy 5 gièng hoa ®­îc tuyÓn chän lµ Léc kh¶o, Hoµng ®Õ, Tr­êng xu©n ®á, S« ®á, T« liªn cã thêi gian sinh tr­ëng ng¾n, n¨ng suÊt chÊt l­îng hoa tèt, ®Æc biÖt cã thÓ r¶i vô ®Ó trång quanh n¨m, nªn hoµn toµn phï hîp víi viÖc trang trÝ theo th¶m, theo bån hoÆc chËu, cã thÓ trång thuÇn hoÆc phèi kÕt trång xen ®¸p øng ®­îc yªu cÇu s¶n xuÊt vµ trang trÝ khu«n viªn. Tõ c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· ®¹t ®­îc. B­íc ®Çu chóng t«i ®· x©y dùng mét sè chØ tiªu ¸p dông cho viÖc thö nghiÖm nh©n vµ s¶n xuÊt c¸c gièng ®· ®­îc tuyÓn chän lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng quy tr×nh nh©n vµ s¶n xuÊt hoa trång th¶m cho Hµ Néi. C¸c chØ tiªu nµy ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 4.14 vµ 4.15 B¶ng 4.14: C¸c chØ tiªu ¸p dông ®Ó thö nghiÖm nh©n gièng STT Gièng Ph­¬ng ph¸p nh©n gièng VËt liÖu dïng nh©n gièng Gi¸ thÓ dïng ®Ó nh©n gièng ChÊt ®iÒu tiÕt sinh tr­ëng hoÆc thuèc phßng trõ s©u bÖnh 1 Hoµng ®Õ Gieo h¹t H¹t nguyªn vÑn, mÈy, ch¾c, kh«ng bÞ nhiÔm s©u bÖnh §PS + Mïn r¸c Fuzugan OH 0,15% Gi©m cµnh Cµnh b¸nh tÎ, ®ång ®Òu, kh«ng nhiÔm s©u bÖnh §PS + Mïn r¸c IBA 800ppm + Champion 0,3% 2 Léc kh¶o Gieo h¹t H¹t nguyªn vÑn, mÈy, ch¾c, kh«ng bÞ nhiÔm s©u bÖnh §PS + Mïn r¸c Fuzugan OH 0,15% Gi©m cµnh Cµnh b¸nh tÎ, ®ång ®Òu, kh«ng nhiÔm s©u bÖnh §PS + Mïn r¸c IBA 800ppm + Champion 0,3% 3 Tr­êng xu©n ®á Gieo h¹t H¹t nguyªn vÑn, mÈy, ch¾c, kh«ng bÞ nhiÔm s©u bÖnh §PS + Mïn r¸c Fuzugan OH 0,15% Gi©m cµnh Cµnh b¸nh tÎ, ®ång ®Òu, kh«ng nhiÔm s©u bÖnh §PS + Mïn r¸c IBA 800ppm + Champion 0,3% 4 S« ®á Gieo h¹t H¹t nguyªn vÑn, mÈy, ch¾c, kh«ng bÞ nhiÔm s©u bÖnh §PS + Mïn r¸c Fuzugan OH 0,15% Gi©m cµnh Cµnh b¸nh tÎ, ®ång ®Òu, kh«ng nhiÔm s©u bÖnh §PS + Mïn r¸c IBA 800ppm + Champion 0,3% 5 T« liªn Gieo h¹t H¹t nguyªn vÑn, mÈy, ch¾c, kh«ng bÞ nhiÔm s©u bÖnh §PS + Mïn r¸c + Phñ r¬m r¹ Fuzugan OH 0,15% + PBLTN 0,5% Gi©m cµnh Cµnh b¸nh tÎ, ®ång ®Òu, kh«ng nhiÔm s©u bÖnh §PS + Mïn r¸c IBA 800ppm + Champion 0,3% B¶ng 4.15: C¸c chØ tiªu ¸p dông ®Ó x©y dùng m« h×nh s¶n xuÊt c©y hoa th­¬ng phÈm STT Gièng C©y th­¬ng phÈm BiÖn ph¸p ch¨m sãc 1 Hoµng ®Õ - C©y cao 25 – 30 cm, ®­êng kÝnh t¸n tõ 25 – 30 cm, th©n cøng, khoÎ, ph©n cµnh ®Òu. - Kh«ng cã tæn th­¬ng c¬ giíi, kh«ng bÞ nhiÔm s©u bÖnh, ®­îc phun thuèc phßng trõ tr­íc khi ®em trang trÝ tõ 3 - 5 ngµy. - Hoa dµy , phñ ®Òu trªn mÆt t¸n, mµu vµng t­¬i vµ hoa ra liªn tôc, ®é bÒn tù nhiªn dµi, thêi gian trang trÝ tõ 1,5 - 2 th¸ng. - Kh«ng cÇn thiÕt ph¶i bÊm ngän - TØa bít c¸c cµnh t¨m, c¸c cµnh v« hiÖu ®Ó tËp trung dinh d­ìng nu«i c¸c hoa chÝnh. - §Êt tho¸ng n­íc, giµu mïn, ®é pH 6 - 7. - Sö dông c¸c lo¹i ph©n bãn l¸, KPTHT ®Ó hoa ra ®Òu vµ nhanh. 2 Léc kh¶o - C©y cao 20 - 25 cm, ®­êng kÝnh t¸n 25 - 30 cm, th©n cøng khoÎ, ph©n cµnh ®Òu. - Hoa phñ ®Òu xung quanh t¸n, mµu ®á t­¬i, thêi gian trang trÝ tõ 1 -1,5 th¸ng - Kh«ng cÇn thiÕt ph¶i bÊm ngän - Cã kh¶ n¨ng chÞu rÐt, chÞu h¹n, kh«ng tèng ë n¬i thÊp tròng, kh«ng tho¸t n­íc. 3 Tr­êng xu©n ®á - C©y cao 20 - 25 cm, ®­êng kÝnh t¸n 25 - 30 cm, th©n cøng khoÎ, cµnh ph©n ®Òu. - Hoa phñ ®Òu xung quanh t¸n, mµu ®á t­¬i, thêi gian trang trÝ tíi 1 - 3 th¸ng. - Bé l¸ xanh ®Ñp, bãng kh«ng s©u bÖnh. - Cã thÓ bÊm ngän hoÆc kh«ng - Cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n, chÞu nãng, kh«ng trång ë n¬i thÊp tròng, kh«ng tho¸t n­íc 4 S« ®á - C©y cao 20 - 25 cm, ®­êng kÝnh t¸n tõ 25 - 28 cm, th©n cøng khoÎ. - Bé l¸ xanh bãng, gän ®Òu. - Trôc hoa th¼ng, mµu ®á t­¬i, thêi gian trang trÝ tõ 1 - 1,5 th¸ng - Kh«ng cÇn ph¶i bÊm ngän, b¶n th©n c©y ®· tù ph©n nh¸nh. - Cã thÓ c¾t bá ngän hoa ®Ó ph©n nh¸nh míi thu hoa ®ît 2. 5 T« liªn - C©y cao 25 - 30 cm, ®­êng kÝnh t¸n 30 - 35 cm. - T¸n trßn ®Òu. Bé l¸ xanh xÕp gän. - Hoa phñ ®Òu trªn mÆt t¸n, thêi gian trang trÝ dµi tõ 1,5 - 2 th¸ng. - Kh«ng cÇn bÊm ngän c©y, ph©n nh¸nh ®Òu. - Sau khi hoa tµn c¾t ®Ó gèc 10 - 15 cm ®Ó c©y ra hoa tiÕp, ®Ó hoa ®Ñp cã thÓ dïng GA3 vµ KPTHT. 4.4.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc thö nghiÖm s¶n xuÊt gièng B¶ng 4.16: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt h¹t c¸c gièng hoa (T¹i x· T©y Tùu – Tõ Liªm – Hµ Néi, n¨m 2007 - 2008) (®¬n vÞ tÝnh: ®ång/h¹t) STT Gièng Tæng chi phÝ Sè h¹t thu ®­îc cña 10 c©y Gi¸ thµnh h¹t trong n­íc Gi¸ thµnh h¹t nhËp néi HiÖu qu¶ (lÇn) 1 Hoµng ®Õ 70.000 1340 52 750 14,4 2 Léc kh¶o 67.200 1680 40 280 7,0 3 Tr­êng xu©n ®á 72.800 1120 65 446 6,9 4 S« ®á 70.800 1180 60 552 9,2 5 T« liªn 70.000 1000 70 406 5,8 Ghi chó: (Chi phÝ s¶n xuÊt gåm gièng, ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, c«ng lao ®éng…) B¶ng 4.17: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt c©y gièng b»ng gi©m cµnh (T¹i x· T©y Tùu – Tõ Liªm – Hµ Néi, n¨m 2007 - 2008) (®¬n vÞ tÝnh: ®ång/c©y) STT Gièng Tæng chi phÝ Sè l­îng cµnh gi©m Gi¸ thµnh cµnh gi©m 1 Hoµng ®Õ 50.000 270 185 2 Léc kh¶o 37.200 120 310 3 Tr­êng xu©n ®á 52.800 240 220 4 S« ®á 50.800 230 221 5 T« liªn 50.600 290 172 Ghi chó: (Chi phÝ s¶n xuÊt gåm gièng, ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, c«ng lao ®éng…) KÕt qu¶ ë b¶ng 4.16, 4.17 cho thÊy c¸c gièng hoa th¶m ®Òu cã thÓ nh©n gièng b»ng h¹t vµ gi©m cµnh trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ë Hµ Néi, víi gi¸ thµnh c©y gieo h¹t tõ 40 - 70 ®ång/h¹t thÊp h¬n so víi gi¸ thµnh nhËp néi tõ 5,8 - 14,4 lÇn vµ c©y gi©m cµnh tõ 172 - 310 ®ång/c©y. Víi gi¸ thµnh h¹t vµ c©y gi©m cµnh nh­ trªn, hoµn toµn cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt hoa ë Hµ Néi. 4.4.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ viÖc thö nghiÖm s¶n xuÊt c©y th­¬ng phÈm Mét khã kh¨n lín nhÊt cña c¸c c«ng viªn hiÖn nay lµ gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña c¸c gièng hoa míi th­êng rÊt cao, ®iÒu nµy sÏ khã chÊp nhËn trong trang trÝ khu«n viªn, bëi do hiÖn nay theo quy ®Þnh cña Së Giao th«ng c«ng chÝnh Hµ Néi, viÖc duy tr× 1m2 hoa th¶m cho mét lÇn thay hoa ë c¸c khu trang trÝ c«ng céng ®­îc ¸p gi¸ lµ 72.000 ®/m2, trong ®ã gi¸ thµnh s¶n xuÊt c©y th­¬ng phÈm chiÕm 48%, c«ng lao ®éng 15% vµ c¸c chi phÝ duy tr× kh¸c lµ 37%. Víi thêi gian duy tr× lµ mét n¨m thay hoa kho¶ng 7 - 8 lÇn, thêi gian duy tr× mét lÇn tõ 30 - 40 ngµy cho 1m2 trång tõ 20 - 25 c©y. Víi gi¸ thµnh s¶n xuÊt c©y th­¬ng phÈm chiÕm kho¶ng 48% cho thÊy gi¸ c¸c lo¹i hoa lµ tõ 1300 - 1500 ®ång. Víi gi¸ thµnh s¶n xuÊt nh­ vËy th× kÕt qu¶ ë b¶ng 4.18 vµ 4.19 cho thÊy gi¸ c©y th­¬ng phÈm tõ gieo trång b»ng h¹t thÊp nhÊt lµ Léc kh¶o 500 ®ång/c©y vµ cao nhÊt lµ Tr­êng xu©n ®á 1200 ®ång/c©y, 3 gièng Hoµng ®Õ, T« liªn, S« ®á tõ 800 - 1000 ®ång/c©y. Cßn c©y gi©m cµnh còng tõ 500 -1000 ®ång/c©y, víi gi¸ thµnh nh­ vËy cho thÊy 5 gièng hoa trªn hoµn toµn ®­îc c¸c c«ng viªn chÊp nhËn cho s¶n xuÊt vµ duy tr× ë c¸c khu c«ng céng theo nh­ gi¸ hiÖn hµnh B¶ng 4.18: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt c©y th­¬ng phÈm tõ h¹t (T¹i x· T©y Tùu – Tõ Liªm – Hµ Néi, n¨m 2007 - 2008) (®¬n vÞ tÝnh: ®ång/c©y) STT Gièng Tæng chi phÝ Sè l­îng cµnh gi©m Gi¸ thµnh cµnh gi©m 1 Hoµng ®Õ 686.400 858 800 2 Léc kh¶o 537.500 1075 500 3 Tr­êng xu©n ®á 860.400 717 1200 4 S« ®á 755.000 755 1000 5 T« liªn 512.000 640 800 Ghi chó: (Chi phÝ s¶n xuÊt gåm gièng, ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, c«ng lao ®éng…) B¶ng 4.19: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt c©y th­¬ng phÈm tõ cµnh gi©m (T¹i x· T©y Tùu – Tõ Liªm – Hµ Néi, n¨m 2007 - 2008) (®¬n vÞ tÝnh: ®ång/c©y) STT Gièng Tæng chi phÝ Sè l­îng cµnh gi©m Gi¸ thµnh cµnh gi©m 1 Hoµng ®Õ 129.600 216 600 2 Léc kh¶o 79.800 114 700 3 Tr­êng xu©n ®á 192.000 192 1000 4 S« ®á 147.200 184 800 5 T« liªn 116.000 232 500 Ghi chó: (Chi phÝ s¶n xuÊt gåm gièng, ph©n bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, c«ng lao ®éng…) HiÖn nay C«ng viªn c©y xanh, C«ng viªn Thèng NhÊt, khu vùc L¨ng B¸c....®· sö dông 5 gièng hoa trªn ®Ó trang trÝ. Víi chi phÝ cho viÖc s¶n xuÊt c¸c gièng hoa nµy t¹i Hµ Néi thÊp h¬n gi¸ nhËp néi, do vËy mµ c¸c c¬ së nµy hoµn toµn cã thÓ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trªn ®Ó chñ ®éng s¶n xuÊt c©y gièng phôc vô cho viÖc trang trÝ. 5. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 5.1. KÕt luËn Qua thêi gian nghiªn cøu tõ 2007 ®Õn 2008, chóng t«i rót ra c¸c kÕt luËn sau ®©y: 1. Trong 6 gièng hoa th¶m thÝ nghiÖm, cã thÓ sö dông 2 gièng lµ Léc kh¶o vµ S« ®á ®Ó trang trÝ hoa cho mïa ®«ng. Mïa hÌ cã 2 gièng lµ T« Liªn vµ Tr­êng Xu©n ®á. Riªng gièng Hoµng §Õ cã thÓ trang trÝ hoa ®­îc quanh n¨m. C¸c gièng hoa nµy cã mµu s¾c ®Ñp, Ýt bÞ nhiÔm s©u bÖnh, tû lÖ në hoa cao ®¹t tõ 84,0 – 94,4%, ®Æc biÖt cã ®é bÒn tù nhiªn dµi tõ 32,3 – 46,6 ngµy. 2. Cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p gieo h¹t vµ gi©m cµnh ®Ó nh©n gièng hoa th¶m. + Ph­¬ng ph¸p gieo h¹t trªn nÒn ®Êt phï sa + phñ r¬m r¹+ Fuzugan-OH 0,15% + PBL TN 0,5%, ®· cho tû lÖ n¶y mÇm trªn gièng T« liªn lµ 90,7%,®¹t tû lÖ c©y xuÊt v­ên lµ 96,7%. + Ph­¬ng ph¸p gi©m cµnh trªn nÒn ®Êt phï sa + mïn r¸c + IBA 800 ppm + Champion 0,3%, cho gièng hoa Tr­êng xu©n ®á ®· lµm t¨ng tû lÖ ra rÔ lµ 86,3% vµ tû lÖ c©y xuÊt v­ên ®¹t 84,3%. 3. BiÖn ph¸p kü thuËt xÐn tØa vµ sö dông c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng cã t¸c dông kÐo dµi thêi gian sö dông hoa th¶m ®Ó trang trÝ + 2 gièng hoa S« ®á vµ T« liªn, b»ng ph­¬ng ph¸p xÐn tØa cµnh sau khi hoa tµn ®Ó l¹i phÇn gèc tõ 18 - 20 cm vÉn sinh tr­ëng ph¸t triÓn tèt, cho tû lÖ në hoa cao ®Ó sö dông trang trÝ tiÕp mµ kh«ng cÇn ph¶i trång míi. + §Ó n©ng cao n¨ng suÊt chÊt l­îng hoa sau khi xÐn tØa, viÖc phun GA3 0,25% + PBLTN 10% + KPTHTTN 0,2% cho 2 gièng S« ®á vµ T« liªn ®· lµm t¨ng chiÒu cao c©y tõ 28,3 – 34,3 cm, sè cµnh phô, ®­êng kÝnh t¸n, tû lÖ në hoa, ®Æc biÖt lµ lµm t¨ng ®é bÒn tù nhiªn tõ 35,7 – 36,3 ngµy. 4. KÕt qu¶ thö nghiÖm vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt c©y gièng vµ c©y th­¬ng phÈm cho thÊy hoµn toµn cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc c©y gièng trong ®iÒu kiÖn Hµ Néi, víi chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh thÊp h¬n gi¸ nhËp néi tõ 5,8-14,4 lÇn. C¸c gièng ®­îc tuyÓn chän, ®­a ra s¶n xuÊt ®Òu sinh tr­ëng, ph¸t triÓn tèt, mµu s¾c ®Ñp, rùc rì, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu trang trÝ. 5.2. §Ò nghÞ - ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt trªn vµo s¶n xuÊt, phôc vô cho nhu cÇu trang trÝ hoa th¶m ë Hµ Néi. - CÇn tiÕp tôc nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p kü thuËt kh¸c ®Ó x©y dùng vµ hoµn thiÖn quy tr×nh kü thuËt nh©n gièng vµ quy tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt cho c¸c gièng hoa míi ®· ®­îc tuyÓn chän. Tµi liÖu tham kh¶o a. Tµi liÖu tiÕng viÖt 1. B¸o Hµ Néi (1997), Sè b¸o tÕt “H­¬ng s¾c mïa xu©n”. 2. T¹ Thu Cóc, Hå H÷u An, Nghiªm ThÞ BÝch Hµ (2000), Gi¸o tr×nh rau, NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi. 3. Vâ V¨n Chung (2003), Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña thµnh phÇn gi¸ thÓ, l­îng NPK phèi trén ®Õn chÊt l­îng c©y gièng vµ sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña mét sè lo¹i c©y rau, luËn v¨n th¹c sÜ N«ng nghiÖp, Tr­êng §HNNI - Hµ Néi. 4. Vâ V¨n Chi, D­¬ng §øc TiÕn (1988), Ph©n lo¹i thùc vËt häc, NXB §¹i häc vµ trung häc chuyªn nghiÖp. 5. NguyÔn ThÞ Hoa (2000), “X¸c ®Þnh s©u bÖnh chÝnh trªn hoa c©y c¶nh cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p phßng trõ tæng hîp”, B¸o c¸o ®Ò tµi khoa häc, Chi côc B¶o vÖ Thùc vËt. 6. TrÇn Hîp (1993), C©y c¶nh – hoa ViÖt Nam – NXB Hµ Néi 7. NguyÔn Nh­ Hµ (2005), Ph©n bãn vµ C©y trång, Bµi gi¶ng cho líp cao häc KTTT K13, §HNNI – Hµ Néi. 8. NguyÔn ThÞ Mü H¹nh, Lª H÷u Phan (2001), “ T×nh h×nh s¶n xuÊt rau t¹i L©m §ång – Kü thuËt trång rau trong nhµ l­íi cã m¸i che t¹i §µ L¹t”, Héi th¶o huÊn luyÖn vµ trao ®æi kinh nghiÖm s¶n xuÊt rau tr¸i vô ë c¸c tØnh phÝa Nam, tËp I, ViÖn Khoa häc Kü thuËt N«ng nghiÖp MiÒn Nam, Tæ chøc hîp t¸c ph¸t triÓn Thuþ Sü (SDC), Trung t©m nghiªn cøu ph¸t triÓn Rau ®Ëu Ch©u ¸ (AVRDC), 22 – 27/10/2001, Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 9. 10. NguyÔn Huy Kh«i (2005), §¸nh gi¸ tÝnh thÝch øng cña mét sè gièng hoa th¶m trång trong c«ng viªn, B¸o c¸o khoa häc – C«ng ty c«ng viªn C©y xanh. 11. NguyÔn M¹nh Kh¶i, NguyÔn Quang Th¹ch (1999), “¶nh h­ëng cña GA3 ®Õn sù ra hoa vµ chÊt l­îng hoa cóc tr¾ng CN93 trong vô thu ®«ng ë ®ång b»ng B¾c Bé”, T¹p chÝ N«ng nghiÖp vµ CNTP, (448), tr 458 – 460. 12. §ç ThÞ Lai, NguyÔn ThÞ Kim Lý, Hoµng Xu©n Lam (2006), Nghiªn cøu tuyÓn chän mét sè gièng hoa th¶m phôc vô trang trÝ ë khu vùc L¨ng Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vµ Qu¶ng Tr­êng ba §×nh, B¸o c¸o khoa häc 13. NguyÔn Xu©n Linh vµ c¸c céng sù (1998), KÕt qu¶ nghiªn cøu hiÖn tr¹ng s¶n xuÊt, tiªu thô hoa c©y c¶nh t¹i miÒn B¾c ViÖt Nam. 14. NguyÔn Xu©n Linh (2006 – 2007), §¸nh gi¸ tÝnh thÝch øng cña c¸c gièng hoa th¶m ë vô XH t¹i Hµ Néi – t¹p chÝ NN&PTNT, sè 9/2006 vµ sè 15/2007. 15. NguyÔn Xu©n Linh, NguyÔn ThÞ Kim Lý, Ph¹m ThÞ Liªn, §oµn Duy Thanh (2000), Kü thuËt trång hoa, NXB Hµ Néi. 16. TrÇn Hoµng Loan (2000), Nghiªn cøu kü thuËt nh©n nhanh c©y hoa loa kÌn mµu b»ng ph­¬ng ph¸p t¹o cñ nhá trong èng nghiÖm, B¸o c¸o tèt nghiÖp §HNNI – Hµ Néi. 17. Mai Xu©n L­¬ng (1993), øng dông nu«i cÊy m« tÕ bµo trong nu«i cÊy hoa huÖ t©y, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 18. NguyÔn ThÞ Kim Lý (1999), KÕt qu¶ thö nghiÖm trång mét sè gièng cóc trong vô Thu ®«ng t¹i Hµ Néi, B¸o c¸o khoa häc – ViÖn Di truyÒn N«ng nghiÖp. 19. NguyÔn ThÞ Kim Lý (2007), §¸nh gi¸ tÝnh thÝch øng vµ tuyÓn chän c¸c gièng hoa th¶m míi phôc vô nhu cÇu hoa trang trÝ ë Hµ Néi, T¹p chÝ NN & PTNT, sè 16 20. TrÇn V¨n M·o (biªn dÞch), Jiang Qing Hai (2000), Hái ®¸p vÒ kü thuËt nu«i trång hoa vµ c©y c¶nh (tËp I, II, III), NXB N«ng nghiÖp. 21. D­¬ng TÊn Nhùt (1994), “Nh©n nhanh gièng hoa huÖ t©y b»ng ph­¬ng ph¸p nu«i cÊy vÈy cñ”, T¹p chÝ sinh häc, th¸ng 3/1994. 22. TrÇn Duy Quý vµ céng sù (2004), “ Giíi thiÖu mét sè gièng hoa lily míi ®­îc nhËp vµo ViÖt Nam vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña chóng”, B¶n tin N«ng nghiÖp gièng - c«ng nghÖ cao, (6), tr. 10 - 12. 23. Së N«ng nghiÖp vµ PTNT Hµ Néi (2003), B¸o c¸o tæng quan hiÖn tr¹ngvÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt rau an toµn t¹i ®Þa bµn Hµ Néi. 24. Së Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng L©m §ång (2007), Mét sè kÕt qu¶ cña h­íng t¹o gièng Cymbidium hiÖn ®¹i 25. Lª Xu©n T¶o (2004), Nghiªn cøu gi¶i ph¸p kü thuËt vµ x©y dùng quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt hoa chËu ë vïng Hµ Néi, Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n Hµ Néi - Trung t©m KT Rau hoa qu¶. 26. NguyÔn V¨n Tíi (2002), Mét sè b­íc vÒ lai t¹o gièng lan, Phßng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n §µ L¹t, nguån th«ng tin KHCN L©m §ång, sè 1. 27. D­¬ng Thiªn T­íc (1997), NghÒ lµm v­ên, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi. 28. NguyÔn Quang Th¹ch vµ céng sù (1994 - 1995), Nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña thêi gian chiÕu s¸ng vµ GA3 ®Õn chÊt l­îng hoa loa kÌn tr¸i vô, KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc, Tr­êng §HNNI - Hµ Néi. 29. Ph¹m ChÝ Thµnh (1998), Gi¸o tr×nh ph­¬ng ph¸p thÝ nghiÖm ®ång ruéng, Tr­êng §HNNI- NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi. 30. TrÇn Kh¾c Thi (1980), “Lµm bÇu ®Êt cho d­a”, B¸o c¸o khoa häc vµ ®êi sèng, sè 88 ra ngµy 16/8/1980. 31. Hoµng Ngäc ThuËn (2000), Kü thuËt trång hoa vµ c©y c¶nh, Bµi gi¶ng cho c¸c líp cao häc chÝnh quy. 32. Hµ ThÞ Thuý vµ céng sù (2002), Nghiªn cøu hoµn thiÖn c«ng nghÖ nh©n nhanh invitro c¸c gièng hoa lilium SPP, ViÖn Di truyÒn N«ng nghiÖp Hµ Néi. 33. V¨n kiÖn héi nghÞ lÇn thø 6 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng §¶ng kho¸ IX (2002), Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi. 34. ViÖn Thæ nh­ìng N«ng ho¸ (2003), B¸o c¸o b­íc ®Çu thùc hiÖn ®Ò tµi n¨m 2002: Nghiªn cøu s¶n xuÊt gi¸ thÓ dinh d­ìng cho v­ên ­¬m c©y trong n«ng l©m nghiÖp (tõ 2002 - 2004), Hµ Néi. 35. www.vinhlong.gov.nn, 27/2/2007. tµi liÖu tiÕng anh 36. Ajes R.J (1974), “Production of hyacinth mosaic visus free hyacinth and lily symptom less visus free likes by meristem tip cuiture”, Acte Hoctic 314, Hollan. 37. A.C Bunt (1965), Laomless composts glasshouse crops Research Institute Annual Report 1965. 38. Danai, B & Tong mai. P (2005). “The effeet of fertilizer, densityxud harvesting duration on the growth, development and storage life of the bedding plant”. Journal of Agriculture, Bangkok, Thailand. 39. Fukada. M, Nishio.J, Arai. K, (2004) “The effect of temperature and light on the growth of beding plant” Japan, N019. 40. Hackett w.P (1969), Aseptic multiplication of lily bulbests from bulb scale, Ann Meeting, pp 105 - 108. 41. Hoogeweg (2000) “ Growing instruction for outdoor beding phants” 122231, MS Rijns bulg Holland. 42. Hoitink, H.A.Y, Y.Inbar, and M.J. Boehm (1991), “Basis for the control of soiborne plant pathogens with composts”, Annual Review of Phytopathology 24, Renaissance Publications, worthington, Ohio, USA. 43. Hoitink, H.A.J., and P.C.Fahy (1986), “Basis for the control of soiborne plant pathogens with composts”, Annual Review of Phytopathology 24, Renaissance Publications, worthington, Ohio, USA . 44. Hoitink, H.A.J., M.J. Boehm, and Y. Hadar (1993), “Mechanisms of suppression of soilbrne plant pathogens in compost – amended substrates”, In: Science and Engineering of Composting: Design, Enviromental, Microbiological, and Utilization Aspects, H.A.T. Hoitink and M. Keener (Eds) Renaissance Publications, worthington, Ohio, USA. 45. JC. Lawtence and J. Neverell (1950), seed and potting compostsed, Allen and unwin, London, England. 46. Jordan.C and Reimann - Philipp. R (1983), “Investigation into the type and degree of polyploid in C. morifolium by gene tical analysis of two flower coulor characters”, Zeitschrift - fur- Pflanzenzuchtung, 91: 2, pp. 111 – 122. 47. Nguyen Thi kim Ly, Nguyen Xuan Linh (2004), “Flower and ornamental plants in Viet Nam”, Newslettet / ICARD, Ariculture & rural development. 48. Niimi Z and Onozawa E (1979), In vitro bullet fromation from leaf segment of lilies, Especially lilium subellum Baker seio Hort, Hollan. 49. Nongkran. K. (1989), “Effect of IBA on rootin ability of Chrysanthemum terminal cutting”, Deparment of Horticulture, Kasetsart Univ, Bangkok, Thailand, Review 8, pp. 18 - 19. 50. Obreza, T.A. and R.K.Reeder (1994), “Municipal solid waste compost use in tomato watermelon successional cropping”, Soi crop Science Society 29. 51. Pongsri - taca poom (2005), “Survey and study on beding plan diseres in Thailand”, Bangkok, Thailand. 52. Remando, TJ (2005), “Practices in Horticultute”, University of the Philippine at Losbanus colledge, Laguna. 53. Rebecca Tyson Northen (1974), Home Ochid Growing, USA. 54. Robb S.M (1957), The culture of excised tissue from bulb escales of lilium speciosum thump, Jexbot. 55. Roe, N.E., P.J. Stoffella, and H.H.Bryan (1993), “Municipal solid waste compost suppresses weeds in vegetable crop olleys”. Hort Science 28: 1171 – 1172, Texas A & M University Research and Extension Center, Rt.2, Box 1 stephenville, TX 76401 USA. 56. Sanjaya . L. (1992), “Effect of plant growth regualator on rooting of bud cutting of Chrysanthemum”, Bulletin/Horticulture, Indonesia, pp. 77 – 82. 57. Shewellcooper (2006), Base book of beding plant growing, Acta / Hort, Lon Don. 58. Sim, J.T (1995), “Organic wastes as altermative nitrogen sources”, In: Nitrogen Fertilization in the Enviroment, P.E. Bancon (Ed), Marcel Deker, Inc, New York, NY. 59. Singh.S.P and Rao. B.R (1987), “The genetics variation of yield component in pyrethrin (C.cinerariae folium)”, Genetica - Agraria, 41:2, pp. 173 - 178. 60. S.O. Mae (2006), Producing rooted cuttings of some beding plant varieties, science of Horticulture in Aichi, Japan. 61. Stoffella, P.J and D.A. Graetz (1996), “Sugarcane filtercake compost influence on tomato emergence, seedling growth, and gield”, In: The science of composting, Part2, M. Debertoldi, P. sequi, B. Lemmes, and T. Papi (Eds), Blackie Academic and Professional, New York, USA. 62. Takayma and Misawa (1979), “Differetation in Lilium bulb scales grown invitro”, Physiology plant, No 46 63. Vanharten, A.M. (1989),Induced mutation in vegatively propated crops plant breeding, Review 6, pp. 55 - 91 64. Yulian, Fujime.Y, Fukada.N (1995), “The relation between leaves morphology and flowerring of garland Chrysanthemum”, Agricultural university, Japan, pp: 115- 120. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI ------------------ trÇn hoµi h­¬ng Nghiªn cøu mét sè biÖn ph¸p kü thuËt nh»m ph¸t triÓn c¸c gièng hoa trång th¶m cho Hµ Néi LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP Chuyên ngành: TRỒNG TRỌT Mã số: 60.62.01 Người hướng dẫn khoa học: ts. NguyÔn thÞ kim lý HÀ NỘI - 2008 Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan r»ng sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy lµ trung thùc vµ ch­a hÒ ®­îc sö dông ®Ó b¶o vÖ cho mét häc vÞ nµo. Mäi sù gióp ®ì viÖc hoµn thµnh luËn ¸n nµy ®· ®­îc c¸m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®· ®­îc ghi râ nguån gèc. Th¸ng 8/2008 T¸c gi¶ luËn v¨n Lêi c¸m ¬n T¸c gi¶ xin bµy tá lêi c¸m ¬n ch©n thµnh ®Õn TS. NguyÔn ThÞ Kim Lý ®· tËn t×nh h­íng dÉn ®Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Xin c¸m ¬n sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña ban L·nh ®¹o vµ tËp thÓ ViÖn Di TruyÒn N«ng nghiÖp ®· t¹o ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian nghiªn cøu, ph­¬ng tiÖn vËt chÊt vµ kü thuËt ®Ó t¸c gi¶ hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Xin c¸m ¬n sù gióp ®ì quý b¸u cña tËp thÓ c¸c thÇy c« Khoa sau ®¹i häc, Bé m«n Rau Hoa Qu¶ - Khoa N«ng häc – Tr­êng ®¹i häc N«ng nghiÖp Hµ Néi vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¸c gi¶ hoµn thµnh luËn ¸n nµy. LuËn v¨n cã sù ®éng viªn, ®ãng gãp cña th©n nh©n vµ gia ®×nh t¸c gi¶. T«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n! Th¸ng 8/2008 T¸c gi¶ Môc lôc Lêi cam ®oan i Lêi c¶m ¬n ii Môc lôc iii Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t vi Danh môc c¸c b¶ng vii Danh môc c¸c b¶ng STT Tªn b¶ng Trang B¶ng 4.4 b: C¸c thêi kú sinh tr­ëng, ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa trong thÝ nghiÖm ë v­ên s¶n xuÊt 49 B¶ng 4.5: Mét sè ®Æc ®iÓm sinh tr­ëng cu¶ c¸c gièng hoa trong thÝ nghiÖm (T¹i x· T©y Tùu – Tõ Liªm – Hµ Néi, n¨m 2007 - 2008) 52 B¶ng 4.6: §Æc ®iÓm vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng hoa cña c¸c gièng trong thÝ nghiÖm 55 B¶ng 4.7: Mét sè thµnh phÇn s©u bÖnh h¹i trªn c¸c gièng hoa thÝ nghiÖm 58 B¶ng 4.9: ¶nh h­ëng cña c¸c c«ng thøc gi©m cµnh ®Õn kh¶ n¨ng ra rÔ cña gièng Tr­êng xu©n ®á 62 B¶ng 4.10: ¶nh h­ëng cña c«ng thøc gieo h¹t ®Õn tû lÖ n¶y mÇm 64 vµ chÊt l­îng c©y gièng hoa T« liªn 64 B¶ng 4.11: sù sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña c¸c gièng hoa th¶m sau khi xÐn tØa 66 B¶ng 4.12: ¶nh h­ëng cña c¸c chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña gièng S« ®á sau khi xÐn tØa 68 B¶ng 4.13: ¶nh h­ëng cña chÕ phÈm dinh d­ìng ®Õn sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña gièng T« liªn sau khi xÐn tØa 70 ._.